themanummer gans
themanummer gans
In veel provincies is het gebruik van de lokfluit op ganzen verboden terwijl het juist een efficiënt hulpmiddel kan zijn voor een goed en weidelijk schot. Een pleidooi voor de lokfluit.
Tekst Oswin Schneeweisz Openingsfoto Anton Klink / Overige foto's Erik van Til
‘J
e moet ze in de ogen kunnen kijken. Pas dan kun je een weidelijk en verantwoord schot geven’, leerde mijn jachtmaat me ooit. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan met die ganzen. Niet zelden houden ze afstand, vliegen te hoog of te ver en maken rechtsomkeert zodra ze onraad zien. Om de ganzen dichterbij te krijgen heeft mijn jachtmaat zich de kunst van het gakken aangeleerd. Niet met de lokfluit, maar gewoon met zijn stem. Net als bij kraaien weet hij het geluid van de verschillende soorten ganzen op bewonderenswaardige wijze na te bootsen. Soms lijken ze ook te reageren en komen ze even een kijkje nemen bij die rare gakker, maar meestal vliegen ze onverdroten verder.
Ontheffing
FLUITEN NAAR DE GANS
Een lokfluit om de ganzen binnen schootsafstand te krijgen werkt een stuk effectiever, maar het gebruik ervan is bij wet verboden. Er is dus een ontheffing voor nodig om een De Jagersvereniging is van dergelijk middel te mogen gebruiken en mening dat zaken als de in veel provincies wordt de lokfluit niet specifiek in de ontheffing genoemd, wat lokfluit niet in de middelenfeitelijk neerkomt op een verbod. En dat discussie thuishoren is raar. Niet alleen omdat ons land een fiks ganzenprobleem kent en van jagers wordt verwacht dat ze de aantallen naar beneden brengen, maar ook omdat de samenleving van jagers eist dat ze zo zorgvuldig mogelijk met de dieren omgaan en de kans op ‘ziek schieten’ minimaliseren.
Lappendeken Het gebruik van plastic lokkers en lokfluiten op grauwe ganzen is in de provincie Utrecht toegestaan van 1 maart tot 31 oktober en vanaf 1 uur voor zonsopgang tot 1 uur na zonsondergang. In Noord-Brabant mag de grauwe gans sinds enkele maanden bejaagd worden met behulp van plastic lokkers. In Zuid-Holland is het gebruik van lokfluiten niet toegestaan en in de provincie Gelderland komt de lokfluit vermoedelijk binnenkort op de zomerontheffing. In Overijssel, Groningen en
26
De Jager #9 - juli 2017
#9 - juli 2017 De Jager
27
themanummer gans Drenthe zijn zowel lokkers als lokfluiten niet toegestaan. In Limburg is het gebruik van lokker en fluit voor brandganzen toegestaan van 1 mei tot 1 november en voor de grauwe gans van 1 januari tot 31 december. Volgt u het nog? Het moge duidelijk zijn: er is sprake van een lappendeken aan regelgeving.
Middelendiscussie ‘De problemen begonnen onder de Flora- en faunawet’, zegt Jeroen Hoefnagels, jurist bij de Jagersvereniging. ‘Hulpmiddelen zoals de lokfluit waren toen toegestaan maar niet specifiek in de wet opgenomen. Dergelijke hulpmiddelen konden dus ingezet worden bij de uitvoering van bijvoorbeeld de landelijke vrijstelling. Op grond van latere jurisprudentie werd echter door provincies gezegd dat ze de lokfluit niet in de ontheffing konden opnemen omdat deze niet wettelijk aangewezen was. Dat is met de komst van de wet Natuurbescherming veranderd. Nu is de lokfluit aangewezen als methode tot doden en vangen en heb je als provincie de juridische basis om de lokfluit in de ontheffing op te nemen. Dan moeten de FBE’s die ontheffing echter wel specifiek in hun Faunabeheerplan aanvragen. En daar is nog veel onwetendheid over. Zowel in de vrijstelling als in de ontheffing moet exact staan beschreven met welke middelen de ontheffing uitgevoerd gaat worden. Wij zijn als Jagersvereniging momenteel in gesprek met het ministerie. We vinden dat zaken
themanummer gans als de lokfluit niet in de middelendiscussie thuishoren. Een lokfluit is immers geen middel/methode om te doden of te vangen. Je moet wel heel hard met je fluitje gooien wil je er een gans mee kunnen doden. Het is hooguit een hulpmiddel.’
Fluitkunst Een lokfluit mogen gebruiken is één ding, weten hoe ermee om te gaan is iets anders. Siebren Siebenga werkt al dertig jaar met lokfluiten. Siebenga: ‘De kunst van het fluiten is dat je kunt praten en meepraten met de ganzen. Dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Het vereist veel oefening. Toen ik met de lokfluit begon heb ik vele keren in het veld gezeten zonder geweer, maar met mijn lokfluit. Gewoon om te oefenen en te ervaren hoe de ganzen reageren op het geluid. Ook zaten we
Succes staat of valt ook bij een goede opstelling van de lokkers en het hutje
avonden lang met vrienden te knutselen om de fluit zo te bewerken dat hij naar ons gevoel goed was. Je kunt namelijk het geluid beïnvloeden door het rietje (een soort plastic tongetje in de fluit) bij te schaven.’ Voor de grauwe gans werkt hij met een dertig jaar oude Olt-fluit, verlengd met een stukje PVC-buis. Siebenga: ‘Daardoor benadert de fluit het ietwat holle geluid van de grauwe gans beter. Mijn ervaring is dat alle ganzen anders reageren op de lokfluit. Grauwe ganzen (met hun zware en holle roep) reageren bijvoorbeeld minder goed op de lokfluit dan kolganzen. Kolganzen zijn echte druktemakers en misschien qua karakter wat nieuwsgieriger, waardoor ze sneller op de lokfluit reageren. Grauwe ganzen zijn redelijk honkvast en vaak zijn ze al voorbij voor je ze in het snotje hebt. Dat maakt het gebruik van de lokfluit lastiger.’
Kansen Er is, volgens Siebenga, niet een juist moment om je lokfluit te laten horen. ‘Als de ganzen “voor de wind” vliegen kun je het beste pas fluiten op het moment dat ze net je hutje gepasseerd zijn. Dan horen ze het geluid goed en komen ze uit nieuwsgierigheid vaak toch nog even een kijkje nemen. Als ze ‘op de wind’ opkomen zijn een paar stootjes op de fluit vaak al genoeg, want ze hebben de lokstal dan toch al in het vizier.’ Een lokfluit is geen tovermiddel. Je bindt er ganzen niet mee aan het spreekwoordelijke touwtje. Siebenga: ‘Het is een hulpmiddel om ze op een dusdanige afstand te krijgen dat je een verantwoord schot kunt afgeven. Niet elke gans zal op de lokkers reageren, maar als je de kunst van het fluiten beheerst krijg je substantieel meer kansen. Akoestische oriëntatie is voor ganzen nu eenmaal erg belangrijk. Je moet leren contact met ze te maken en dat contact vast te houden. Soms vliegen ze wel drie rondjes boven de stal en al die tijd moet je met regelmatige tussenpozen en een goed gevoel voor timing met ze “praten”.’
In combinatie met lokkers vormt de lokfluit een effectief middel om ganzen goed binnen schot te krijgen
Ervaring Niet elke jager heeft daar gevoel voor. Je kunt ze ook wegtoeteren of met een verkeerd geluid hun argwaan wekken. Siebenga: ‘Succes staat of valt ook bij een goede opstelling van je lokkers - ik plaats ze vaak in groepjes omdat ganzen nu eenmaal in familieverband leven - en de plaats van je hutje. Al die factoren samen bepalen of een gans wil invallen of niet. Wat ik een beginneling adviseer? Ga met iemand mee die ervaring heeft. Zo heb ik het ook geleerd. Je moet weten wat in de praktijk werkt en wat niet werkt. Als je dat weet is goed fluiten een fluitje van een cent.’ •
De ervaring is dat alle soorten anders reageren op de lokfluit
28
De Jager #9 - juli 2017
#9 - juli 2017 De Jager
29