Cash Management

Cash Management Een commerciĂŤle uitgave van Reflex Uitgeverij, gedistribueerd door Het Financieele Dagblad

Het belang cash management

pagina 4

Banknetwerken. Ontwikkeling van betalingsmethoden pagina 7 Personal finance: de terugkeer van het huishoudboekje pagina 13 Betalingstermijnen opgerekt, aantal wanbetalers stijgt pagina 19

augustus 2010

2

Cash Management

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

De herontdekking van werkkapitaal

I n ho u d Cash Management Een publicatie van Reflex Uitgeverij op 26 augustus in Het Financieele Dagblad.

De voordelen van centraal betalen

4

Uniforme Europese betalingsnormen

6

Betalingsinnovaties

7

Grote bedrijven en cash management

8

Mobiele betalingen

9

Het belang van cash in crisistijd

10

Financieel risicomanagement

11

In de studiebanken: financiële opleidingen 13 Cash management voor particulieren

13

Risico of kans? Life settlements

15

MKB-bedrijven en cash management

17

Vacatures in dalende arbeidsmarkt

18

Betalingsgedrag verandert door crisis

19

C o l o f on Market Manager Dennis Baffoe dennis.baffoe@reflex-media.net Productie/Lay-Out Juan-F. Gallwitz layout@reflex-media.net Redactie Rene Bogaarts, Rob Broere, Jeroen Janssen, Jeroen Kerkhof, Joost van Kleef, Henk Willem Smits; hoofdredacteur: Floris Müller Foto‘s istockfoto.com De inhoud van gastbijdragen, expert- en focusinterviews geven de mening van de gastauteurs en geïnterviewden weer.

De redactie is voor de relevantie van deze bijdragen niet verantwoordelijk.

Reflex Uitgeverij B.V. Keizersgracht 127 1015 CJ Amsterdam T +31-(0)20-7070-556 www.reflex-media.net Contact Nederland: paul.vanvuuren@reflex-media.net Contact Hoofdkantoor: Laurens Müller laurens.mueller@reflex-media.net

foto: Liesbeth Dingemans

Arnoud Boot, hoogleraar Ondernemingsfinanciering en Financiële Markten.

“D

e afgelopen jaren is er steeds meer aandacht voor cash management. Niet alleen in directiekamers, maar ook bij aandeelhouders en banken groeit het inzicht dat het aanhouden van voldoende liquiditeit essentieel is voor het voortbestaan van een onderneming, en dat een strikte controle op inkomsten en uitgaven veel geld kan besparen.

Cash management is zogezegd een tweeledig begrip: het kan slaan op strategisch liquiditeitsmanagement en op een engere variant die zich richt op optimalisatie van betaalstromen.

Tijdens de economische opleving in de jaren negentig, en de laatste jaren voor het uitbreken van de huidige economische crisis zijn veel bedrijven vooral het strategische cash management uit het oog verloren. In de economische bloei werd het aanhouden van liquide middelen gezien als slecht voor aandeelhouderswaarde. In die ontwikkeling zijn veel ondernemers er onterecht vanuit gegaan dat markten en bedrijven altijd open staan voor financiering: bij een goede solvabiliteit werd de beschikbaarheid van cash een vanzelfsprekendheid geacht. In die brede corporate finance-gedachte hebben bedrijven en masse ingezet op het verkleinen van werkkapitaal. Dat werd immers als verspilling gezien en kon beter worden uitgekeerd aan aandeelhouders. De ‘disciplineringsdrift’ om cashposities af te bouwen heeft uiteindelijk een averechts effect gehad: als gevolg van de financiële crisis lijken veel bedrijven minder gemakkelijk krediet aan te kunnen trekken. Werkkapitaal, dat gebruikt kon worden voor het opvangen van tegenvallende resultaten of voor noodzakelijke uitbreidingen of overnames, was amper aanwezig. Het gevolg is dat bedrijven veel grotere schade hebben opgelopen, dan eigenlijk noodzakelijk was.

Herontdekt Gelukkig leren ondernemers snel; cash management is weer op de agenda gekomen. Als bewijs hiervoor zie je dat er tegenwoordig meer aandacht is voor kasstromen - naast de traditionele balans en winst- en verliesrekening- in jaarverslagen.

Die kasstromen geven mijns inziens een veel helderder beeld van de werkelijke waarde van activiteiten in een onderneming.

CFO’s en bestuurders lijken cash te hebben herontdekt voor een conservatieve financiering van de onderneming. Ook de optimalisatie van betaalstromen, de enge variant van cash management, is sinds de crisis sterk onder de aandacht. Bedrijven zien immers dat betalingstermijnen oplopen en maken zich ongerust over de kredietwaardigheid van hun klanten. Ook ontdekken ondernemers dat liquide middelen niet weg hoeven te lopen

uit hun bedrijf. Banken en financiële instellingen zijn bedrijven overigens steeds meer tot dienst gaan staan in deze variant van cashmanagement. Het is voor de instellingen zelf overigens ook een manier om je van concurrenten te onderscheiden. Die instellingen bieden vaak volledige paketten aan om betalingen te beheren. Zo kunnen zij bankrekeningen aan elkaar koppelen (waardoor negatieve en positieve saldo’s verdisconteerd worden), automatiche conversies maken in verschillende valute en zorgen banken er voor dat er regelmatig een overzicht te krijgen is van de financiële logistiek. Dat maakt bedrijfvoeringen efficiënter en bovendien goedkoper.

Technologie Op dit gebied is het interessant om te zien dat er grote technologische ontwikkelingen gaande zijn: banknetwerken zoals Swift zijn in toenemende mate ook voor bedrijven toegankelijk, waarvoor het gemakkelijker wordt voor cash managers om contact te leggen met de bank en inzicht te krijgen in betalingen.

Ook vanuit Europa wordt meegedacht over cash management.

De nieuwe internationale betaalvoorwaarden van SEPA zorgen er voor dat betalingen over de landsgrens goedkoper worden en efficiënter plaats kunnen vinden. Dit is sterk gericht op consumenten, maar zal ongetwijfeld ook voor bedrijven, en met name het midden- en klein bedrijf voordelen opleveren. Om een betaling naar het buitenland te kunnen maken, waren bedrijven lang afhankelijk van bilaterale afspraken die hun huisbank had.

Het is een goede ontwikkeling dat veel banken, ondanks dat het systeem ze in eerste plaats niet geld oplevert maar juist geld lijkt te kosten, mee gaan in de ontwikkeling van SEPA. Ik voorzie dat de voorlopers van nu, een dominante rol krijgen in internationale betalingen als het systeem volledig is ingevoerd.

Toekomst Ook voor de consument staat er heel wat te gebeuren; particuliere betalingen naar het buitenland worden, net als overschrijvingen door bedrijven, bij de invoering van SEPA goedkoper.

Daarbij komt dat de komende jaren verschillende nieuwe betaalmethoden ontwikkeld worden die uiteindelijk tot een efficiënter betalingsverkeer moeten leiden. Het is bij de ontwikkeling van die betalingsmethoden – zo verdwijnt het PIN-merk als gevolg van SEPA ten gunste van een internationale variant – zaak dat de overheid sterk toezicht blijft uitoefenen. Het betalingsverkeer is immers van nature een netwerk van monopolies; debit- en creditcardmaatschappijen zouden de nieuw vergaarde macht kunnen misbruiken om de prijzen niet te verlagen, maar juist omhoog te gooien.

Ik heb er, om terug te keren bij bedrijven, alle vertrouwen in dat het enge cash management de komende jaren onder de aandacht zal blijven staan van bestuurders van bedrijven. Ofdat ook het geval is voor liquiditeitsmanagement in strategische zin, is maar de vraag. Er is een groot risico dat ondernemingen bij een grotere winstgevendheid in de toekomst – misschien zelfs als gevolg van een stikt cash management – sterke besparingen doorvoeren. Het zou heel gevaarlijk zijn als het werkkapitaal daarin wordt meegenomen.”

Reflex Uitgeverij heeft zich op thematische bijlagen in Duitse, Nederlandse en Zwitserse dagbladen gespecialiseerd.

U vindt onze publicaties onder andere in de Frankfurter Allgemeine Zeitung (F.A.Z.), Handelsblatt, Tagesspiegel (in Duitsland), Tages-Anzeiger (Zwitserland) en in het Financieele Dagblad en het NRC Handelsblad. Onze publicaties combineren zo de diepgang van vakbladen met de oplage van dagbladen. De Reflex Uitgeverij onderscheidt zich door de focus op kwaliteit en de scheiding van artikelen en gastbijdragen.

Meer informatie vindt u op www.reflex-media.net.

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

3

Gastbijdrage ING Commercial Banking

Ondernemer moet bovenop zijn geld zitten Bedrijven profiteren van sneller betalen en beter beheer van werkkapitaal.

V

oor Mark Buitenhek is het zo klaar als een klontje: wie zijn werkkapitaal goed beheert, hoeft minder snel te lenen. “Dat wordt belangrijk”, zegt Buitenhek, die verantwoordelijk is voor het betalingsverkeer bij ING Commercial Banking. “Hoewel de nieuwe richtlijnen van Basel-3 minder streng zijn dan aanvankelijk werd gedacht, gaan de Europese toezichthouders hogere eisen stellen aan de solvabiliteit èn de liquiditeit van banken. Dat kan kredieten duurder maken.”

Volgens Annerie Vreugdenhil, hoofd grootzakelijke klanten van ING in Nederland, is goed cash management het antwoord op de snel veranderende economische realiteit.

“De klant heeft een financieringsbehoefte voor de korte termijn, ‘cash is nu king’, maar de invulling van die behoefte moet ook zijn doelen voor de langere termijn ondersteunen.” Nu de onderlinge afstemming van de eurolanden voor het betalingsverkeer zijn voltooiing nadert, kredietverlening in de nabije toekomst schaarser kan worden en ondernemers veelal streven naar balansverkorting, kan optimaal beheer van het werkkapitaal veel uitmaken. De ondernemer moet simpelweg bovenop het geld zitten. Allerlei innovaties in het betalingsverkeer gaan daarbij helpen, zoals elektronisch factureren, betalen via internet en straks met de mobiele telefoon. “Het maakt uit of een betaling een dag eerder of later komt.

Het geld moet er zijn op het moment dat het de ondernemer het best past.

En daarover moet ook bijna real time worden gerapporteerd”, aldus Vreugdenhil. “De klant wil in één keer zijn totale positie kunnen zien.”

CV Annerie Vreugdenhil Vreugdenhil is Hoofd Grootzakelijke Bedrijfsrelaties Nederland bij ING Commercial Banking.

Oscars

Eén betaalpijplijn Bedrijven willen dus precies weten hoe ze er financieel voorstaan, en hebben het liefst elke dag – of sterker: op elk moment van de dag – inzicht in hoeveel liquide middelen ze hebben. Om hun solvabiliteit te verbeteren, proberen ze hun balans te verkorten door positieve en negatieve posities bij de bank tegen elkaar weg te strepen, oftewel: te ‘netten’, zoals het in banktermen heet.

Dat gaat het best als alle rekeningen vanaf één punt te beheren zijn. “De klant vraagt om één betaalpijplijn voor al zijn betalingen, eenvoudige koppeling met zijn systemen, inzicht in de status van de betalingen en heldere rapportages. De projecten die hiermee gemoeid zijn nemen wij heel serieus”, aldus Buitenhek. De ontwikkelingen rond SEPA – in heel europa transacties kunnen doen met dezelfde bank- en cardbetalingen onder dezelfde voorwaarden – maken dat alleen maar dringender. Als particulieren soms nu al via hun gewone Nederlandse rekening eenvoudig al hun financiële zaken in het buitenland kunnen afhandelen, zoals het

Azië met een Aziatische, kan dat eenvoudig beheren via Bank Mendes Gans”, legt Vreugdenhil uit. “BMG, een volledige dochter van ING en specialist op het gebied van mondiaal liquiditeitbeheer, legt een ‘laag’ over de rekeningen bij buitenlandse banken van de klant heen, zodat de klant zijn positie wereldwijd op één rekening inzichtelijk heeft.” Naast de omvang van het netwerk onderscheidt ING zich ook door op maat gemaakte oplossingen en de diepte van het aanbod. “Wij bieden niet zomaar een product. Het is niet: ‘Dit is ons systeem, past u zich maar even aan.’ Nee, we gaan uit van de klant en bieden oplossingen voor zijn hele financial supply chain”, aldus Buitenhek. Behalve met cash management helpt de bank haar klanten ook met cards, betalen op internet of cash. “De trend is dat winkeliers en ketens ook een webshop openen.

Wij bieden daarom betaaloplossingen voor op de toonbank en voor het internet.”

CV Mark Buitenhek Buitenhek is Global Head of Payments & Cash Management bij ING Commercial Banking.

Daarnaast is hij voorzitter van de Commissie Betalingsverkeer en voorzitter van de SEPA stuurgroep Nederland.

betalen van de gas- water- en lichtrekening van een vakantiehuisje in het buitenland, zullen ondernemers verwachten dat ze binnen afzienbare tijd vanaf één rekening al hun leveranciers, personeel, belastingen in heel Europa kunnen betalen, en centraal kunnen incasseren.

Geïntegreerd betaalnetwerk Omdat ING in 28 landen in Europa kan beschikken over een sluitend, volledig geïntegreerd betaalnetwerk, kunnen klanten van de bank al hun rekeningen beheren als ware het gewoon één rekening. “Een klant die bovendien in de VS zaken doet met een Amerikaanse bank en in

Dat de bank haar klanten ook niet slaafs volgt, blijkt even later als Vreugdenhil opmerkt dat zij ze soms ook adviseert om bepaalde zaken anders in te richten. Die pro-actieve houding wordt kennelijk gewaardeerd. Acht keer op rij won de bank de TMI-award, de prijs van Treasury Management International.

“Een soort Oscar. Maar anders dan bij Oscars zijn het klanten die ons kiezen, niet collega’s”, zegt Vreugdenhil. Verwonderlijk is die goede prestatie overigens niet, want ING zit altijd dicht bij het vuur van het betalingsverkeer. Bij ieder overleg, of het nu gaat over de Mastercard, het interbancaire SWIFT-verkeer of de totstandkoming van SEPA, overal zitten ING-bankiers aan tafel. Ook op het gebied van veiligheid is er goede samenwerking. Fraudes worden doorgaans snel ontdekt, waarna de banken zo’n lek gezamenlijk snel weten te dichten. Buitenhek: “We hebben niet de intentie om elkaar op die terreinen te beconcurreren. Het is een gezamenlijk belang om fraude te voorkomen.”

Elektronisch factureren Voor elektronische facturering – een veelbelovende innovatie – heeft ING een apart product ontwikkeld: Ingis, oftewel: ING Invoice Services. Ingis maakt het mogelijk om facturen via het boekhoudprogramma elektronisch te verzenden en te betalen. “We zien dat facturen daardoor ook sneller betaald worden”, zegt Buitenhek. “Een papieren factuur komt doorgaans eerst een tijd op een stapel te liggen. Net als bij acceptgiro’s worden facturen die via Ingis zijn verstuurd, doorgaans sneller betaald.” Het is uiteraard wel nodig dat beide partijen

het systeem gebruiken, “want net als met een telefoon werkt het niet als maar een van beide partijen een toestel heeft”.

Voordelen van goed cash management Op de vraag wat goed cash management oplevert, antwoordt Buitenhek: veiligheid, gemak en snelheid tegen lage kosten en 100% operationele betrouwbaarheid. “Wij excelleren in massaal betalingsverkeer”, legt hij uit. “Het ene bedrijf verstuurt vijf facturen per maand, maar een ander verwerkt in die periode wel een miljoen of meer betalingen. Denk maar aan uitkeringen of salarissen. Die zijn voor klanten extreem belangrijk.

Het systeem moet dus altijd werken.

Andere bedrijven kennen foutmarges van 1 à 2 procent. Dat kunnen wij ons uiteraard niet veroorloven. Ook tijdens de bankencrisis is het betalingsverkeer bij ons onverminderd doorgegaan.”

De massaliteit van het tegenwoordige betalingsverkeer levert ook nieuwe problemen op, bijvoorbeeld op het gebied van reconciliatie: het koppelen van facturen aan betalingen. “Als een klant bijvoorbeeld geen kenmerk zet op zijn betaling”, legt Buitenhek uit, “dan moet de verkoper enorm veel moeite doen om alles kloppend te krijgen. Wij kunnen dat werk van onze klanten overnemen.”

Nieuwe ontwikkelingen Hoewel cash management al lang bestaat, heeft de financiële crisis van 2008 de creativiteit van de bankiers behoorlijk aangewakkerd. Zo bieden banken al tientallen jaren factoring aan hun klanten aan, een systeem waarbij een klant vorderingen op afnemers verkoopt aan zijn bank. “De laatste ontwikkelingen zijn dat grote afnemers programma’s inrichten om voor hun leveranciers de voorfinanciering op deze vorderingen mogelijk te maken, zeg maar omgekeerde factoring”, aldus Vreugdenhil. “Via deze Supply Chain Finance programma’s versnelt een grote afnemer de goedkeuring op de facturen van haar leveranciers zodat via ons het geld voor de leverancier direct beschikbaar komt. De afnemer geniet zo gunstige betalingscondities en de leverancier profiteert van de kredietwaardigheid van zijn klant. Je moet precies weten waar je mee bezig bent”, verzekert Vreugdenhil. “De bank neemt in feite het debiteurenrisico over van de leverancier en kan dat doen omdat de bank de kredietwaardigheid van de afnemer goed kent.”

Buitenhek besluit: “Of het nu gaat om een grote multinational, een import/ export bedrijf opererend vanuit Nederland, of een overheidsinstantie, bij goed cash management krijgt de klant controle over zijn betaalstromen en saldi. Daarmee maakt hij zijn eigen werkkapitaal vrij.” n

4

Cash Management

HoofdArtikel

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Inleiding Cash Management

Schatbewaarders de baas Het belang van cash management.

Ingmar Bergmann

Auteur: Floris Müller

D

oor inkomsten en uitgaven centraal te organiseren, kunnen bedrijven veel geld vrij maken. Geld dat nodig is voor investeringen en het opvangen van tegenvallende inkomsten. Als gevolg van de crisis is de aandacht voor cash management bij bedrijven flink toegenomen. Volgens voorzitter Ingmar Bergmann van de treasury-club DACT kan implementatie van cash management ‘het verschil maken tussen omvallen of blijven bestaan.’ Hoewel cash management juist een middel is om de afhankelijkheid van vreemd vermogen te verminderen, lijken ook banken het vakgebied te hebben ontdekt. Een uitleg van het begrip cash management.

Iedereen met een beetje economisch inzicht kent de leus ‘cash is king’. Midden jaren tachtig werd die zinspreuk gelanceerd door Amerikaanse consultants die meenden dat cash, of anders gezegd werkkapitaal, centraal staat in de bedrijfsvoering: niet vreemd vermogen, krediet van de bank of investeerders, maar de eigen portemonnaie dient aangewend te worden voor het ontplooien van activiteiten. In de jaren van economische hoogbloei voor de crisis is het Amerikaanse adagium ‘cash is king’, op veel bestuurskamers van Nederlandse bedrijven vergeten of moedwillig opzijgeschoven. Niet het werkkapitaal maar vooral de klinkende munt op de winsten verliesrekening telde. Indrukwekkende resultaten waren nou eenmaal sneller gemaakt met het aantrekken van krediet dan door uitgaven te betalen met eigen middelen, zo oordeelden veel bestuurders. Nu de mooie cijfers bij veel bedrijven om zijn geslagen in krappe winstjes of zelfs pijnlijke verliezen, en krediet minder gemakkelijk voor handen lijkt, komen veel ondernemers echter tot inzicht.

‘Cash management kan het verschil maken tussen omvallen of blijven bestaan’, schetst Ingmar Bergmann, de voorzitter van de Dutch Association of Corporate Treasurers (DACT). Het vakgebied van cash management gaat overigens verder dan alleen aandacht voor cash, maar concentreert zich ook op de volledige controle op de inkomsten en uitgaven, zeg maar de financiële logistiek van een bedrijf. Bergman heeft afgelopen jaren met zijn belangenclub gestreden voor meer aandacht voor treasury, waar cash management deel

van uit maakt. Volgens hem kunnen bedrijven door efficiënt naar hun inkomsten en betalingen te kijken veel geld, vrij maken. ‘Maak de schatbewaarder ook echt de baas over het volledige betalingssysteem.’

Centraliseren Wat is er allemaal mogelijk? Grof gezegd is een cash manager de intermediair tussen werkbedrijven en de CFO in een onderneming. Het is zijn hoofdtaak om betalingen te vertragen en inkomsten te versnellen. Bergmann: ‘Door de mismatch tussen geld over hebben en geld te kort hebben gelijk te trekken, kan je voorkomen dat er een tekort aan werkkapitaal ontstaat.’ Dat is overigens geen nieuw inzicht, geeft Bergmann toe. ‘In veel bedrijfsbranches is het de gewoonte om vooruit betaald te krijgen, of te wachten met de uitgaven tot de inkomsten binnen zijn.’

Een ander belangrijk onderdeel van cash management is het centraliseren van betalingen. ‘Als je meerdere bedrijven hebt kan je regionaal, nationaal of internationaal inkopen. Centrale bestellingen zijn meestal goedkoper. Hetzelfde geldt voor het centraal aantrekken van geld.’

Vergelijkbaar met het centraliseren van betalingen is de zogenoemde rente-saldiconstructie waarbij rente over verschillende rekeningen met elkaar verrekend wordt. ‘De meeste bedrijven

hebben een betaalrekening die vaak in het rood staat en verschillende spaarrekeningen die voortdurend zwarte cijfers noteren. Door die met elkaar te verrekenen loop je weliswaar wat rente mis, maar hoef je niet voortdurend geld van de ene naar de andere rekening te over te boeken.’

Door te investeren in cash management krijgen bedrijven zogezegd meer inzicht in hun inkomsten en uitgaven.

‘En dat geeft zekerheid’, voert Bergmann aan. ‘Daar zijn veel bedrijven in deze kwakkelende economie naar op zoek.’ Overigens is er op lokaal niveau ook kritiek op cash management. Tegenstanders van centrale betalingen menen dat cash management lokale knowhow vermindert. Cash managers in het hoofdkantoor hebben over het algemeen ook weinig kennis van lokale betalingsgewoonten, oordelen de critici.

Supermarkten Bergmann legt die bezwaren naast zich neer. Volgens hem houden veel bedrijven overtollige middelen aan op bank of girorekening. ‘Geld dat goed geïnvesteerd kan worden. Vooral kleine ondernemingen in het MKB hebben sinds het uitbreken van de crisis moeilijkheden in het aantrekken van krediet voor het opvangen van korte termijnverliezen maar ook voor het doen van investeringen of uitbreidingen.’

Cash management biedt ook mogelijkheden voor kleine bedrijven die recent flink gegroeid zijn, meent Bergmann: ‘die ondernemingen hebben hun financiële administratie niet aangepast aan de realiteit van de dag. Door cash management wordt vaak pas echt duidelijker wat er in en uit het bedrijf gaat.’ Voor iets grotere bedrijven, of bedrijven die grote volumes producten of diensten leveren, is centrale betaling en vordering van betalingen, evident, oordeelt Bergmann, ‘bij bijvoorbeeld supermarkten maakt het een wereld van verschil of je vandaag of morgen betaalt.’

Totaalpakketten Overigens worden cash managers geholpen door de ontwikkelingen op internationaal gebied én de voortschrijdende techniek. Zo bieden betaalnetwerken als SWIFT, die tot voor kort alleen toegankelijk waren voor banken, grote mogelijkheden om betalingsgegevens op te vragen en contact te onderhouden met meerdere banken.

Op Europees niveau is daarnaast een ontwikkeling in gang gezet om alle internationale betalingen onder de zelfde voorwaarden plaats te laten vinden.

Dit initiatief, genaamd de SEPA, maakt grensoverschrijdende betalingen in de toekomst goedkoper en efficiënter.

Dat ook banken zich gestort hebben op cash management komt wellicht paradoxaal over. Cash managers streven immers naar het verminderen van de behoefte aan vreemd vermogen, geld dat mogelijk door een bank geleend kan worden. Maar volgens Bergmann is er een logische verklaring voor de toegenomen interesse van de bank voor het vakgebied: ‘Door internationale ontwikkelingen en technische vooruitgang krijgen bedrijven toegang tot steeds meer banken. Ze kunnen gemakkelijk gaan ‘bankhoppen’. Door een totaalpakket aan betalingsdiensten inclusief aandacht aan cash management aan te bieden, zijn banken alleen in staat om klanten aan zich te blijven binden.’

Bergmann waarschuwt overigens voor te veel enthousiasme over de groeiende interesse in cash management. Onderzoek laat zien dat veel ondernemingen weliswaar investeren in cash management - er worden meer professionals aangenomen op die functies en bovendien stijgt het budget voor cash managementafdelingen en betaalde diensten op dat terrein- maar ondertussen ligt wereldwijd nog voor miljarden ‘opgestapeld’ op lokale rekeningen. ‘Geld dat door goed cash management vrij zou kunnen komen.’’ n

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

5

EXPERTINTERVIEW The Royal Bank of Scotland

Trends in het betalingsverkeer Meer transacties als gevolg van de crisis.

W

ilco Dado, Head of Global Payments bij RBS, ziet een aantal opmerkelijke veranderingen in het betalingsverkeer als gevolg van de crisis. Bedrijven zijn op zoek naar meer zekerheid, concludeert hij. Overigens zijn die trends geen reden tot zorg voor de bankier. ‘Ik zie alle ontwikkelingen als een kans voor RBS om bedrijven beter te kunnen blijven bedienen.’

Welke gevolgen heeft de crisis op het betalingsverkeer?

De crisis is niet zonder gevolgen voor banken, maar heeft geen negatieve invloed op het betalingsverkeer; integendeel, het aantal transacties is toegenomen. Consumenten en bedrijven gaan betalingen meer spreiden: dus een betaling in meerdere kleine delen.

Dat is logisch, economische subjecten worden voorzichtiger. Normaal groeit het betalingsverkeer twee keer zo snel als het BNP. Nu ligt dat boven dat niveau.

Hoe zit het met de rol van RBS in het internationale betalingsverkeer?

RBS is wereldwijd één van de grootste banken in transaction banking gemeten naar inkomsten. Als je kijkt naar Europa, en dan vooral het SEPA en het Pond Sterling gebied samen, is RBS een van de grootste, zo niet de grootste aanbieder van betaaldiensten.

Dat biedt schaalvoordelen. Bovendien heeft RBS hierdoor heel veel kennis ontwikkeld over betalingen en is de bank nauw betrokken bij innovaties in betaalmethoden. Grote internationale bedrijven, zoals TomTom, bankieren bij RBS, maar ook de Rijksoverheid is klant. RBS is zowel internationaal als in markten als het Verenigd Koninkrijk en Nederland een belangrijke speler.

Zijn er veranderingen zichtbaar in de betaalmethoden als gevolg van de economische neergang?

Het managen van risico’s is inherent aan het ondernemen, maar in tijden van crisis wordt nog beter op risico’s gelet. Dus in plaats van gewoon geld overmaken worden zekerheden gevraagd en gesteld, en gebruik gemaakt van documentaire betaaldiensten (Letters of Credit en garanties).

We zien vooral een toename in deze betaaldiensten.

Is er nou ook meer aandacht voor de eigen financiële logistiek van bedrijven?

Jazeker. Een van de belangrijkste doelstellingen van de financiële functie van een bedrijf, veelal uitgeoefend door de treasury of cash management afdeling, is het managen van de liquiditeit van het bedrijf. Als een bedrijf voldoende liquiditeiten heeft, worden deze voorzichtig gemanaged. Prijs en counter party risk bepalen de keus van het product. Is er onvoldoende liquiditeit, dan probeert een bedrijf de afhankelijkheid van derde partijen

te beperken. Bijvoorbeeld door geld vrij te maken uit de eigen in- en uitgaven, het zogenaamde Supply Chain Finance.

Lopen bedrijven als gevolg van de crisis dan sneller weg bij een bank?

Het aanbod van banken is anders geworden en als gevolg daarvan moeten bedrijven keuzes maken. Sommige banken trekken zich terug uit bepaalde landen. Ook zie je dat sommige banken bepaalde producten niet meer aanbieden. Bedrijven moeten dan op zoek naar een andere bank die het gewenste product in een bepaald land wel kan leveren. Ook wordt gekeken naar het counter party risico. Sommige bedrijven en instellingen (pensioenfondsen en verzekeringsbedrijven) hebben regels, vaak ook treasury statuut genoemd, waarin is vastgelegd hoeveel liquiditeit bij banken met een bepaalde rating mag worden aangehouden. Ook dit kan er toe leiden dat een bedrijf of instelling haar keus van transactiebank heroverweegt of haar liquiditeiten over meerdere banken spreidt.

Meer banken, meer transacties, dat is toch allemaal veel duurder voor bedrijven?

Het gaat bij deze ontwikkelingen vooral om het verkleinen van risico. Overigens zijn de prijzen in het betalingsverkeer in de afgelopen jaren sterk gedaald. Begin jaren 90 betaalde je voor een overboeking naar het buitenland 1 promille van het transactiebedrag met een maximum van 1000 gulden. Tegenwoordig kun je voor een paar euro heel grote bedragen overboeken en onder de 50.000 euro is het zelfs maar een paar cent. En door technologische ontwikkelingen kun je je betalingsverkeer heel efficiënt organiseren.

U bedoelt de ontwikkelingen als gevolg van de SEPA? Onder andere. Het doel van SEPA en de PSD, Payment Services Directive, is inderdaad het creëren van één Europese betaalmarkt. Maar de invoering van de SEPA is enigszins vertraagd: niet alle banken zijn SEPA-ready. Er is nog geen einddatum bekend wanneer de oude producten vervangen moeten zijn door SEPA varianten. Ook is er nog steeds onbekendheid bij het bedrijfsleven en vooral bij het MKB over de voordelen van de SEPA. RBS is SEPA-ready en informeert en helpt grote bedrijven bij de aanpassing op de Europese voorwaarden.

Toch zijn aan de invoering van die nieuwe regels, wel grote kosten verbonden. Bankieren wordt duurder. Komt dat allemaal op rekening van de banken?

De invoering van SEPA vergt aanpassing van banksystemen; dat kost de banken geld. In Basel-3 is afgesproken dat de solvabiliteitseisen voor banken verder verscherpt worden. Het beta-

Wilco Dado

lingsverkeer wordt hiermee duurder; marges staan onder druk. Een aantal banken gaat kijken hoe ze hun betalingsverkeer nu gaan organiseren.

Organiseren; u bedoelt outsourcen?

Dat kan. In het hele SEPA-gebied zijn nu bijna 8000 banken die betalingsverkeer voor bedrijven regelen. Ik verwacht dat dat aantal in de toekomst flink zal afnemen. En dat betekent dat zij hun betalingsverkeer onder zullen brengen bij derden die het in hun naam uitvoeren.

Kijkend naar de toekomst, welke ontwikkelingen in het betalingsverkeer ziet u?

Nou, voor innovaties hoef je niet eens naar de toekomst te kijken. Er is nu al een sterke opkomst van alternatieve betaalmethoden naast het bancaire circuit. Denk maar aan betaalmethoden via de mobiele telefoon en via Internet, zoals Pay Pal. Ook denk ik dat het niet onlogisch is als je in de toekomst met je OV-chipkaart behalve je treinreis ook een croissantje en een kop koffie kan afrekenen.

Welke innovaties ziet u voor bedrijven?

De technologische ontwikkelingen stellen bedrijven in staat hun risico’s beter te beheersen en minder afhankelijk te zijn van een bank. Grote, internationale bedrijven, die meerdere

banken gebruiken, willen niet gebonden zijn aan een bankeigen communicatiesysteem; die bedrijven maken in toenemende mate gebruik van SWIFT. Via SWIFT kunnen bedrijven op een efficiënte wijze communiceren met banken.

Via SWIFT hebben bedrijven dus ook toegang tot andere banken?

Ja, maar ik ben daar niet bang voor.

De toegevoegde waarde van een bank zit veel meer in de diensten die een bank via een communicatie netwerk aanbiedt dan in het bankeigen communicatiesysteem. Zo heeft recentelijk RBS de dienstverlening van het RBS SWIFT Service Bureau uitgebreid naar 38 landen. Via het RBS SWIFT Service Bureau is het gemakkelijker voor bedrijven en instellingen om via SWIFT te kunnen werken. Het toenemende gebruik van SWIFT, maar ook de eerder genoemde ontwikkelingen zie ik als een kans voor RBS om klanten beter te kunnen blijven bedienen. n

CV Wilco Dado Wilco Dado werkte bij verschillende banken en in diverse functies, zowel in Nederland als daarbuiten. Bij RBS was hij tot voor kort Hoofd Global Transaction Services (GTS) Nederland.

In juli 2010 werd Wilco benoemd tot Hoofd Global Payments GTS.

6

Cash Management

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Artikel SEPA

De voordelen van SEPA Uniforme regels voor internationale betalingen. teem eerder naar een bank gaan waar de betalingen het goedkoopst zijn.’ Het is volgens Leenaars uitgesloten dat klanten van Nederlandse banken via een omweg toch meer zullen gaan betalen voor hun transacties. ‘Er zijn afspraken gemaakt met consumentenorganisaties dat de Nederlandse banken de komende vijf jaar de kosten voor de invoering van de technische structuur van de SEPA niet aan hun klanten zullen doorrekenen.’

Auteur: floris Müller

A

ls alle deelnemende landen de SEPA-voorwaarden hebben geïmplementeerd, wordt het sneller, goedkoper en makkelijker om betalingen naar het buitenland te verrichten.

“We gaan van een sterk versnipperd financieel landschap naar een uniforme betalingsmarkt”, legt professor Dr. Hans Leenaars, directeur van de Nederlandse Bank Gemeenten (BNG) en hoogleraar Accounting Information Systems aan de Universiteit van Amsterdam uit over SEPA. Volgens Leenaars biedt de regelgeving die afgekort staat voor the Singel European Payments Area, enorme kansen binnen cash management.

SEPA is een belangrijke stap in de vorming van de geïntegreerde Europese betaalmarkt, die nu nog gedomineerd wordt door een veelvoud aan nationale producten en systemen, definieert de Nederlandse Vereniging van Banken op de Nederlandse informatiesite de veranderingen. SEPA wordt ingevoerd in de 16 landen waar de Euro gevoerd wordt, de overige 11 EU-landen, IJsland, Liechtenstein, Noorwegen en Zwitserland.

Door de SEPA gaan credittransfer (SCT) ofwel giro of overschrijvingen, direct debit (incasso) en betaalkaarten overal in binnen en buitenland op zelfde manier functioneren. Hierdoor

Juridische geschillen

verdwijnen internationale barrières en onderlinge verschillen en kan de Europese economie zelfs uitgroeien één van de sterkste economieën ter wereld, jubelen de banken op hun website.

IBAN-code’s Dat die invoering van de regelgeving van SEPA nog behoorlijk wat voeten in de aarde heeft voor banken is zeker.

‘De technische invoering is een enorm project’, aldus Leenaars. Zo worden er overal in het SEPA-gebied zogenoemde IBAN-code’s geïntroduceerd- bankrekeningnummers krijgen een land- en banktoevoeging waardoor er overal unieke bankrekeningen ontstaan. Ook komen er gestandaardiseerde bankcode’s voor betaalsoorten. ‘In Nederland werken banken al langer samen en zijn er al unieke bankrekeningen en uniforme codes voor betaalsoorten’, oordeelt Leenaars, ‘Maar in het buitenland is daar veelal nog geen sprake van. Daar moeten bankmedewerkers bij iedere internationale betaling nu nog codes

opzoeken en toevoegen. Dat kost veel tijd en dus geld.’

De Europese Raad heeft naast de SEPA al een juridisch kader aangenomen voor betalingsdiensten, de Payment Services Directive (PSD). Deze richtlijn verbiedt banken geld bij een overboeking langer vast te houden dan noodzakelijk. Dat verbod op valuteren zal bedrijven ook veel geld besparen. Daarnaast worden banken door het wettelijke kader gedwongen om dezelfde kosten te rekenen voor binnenlandse als voor buitenlandse betalingen. ‘Nederlandse banken hebben internationaal gezien een laag tarief voor binnenlandse betalingen. Die kosten gaan ook gelden voor betalingen naar buitenlandse rekeningen.’

Leenaars erkent dat Nederlandse banken door het gelijk trekken van de tarieven mogelijk inkomsten mislopen.

Buitenlandse banken moeten hun buitenlandse tarieven aanpassen aan hun relatief hoge kosten voor binnenlandse betalingen. Maar’, voegt hij hier aan toe, ‘klanten zullen in het nieuwe sys-

Overigens staan bedrijven door het juridische kader van de SEPA ook een stuk sterker bij conflicten over internationale betalingen. ‘Wettelijke regels voor betalingen in de EU-zone worden gelijkgetrokken. Ondernemers hoeven bij een betalingsgeschil in de toekomst niet meer in het nationale recht te duiken.’

De eerste effecten van de invoering van regels van de SEPA die in 2007 door het directoraat van interne markten van de Europese commissie gedefinieerd werden, zijn overigens binnenkort al merkbaar. Op 1 januari 2011 wordt pinnen in Nederland afgeschaft, een jaar later is het Nederlandse PINmerk formeel ten einde.

Aan het einde van dit jaar moeten incassobetalingen aangepast zijn aan de internationale regels. Tegelijkertijd worden overal in de rest van de SEPA-zone allerlei nationale betalingsmethoden en internet betaalsoorten aangepast aan de SEPA. Een definitieve einddatum voor de invoering van de SEPA kan Leenaars overigens maar moet moeite noemen. ‘Er wordt natuurlijk nog heel veel vergaderd. Sommige landen vragen om meer tijd. Ik denk dat het tegen 2014, misschien 2015 wordt. Dat is nog onzeker. Maar dat de SEPA de toekomst heeft is duidelijk.’ n

Gastbijdrage Deutsche Bank AG

Betalen met uw zakelijke mobiel

M

obiel afrekenen voor zakelijke rekeningen? Deutsche bank maakt zich hard voor innovaties in het betalingsverkeer en het vervanging van contant geld en cheques in de bestaande supply chain.

Vrijwel iedereen heeft tegenwoordig een mobiele telefoon, en dat biedt grote kansen voor aanbieders van financiële diensten. Verwacht wordt dat binnen 5 jaar wereldwijd meer dan 400 miljard euro aan goederen en services wordt betaald met de mobiele telefoon. Voor de consumentenmarkt kan daarbij o.a. worden

Meer informatie Deutsche Bank AG Herengracht 450-454 1017 CA Amsterdam, Netherlands Tel. +31 20 5554234

gedacht aan mobiel afrekenen in de winkel, of mobiel betalen voor online aankopen en digitale content (muziek, ringtones, applicaties).

Deutsche Bank richt zich allereerst op mobiele toepassingen voor de zakelijke markt. De mobiele telefoon kan bijvoorbeeld door cliënten worden gebruikt om betalingen te autoriseren, vanaf elke locatie, en op ieder gewenst moment. Tevens zet de bank in op integratie van mobiel betalen met zakelijke oplossingen voor cashen supply chain management.

Voorbeeld: Deutsche Bank biedt grote distributeurs de mogelijkheid om afnemers elektronisch te factureren.

Deze afnemers kunnen vervolgens de betaling via de mobiele telefoon afhandelen. Een dergelijke oplossing levert distributeurs een grote besparing op door de vervanging en automatisering van (dure) contante betalingen.

Een uitkomst met name in landen

waar nog veel met papiergeld betaald wordt, zoals in opkomende markten maar ook in Noord-Amerika.

Deutsche Bank is wereldwijd marktleider in betalingsverkeer en cash management. Haar divisie Global Transaction Banking (GTB) biedt ondernemingen, financiële instellingen en instellingen in de publieke sector een scala aan financiële diensten op dat gebied.

Innovatie is een belangrijke pijler in de strategie van GTB. In de competitieve transaction banking markt is het immers essentieel dat de bank producten op de markt brengt die aansluiten bij de snel veranderende wensen van haar cliënten.

Deutsche Bank is actief in 72 landen. In Nederland is Deutsche Bank momenteel de vierde zakenbank. De bank gaat actief de dialoog aan met zakelijke cliënten in al deze markten om te onderzoeken hoe innova-

tieve oplossingen als mobiel betalen waarde kunnen toevoegen voor de klant en diens bedrijfsprocessen. n

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

7

Artikel Betalingsverkeer

De toekomst van het betalingsverkeer Internationaal, mobiel en contactloos betalen.

Auteur: Henk Willem Smits

B

etalen wordt anders, met alles.

Wie regelmatig met het openbaar vervoer reist, is sinds kort bekend met contactloos betalen. Een pas door een pinautomaat bij een winkel halen gaat vanaf volgend jaar anders, geld overmaken via de website van de bank zal binnen een paar jaar anders zijn, en voor kleine betalingen zal steeds meer de mobiele telefoon worden gebruikt.

Zowel voor bedrijven als particulieren gaat er een hoop veranderen in het betalingsverkeer. Dat komt vooral door harmonisatie van het betalingsverkeer in Europa, SEPA. Zo zal bijvoorbeeld iedereen in Europa een nieuw rekeningnummer krijgen (een Iban-nummer) binnen nu en een paar jaar, omdat alle rekeningnummers in Europa aan hetzelfde formaat moeten gaan voldoen.

‘Heel Europa krijgt dezelfde manier van overschrijven, incasso en voorwaarden over hoe iets verwerkt moet worden en hoe lang dat mag duren,’ vertelt Max Geerling van het Utrechtse Enigma Payments Consulting. ‘Iedereen in Nederland, particulieren en bedrijven, krijgen dus met veranderingen te maken.’

SEPA-richtlijnen De migratie zal de komende jaren plaatsvinden. Maar wanneer het precies zo ver zal zijn, is nog onduidelijk, zegt Geerling. ‘Brussel heeft het besloten, banken moesten vervolgens in samenspraak uitzoeken hoe de harmonisatie moest.

De data staan vast, banken moeten bijvoorbeeld vanaf november dit jaar een incassoproduct volgens SEPA-richtlijnen aanbieden. Maar in elk land is er discussie over hoe en wanneer het voor iedereen gaat gelden. Voorlopig zal er keuze zijn tussen lokaal en Europees. Het zal duwen en trekken worden. Banken kunnen het wel aanbieden, maar als de vraag beperkt blijft, schiet het niet op. Overheden zullen daarom een voortrekkersrol gaan spelen en bij nieuwe bankcontracten de SEPA-producten verplichten. En als de Belastingdienst op die manier gaat incasseren, dan komen de volumes wel.’

Volgens Equens, voorheen Interpay geheten en verwerker van betalingen via bijvoorbeeld pinautomaten en girale transacties, wordt het voor hun een dure aangelegenheid. ‘Het is een kostbare situatie, aangezien partijen twee verschillende betaalsystemen in de lucht moeten houden,’ aldus de Annemieke Lambregts van Equens. ‘Het doel van SEPA is om het Europese betalingsverkeer zo efficiënt en toegankelijk mogelijk te maken. De verwachting is dan ook dat de Europese Commissie een einddatum zal vaststellen voor de uitfasering van de nationale producten.’

Mobiel betalen Voor de mobiele telefoon lijkt er een hele wildgroei aan betaalmogelijkheden te zijn, apps op smartphones van winkels en bedrijven, sms-betalen door je aan te melden bij Hyves of My Order, telefonisch parkeergeld aftikken en naar verwachting zal telefoonfabrikant Nokia na enig uitstel toch binnenkort chips in zijn telefoons verwerken waardoor contactloos betalen zoals met de OV-chipkaart mogelijk zal worden voor de mobiele telefoon. ‘SEPA zou wildgroei moeten voorkomen, nieuwe methoden moeten sowieso geschikt zijn voor heel Europa’, zegt Geerling.

‘Het zal ook wel meevallen, bij Nederlandse banken hebben ze het nog te pas en te onpas over het drama chipper en chipknip, waarbij verschillende banken verschillende systemen kozen.

Later moesten honderdduizenden passen en machines vervangen worden.

De OV-chipkaart zie ik wel emigreren naar de mobiele telefoon. Dat heeft zo veel voordeel, je krijgt meteen alle informatie op je scherm en moderne smartphones zijn op afstand te blokkeren. Al die pasjes voor Airmiles en bonuspunten bij winkels zullen wel blijven. Dat kan niet allemaal op de mobiele telefoon, dan raken mensen het overzicht kwijt. Bij Cadeaubonnen als Boekenbon of VVV-bon zie je wel dat die steeds digitaler worden, sommigen zijn nu al pasjes. Dat kan wel weer goed via de mobiele telefoon, die Boekenbon onthoud je wel.’

Uitgepind Nog even en dan is het gedaan met het Nederlandse PIN-merk. Door de aanpassingen aan de SEPA-normen komt het betaalmerk volgend jaar te vervallen: op 31 december 2010, om iets voor twaalf, zullen de laatste transacties als ‘pinbetaling’ verwerkt worden. Een jaar daarna wordt het merk officieel ten graven gedragen. En daarmee komt een einde aan een geschiedenis van veertig jaar waarin PIN is uitgegroeid tot het populairste Nederlandse betaalmerk: Bijna 98 procent van de Nederlanders bezit één of meerdere pinpassen.

Vorig jaar vonden bijna 2 miljard pintransacties plaats. Dat komt neer op gemiddeld 125 wandelingen naar de pinautomaat of betalingen met PIN in de winkel per Nederlander per jaar. Door PIN (afgeleid van Persoonlijke IdentificatieNummer) is de Nederlandse taal bovendien verrijkt met woorden als pinnen, pinautomaat, pinbetaling en pincode.

Dat het zo’n groot succes zou worden, hadden de bedenkers van de betaalmethode overigens niet gedacht. Bij de onthulling van de eerste PIN-automaat in de Bijlmermeer in 1969 (die toen nog geen PIN-automaat heette; het merk verscheen pas in 1984) waren veel Nederlanders nog huiverig over de nieuwe betaalsoort. Cheques hadden immers al jaren hun nut bewezen; je kon er handig overal mee betalen zonder pasje en code. Toen steeds meer winkels in jaren tachtig ‘pinmachines’ installeerden, werden de ‘vertrouwde’ cheques echter snel ingewisseld voor PIN. Dat Nederlanders veel van het verdwijnen van het PIN-merk zullen merken, is overigens te betwijfelen. De aanpassingen aan SEPA vinden vooral achter de schermen plaats. Betalingen bij winkels en betaalautomaten veranderen alleen in naam.

Wat is SWIFT? De Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication, of kort SWIFT, is een internationale coöperatieve netwerkorganisatie voor het verzenden van financiële berichten. Internationaal zijn meer dan 8000 banken en bedrijven met een zogenoemd BIC-adres aangesloten op het netwerk van SWIFT. Wereldwijd zijn er meerdere netwerken actief, maar SWIFT wordt in Nederland en Belgie het meest gebruikt.

Bij elkaar werden er in juli 2010 meer dan 2,3 miljard berichten, waaronder betalingsopdrachten, via het SWIFT-netwerk verstuurd. Dat is gemid-

Equens zet ook in op die chip van Nokia, zegt Lambregts. ‘Bij contactloos betalen is geen online autorisatie nodig, waardoor deze betalingen sneller zijn af te handelen, met alle voordelen voor winkelier en consument van dien.’

Enkele apps erbij kunnen mensen ook nog wel aan, verwacht Geerling, als ze praktisch zijn. Met My Order kun je via een app een bestelling doen op het terras waar je zit. De rekening wordt direct van je rekening afgeschreven en de bon automatisch uitgeprint bij de kassa.

‘Dat gaat een stuk sneller dan dat je moet wachten op een ober om je bestelling op te nemen.’ De nieuwe systemen zullen zo steeds meer geschikt zijn voor zowel in de fysieke als virtuele wereld te betalen.

IDeal als SEPA-standaard In die virtuele wereld zal Nederland waarschijnlijk kennis moeten maken met iets nieuws door centralisatie, zo vermoedt Bart Wesselink van Paylogic, een ticketingbedrijf dat zich bezig houdt met het uitgeven van entreekaarten voor evenementen en concerten. ‘In Nederland gaan nu bijna alle internetbetalingen via iDeal, dat heeft een marktaandeel van zeventig procent. De consument ervaart iDeal als veilig en alle grote Nederlandse banken doen mee. In de rest van Europa is het enorm versnipperd, buiten Nederland heeft een systeem een marktaandeel van hooguit veertien procent.’ iDeal dingt mee om de SEPA-standaard te worden. ‘Dit wordt sowieso het grootste slagveld van 2011 rond SEPA,’ voorspelt Wesselink. Zowel de bedrijven die systemen aanbieden als de banken en creditcardbedrijven aan de achterkant, en iDeal gaan het moeilijk krijgen in die strijd. ‘Een nationaal product internationaal uitrollen wordt lastig, denkt Wesselink. ‘Het enige vergelijkbare is Nordea, actief in Denemarken, Zweden en Finland. Die hebben hetzelfde doel. Mastercard heeft in Groot Brittannië online Maestro uitgerold, net als in België en Spanje het grootst.

Die hebben al het nieuwe pinnen, ook elke Nederlander heeft een Maestro debitcard.’ Dat scenario kan nadelig zijn voor Nederlander, vreest de entreekaartenverkoper. ‘Het wordt complexer, duurder of minder. En voor de Nederlandse consument klinkt

deld 333 duizend berichten per dag. Het gebruik van SWIFT groeide in een jaar tijd bijna 7 procent.

Overigens is SWIFT niet geheel omstreden. Enkele jaren terug werd duidelijk dat de Amerikaanse overheid het netwerk gebruikte om transacties tussen potentiële terroristen op te sporen. In 2009 bepaalde de Europese Raad dat Amerikaanse autoriteiten beperkt van SWIFT gebruik konden maken om potentiele terroristen op te sporen.

Dit akkoord met de VS werd echter in februari van dit jaar alsnog door het Europese parlement verworpen.

Maestro buitenlands, onbekend. Het zal moeite kosten het gelijk te krijgen op kostenbasis, Maestro is significant duurder dan iDeal. Maestro biedt wel betere kwaliteit, iDeal is storingsgevoeliger. Nederlandse banken verzetten zich tegen Maestro, maar als op een bepaald moment ABN Amro bijvoorbeeld, nu in iDeal, niet instapt in Maestro, kan het veel kansen missen als dat het systeem wordt.’

Centraliseren Voor grote Nederlandse bedrijven valt er een hoop meer te winnen, zegt Geerlings collega bij Enigma Paul Jans. ‘Het is een trend onder bedrijven om betalingsverkeer te centraliseren, in paymentfactories. Dat maakt betalingen efficiënter en dus goedkoper, je kan centraal prijsafspraken maken over transactiekosten.’

Swift, een systeem voor consumenten, staat al steeds meer open voor bedrijven, maar het is nog problematisch omdat elk Europees land nu nog zijn eigen systemen voor betalingen heeft.

‘Centraliseren zal veel makkelijker worden door SEPA, ook voor MKB-bedrijven met vestigingen in een of twee andere Europese landen. Je hoeft geen lokaal bankfiliaal meer in de arm te nemen, alles kan bij één bank. Omdat facturering veel meer elektronisch zal gaan, zijn rekeningen en inningen, het afletteren, stukken eenvoudiger te koppelen. Dat kan tientallen arbeidsplaatsen besparen. Als elke factuur nu, ik zeg maar wat, drie euro kost, wordt dat 30 cent, het zal echt een factor tien schelen. Bedenk daarbij dat er vele miljoenen facturen alleen al in Nederland worden verstuurd.’

De concurrentie tussen banken in Europa zal door dit alles verscherpen, vermoedt Jans. ‘Switchen was moeilijk, maar door standaard rekeningnummers en de mogelijkheid via één bank in heel Europa zaken te doen worden bedrijven meer bankonafhankelijk.’

Een ander voordeel is dat het aanbod van banken veel transparanter wordt, waardoor het makkelijker is prijzen te vergelijken, vult Geerling aan. ‘Met name voor multinationals die hun werkkapitaal centraliseren wordt alles veel eenvoudiger. Bankdiensten worden als gas, licht en water.’ n

8

Cash Management

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Artikel Cash Management bij grote bedrijven

Geldstromen vitaal voor bedrijven Hans Wiebes pleit voor tijdelijk overheidsingrijpen.

Auteur: Rob Broere

B

ij cash management in het middenen kleinbedrijf gaat het om werkkapitaalbeheer - met name debiteurenbewaking - en liquiditeitsprognose. Die aspecten van cash management zijn in tijden van economische crisis ook van vitaal belang voor grote ondernemingen. Maar heb je het over multinationals, dan komt er een aantal specifieke aandachtspunten bij.

Noemen veel mensen geld de smeerolie van een onderneming, Hans Wiebes heeft het liever over het bloed. Wiebes is docent financieringsleer aan Nyenrode University en de Vrije Universiteit Amsterdam, oud-directeur Cash & Credit Management bij KPN Telecom en auteur van de boeken Cash Is King en Cash Management. Zo belangrijk als de bloedsomloop voor een organisme is, zo vitaal zijn geldstromen voor een bedrijf, meent hij. “Zodra daar in geknepen gaat worden, heb je een groot probleem.” Of je het dan over een klein, een middelgroot of een groot bedrijf hebt, maakt in principe niet zoveel uit. Ze lopen grotendeels tegen dezelfde problemen aan. Net als in het midden- en kleinbedrijf, doen grote ondernemingen dus aan werkkapitaalbeheer en li-

quiditeitsprognoses. De laatste tijd gaat cash management overigens ook een steeds grotere rol spelen bij ziekenhuizen, gemeentes en woningcorporaties.

Overal waar geld omgaat, heb je te maken met processen die gestroomlijnd moeten worden om de liquiditeit op peil te houden.

Ver vooruit kijken Hoe grootschaliger een bedrijf, hoe groter doorgaans ook de omvang van de problemen. Bij grote ondernemingen is liquiditeitsprognose daarom vele malen belangrijker dan bij een bakkerij met tien werknemers. Alleen al vanwege de complexiteit van de organisatie. Wiebes: “Je hebt vaak te maken met dochterondernemingen. Die zien het vragen om gegevens soms als ongewenste inmenging in hun activiteiten.” Nog steeds kijken ondernemingen, ook zeer grote, niet ver genoeg vooruit, vindt hij.

“Stel: er dreigt over vier weken een liquiditeitsprobleem. Dan kan je de bank binnen stappen voor een krediet. Maar banken hanteren vaak een procedure die wel twee maanden kan duren. En dus heb je dan een probleem. Het is dus zaak verder vooruit te kijken.”

Terwijl bij kleine bedrijven over het algemeen geen noodzaak is voor specialis-

tische zaken als risicobeheer, heeft een multinational voortdurend te maken met risico’s op het gebied van fluctuerende rentes en wisselende koersen van vreemde valuta. Dat vraagt om gedegen beheer en maakt het organiseren van een heldere bankrekeningstructuur bijvoorbeeld een issue. “Neem Philips, dat wereldwijd zo’n duizend bankrekeningen heeft. Zie die maar eens allemaal te organiseren en te structureren.” Ook frauderisico speelt een rol. “Hoe meer mensen bij geldstromen betrokken zijn, hoe groter het risico dat er iets weglekt.”

Economische zaken De kern van het probleem voor de Nederlandse economie zit volgens Wiebes in de huidige terughoudendheid van banken in het verstrekken van kredieten. Een onderneming als Akzo Nobel ondervond daarvan twee jaar geleden,

toen de kredietcrisis toesloeg, de gevolgen. “Ze moesten als partij de kapitaalmarkt op en kregen te maken met torenhoge rentetarieven. Een obligatielening tegen acht procent rente was het gevolg.”

Het financieringsprobleem moet gauw aangepakt worden, vindt hij. Anders wordt de situatie zorgelijk. Hierbij denkt hij aan een joint task force van de ministeries van Economische Zaken en Financiën. “Er moet bloed in de economie gepompt worden! Dat betekent niet dat de overheid rücksichtslos geld in het bedrijfsleven moet stoppen, maar investeringen moeten veel meer gestimuleerd worden. Daarmee genereer je immers geld. Er moet out of the box gedacht worden. Op de klassieke manier, jezelf ingraven en wachten tot het voorbij is, gaat deze crisis nog heel lang duren.” n

Advertentie

‘DÉ TREASURY COMMUNITY VOOR BEDRIJFSLEVEN EN OVERHEID’ Vacatures | Nieuws | Columns | Events | Trainingen | Workshops | Opleidingen | Publicaties | Poll | Koersen

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

9

Artikel Mobiel betalen

Afrekenen met de mobiele telefoon Afhaalmaatijd betalen met je gsm.

Auteur: Henk Willem Smits

B

etalen met de mobiele telefoon is geen utopie. In Zuid-Korea is het al normaal, in de Verenigde Staten gebruikt 32% van de consumenten de mobiel als betaalmiddel en het is sterk in opkomst in Singapore, Japan en China. In Europa lijkt mobiel betalen echter wat trager op gang te komen.

Voor het uitbreken van de kredietcrisis verkenden niet-telecombedrijven als Rabobank en Albert Heijn de mobiele markt in de verwachting dat mobiel betalen een snelle opmars zou maken. Maar mede door de kredietcrisis zijn veel initiatieven in de knop gebroken. Zo is er bijvoorbeeld nog steeds geen afspraak over een standaard, hetgeen telefoonbedrijven en winkeliers afschrikt en masse in te stappen. Telefoonproducent Nokia zou een betaalchip in zijn telefoons gaan verwerken, maar heeft dat uit kostenoverwegingen en door een gebrek aan vraag naar telefoons met dergelijke chips tot noch toe nagelaten. Met zo’n chip is het genoeg om de gsm te scannen, zoals de ov-chipkaart, eventueel met pincode.

Chipstickers Andere initiatieven in Nederland kwamen van Albert Heijn, chipmaker NXP, Rabobank en het Rotterdamse Payter. De proef van de laatste, die een ‘chipsticker’ op telefoons plakte van 2.500 Rotterdamse deelnemers, is in stilte gestaakt dit jaar. Banken werkten niet echt mee. Die hadden het druk met de kredietcrisis en de totstandkoming van een geïntegreerde Europese betaalmarkt (SEPA), waarbij betalingen binnen Europa op dezelfde wijze gaan functioneren. Hierdoor verslapte de aandacht voor de telefoon als betaalmiddel. Bovendien is er nog steeds geen wettelijk kader vastgesteld voor mobiele betalingen.

Hierdoor heeft Nederland ondertussen een grote achterstand opgelopen ten opzichte van Aziatische landen, de VS en zelfs Duitsland. Maar het gemak dat mobiel betalen brengt wordt door sommige bedrijven toch zo groot geacht dat ze niet wachten op een standaard en de mogelijkheden verkennen die de telefoon al biedt, zoals sms, apps op smartphones en facturering door telecombedrijven. Bij een deel van de parkeerautomaten is het mogelijk mobiel te betalen. Netwerksite Hyves heeft de miljoenen die het

kreeg van investeerders Joop van den Ende en Hubert Deitmers in een mobiel betalingssysteem gestoken, dat de website met tien miljoen gebruikers opzet, samen met Rabobank. Mobiel betalen gaat namelijk ‘heel groot worden’, verklaarde CEO Marc de Vries van Hyves daarover.

Sociale media Het systeem werkt sinds 1 juni bij het afrekenen afhaalmaaltijden via Thuisbezorgd.nl. Hyves-gebruikers moeten hun account op de website eenmalig koppelen aan hun rekeningnummer en kunnen dan via een sms afrekenen.

Thuisbezorgd rekent binnen het jaar zo’n 2,5 miljoen euro aan Hyvestransacties te hebben verwerkt, tien procent van het totale online betalingsverkeer van de bestelsite. Direct geld verdienen doet Hyves nog niet met de applicatie, maar De Vries verwacht er vanzelf een verdienmodel bij te vinden.

‘Als een gebruiker het leuk heeft, ben je succesvol als bedrijf en vind je vanzelf een businessmodel dat erbij past,’ zei hij in een interview met Het Financieele Dagblad in april. Voornaamste concurrenten zijn de online betaalmethoden iDeal en Paypal, die ook eigen systemen voor mobiel betalen hebben.

Bij de bioscopen van Pathé moet afrekenen via Hyves in dit najaar mogelijk zijn. Het zal in eerste instantie alleen werken via een iPhone-app. Die zal het ook mogelijk gaan maken dat Pathé de entree direct afschrijft van de telefoonrekening van de bezoeker. Thomas van de Weerd, Manager Internet Development bij de bioscoopketen, zei daarover in een vakblad: ‘We zijn een samenwerking aangegaan met een telecomprovider en bij mijn weten is het voor het eerst dat er op deze manier een fysiek product kan worden afgerekend.

Het is een one-clickpayment waarmee het bedrag direct wordt afgeschreven van de telefoonrekening.’ Dus wel of geen standaard chip, mobiel betalen wordt gewoon mogelijk. n

Gastbijdrage Bank Mendes Gans

Alle transacties in minimaal aantal betalingen Cash pool concentreert al het geld van een onderneming in een rekeningstelsel.

B

ank Mendes Gans (BMG) is de enige bank ter wereld die zich uitsluitend bezighoudt met cash management en liquiditeitsbeheer. De dienstverlening van de Amsterdamse onderneming is kwalitatief hoogstaand en gericht op grotere bedrijven die in meerdere landen vestigingen en rekeningen aanhouden in diverse valuta. BMG helpt haar klanten om met hun treasury-activiteiten een efficiencyslag te maken.

Bank Mendes Gans werd in 1883 opgericht als makelaarskantoor en hield zich toentertijd vooral bezig met effectenverkeer. In de jaren zestig van de vorige eeuw specialiseerde het bedrijf zich in cash management en liquiditeitsbeheer voor grote, internationaal opererende bedrijven. Vanuit een aantal fraaie panden aan de Amsterdamse Herengracht nemen 150 medewerkers hen dagelijks vele werkzaamheden uit handen, door al hun cash en betalingen te stroomlijnen, samen te brengen en tegen elkaar weg te strepen. BMG, een volle dochter van ING, opereert daarmee als een verlengstuk van de treasury van haar klanten.

BMG werkt met twee hoofdproducten: netting en de zogeheten cash pool. Netting is een verwerkingssysteem voor de betalingen binnen een onderneming.

Het voorkomt onnodig beslag op werkkapitaal en hoge transactiekosten. Afhankelijk van de wens van de klant,

vindt netting gemiddeld een keer per maand plaats. CEO Eric Hollanders: “Wij hebben klanten met honderden tot enkele duizenden onderdelen, die onderling allerlei diensten en goederen uitwisselen. Bank Mendes Gans zorgt dat de transacties die daarmee gemoeid zijn, in welke munteenheid ze ook plaatsvinden, op één punt samenkomen en voldoet alle schulden en vorderingen met een minimaal aantal betalingen. Op die manier vermijd je onder andere betalings- en wisselcommissies die normaliter met grensoverschrijdende betalingen gepaard gaan.

BMG is de spin in het web.”

Onafhankelijk De cash pool concentreert al het geld dat wereldwijd binnen een onderneming aanwezig is via een rekeningstelsel bij BMG. Elke dag worden alle credit- en debetstanden van de klanten hier gecentraliseerd. De bank zorgt dat de totale waarde van alle saldi wordt berekend en ter beschikking komt van de treasury in de munt die zij verkiest.

BMG kan 35 munteenheden aan en is vertrouwd met bankzaken in 75 landen. Het unieke van het door BMG ontwikkelde instrument is dat het volledig onafhankelijk is, vertelt hoofd Clients & Products en Executive Vice-President Ron Kors. “Netwerkbanken hebben vergelijkbare diensten, maar ver-

kopen die inclusief hun netwerk. Dat houdt in dat bedrijven in alle landen waar ze vestigingen hebben, een lokale rekening bij die bank moeten openen.

Dat is bij BMG niet nodig. Wij vormen een overlay, een paraplu over alle al bestaande rekeningen en zorgen dat alle saldi bij ons terechtkomen. Daarnaast kunnen we in samenwerking met ING Commercial Banking ook in Europa een complete dekking aanbieden en zijn wij gesprekspartner voor INGklanten met bredere, internationale activiteiten.”

Bank Mendes Gans is een relatief kleine, hooggespecialiseerde bank. Omdat de werknemers hun klanten persoonlijk kennen, is de betrokkenheid groot.

Kwaliteit van de dienstverlening staat bij BMG dan ook hoog in het vaandel. n

Omzeilen

CV Eric Hollanders

Door de kredietcrisis zijn ondernemingen meer dan ooit gefocust op cash management en liquiditeitsbeheer. BMG heeft dan ook een toename van het aantal klanten gezien. Daarnaast is de hoeveelheid saldi die bestaande klanten aanhouden, gestegen. En er is veel interesse voor de cash pool. Kors: “Daarmee maak je gebruik van alle cash die binnen een bedrijf aanwezig is en hoef je niet in elk land een dure lening af te sluiten. Een bedrijfsonderdeel dat geld nodig heeft, kan dat in feite gewoon uit de pool lenen.” Hollanders: “Waar het voor ondernemingen soms een stuk lastiger en duurder is geworden om kredieten te krijgen, presenteren wij met onze cash pool een elegante manier om dat probleem te omzeilen.”

Hollanders had verschillende functies bij ING, waaronder General Manager Securities bij ING Commercial Banking, voordat hij aantrad als CEO van Bank Mendes Gans. In die functie is hij actief in begeleiding van grote bedrijven op het gebied van treasury.

CV Ron Kors Kors is hoofd Clients & Products van Bank Mendes Gans.

10

Cash Management

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Artikel Cash en crisis

Crisis en cashmanagement Cash management biedt oplossingen in crisistijd.

Auteur: Flois Muller

D

e economische crisis is binnenkort twee jaar oud. Eind 2008 zakte het internationale stelsel, na de ondergang van de New Yorkse bank Lehman Bros., bijna door zijn hoeven. Overheden moesten in de bres springen met staatsleningen om banken en financiële instellingen van de ondergang te redden. Niet lang daarna sloeg de crisis over naar het bedrijfsleven. In bijna alle branches zakte de vraag in, inkomsten stokten en omzetten kwamen onder druk.

Hardst getroffen sectoren • Metaalproducerende industrie • Transportindustrie • Uitzendbranches • Bouwbedrijven • Kleine winkeliers en ZZP’ers

Minder hard getroffen • IT-branche • Voedingsmiddelenindustrie

Bedrijven in de problemen 1. Veel bedrijven kampen met vraaguitval als gevolg van de crisis. Hierdoor dalen inkomsten en staat de financiering van bedrijven onder druk.

2. Klanten betalen niet op tijd. Afgelopen jaren is de betalingstermijn van facturen flink opgelopen. Ook het aantal rekeningen dat, als gevolg van faillissementen onbetaald blijft, neemt toe. Uit onderzoek blijkt verder dat veel grotere bedrijven eenzijdig de betalingstermijn oprekken.

3. Door de veranderde economische omstandigheden kunnen bedrijven vaak niet voldoen aan de voorwaarden van bestaande kredieten.

4. Steeds meer bedrijven geven aan geen nieuw krediet te kunnen krijgen.

Hoewel enkele Nederlandse bedrijven door de aantrekkende export de weg naar boven hebben gevonden, hebben de meeste nog grote problemen als gevolg van de economische neergang.

Vooral het MKB is hard getroffen: De honderdduizenden middelgrote en kleine bedrijven groeien dit jaar met hooguit een kwart procent. Dat is onvoldoende om de krimp van afgelopen jaar van ruim 5,5 procent goed te maken. Grote bedrijven doen het iets beter: bijna 2,75 procent groei. Cash management biedt oplossingen in crisistijd.

Kediet of niet?

Veel ondernemers klagen dat banken hun kredietvoorwaarden de afgelopen jaren opgeschroefd hebben; het is volgens hen veel moeilijker om krediet te krijgen. Vooral middelgrote en kleine bedrijven hiervan het slachtoffer te worden: een op de vier MKB-bedrijven heeft afgelopen jaar een verzoek ingediend voor nieuw krediet of de herfinanciering van bestaande schulden of herstructurering van de balans.

Daarvan kreeg bijna een derde nul op het rekest, zo blijkt uit onderzoek. In 2008, het jaar dat de crisis losbarstte, was het aantal afgewezen kredietaanvragen nog maar 12 procent. Nederland scoort hiermee onder het internationale gemiddelde. Banken werden dit jaar bij het jaarlijks tevredenheidsonderzoek van Het Financieele Dagblad onder ondernemers afgestraft met een gemiddeld rapport cijfer van een 6,3: een absoluut laagterecord in de zes jaar dat het onderzoek gehouden wordt.

Nederlandse grootbanken ontkennen overigens dat zij hogere eisen stellen aan kredietverlening; bankiers betogen dat bedrijven echter steeds minder in staat zijn om aan oude voorwaarden te voldoen. Overigens is het verre van

zeker dat de kredietmogelijkheden de komende jaren groter worden. De dreigende bankbelasting en strictere regels voor banktoezicht, de zogenoemde Basel 3-afspraken maken, volgens de banken kredieten een stuk duurder.

Oplossingen in cash management Gedegen cash management biedt soelaas bij problemen met inkomsten- en uitgaven, maar ook bij krediettekort.

Ook bedrijven die niet direct dergelijke problemen aan zien komen, doen er goed aan om te investeren in cash management. Liquiditeitsproblemen komen over het algemeen onverwacht en vragen op termijn ook een groot cashbeslag. Wereldwijd hebben bedrijven nog veel overtollig werkkapitaal op de plank liggen: het staat geparkeerd op lokale rekeningen. Ook verspillen bedrijven veel geld door rekeningen niet consequent genoeg te innen. Door centrale organisatie van betaalsystemen wordt veel van dit ‘ongebruikte’ werkkapitaal

toegankelijk. Het kan vervolgens worden aangewend om seizoenspartonen te verlichten en uitbreidingen of overnames te financieren. Ook op de lange termijn levert cash management ondernemers veel voordelen: door meer inzicht in het werkkapitaal zijn bedrijven in staat om om een adequatere en tijdige schatting te maken van cashflows. n

Aanpak 1. Zorg er voor dat cash management een centrale plaats krijgt in de organisatie of dat het procesmatig wordt benaderd.

2. Kijk naar de onderliggende bedrijfsprocessen van werkkapitaal: waar is het werkkapitaal voor nodig?

3. Investeer in financiële infrastructuur waarmee goed inzicht te krijgen is in de liquiditeitspositie.

4. Verkort facturatie- en inningsprocessen.

5. Stuur leveranciers niet alleen aan op kosten maar ook op cash.

6. Beheer voorraden efficiënter.

Gastbijdrage Ernst & Young

Werkkapitaal goedkoopste bron van cash, bij de bank moet je het lenen met rente Bedrijven lopen miljarden mis met suboptimaal werkkapitaalbeheer.

D

oor effectiever en efficiënter om te gaan met crediteuren, voorraden en debiteuren kunnen de tweeduizend grootste Amerikaanse en Europese be-

Robert Smid

Danny Siemes

Robert Smid is partner bij Ernst & Young en leidt de Working Capital Advisory Services praktijk in Duitsland, Zwitserland, Oostenrijk, Belgie en Nederland.

Danny Siemes is Working Capital specialist bij Ernst & Young Nederland.

drijven maarliefst 1.100 miljard dollar aan werkkapitaal besparen, zo blijkt uit onderzoek van Ernst & Young. ‘Werkkapitaal wordt vaak weinig sexy gevonden, maar er valt wel veel mee te winnen’, aldus Robert Smid en Danny Siemes van het accountants- en advieskantoor. ‘In de praktijk blijkt dat er altijd iets te verbeteren valt.’

Dat bedrag van 1.100 miljard dollar is gevonden door van duizend Amerikaanse en duizend Europese bedrijven de bulk af te zetten tegen de best presterende 25 procent, zo melden de onderzoekers van Ernst & Young in hun pas verschenen jaarlijkse analyse van het werkkapitaal bij grote bedrijven. ‘Werkkapitaal is de goedkoopste bron van cash, bij de bank moet je het lenen tegen rente,’ vertelt Smid. ‘Door de voorraad kleiner te maken, de inkomsten van debiteuren sneller binnen te halen en de crediteuren wat

later te betalen, zit er minder geld in de onderneming vast.’

Traag binnendruppelende betalingen komen niet altijd op conto van klanten die niet opschieten. Veelal ligt de oorzaak bij de organisatie zelf. ‘Daarom is het beter het proces te verbeteren. Als een bedrijf rekeningen sneller verstuurt, komt het geld ook eerder binnen. En het komt nog steeds veel voor dat bedrijven onduidelijke, onvolledige of onjuiste rekeningen sturen, waardoor klanten vragen gaan stellen in plaats van betalen. Vragen beantwoorden en disputen oplossen kost veel tijd en werk.’

De voorraden verkleinen is volgens Siemes meestal ook goed mogelijk. ‘Vaak valt er twintig procent of meer weg te halen bij de voorraad. Voor de zekerheid wordt maar al te vaak een groter dan strikt noodzakelijke voorraad aangehouden. Dat is kapitaal dat wegroest.

Maak een goede inschatting van de veiligheidsvoorraad, dus wat minimaal nodig is om aan de verwachte vraag te kunnen voldoen. Andere mogelijkheden zijn bottlenecks in de productie weghalen, het aantal variaties op producten beperken en centraliseren van de opslag. Met decentrale opslagruimtes kan weliswaar sneller geleverd worden, maar dan moet wel overal een veiligheidsvoorraad liggen.’

Tenslotte kunnen de crediteuren nog verbeterd worden. Ideaal is om bijvoorbeeld klantfacturen al na 30 dagen te innen, en eigen leveranciers pas na 60 dagen te betalen. Een methode om de betalingsvoorwaarden met de leveranciers te verbeteren is het het afsluiten van grotere contracten met bijbehorende volumekortingen en betere condities. Dat lukt door orders te verzamelen of door het aantal leveranciers te reduceren. n

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

11

Artikel Treasury

Meer dan alleen financieel risicomanagement “Er is meer waardering voor het vak van treasurer.”

e financiële crisis heeft treasury managers fantastische mogelijkheden geboden om aan te tonen hoe belangrijk hun functie is.‘Treasury’ is in aanzien gestegen bij bestuurders.

Treasury management, het beheer van de financiën van een bedrijf, is voor de buitenwereld doorgaans nauwelijks zichtbaar. Maar volgens George Dessing, vicepresident, corporate treasurer bij Wolters Kluwer, en bestuurslid van de Dutch Association of Corporate Treasurers (DACT), is treasury het knooppunt van de geld- en informatiestromen binnen een bedrijf. Een treasury manager zorgt voor een optimaal beheer van de cashflow binnen een tevoren vastgesteld risicoprofiel, beoordeelt de financiële risico’s en is verantwoordelijk voor de financiering van een onderneming. Daarom moet hij voortdurend van alles op de hoogte zijn. Toen de banken twee jaar geleden in de problemen kwamen, hadden bedrijven met slecht treasury management daar flink onder te lijden.

treasury manager is de laatste jaren veel breder geworden. Het vak heette vroeger, toen Angelsaksische termen in het Nederlandse bedrijfsleven nog geen gemeengoed waren, financieel risicomanagement. Dat maakt veel duidelijk.

De eerste taak van de treasurer is alle risico’s in kaart brengen, of het bedrijf er geen of juist wel invloed kan uitoefenen. Daarna moeten die risico’s gemeten worden, want het kan veel verschil uitmaken of een bedrijf een kortlopende aanbetaling heeft gedaan aan een nieuwe leverancier in Centraal Afrika of een langlopende vordering heeft op een trouwe handelspartner in de VS. Op basis van zijn eigen kenmerken en uitgangspunten bepaalt een bedrijf vervolgens welke strategie gevolgd moet worden met dergelijke risico’s. Wat is beheersbaar en wat niet? Moet een verzekering worden afgesloten voor de leverancier? Moeten buitenlandse valutarisico’s worden afgedekt? Is het geld bij deze bank veilig, of moet het geld over meerdere banken worden verdeeld?

Risico’s in kaart brengen

Banken

Cash management, onderdeel van het treasury management, heeft betrekking op het optimale beheer van de geldstromen tussen onderneming, banken en andere partijen. De bedoeling is het werkkapitaal en rente stromen te optimaliseren en toch altijd voldoende contanten voorhanden te hebben om het bedrijf soepel te laten draaien. Het werkterrein van de

Bij financiële risico’s wordt doorgaans alleen gedacht aan de risico’s bij debiteuren, het risico dat rekeningen niet worden betaald door de afnemers. De crisis heeft laten zien dat ook de risico’s van banken en andere financiers goed moeten worden ingeschat. Voor september 2008 had niemand kunnen weten dat zoveel gerenommeerde banken in zo korte tijd in de proble-

Auteur: Rene Bogaarts

D

Advertentie

De Financial Markets Academy presenteert het ‚Handboek voor de Treasury Professional‘. Dit toegankelijke boek geeft een grondige beschrijving van alle financiële instrumenten die op treasuryafdelingen worden gebruikt in het kader van liquiditeitenmanagement, beheersing van financiële risico‘s en corporate finance. Het boek richt zich zowel op de toepassingen bij corporates als bij banken. Voor iedereen die verantwoordelijk is voor de uitvoering van de genoemde treasurytaken is het Handboek een gedegen naslagwerk.

Het boek geeft tevens een uitvoerige beschrijving, inclusief uitgebreide voorbeelden, van de waardering van de instrumenten en van de eisen met betrekking tot de externe rapportage (IFRS). Het boek is daarom met name ook waardevol voor controllers en financial auditors.

Auteur: Lex van der Wielen (‚International Cash Management‘) Uitgeverij: The Financial Markets Academy.

Hard Cover, 350 pagina‘s.

Prijs EUR 69,95 Voor meer informatie en bestellen: www.tfma.nl

men zou komen. “Bij Wolters Kluwer hebben we geen materiële problemen gehad met debiteurenrisico’s omdat we niet afhankelijk zijn van één grote klant. Niet één klant levert meer dan een procent van de omzet op. Bovendien zijn het doorgaans partijen met een laag risicoprofiel, zoals overheden en semi-overheden. Wat banken betreft, ook daar zijn de risico’s gespreid”, legt Dessing uit.

Wolters Kluwer heeft als uitgangspunt dat het bedrijf altijd moet kunnen beschikken over minimaal vijfhonderd miljoen aan vrij beschikbare middelen. Het is een van Dessing’s taken ervoor te zorgen dat dat ook werkelijk het geval is, “zodat we niet geforceerd naar de markt hoeven voor additionele financiering”. Wolters Kluwer heeft een vrij constante kasstroom,

wat het werk van een treasury manager vergemakkelijkt. Daar staat tegenover dat het bedrijf een mondiale speler is, die met vele valuta werkt en actief is in uitdagende regio’s als OostEuropa, India en China. De komst van de euro heeft het aantal valuta weliswaar verminderd en dat deel van het werk vereenvoudigd, maar volgens Dessing is het toch maar één element in het geheel.

De toegenomen waardering voor het vak heeft er ook toe geleid dat het ledenaantal de vereniging van treasury managers de afgelopen jaren flink is gegroeid tot 350. Ook de activiteiten die de vereniging organiseert, zoals een beursdag of bijeenkomsten over risicomanagement of de financiële crisis, trekken steeds meer belangstelling. n

Terugverdientijd van één jaar

de komende jaren een probleem blijven voor de BV Nederland,” voorspelt Langeraert. Zakenpartner Van Es ziet in de terugtredende overheid nog een reden voor een groeiende vraag naar treasury-advies. “Staatsgegarandeerd geld is domweg niet langer beschikbaar, ongeacht de kleur van toekomstige kabinetten.” Na de woningbouwcorporaties en het onderwijs moet nu vooral de zorg leren om financieel op eigen benen te staan. “Dat zorginstellingen voor hun nieuwbouwplannen een bankfinanciering moeten regelen, is vaak totaal nieuw voor ze. Help ons, zeggen ze, wat willen banken van ons, hoe moeten we onze plannen presenteren?” Het gat in de markt dat Langeraert 15 jaar geleden zag groeit nog steeds net als de vraag naar treasuryadvies en tools. n

Gastbijdrage ILFA Treasury Support

Tools om de cashflows bij te houden

V

ijftien jaar nadat Irma Langeraert ILFA Treasury Support oprichtte, krijgt ze van klanten te horen dat het tijd is om haar Calimero-dopje af te zetten. De jongste versie van het door ILFA ontwikkelde Tools4Treasury slaat boven verwachting goed aan, vooral bij bedrijven die voorheen een maatje te groot waren. En treasury is volop in de aandacht: “De beschikbaarheid van geld blijft de komende jaren een heel groot probleem voor de BV Nederland.”

Als ‘account manager zakelijk’ bij een grote Nederlandse bank zag Irma Langeraert haar functie steeds verder uithollen, tot ze nog bijna uitsluitend bezig was met verkoop. “Voor advies, toetsing en bewaking op het gebied van treasury bleef nauwelijks ruimte,” vertelt Langeraert vanuit haar kantoor in hartje Zeist. “Daar lag een gat in de markt.”

Aanvankelijk rekende ILFA vooral bedrijven en non-profitorganisaties uit de categorie te groot voor servet, te klein voor tafellaken tot zijn klanten, organisaties waarin iemand treasury erbij moet doen. Inmiddels is ook bij grotere bedrijven de behoefte ont-

staan aan ondersteuning bij “het regelen van de beschikbaarheid en de prijs van geld”, zoals Langeraert treasury definieert. “Sinds de kredietcrisis is het niet langer vanzelfsprekend dat bedrijven altijd aan geld kunnen komen, zelfs niet als ze hun business, hun balans en hun pr op orde hebben.”

Grip op cashflows Naast advisering op het gebied van treasury biedt ILFA zijn klanten Tools4Treasury (T4T) aan, een webbased treasury management systeem dat organisaties volledig inzicht geeft in hun cashflows. “Elke werkdag verzamelen we voor de klant alle relevante data zoals zijn bankgegevens, zijn orderinformatie, zijn budgetten en valutakoersen. We stoppen dat in ons systeem en presenteren vervolgens elke ochtend om 11 uur zijn liquiditeitsposities voor vandaag, voor volgende week, voor over een maand of over een jaar,” legt managing partner Elize van Es uit. “Juist die combinatie van bankgegevens en interne informatie geeft voor klanten toegevoegde waarde.”

Sinds 1 juli van dit jaar beheert de Japanse lenzenproducent Hoya zijn Europese treasury-activiteiten met T4T. Daaronder vallen nu 30 werkmaatschappijen die met 15 verschillende valuta’s werken, op den duur zal Hoya’s wereldwijde treasury op T4T draaien. “Met het inzicht dat we dankzij T4T verkrijgen, kunnen we scherper aan de wind zeilen en onze cashmiddelen daar aanhouden waar ze het best renderen,” zegt Michiel Copier, financieel directeur van Hoya’s Europese hoofdkantoor in Uithoorn.

“Als de renteniveaus weer normaal zijn, gaat ons dat écht veel geld opleveren.” Copier schat de terugverdientijd van zijn nieuwe treasury-systeem op maximaal één jaar.

Staatsgegarandeerd geld ILFA mag de wind dan mee hebben, de toegenomen aandacht voor treasury ziet het bedrijf voorlopig niet overwaaien. “Het journaal opent er niet meer mee, maar de kredietcrisis is nog volop actueel. Door bijvoorbeeld de strengere kapitaaleisen voor banken zal de beschikbaarheid van geld

CV Irma Langeraert Langeraert is directeur van ILFA. Sinds de oprichting van het bedrijf in 1995 is veel ervaring opgedaan op het gebied van financieel beheer, treasury (organisatie) vraagstukken en implementatie.

Start nu met een financiële beroepsopleiding! nkele e g o n en plaats aar! ikb besch

������������������

(Post HBO)

Cash Management

Treasury Management

Praktijkgerichte opleiding tot Qualified Cash Manager

Eenjarige praktijkgerichte opleiding tot Qualified Treasurer

U beheert kasstromen en optimaliseert de geldvoorraad. Wilt u uw kennis verdiepen en doorgroeien in dit vakgebied? Een verkort programma van de opleiding Treasury Management stelt u in staat geldstromen en risico’s op tactisch-operationeel niveau te beheren. Na afloop mag u de titel Qualified Cash Manager (QCM) voeren.

U werkt bij een financiële dienstverlener of een bedrijf en bent verantwoordelijk voor het optimaliseren van geldstromen. Wilt u een beter rendement halen? Met de opleiding Qualified Treasurer verbreedt u het inzicht in uw vakgebied en gaat u op strategisch en tactisch niveau opereren.

Na afloop mag u de titel Qualified Treasurer (QT) voeren.

Programma

Programma

- Working Capital Management - Cash Management en betalingsverkeer - Risk Management - Financiële markten

- Introductie en Organisatie Treasury Management - Cash Management - Risk Management - Financiële Markten - Corporate Finance

beheer op tactisch-operationeel niveau

Voor wie?

door strategisch opereren meer rendement

De opleiding Cash Management is bestemd voor financieel managers, controllers en administrateurs, die zich verder willen bekwamen in het beheersen van geldstromen en de daarbij behorende risico’s.

Voor wie?

Studieduur

Studieduur

8 dagen verspreid over een half jaar. Een keer per week een dagprogramma van 10.00 tot 17.00 uur.

16 dagen verspreid over een jaar. De opleiding bestaat uit een keer per 2 weken een dagprogramma van 10.00 tot 17.00 uur.

Startdatum

Startdatum

De opleiding Treasury Management is bedoeld voor financials en treasurers die bij banken, grote ondernemingen, bedrijven en de overheid werken.

Donderdag 9 september 2010, Utrecht.

Vrijdag 17 september 2010, Utrecht.

Wij maken praktijkgerichte kennis voor u toegankelijk!

Inschrijven?

Ga naar www.niveopleidingen.nl

Ontvang een waardebon!

Bij aanmelding via onze website ontvangt u, bij vermelding van de code NV000-FD-100826, een bol.com waardebon t.w.v. € 10,-

Sir Winston Churchilllaan ���c ���� SJ Rijswijk

Postbus ��� ���� AC Rijswijk

T ��� ��� �� �� F ��� ��� �� ��

Studieadvies?

Neem contact op met Paul Dekker p.dekker@niveopleidingen.nl of bel: 070 300 15 56

info@niveopleidingen.nl

www.niveopleidingen.nl

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

13

Artikel Opleidingen

Cash management dankzij crisis populair Studenten financiële studies richten zich op specialisaties.

Auteur: Joost Van Kleef

D

e financiële crisis raakt ook de huidige studentenpopulatie. Na hun opleiding hebben zij minder kans op een baan. Ook met een diploma. In 2009 was de werkloosheid onder afgestudeerden 6,9 procent, zo berekende

het Centraal Plan Bureau. In 2008 was dat slechts 4,5. Het kiezen van een studie met toekomst is weer belangrijk.

Zeker wat betreft conjunctuurgevoelige richtingen als economie. De werkloosheid in die vakgebieden steeg bovengemiddeld. Maar er is een veilige haven: de treasury-studierichtingen.

Steeds meer MBO- en HBO-studenten zien zich genoodzaakt om zich na het afronden van hun economische of financiële opleiding extra te specialiseren. Zo hebben ze in elk geval een betere kans op een (betere) baan. ‘Ik mag het niet zeggen, maar all round bedrijfseconomen zijn er meer dan genoeg’, zegt een decaan van een grote hogeschool in de Randstad. Dat geldt niet voor gespecialiseerde professionals, zeker op het gebied van treasury en dan met name all round cash managers.

De post-MBO en post-HBO opleidingen in de richtingen van ‘cash management’ zijn momenteel dan ook populair. Voor de kredietcrisis gold een cash manager veelal als het sluitstuk van een organisatie – zeker in het middenen kleinbedrijf en als er tenminste al één of meerdere cash managers aanwezig waren. Maar de kredietcrisis heeft

de markt eraan herinnerd dat geld een zeer belangrijk ondernemingsmiddel is dat met kennis en kunde dient te worden bewaakt. Daarbij geldt tevens dat de code Tabaksblat ‘adequaat risicomanagement’ een vereiste vindt voor maatschappelijk correct ondernemen.

Face to face-opleiding Treasury-cursussen worden bijna alleen aangeboden als kopstudie, bijvoorbeeld op HBO-instellingen. Een opleiding tot cash manager kost gemiddeld 5000 euro exclusief btw, vaak ook exclusief studiemateriaal. De opleidingen verschillen nogal qua inhoud en diepgang; de ene cursus duurt acht dagen, maar er zijn er ook die twee jaar duren.

Er worden varianten aangeboden van modules die studenten gewoon thuis kunnen volgen. Ook studeren via internet is een mogelijkheid. Maar volgens decanen is het beste onderwijs in deze richtingen nog altijd face to face (‘case based teaching’, het samen ontwikkelen van de juiste denkprocessen).

Alternatief voor MBA De meeste modules bieden vier specialisaties aan: cash management, werkkapitaalbeheer, valutamanagement

en corporate finance. Er bestaat een grote keuze uit aangeboden deelvakken. De laatste tijd is er met name veel aandacht voor verslaglegging omdat de boekhoudkundige standaard IFRS (International Financial Reporting Standards) in de plaats is gekomen voor IAS-normen (International Accounting Standards). Maar ook is er groeiende aandacht voor pensioenen en het financieel managen van inhouse pensioenfondsen alsmede voor behaviour finance (vakgebied dat zich bezig houdt het gedrag van klanten en personeel). Sinds de crisis zijn ook modules als ‘de rol van de centrale banken’ (ECB, FED, Bank of England) populair.

Er is overigens nog een reden dat treasury-opleidingen zich op toenemende populariteit mogen verheugen; ze zijn minder kapitaalintensief dan die andere economische scholing, de Master of Business Administration (MBA).

Gregor Witteveen, CEO van Keijser Capital: ‘Een beetje MBA begint bij 10.000 euro. Maar een MBA is eigenlijk pas een MBA als deze minstens op Nyenrode maar nog liever aan Harvard wordt gevolgd. En dat prijskaartje is nog veel groter.’ n

Gastbijdrage NOVISOURCE BANKING & INVESTMENTS

Systeemselectie & -implementatie – nieuwe stijl!

I

n het huidige economische klimaat en met de schrik van de recente financiële crisis nog in de benen, is bij veel banken en financiële instellingen een nieuw bewustzijn ontstaan. Het besef dat men onder alle omstandigheden en op elk moment kan worden geconfronteerd met ingrijpende financiële omwentelingen maakt eens te meer duidelijk dat een maximale grip op processen onontbeerlijk is.

In de meeste gevallen heeft dit besef geleid tot de conclusie dat bestaande procedures en werkwijzen dienen te worden herzien. Een volgende stap is vaak het heroverwegen van het systeemlandschap. ”Zijn onze systemen nog geschikt voor de taak waarvoor we ze aanschaften?”, “Kunnen onze systemen nog voldoen aan de actuele eisen voor control en compliancy?”. Als de voorgaande vragen negatief worden beantwoord is selectie van een nieuw systeem waarschijnlijk de te volgen weg.

Verdere overwegingen om tot systeemselectie over te gaan zijn: • Introductie nieuwe producten of nieuwe business, en het verkorten van time to market; • Kostenreductie (operationele kosten en IT beheer); • Risico reductie (vrijwel alle risk categorieën) De selectie en implementatie van een nieuw systeem is een beslissing die nooit lichtvaardig mag worden genomen. De gevolgen voor uw organisatie

in termen van kapitaal- en resourcebeslag kunnen immers aanzienlijk zijn. Bovendien kan bij een keuze voor een traditioneel selectieproces sprake zijn van een zeer langdurige operatie met alle gevolgen van dien voor uw ongoing business.

Bovenstaande overwegingen leiden vaak tot de conclusie dat een conventionele selectie niet de weg is. Een compacte en efficiënte selectie op basis van best practices en toegepaste business kennis mèt een partner die hiervoor de kennis en kunde in huis heeft, is gezien het kosten- en tijdsaspect veruit te prefereren.

Advies op basis van gedegen businesskennis en implementatie vanuit beproefde concepten vormen de basis voor een langdurig partnerschap, waarbij wij verantwoordelijkheid nemen voor uw en onze business.

teiten. In Novisource vonden wij een partner, die vanuit zorgvuldig geformuleerde best practices en een ruime hands-on ervaring, naast ons ging staan en met ons de uitgangspunten voor onze systeemselectie formuleerde. De

Jan Steenvoorden, Treasurer Amsterdam Trade Bank, over de samenwerking met Novisource:

toegevoegde waarde van Novisource gaat nog beduidend verder, omdat zij ook bij de feitelijke selectie en implementatie van het door ons geselecteerde systeem hun verantwoordelijkheid nemen. n

Novisource is zo’n partner en kan ook uw partner worden.

Onze consultants opereren vanuit een stevige basis en met gedegen business kennis. Voor Novisource is een selectie meer dan alleen de keuze voor een nieuw systeem. Onze mensen beseffen de impact van een dergelijk veranderproces voor uw organisatie en begeleiden u en uw medewerkers niet alleen bij de feitelijke systeemkeuze, maar leiden u tevens door het gehele transitieproces. Het evalueren en herontwerpen van uw processen, het voorbereiden van uw organisatie op de komende veranderingen en het uitnutten van nieuw verworven functionaliteiten, zijn slechts enkele van de vele aspecten die Novisource controleert als een selectieproces wordt begeleid.

Amsterdam Trade Bank heeft het vertrouwen van haar cliënten hoog in het vaandel staan. Boven alles betekent dit dat Amsterdam Trade Bank in control moet blijven van al haar activiteiten en processen. Toen Amsterdam Trade Bank haar Treasury Management naar een hoger plan wilde tillen, waren we in eerste instantie dan ook op zoek naar een partij die, net als wij, begrijpt wat het betekent om grip te hebben en te houden op kernactivi-

Wilt u weten wat Novisource voor u kan betekenen?

Neem dan contact op met Roy Vissers, Directeur Novisource Banking & Investments roy.vissers@novisource.nl mobile: 06 53507688

14

Cash Management

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Artikel Personal Finance

Cash management voor consumenten Toename mensen met hogere inkomens in de schuldsanering.

Auteur: Rob Broere

D

e industrie en het bedrijfsleven ondervinden nog steeds de gevolgen van de economische crisis. Maar ook de consument heeft er last van. Volgens het CBS hadden we in 2009 met ons allen drie miljard euro minder te besteden dan het jaar daarvoor. En volgens het eind vorig jaar gepubliceerde onderzoek ‘Geldzaken in de Praktijk’ van het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) lopen momenteel 3,5 miljoen Nederlandse huishoudens financiële risico’s.

Uit het onderzoek dat aan het Nibudrapport ten grondslag ligt, blijkt verder dat een kwart van die huishoudens elke maand rood staat, dat vooral mensen tussen de 35 en 44 jaar moeite hebben hun inkomsten en uitgaven in balans te houden en dat meer dan eenderde van de Nederlanders een lening heeft. De meeste lenen geld om een auto, verbouwing of studie te kunnen bekostigen.

Steeds meer bedrijven zien het belang van cash management. Moet de man in de straat zijn cash ook gaan managen?

Jazeker, al ziet woordvoerder Gabriëlla Bettonville van het Nibud cash management eigenlijk als een duur woord voor slim met geld omgaan en je geldzaken op een rij zetten. “Mensen hebben vaak geen idee wat ze elke maand te besteden hebben. Met andere woorden: wat er inkomt en wat er uitgaat.”

Geldproblemen voorkomen Het Nibud werd dertig jaar geleden opgericht en stelt zich ten doel de zelfredzaamheid van de burger op het gebied van zijn huishoudfinanciën te verhogen.

De achterliggende gedachte is dat mensen gelukkiger zijn naarmate ze meer grip hebben op hun geldzaken. En de noodzaak om daar grip op te krijgen, is door de economische crisis toegenomen. Bettonville signaleert dan ook een toename van het aantal mensen dat met geldproblemen bij het Nibud aanklopt.

Daarnaast ziet ze dat steeds meer mensen proberen om geldproblemen te voorkómen. “Ze zijn zich aan het voorbereiden, omdat ze weten dat ze binnenkort minder te besteden hebben en niet in de schulden willen raken.”

Opvallend is de toename van het aantal mensen met hogere inkomens die zich bij kredietbanken melden voor schuldsanering. Bettonville weet wat daaraan ten grondslag ligt. “Het gaat vaak om mensen die met twee huizen en een dubbele hypotheek zitten, of mensen die hun huis voor minder geld hebben moeten verkopen dan de verwachting was. Maar er zijn ook mensen bij die het ineens met één salaris moeten doen, waar ze er eerst twee hadden.” Het hebben van een geldprobleem is niet langer voorbehouden aan mensen met een krappe beurs, kunnen we dus stellen.

Huishoudboekje Het Nibud adviseert hulpvragers om planmatig met de inkomsten en uitgaven om te gaan. Om slim met geld te kunnen omgaan, moet je overzicht hebben. Bettonville: “Pas als je weet wat je elke week te besteden hebt, ben je in staat je geld te managen.” Het huishoudboekje is dan ook aan een opmars bezig. In papieren vorm, in een schriftje of een ouderwets kasboek, maar vooral digitaal. Er zijn al vele variante online huishoudboekjes

op de markt, evenals digitale exemparen van zo’n beetje alle grootbanken: allemaal geven ze de consument een instrument om zijn financiën te stroomlijnen.

De tip die Bettonville altijd als eerste geeft aan mensen die met geldproblemen kampen, is opschrijven wat ze dagelijks uitgeven. Dat heeft hetzelfde effect als het gewicht meten op mensen die aan de lijn zijn. “Ze schrikken. Heb ik dat allemaal uitgegeven? Bewust worden, daar gaat het om.” De link met het bedrijfsleven is evident en een open deur. Net als particulieren, moeten ondernemers hun uitgaven afstemmen op wat er binnenkomt.

Het verschil is dat particulieren doorgaans niet te maken hebben met klanten die minder snel betalen dan voorheen. n

Focusinterview Familiekompas B.V.

„Het online huishoudboekje“

U

naast eigen afschriften ook die van zijn Zo is direct zichtbaar of andere gezinnen of haar partner meenemen. Vervolgens financieel efficiënter zijn en waar evenworden alle transacties automatisch tueel bespaard kan worden. in logische categorieën geplaatst, zoals wonen, boodschappen, verzekeringen of Wanneer is Uitgavenkompas cash geld opnames. Vervolgens kan het gelanceerd? gezinsbestedingspatroon vergeleken Eind maart 2010 is de vernieuwde worden met soortgelijke huishoudens. site van Familiekompas.nl gelanceerd.

Naast een nieuw design zijn er nieuwe diensten toegevoegd, zoals opvoeding en gezinsvakanties. Momenteel heeft Hoe werkt het Uitgavenkompas?

Familiekompas rond de 30.000 unieke Gebruikers kunnen hun bankafschriften bezoekers per maand, waarvan 80% van ABN AMRO, ING, Rabobank, Fortis naar het Uitgavenkompas gaan. Het en SNS eenvoudig importeren via intervernieuwde Uitgavenkompas is tot net bankieren. Hierbij kan de gebruiker itgavenkompas is het online huishoudboekje van Familiekompas, een dochter van ABN AMRO die zich richt op de ondersteuning van werkende gezinnen. Met Uitgavenkompas krijg je snel inzicht in hoeveel en waaraan je je geld uitgeeft. Door vergelijking met andere gezinnen zie je in 1 oogopslag waar besparingen mogelijk zijn.

stand gekomen met behulp van feedback van onze gebruikers op de Betaversie tijdens de voorafgaande periode van 6 maanden. De vernieuwde versie is gebruikersvriendelijker, het aantal banken is uitgebreid en er zijn functionaliteiten toegevoegd, zoals de mogelijkheid om pintransacties verder te categoriseren. Met ervaringen van onze gebruikers blijven we Uitgavenkompas doorontwikkelen. Binnenkort worden er nieuwe functionaliteiten toegevoegd, zoals het budgetteren en het onderling uitwisselen van financiële (gezins-) tips. n

Expertinterview Support Plus B.V.

„Meer mogelijkheden voor ondernemingsfinanciering“ ondernemingen weer krediet kunnen krijgen bij de banken? We spraken hierover met drs. Jan Willem van der Linden RA RC. Waarom was het in de afgelopen jaren moeilijk voor ondernemingen om krediet te krijgen?

De banken hebben het kredietproces (interne richtlijnen) aanzienlijk aangescherpt tijdens de kredietcrisis.

Daarnaast hadden veel bedrijven te maken met teruglopende omzet en lager debiteurensaldo.

Drs. Jan Willem van der Linden RA RC is directeur-eigenaar van Support Plus Groep in Gouda en gecertificeerd financieringsadviseur.

D

e kredietcrisis lijkt op zijn retour; de economie trekt voorzichtig weer aan. Betekent dat ook dat de

Is de situatie nu weer zoals voor de kredietcrisis?

Zeker niet. De aanscherping van de interne richtlijnen voor kredietverstrekking gelden nog steeds. Verder

voelen nog veel bedrijven (bijvoorbeeld bouwbedrijven) de gevolgen van de kredietcrisis.

Wat de overheid in de afgelopen jaren gedaan om de kredietverlening op gang te houden?

De overheid heeft een actief stimuleringsbeleid gevoerd: er zijn ongeveer 10 landelijke stimuleringsregelingen op gebied van ondernemingsfinanciering (borgstelling of aanvullend krediet).

Zijn die regelingen bekend?

De regelingen waren slecht bekend, maar de bekendheid neemt toe door workshops voor banken en adviseurs. Er werd nu voor bijna 75% gebruik gemaakt van de regelingen (was ongeveer 50%).

Ik heb gehoord dat banken er niet zo happig op zijn?

Dat klopt. Ze denken dat het veel administratieve rompslomp meebrengt, maar dat valt enorm mee, omdat de administratieve processen vereenvoudigd zijn. Verder zijn banken bang dat bij een foutje de borgstelling van de overheid niet geldt.

Hoe kun je in aanmerking komen voor zo’n regeling?

De aanvraag loopt meestal via de bank, die de regeling aanvraagt bij Agentschap NL. Soms moet een financieringsadviseur de bank wijzen op de mogelijkheden. n

Nadere informatie vanderlinden@support-plus.nl 06 20133046

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

15

Artikel Life Settlements

Levensloopolissen als investering Markt life settlements bloeit op.

Auteur: Jeroen Kerkhof

E

en verwacht rendement van zo’n 8 tot 12 procent per jaar, zonder de risico’s en de fluctuaties die gepaard gaan met beleggingen in aandelen, obligaties, vastgoed en andere beleggingscategorieën. Voor elke belegger die op zoek is naar spreiding in zijn of haar portefeuille klinkt het als te mooi om waar te zijn. Life Settlements kampen, mede door het debacle met het Nederlandse Easylife, een schimmige naam; Geïnteresseerden dienen moeten goed opletten wie de financiële producten aanbiedt.

Beleggen in life settlements, hoe werkt dat? De grondstof voor de industrie zijn levensverzekeringen, in de meeste gevallen polissen van Amerikanen. Zij hebben het wettelijk bepaalde recht hun polis door te verkopen. De eigenaar van de oorspronkelijke polis ontvangt eenmalig een afkoopsom. In ruil daarvoor wordt zijn polis gewijzigd zodat toekomstige uitkeringen, die gerelateerd blijven aan het overlijden van de eerste eigenaar, ten goede komen aan de nieuwe eigenaar. Deze dient daarvoor wel gedurende de looptijd van de polis de premies te blijven betalen. In veel gevallen geldt dus dat hoe eerder de oorspronke-

lijke polishouder komt te overlijden, hoe minder premies er door de investeerder betaald hoeven te worden en hoe eerder deze over zijn geld kan beschikken, en hoe hoger daarmee het rendement op zijn belegging zal uitvallen.

Dat rendement komt voornamelijk voort uit het verschil tussen de inkoopsprijs van de polis, het bedrag waarvoor de oorspronkelijke eigenaar wordt uitgekocht, en de uitkering die bij diens overlijden ontvangen wordt. Die inkoopprijs is van zo veel factoren afhankelijk dat er nauwelijks een vuistregel voor te geven is: de rating van de verzekeraar die uiteindelijk uit moet keren, de waarde van de polis en de hoogte van de premies, eventuele claims op opbrengsten en de regels omtrent zaken als vermissing of zelfmoord.

Regulering De structurele reden voor het ontstaan van een markt in tweedehands levensverzekeringen ligt in het feit dat verzekerden die de premies voor hun polis niet langer willen of kunnen financieren, van hun verzekeraar slechts een habbekrats ontvangen op het moment dat ze hun polis beëindigen. In de jaren ’80 van de vorige eeuw nam het doorverkopen van

levensverzekeringen een grote vlucht door de opkomst van het HIV-virus.

Patiënten die daarmee besmet raakten, verloren vaak hun baan en waren daardoor niet langer in staat hun premies te betalen en hadden bovendien dringend veel geld nodig om dure geneesmiddelen aan te schaffen. Dergelijke praktijken waarbij dodelijk zieke patiënten in paniek en onder grote tijdsdruk moeten onderhandelen met de aasgieren die belang hebben bij hun overlijden, zijn tegenwoordig niet meer aan de orde.

Onder president Clinton werd de life settlement-markt gereguleerd. Polissen mochten nog slechts worden verkocht aan gelicenseerde brokers, polissen van terminaal zieken werden van de markt geweerd en bovendien werd het overdragen van polissen fiscaal gefaciliteerd.

De financiële crisis van de afgelopen jaren heeft de markt voor life settlements opnieuw een impuls gegeven. Veel Amerikanen konden ineens niet langer teren op de overwaarde van hun huis en de gestaag stijgende aandelenkoersen en zagen zich genoodzaakt hun levensverzekering te verzilveren. Aan de koperskant hebben zich bovendien grote gemeld die, in ieder geval tijdelijk, voor een prijsopdrijvend effect hebben gezorgd.

Ethiek Maar regulering of niet, het macabere gegeven blijft dat een investeerder in life settlements baat heeft bij een spoedig overlijden van de oorspronkelijke polishouders. Daar tegenover staat dat deze zelfde polishouders profijt kunnen hebben van een bloeiende markt in tweedehands polissen. “Ik heb echt een tijd geworsteld met de ethische kant van het verhaal, maar ik ben ervan overtuigd dat polishouders er dankzij de life settlements-markt op vooruit gaan. Tegenwoordig kunnen ze meer ontvangen bij het overdragen van hun levensverzeke-

ring dan ze van hun verzekeraar gekregen zouden hebben,” zegt Gerard van de Ven, een voormalig financieel directeur bij een Nederlandse multinational. Hij is al tientallen jaren een actief belegger en heeft naar eigen zeggen voor “een behoorlijk bedrag” heeft geïnvesteerd in life settlements.

Rendement Net zo min als ethische kwesties Van de Ven weerhielden van zijn investering, zo heeft hij zich ook niet tegen laten houden door de geur van list en bedrog die, terecht of niet, nu eenmaal rondom life settlements hangen. In Nederland bijvoorbeeld verziekte een aanbieder als EasyLife, ten onder gegaan aan fraude, de markt flink. “Je moet er geen zaken bijslepen die niets met het product te maken hebben,” zegt Van de Ven. “Ik kijk vooral naar de rating van de achterliggende verzekeraars, ik heb alleen producten van verzekeraars met de hoogste rating. De bureaus die deze ratings afgeven ken ik vanuit mijn werk en ik heb nog steeds vertrouwen in ze. Het valutarisico op een belegging in dollars heb ik afgekocht ten koste van ongeveer 1 procent rendement.” Het langlevenrisico kan, uiteraard tegen een vergoeding, worden overgenomen door een herverzekeraar die uitkeert na een vaste looptijd. Het risico op een lager rendement doordat de levensverwachting van de polishouders ineens toeneemt, zoals dat het geval was bij de eerste life settlements toen er effectieve Aidsremmers op de markt kwamen, is daarmee ook uitgesloten.

Een hoog rendement tegen lage risico’s, bestaat dat dan toch? Misschien tijdelijk; voor life settlements geldt voorlopig nog dat de markt volop in ontwikkeling is en dat er nog geen sprake hoeft te zijn van efficiënte prijsvorming. Van de Ven ziet het zo: “Voor mij is het een luie investering die mij in ieder geval tot nu toe keurig zijn rendement heeft opgeleverd.” n

Gastbijdrage Avans +, improving professionals

Spyker en SAAB lenen. Met verwatering van de aandelen als gevolg. Het Formule 1 avontuur heeft de onderneming ook weinig opgeleverd en leidde vooral tot de behoefte aan extra werkkapitaal.

Waarom de overname?

B

egin 2010 meldt Spyker een nettoverlies van 22,9 miljoen euro (bij een omzet van 6,6 miljoen) over 2009.

Opvallend, omdat het ‘kleine’ Spyker wel in staat is geweest om SAAB over te nemen.

Jaar na jaar wordt verlies geleden. Deze verliezen werden opgevangen door meer aandelen uit te geven en meer te

In het jaarverslag van Spyker staat een interessante paragraaf: “Strategische risico’s”. Een kleine greep uit de risico’s: • De wereldwijde crisis heeft een negatief effect op de vraag naar auto’s; • Spyker is afhankelijk van meer dan 150 leveranciers van auto-onderdelen waarbij kwaliteit van belang is. De directie van Spyker wil enkele partnerships, in plaats van vele leveranciers; • Het dealernetwerk is te klein; • Grote afhankelijkheid van een beperkt aantal automodellen; • Hoge (ontwikkel)kosten van technologie voor (te weinig) nieuwe modellen.

Één van de financiële risico’s is het vermogen om kapitaal aan te trekken.

Blijft Spyker nog wel in staat om aandelen of leningen aan te trekken? Het signaleren, waarderen van en adviseren over risico’s is bij uitstek de taak van de business controller. Heeft die in dit geval invloed gehad op de besluitvorming? Zijn de adviezen opgevolgd of in de wind geslagen?

Uitgaande van de strategische risico’s lijkt SAAB een interessante partij om over te nemen. Spyker kan met SAAB enkele risico’s afdekken: een betrouwbare leverancier van onderdelen, een groot dealernetwerk en meer modellen.

Overname zin of waanzin?

Met het afdekken van die risico’s is de overname mogelijk zinvol. Maar met de crisis en de slechte resultaten blijft Spyker afhankelijk van de bereidheid

van financiers om in de onderneming te blijven investeren. In die zin is de overname waanzin, want wat maakt deze overname tot een financieel succes? De verkoopaantallen van SAAB zijn nog weinig hoopvol. En het is de vraag of Spyker het tij kan keren …

De controller Om de eerder genoemde strategische en financiële risico’s goed te beheersen is een business controller met de juiste kennis, vaardigheden en houding van cruciaal belang voor een organisatie.

Wilt u zich ontwikkelen tot de belangrijkste sparringpartner van het management, zorg dragen voor een optimale beheersing van uw organisatie en betrokken worden bij strategische vraagstukken? Volg dan nu één van de controlleropleidingen van Avans+.

Zie www.avansplus.nl/control. n

16

Cash Management

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Gastbijdrage CCV Holland B.V.

Low value-betalingen in opkomst EMV-chip maakt betalen veiliger.

‘E

lektronisch betalen gaat er de komende jaren anders uitzien. We gaan op een nieuwe manier pinnen en daarnaast steeds meer afrekenen met de OV-chipkaart’, vertelt Algemeen Directeur Pascal Vincken van CCV Holland, leverancier van betaalsystemen.

Nederland liep jaren voorop met veilige pinbetalingen. De rest van Europa moest de betaalsystemen ook veiliger maken. Het Nederlandse pinsysteem is nu achterhaald en trekt fraudeurs aan.

Daarom verandert het pinnen tussen nu en 2012. De klant haalt de bankpas met magneetstrip niet langer door een automaat, maar steekt de pas met chip in de automaat, het zogenaamde dippen. ‘Het is een forse overgang, die eerst gepland stond voor 2013’, zegt Vincken. ‘Omdat skimmen zo’n groot probleem is geworden, is het naar voren gehaald, vóór 2012 moet alle infrastructuur gereed zijn en iedereen over zijn van magneet op chip.’

Het maakt betalen niet alleen veiliger, Nederland voldoet hiermee qua bankpassen ook aan de nieuwe Europese standaard SEPA, en betalen gaat dan in heel Europa met een EMV-chip. ‘Natuurlijk is dat goed voor ons, maar het zorgt er vooral voor dat Nederland niet langer achter loopt en veiliger wordt. In ons omringende landen rekenen klanten al wel met EMV af, daarom is Nederland

nu fraudegevoeliger. Dat is enigszins teruggedrongen met lapmiddelen zoals stalen constructies, maar het blijft een makkelijk uit te lezen magneetstrip. Met de EMV-chip kunnen we wel een paar jaar vooruit. We hopen dat de retailer meedoet. Aan de banken zal het niet liggen.’ Die moeten de klant namelijk de schade van skimmen vergoeden.

PIN verdwijnt ‘Het gros van de bankpassen heeft al een chip, en de meeste automaten van winkeliers zijn op zich in orde, bij slechts een klein deel moet de automaat vervangen worden’, vertelt Vincken. ‘Bij het grootste deel installeren wij en andere leveranciers in de loop van dit jaar nieuwe software, voor CCV gaat het om 100.000 automaten. Het merk PIN verdwijnt en wordt Maestro of V-Pay. Daarom zullen alle winkeliers een nieuw contract met de bank sluiten. De brancheorganisaties hebben afgesproken met de banken dat de tarieven in ieder geval tot 2014 hetzelfde blijven.’

Vincken verwacht dat naast de bankpas de OV-chipkaart steeds meer gebruikt zal worden voor low value betalingen. ‘We merken dat consumenten wel voelen voor contactloos betalen, na de volledige overgang medio 2011 zullen 8 miljoen mensen de OV-chipkaart

gebruiken. Ook bij relatiedagen, presentaties voor winkeliers, krijgen we veel vragen over contactloos betalen. Betalen via mobiele telefoon of een contactloze opvolger van de chipknip zal nog wel even duren, na 2013, maar volgend jaar kan op veel meer plekken met de OV-chipkaart betaald worden, bij winkels op de stations, parkeergarages en we praten momenteel met taxibedrijven.

De OV-kaart krijgt overigens ook een betere chip, daar zijn wij eveneens bij betrokken.’

Doordat de OV-kaart prepaid is, blijft bij verlies van de kaart de schade beperkt.

‘Je kunt ook cash geld verliezen. En we blijven werken aan veiliger chips.’ Het uitbreiden van de mogelijkheden van de OV-kaart is de opmaat naar een nieuwe bankpas waarmee iedereen in heel Europa contactloos kan betalen. De SEPA en EMV-richtlijnen bevatten ook specificaties voor contactloos betalen. Na 2013 hoopt Vincken dat in Nederland bankpas en OV-kaart worden geïntegreerd. ‘Ik wil er voor pleiten dat banken in gesprek gaan met het OV-chip-

bedrijf. Wellicht zijn er al gesprekken geweest, maar dat is niet bekend. Over een aantal jaren zullen banken met een nieuwe chipknip komen en ik denk wel dat ze deze richting overwegen. Het is onpraktisch als de consument verschillende passen voor contactloos betalen in de portemonnee heeft.’ n

Profiel Pascal Vincken Vincken is sinds juni 2010 Algemeen Directeur van CCV Holland. In die functie is hij verantwoordelijk voor de groei en positionering van CCV als de toonaangevende dienstverlener op het gebied van betaalautomaten en elektronische transacties.

Gastbijdrage Brink‘s Nederland B.V.

De wereld van contante geldstromen Complete oplossingen waar retailers blij van worden.

D

e tijd dat Brink‘s synoniem stond voor alleen waardetransport ligt ver achter ons. De activiteiten van deze Amerikaanse multinational richten zich vooral op de fysieke en administratieve processen van contante geldstromen bij banken en retailers. Volgens Willem-Jan Candel, senior regional commercial director voor Brink‘s Nederland en België, zijn daarbij efficiëntie en optimalisatie van het grootste belang. Dit om de kosten van contant betalingsverkeer te beperken. „Banken, retailers en andere organisaties die veel contant geld omzetten, besteden jaarlijks zo‘n 2 miljard euro om het chartale betalingsverkeer in stand te houden. Denk bijvoorbeeld aan de aan- en afvoer van contant geld, het onderhouden en vullen van geldautomaten, de inrichting van kassasystemen, maar ook aan alle administratieve en bancaire systemen daar omheen.

Omdat het chartale betalingsverkeer afneemt, nemen de kosten verhoudingsgewijs toe,“ verduidelijkt Candel. „Om die trend om te buigen, en rekening houdend met het gegeven dat de consument altijd voor een deel met contant geld zal blijven betalen, ziet Brink‘s het als een uitdaging om contante geldstromen beter en goedkoper in te richten.“

Brink‘s en registreert alle stortingen op bankbiljetniveau. Hierdoor kan de girale verwerking van een cash afstorting vrijwel direct plaatsvinden, onafhankelijk van de fysieke verwerking van de bankbiljetten in Brink’s geldtelcentrale.

In samenwerking met de banken behoort daily crediting op deze manier tot de mogelijkheden. De retailer beschikt eerder over zijn kapitaal; de bank loopt minder risico‘s omdat de kans op fouten in het administratieve proces is geminimaliseerd.

Geldstromen optimaal inregelen Contant geld actief maken Een volle kassa lijkt aantrekkelijk, maar in feite vormt dit inactieve kapitaal het grootste knelpunt in de cash flow van een retailer. Pas wanneer contante betalingen op een bankrekening zijn bijgeschreven, kan de retailer zijn leveranciers, personeel en de belastingdienst betalen. De oplossingen die Brink‘s voor de detailhandel ontwikkelt, zijn erop gericht om contant geld zo snel mogelijk actief te maken. Candel: „Brink‘s levert voor retailers een compleet, end-to-end dienstenpakket. Zij kunnen zonder tussenkomst van hun bank bij ons de aan- en afvoer van contant geld regelen. Hierbij stemmen we de systemen nauwkeurig op elkaar af.

De grootboekhandelingen tussen retailer, bank en Brink‘s kunnen daardoor voor een groot deel geautomatiseerd en dus goedkoper verlopen. In de praktijk betekent dit dat contante betalingen sneller op de rekening van de retailer worden bijgeschreven.“

Daily crediting en minder fouten Een innovatieve oplossing die bijdraagt aan een snelle verwerking van contant geld is Brink’s CompuSafe® Service.

Hierbij worden de aan de kassa ontvangen bankbiljetten lokaal opgeslagen in een beveiligde, intelligente kluis. Deze is alleen voor Brink’s toegankelijk. De kluis staat rechtstreeks in verbinding met de administratieve systemen van

„Door dit soort ontwikkelingen is Brink‘s veranderd van een resultaatgerichte naar een oplossingsgerichte organisatie,“ volgens Candel. „Brink‘s is vandaag de dag een supply chain manager. Wij regelen de contante geldstromen van onze klanten optimaal in, zowel fysiek als administratief, en dat levert aanzienlijke kostenbesparingen op. Om die optimalisatie te realiseren, werken we continu aan onze kwaliteit en procesbeheersing. Bijvoorbeeld door het behalen van de ISO 9001certificering en het toepassen van LEAN-principes. Wij leveren meer toegevoegde waarde in een krimpende markt door kostenreductie én door te investeren in de kwaliteit van onze dienstverlening.“ n

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

17

Artikel Cash Management in MKB

Financieringsmogelijkheden dalen, aanvragen stijgen Cash management in het MKB. Auteur: Rob Broere

D

e economische crisis heeft het midden- en kleinbedrijf zware klappen toegediend. Met name bedrijven in de detailhandel, de bouw en de industrie hebben het nog steeds moeilijk. De overheid heeft stimuleringsregelingen in het leven geroepen en manieren bedacht om banken gemakkelijker kredieten te laten verstrekken. Maar je kunt als bedrijf beter zorgen dat je die niet nodig hebt. Cash management is daarom belangrijker dan ooit.

Je kunt als ondernemer in het midden- en kleinbedrijf goede zaken doen en voldoende orders uit hebben staan, en toch in de financiële problemen komen. Zeker in tijden waarin het economisch minder voor de wind gaat. En als je werkzaam bent in de sectoren waar de zwaarste klappen gevallen zijn: de detailhandel, de bouw en de industrie.

Door de kredietcrisis is de betaalmentaliteit veranderd: debiteuren zitten in het nauw en komen daarom minder snel over de brug dan voorheen. Klanten die vroeger binnen een maand betaalden, doen dat nu pas na twee maanden. En dan ligt er voor je het weet een liquiditeitsprobleem op de loer.

Daling aantal financieringen Komt de liquiditeit in het gedrang, dan dient zich een nieuw probleem aan: banken zijn door de crisis erg voorzichtig geworden met het verstrekken van leningen. Uit de Financieringsmonitor MKB – een periodiek onderzoek naar de financieringssituatie van het MKB – blijkt dat het voor ondernemers steeds moeilijker wordt om aan een passende financiering te komen. Het percentage bedrijven dat financiering nodig had, steeg het afgelopen jaar van 20 naar 25 procent. Het percentage dat die financiering kreeg, daalde juist van 72 naar 45 procent. Het is dus meer dan ooit zaak om het werkkapitaal vrij te maken zodat een lening niet nodig is. Ook zijn er alternatieve financieringsbronnen, die eerst onderzocht kunnen worden voordat men naar een bank stapt. Denk aan het verkopen van aandelen, het zoeken van informele geldschieters en participatiemaatschappijen of het aantrekken van geld via microkredieten.

Afspraken Wat zijn de belangrijkste aandachtspunten voor ondernemers in het MKB als het gaat over cash management, oftewel het structureren en optimaliseren Advertentie

van de financiële logistiek? Volgens Rob Wolthuis, secretaris ondernemerschap en financiering bij het beleidsbureau van VNO-NCW en MKB-Nederland, valt en staat alles met een goed overzicht over inkomsten en uitgaven. En dus ook met een degelijke debiteurenbewaking. “Je moet weten waar je debiteuren zitten, zorgen dat de procedures en voorwaarden rond betaling helder zijn en dat die worden erkend door degene waar je handel mee drijft. Maak vooraf afspraken. Dat klinkt logisch, maar het gebeurt nog veel te weinig. En voer een duidelijk beleid als het gaat om debiteuren aanschrijven, wanneer betalingen te lang op zich laten wachten.

Hoe ver wil je het laten komen?” Ondernemers kunnen ook overwegen om het voor klanten aantrekkelijk te maken om snel te betalen. “Je kunt zeggen: als je binnen de termijn betaalt, gaat er een percentage van het factuurbedrag af.”

Betalingstermijn Dat in EU-verband wordt gesproken over het bindend maken van betalingstermijnen naar dertig dagen, vindt Wolthuis hoopgevend. Maar zoiets is lastig ‘Europa breed’ in te voeren, denkt hij. “Er zijn grote cultuurverschillen.

Zo blijven de betalingstermijnen in de Scandinavische landen aardig binnen de perken, maar geldt in Zuid-Europese landen nog vaak het spreekwoordelijke maňana. Nederland zit daar ergens tus-

senin.” Bovendien, zolang overheden het zelf moeilijk vinden om op tijd te betalen voor geleverde producten en diensten, is er nog veel werk te doen. “Op het jaarcongres van MKB-Nederland in 2008 beloofde de toenmalige premier Balkenende dat het rijk, de provincies en de gemeentes binnen een jaar naar een termijn van dertig dagen zouden gaan. We zijn nu anderhalf jaar verder en krijgen nog steeds veel klachten van ondernemers. Vooral over het betaalgedrag van gemeenten.”

Sinds de economische crisis eind 2008 toesloeg, is cash management een hot item. Dat is niet zo gek, want bij alle vormen van financiering speelt cash een belangrijke rol. En knelt het aan de ene kant, dan kun je er van uitgaan dat het ook gaat knellen aan de andere kant. Wolthuis: “Als klanten niet op tijd betalen, werkt dat door in je liquide middelen. Het is typisch een probleem dat doorschuift.” In Engeland is het belang van cash management inmiddels onderkend en heeft de overheid maatregelen genomen. Dat zou in Nederland ook moeten gebeuren, vindt hij. “In Engeland heeft de overheid een convenant gesloten met de grote ondernemingen en gezegd: wij betalen onze rekeningen keurig op tijd. Stempel erop van de overheid en de werkgeversorganisatie, en het is geregeld. Op die manier kun je laten zien dat je als overheid betrokken bent.”

Girale betalingen Cash management is ook uitzoeken welke geldstromen en betalingsvormen het beste bij een bedrijf passen.

Dat twee bankrekeningen overzichtelijker zijn dan twintig, is duidelijk.

Maar ook de onstuitbare opkomst van betalingen met betaalpassen en via internet heeft implicaties. Wolthuis: “Chartaal geld is minder gemakkelijk te verwerken, duurder en onveiliger dan giraal geld. Ook is met giraal geld veel sneller te zien wat je op je rekening hebt.” Daarnaast is goed beheer van voorraden van belang. Alles wat er ligt en niet verkocht wordt, drukt immers op de liquiditeit.

Met de economie gaat het door het stijgen van de export weer langzaam de goede kant op. Toch is de binnenlandse markt nog fragiel en is het consumentenvertrouwen nog niet hersteld. Wolthuis ziet de betalingstermijnen dan ook nog niet teruglopen. Integendeel, zelfs. “Ik krijg veel debiteurenoverzichten van bedrijven toegestuurd. Daaruit blijkt dat de betalingstermijn juist steeds verder wordt opgeschroefd.”

Dat het belang van cash management steeds meer onderkend wordt, vindt hij een positieve ontwikkeling. Maar daarmee zijn de problemen de wereld nog niet uit. De vinger aan de pols houden, is dus het devies voor het middenen kleinbedrijf. n

18

Cash Management

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Artikel Arbeidsmarkt

Arbeidsmarkt voor financiële professionals onder druk Cash managers uitschieter. financials door fusies en ontvlechtingen bij een aantal grote financiële instellingen een extra impuls biedt.”

Cash management in de aandacht

Auteur: Rob Broere

V

ier jaar geleden wisten organisaties in de financiële sector niet waar ze hooggekwalificeerd personeel vandaan moesten halen. Maar sinds eind 2008 de eerste gevolgen van de kredietcrisis merkbaar werden, staat de vraag naar financiële professionals zwaar onder druk. Toch lijkt de situatie zich de laatste maanden te stabiliseren. En volgens deskundige op het gebied van de financiële arbeidsmarkt Erik Kolthof ziet de toekomst er voor controllers, finance managers en auditors gunstig uit.

De vooruitzichten mogen dan gunstig zijn, de economische crisis is nog niet voorbij. Ook de arbeidsmarkt merkt er nog steeds de gevolgen van. De CBScijfers van het tweede kwartaal van 2010 laten een onverwachte, kleine

opleving zien. Maar de verwachting is toch dat de werkloosheid dit jaar nog verder zal stijgen.

In de eerste maanden van de economische crisis, eind 2008, daalde het aantal vacatures voor financiële professionals iets minder hard dan in andere sectoren van de arbeidsmarkt.

Financials waren nodig voor informatieverschaffing, kostenreductie en werkkapitaalmanagement. Toen die zaken op orde waren, sloeg de crisis in de sector keihard toe en werden de rollen omgedraaid. Tot op heden staat de arbeidsmarkt voor financiële professionals meer onder druk dan die voor ander hoogopgeleid personeel. Volgens de vacaturestatistieken van Nielsen Media en de Monsterboard Employment Index nam het aantal in dag- en weekbladen gepubli-

ceerde vacatures voor financials in het eerste kwartaal van 2010 af met 57% in vergelijking met dezelfde periode in 2009. De totale markt voor hoger opgeleide professionals kromp met ‘slechts’ 48%.

Maar er schijnt licht aan het einde van de tunnel. In het tweede kwartaal van dit jaar vlakte de dalende trendlijn af.

De daling in het aantal printvacatures voor financiële professionals bedroeg 52% ten opzichte van dezelfde periode in 2009: 5% minder dan in het eerste kwartaal. Erik Kolthof, expert op het gebied van de financiële arbeidsmarkt, heeft er een verklaring voor. “De financiële sector werd als eerste geraakt. De grootste klappen zijn daar dus al eerder gevallen. Dat verklaart de relatief kleinere daling op een later moment in de cyclus. Daar komt bij dat de vraag naar

De meest gevraagde functie op de financiële arbeidsmarkt is en blijft die van business controller. Een goede tweede is de financial controller. Daarnaast zijn meer specialistische functies als treasury en audit de laatste tijd in trek.

Lastig is het volgens Kolthof voor financials zonder een goede vooropleiding en financials die vanuit andere, niet-financiële functies in het vak zijn gerold.

Cash management is bij grote organisaties vaak ondergebracht bij de afdeling treasury. Bij kleinere bedrijven doet de afdeling financiële administratie het er meestal bij. Een zoekopdracht bij Google op ‘vacature cash management’ levert opvallend veel resultaten op. Kolthof beaamt dat cash management door de economische crisis meer aandacht heeft gekregen.

En dat is logisch. “Zonder geld in de portemonnee is het lastig boodschappen doen. Ook kost het organisaties geld en is het risicoprofiel groter als debiteuren later gaan betalen of als de voorraden oplopen. Daar zit immers geld in.” Hij signaleert een trend in cash- en werkkapitaalmanagement.

“Vanwege de crisis hebben veel organisaties dashboards ingericht, waarmee ze het werkkapitaal wekelijks kunnen volgen. Ook op het hoogste niveau is werkkapitaal onderwerp van nauwgezette monitoring geworden.”

De non-profitsector, vorig jaar nog een groeier, laat een duidelijke daling in het aantal vacatures voor financials zien. In exportgerelateerde branches als industrie, handel en transport, daarentegen, is een voorzichtige opleving te bespeuren. Het zal nog even duren, denkt Kolthof. Maar dat het ergste achter de rug is, staat vast. “De arbeidsmarkt voor hoog opgeleide financials staat momenteel nog op een beduidend lager pitje, maar de toekomst ziet er gunstig uit.” n

Maar verandert er iets aan de essentie (het wat) van ons werk? Hij blijft zorgen voor financiering en ik vind nog altijd de kandidaten.

Mijn medewerkers en ik spreken dagelijks met kandidaten over hun carrière ontwikkelingen. Het gaat om het maken van een ideale match, nu én in de toekomst. Die kandidaten die spreken en denken over de essentie van hun onderneming (kapitaal en mens), hebben steile carrière lijnen. Deze kandidaten bepalen hun eigen lange termijn agenda en hun impact op de organisatie waar zij in werken: het verzorgen van financieringen die horen bij strategische investeringen, het oprichten van een in-house bank. De keuzes wat te doen, wint het bij hen van de vraag hoe. Co-

vey zou zeggen dat ze zicht houden op dat wat belangrijk en niet-urgent is.

Mijn vriend praat over wat hij wil: treasurer worden bij een beursgenoteerde organisatie of een stap maken richting CFO. Het hoe is iets waar we daarna pas over zullen praten.

Voor de boerendochter werd besloten wat er ging gebeuren terwijl haar vader proactief zorgde voor zijn eigen succes. Misschien werd zij gelukkig met de buurjongen, misschien ook niet. In meer dan 15 jaar ervaring in werving en selectie heb ik veel boerendochters ontmoet bij wie hun carrière hen overkwam. In de tegenwoordige tijd kunnen zij niet meer de schuld geven aan hun vader. Hoe is het bij u, bent u de boer of zijn dochter? n

Gastbijdrage De Kiewit Treasurer Search

De boer of zijn dochter?

O

Pieter de Kiewit is executive search consultant en eigenaar van De Kiewit Treasurer Search. www.treasurersearch.com

p het zonnige terras, tijdens het recente DACT evenement in Wassenaar, mijmer ik samen met een vriend over veranderingen in ons werk en hoe het vroeger was. Als een boer een paar honderd jaar geleden te veel koeien had en een dochter, en zijn buurman had een zoon en te veel grond, dan werd een huwelijk gearrangeerd. Marx wist al dat de factoren kapitaal en mens de bepalende factoren in ondernemerschap zijn. Mijn vriend heeft als group treasurer te maken met kapitaal, ik als headhunter met mensen. Veranderingen volgen elkaar in hoog tempo op, van kaartenbakken naar social media en van faxen naar SWIFT. Dit vraagt om nieuwe taakomschrijvingen en werkwijzen (het hoe) in onze vakgebieden.

Een publicatie van Reflex Uitgeverij

Cash Management

19

Artikel Creditmanagement

Afwijken van betalingsafspraken is onaanvaardbaar Bedrijven betalen later, aantal dubieuze betalers neemt toe.

Auteur: Rob Broere

O

nderdeel van goed cash management is een solide debiteurenbeheer. ‘Wacht niet te lang op debiteuren, maar ga er actief achter aan’, adviseert Rien van Poelgeest, voorzitter van de Vereniging voor Credit Management (VVCM). De VVCM heeft zich ten doel gesteld om creditmanagers op te leiden en het vakgebied te professionaliseren. Volgens de voorzitter van de club van credit managers ontdekken steeds meer bedrijven dat met aandacht voor credit management veel geld te besparen is. Maar de VVCM heeft ondertussen nog een lange weg te gaan om alle neuzen dezelfde kant op te krijgen: ‘Er zijn ruim 900 credit managers van grote bedrijven en veel incassobedrijven bij ons aangesloten. Ik schat dat er in Nederland meer dan 6000 bedrijven zijn waar een credit manager nodig is.’

Oprekken betalingstermijn Volgens Van Poelgeest heeft vooral de crisis de noodzaak van credit management laten zien. Uit onderzoek van de VVCM en financieel arbeidsbemiddelingsbureau Robert Half Internationaal in mei 2010 blijkt dat bedrijven steeds vaker te laat betalen. Tweederde van de ondervraagde credit managers moet na het verstrijken van de betalingstermijn nog minimaal 30 dagen wachten op een betaling. Bij een op de tien is dat zelfs 60 dagen of meer. Daarnaast laat het onderzoek zien dat betalingstermijnen steeds vaker eenzijdig worden opgerekt. Van Poelgeest: ‘Het is te begrijpen als bedrijven aan het einde van een termijn betalen. Maar het afwijken van ge-

maakte betalingsafspraken is absoluut onaanvaardbaar.’ Achtergrond van de late betalingen is onvoldoende aandacht voor openstaande rekeningen en omdat debiteuren als gevolg van de crisis in liquiditeitsproblemen geraakt zijn.

Tot slot neemt ook het aantal dubieuze betalers steeds meer toe, zo geven de credit managers aan. Bij een derde van de professionals bedraagt het totale bedrag dat mogelijk als gevolg van financiële problemen niet meer betaald wordt tussen de 100.000 en 1.000.000 euro. Bij een op de vijf credit managers is die post zelfs groter dan een miljoen.

‘Die bedragen zijn niet uit de lucht gegrepen: afgelopen jaren zijn er tussen de 10.0000 en 12.000 faillissementen geweest. De totale schade daarvan ligt in de miljarden’, aldus Van Poelgeest

MKB In de praktijk zijn het vooral bedrijven in het midden- en kleinbedrijf die vertraging of zelf het volledig uitblijven van betalingen niet kunnen trekken.

Kleine- en middelgrote bedrijven hebben, in tegenstelling tot grote bedrijven, minder geld om de tijd dat rekeningen open staan te overbruggen, laat staan klappen van failliete klanten te overleven.

Credit management gaat volgens VVCM-voorman Van Poelgeest overigens verder dan het nabellen voor betalingen alleen. ‘In Nederland is het vak echt aan het professionaliseren. Credit managers kijken ook naar de kredietwaardigheid van nieuwe en bestaande klanten. Er zijn steeds meer bedrijven die handelsinformatie over klanten kunnen verschaffen.

Van betalingshistorie tot de financiële

achtergrond van bestuurders. Als credit managers onraad ruiken, kunnen ze tijdig risico’s verkleinen of het contact met een klant afblazen.’

Volgens Van Poelgeest is het zaak dat credit managers goede afspraken maken met de bestuursleden van hun bedrijf over betalingsvoorwaarden. Daarnaast dienen bedrijven ook duidelijke betalingseisen stellen aan klanten. Dat gebeurt al bij de verkoop van goederen of diensten door salesmanagers, meent Van Poelgeest. ‘Als er goede afspraken zijn over het incassotraject, komen bedrijven minder snel in de problemen: alle partijen weten waar ze aan toen zijn.’ Mochten klanten, na duidelijke afspraken toch vertraagd zijn met betalingen, dan moeten credit managers ook consequent zijn in hun aanpak: ‘Credit managers dienen voortdurend aanmaningen te versturen en desnoods een incassobedrijf inschakelen. Vaak is alleen de dreiging daarvan voldoende om klanten te bewegen om te betalen.’

Automatische incasso Volgens Van Poelgeest is dat hele traject overigens te voorkomen door klanten te verplichten om via automatische incasso te betalen. ‘Automatische incasso voor bedrijven moet net zo normaal worden als in het consumentenverkeer. Met automatische incasso hoef je niet achter je klant aan. Bovendien merkt je direct als een betaling gestorneerd wordt. Je kan meteen actie ondernemen.’

Dat het heetst van de crisis nu voorbij lijkt te zijn, is volgens Van Poelgeest overigens geen reden om het vakgebied van credit management weer te verwaarlozen. ‘Omdat bedrijven er zo op zaten is het aantal credit managers dat gedwongen werd een incasso bureau in te schakelen om onbetaalde rekeningen op te eisen, licht gedaald. En het aantal oninbare vorderingen is gelijk gebleven.

Maar juist nu de ergste problemen voorbij lijken, kunnen veel bedrijven achterover gaan leunen. Het is zaak om vooral nu achter betalingen aan te zitten.’ n

Focusinterview CompuFinancials

Handvaten voor het opzetten van een werkkapitaalprogramma Wat heeft de kredietcrisis ons geleerd over werkkapitaal?

De kredietcrisis heeft werkkapitaalmanagement veranderd van een ‘nice to have’ naar een kritische succes factor. Bedrijven zijn zich gaan realiseren dat er veel meer aandacht besteet moet worden aan de balans tussen rendement en cash, daardoor is werkkapitaalmanagement bovenaan de agenda geplaatst. Deze extra aandacht richt zich doorgaans op ‘quick wins’, echter deze korte termijn visie blijkt niet bestand tegen de enorme impact van de economische crisis. Daarom zie je steeds meer bedrijven een bedrijfsbreed werkkapitaalprogramma starten om te komen tot werkkapitaalbesturing.

Kunt u op basis van uw ervaring aangeven wat bepalend is voor het succesvol inrichten van werkkapitaalbesturing?

Dat is natuurlijk altijd gevaarlijk, aangezien het generaliseren op basis van ervaring nooit leidt tot een wetmatig-

heid. Iedere situatie en elk bedrijf is uniek. Wel kun je op basis van best practices een aantal hoofdcomponenten onderscheiden die van belang zijn voor een werkkapitaalprogramma: het ‘Working Capital Maturity Model™’ geeft de belangrijkste componenten in een logische volgorde weer. In de praktijk blijkt dat dit model bedrijven handvaten biedt om op een efficiënte

en effectieve manier een werkkapitaalprogramma vorm te geven. Aan de hand van een scan wordt bepaald wat daarbij de beste prioriteitstelling is.

De verantwoordelijkheid voor werkkapitaal zal steeds lager in de organisatie terecht komen en in de toekomst zullen werkkapitaal doelstellingen op basis van proces KPI’s onderdeel gaan Hoe ziet werkkapitaalbesturing in uitmaken van functie omschrijvingen.

Werkkapitaal zal ‘business as usual’ de toekomst eruit?

Steeds meer bedrijven zullen real-time worden en een primaire drive worden inzicht krijgen in de koppeling tussen van het functioneren van iedereen binproces KPI’s en werkkapitaal KPI’s. nen de organisatie. n

Henri Kuyl CompuFinancials