in de laatste levensfase

Op Magnolia wordt palliatieve zorg ingevoerd. Deze zorg sluit aan bij het ‘landelijk kwaliteitskader palliatieve zorg’ en wordt ook toegepast door huisartsen.

Kwaliteit van leven toevoegen aan de laatste levensfase van onze bewoners, dát is wat we met het invoeren van palliatieve zorg op Magnolia willen bereiken. Een mooi gesprek met Margret, Dionne, Marije en Chantal over het bieden van ‘warme zorg’ in een belangrijke levensfase van bewoners van Magnolia.

Wat verstaan jullie onder palliatieve zorg?

“Bij palliatieve zorg wordt vaak gedacht aan terminale zorg, die in de laatste weken van iemands leven wordt gegeven, maar dat is dit uitdrukkelijk niet”, aldus Dionne. In dit project gaat het niet over de laatste weken van iemands leven maar over de laatste levensjaren. Voor zover dat kan worden ingeschat. Met een aantal methoden, waaronder vragenlijsten, kun je vaststellen of iemand in zijn laatste levensfase is beland. “We maken de periode waarin we palliatieve zorg (warme zorg) bieden langer, door deze naar voren te halen. Hiermee willen we kwaliteit van leven toevoegen aan iemands laatste levensfase”, vertelt Marije.

Hoe gaat dat dan in zijn werk?

Mensen die wonen bij Magnolia hebben allemaal een persoonlijk begeleider. Deze zorgverlener kent zijn of haar cliënt heel goed. Dionne: “Bij de gezondheid van onze bewoners gaat het om het totaalplaatje. De combinatie van de lichamelijke en psychische toestand. Wij maken mensen vaak lange tijd mee en zien het als de toestand verslechtert.”

“We hebben een dame van 87 jaar die al een lange tijd op Magnolia woont. De laatste tijd gaat het minder goed met haar. Ze is benauwd en lusteloos en komt steeds moeilijker haar bed uit. Haar persoonlijk begeleidster maakte zich meer zorgen over haar toestand. Mevrouw heeft één zoon, maar er was al jaren geen contact meer. Ze kon niet goed aangeven of zij nog contact wilde met haar zoon. In overleg met de behandelaar heeft de begeleidster toch een eerste stap gezet. Inmiddels is het contact tussen mevrouw en haar zoon hersteld. Dit is voor beiden heel waardevol”, vervolgt Dionne. Minimaal één keer per jaar wordt in het multidisciplinair overleg van behandelaren en hulpverleners besproken hoe het met de cliënt gaat. Ook kan hier de levensverwachting van deze persoon aan de orde komen. De zorgverleners proberen een inschatting te maken: kunnen we met deze bewoner en eventuele naasten bespreken wat de wensen zijn in de laatste levensfase? Kunnen we het samen hebben over wat iemand nog wil en wat er nodig is dit voor elkaar te krijgen? Familie en naasten spelen hierin een grote rol.

Was er dan nog geen palliatieve zorg op Magnolia?

Margret: “Er was al wel palliatieve zorg, maar tot nu toe was de zorg vooral toegespitst op de stervensfase.”

Dionne: “Met alle bewoners van Magnolia bespreken we het reanimatiebeleid. We weten dus of iemand wil worden gereanimeerd of niet, maar ook of iemand wil worden opgenomen op een intensive care of voor onderzoek naar het ziekenhuis wil, staat vast. Mensen geven soms duidelijk aan dat ze niet willen worden onderzocht. Dat alleen comfort gegeven wordt, bijvoorbeeld wel pijnstilling, maar geen antibiotica.”

“Het verschil met nu is dat we aandacht willen hebben voor het hele proces, al eerder dus. Zodat iemand nog in staat is aan te geven of hij nog wensen heeft: leven toe te voegen aan de dagen die hij of zij nog heeft”, verduidelijkt Margret.

“Het in gesprek gaan met bewoners en familie over dit onderwerp blijkt moeilijk. De theorie is wel duidelijk, maar hoe doe je dat

Magnolia

Magnolia is een wooncentrum voor volwassenen vanaf 55 jaar met psychische problemen die intensieve 24-uurszorg nodig hebben. De behandeling en begeleiding richten zich op het waarborgen van een kwalitatief goed leven, waarbij welzijn en gelukkig leven en wonen op de voorgrond staan. Er is veel aandacht voor gezondheid en een gezonde levensstijl. Magnolia is een gebouw uit 2012 en ligt op Zorgpark Voorburg in Vught. Het gebouw wordt gezien als een ‘wijk met 98 kleine huisjes’.

Het gaat steeds meer leven Er is veel in ontwikkeling. Scholing en een kader voor zorgverleners waarin alles beschreven wordt wat belangrijk is op het gebied van palliatieve zorg. Een student gaat onderzoek doen naar de behoefte van families om dit onderwerp te bespreken. “Ook wordt na elk overlijden een evaluatiemoment gepland, om te leren van de praktijk en ervaringen uit te wisselen”, vertelt Margret.

Zingeving

Chantal Huijgen, geestelijk verzorger is later aangesloten bij deze werkgroep. Zij gaat al eerder met cliënten in gesprek en kaart bijvoorbeeld het wensenboekje aan en wat voor hen kwaliteit van leven is. De overgang naar het bespreken van de laatste levensfase kan dan natuurlijker verlopen. Chantal: “Soms zijn er angsten of onzekerheden rondom de dood die iemand met je wil bespreken. Of moet er nog iets uitgesproken worden. Laatst gaf iemand aan nog langs zijn ouderlijk huis te willen rijden.”

nu in de praktijk? Bijkomende moeilijkheid is de doelgroep. Voor mensen met een depressie, verstandelijke beperking en andere psychische klachten is het leven vaak al moeilijk genoeg. Dit kan het bespreken van dit onderwerp nog moeilijker maken. Het bespreken moet een geruststelling voor iemand zijn, niet dat iemand er enorm van schrikt”, aldus Dionne. “Mensen zijn bij ons lang in zorg. Er is geen natuurlijk overgangsmoment om dit te bespreken. Als je in het ziekenhuis een slecht-nieuwsgesprek krijgt bijvoorbeeld, dan is dat een natuurlijk moment om te bespreken wat iemand in de laatste fase van zijn leven wil.”

Margret onderzocht voor haar afstuderen van de HBO-V de visie en behoefte van zorgverleners op het gebied van palliatieve zorg. “Zorgverleners vinden dit een belangrijk onderwerp. Maar ook moeilijk. Er is meer behoefte aan scholing”, vertelt ze. “Het gaat niet alleen om het toepassen van hulpmiddelen waarmee je de levensverwachting kunt inschatten, het gaat om het hele proces en het ontwikkelen van vaardigheden”, vult Marije haar aan. “Momenteel wordt door de werkgroep een scholing voor medewerkers over palliatieve zorg ontwikkeld. Deze scholing start naar verwachting in de eerste helft van 2023”, vertelt Chantal.

“Door met mensen hun wensen in deze fase en rondom hun sterven te bespreken, kunnen ze hun eigen beslissingen nemen, hebben ze zelf de regie. Dat is een heel mooi gegeven, zeker bij deze mensen die toch al meer dan gemiddeld afhankelijk zijn in hun leven”, vertelt Dionne. “Als mensen zich realiseren dat de dood dichterbij komt, gaan ze zich afvragen of het sterven en afscheid wel gaat zoals ze zelf wensen. Aan de hand van het ‘laatste-wensen-boekje’ kunnen de wensen over afscheid en uitvaart worden vastgelegd. Dit geeft de mensen rust”, vult Dionne aan.

Bij de start van de projectfase waren Margret van der Leest en Dionne Glazenborg werkzaam als kwaliteitsverpleegkundigen op Magnolia. Margret deed de HBOV en Dionne doet nu de opleiding tot verpleegkundig specialist. Zij hebben zich allebei gespecialiseerd in ouderengeneeskunde en somatiek met als aandachtsgebied palliatieve zorg. Chantal Huijgen is betrokken als geestelijk verzorger en Marije van Ruijven als projectmanager Ouderen.

is belangrijk de context van iemands leven te kennen. Het bepaalt wat voor iemand belangrijk is.