16
www.rethemnosnews.gr
αφιέρωμα
Γράφει ο
Κώστας Γιαπιτσόγλου Αρχαιολόγος
ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ 2020
Τα κωδωνοστάσια στο Ρέθυμνο
Άγιος Παντελεήμονας στο Μέρωνα, 1908
Τα κωδωνοστάσια κατασκευές υπερυψωμένες για να διαδώσουν όσο το δυνατόν πιο μακριά τον ήχο των καμπανών και να καλέσουν τους πιστούς, αποτελούν αναπόσπαστο μέρος των ναών. Στην Κρήτη όπως και στον υπόλοιπο Ελλαδικό χώρο συνυπάρχουν και οι δύο βασικοί τύποι, τα πυργόμορφα και τα τοξωτά ή «διάτρητου τοιχώματος», κανένα από τα οποία όμως δεν σώζεται από την βυζαντινή περίοδο. Από την βενετική περίοδο δεν σώζεται κανένα πυργόμορφο για τα οποία γνωρίζουμε από πηγές της περιόδου ότι υπήρχαν στους μεγάλους καθολικούς ναούς της πόλης του Ρεθύμνου. Ήδη στο σχέδιο του Angelo Oddi to 1584 διακρίνεται το κωδωνοστάσιο της Μονής του τάγματος των Φραγκισκανών μοναχών και εκείνο του τάγματος των Αυγουστινιανών μοναχών, τα οποία υψώνονται πολύ πάνω από τις στέγες των ναών και των υπολοίπων κτισμάτων της πόλης. Πρόκειται για τον τύπο του λομβάρδικου κωδωνοστασίου, όπως αυτό διαμορφώθηκε στην περιοχή της Βενετίας. Σήμερα ο τύπος του πυργόμορφου κωδωνοστασίου εκπροσωπείται στο Ρέθυμνου από λίγα παραδείγματα που ανήκουν σε δύο τύπους: τα αυτόνομα που είναι απομακρυσμένα από το ναό και εκείνα που είναι προσαρτημένα στην όψη του ναού.
Πυργόμορφα Κωδωνοστάσια
Μητροπολιτικός ναός Ρεθύμνου, 1892-1894
Το κωδωνοστάσιο του ναού της Παναγίας και του Σωτήρα Χριστού στο Νεύς Αμάρι, του τέλους του 19ου αι ανήκει στον αυτόνομο τύπο και κατασκευάστηκε από τον ντόπιο τεχνίτη Συμεών Σπυριδάκη. Είναι κτισμένο πάνω σε χαμηλό λόφο και έχει ύψος 8 μ. Ο ίδιος τεχνίτης κατασκεύασε και το πυργόμορφο κωδωνοστάσιο του Αγίου Παντελεήμονα στο Μέρωνα Αμαρίου, το 1908 και το οποίο είναι προσκολλημένο στη βόρεια πλευρά του ναού. Προσκολλημένο στην βόρεια όψη του ναού είναι και αυτό του Αγίου Νικολάου στις Μέλαμπες που κατασκευάστηκε στα τέλη του 19ου-αρχές 20ου αι. Ιδιαίτερα ενδιαφέρον είναι το κωδωνοστάσιο του μητροπολιτικού ναού της πόλης του Ρεθύμνου, κατασκευασμένο από ντόπιους τεχνίτες την περίοδο 1892-1894. Έχει ύψος 23,30 μ. και διαστάσεις 4,5 χ 4,5 μ. Σε κατάστιχο του ναού αναφέρεται η πληρωμή του πρακτικού μηχανικού Γεωργίου Δασκαλάκη, που ανέλαβε το έργο και είχε κατασκευάσει λίγα χρόνια νωρίτερα το μιναρέ του τζαμιού Νεραντζέ (πρώην καθολικό της μονής του τάγματος των Αυγουστινιανών μοναχών) καθώς και το λεγόμενο Τούρκικο Σχολείο, το σημερινό Α Δημοτικό. Μετά το θάνατο του Δασκαλάκη η ανέγερση του ολοκληρώθηκε από το Βασίλειο Σταματάκη που δούλευε επίσης στο έργο.
Μονή Παύλου στο Γάλλο
Μονή Τιμίου Σταυρού Βωσάκου, 1885
Ναός Αγίου Νικολάου στις Μέλαμπες, τέλη 19ου αι.