Ο παλιότερος και ο νεότερος Γρηγόριος Παπαδοπετράκης και ο πάλαι ποτέ Άη Γιώργης στους Πετζακάδες

Page 1

16

www.rethemnosnews.gr

αφιέρωμα

ΣΑΒΒΑΤΟ 1 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2022

Ιστορικές περιηγήσεις 50

ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΑΡΗΣ ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗΣ

Δρ Παιδαγωγικής-Ιστορικός Ερευνητής - Συγγραφέας strharis@yahoo.gr

Ο παλιότερος και ο νεότερος Γρηγόριος Παπαδοπετράκης και ο πάλαι ποτέ Άη Γιώργης στους Πετζακάδες Πριν από επτά χρόνια είχα στείλει μια συγχαρητήρια επιστολή στην εφημερίδα «Ρέθεμνος» για τη συμπερίληψη στους συνεργάτες της του Μάνου Γοργοράπτη. Ο χρόνος έδειξε ότι οι προσδοκίες μου γι’ αυτόν όχι μόνο εκπληρώθηκαν αλλά και αποδείχτηκαν κατώτερες της μετέπειτα εξέλιξής του. Η μέχρι σήμερα πορεία του μπορεί να συμπυκνωθεί σε τρεις ογκωδέστατους τόμους και οπωσδήποτε έπεται συνέχεια. Τον συναντούμε κάθε τόσο στα «σαλόνια» της εφημερίδας με νέα αφιερώματα, ενώ έχει γίνει περιζήτητος, βιογραφώντας Ρεθεμνιώτες του διαμετρήματος του Τίτου Πετυχάκη και επανεκδίδοντας τους τόμους του, σε οριστικές και ακόμα πιο έγκυρες εκδόσεις.

1

3

Ομολογώ ότι, σε αντίθεση με τον Μάνο, που μου ήταν παντελώς άγνωστος, τον Γρηγόρη τον γνωρίζω, κυρίως από διάφορες πνευματικές εκδηλώσεις στις οποίες παίρνει μέρος, σεμνός πάντα και μετρημένος. Η έκπληξή μου όμως ήταν μεγάλη όταν προ ετών τον είχα συναντήσει ως υπάλληλο σε μια εταιρεία ανακύκλωσης μετάλλων, περιβάλλον δύσκολο και οπωσδήποτε όχι το καταλληλότερο για ιστορικές αναζητήσεις. Μου θύμισε μάλιστα τον αείμνηστο Μιχάλη Παπαδάκη (Δάνδολο), τον οποίο είχα πρωτοσυναντήσει το 1985 ως πωλητή σ’ ένα υποδηματοπωλείο στο Ηράκλειο. Όπως και τότε, έτσι και τώρα -αλλά και πάντα- τα φαινόμενα συνεχίζουν ν’ απατούν, αφού βρισκόμαστε μπροστά σ’ έναν εξίσου επίμονο μ’ εκείνον ερευνητή, με δυνατά και πλούσια μεθοδολογικά εργαλεία και οπωσδήποτε σεμνό, πέραν του δέοντος ίσως.

Με την ευκαιρία της δημοσίευσης των μελετών του νεότερου Γρηγόρη Παπαδοπετράκη θα ήθελα να επαναλάβω και από αυτή εδώ τη θέση μια έκκληση, όπως το έχω κάνει με τα βιβλία μου και τις δύο ξεναγήσεις στην δυτική ακτογραμμή του Ρεθύμνου, το 2013 και το 2014. Η συνεργασία της περασμένης εβδομάδας αναφέρεται ακροθιγώς και στα βυρσοδεψεία του Κουμπέ, στην περιοχή που παλιότερα ακούγονταν ως «Πετζακάδες» και «Γναφεδιά». Ήδη από το έτος 2013 είχα εντοπίσει και ταυτίσει σ’ αυτήν, στο βιβλίο μου «Ρέθυμνο και θάλασσα. Μια ιστορική σχέση», τα ερείπια του ναού του Αγίου Γεωργίου της περιόδου της Βενετοκρατίας. Έγραφα μάλιστα το επόμενο έτος στο βιβλίο «370 μνημειακά κενά στην ιστορική τοπογραφία του Ρεθύμνου»: «Ναός Αγίου Γεωργίου στον Κουμπέ. Τα ερείπια του ναού που βρίσκεται δίπλα στην κρήνη και την τρόμπα του Κουμπέ μπορούν να ταυτιστούν με σχετική ασφάλεια με τον ναό του Αγίου Γεωργίου στους Πετζακάδες της Βενετοκρατίας.

5

2

Τα όσα ενθαρρυντικά έγραφα τότε ισχύουν και για τον νέο συνεργάτη της εφημερίδας, τον Γρηγόρη Παπαδοπετράκη, που εμφανίζεται στη φωτογραφία από την ξενάγησή μου της περασμένης εβδομάδας (τραβηγμένη από τον Κ. Ράλλη), στα αριστερά «όλος αυτιά»! Δικαιούμαι -νομίζω- να γράψω και γι’ αυτόν σήμερα, χωρίς να κινδυνεύω να πέσω έξω, ότι «…κρίνοντάς τον από το έργο του στην εφημερίδα, είναι εξαιρετικός. Οι συνεργασίες του μέχρι σήμερα είναι διαλεκτές και πολυδουλεμένες, προϋποθέτοντας εκτεταμένες έρευνες σε πηγές διάσπαρτες και συχνά δυσπρόσιτες». Και οι δύο έρευνες, για τη ρεθεμνιώτικη συνοικία-γειτονιά «Καινούρια Χώρα» η πρώτη και για τα Ταμπακαριά η δεύτερη είναι εξαιρετικές και αποτελούν στέρεες βάσεις για ευρύτερες διατριβές.

4

Ο Γρηγόρης Παπαδοπετράκης φέρει ένα βαρύ ιστορικό όνομα, για το οποίο δεν μου επιτρέπεται, ως ιστορικός ερευνητής, να μην κάνω μια στοιχειώδη -έστω- αναφορά. Ο συνονόματος και συνεπίθετος πρόγονός του είχε γεννηθεί στον Καλλικράτη Σφακίων το 1828 και διετέλεσε επίσκοπος Ιεροσητείας. Ήταν μοναχός της Μονής Αγίας Τριάδας Τζαγκαρόλων, για την οποία και συνέγραψε ιστορική εργασία. Είχε σπουδάσει θεολογία και πέθανε στο Παρίσι το 1889. Ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του εξέδωσε την «Ιστορία της επαρχίας Σφακίων», η οποία θεωρείται μια από τις σημαντικότερες πηγές των επαναστάσεων της Κρήτης του 19ου αιώνα. Όπως είναι φυσικό, ο συγγραφέας της δεν στερείται μεγαλοστομιών για τους Σφακιανούς, ως Σφακιανός και ο ίδιος, γεγονός που ανάγκασε τον Νικόλαο Τωμαδάκη να την χαρακτηρίσει κομψά ως «μη αμερόληπτη».

Η τοποθεσία Πετζακάδες είναι πιθανόν να ταυτίζεται με εκείνη με το όνομα Γναφεδιά (βυρσοδεψεία) αλλά σε κάθε περίπτωση περιγράφει τον τόπο της κρήνης. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στους Πετζακάδες αναφέρεται στον Κρητικό Πόλεμο του Μ. Μπουνιαλή και σε πράξη του νοτάριου Α. Καλλέργη. Αναφέρεται επίσης σε έγγραφα για το δίκτυο της ακτοφρουράς της Βενετοκρατίας, από μια σκοπιά με αυτό το όνομα, που βρισκόταν στην περιοχή και επικοινωνούσε οπτικά με τον ναό του Σωτήρα Χριστού στην κορυφή του Βρύσινα (σημερινό Άγιο Πνεύμα)». Σήμερα παραθέτω για τρίτη φορά μια φωτογραφία του ναού, στην κατάσταση που βρισκόταν το 2013, όταν οι γειτονικές ταβέρνες είχαν αρχίσει να τον χρησιμοποιούν όχι ως ιστορικό μνημείο, όπως θα μπορούσαν και θα έπρεπε, προκειμένου να δώσουν προστιθέμενη αξία στις επιχειρήσεις τους, αλλά μάλλον ως αποθήκη, ιδιαίτερα τα προσκτίσματά του.

6

Δυστυχώς μέχρι σήμερα η κατάσταση δεν έχει βελτιωθεί αισθητά, αφού μάλιστα ούτε η Αρχαιολογική Υπηρεσία αλλά ούτε και η Εκκλησία φρόντισαν για την τοποθέτηση μιας ενημερωτικής πινακίδας με την ιστορία του μνημείου, κάτι που θα πρέπει κάποτε να κάνουν, πριν μεταβληθεί κι αυτό σε χώρο φιλοξενίας τραπεζοκαθισμάτων. Να σημειώσω με την ευκαιρία ότι εκεί κοντά θα πρέπει να αναζητήσουμε επίσης τα ερείπια ενός φρουριακού πύργου, ο οποίος περιλαμβανόταν στο δίκτυο της ακτοφρουράς των περιόδων της Βενετοκρατίας και της Οθωμανικής Κατοχής. Γι’ αυτόν έχω διατυπώσει την εικασία ότι θα μπορούσε να ήταν οικοδομημένος στη θέση του μετέπειτα παράκτιου τηλεγραφείου, το οποίο ακόμα και σήμερα, ερειπούμενο, φαίνεται να διαθέτει τέτοια χαρακτηριστικά (βλ. Αναδιφώντας το χθες 158. Αναζητώντας τους φρουριακούς πύργους του Ρεθύμνου Ι και ΙΙ, Ρεθεμνιώτικα Νέα 15 και 22-1-2021).

7


Turn static files into dynamic content formats.

Create a flipbook
Issuu converts static files into: digital portfolios, online yearbooks, online catalogs, digital photo albums and more. Sign up and create your flipbook.