26
www.rethemnosnews.gr
αφιέρωμα
ΣΑΒΒΑΤΟ 15 ΜΑΪΟΥ 2021
Αφιέρωμα στη μνήμη Γιάννη Σπανδάγου Γράφει ο ΚΩΣΤΑΣ ΡΑΛΛΗΣ Costas_rallis59@yahoo.gr
Αφιερωμένο στον Γιάννη Σπανδάγο το σημερινό άρθρο που έφυγε πριν από 9 χρόνια. Με το έργο και την προσφορά του στο Ρέθυμνο θα ασχοληθούμε σήμερα και θα αναφερθούμε στο τεράστιο έργο που άφησε πίσω του. Οι πραγματικές διαστάσεις του έργου του είναι άγνωστες σε πολλούς και αυτό γιατί ο Γιάννης ήταν σεμνός και δεν επιδίωκε να βρίσκεται στο προσκήνιο της επικαιρότητας. Αποδέκτες της προσφοράς του ήταν και φορείς όπως το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Ρεθύμνης, ο Σύλλογος Κατοίκων Παλιάς Πόλης Ρεθύμνου και ο Σύλλογος Φίλων της Βιβλιοθήκης του Παν/μίου Κρήτης Ο Γιάννης Σπανδαγος γεννήθηκε στο Ρέθυμνο το 1946.Μεγάλωσε σε ένα μεγαλοαστικό σπίτι. Πατέρας του ήταν ο Βασίλειος Ι. Σπανδάγος και μητέρα του η Βεατρίκη Σπανδαγου το γένος Κελαϊδή. Το 1952 φοίτησε στο εκπαιδευτήριο “Αθηνά” της κυρίας Αμαλίας Μανουσάκη στο οποίο φοιτούσαν τα παιδιά των εύπορων οικογενειών του Ρεθύμνου. Το 1998 γράφτηκε στο Εθνικό εκπαιδευτήριο Αναβρύτων ένα από τα καλύτερα της χώρας και το 1964 φοίτησε στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου. Στη συνέχεια μετέβη στο Παρίσι για μεταπτυχιακές σπουδές Το 1975 συμμετείχε στην αρχιτεκτονική διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου στο μνημείο του Διστόμου. ΕΠΙΣΤΡΟΦΗ ΣΤΟ ΡΕΘΥΜΝΟ
Στο βιβλίο του «Λιμάνι και Προκυμαία» παρουσίασε άγνωστες φωτογραφίες της περιοχής και σχέδια για το λιμάνι που είχε εκπονήσει ο μηχανικός Γεώργιος Τσίχλης. Σε συνεργασία με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Δαράκη είχε συντάξει Μελέτη για την ανάπλαση της δυτικής παραλίας του Ρεθύμνου από τα «Ηλιοβασιλέματα» μέχρι τον Κουμπέ. Σαν αρχιτέκτονας στο Ρέθυμνο είχε ενεργή παρουσία στο Τεχνικό Επιμελητήριο Δυτικής Κρήτης και έδωσε πολλές μάχες σε ζητήματα που αφορούσαν την πόλη. Ήταν μέλος του ICOMOS (Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών) και μέλος του δ.σ. του Ελληνικού Τμήματος. Τον Νοέμβριο του 1999 είχε οργανωθεί τριήμερη ειδική επιστημονική συνάντηση με
τογραφίες από την Κρήτη το 1927 και το 1932) - Το φωτογραφικό αρχείο του Σπύρου Μελετζή(1906-2003) - Το φωτογραφικό αρχείο Εμμ. Ζακάκη (Φωτογραφίες του Ρεθύμνου την δεκαετία του 1930) - Το φωτογραφικό αρχείο της Βούλας Παπαιωάννου (1848-1990) Ο Γιάννης Σπανδαγος την γνώρισε και εξασφάλισε φωτογραφίες που είχαν σχέση με το Ρέθυμνο. Ακόμη παλιές φωτογραφίες της πόλης κατάφερε να διασώσει και από το αρχείο του Δημήτρη Τριανταφύλλου. Και μόνο αυτή η προσφορά του αξίζει για να μείνει πάντα ζωντανή η μνήμη του.
Ο χώρος που είχε διαμορφώσει αρχιτεκτονικά ο Γιάννης στο Δίστομο
θέμα την προστασία της παλιάς πόλης από τον Δήμο Ρεθύμνου, το ΤΕΕ -ΝΕ Ρεθύμνου και το Ελληνικό Τμήμα ICOMOS. Η ΑΓΑΠΗ ΤΟΥ ΚΑΙ Η ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΗ ΤΟΥ ΜΕ ΤΗΝ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ Μία από τις μεγάλες του αγάπες ήταν η φωτογραφία και στη συνέχεια ασχολήθηκε επαγγελματικά. Το 1992 σε συνεργασία με τον Αντώνη Χριστοφοράκη δημιούργησε το «Φώτο -Ρέθυμνο». Αποχωρώντας, το 2002, παραχώρησε όλα του τα αρχεία στο φωτογραφείο. Το 1989 ξεκίνησε τη συνεργασία του με τον Τάσο Τζίμα και τον Μενέλαο Μελετζή για την έκδοση του περιοδικού «Φωτογράφος». Γνώρισε διάσημους φωτογράφους και ανακάλυψε σπάνιους φωτογραφικούς θησαυρούς για την πόλη μας. Συγκεκριμένα: - Το φωτογραφικό αρχείο της Nelly’s (Φω-
τερα στο Ρέθυμνο, εκδόσεις Μίτος. Ρέθυμνο 2002. -Μιά Πόλη Μεταμορφώνεται, το Ρέθυμνο στον 20ο αιώνα. Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ρεθύμνης. Ρέθυμνο 2006. -Παράδοση και παραδοσιακά επαγγέλματα. Περιοδική έκδοση της εφημερίδας Ρεθεμνιώτικα Νέα, τ.1 Ρέθυμνο 2010. -Ο ζωγράφος Γεώργιος Γαληνός. Περιοδική έκδοση της εφημ. Ρεθεμνιώτικα Νέα, τ.5. -Μπουντάλια, Περιοδική έκδοση της εφημ. Ρεθεμνιώτικα Νέα, τ.5, Ρέθυμνο 2010. Ακόμη είχε αρκετές συνεργασίες σε βιβλία περιοδικά και εφημερίδες. Δεν αρκέστηκε όμως στα παραπάνω αλλά προέβη και σε σειρά εκδόσεων. Σε αυτές, εκτός από τα σχεδόν 100 τεύχη του περιοδικού “Φωτογράφος” (1989-1997), περιλαμβάνονται και
Ο ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΠΑΝΔΑΓΟΣ ΚΑΙ ΟΙ ΕΚΔΟΣΕΙΣ Σταθμό για τη σχέση του Γιάννη Σπανδάγου με τις εκδόσεις απετέλεσε η φιλία του με τον Δημήτρη Καλοκύρη με τον οποίο ίδρυσε αρχικά τις εκδόσεις” Νήσος” και στη συνέχεια τις Εκδόσεις “Μίτος”. Ιδιαίτερος λόγος θα πρέπει να γίνει για τη συνεργασία του με την Μαρία Τσιριμονάκη στην έκδοση του βιβλίου της “Εν Ρεθύμνω”. ΣΥΓΓΡΑΦΗ ΒΙΒΛΙΩΝ ΚΑΙ ΦΥΛΛΑΔΙΩΝ -Ρέθυμνο-Λιμάνι και Προκυμαία, εκδόσεις Μίτος, Ρέθυμνο 1999. -Μιά Πόλη Μεταμορφώνεται.Το Ρέθυμνο στον 20ο αιώνα, έκδοση Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος-Τμήμα Δυτ.Κρήτης-Νομαρχιακή Επιτροπή Ρεθύμνου.Ρέθυμνο 2003. -Κυνήγια Θησαυρών σύγχρονα και παλιό-
Ο Γιάννης είχε ασχοληθεί και με τη ζωγραφική 13 βιβλία από τις εκδόσεις Μίτος και δύο των εκδόσεων Νήσος και μια σειρά ταχυδρομικών καρτών. Παράλληλα έκανε έξι τουλάχιστον επιμέλειες εκδόσεων. Ο Γιάννης Σπανδαγος ήταν συλλέκτης εντύπων, βιβλίων, χαρτών και φωτογραφιών. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛ. 27
Ο Γιάννης με την κόρη του την Ηλέκτρα Ο Γιάννης Σπανδάγος επέστρεψε στο Ρέθυμνο την εποχή της μεταπολίτευσης γύρω στο 1977.Την εποχή εκείνη έχουμε τη ραγδαία τουριστική ανάπτυξη και τον οργασμό της οικοδομικής δραστηριότητας. Είναι η εμφάνιση των πρώτων πολυκατοικιών και το φαινόμενο της αντιπαροχής, που άλλαξε την πολεοδομική, δημογραφική, οικονομική και κοινωνική ζωή του Ρεθύμνου. Η παλιά πόλη έπρεπε να διατηρήσει το χαρακτήρα της και ο Γιάννης έγινε ένας από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές τις κίνησης για την διατήρηση της παλιάς πόλης. Έγραψε άρθρα, πήρε μέρος σε ημερίδες, φωτογράφισε τα μουσουλμανικά κιόσκια, και δραστηριοποιήθηκε μέσω του ΤΕΕ Δυτ. Κρήτης.
Προσχέδιο κατασκευής λιμένος στον δυτικό όρμο (σχέδιο Γ. Τσίχλη, 1937)
Χάρτης του Γιάννη Σπανδάγου από το σχέδιο Ρουτκόφσκι με τα παλιά και τα νέα ονόματα των δρόμων της πόλης