15
www.rethemnosnews.gr
αφιέρωμα
ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΜΑΡΤΙΟΥ 2021
Ιστορικές περιηγήσεις 42
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΑΡΗΣ ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗΣ
Δρ Παιδαγωγικής-Ιστορικός Ερευνητής - Συγγραφέας strharis@yahoo.gr
Στιγμές από το καρναβάλι του 1984 Σήμερα η ιστορική μας Περιήγηση δεν θα έχει μεγάλο βάθος κι έκταση. Θα πάμε πίσω στον χρόνο μόλις 37 χρόνια, για να μπορέσουμε να σκάσουμε ένα χαμόγελο, μέρες που είναι, εν μέσω εξελισσόμενης πανδημίας. Όπως θα θυμούνται οι παλιότεροι, το σωτήριο έτος 1984 ο Μιχάλης Καραδάκης είχε την έμπνευση να κατεβάσει ένα άρμα στο Καρναβάλι, ένα άρμα που τελικά έγιναν τρία ή τέσσερα! Πρόκειται για έναν εμπνευσμένο άνθρωπο, στον οποίο πάντα περίσσευαν όχι μόνο οι ιδέες αλλά και η δράση για την υλοποίησή τους. Οπωσδήποτε ήταν απώλεια η μη ολοκλήρωση των σπουδών του στην Ιταλία, αφού είχε όλες τις προδιαγραφές να εξελιχθεί σε σπουδαίο αρχιτέκτονα.
Η επάνοδός του στην πόλη μας, μαζί και μ’ άλλους φοιτητές που είχαν καταφέρει να ξεφύγουν από τον ρεθεμνιώτικο επαρχιωτισμό, όπως για παράδειγμα ο Γιάννης Σπανδάγος, της είχε ανοίξει νέους ορίζοντες. Σημειώνω εδώ πρόχειρα την Κινηματογραφική Λέσχη και τον Πολιτιστικό Σύλλογο, επιφυλασσόμενος για περισσότερα στο μέλλον. Να πω μόνο ότι οι αναφορές του Κωστή Φραγκιαδάκη στα computers και στις δυνατότητές τους, του είχαν προσδώσει το παρωνύμιο «Κομπιούτερος», αφού τα όσα μας ανέλυε κατατάσσονταν από εμάς στη σφαίρα της επιστημονικής φαντασίας. Ένας ακόμα από την εξ Ιταλίας παρέα, ο Μιχαλάκης Βαλαρής, είχε αποκτήσει το προσωνύμιο «Κομπάνιον» εξ αιτίας της συχνής χρήσης της λέξης companion (=σύντροφος), με την οποία προσαγόρευε τους φίλους του.
Το 1984 η παραγωγικότητα σε ιδέες και η ανάγκη για δράση του Μ. Καρά είχε φτάσει στο έπακρο. Το κατάστημα κατασκευής δερμάτινων ειδών του, στο τέλος της οδού Αρκαδίου αρχικά, και στο τέλος της «Νέας Παραλίας» στη συνέχεια, έσφυζε από ανθρώπους με όρεξη για καινοτομίες και με πρόθυμες «πλάτες για δουλειά». Τα χειμερινά μπάνια πολλών απ’ αυτούς στη θάλασσα κάτω από το εργαστήριο (στη φωτογραφία ο Καράς με τον Κωστή Φραγκεδάκη και τον Νίκο Κοντίνη) δεν μπορούσαν να καταλαγιάσουν τη θέρμη τους, σε μια εποχή που -σημειωτέον- η πνευματική και καλλιτεχνική ζωή δεν έλειπε από την πόλη και ίσως να ήταν αναλογικά μεγαλύτερες απ’ ότι σήμερα. Θυμίζω μόνο τις διαλέξεις του Ανοιχτού Πανεπιστημίου του Γιώργη Πελαντάκη, που συνένωναν την πόλη με την πρωτεύουσα αλλά και με το εδώ Πανεπιστήμιο.
Η ιδέα ήταν η κατασκευή ενός «ζωοκλεπτικού» άρματος. Οπωσδήποτε την ίδια περίοδο η Περιηγητική Λέσχη ήταν ακόμα ενεργή, διοργάνωνε καρναβάλια και κατέβαζε τα δικά της άρματα και τους δικούς της «Κεφαλάρους», σήματα κατατεθέντα του ρεθεμνιώτικου καρναβαλιού, που όμως δεν διάνυε τις καλύτερες ημέρες του. Θυμίζω ότι τρία χρόνια πριν είχε αναλάβει τις πολιτικές τύχες της χώρας το Πανελλήνιο Σοσιαλιστικό Κίνημα και μόλις δύο εκείνες του Ρεθύμνου το αντίστοιχο δημοτικό ψηφοδέλτιο υπό τον Χρήστο Σκουλούδη. Η Περιηγητική θεωρούνταν από τους εξ Αθηνών και Ιταλίας επανελθόντες νεολαίους αλλά και από τον κόσμο του Πασόκ ως κατάλοιπο του παρελθόντος στην καλύτερη περίπτωση και στην χειρότερη ως «δεξιάντζα». Αν και όπως απέδειξε στη συνέχεια με τη στάση του ο Κώστας Κανάς στην αντιδικία Καρά - Σκουλούδη σε θυελλώδη σύσκεψη στο Δημαρχείο, ήταν πιο μπροστά από πολλούς «προοδευτικούς».
Οπωσδήποτε στη μεταβατική εκείνη εποχή η ζωοκλοπή έβραζε, αφού μάλιστα οι μεγάλες ζωοκλεπτικές φάρες του Μυλοποτάμου και του δυτικού Ρεθύμνου είχαν φροντίσει να «επενδύσουν» στο νέο κόμμα. Εξυπακούεται ότι ένα άλλο έμεινε πιστό στον αείμνηστο γιατρό, ο οποίος ποτέ δεν άφηνε το εκλογικό του κοινό παραπονεμένο. Μετά λοιπόν από σύντομη σύσκεψη, η ιδέα του ζωοκλεπτικού καρναβαλικού άρματος ενέπνεε όλους που την άκουγαν, οι οποίοι και ρίχνονταν στη δουλειά, υπό την Καράδειο καθοδήγηση. Ο χώρος της κατασκευής της πλατφόρμας ήταν εκείνος του Πατινάζ του Νίκου Γιακουμάκη, όπου δίπλα ο Μιχάλης Βαλαρής κατασκεύαζε ένα ακόμα άρμα για τον Σύλλογο Ξενοδόχων, ξενοδόχος τότε και ο ίδιος. Εννοείται ότι και η Περιηγητική έφτιαζε σε δικό της χώρο το άρμα της, το οποίο όπως συνήθως δεν είχε κοινωνικοπολιτικές προεκτάσεις, σαν το «Ζωοκλεπτικό».
Επάνω στην πλατφόρμα προσομοιωνόταν η τυπική ορεινή κρητική πλατεία, με το καφενείο «Καρδερινάκη», που «φωτογράφιζε» τις ανερχόμενες την εποχή εκείνη καλλιέργειες χασίς. Στο ένα τραπέζι οι ζωοκλέφτες έπαιζαν στο κουμάρι τις εισπράξεις, φροντίζοντας παράλληλα να διανέμουν μέρος των κερδών στους υψηλούς παράγοντες της τοπικής κοινωνίας. Αυτοί κάθονταν στο διπλανό τραπέζι, απολαμβάνοντας τα σχετικά μεζεκλίκια κι ένα τυπικό κρητικό ξιδόκρασο της εποχής (το οποίο όμως τελικά μας έσωσε από την πνευμονία, τη δύσκολη από βροχή εκείνη ημέρα). Μεταξύ άλλων τρωγόπιναν ο παπάς του χωριού, ο δάσκαλος κι ο αγροφύλακας. Τον τελευταίο υποδυόμουν ο υποφαινόμενος, μάλλον πειστικά, αφού ένας εξαγριωμένος πολίτης είχε σαλτάρει στο άρμα προκειμένου να μου τις βρέξει. Φαίνεται ότι για τον ιερέα τον σταμάταγε ο σεβασμός και για τον δάσκαλο η γνωστή αυστηρότητα της εποχής.
Το «Ζωοκλεπτικό» απέσπασε τελικά το πρώτο βραβείο, μετά από πολλές διαφωνίες στην κριτική επιτροπή. Οι τότε δημοτικοί παράγοντες, όπως συμβαίνει συνήθως, δεν είχαν χιούμορ και θεώρησαν ότι το άρμα μπορούσε να τους δημιουργήσει πολιτικό πρόβλημα. Χιούμορ δεν είχε βέβαια ούτε η Αστυνομία, που κάλεσε τον Καραδάκη σε ανάκριση, εφόσον ένας περιπτεράς ισχυριζόταν ότι είχε «χαλάσει» ένα ψεύτικο πεντοχίλιαρο, από τα φωτοτυπημένα -ασπρόμαυρα τότε- που οι «ζωοκλέφτες» σκόρπιζαν κάθε τόσο προς τον κόσμο που παρακολουθούσε από το πεζοδρόμιο, ώστε να «ταϊστούν» κι εκείνοι και να «σωπαίνουν». Οπωσδήποτε τη ζυγαριά έγειρε στην επιτροπή ο αείμνηστος Λεωνίδας Χατζηδάκης, που είχε ενθουσιαστεί από το άρμα, με το γνωστό χιούμορ που πάντα τον χαρακτήριζε. Το χρηματικό έπαθλο που συνόδευε το βραβείο αποδείχτηκε πολύτιμο στη συνέχεια, αφού οδήγησε σε μια ακόμα καλύτερη μορφή διασκέδασης, μια κρασοκατάνυξη με παράλληλη ίδρυση πολιτικού κόμματος, του «ΚοΖωΚλε»!
Ο Καραδάκης όμως ήταν αστείρευτος. Κατέβασε επίσης το «Διαστημόπλοιο η Δραμαμίνη», που σατίριζε το προ ολίγου τότε χρόνου δρομολογημένο καταμαράν «Νέαρχος», εκ παραλλήλου με τα όνειρα για δημιουργία αεροδρομίου στην περιοχή του Λατζιμά. Το «Παιδικό Άρμα» ήταν μια μεγάλη εξέδρα, επάνω στην οποία χόρευαν παιδάκια ντυμένα ζωάκια, που προσποιούνταν ότι έπαιζαν μουσική. Δεν είμαι σίγουρος αν σ’ αυτό το καρναβάλι ήταν που κατέβασε και τέταρτο «άρμα», τον «Κρητικό Γάμο», που απαρτιζόταν από μία κλασική τρίκυκλη σκαπτική μηχανή της υπαίθρου, την οποία οδηγούσαν οι περιβεβλημένοι με τις τυπικές κρητικές ενδυμασίες γαμπρός και νύφη. Περιστοιχίζονταν από ένοπλους «γαμηλιώτες», που κάθε τόσο άφηναν «άπνουν» κάποιον από τους προσκαλεσμένους, οπότε και τον άρπαζαν χειροπόδαρα και τον έριχναν στην καρότσα του τρικύκλου, στην πορεία του προς τη Μεσαμπελίτισσα.
Τελειώνοντας θα ήθελα να επισημάνω ότι όλες οι φωτογραφίες πλην της πρώτης δημοσιεύονται για πρώτη φορά, τραβηγμένες ασπρόμαυρες από την τότε φίλη και μετέπειτα σύζυγό μου. Κι ακόμα ν’ αναφέρω ότι προ ημερών από τα φιλόξενα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» και την εκεί στήλη που διατηρώ είχα παραπέμψει για συνέχεια στο επίσης φιλόξενο «Ρέθεμνος», στην εδώ στήλη. Σήμερα κάνω το αντίστροφο και παραπέμπω εκεί για τη συνέχεια, με το «1ο Παγκρήτιο Ζωοκλεπτικό Συνέδριο» και την ιδρυτική συνάντηση του κόμματος ΚοΖωΚλε. Καλές αποκριές και καλή Σαρακοστή!