Η ιστορία του Γεώργιου Σιδεράκη A & B

16

www.rethemnosnews.gr

αφιέρωμα

ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2021

Η ιστορία του Γεώργιου Σιδεράκη Θρύλος και πραγματικότητα

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΡΑΛΛΗ

Costas_rallis59@yahoo.gr

A΄MEΡΟΣ Η ιστορία του Γεώργιου Σιδεράκη έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον για δύο κυρίως λόγους. Ο πρώτος, και βασικότερος, είναι ότι είχε κάνει τις μεταφράσεις 382 εγγράφων του Ιεροδικείου Ρεθύμνης, που δημοσίευε καθημερινά η εφημερίδα «ΒΗΜΑ», του Λυκούργου Καφφάτου, από το Μάρτιο του 1931 μέχρι το Φλεβάρη του του 1933. Τα έγγραφα αυτά χρονολογούνται από τα πρώτα έτη της άλωσης της πόλης απο τους Οθωμανούς και έχουν μεγάλη ιστορική αξία. Το σύνολο των μεταφράσεων αυτών εκδόθηκε σε βιβλίο από τη Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης, το 1995, σε επιμέλεια του Γιάννη Παπιομύτογλου, με τίτλιο «Έγγραφα Ιεροδικείου Ρεθύμνης, 17ος - 18ος αιώνας». Οι μεταφράσεις του «Βήματος» Ρεθύμνης. Η ένστασή μας σ’ αυτό είναι ότι θα έπρεπε στον τίτλο να περιλαμβάνεται και το όνομα του μεταφραστή, του Γεώργιου Σιδεράκη. Ο δεύτερος είναι , ότι αν και παιδί Μουσουλμάνου θρησκευτικού λειτουργού, ασπάστηκε τον Χριστιανισμό το 1899, όπως αναφέρει σε έγγραφο αγωγής εναντίον της Διεύθυνσης Μουσουλμανικών Θρησκευτικών Ιδρυμάτων τον Νοέμβρη του 1923, και διεκδικεί το πατρικό του σπίτι στην οδό Κολοκοτρώνη, αρ. 7, σημερινή οδό Βερνάρδου. Πριν το 1899 ήταν ο Εσσάτ Ντ(δ)εμιραγαδάκης, γιός του Ισμαήλ Χακή Δεμιραγαδάκη, σείχη (σιέχη και χιέχη, όπως αναφέρεται σε οθωμανικά έγγραφα) της αίρεσης των Ναξιμπεντή (ή Ναξίδων). ‘Ενα μέρος του σπιτού, μια μακρόστενη αίθουσα στο ισόγειο, είχε χρήση τεκέ, όπου γινόταν οι τελετουργίες της αίρεσης. Στο άρθρο του ο «Τουρκογιώργης», ο αείμνηστος δικηγόρος, ιστορικός ερευνητής και συγγραφέας Μιχαήλ Μύρωνος Παπαδάκις, γράφει χαρακτηριστικά: «...και πραγματικά ήταν ο ευσεβής αρχηγός ομάδας ομόθρησκων του που είχαν το προσευχητήριο τους (τεκέ) σε οίκημα λίγο πιο πάνω από τον μεγάλο μιναρέ της Νερατζές. Στο κατώφλι της εισόδου τούτου του κτιρίου, σε τετράγωνο πλαίσιο, υπήρχε τούρκικη επιγραφή. Και στη μέση της άνω πλευράς του, εμπηγμένο στον τοίχο, σίδερο που στην άλλη άκρη του κρεμόταν δεμένο σε αλυσίδα, γυάλινο καντήλι λαδιού. Αυτό έδιδε τις νύχτες του Ραμαζανιού και του Μπαϊραμιού θαμπό, υποβλητικό, γεμάτο μυστικοπάθεια κι εγκαρτέρηση, φως». Εντύπωση, λοιπόν, προκαλεί, πώς ένα παιδί που μεγάλωσε δίπλα στον τεκέ του σεϊχη πατέρα του, ανάμεσα σε χαλίφηδες, μουεζίνηδες και ρεχμπέρηδες, αποφασίζει να ασπαστεί τον Χριστιανισμό για τα μάτια μιας Χριστιανής. Τη γνώρισε στο καράβι, από Ρέθυμνο προς Πειραιά, όταν τον είχε στείλει ο πατέρας του να πάει στην Κωνσταντινούπολη για σπουδές. Ο Εσσάτ είχε χάσει τα μυαλά του, την είχε ερωτευτεί τρελά.

Το βιβλίο με τις μεταφράσεις 382 εγγράφων του Ιεροδικείου Ρεθύμνης. Έκδοση ΔΚΒΡ σε επιμέλεια Γιάννη Ζ. Παπιομύτογλου

Η σχέση θα συνεχιστεί με αλληλογραφία, όμως ναι μεν τα μιλούσε τα ελληνικά σαν μητρική γλώσσα, αλλά δεν ήξερε να τα διαβάζει και να τα γράφει. «Κι αντί να φοιτήση στο Πανεπιστήμιο (Ιατρική Σχολή), που ήδη είχε κάνει την παρουσία του, βρήκεν Έλληνα δάσκαλο κι έπεσε με τα μούτρα στη μελέτη. Και σε τρεις μήνες δε δυσκολευόταν στην ανάγνωσι και τη γραφή. Και σε άλλους τρεις δεν είχε ανάγκη από τίποτε. Ο έρωτας δεν εξαϋλώνει μόνο τον άνθρωπο. Αλλά και του αναπτύσσει στον υπέρτατο βαθμό όλες τις σωματικές, τις διανοητικές του δυνάμεις, όπως και τις δραστηριότητες του. Τον κάνει υπεράν-

Στη ζωή σαν μυθιστόρημα για τον Σιδεράκη κάνει αναφορά και το βιβλίο των Μπαλτά-Ογκούζ (Το Οθωμανικό Κτηματολόγιο του Ρεθύμνου σε μετάφραση στα τούρκικα)

θρωπο» μας λέει ο Μιχαήλ Μ. Παπαδάκης, στο άρθρο του. Ήταν συνηθισμένο, ο κάθε σεϊχης να παραχωρεί το αξίωμα του στον μεγαλύτερο γιο. Όμως, ήταν μεγάλη η απογοήτευση του πατέρα του Ισμαήλ Μπαμπά, όταν ο διευθυντής της σχολής στην Κων/πολη του είπε πως το παιδί δεν κάνει για κληρικός και του πρότεινε να γραφτεί στην Ιατρική Σχολή, μιας και δεν υπήρχε Τούρκος γιατρός τότε στο Ρέθυμνο. Το αξίωμα του σεϊχη το παραχώρησε στον μικρότερο γιό του, τον Αλή Ριζά, ο οποίος το 1893, ένα χρόνο πριν πεθάνει ο πατέρας

του, υπηρετούσε σαν ιμάμης στο τζαμί του Σουλτάνου Ιβραήμ στη Φορτέτζα, όπως προκύπτει από απόδειξη πληρωμής μισθοδοσίας. Συγχρόνως, είναι και σεϊχης στον τεκέ Ισμαήλ Μπαμπά, που σε κατάλογο θρησκευτικών λειτουργών του 1918 στεγάζει τις αιρέσεις των Ναξίδων, Καντρίδων και Μεβλεβίδων. Ο Αλή Ριζά πέθανε το Γενάρη του 1919, δεν είχε παιδιά και η γυναίκα του τρείς μήνες μετά το θάνατό του αναχώρησε για τη Σμύρνη για μόνιμη εγκατάσταση. ΒΑΦΤΙΣΗ ΚΑΙ ΓΑΜΟΣ ΤΗΝ ΙΔΙΑ ΜΕΡΑ

«Δεν πήγεν ο αθεόφοβος να ιδή τον πατέρα του και τη μάνα του αλλά κάτ’ ευθείαν στο σπίτι της καλής του και την εζήτησεν εις γάμον. Ο πατέρας της είχεν αποθάνει εν τω μεταξύ, σκέφτηκαν οι γυναίκες, συμβουλεύτηκαν και τον παπά της ενορίας, η υποψήφια νύφη επιθυμούσεν να παντρευτή τον εκλεκτό της διακαώς –τούτος είναι, δεν είναι άλλος- και αποφάσισαν να του τη δώσουν αν δεχτή να γίνει Χριστιανός! Του το ανακοίνωσαν κι αυτός εδέχθη χωρίς συζήτησι. Πήγαν σε Μοναστήρι της περιφέρειας, ζήτησεν ο ίδιος με αίτησι και υπογραφή του να γίνη Χριστιανός, τον βάφτισαν τον ονόμασαν Γιώργη κι αμέσως εψάλη η ακολουθία του γάμου». Πιθανότατα, η βάφτιση κι ο γάμος, να έγιναν στη Μονή Αρσανίου, κατά τον κ. Μιχάλη Τρούλη. Δεν μπόρεσα να το τεκμηριώσω, καθώς σε επικοινωνία με τη Μονή πληροφορήθηκα ότι «τα αρχεία τα είχαν κάψει

Το έγγραφο της αγωγής κατά των Μουσουλμανικών Ιδρυμάτων που είχε κάνει ο Σιδεράκης

17

www.rethemnosnews.gr

αφιέρωμα

ΣΑΒΒΑΤΟ 13 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2021

Το Ρέθυμνο με το χερσαίο τείχος το 1899 (φωτ. Π. Διαμαντόπουλου)

οι παππούδες και δεν υπάρχουν αρχεία πριν το 1970». Το σίγουρο είναι πως βαπτίστηκε το 1899, όπως ο ίδιος αναφέρει σε συμβολαιογραφικά και δικαστικά έγγραφα. Ο ΘΡΥΛΟΣ Ίσως αυτό που κάνει πιο ενδιαφέρον το άρθρο «ο Τουρκογιώργης» του Μιχ. Μ. Παπαδάκι, είναι ότι κινείται μεταξύ πραγματικών γεγονότων και μυθοπλασίας, αγνοώντας (ίσως σκόπιμα) και παραβλέποντας αν τα γεγονότα είναι χρονολογικά σωστά. Προφανώς του τα είχε μεταφέρει ο εκδότης της εφημερίδας «ΒΗΜΑ» ο Λυκ. Καφφάτος και μας τα παρουσιάζει με έναν ιδιαίτερα γλαφυρό τρόπο. Μας λέει ότι γύρω στο 1900 ζούσε στο Ρέθυμνο ο Ισμαήλ Μπαμπάς. Όμως, όπως τεκμηριώνεται, αυτός πέθανε το 1894. Τον ονείρεψε, γράφει, ο Αλλάχ πως το παιδί που θα γεννούσε η γυναίκα του η Αϊσέ θα ήταν αρσενικό. «Αλλά όχι μόνο δε δε θα γίνει φανατικός Μουσουλμάνος και πιστός μέχρι θανάτου, οπαδός του Μωάμεθ, μα θα καταλήξει στο σημείο να γίνει Χριστιανός! Το όνειρο επαναλήφτηκε τρεις βραδυές. Και ήτο φυσικό να αναστατώση τον Ισμαήλ Μπαμπά. Το σκέφτηκε καλά και βρήκε πως

Ο Μιχαήλ Μύρωνος Παπαδάκις

με κανένα τρόπο δεν έπρεπε ν’ αφήση τη μοίρα του να πραγματοποιήση τη μεγάλη προσβολή και την ατίμωσι που του ετοίμαζε. Και αποφάσισε να πνίξη το παιδί μόλις γεννηθή. Ήξερε και πως το Κοράνι επιβάλλει και διατάσσει τον φόνο στους απίστους

Η οδός Βερνάρδου (φωτ. Μ. Μανούσακα)

Η οδός Μωαμεθανών, η σημερινή Βερνάρδου το 1900 (φωτ. Gerola)

και ήταν ήσυχος με τη συνείδησί του για το έγκλημα που θα’ κανε». Ο Ισμαήλ Μπαμπάς δεν έζησε βέβαια να δει το γιο του Χριστιανό, η έρευνα μας απέδειξε ότι είχε πεθάνει πέντε χρόνια πριν. Όταν η γυναίκα του μαθαίνει για το έγκλημα που έχει σκοπό να διαπράξει, και να πνίξει το παιδί μόλις γεννηθεί, τον απειλεί και τον μεταπείθει. «Ο Ισμαήλ Μπαμπάς, είτε το κρίμα φοβήθηκε, είτε το Νόμο (τότες ήταν στην Κρήτη η ευνομία της Κρητικής Πολιτείας) ή και τα δύο, άλλαξε πολύ και βρήκε τον τρόπο ν’ αντιμετωπίση το ζήτημα του ονείρου χωρίς έγκλημα». Και πάλι χρονολογικά πέφτει έξω, ίσως και εν γνώσει του, μιας και η Κρητική Πολιτεία, όπως ξέρουμε αρχίζει το 1898 και τε-

λειώνει με την Ένωση το 1913. Αρχίζει, δηλαδή, τέσσερα χρόνια μετά το θάνατό του. Προς το τέλος του άρθρου αναφέρει: «Είναι γνωστό πως στην Κρήτη κανείς δεν εκτιμούσεν αυτόν που άλλαξοπίστιζε. Τον περιφρονούσαν και, κυριολεχτικά, τον σιχαίνονταν όλοι. Το ίδιο συνέβη και με τον Εσσάτ. Τον έλεγαν Τουρκογιώργη και άλλα κακόλογα κι αυτός αναγκάστηκε να εξαφανισθή με τη γυναίκα του από το νησί. Δεν είπε ποτέ που πήγε αλλά ο Λυκούργος φρονούσε πως γύρισε στην Πόλη. Εκεί απόχτησε τρία παιδιά. Δύο θηλυκά κι ένα αρσενικό, χριστιανάκια». Στο Β’ ΜΕΡΟΣ: Ποια ήταν η γυναίκα του Σιδεράκη.

16

www.rethemnosnews.gr

αφιέρωμα

ΣΑΒΒΑΤΟ 20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2021

Η ιστορία του Γεώργιου Σιδεράκη Θρύλος και πραγματικότητα

ΤΟΥ ΚΩΣΤΑ ΡΑΛΛΗ

Costas_rallis59@yahoo.gr

B΄MEΡΟΣ Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΟΥ ΛΕΓΟΤΑΝ ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΙΟΥ Το πότε έφυγε από την Κρήτη είναι άγνωστο.Το σίγουρο είναι ότι το 1902 , τρία χρόνια μετά το γάμο του βρισκόταν στο Ρέθυμνο, όπως προκύπτει από το συμβολαιογραφικό έγγραφο της 27 Ιουλίου 1902 που ξετρύπωσε η κ.Ελένη Τζέτζου από τα ΓΑΚ, Τμήμα Ρεθύμνης που βρήκε στα βιβλία του Υποθηκοφυλακείου.Το υπ’ αριθμόν 4846 συμβόλαιο του συμβολαιογράφου Χαράλαμπου Σταματάκη. Πολύ σημαντική και αξιόλογη η προσφορά της στην παρούσα έρευνα και την ευχαριστώ και από δω. Από το έγγραφο αυτό αντλούμε σημαντικές πληροφορίες. Η γυναίκα του Σιδεράκη ήταν η Καλλιόπη Καραγεωργίου. Στο συγκεκριμένο έγγραφο ο Γεώργιος Σιδεράκης μεταβιβάζει στη σύζυγό του Καλλιόπη, το γένος Νικολάου Καραγεωργίου τα 7/16 του ακινήτου που αναφέρει ότι κληρονόμησε από τον πατέρα του Ισμαήλ Εφένδη Ντεμιραγαδάκη που βρίσκόταν στην οδό Μωαμεθανών (η Μωχαμέτιδων) στον αριθμό 11 στη συνοικία Γαζή Χουσείν Πασά. Το ίδιο ακίνητο αναφέρεται στην αγωγή που έκανε ο Σιδεράκης κατά των Μουσουλμανικών Ιδρυμάτων(πρώην Εφκάφιο), με πληρεξούσιο δικηγόρο τον Εμμ. Τσιριμονάκη, στις 21 Νοέμβρη 1923, διεκδικώντας το ακίνητο το οποίο είχε παραχωρήσει η Διέυθυνση Μουσουλμανικών Θρησκευτικών Ιδρυμάτων και Ανωνύμων Αφιερωμάτων , με διευθυντή τον Βετζίχ Χατζηδάκι , σε οικογένειες Μουσουλμάνων που είχαν προσφύγει στην πόλη από χωριά του νομού φοβούμενοι αντεκδικήσεις. Η ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΑΚΙΝΗΤΟΥ Το ακίνητο υπαγόταν σε ετήσια υποχρέωση καταβολής τέλους «Μουχατάι Ζεμίν» «....Συνορευόμενο με ιδιοκτησία Ρουστέμ Τζιντζαραπλαδέ, με βακουφικό κήπο του αφιερωτή Γαζή Χουσείν Πασά με βακουφικάς κρήνας και βακουφικόν αφοδευτήριον του αυτού αφιερωτού.Τούτου οικοδομηθείσης υπό του ειρημένου πατρός μου οικίας ως άνωθι του τεκέ ενός δωματίου «οντά». Παραπλέυρως δε αυτού ενός αφοδευτηρίου μετά της εισόδου και εξόδου του ης εν τω μέσω της αυλής μιάς δεξαμενής μιάς ταράτσας μετά συνεχόμενου πλακόστρωτου προθαλάμου ενός μικρού δωματίου «οντά» ενός μαγειρείου, ένα λουτρώνα, εντός δε της αυλής μία πορτοκαλέαν, μία βρύσιν με δύο μασούρας ρέον ύδωρ, ένα πλακοστρωμένο μαγειρείο με δύο μικρά θυροφυλάκεια «κελέρια» άνωθεν των βακουφικών βρυσών και αφοδευτηρίου, εν δωμάτιο «οντά» και παραπλεύρως τούτου εν μικρόν δωμάτιον και προσέτι μία κρεβατίναν εις την ταράτσαν». Ο λόγος που μεταβιβάζει το ακίνητο στη σύζυγο μας προκαλεί ερωτηματικά. Στο έγγραφο αναφέρεται ότι:

Η υπογραφή του Γεώργιου Σιδεράκη και της γυναίκας του Καλλιόπης σε συμβολαιογραφικό έγγραφο

«Ο Σιδεράκης Γεώργιος, πρώην Εσσάτ Ντεμιραγαδάκης, κτηματίας, άνευ επαγγέλματος, αφ’ετέρου δε η σύζυγος αυτού κυρία Καλλιόπη Σιδεράκη το γένος Νικολάου Καραγεωργίου, οικοδέσποινα, άνευ επαγγέλματος, αμφότεροι κάτοικοι Ρεθύμνης, συνωμολόγησαν τα εξής: Ο μεν Γεώργιος Σιδεράκης εδήλωσεν ότι εκ δανείων άτινα δι’ ατομικάς του ανάγκας έλαβον εκ διαλειμμάτων κατά διαφόρους χρονολογίας εντός της τελευταίας τριετίας παρά της συζύγου του Καλλιόπης το γένος Νικολάου Καραγεωργίου και τα οποία αυτή του εχορήγησεν εξ ιδίων της χρημάτων οφείλει εις αυτήν το ποσόν 2000 δύο χιλιάδων χρυσών δραχμών, πρός εξόφλησιν δε του ποσού τούτου μη δυνάμενος να αποσβέση αυτό κατ’ άλλον τρόπον, παρεχώρησεν σήμερον και μεταβίβασεν εις την πλήρη κυριότητα της ρηθείσης δανειστρίας και συζύγου του Καλλιόπης. Το εις την πλήρη κυριότητά του ανήκον κληρονομικώ δικαιώματι μεριδίου, τουτέστι 7/16 επτά δέκατα έκτα εξ αδιαιρέτου και αδιανεμήτου εκ του εξής πατρικού κτήματος όπερ ο από οκταετίας αποβιώσας πατήρ αυτού Ισμαήλ Εφένδης Ντεμιραγαδάκης είχε υπό την πλήρη και αδιαφιλονήκητον κυριότητα και κατοχήν του μέχρι της στιγμής του θανάτου του κατέχων και νεμόμενος αυτό διανοία κυρίου τεσσαράκοντα περίπου έτη προ του θανάτου του ήτοι του εν τη πόλει Ρεθύμνης του ομώνυμου δήμου κατα την συνοικίαν «Γαζή Χουσείν Πασά» κείμενον επί της οδού Μουσουλμάνων υπ’αριθμόν εν-

δέκατον κτήματος συνισταμένου κλπ. κλπ.». Το συμβόλαιο συντάχθηκε στο σπίτι του Σιδεράκη επί της οδού Ειρήνης(σημερινή Επιμενίδου) αρ.4, το οποίο νοίκιαζε, ιδιοκτησίας Χουσείν Μπεσυράκη. Η ΑΠΟΦΑΣΗ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ ΡΕΘΥΜΝΗΣ Η εκδίκαση της αγωγής κατα των Μουσουλμανικών Ιδρυμάτων που είχε καταθέσει ο Σιδεράκης στις 21 Νοέμβρη 1923 έγινε στις 23 Γενάρη 1924.

Προφανώς είχε έρθει στο Ρέθυμνο σαν Έλληνας πολίτης με την ανταλλαγή των πληθυσμών με τα παιδιά του. Η γυναίκα του είχε πεθάνει. Όπως μου ανέφερε ο Χάρης Στρατιδάκης, έμενε στην περιοχή του τεκέ του Βελιχιουδίν Πασά.Του το είχε μεταφέρει ο αείμνηστος Γ.Εκκεκάκης. Για το ακίνητο αναφέρει στην αγωγή: «......Ο ρηθείς πατήρ μου, δυνάμει του υπό χρονολογίαν 29 Ρεμπιούλ αββή του έτους 1310 απο της εγείρας (ισοδυναμούντος προς το ημέτερον έτος 1894) αφιερωτηρίου καταχωρηθέντος εις το βιβλίον του Ιεροδικείου Ρεθύμνης εν σελίδι 81, υπ’αυξ. Αριθ.110, αφιέρωσεν αιωνίως νομίμως και εγκύρως εις τον ενταύθα τεκέν του τάγματος Ναξιμπεντή υπό τους εξής όρους: Μέχρις ου ούτος ο αφιερωτής ευρίσκεται εν ζωή θα τα διαχειρίζεται εκτελών και τα καθήκοντα του Χιέχου αφήνων εις αυτόν το δικαίωμα του να ανταλλάση και πολλαπλασιάζει αυτά, μετά δε τον θάνατον αυτού, την διαχείρηση του ως άνω περιγραφομένου και αφιερωθέντος τεκέ και το αξίωμα του Χιέχου, αφήνει εις τον μικρότερον υιόν του Αλή Ριζά Εφένδη επι τω τέλη να μην επέμβη κανέν εκ των λοιπών τέκνων του ει μη μόνον ο Αλή Ριζά Εφένδης όστις θα είναι κύριος της διαχειρίσεως της ανωτέρω νεμόμενος ταύτα ως βούληται και εν τη περιπτώσει ούτος αποβιώσει άτεκνος, θα περιέρχηται η διαχείρισις εις τον πρεσβύτερον υιόν του Εσσάτ. Ότι επειδή άμα τω θανάτω του πατρός μου η διαχείρισις και νομή της άνω οικίας

Ένταλμα πληρωμής (δραχμάς 50) του Αλή Ριζά Ντεμιραγαδάκη δια την μισθοδοσίαν του Μαίου 1910 ως ιμάμης στο τζαμί Σουλτάνου Ιβραήμ στη Φορτέτζα

περιήλθεν εις τον νεώτερον αδελφόν μου, όστις απεβίωσεν κατά Ιανουάριον του έτους 1919 άνευ κατιόντων, η δε σύζυγός του ανεχώρησεν προ τριών μηνών διά Σμύρνην με πρόθεσιν εκείσε μονίμου εγκαταστάσεως. Ότι επειδή η νομή και διαχείρισις του προμνησθέντος ακινήτου περιέρχεται κατά τους όρους του αφιερωτηρίου εις τον πρεσβύτερον υιόν του αφιερωτού Εσσάτ, ασπασθέντα τον Χριστιανισμόν από του Η οδός Μωαμεθανών, αργότερα Κολοκοτρώνη και σήμερα Βερνάρδου που βρισκόταν το πατρικό του Σιδεράκη (αεροφωτογραφία του 1940, Ν. Δασκαλάκη)

17

www.rethemnosnews.gr

αφιέρωμα

ΣΑΒΒΑΤΟ 20 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ 2021

Η υπογραφή του Αλή Ριζά, αδελφού του Σιδεράκη στην τουρκική οθωμανική και στην ελληνική γλώσσα

Φλεβάρη 1924 που εντοπίσαμε στα ΓΑΚ, (ο τόμος με τις πολιτικές αποφάσεις του 1924 δε βρέθηκε), βλέπουμε ότι και πάλι δεν παρέστη στη δίκη ο διευθυντής των Μουσουλμανικών Ιδρυμάτων, οπότε και πάλι δεν έχουμε οριστική απόφαση. Η ΔΙΚΑΙΩΣΗ ΠΟΥ ΑΡΓΗΣΕ ΝΑ ΕΡΘΕΙ Ο Σιδεράκης, άγνωστο πότε, κατέλαβε το πατρικό του σπίτι «αυθεραίτως». Το ακίνητο προφανώς είχε ενταχθεί στα ανταλλάξιμα.Ο Μιχ. Μυρ. Παπαδάκις αναφέρει: «Η υπηρεσία Ανταλλαξίμων πήγε τον Τουρκογιώργη στα δικαστήρια για την πατρική του περιουσία που αυτός καταλαβε «αυθεραίτως».

Το συμβολαιογραφικό έγγραφο που ανακάλυψε η κ.Ελένη Τζέτζου έδωσε στην έρευνα σημαντικές πληροφορίες

Αλλά τελικά εδικαιώθη ο Τουρκογιώργης. Και δε βρέθηκε στο Ρέθεμνος, ούτε αυτός ούτε τα παιδιά του, όπως με επληροφόρησεν αρμόδιος υπάλληλος της υπηρεσίας Ανταλλαγής, συνταξιούχος τώρα, να του ανακοινώσουν την απόφασι. Σε άγνωστο χρόνο και μυστικό τρόπο εγκατέλειψαν το Ρέθεμνος. Και δεν ξαναφάνηκαν μέχρι σήμερο». ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Ιδιαίτερα οφείλω να ευχαριστήσω την κ. Ελένη Τζέτζου για τη μεγάλη και χρονοβόρα προσπάθεια που κατέβαλε. Τα έγγραφα που ανακάλυψε στα αρχεία του Υποθηκοφυλακείου αλλά και στα ΓΑΚ, Τμήμα Ρεθυμνης, ήταν καθοριστικά για την πορεία της έρευνας αυτής. Ευχαριστώ επίσης θερμά τη διευθύντρια της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Ρεθύμνης, κυρία Μαριάννα Ρουκουνάκη, τους κυρίους Μιχάλη Τρούλη, Μανώλη Κυδωνάκη, Νίκο Δασκαλάκη, Χάρη Στρατιδάκη, Ευθύμη Λεκάκη, καθώς και τον Γιάννη Κυριμάκη (ΓΑΚ), για τη βοήθεια τους.

Κήπος Τεκέ στο Ρέθυμνο το 1913 (Society of Biblical Archæology Proceedings τόμος 35)

έτους 1899 και ονομασθέντα Γεώργιον, εν τούτοις η εναγόμενη Διεύθυνσις των Μουσουλμανικών Θρησκευτικών Ιδρυμάτων, παρανόμως και άνευ δικαιώματος αξιούσα την νομήν και διαχείρισιν του επιδίκου παραβιάζουσα τας διατάξεις του αφιερωτηρίου, κατέλαβε τούτο και αφαιρέσασα τα εν αυτώ κινητά άτινα επιφυλάσσομαι να διεκδικήσω νομίμως, εγκατέστησεν εν αυτώ οικογενείας Μουσουλμάνων προσφυγούσας ενταύθα εκ διαφόρων χωρίων του νομού, αρνουμένη ν’αναγνωρίση τα επί του ρηθέντος ακινήτου δικαιώματα....». Ο διευθυντής των Μουσουλμανικών Ιδρυμάτων, Βετζίχ Χατζηδάκις, δεν εμφανίστηκε στο δικαστήριο. Δικάστηκε ερήμην και η οριστική απόφαση αναβλήθηκε. Το Πρωτοδικείο Ρεθύμνης ζήτησε από τον Σιδεράκη μέσα σε τριάντα μέρες να αποδείξει «δια παντός νομίμου μέσου και μαρτύρων», ότι ο πατέρας του πέθανε το 1894, ότι ο αδερφός του πέθανε το 1919, και ότι ο ίδιος είναι ο πρεσβύτερος υιός. Στο βιβλίο των πρακτικών του Πρωτοδικείου Ρεθύνης, στη συνεδρίαση της 13

H οδός Βερνάρδου το 1950 (Αρχείο Παλάσκα)

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- ΠΗΓΕΣ Μιχαήλ Μύρωνος Παπαδάκι, «Ο Τουρκογιώργης», περιοδικό Προμηθέας Πυρφόρος και εφημ. «ΒΗΜΑ», Μάης 1980 Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη Ρεθύμνης, Έγγραφα Ιεροδικείου Ρεθύμνης, 17ος-18ος αιώνας, οι μεταφράσεις του «Βήματος» Ρεθύμνης, Επιμέλεια Γιάννης Ζ. Παπιομύτογλου, Ρέθυμνο 1995 Τράπεζα Οθωμανικών Αρχείων Evangelia Balta-Mustafa Oguz, Liva-i Resmo, Tahrir Defteri (Το Οθωμανικό Κτηματολόγιο του Ρεθύμνου στα τουρκικά) Rethymniates.blogspot.com (Γιάννη Παπιομύτογλου, Έγγραφα Ιεροδικείου Ρεθύμνης)