15
www.rethemnosnews.gr
aφιέρωμα
ΣΑΒΒΑΤΟ 30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2021
Ιστορικές περιηγήσεις 40
ΓΡΑΦΕΙ Ο ΧΑΡΗΣ ΣΤΡΑΤΙΔΑΚΗΣ
Δρ Παιδαγωγικής-Ιστορικός Ερευνητής - Συγγραφέας strharis@yahoo.gr
Ο Μεγάλος Περίπατος του Ρεθύμνου. Εβδομήντα στάσεις - χίλια σημεία ενδιαφέροντος 2
1
Ο «Μεγάλος Περίπατος του Ρεθύμνου». Τον είχαμε δει όλοι στο εξωτερικό και μας είχε εντυπωσιάσει: περίπατοι με τα πόδια, με ποδήλατα, ακόμα και «εναέριοι». Μερικές πόλεις, όπως η Αθήνα, προσπάθησαν να τους μεταφέρουν στα καθ’ ημάς, αλλά απέτυχαν μετά χειροκροτημάτων. Πολύ κοντά μας το Ηράκλειο ανιχνεύει κι εκείνο έναν περίπατο στην περίμετρο των τειχών του. Στο Ρέθυμνο τον έχουμε εδώ και χρόνια. Τι κι αν κάποιοι προσπάθησαν να τον αντιμετωπίσουν με χιούμορ, συνδυάζοντάς τον με χοληστερίνες, τριγλυκερίδια και bay pass. Το περπάτημα ήρθε και στον τόπο μας για να μείνει, πριν, κατά και μετά κορωνοϊόν!
Από το Μνημείο Μισιρίων μέχρι το στρατόπεδο στον Κουμπέ. Είναι μεγάλος, παραθαλάσσιος και άνετος. Ξεκινώντας ανατολικά από το Μνημείο Πεσόντων στα Μισίρια (κι ακόμη πιο πέρα, αν θέλουμε, από τον Πλατανιά μέσω της άμμου), συνεχίζει μέχρι την Προκυμαία και το παλιό λιμάνι, αφήνει στα δεξιά το νέο (αν και θα μπορούσε να το περιλάβει, αν παρέμενε ανοιχτό), ακολουθεί τον Περιφερειακό και συνεχίζει στον Άγιο Νικόλαο, μέχρι τον Κουμπέ, την «Τρούμπα» και πιο πέρα στο αρχαίο λατομείο. Περπατιέται μέρα και νύχτα, με ήλιο και με ψιλόβροχο, σε πλατύ πεζοδρόμιο στο μεγαλύτερό του τμήμα ή και στην ίδια την αμμουδιά, αν ο καιρός έχει ανοίξει, με γυμνές πατούσες, κυριολεκτικά «παρά θιν αλός».
4
Μνημείο Μαρτύρων 1941, Συμμαχικό Νεκροταφείο, Ναρκοπέδιο. Ξεκινάμε από το Μνημείο Ελευθερίας, που έχει μεταφερθεί εδώ από την πρώτη του θέση στο Συμμαχικό Νεκροταφείο, εκεί που βρίσκεται σήμερα το 9ο Δημοτικό Σχολείο Ρεθύμνου. Οι εκτελέσεις στην Άμμο των Μισιρίων από τα Γερμανικά αποσπάσματα έγιναν σε τρεις τουλάχιστον φάσεις και η περιοχή αυτή αμέσως μετά τον τραγικό Μάη του 1941 παρουσίαζε εικόνα εκτεταμένου νεκροταφείου, με τάφους οριοθετημένους με λευκές θαλασσινές κροκάλες. Ολόκληρη η παραλία, από τη ΒΙΟ μέχρι τη Σκαλέτα ναρκοθετήθηκε και μετά τον πόλεμο οι απώλειες και οι ακρωτηριασμοί Περβολιανών και Ρεθεμνιωτών υπήρξαν πολλές.
5
Ιστορικοί - φυσιολατρικοί περίπατοι. Τον έχουμε περπατήσει πολλές φορές ανά τμήματα, με εκατοντάδες Ρεθεμνιωτών και πιστεύουμε να μπορέσουμε να το επαναλάβουμε και στο μέλλον, με τις ξεναγήσεις «Περιήγηση στην ανατολική ακτογραμμή του Ρεθύμνου», «Περίπατος στον μνημειακό και χλωριδικό πλούτο των τειχών της Φορτέτζας» και «Περιήγηση στην ανατολική ακτογραμμή του Ρεθύμνου». Για την ώρα, πάρτε ανά χείρας το τετράφυλλο αυτό, πάρτε νερό και το κατοικίδιό σας και ξεκινήστε, χωρίς άλλες προϋποθέσεις. Δεν είναι ανάγκη να περπατήσετε όλα τα χιλιόμετρα που καλύπτει, κάντε το τμηματικά.
7
Η φύση και ο πολιτισμός σε 80 στάσεις. Δεν είναι ένας περίπατος τεχνητός, όπως αλλού. Είναι φυσικός, με πλήθος σημείων πολιτισμικής, ιστορικής και φυσικής αναφοράς. Εδώ τα έχουμε περιορίσει σε περίπου χίλια, όμως στην πραγματικότητα είναι πολύ περισσότερα. Όταν και εάν βρεθεί ο πρόθυμος εκδότης, θα μπορούσαμε να δημιουργήσουμε έναν πλήρη οδηγό περιπάτου μ’ όλα αυτά, στα ελληνικά και σ’ άλλες γλώσσες, ώστε οι περιπατητές να μπορούν να απολαμβάνουν περισσότερο τη διαδρομή. Θα μπορούσαμε επίσης -πάντα με εθελοντική προσφορά- και με τη βοήθεια των πληροφορικάριων του Δήμου Ρεθύμνης να τοποθετήσουμε 70 ταμπελάκια με barcodes, τα οποία να αποκωδικοποιούνται κάθε στιγμή από τα smartphones και να δίνουν πολύ περισσότερες πληροφορίες, όπως και πλούσιο φωτογραφικό υλικό. Και μάλιστα χωρίς ούτε ένα ευρώ! Ποιος είπε ότι για τα πιο όμορφα πράγματα δεν γίνονται με χρήματα;
3
Συνοικία Μισίρια, «Άπιαστο Νερό». Η συνοικία Μισίρια εκτείνεται από το ρέμα Κουτσολίδη μέχρι τον ποταμό Πλατανέ και ονοματοδοτήθηκε έτσι πιθανά από στρατωνισμό αιγυπτιακού στρατού (Μισίρι) κατά τη δεκαετία της αιγυπτιακής κατοχής του 1830 στην περιοχή, η οποία στην πραγματικότητα εποικίστηκε μετά το 1922 από σαράντα οικογένειες Μικρασιατών προσφύγων. Το Πηγάδι με το «Άπιαστο (=αστείρευτο) Νερό» βρισκόταν στην αλάνα απέναντι από το σημερινό αρτοποιείο «Μικρασιάτικο», εκεί όπου και είχε αρχίσει να ανεγείρει κλινική ο μετέπειτα δήμαρχος και γιατρός Β. Δασκαλάκης.
Οι αόρατοι δρόμοι του νερού: ρυάκια Κουτσολίδη, Μπαρά (Σβίγα), Λιβαδάκι, Σαρακηνού, Καπνουτζή, Ουρανού και Κοτσυφού. Είναι ασύλληπτο στον κοινό νου αλλά σχεδόν δέκα χειμαρρικά ρεύματα των Περιβολίων έχουν μετατραπεί σε δρόμους, με όποιους κινδύνους συνεπάγεται ένας τέτοιος βιασμός της φύσης. Τέτοια είναι τα ρυάκια Κουτσολίδη (οδός Αυστραλών Πολεμιστών), Μπαρά ή Σβίγα (οδός Καισαριανής), Λιβαδάκι (οδός Μ. Μπριλλάκη, παλιότερα χειμερινό τέλμα), Σαρακηνού (ανατολικά οδού Δασκαλάκη), Καπνουτζή (οδός Κωνσταντουδάκη, όπου και το τζαμί των Περιβολίων), Ουρανού (οδός Πόντου) και Κοτσυφού (Μ. Πολυχρονάκη, οδός Ειρήνης).
6
9
8
Κολλόδεντρα, Περβολιανά Σεπέρια και η χλωρίδα τους. Η μοναδικότητα των κολλόδεντρων (ιξών) έδινε στους Περβολιανούς τη δυνατότητα ενός πρόσθετου εισοδήματος, κατασκευάζοντας και πουλώντας βεργιά (ξόβεργες) από τα «κούκουδα» που παρήγαγαν μ’ αυτά, συμπληρώνοντας το μίγμα με μέλι. Η οικολογική λειτουργία των αμμοθινών («σεπέρια» στη ρεθεμνιώτικη ορολογία) είναι τεκμηριωμένη. Χαρακτηριστικά φυτά που τις υποστήριζαν ήταν τα κρινάκια της άμμου (pancratium maritimum), τα πίπιλα (αθανατάκια με ανθούς με γλυκό χυμό), οι κλασικές για το περβολιανό τοπίο αγαύες (αθάνατοι), τα μανουσάκια (νάρκισσοι) τον χειμώνα και τα αγριοκυπάρισσα, τα οποία δημιουργούσαν φυσικούς φράκτες. Σεπέρια ονομαζόταν επίσης η έκταση νοτίως των τειχών της πόλης.
Φάμπρικες Μπαρά, Βογιατζάκη και Καλογεράκη και κινηματογράφος Καλογεράκη. Η σημερινή οδός Καισαριανής («Στενό της Σβίγας») φιλοξενούσε μερικά από τα σημαντικότερα ελαιοτριβεία των Περιβολίων. Μέχρι την επανάσταση του 1821 μια εκτεταμένη περιοχή γύρω από το Σαρακηνού Ρυάκι αποτελούσε ελαιώνα, ο οποίος τότε ξυλεύτηκε. Στην περιοχή αυτή επίσης, δίπλα στη θάλασσα, λειτούργησε από το 1967 μέχρι το 1972 ο θερινός κινηματογράφος «Σινε-Αύρα» του Λευτέρη Καλογεράκη. ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛ. 16