Revista Pincha 10 by Revista Pincha

de Gastronomía & Cultura Revista de Revista Gastronomía & Cultura Nº 10 | novembro-decembro 2018

MOITAS GRAZAS Homenaxeamos ás camareiras e camareiros, a alma dos nosos bares

Gastronomía & Cultura

EDITORIAL

ÍNDICE

Respecto

d e ba res con jessi

antas veces escoitaches aquelo de “traballa moitas horas pero é normal, a hostalaría é así”. Desta maneira tan simple trátase de xustificar as duras condicións laborais que teñen que soportar moitos dos profesionais do sector. É algo así como se os cociñeiros e cociñeiras, camareiros e camareiras, sumilleres… foran traballadores de segunda. Coma se os dereitos que teñen os demais – corenta horas semanais, horas extra pagadas, días festivos libres ou no seu defecto, cobrados… - non foran con eles. É inxusto. E é triste.

reportaxe

Crusat & Costas entrevista

666 rpm

Camareiros e camareiras de Compostela

10 Amor diverso 14 O Alborexar 16 O swing, un baile integrador 19 Radio Zapa

Tres tipos estupendos

20 La Flor 23 Compostela, arte e artistas entre musicas 24 MJ Pérez 28 Axenda Compostelá 32 Directorios 35 Paga a pena #apapa r

Pese a todo, a maioría – hai de todo na viña do Señor – aténdenos cun sorriso, procurando facernos máis agradable o noso tempo de ocio. Servíndonos. E defendendo unha profesión da que valoran, sobre todo, o trato coa xente. Aínda que haxa clientes que non os traten co respecto que merecen. Por iso, neste número quixemos render unha homenaxe ao seu traballo, representado nas figuras de catro mozos: Laura, Fer, Isma e Adriana. A música tamén está moi presente nesta Pincha 10 coas entrevistas á Asociación Compostela Swing e MJ Pérez e co artigo sobre o grupo Radio Zapa! Por outro lado, por primeira vez na historia da revista, escribimos sobre sexo e as diversas formas de amarnos que atopamos na nosa cidade. Tamén é novidade a sección ‘A Gorida do Artista’, que a partir de agora escribirán os nosos amigos de Os catro gatos. Benvidos! :-) Ademais, Crusat e Costas recoméndanos de novo un gran viño e @JuanEAT_o visita o restaurante La Flor. Como vedes, temos por diante un número ben completiño. Comezamos? #somospincha Edita: Rebeca Munín ola@revistapincha.gal redaccion@revistapincha.gal Deseño e maquetación: Alberto Seoane RSM Comunicación | rsmcomunicacion.com

Publicidade: Jéssica Pintor e Ruth Ríos publicidade@revistapincha.gal Fotografía: Iván Barreiro | ivanbarreiro.com Colaboran neste número: Jéssica Pintor, Ruth Ríos, José Crusat, Lorena Costas, César Varela, @JuanEAT_o, Inés Silvalde, Delio Sánchez, Marisa Calderón e Xiana Lastra.

Foto de portada: Iván Barreiro Imprime: COGRAF Depósito Legal: C 607-2017

www.re vista p in ch a .g a l Búscanos en Facebook, Twitter, Instagram e YouTube como Revista Pincha

Prohibida a reprodución total ou parcial de calquera contido ou fotografía sen previa autorización. Os textos redactados polos colaboradores son responsabilidade do propio autor. O contido da publicidade é de exclusiva responsabilidade do anunciante.

Pincha | Revista 10

d e ba res con jessi Por JĂŠssica Pintor

Laura, Fer e Isma, tres dos camareiros e camareiras cos que contamos na cidade. Foto: IvĂĄn Barreiro.

Gastronomía & Cultura

A alma dos bares As camareiras e camareiros de Compostela “O máis bonito é saber que quere o cliente, que lle podes axudar a que estea a gusto"

Pincha | Revista 10

d e ba res con jessi

en elas nin eles non habería con un mando claro e así todo funciona mellor. Quedamos quen falar, pénsao! Quen non foi nos nosos días libres, a nosa boa relación favorece logo a de bares para que lle alegraran convivencia no traballo, compartir momentos, poder dicir o día cun café, un sorriso, un bo o que está mal con confianza. Con cada persoa que traballas xantar, unha copiña a deshora?! aprendes!” Quen? Se ata esquecemos que Laura (Laura Martínez) é da Costa (Muros) dos pés ao pelo están traballando! Que non son da cabesa! Moito me ghusta esta rapaza. Di que ten puntos psicólogos! (Ben lles poderían débiles, quen o diría! Empezou “nacendo xa” no ámbito da “homologar” algunha materia hostalaría! ou práctica… Chisco, chisco!). Para ela esta profesión é vocacional! “É un traballo moi Os camareiros e camareiras, eses seres que corren coas duro, vivimos as celebracións do resto. Un domingo bandexas cheas, áxiles coma gacelas, con memoria de apetéceche comer coa túa avoa e tes que traballar... O peor elefante, os que todo o saben e nada contan ou máis ben é iso: perder momentos familiares, cousas importantes... calan (Diolopaje!). Os que che serven nas celebracións Son moitas horas! O mellor: a xente!! Os clientes, os especiais ou mesmo nos teus peores momentos... A ialma compañeiros que son como irmáns. Historias de persoas dos bares!! que pasan pola túa vida dúas horas e che transmiten tanto!”. Fer (Fernando Beiroa) empezou por casualidade en Di que en La Bodeguilla de Santa Marta a clave para hostalería en Santiago, aínda que a súa familia en Arxentina combater o estrés: “É facer piña! É o que nos inculca xa se dedicaba a este mundo. Di que este traballo engancha, Jose (o xefe). Tantas horas é estresante... Pero saímos se pensa nunha vida sen isto... “Non sei, xuntos despois, por masoquismo sobraríame tempo!” Risas. parece! (Gargalladas). Temos tanta Explícame que o mellor de traballar no confianza... Con mirarnos, sabemos “Hai unha gran familia Pazo de Altamira é a relación coa xente: o que quere o outro! Ademais, de camareiros en “O cliente é a túa familia, coñécelo os clientes de La Bodeguilla son ata o detalle... ese trato tan de preto. incribles! Moi educados, con Santiago. Ata temos un Aquí veñen persoas de todo tipo, ás moito saber estar. Os de diario, os grupo de Whatsapp!" que veñen polo viño, pola cociña, os que veñen ao hospital, o persoal da Praza de Abastos, xente doutros de alí, os do barrio, que segue bares, temos un recuncho de xerez medrando... O ambiente é super moi interesante que chama a atención. Eu no Pazo de bo! Eu creo que atención é sempre un detalle que che fai Altamira aprendo todos os días como levar a alguén dende volver a un bar, sentirte cómodo. Nós tamén consumimos a barra ata a sala. Este traballo é moi versátil. Aprendes a hostalaría, gústanos o bo viño, aquí temos boas referencias! facer maridaxes, cousas da cociña... Sempre hai algo novo, Levámonos con camareiros que tamén veñen aquí e algunha nova moda que estudar... Na barra é onde a xente desestresámonos noutros bares! É un mundiño!! (Rimos). sóltase máis! E nós escoitamos, é o noso cometido, aínda Comentamos cando alguén necesita extras, imos de copas. que ás veces é difícil non meterse en leas! (Rimos bastante. Facemos vida”. Dubido moito que Fer se meta en ningunha!). Teño clientes Ser muller marca algunha diferenza? Nin o pensa: “Si, que vexo máis que a miña familia! Estableces relacións fóra porque, moitas veces, hai alcol de por medio, e esquécense do traballo. Ademais hai unha gran familia de camareiros que estamos traballando... Pénsase que a camareira ten a en Santiago. Temos moi boa relación. Ata temos un grupo obriga de aguantar calquera comentario irrespectuoso e de Whatsapp! Non están todos, pero cada vez somos máis, non! Aínda se ve moito micro machismo instaurado. Eu avisámonos de onde buscan xente, quedamos”. penso que debes contestar de forma profesional, sendo Sobre os seus compañeiros de traballo, tamén fala ben: intelixente, para que o cliente que se pasou vexa que non “Somos xente simpática, traballadora, ben guiados. Hai pode ir por aí”.

“Por ser muller hai algún que insulta ou falta ao respecto e tes que pararlle os pés"

Adriana asegura que no Sónar atopou unha disciplina coa que nunca traballara. Foto: Iván Barreiro.

Pincha | Revista 10

d e ba res con jessi

De noite E se nos trasladamos ao mundo dos pubs? Adriana (Adriana González) comezou traballando nas noites melidenses, pero cando chegou ao Sónar mudou a forma de traballar. “Aínda que non o creamos o traballo de noite é moi esixente, hai orde e ten que haber carácter, seguridade e moito respecto. Nos bares apréndese disciplina!”. A peor parte: “Cando ti vas traballar, está todo mundo de festa! Pero coñeces a xente xenial, fas boas amizades cos camareiros e con persoas que veñen ao local. O problema é que algún bebe de máis e pensa que ti estás aí pasando o tempo... Non adoita pasar nada, porque se controla moito que non haxa altercados... E logo ao ser muller pois... Algún que che agarda fóra do local ou séguete ao saír, os que che insultan ou faltan ao respecto... E hai que pararlle os pés! Pero o machismo non é só un problema da noite, é da sociedade”. (Bufamos as dúas!) Volvendo á mellor parte (Adriana é educadora social e cando leades isto xa non estará no Sónar, pero di que non o vai deixar nunca de todo e que fará extras, etc.): “Eu aquí aprendín a escoitar música, coñecín a unha das miñas mellores amigas. Aquí hai unha disciplina coa que nunca traballara. É unha empresa moi profesional e estrita. A limpeza... O cubo de xeo sempre cheo, quitar as carabuñas do limón... (Rimos, pero ninguén quere afogar con unha!) Se non fas equipo ou non fas familia pois non funciona igual, tanto para nós como para os clientes. Logo sempre vas a outros garitos cando libras e si que hai boa relación coa xente doutros bares e cos camareiros e camareiras. E o que ves detrás da barra... Ves de todo!! (Gargalladas). Fas migas, á xente iso é o que lle gusta dos bares, por iso repiten!” Vou baixando as escaleiras do Dezaseis. Tócame falar con Isma (Ismael Ferreiro). Leva toda a vida di, porque procede de familia de hostaleiros, e teno claro: “Ti dáslle de comer ao cliente e o cliente dáche de comer a ti!”. E punto. Rimos. “Moita xente pensa que ser camareiro é carrexar pratos cara a mesa, pero non é así. O máis bonito é saber

que quere o cliente, que “O peor lle podes axudar en todo momento a que estea a é perder gusto, coñecer como prefire momentos a carne ou o peixe! Podes familiares... saber se quere comer san, se se vai permitir Son moitas un capricho... Saber horas! exactamente o que cada un”, O mellor: explica. El tamén afirma que o peor a xente" de hostalaría é traballar tantas horas e cando o resto descansa, “pero se che gusta e se lle colles o vermiño, xa enganchas! O mellor é o contacto coa xente, cos compañeiros, cando tes un bo equipo e boa relación... E ademais se che gusta a cociña, como van os pratos, aprender cousas novas... Esta profesión é moi boa, porque nunca deixas de aprender! Ao Dezaseis ven moito estranxeiro, os que fan o Camiño, xente autóctona de Santiago, que leva toda a vida vindo. A min gústame practicar idiomas, sempre ves detalles de diferentes culturas, pero o cliente local, unha vez que hai confianza, é o que máis me gusta!” A boa relación entre os camareiros picheleiros queda patente de novo. “Na zona vella, na tempada baixa, xuntámonos e facemos algunha comida ou cea. Somos moitos e temos boa relación, sempre paramos noutros locais, é unha das cousas máis bonitas da hostalaría de Santiago. Domingo e luns son días dos profesionais como dicimos!” (Risas). Quixen meter o dedo na chaga, pero non se queixaron moito de nós! Si, de nós, os que imos de bares! Falaron con moito amor do seu oficio, inchando o peito. Porque saben que cumpren un papel moi importante no preciadírmo tempo de ocio dos composteláns e dos que veñen ás festas! E se cavilades, é unha grandísima responsabilidade. Grazas, meus queridiños! Ata os bares. Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha | Revista 10

reportaxe

Amor di

O restaurante TS A Casa está situado no que moitos consideran a ‘Chueca compostelá’. Foto: Iván Barreiro.

| 10

Gastronomía & Cultura

o v e r s i

Por Ruth Ríos

ai uns meses, nunha desas revistas-biblia dos modernos, atopeime cun artigo sobre o poliamor. Ademais de desmontar algúns mitos, o artigo chamoume a atención porque sinalaba á nosa Compostela como unha das cidades onde apareceron novos grupos de poliamorosos.

Isto levoume a preguntarme canto de avanzada a nivel afectivo e sexual está a nosa cidade, non só á hora de acoller a poliamorosos senón tamén a outras formas de amarse, diferentes á heterosexual monógama.

“Igual que a todes non nos gusta o mesmo prato de comida, tampouco nos gusta o mesmo no sexo”

Para pescudar todo isto falei con Martina González, psicosexóloga; Marco e Santiago, propietarios do restaurante TS A Casa, un local de inclusión na rúa de San Pedro; e tres composteláns poliamorosos que quixeron compartir a súa experiencia comigo. Martina é psicosexóloga en ‘Con mucho gusto!’, un centro de sexoloxía amplo e claro onde nos recibe cun sorriso e unha camiseta feminista. Para empezar, Martina acláranos que é a diversidade sexual. Resulta que hai vida máis aló da nosa obsesión polas “relacións heterosexuais coitocéntricas”. “As persoas somos diversas”, dinos, e a continuación explícanos que a diversidade sexual son as diferentes formas de ser persoas sexuadas, relacionarse, practicar o sexo, identificarse cun xénero ou expresar o mesmo. “Igual que a todes non nos gusta o mesmo prato de comida, tampouco nos gusta o mesmo no sexo”. Pero cando alguén se sae da heteronorma, parece que xorden voces contrarias a estas formas de vivir. Estamos moi desinformados, explica Martina. Ademais, a ausencia de educación sexual e a invisibilización da di11 |

Pincha | Revista 10 6

reportaxe versidade contribúen a dar unha idea distorsionada das relacións e do sexo. Con respecto ao grao de inclusión que se respira na nosa cidade, a sexóloga dinos que nos queda camiño por percorrer, aínda que tamén recoñece que existen movementos “moi potentes” traballando pola diversidade sexual como Amizando, Arelas, Ultreia ou Avante.

Poliamor en Compostela E que hai de novas formas de relacionarse? É o mesmo o poliamor, as relacións abertas e a anarquía relacional? Como encaixan estas maneiras de sentir nunha sociedade onde as películas, os libros ou as cancións séguennos impondo o modelo de “amor romántico-exclusivo-para toda a vida ata que a morte nos separe”? Martina resúmeo: pode haber sexo con amor, amor sen sexo, sexo sen amor… As combinacións son infinitas e delas xorden as diferentes tipoloxías de relacións. As relacións abertas baséanse principalmente no sexo, mentres que nas poliamorosas hai un vínculo afectivo. Á súa vez, unha relación poliamorosa pode ir crecendo como as ramas dunha árbore. “Por exemplo, unha parella pode decidir ter outras parellas sexoafectivas, establecendo se quere xerarquías entre elas, pero á súa vez un dos integrantes da relación pode manter rela-

cións con outra persoa puramente sexuais ou afectivas sen prácticas sexuais mediante. É dicir, podémonos atopar ao mesmo tempo cunha relación poliamorosa e aberta”. Como manter unha relación poliamorosa sen morrer emocionalmente no intento? Para Martina as claves son: autocoñecemento, comunicación, coñecer outras experiencias, respecto, establecer pactos e ter en conta os sentimentos de todas as partes. En definitiva, o mesmo que nunha relación monógama sa, só que temos que tratar con máis persoas. Pedimos a Martina que nos presente a algún deses exemplos de poliamorosos composteláns. Así é como chegamos a Martín, un mozo de 24 anos que leva practicando o poliamor desde a adolescencia. “Simplemente fun actuando conforme ao que sentía que necesitaba en cada momento e ás necesidades das miñas compañeres. Sen grandes dramas, probablemente porque vivín sempre nun ambiente moi aberto e receptivo”. En canto á súa experiencia como poliamoroso en Santiago, Martín dinos que “somos unha cidade pequena e aberta, con xente que vén de moitos lugares do mundo, unha escena cultural moi activa, numerosos estudantes, etc. Coñezo a bastantes persoas en Compostela con esta maneira de organizar as súas relacións”.

O persoal de TS A Casa e Amazonia Tropical Bar. Foto: Iván Barreiro.

| 12

Falamos tamén cunha parella compostelá que na actualidade é “monógama na práctica e poliamorosa nas formulacións”. Para eles “canto máis amor dás, máis amor sentes”.

Compostela é unha das cidades onde apareceron novos grupos de poliamorosos

En canto á súa visión de Santiago, parécelles que aínda non é unha cidade onde as relacións non monógamas se amosen dunha forma tan evidente como noutros lugares. Poli, integrante da parella, tamén coñece varios casos de relacións abertas na cidade, aínda que os membros da parella opten por non contarlle ao outro as súas aventuras sexuais.

Chueca compostelá Tamén temos a hostaleiros comprometidos coa diversidade, como Santiago e Marco, responsables do restaurante TS A Casa, situado na que a eles lles gusta chamar “a Chueca compostelá”: o barrio de San Pedro. Ambos nos contan como foron recibidos cando abriron o seu colorido local en 2017, primeiro con curiosidade e logo cun peculiar agarimo por parte dos veciños. Desde entón, poñen en marcha iniciativas de visibilización e inclusión do colectivo LGTBIQA+, termo que inclúe tamén ó colectivo Queer, Asexual e a aqueles que todavía non se amosaron. Marco é brasileiro e Santiago de Sanxenxo. O que máis apreciaron de Santiago á súa chegada foi o ambiente de apertura que se respira. “A xente maior é mesmo máis aberta que a nova”, comenta Santiago. “Quizáis é pola mestura de rolo cultural, erasmus, estudantes”. “Nunca tivemos problema. Incluso a xente pregunta con curiosidade sobre a bandeira (do orgullo LGTBIQA+)”, conta Marco.

Orgullo de barrio “O barrio de San Pedro é onde se concentra todo”, enfatiza Santiago. Quizais por iso ambos se animaron a organizar a primeira festa do Orgullo no barrio, contando coa implicación dos comercios da zona. Tal foi o éxito que mesmo o Concello pediulles colaboración na última edición.

Pero, existe unha ruta de locais “gai friendly” en Santiago? Ambos afirman que non. E isto é bo xa que a verdadeira inclusión está na mestura, que nun mesmo local se poidan reunir diferentes tipos de clientes. “Nós temos parellas gais, pero tamén mulleres e mozos que veñen co seu computador”, explica Marco. Ante todo TS A Casa é “zona libre de discriminación”, recalca Santiago.

A pesar do optimismo que amosa a súa experiencia en San Pedro, Marco e Santiago recoñecen que “hai moita diferenza” entre este barrio e o resto de Compostela. Noutras partes da cidade hai unha franxa que vai dos 30 aos 50 anos aproximadamente que aínda é moi pechada. Incluso nas propias facultades vese a diferenza de mentalidades. O punto de esperanza son os mozos de 18 anos do mesmo sexo que pasean da man polas rúas compostelás, moitos deles “liberados” ao chegar aquí desde as súas respectivas localidades de orixe. E en canto á comida? É o colectivo LGTBIQA+ máis audaz en gastronomía? Santiago está convencido de que si. “Cando un restaurante presenta unha proposta innovadora, adoita haber alguén do colectivo LGTBIQA+ no equipo”. De feito, TS A Casa está especializada en cociña vexetariana, pero cun pulo novo e de fusión. A súa proposta inicial: comida + cóctel. En canto a pratos, o hummus é a estrela. Resumindo, Santiago e Marco describen TS A Casa como unha “zona de amor”, un espazo libre de discriminación onde cada un pode expresarse como o sinta. Despois deste percorrido por diferentes voces da diversidade local, podemos dicir que todavía nos queda camiño por avanzar no referente á apertura sexual. O que parece habitual nunhas zonas e ambientes da cidade, non o é tanto noutras. Mentres tanto, nós seguiremos crendo no amor e nas diversas formas de expresalo. O importante é quererse ben.

PODES LER A ENTREVISTA COMPLETA AOS RESPONSABLES DE TS A CASA EN REVISTAPINCHA.GAL

Pincha | Revista 10

Crusat & Costas Por Lorena Costas Por Jose Crusat

Foto: Iván Barreiro LORENA COSTAS

O ALBOREXAR 2016 - Amencer Vermello no Ribeiro

lborexar: amencer, rexurdir, saír o Sol. Son algúns dos sinónimos que podemos atopar na nosa lingua para esta fermosa palabra. E que ben escollida por parte destes catro amigos que un día decidiron poñerse a facer viños tintos no Ribeiro. Como xa sabedes, vós que sodes inquedos e vinófilos, e todos aqueles que nos ledes de cando en vez, o Ribeiro sempre foi zona onde predominan as variedades brancas: Treixadura, Godello, Lado, Albariño... por citar as máis coñecidas e empregadas. Ai, pero no Ribeiro tamén podedes atopar variedades tintas ben interesantes, entre elas as que compoñen este viño do que hoxe falamos: Sousón, Caíño Tinto, Brancellao e Ferrón. Pois ben, estes catro amigos apostaron un día por traballar estas variedades, que afortunadamente hoxe, grazas a xente coma eles, e a moitos outros elaboradores, se están volvendo a recuperar e a poñer en valor. E nesta ocasión na zona de Castrelo de Miño, que se caracteriza aínda máis pola hexemonía dos brancos. Con todos estes datos, seguro que xa vos apetece saber un pouco máis dos tintos do Ribeiro e, sobre todo, probar o viño, non si? O fío condutor deste proxecto, foi (e segue a ser), a recuperación de viñas antigas, da propiedade destes catro adegueiros, e o emprego dunha forma de traballar tradicional, na que os viñedos se | 14

FICHA TÉCNICA: Adega: O Alborexar no Ribeiro D.O: Ribeiro Variedades: Sousón, Caíño Tinto, Brancellao e Ferrón Grao: 13º Ano: 2016 Prezo: En torno aos 11 € Onde mercalo? Vide, Vide! (Rúa da Fonte de Santo Antonio, 10)

Gastronomía & Cultura

expresan sen demasiadas intervencións do home. Así se fixo con este O Alborexar 2016, no que o Sousón e o Caíño se mostran con toda a súa frescura e carácter, e onde queremos tamén destacar a variedade Ferrón, da que Crusat vos contará un pouquiño máis. Se algo me gustaría remarcar por enriba de todo, é a sinxeleza e pureza coa que se expresa este viño: Un nariz de froita austera, sen exuberancias molestas; froitas negras, compota de mora, e unha expresividade do chan francamente agradable: arxiloso e areoso, terra mollada que trae lembranzas dun verán cálido pero amable. O viño en boca é longo, redondo, non hai verdores nin aristas desagradables; a Caíño sobresae cunha acidez ben posta e o Sousón aporta unha fermosa cor granada brillante e un matiz secante e tánico que lle conforma carácter. Madeira imperceptible e moi ben integrada. Viño para beber e beber, conversando ao carón do lume, ou, se o tempo o permite, sentados por que non, nunha terraciña no Parque Náutico de Castrelo de Miño, contemplando a paisaxe de onde proveñen estes viños, tapados cunha mantiña, e unhas castañas asadas como acompañamento perfecto. 3400 botellas vos agardan, eu xa teño a miña, e ti?

CAIXA AT L Á N T I C A “O océano Atlántico baña as costas galegas. O mar, o vento, a luz do Atlántico penetran na terra, nas árbores, en nós. Fánnos tal e como somos, moldéannos, fórmannos, imprimen o noso carácter. O noso mar inunda recunchos esquecidos e ocultos. As vides, as uvas que medran neses lugares adquiren toda a intensidade e personal idade propias dunha terra única. É desa forza e vitalidade atlánticas de onde nacen os nosos viños.”

JOSE CRUSAT

O ALBOREXAR 2016 – A experiencia das cepas vellas

stamos outra vez no Ribeiro, e desta volta cun viño tinto. Novamente viño de mestura de uvas onde cada unha de elas aporta o seu carácter para a complexidade do viño. Non atopamos a típica mencía, senón caíño (acidez de frescura), brancellao (finura delicadeza), sousón (contundencia e tánico) e ferrón (estrutura e froita). O viño está elaborado a partires das cepas vellas recuperadas por catro viticultores que deciden xuntarse a arrancar un proxecto conxunto. Traballan parcelas pequenas espalladas por distintas zonas, pero todas elas de cepas antigas de variedades autóctonas e traballadas de xeito manual, xa que as fincas non permiten a súa mecanización. As cepas vellas teñen rendementos moito máis baixos, pero pola contra concentran no froito toda esa longa vida. Para min é a experiencia das persoas maiores. Pero falemos do ferrón, ás veces tamén chamado ferrol. É outra desas uvas de pouca presenza pero que aporta toque diferenciador aos viños nos que intervén na súa mestura. É unha uva vigorosa de produtividade media e que require un bo traballo de viña, na que debe de controlarse a súa produción para ofrecer uvas equilibradas. É sensible ás secas, golpes de sol e susceptible aos ataques de botrite ao final do ciclo produtivo. No viño aporta estrutura, corpo, unha boa acidez que equilibra os viños. Viño tinto de capa media alta, de cor vermello escuro, cereixa picota, que case que tapa o que ves a través da copa. No nariz indica quentura, agarimoso, froita vermella, moras negras, copota, terroso e canto rodado. Cando se bebe amosa esa quentura xusta, viño longo con acidez agradable, que se deixa beber, cirola negra e marmelada de moras. Imos pois adiante a gozar do viño, e como mellor que comendo. É tinto fresco que aínda non nos pide un cocido de pleno inverno, pero si que é viño de outono e por tanto tempo de pratos de culler, coma unhas lentellas estufadas, cuns boletus. Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

TODOS OS VIÑOS QUE NON IMAXINAS

Segue as historias de José Crusat @choumimx no seu blog Del Comercio y del Bebercio |

http://delcomercioydelbebercio.blogspot.com

Segue as historias de Lorena Costas @lorena_costas no seu blog Bake my Day |

http://lorena-bakemyday.blogspot.com

Rúa da Fonte de Santo Antonio 10

15 |

Pincha | Revista 10

entrevista

Os encontros para bailar swing no Riquela son abertos ao pĂşblico. Foto: IvĂĄn Barreiro.

| 16

Gastronomía & Cultura

O swing, Por Jéssica Pintor

un baile integrador

“Podes ter un mal día, chegas a bailar e saes novo, con enerxía, ríndote e cunha alegría incrible”

17 |

Pincha | Revista 10

entrevista

aren Campos empezou a bailar swing en Irlanda e cando volveu a Galicia en 2014 non había practicamente ningún sitio onde se bailase. En Vigo atopou algún punto, así que non o pensou e decidiuse a dar clases e a bailar aquí, fose como fose! Pouco a pouco foi medrando unha ilusión, que se converteu nun proxecto e que hoxe abrangue unha asociación, que naceu publicamente en abril deste ano, co nome de Compostela Swing. Corenta socios de toda Galicia e de fóra dela conforman este grupo de bailadores que se xuntan para bailar swing nas rúas, en locais, nos concertos... En Santiago, por exemplo, fano unha vez á semana no Riquela, na rúa do Preguntoiro. Uns encontros que, por certo, son abertos ao público. Non teñades medo a probar! (Chisco, chisco). Coñecín a Karen á par que a Marta Reyes e Aida Fernández, que son vogais da asociación. Todo o seu “traballo” -que non é tal- é voluntario, unha vía de escape, unha forma de compartir esta gran afección! (Son guais, estas mozas!) Por que facedes isto? -Aida: “É o sopro de aire fresco da semana. Ti podes ter un mal día, unha mala semana... E chegas a bailar e saes novo, con enerxía, ríndote e cunha alegría incrible... Que dan a música e o baile... A música é xa de por si moi alegre, pero se ademais bailas, uff!! Pois mellor aínda”. -Marta: “Pois para compartir isto que estamos vivindo, esta alegría e positivismo. Toda a xente que ven bailar é moi aberta de por si, xa lle gusta o tema, coñece a música e fórmase un ambiente moi bo! Coa asociación queremos que isto medre. É un baile xa moi popular en España, pero que aquí en Santiago é moi novo e faille falta un pouco de promoción!”

Entre os amantes do swing hai persoas de todas as idades. Foto: Iván Barreiro.

| 18

Outra das labores da asociación e informar de onde dan clases de swing e mesmo hai algún desconto para os socios nas academias. Pero o máis importante é que promoven o baile social e se é con música en directo, mellor! Xa o fixeron facendo o Camiño e bailando ao final de cada etapa, cunha gran festa no destino final: Compostela. O contacto entre eles comezou nun principio mediante as redes sociais, especialmente Facebook, para quedar para bailar en distintas localizacións xeográficas. Karen di que ata lle obsesiona! (Rimos). “O swing crea adicción. Transmite moi boa enerxía, e iso engancha a calquera tipo de persoas. Naceu en Harlem nos anos 30. A súa orixe é afroamericana e saíu dun salón de baile integrado, onde bailaban persoas negras e brancas xuntas. É un pouco a liberdade do jazz levada ao baile. En España produciuse o seu despegue nos últimos 15 anos, poderíamos dicir, sobre todo en Barcelona e Madrid. Pero báilase nos Estados Unidos, Corea, Suecia... Hai festivais por todo o mundo, e iso é tamén algo que gusta moito, porque coñeces xente doutros sitios, que comparte a mesma afección que ti e podes entenderte con eles... Bailando!! Aínda que non poidas falar moito con eles! (Gargalladas de todas) É unha linguaxe común entre diferentes persoas. É moi importante para nós ese valor integrador!” Sabías que hai centos de miles de peregrinos afeccionados ao swing?! Pois elas si. Porque ao acabar o Camiño moitísimos van bailar con elas, logo de contactalas por Internet. Ademais hai bailadores de todas as idades, entre os 20 e os 70. Vaia abano!! (Rimos). Agardo que cando volva falar con elas vaia adiante a súa proposta de que haxa actividades de swing no Apóstolo. Que mellor que nunha cidade tan universal como Compostela, promovamos a integración, BAILANDO... SWING!

Gastronomía & Cultura

666 rpm Por César Varela

Non!

Non é un tributo a Frank Zappa, e moito menos unha homenaxe a Zapatones, nin tampouco unha emisora de radio, aínda que cada vez teñan máis proxección cara o espazo exterior como as ondas hertzianas. Radio Zapa! son a nova sensación do rock compostelán. Un power trío cargado de fuzz e letras incisivas. Quen llo ía dicir hai tres anos, cando se xuntaron coa intención de crear un proxecto que en principio parecía ir orientado quizais máis cara o country nun formato acústico e que logo os levou a facturar sons moito máis densos que van desde o rock dos 70 ata o stoner? Martín Zapata (guitarra e voz), de aí o nome da banda, xa tiña un montón de composicións elaboradas e consegue xuntar a Fran Facal (batería) e Jacobo García (baixo) para darlle forma ao grupo. Tres músicos con moitos anos de experiencia e rodaxe noutros proxectos que xa forman parte do seu amplo currículo (Ruxe-Ruxe, La Maldita Blues Band, The Fabulous Resaca Brothers, Miskatones, Clan Moriarty, Lou Reyes, Bakin’ Blues Band, Dr. Gringo, Sinestesia ou Néboa). A diferenza de idade non é un factor clave, xa que os tres están unidos por un denominador común: o rock. Logo dun ano de duros ensaios, conseguen crear un amplo repertorio consistente en composicións propias e rexistran a súa primeira gravación: “Igual es diferente” (2017). Cinco excelentes cortes de furia transformada en celebración catártica, gravados e mesturados por Chus Silva nos Estudios Aparato e masterizados en Metromastering por Saúl Patiño, nos que denuncian a contaminación do mercantilismo no cotián, o amor e a arte, mostrando una reacción contra o aplastante poder do falso e o aparente. O lanzamento do E.P. vén acompañado dun magnífico videoclip do que quizais sexa o tema máis pegadizo do

disco “Estupendos”, que podes visualizar en YouTube ou entrando directamente no seu sitio web: zapagrupo.com Non! Radio Zapa! non teñen pelos na lingua! Iso xa mo deixaron claro... Ao longo de 2017 lánzanse a tocar e presentar o seu produto nunha serie de concertos cargados de enerxía e densidade, facendo delo un risco significativo da súa posta en escena. No verán dese ano resultan gañadores do concurso Sonidos Mans do Festival Revenidas, o cal supuxo un pequeno empurrón para un proxecto que xa empezaba a acumular datas entre os locais de concertos de toda Galicia. En 2018 presentan “La Cantinela”, novo single e videoclip, na que ven a ser a nova volta de torca en canto ao son da banda. Letras contundentes, riffs pesados e a mesma dose de acritude de sempre, coa inclusión de sintetizadores como novo colorido ao denso son do trío e co que empezan a formar parte de carteis de festivais e a moverse fóra de Galicia. Odio as comparacións, pero escoitando as súas gravacións véñenme directamente ao cerebro sons que me lembran a clásicos do panorama estatal como Leño, Del-Tonos, Los Enemigos ou Ilegales. Non sei se son algunhas das súas influencias ou é cousa miña, pero desde logo, de ser así, teñen bo gusto os tipos. Actualmente atópanse presentando o seu poderoso directo, tanto ensalas como en medios (hai uns días rexistraron un para Estudio 3 de Radio Galega Música, coidadosamente gravado por Toño Vázquez, que tamén exerce profesionalmente como técnico de son do trío compostelán) e preparando o que será o seu próximo videoclip e tema inédito na búsqueda dun novo verán cheo de fuzz, rabia e escenarios. Agora que a radio convencional está nun momento compricado debido ás novas tecnoloxías, xa tes unha nova sintonía e punto no dial. Non dubides en sintonizar RadioZapa! Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

19 |

Pincha | Revista 10

#apapa r

OVOS RANCHEIROS EN LA FLOR La Flor é un deses locais de toda a vida en Compostela. A licenza de apertura é anterior incluso á Guerra Civil, do ano 1932. E nunca se pechou. Pasou por tres mans diferentes ata que fai nove anos colleron as rendas do negocio Sandra Fuentes e Manuel Vázquez. “Pasamos por diante e pareceunos unha chulada. Era un bar de xente maior, estaban sempre xogando ás cartas… Entramos por casualidade e resultou que o dono o traspasaba”, recorda a xerente. Con eles La Flor colleu un novo pulo. Mudou por completo a súa estética, cambiou a súa oferta gastronómica e se transformou nun dos establecementos con máis encanto da cidade. “Somos un bar de barrio con moitas cousas colocadas na parede. Nada máis”, contan con humildade. Abertos desde á mañá ata a noite, entre as súas propostas non atoparedes nin tortilla, nin polbo, nin empanada. Eles son máis de hamburguesas, tostas e ensaladas. Hai pouco estrearon un menú de merendas que inclúe unha porción de tarta e café por 3,90 euros. Cando leas estas liñas seguramente terán xa en marcha a súa nova carta á que lle quixeron dar un xiro cara a cociña mexicana, atendendo á demanda dos seus clientes máis novos. Como mostra, o noso colaborador @JuanEAT_o puido probar os seus ricos ovos rancheiros.

| 20

Foto: Iván Barreiro

Datos Lugar: Restaurante Cafetería La Flor (Casas Reais, 25 – Santiago) Prato: Ovos rancheiros Prezo: 6,20 € Valoración: 

Gastronomía & Cultura

Por @JuanEAT_o

a Flor é un lugar que fala por si mesmo. Aínda que é un local non moi grande a verdade é que parece que estás en distintos sitios segundo onde escollas sentar. Xa sabedes o que din: ás veces no caos reside a máis rara beleza. Todo ten cabida neste curioso restaurante. Podes atopar desde uns boliños de Camariñas ata un cesto de vimbias con forma de peixe. A imaxinación non ten límites! Alí fun probar os seus ovos rancheiros. Ana, a cociñeira, contoume que levan queixo do Cebreiro, o típico Pico de Gallo mexicano con tomate, cebola, aguacate e chile; salsa de tomate caseira con jalapeños; tortitas de millo e un pouco de lima que lle dá un toque moi interesante. Cando me serviron o prato pensei: por onde comezo? Mesturo isto con aquelo? Saberá mellor por separado? Ao final decanteime por probar primeiro cada parte individualmente e despois xuntar todos os ingredientes para gozar dun sabor diferente. A salsa de tomate caseira notábase que estaba feita con cariño. Por outro lado, empregan dúas tortitas de millo, unha normal e outra azul que nunca probara e que teño que dicir que está moi rica. De entre todos os produtos destacaba tamén o saboroso queixo do Cebreiro e, por suposto, os ovos, en perfecta harmonía con todos eles. E moi ben feitos, eh! Porque aínda que parece doado, os ovos tamén teñen o seu truco para que saian ben. Se ides por La Flor recoméndovos que valoredes por vós mesmos este prato. De seguro que quedades contentos. É unha proposta diferente e divertida que terei que volver a probar. Por que? A razón non importa. Calquera escusa váleme para papar! Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

@JuanEAT_o nun dos espazos de La Flor. Foto: Iván Barreiro

21 |

Pincha | Revista 10

#apapa r

No interior de La Flor

n 2019 Sandra Fuente e Manuel Vázquez cumprirán unha década á fronte de La Flor. Neste tempo lograron converter este mítico local nun dos imprescidibles lugares de encontro en Compostela xa sexa para almorzar, comer ou cear. “O éxito deste bar é que o meu socio e máis eu non nos parecemos en nada, que os dous temos públicos moi diferentes e que a estética é peculiar”, sinala a xerente. “Pero fundamentalmente este é un espazo bastante libre”, engade. E, sobre todo, destaca o bo equipo co que contan, comezando pola cociñeira Ana Fuentes. “Manu e máis eu eleximos os pratos, pero sen ela non poderiamos facer nada”, asegura.

profesión como se merece. “Cada vez que te atopas triste, berraches coa túa parella ou te enfadas cunha amiga… vas tomar un café. E por un momento desconectas. Que fas os domingos? Tomar algo. Entón algo que ocupa tanto tempo na nosa vida e que forma parte do noso ocio deberíamos valoralo máis”. Pincha

“Non estaría nun local mal iluminado, nin frío… creo que o entorno é moi moi importante”

Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Nos seus inicios admite que servían máis copas que comida, pero pouco a pouco a súa oferta gastronómica foi calando entre unha clientela que cada vez demandaba máis. “Empezamos tendo catro pratos e agora a carta ten uns doce”, sinala. E, con moita modestia, recalca que non son modelo de nada nin o queren ser. “O noso é un prato rápido cunha estética un pouco revisada”, afirma. E é que se hai algo que destaca por riba de todo en La Flor é a súa orixinal decoración. “Para min é inevitable. Se vou a un sitio onde non me atopo ben, dáme igual se me poñen boa comida. Non estaría nun establecemento mal iluminado, nin frío… creo que o entorno é moi moi importante”, sentencia Sandra. Quizais por iso o local é un reflexo da súa vida. “De pequena na miña casa había un entorno francés. Non se comía con moita luz. Non se utilizaba nunca a luz do teito, usábanse lámpadas... E trasladei ese ambiente aquí”, conta. Entre as pezas que decoran as paredes atopamos algunha loza da familia e moitos obxectos que trae das súas viaxes. “Non teñen valor. Son cousas que me parecen bonitas. O valor é o de facer a estancia máis cálida”, apunta. Sandra é unha defensora da nova hostalaría, da que ten detrás a xente moi formada e ten moi clara a súa identidade. Emociónase falando do seu traballo, non polos horarios de noite que son moi difíciles de levar, pero si polo contacto coa xente. “É moi difícil sentirse só nun bar”, di. Pero tamén lamenta que non se respecte a | 22

Ana Fuentes é a cociñeira de La Flor. Foto: Iván Barreiro

COMPOSTELA.

ARTE E ARTISTAS

Por Inés Silvalde, Delio Sánchez e Marisa Calderón

in que Compostela é terra de auga, terra de pedra, terra máxica. E Compostela é todo iso e máis. É tamén terra de arte e artistas. Mires onde mires hai un deleite para os sentidos. Esas ideas, esas obras, foron xestadas por alguén no seu particular recuncho, a gorida do artista, na que case sempre en soidade, cobran vida as ideas e nacen as obras que poderemos contemplar e gozar . E aquí comeza a nosa aventura, o percorrido polos lugares onde comeza a xestación da obra artística. Tentaremos que os artistas de Compostela nos abran as portas, nos conten as súas experiencias neses espazos sagrados que son os obradoiros dos creadores de obras de arte. Compartiremos tempo e espazo con artistas plásticos, artesáns e artistas audiovisuais. Falarannos, sobre todo, do espazo no que as súas obras nacen e medran. E se eles nos deixan, miraremos pola fechadura para contaxiarnos da paixón polas artes. O estudio de artista está cheo de percepcións sensoriais moi especiais. Ás veces , aqueles que non acostuman a percibir olores pouco habituais, experimentan un sentimento de rexeitamento ante eses olores fortes, descoñecidos, exóticos, que invaden dende o nariz ata as tripas e transportan coma se algún tipo de droga se tratase. Pero pronto engancha, fáise oco, aniña e queda. Entón xa estás atrapado nas redes da creatividade. Está claro, todo comeza polo nariz. É curioso contemplar a organización destes espazos porque son lugares onde ninguén pon normas agás as do artista. Orde ou desorden, caos ou rigor. Aí comeza a información do proceso creativo, da linguaxe plástica e da personalidade do artista. Son fascinantes as cores e as texturas deses mundos de pinturas e pinceis, de ferramentas artísticas, de barro, de papel, de lenzos.

É o protagonista, o que preside a escea para a contemplación, o cabalete de pintura, a mesa de traballo ou esa calquera superficie onde se produce o parto dunha nova obra. Nestes encontros cos autores das obras contarannos como son quen de enfrontarse cun baleiro branco ou unha materia informe e facer deles unha forma nova onde se reflicten anacos das súas vivencias , coñecementos e inquedanzas. Preguntarémoslles polo proceso creativo, polos seus comezos e a evolución da súa obra ao longo do tempo. Aquí tedes o noso mapa de artistas. Sabemos ben que son todos os que están pero que fáltannos moitos por coñecer no percorrido que hoxe, con este primeiro artigo, comezamos . Traerémosvos os lugares, as ilusións e as experiencias de todas estas persoas cuxa vida xira en torno a iso que chamamos Arte. Con maiúsculas. Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha | Revista 10

entre musica s María José é licenciada en Comunicación Audiovisual e música. Foto: Miguel Gandío

| 24

Por Xiana Lastra

Gastronomía & Cultura

MJ PÉREZ

“Gústame facer pensar e deixar as preguntas sobre a mesa”

Pérez é sen dúbida unha das mulleres clave da música

galega actual. Con tan só vintecinco anos, leva ás costas un bo feixe de letras profundas e melodías das que se che pegan e rematas levando contigo para sempre. Se tivese que definila nunha palabra escollería “inquieta”. Se fose en dúas, “inquieta e talentosa”. É licenciada en Comunicación Audiovisual, unha faceta que vincula directamente á súa carreira artística e fai do seu traballo musical algo aínda máis especial. Neste momento está percorrendo os palcos co seu último traballo discográfico, “Casandra” (2017), e desde hai pouco tempo é parte da directiva da asociación Músicas ao Vivo (si, con A, pois vén de cambiar a súa denominación escollendo unha opción máis inclusiva). Cóntame como chegaches ao mundo do audiovisual, como ao da música e como compaxinas as dúas vertentes. Cheguei ao audiovisual por vocación e á música porque “a cabra tira ao monte”, como sempre digo. Se ben é certo que

"A miña cabeza está en modo 'centrifugado' constante"

escollín en firme o mundo do audiovisual e foi aí onde me especialicei, podemos dicir que “MJ Pérez” nace cando eu estaba estudando a carreira de Comunicación Audiovisual na Coruña, porque foi entón cando comecei a compartir co mundo as primeiras cancións, sen ningunha pretensión, algo que despois deu forma ao meu primeiro álbume: “Ollos que non ven, síntoma de cegueira”. Pronto me decatei de que non teñen por que ser dous camiños separados, máis ben son dous camiños que se complementan dun xeito moi interesante… a música potencia ao audiovisual e viceversa. Fas a túa música, produces, deseñas, gravas os teus propios videoclips... dende logo é unha virtude poder facelo todo ti soa, mais... consideras que tamén é unha consecuencia da situación que vive a “industria” galega actualmente? Co que eu fago quero dar testimonio e animar á xente a traballar por facer cousas e por facer realidade aquilo que queren… agora ben, para nada debe ser a tendencia para unha artista o “faino todo ti”. No meu caso, estou segura de que se non fose polo meu lado multifacético, non estaría nin facendo esta entrevista porque sería o dobre de difícil chegar á xente. 25 |

Pincha | Revista 10

entre musica s

MJ Pérez forma parte da nova directiva da asociación Músicas ao Vivo. Foto: José Dáspatas (Músicaengalego)

Precisamente por isto é polo que me dá verdadeira mágoa ver a situación de tantas propostas e grupos que, a pesares do gran talento, están bastante sós no medio desta industria e, logo de loitar un tempo, chega un punto no que tiran a toalla porque pode chegar a ser moi desesperante. Tamén o é para min, eu creo que hai batallas que gaño por teimuda, pero realmente moitas veces faise moi frustrante e costa arriba este camiño. É precisamente por isto que considero que deberiamos traballar por mellorar a nosa industria, hai moito talento, agora falta crear unha boa infraestrutura, que se adapte aos novos tempos, aos novos públicos, ás novas propostas e á diversidade musical que hai no noso país. É esta situación a que fai que te vincules á directiva de “Músicas ao Vivo” nesta nova etapa da asociación? Cando me propuxeron entrar na directiva de “Músicas ao Vivo” a miña resposta foi “nin de coña” (hahaha). Eu nunca estiven en nada semellante e pola miña idade e polo tempo que implica meterse en algo así, non as tiña todas comigo. Pero si que é certo que sempre falo de camiñar cara mellorar moitas cousas, de tratar de unirnos para loitar por aquilo que queremos..., e vin unha oportunidade para traballar e aportar o que está da miña man. Estou aí, pero para min é unha responsabilidade moi grande e algo moi serio, non debemos esquecer que estamos para traballar ao servizo das socias e de todas as músicas en xeral. Hai moito por facer e só agardo que saibamos estar á altura. Cando comeza a nacer a MJ música? Como foi o paso cara a composición propia? | 26

Comecei a compoñer ao pouco de aprender a tocar a guitarra (cando tiña eu 14 anos). Xa dende un comezo descubrín unha inclinación a escribir e cantar cousas que saían de min. Os primeiros temas eran cancións que escribía unha adolescente que realmente estaba xogando un pouco coas palabras e coas melodías, pero máis adiante chegaron temas coma “Sempre” (que ten a súa orixe no meu primeiro disco),“Ninguén” ou “Mirarte”… xa

comezaba eu a atoparme. Pero creo que calquera que escoite os 3 discos (“Ollos que non ven, síntoma de cegueira”, “Guerrilleira” (2015) e “Casandra” (2017)) ve aí tamén unha evolución e un camiñar cara a madurez en moitos aspectos. Como é habitualmente ese proceso para ti? Por onde adoitas comezar unha canción, pola letra ou pola música? Que pretendes transmitir?

Eu son demasiado inquieta, e realmente a miña cabeza está en modo “centrifugado” constante. Non entendo de procesos para compoñer, só entendo de creatividade e de ideas. Moitas veces xorde primeiro a letra, ou fragmentos dela, outras veces estou a voltas coa guitarra e nace primeiro a música. Hai veces nas que é un sentimento ou unha idea o que me leva a escribir e cantar… realmente non hai proceso, hai creatividade, hai un “deixarse levar” polo que vai nacendo de dentro, e isto é o que fai que teña sentido para min. Tamén pretendo transmitir centos de cousas, as miñas cancións teñen moitas capas de lectura, hai que escoitalas varias veces para ir descubrindo o que gardan. Gústame facer pensar e deixar as preguntas sobre a mesa. Escoitando os teus tres traballos discográficos percíbese un cambio na concepción da túa música, como unha “apertura” á universalidade que acada o seu culme en “Casandra”, onde incluso se pode escoitar algún ritmo latino. Era esa a túa intención? Como cres que foi esa evolución? É certo que “Casandra” se pode considerar máis “universal”, pero non camiño intencionadamente cara aí. “Casandra” xurdiu como xurdiu, houbo temas que quedaron fóra, houbo dous temas que rescatei do meu primeiro disco… eu non concibo os traballos cunha intencionalidade de cara o público, para min cada disco é un proxecto independente, que ten vida propia e que conta a súa propia historia. O propósito principal que teño con cada disco é compartilo coa xente, xa o fixen así co primeiro sen nunca imaxinar o feito de chegar ata aquí. Noto que hai unha

evolución, noto que hai unha madurez, gana de escribir e falar doutras cousas… pero todo isto é o que me vai pedindo o corazón, non a cabeza. Esa inclinación recente cara ritmos latinos, aínda hoxe me pregunto de onde sae, mais non atopo resposta (hahaha) Tamén está presente dalgún xeito a música portuguesa. Sei que túa nai é de alí e que ti tes moita vinculación co fado e es gran seguidora de grupos como “Deolinda” ou “Ana Moura”. Temos unha asignatura pendente con Portugal? Sempre digo que son tan galega coma portuguesa, síntome tanto de aquí coma de alá. Portugal era unha asignatura pendente, mais creo que xa conseguín sacar parte desa espiña este verán, que estiven actuando con toda a banda no Perosinho Cultural… e ese foi un dos meus soños dende nena. Mais creo que aínda hai moito que facer con Portugal. Un dos meus propósitos é traballar todo o posible por construír verdadeiramente unha ponte que nos una, porque creo que aínda non estamos todo o preto que deberiamos e que se poden facer moitas máis cousas. Véxoo demasiado claro porque estou aquí e estou alá ao mesmo tempo. O que teño por seguro é que vou traballar e poñer toda a miña creatividade ao servizo deste propósito. En breve presentaremos varias cousas relacionadas con Portugal, unha delas será o meu primeiro single en portugués.

"Non entendo de procesos para compoñer, só entendo de creatividade e de ideas"

Estaremos moi atentas. Sabemos que tes referentes en Portugal, cales dirías que son os teus referentes a nivel musical en Galicia? Referentes como tal é difícil dicir porque todo o que escoito despois

ten pouco que ver con todo o que fago (hahaha). Debo dicir que escoito moitas propostas, de moitos estilos e artistas. Por destacar unha das centos delas, direi Leilía, que me teñen enganchada dende pequeniña. Esta formación ten case tantos anos coma min e aí seguen dando guerra, un grupo de mulleres que foron facendo o seu camiño e que agardo que continúen por moitos anos máis. O seu último disco, “Consentimento” é deses discos polos que non pasa o tempo e que podes escoitar mil veces sen cansarte. Que perspectivas de futuro tes? Hai actuacións con “Casandra” aínda en mente ou estás a traballar nun futuro traballo? Pódesnos contar un pouquiño? Como son miope, non vexo moi ben o que vén ao lonxe, pero a miña cabeza sempre vai moi por diante do tic-tac do reloxo. O problema é que só teño dúas mans, e todo vai sempre máis lento do que me gustaría. Polo de agora só podo falar do futuro inmediato, que traerá un novo videoclip, da canción “Cando te Canses”, que gravamos na cidade de Porto (Portugal). Gravarei o meu primeiro single en portugués e sairá á luz algunha que outra colaboración que fixen con outros artistas galegos... Ata aí podo ler! Pois avante e que teñamos música de MJ por moito tempo para romper o silencio, que hai moito por facer... “Rompe o silencio que hai moito por facer E eu sigo loitando, alzando o meu berro e anque quede sen voz non cesa o meu empeño. Mais ás veces canso, afunden os meus versos. De que sirve falar cando ninguén dá creto? Pero sigo en pé, non me deixo vencer” Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

Pincha Revista de Gastronomía & Cultura

27 |

1 Pincha | Revista 10

axend a

CINEUROPA

‘12 DOCES DE OUTONO’

DO 7 AO 28 DE NOVEMBRO

REDE DE CENTROS CÍVICOS

Edición número trinta e dous do festival de cinema non competitivo Cineuropa, unha cita ineludible para o público compostelán. Durante todo o mes de novembro pásase revista ao mellor cine da tempada, desde os premios de Cannes, Berlín, Venecia ou San Sebastián, ata o pequeno cine alternativo, reunindo aos grandes nomes, aos novos realizadores, ao xénero documental e á proxección de copias especialmente restauradas.

11 E 18 DE NOVEMBRO ÁS 12:30 E 18:00 HORAS | PREZO: DE BALDE

Programa que inclúe espectáculos para o público infantil que atenden a diferentes disciplinas como os monicreques, o circo, a música ou a narración oral; e degustacións de produtos propios desta época do ano, como marmelo, castañas, cabazas…

‘¿QUIÉN ES EL SR. SCHMITT?’

CONCERTO DE MERCHE

AUDITORIO DE GALICIA

AUDITORIO ABANCA

O que empeza como unha sorprendente comedia, de súpeto convértese nun thriller de suspense, para terminar acariciando o drama e incluso, finalmente, a traxedia. Coa dirección de Sergio Peris-Mencheta, está protagonizada por Javier Gutierrez e Cristina Castaño.

Baladas románticas, ritmos latinos, música racial… a artista gaditana ofrece un amplo abano de estilos no seu octavo álbum de estudo que chega agora a presentar en directo en Compostela.

15 DE NOVEMBRO ÁS 20:30 HORAS | PREZO: 14 EUROS (ANTICIPADA)

17 DE NOVEMBRO ÁS 20:30 HORAS | PREZO: DESDE 18 EUROS

CONCERTO DE PABLO NAVAS 17 DE NOVEMBRO ÁS 22:00H NA SALA SÓNAR

CONCERTO DE ESPIÑO 7 DE NOVEMBRO ÁS 21:30H NA BORRIQUITA DE BELEM

HOMENAXE A DIRE STRAITS 11 DE NOVEMBRO ÁS 20:00H NA SALA CAPITOL

LES LUTHIERS: ‘VIEJOS HAZMERREÍRES’ ‘SANTIAGO(É)TAPAS’

COMPOSTELA ILUSTRADA DO 8 AO 11 DE NOVEMBRO

Na terceira edición do Encontro Internacional de Cadernos de Viaxe Compostela Ilustrada participarán dez coñecidos ilustradores e ilustradoras, que retratarán diferentes espazos da cidade. O Encontro pecharase, no domingo 11 de novembro, cunha gran quedada para debuxar na Alameda.

CONCERTO DE CRÓ! + DIOLA 9 DE NOVEMBRO ÁS 21:30H NA SALA SÓNAR

| 28 2

EL SEVILLA: ‘ESTO ES RONCARÓ’ AUDITORIO LA SALLE

11 DE NOVEMBRO ÁS 20:00 HORAS | PREZO: DESDE 12 EUROS

Monólogo cheo de humor, cun Sevilla en estado puro, facendo unha adaptación dos seus dous xeniais shows ‘Reflexiones del Hombre Lengua’ e ‘Frótamela, la historia de un genio’.

CONCERTO DE MAD MARTIN TRÍO 13 DE NOVEMBRO ÁS 21:30H NA BORRIQUITA DE BELÉM

DO 15 DE NOVEMBRO AO 2 DE DECEMBRO E DO 7 AO 9 DE DECEMBRO | PREZO: ENTRE 1,5 E 3,5 EUROS

Concurso de tapas da cidade que incorpora este ano varias novidades. Así, modifícanse os premios e por primeira vez terá unha gran final, na que participarán 10 tapas finalistas, escollidas por un xurado profesional. O público volverá a votar entre elas do 7 ao 9 de decembro. Podes consultar o listado de locais participantes en santiagoetapas.com

CONCERTO DE SOOM T + RIOT IN ZION + MAES + PRIMITIVE GROOVE 16 DE NOVEMBRO ÁS 23:59H NA SALA MALATESTA

PALACIO DE CONGRESOS E EXPOSICIÓNS DE GALICIA DO 22 AO 24 DE NOVEMBRO ÁS 20:30 HORAS | PREZO: DESDE 45 EUROS

Antoloxía que inclúe algunhas das obras míticas de Les Luthiers, o mellor de espectáculos memorables como Los Premios Mastropiero, Todo porque rías, Por Humor al Arte, Lutherapia, pero esta vez renovados para formar parte dunha absurda transmisión de radio.

CONCERTO DE RYLEY WALKER 23 DE NOVEMBRO ÁS 20:30H NA SALA RIQUELA

CONCERTO TRIBUTO A JOAQUÍN SABINA 23 DE NOVEMBRO ÁS 20:30H NA SALA CAPITOL

Gastronomía & Cultura

must DESPIDE O ANO NA CIDADE DA CULTURA EXPOSICIÓNS Castelao maxistral. A boa obra ao mestre honra

polo artista de Rianxo en homenaxe ao amigo e intelectual asasinado Alexandre Bóveda.

Descubrindo o Castelo maxistral Visitas relatorio á exposición da man de catro expertos na vida e obra de Castelao 7 e 14 de novembro | Ás 17.30 horas | De balde, con inscrición

Aberta ata o 3 de marzo Museo Centro Gaiás. Entrada de balde.

De 10:00 a 20:00 horas Visitas comentadas, de balde e sen inscrición, de martes a venres ás 17.30 horas e fin de semana e festivos ás 12.30 e 17.30 horas. Exposición que supón todo un fito xa que exhibe por vez primeira en Galicia a obra icónica ‹A derradeira leición do mestre›, considerada o ‹Guernica galego›. Debuxada na Arxentina en 1945

Os convidados para guiar este relatorio son Miguel Anxo Seixas Seoane, Lourenzo Fernández Prieto e Antón Costa Rico, que fan un percorrido pola exposición Castelao maxistral aportando a súa ollada experta.

CONCERTOS Concerto Sociedade Coral Polifónica de Pontevedra 1 de decembro Museo Centro Gaiás Actividade dentro do programa da exposición ‘Castelao maxistral’, xa que o artista de Rianxo participou na fundación, en 1925, da Sociedade Coral Polifónica de Pontevedra.

Asaltos! Ring ao redor da palabra:escrita, cantada ou falada BIBLIOTECA DE GALICIA | 9,10, 16 e 17 de novembro

Venres ás 17.30h e sábados ás 12h | De balde, con inscrición Ciclo ao redor do feito cultural que, a través dun formato rompedor e innovador, pretende sacar fóra da súa zona de confort a creadores e artistas. Estes asaltos xiran ao redor de dúas grandes temáticas que se desenvolven en 4 rings dialécticos:

1. Asaltos! á lectura Venres 9 de novembro: DIVULGACIÓN 17.30h - 19.30h

Modera: Francisco Castro, escritor, editor e director de Galaxia. PÚXILES: • Ramón Nicolás, crítico literario e creador do blog Caderno da Crítica • Óscar López , xornalista cultural do programa de TVE Página 2. • Alejandra de Diego Lata, da libraría Berbiriana da Coruña.

Sábado 10 de novembro: TRADUCIÓN 12h - 14h

Modera: María Alonso Seisdedos, tradutora. PÚXILES: • Ledicia Costas, Premio Nacional de Literatura Infantil Xuvenil. • Sara Margherita Cavarero, tradutora.

2. Asaltos! á voz Venres 16 de novembro: ORALIDADE 7.30h - 19.30h

Modera: Xurxo Souto, cantante d›Os diplomáticos de Monte Alto e filólogo. PÚXILES: • Ses, cantautora galega. • Alba María, cantante, investigadora e regueifeira.

Sábado 17 de novembro: POESÍA 12h - 14h

Modera: Silvia Penas, poeta, filóloga e vocalista de Cinta Adhesiva. PÚXILES: • Chus Nogueira, crítica literaria, filóloga e ensaísta galega. • Antón Blanco, poeta, filólogo e músico. • Elías Portela, o poeta pontevedrés é Premio Poesía Afundación.

29 |

Pincha | Revista& 10 Gastronomía Cultura

axend a

‘DÚAS DONAS QUE BAILAN’

‘NO TE METAS EN POLÍTICA’ AUDITORIO ABANCA

24 DE NOVEMBRO ÁS 20:00 HORAS | PREZO: DESDE 14 EUROS

Show baseado no late night emitido en Youtube da man dos humoristas Facu Díaz e Miguel Maldonado. Os cómicos repasarán tanto os acontecementos máis destacados do panorama político como o trato que reciben por parte dos medios de comunicación.

UNA CONFERENCIA BAILADA

TEATRO PRINCIPAL

30 DE NOVEMBRO E 1 DE DECEMBRO ÁS 20:30 HORAS | PREZO: 12 EUROS

CONCERTO DE DORIAN

TEATRO PRINCIPAL

Obra posta en escena por Teatro do Atlántico que comparte connocos o drama, os soños e os fracasos das súas complexas personaxes nunha viaxe intensa, brutalmente divertida, conmovedora, lena de beleza dramática e iluminada pola inmensa humanidade que dúas mulleres agochan baixo a férrea armadura de ironía.

30 DE NOVEMBRO ÁS 22:30 HORAS | PREZO: DESDE 14 EUROS

29 DE NOVEMBRO ÁS 20:30 HORAS | PREZO: 10 EUROS

Toni Jodar preséntase no seu formato habitual, entre a conferencia e o espectáculo. Fálanos da historia recente e as tendencias actuais, rememorando aos mestres que marcaron as súas experiencias profesionais.

SALA CAPITOL

‘Justicia Universal’ é o título do novo álbum de Dorian que veñen presentar en directo en Compostela. Once cancións marcadas polo espírito da new wave e da electrónica de baile que nos devolven aos Dorian máis nocturnos, líricos e viscerais.

LUKE WINSLOW KING (NOVA ORLEANS)

9 de novembro ás 20:30 horas - Sala Riquela Gratuíto (ata completar aforo) Unha das voces máis autorizadas e respectadas dos novos tradicionalistas do son Nova Orleans presentará o seu último e aclamado traballo, Blue Mesa. MARTA REN & THE GROOVELVETS (O PORTO) + MAREN LADSON (GALICIA)

10 de novembro ás 20:30 horas - Sala Capitol Outra das grandes voces femininas en Europa, Marta Ren, actuará por primeira vez en Galicia, nunha noite na que tamén poderemos escoitar a Maren Ladson. NATTY CONGEROO & THE FLAMES OF RHYTHM (REINO UNIDO) + J.P. BIMENI & THE BLACK BELTS (BURUNDI)

24 de novembro ás 20:30 horas – Sala Capitol Concerto dunha das bandas de swing máis importantes do xénero a nivel mundial e dun artista de Burundi considerado unha das grandes promesas do soul británico. ARETHA SOUL DIVAS & THE SILVERBACKS

27 de decembro ás 20:30 horas – Sala Capitol Catro das mellores vocalistas da actual escena soul estatal renderán tributo á raíña do soul: Mayka Edjole (The Sweet Vandals), Shirley Davis (Shirley Davis&The Silverbacks), Juno (Juno&Darrell) e Astrid Jones (Astrid Jones&The Blue Flaps). ACTIVIDADES PARALELAS:

> Exposición TRASH, do debuxante e deseñador gráfico Roberto Argüelles. Na Reixa-Matrioska Tenda ata o 30 de novembro. > Feira de discos, charla-coloquio e sesión out sorpresa. 24 de novembro ás 12:30 horas na Praza Feixóo. > Exhibición de baile de Compostela Swing. 24 de novembro ás 23:45 horas na Sala Riquela. | 30

Pincha | Revista 1 Gastronomía & Cultura

axend a Bar-Tolo, cos directos de Ruxe Ruxe, Muebles Mendoza, Fred and the Perrys, O Puto Coro do Exército Froilanista e Manuele Caamagno.

ESPECTÁCULO DE LOVE OF LESBIAN AUDITORIO DE GALICIA

30 DE NOVEMBRO ÁS 21:00 HORAS | PREZO: 27 EUROS (ANTICIPADA)

Love of Lesbian chegan a Santiago para presentar o seu espectáculo ‘Espellos & Espellismos (Miralls i Miratges)’. Non é unha obra de teatro nin un musical. Podería ser definido como un concerto teatralizado, baseado no repertorio máis ensoñador do cancioneiro de Love of Lesbian.

MORGAN, EN DIRECTO SALA CAPITOL

14 DE DECEMBRO ÁS 21:30 HORAS | PREZO: DESDE 16 EUROS

Rock, pop, soul... música no seu estado máis puro. Morgan tense convertido por dereito propio nunha das bandas máis respectadas por público e crítica nos últimos anos. Tralo seu primeiro disco, North, chegan agora a Compostela para presentar o seu segundo álbum, Air.

XABIER DÍAZ & ADUFEIRAS DE SALITRE SALA CAPITOL

30 DE DECEMBRO ÁS 19:30 HORAS | PREZO: DESDE 14 EUROS

Set composto polo mellor dos discos editados por Xabier e as Adufeiras de Salitre: ‘The Tambourine Man’ e ‘Noró’. Abren o concerto as Pandeireteiras de Cantigas e Agarimos, un dos mellores grupos de pandeireteiras do país.

CONCERTO DE FREDI LEIS

Se programas algún evento gastronómico ou cultural en Santiago ou comarca que quixeras que apareza na nosa axenda, escribe a:

redaccion@revistapincha.gal

Revista de G

21 DE DECEMBRO ÁS 21:30H NA SALA CAPITOL

MOSTRA ‘TERRITORIOS DE INTIMIDADE’

‘SOMOS CRIMINAIS’ AUDITORIO DE GALICIA

1 DE DECEMBRO ÁS 20:30 HORAS E 2 DE DECEMBRO ÁS 18:00 HORAS | PREZO: 15 EUROS

Temos unha cultura criminal propia? Delinquimos como galegos? Para responder a estas preguntas, Carlos Blanco e Touriñán analizan e dramatizan crimes autóctonos en todas as súas variables, desde o crime por arroutada ata o crime por acumulación de mala hostia, pasando polo crime familiar por causa das herdanzas, o asasinato por suxestión ou as orixes do narcotraficante galego.

AUDITORIO DE GALICIA ATA O 3 DE FEBREIRO

CONCERTO 25 ANOS DE PUNK - BAR TOLO IS NOT DEAD SALA MALATESTA

29 DE DECEMBRO ÁS 21:30 HORAS | PREZO: 10 EUROS (8 EUROS ANTICIPADA)

Comisariada por Rosario Sarmiento, ‘Territorios de intimidade. Artistas galegas baixo o franquismo 1940-1975’ amosa máis de 70 obras entre pintura, debuxo e escultura ademais de documentación que as contextualiza. Obras de 13 artistas galegas, algunhas delas inéditas, procedentes de fondos privados, e que poderán ser vistas polo público por vez primeira.

Axenda suxeita a posibles Revista de G modificacións. Consulta novidades en

revistapincha.gal

Revista de G

Último dos concertos que se están a celebrar este ano para conmemorar o 25 aniversario do

31 |

Pincha | Revista 10

directo rio Bares/Cafeterías Restaurantes Outros

Caldeirería 49 baixo Santiago de Compostela De L a Me e D de 8:00 a 23:00 X a S de 8:00 a 1:00 T. 981 571 204

Rúa San Lázaro 104 Santiago de Compostela De L a S de de 9:00 a 00:30 Domingos pechado T. 981 566 607 www.bodeguilladesanroque.com

Casas Reais 25 Santiago de Compostela

Rúa da Caldeirería, 42 Santiago de Compostela

L e M: 12:00 a 00:30 Me e X: 12:00 a 1:30 V e S: 12:00 a 02:30 Domingos Pechado

L a S de 7:30 a 23:00 (V e S a 1:00) D de 9:30 a 22:00

T. 981 556 344 - quedamosenlaflor.com

@Cafe_Serendipia

Rúa Nova 36 Santiago de Compostela

Rúa de San Pedro 16 Santiago de Compostela De L a S de 14:00 a 16:00 e de 20:30 a 00:00

T. 981 566 980

T. 981 577 633 - www.dezaseis.com

Rúa do Franco 41 Santiago de Compostela

Cantón de San Bieito 5 Santiago de Compostela

L a D de 13:00 a 16:00 e de 20:00 a 23:30. Xoves Pechado

Todos os días de 10:00 a 00:00

T. 881 031 025 - www.acdcrestaurant.com

T. 628 177 128 www.vinotecacasapepe.com

J.A.Brenlla R E S TA U R A N T E O F E R RO

Rúa de Sempre en Galiza 1 Santiago de Compostela T. 981 592 399 restauranteferro@gmail.com www.restauranteferro.com

| 32

Rúa da Muiña 2 Baixo Santiago de Compostela De luns a venres de 9:30 a 00:00 Sábados e Do. de 11:30 a 00:00 T. 981 577 742 info@omuineirorestaurante.com

Rúa do Vilar, 25 Santiago de Compostela

Gastronomía & Cultura

Avda. Benito Vigo 70 A Estrada M a X de 9:30 a 00:00 V e S de 9:30 a 1:30 D de 9:30 a 00:00 T. 981 571 226 - argentinosburguer.com

Rúa da Raiña 4 Santiago de Compostela

Vía Galileo s/n [Pol. do Tambre] Santiago de Compostela

De 10:00 a 16:30 e de 19:00 a 1:00

L a V: 06:00 a 00:00 Sáb., Dom. e festivos: 06:00 a 15:00

T. 981 572 257 www.restaurantesanjaime.com

T. 981 561 933 cafeteriapoligono@gmail.com

Rúa Cardeal Payá 8 Santiago de Compostela

vinotapeta@gmail.com Virxe da Cerca 7 - Baixo Santiago de Compostela

Rúa de San Pedro 120 Santiago de Compostela De L a D de 9:00 a 00:00

T. 981 589 600 www.amaceta.com

De Me a S de 13:00 a 16:00 e de 20:30 a 23:30 Ma e D só mediodía T. 981 562 314 - www.restauranteatafona.es

ALBERGUE HOSTEL

CASTRO Preguntoiro 35 Santiago de Compostela www.riquela.com

Rúa Mazarelos 4-5 Santiago de Compostela

Av. Ourense, 24 Palas de Rei

Jueves, viernes y sábados: 22:00 a 05:30

Luns a Domingo de 12:00 a 23:00

T. 696484123 - sonarcompostela.com

T. 982 380 321 - alberguecastro.com

Grupo

Crta. N-550, s/n Pazos · Padrón T. 981 811 312 - www.hscala.com facebook.com/hotel.scala

Avda. Rosalía de Castro 23 Milladoiro - Ames L a V: 9:30 a 13:30 e de 17:00 a 20:30 S: 10:30 a 13:30 Domingos Pechado T. 981 937 515

Rúa do Cubelo 27 Santiago de Compostela T. 981 552 352 - pandamoa.com obradoiro@pandamoa.com

33 |

Pincha | Revista 10

directo rio tenda s

Rúa Travesa 7 Santiago de Compostela

T. 981 571 469 liladelilith@gmail.com Despois de papar, a estas tendas terás que ir mercar

De L a V de 10:30 13:30 e de 17:30 a 20:30 S de 10:30 a 14:00

Rúa do Hórreo 46 Santiago de Compostela De L a S de 10:30 a 14:00 e de 16:30 a 20:30

Camisetas gourmet, enfornadas en Melide!

T. 678 430 636 missrock@missrock.es missrock.es

Avda. Peregrina 1 baixo 981 939 352 - Bertamiráns Rúa de Galicia 18 981 873 907 - Ribeira Rúa de Galicia 5 981 825 630 - Noia

www.silvaldehogar.com

Rúa das Rodas 13 Santiago de Compostela www.oscatrogatos.com

Asesoría Laboral, Fiscal, Jurídica y Contable Javier Alvarellos Luisa Pazos - Pablo Vizoso t. 981 570 393 – 608 883 589

Únete a nós!!! publicidade@revistapincha.gal Revista de Gastronomía & Cultura

| 34

#somospincha

paga a pena Mergullarse en... Veinte vagones a mordiscos Antoloxía de relatos cortos de La Marca Negra Ediciones na que participa a nosa compañeira Ruth Ríos, no que é o seu debut en libro impreso, aportando tres historias sobre personaxes urbáns con segredos escuros. A obra inclúe en total vinte relatos escritos por autores de diferentes xeracións e ubicacións xeográficas: Compostela, Murcia, Madrid ou Barcelona. Esta antoloxía, publicada en outono de 2018, componse duna serie de historias que reflexan a variedade da narrativa contemporánea. Desde a agridoce nostalxia ao cinismo e a ironía; desde o soñador idealismo ao realismo máis sucio. Os catro puntos cardinais da literatura narrativa actual están neste flamante volumen. O libro pódese adquirir na librería Cronopios (Alfredo Brañas, 24) ou na propia web da editorial lamarcanegraediciones.com

ler... ‘Mamá, quero ser Ziggy Stardust’ Novidade para público infantil e xuvenil da editorial Xerais. Aínda que ‘Mamá, quero ser Ziggy Stardust’ é tamén moi apto para público adulto. Cóntanos a historia de Aine, que visita unha exposición sobre unha estrela de rock que muda de aspecto como os camaleóns, e o mellor é que non se sabe se viste de muller ou de home. A Aine ábreselle un mundo novo ante si. A obra está á venda na libraría de mulleres compostelá Lila de Lilith, na rúa Travesa, 7.

visitar... o Mercado de Nadal

A rúa de Carreira do Conde volverá a acoller o Mercado de Nadal con postos de venda de produtos artesáns, creación ou elaboracións propias da época, doces producidos in situ (churros, gofres ou similares) e foodtrucks con chocolate quente, infusións, viño quente e vermú galego. O mercado organizarase en seis quendas: do 1 ao 6 de decembro, do 7 ao 12 de decembro, do 13 ao 18 de decembro, do 19 ao 24 de decembro, do 26 ao 30 e decembro e do 31 de decembro ao 5 de xaneiro. Estará aberto de 11:30 a 14:00 e de 16:30 a 21:30 horas, con horarios especiais os días 24 e 31 de decembro, de 11:30 a 15:00 horas. Os días 25 de decembro e 1 de xaneiro permanecerá pechado.

35 |