PLAKKAAT

Als de vos de passie preekt, boer let op uw ganzen!

Herman De Witte

Op 26 maart omstreeks 07:30 las ik dit artikel in De Tijd: Crisiscentrum: ‘Breng attest mee bij woon- werkverkeer’

Het Crisiscentrum van Binnenlandse Zaken doet een aanbeveling aan iedereen in ons land die zich moet verplaatsen om naar zijn werk te gaan: breng een document mee van uw werkgever om te bewijzen dat u echt nodig bent op uw job. ‘Het is nog geen verplichting, maar we doen toch deze aanbeveling om de controles door de politie te vergemakkelijken. Zo kunnen mensen sneller bewijzen dat ze echt onderweg zijn naar hun werk’, verduidelijkt Yves Stevens, de woordvoerder van het Crisiscentrum.

Voor de Vaste Commissie van de Lokale Politie, die alle lokale politiekorpsen overkoepelt, moet ons land nog een stap verder gaan en een verplicht attest invoeren voor alle verplaatsingen. ‘In Frankrijk moeten mensen al langer een document bij zich hebben met daarop het tijdstip dat ze vertrokken en een van de nog toegelaten redenen voor de verplaatsing, zoals woon-werkverkeer of een medische reden. We hebben deze week met hoogdringendheid voorgesteld dat ook in ons land in te voeren’, stelt Nicolas Paelinck, de voorzitter van de Vaste Commissie. ‘Zo vermijd je onnodig contact bij een politiecontrole en kan je het document tonen vanachter het venster.’

‘Het is niet uitgesloten dat zo’n attest alsnog wordt ingevoerd als er echt nood aan is op het terrein. Alle maatregelen zijn heel snel genomen en snel geïmplementeerd. Ze worden elke dag geëvalueerd en bijgestuurd’, zegt Stevens van het Crisiscentrum.

Ik hoopte dat dit een droom was of een passage uit Brave New World van Aldous Huxley of Animal Farm van George Orwell. Helaas bleek dit niet zo te zijn, het was geen nachtmerrie of fictie! Enige boosheid, frustratie en een pak vragen en overwegingen flitsten door mijn hoofd. Omdat het me zo diep raakte nam ik mijn pen en schoot een reeks vragen af naar onze kinderen en kennissen rond de genomen maatregelen door de regering. Enkele reacties volgden, waaronder eentje van Griet Engelrelst.

Dag Herman, ik lees hierin een schitterend Plakkaat voor de volgende Geus! Goesting om in je pen te kruipen? Eerst dacht ik neen, dat is iets voor filosofen of ethici zoals Jean Paul Van Bendegem of Freddy Mortier en niet iets voor ex-bankiers, down to earth cijferaars zoals ik er zelf een ben, met de voorkeur om de dingen op een assertieve, soms provocerende wijze scherp te stellen.

Maar zijn we nu niet allemaal uit onze comfortzone gerukt door het COVID-19 virus dat erin slaagt om de

© Shutterstock

wereld stil te leggen en dat menselijk en economisch zoveel schade aanricht?

Daarom beste lezer, mijn bedenkingen, vooral vragen rond het tot nu gevoerde beleid tijdens deze pandemie:

Moet iedere humanist, vrijdenker niet altijd onze moeilijk verworven vrijheden sinds de Verlichting verdedigen? Doen en deden we dat voldoende de laatste maanden? Vrijheid van religie, onderwijs, vereniging zijn grondwettelijke rechten. In welke mate kunnen deze vrijheden ingeperkt worden? Is en was er nog sprake van vrijheid de voorbije maanden?

Artikel 13 van de rechten van de mens stelt: ‘Je hebt het recht om te gaan en staan waar je wilt, in eigen land en in het buitenland.’

Artikel 20: ‘Je hebt het recht om bijeen te komen.’

Hoe moet ik dat zien in deze coronatijden? Heb ik er niets van begrepen?

Of ging men ervan uit: ‘Laat ze maar naar de rechtbank gaan!’?

Moeten we, als de angst regeert, ook niet kritisch blijven voor het gevoerde beleid door de regering? Is onze samenleving zo ver afgegleden door de angst, emoties en het wantrouwen in de medemens dat we dit alles moeten aanvaarden? Rechtvaardigt dit virus en de gevolgen hiervan dergelijke ongeziene maatregelen die – hopelijk tijdelijk – onze fundamentele grondrechten zo zwaar aantasten en negeerden? Moeten we blijvend vrezen voor onze fundamentele rechten en willen we die behouden? Willen we er ook voor ‘vechten’?

Zijn of waren er nu nog echt zo veel mensen die zich onnodig verplaatsten om zoiets te overwegen? Waar zou je naartoe rijden? Alle winkels op enkele uitzonderingen na waren gesloten, het Geuzenhuis en de horeca zijn op 31 mei nog altijd gesloten.

De grenzen zijn eind mei nog steeds gesloten, dit in tegenstelling met de door ons land aangegane Europese verdragen.

Zijn we niet in een soort, door het Vlaams Belang gewenste, maatschappij met ‘eigen volk eerst’-gedrag aanbeland? Of vergis ik me? Ben ik te pessimistisch?

Waar zijn of waren de ngo’s die kritisch staan tegenover inbreuken op de mensenrechten? Of gelden die niet bij deze pandemie? Durven ze niet te reageren om weggezet te worden als COVID-19 negationisten, asociaal? Of geeft de media hen nu geen aandacht?

Werden/worden de openbare media misschien alleen gebruikt om angst aan te jagen, aan nudging te doen en werden kritische stemmen geweerd of onvoldoende aan het woord gelaten?

Willen we een overheid zoals in China, die alles controleert en die privacy totaal onbelangrijk vindt? Misschien kunnen ze ons ook onmiddellijk een soort score van goed burgerschap geven zoals getest wordt in sommige Chinese steden? Of ons allemaal een enkelband aandoen waardoor ze weten waar we geweest zijn en met wie?

Geen probleem meer om tracking via smartphones of contactonderzoekcentra te organiseren! Aanvaarden we de nudging technieken die momenteel veelvuldig gebruikt werden/ worden om bijvoorbeeld een app op onze smartphone te installeren die onze contacten en ontmoetingen – zogezegd met respect voor de privacy – opvolgt en ons signaleert dat we risico lopen op een besmetting? Of verplichten we deze, zoals in China? Goed bedoeld, maar enorm risicovol en weer dichter bij Big Brother.

Heel wat IT-experten die vrijuit durven te spreken zijn uiterst kritisch. Hackers bewijzen regelmatig dat de beveiliging van systemen, dus ook bij app’s, altijd te omzeilen is.

Er staan enkele duizenden ANPRcamera’s in België, met zogezegd het recht op privacy zoals beloofd in 2016 na de aanslagen in België. Alleen gesignaleerde voertuigen zouden herkend mogen worden en signalen geven naar de politie! Nu werden ze ook gebruikt om niet-gesignaleerde voertuigen te volgen en eventueel te verbaliseren bij onnodige verplaatsingen. Snel, snel beslist zonder echte communicatie en in tegenstelling met voorheen gedane beloftes naar privacy toe.

Data van onze smartphones werden ook ‘geanonimiseerd’ gevolgd, om samenscholingen en niet geoorloofde verplaatsingen te monitoren. Specia-

listen stellen dat het verre van zeker is dat de privacy hierbij 100 % verzekerd is. Zou het niet goed zijn dat dit verboden wordt? Kan dit zomaar, zonder grondig debat? ‘Nood breekt wet’, is een veelgehoord argument.

Wordt dit alles dan niet vergelijkbaar met een situatie waarbij een terrorist gevat wordt; een terrorist die een bom geplaatst heeft met druksensor in een vliegtuig dat ergens rondvliegt met 300 passagiers aan boord en hierdoor niet kan landen? Onder normale omstandigheden vliegen er zo een paar duizend rond. Zou de vox populi hier ‘een beetje martelen’ voor de redding van de passagiers goedkeuren? Misschien is deze vergelijking wat kort door de bocht, maar zijn privacy en onze grondwettelijke rechten in deze COVID-19 tijden niet even essentieel als het principe van niet te martelen?

Moeten we niet vrezen dat we bij de minste crisis meer en meer in een quasi totalitaire staat terechtkomen zoals onze grootouders en ouders kenden, destijds onder het nazisme, of heel wat mensen onder het communisme, ondanks alle zogezegde garanties op privacy en andere essentiële rechten? Een politiestaat met onbeperkte technische mogelijkheden om ons te volgen en te analyseren!

Moeten we aanvaarden dat dit alles niet in het parlement gestemd werd, zonder volmachten, ook tijdens deze crisis?

Volstaan alleen virologen, een beperkt aantal niet-democratisch verkozen technocraten in werkgroepen (nationale veiligheidsraad) met onvoldoende openheid qua overwegingen, gevolgen, doelen … om ons dit alles voor te stellen en via een regering met volmachten op te leggen?

Waarom werden bijvoorbeeld verplaatsingen naar tweede verblijven, vissen, windsurfen enzovoorts verboden terwijl ze virologisch geen verhoogd risico opleveren? Wat was de motivering hier?

Kan dit zonder een grondig debat met ethici, filosofen, geschiedkundigen en een toetsing door het Grondwettelijk

And now you do what they told ya And now you do what they told ya And now you do what they told ya And now you do what they told ya, now you’re under control And now you do what they told ya, now you’re under control And now you do what they told ya, now you’re under control And now you do what they told ya!

Those who died are justified, for wearing the badge, they’re the chosen whites You justify those that died by wearing the badge, they’re the chosen whites Those who died are justified, for wearing the badge, they’re the chosen whites You justify those that died by wearing the badge, they’re the chosen whites Come on!

Yeah! Come on! Fuck you, I won’t do what you tell me Fuck you, I won’t do what you tell me Fuck you, I won’t do what you tell me Fuck you, I won’t do what you tell me Fuck you, I won’t do what you tell me Fuck you, I won’t do what you tell me! Fuck you, I won’t do what you tell me! Fuck you, I won’t do what you tell me! Motherfucker! Uggh!

Hof? Het zou het geloof kunnen versterken in onze parlementaire democratie mocht dit wel zo gegaan zijn!

Ik kan nog wel even verder gaan, ik vind het geweldig beangstigend dat we dit alles zomaar ondergaan hebben zonder dat we hierop reageerden. Er zijn grenzen die je niet kunt overschrijden, ook in COVID-19 tijden.

In ieder geval, ik had begin 2020 nooit durven te denken dat:

het geciteerde artikel al een denkpiste zou kunnen zijn in een liberale democratie ergens in WestEuropa het quasi alles verbieden en zo feitelijk een politiestaat installeren een ultieme maatregel is tegen COVID-19 onze regering de mensenrechten en grondwettelijke rechten zomaar

zou negeren bij het gevoerde beleid tegen deze pandemie. Laat me toe te stellen dat het gevoerde beleid me zeker onvoldoende vertrouwen geeft in de contact-tracing app. Ik moet deze niet hebben!

Aan onze politici en politie zou ik willen zeggen: geef meer vertrouwen aan de burger en respecteer onder alle omstandigheden de privacy en andere grondrechten. Communiceer duidelijk en transparant zonder aan nudging te doen en onze angsten te bespelen! Communiceer zelf het beleid en doe dit niet via virologen of andere wetenschappers.

Als sommige mensenrechten of grondwettelijke rechten moeilijk te combineren zijn met de beheersing van deze pandemie kan ons ook gevraagd worden om deze vrijwillig niet uit te oefenen in plaats van deze te negeren, te ontkennen.

Zie ons als evenwaardige partners in deze strijd. Doe dit alles zonder GASboetes, maatregelen die virologisch geen meerwaarde hebben. Vertrouwen krijgen, impliceert ook vertrouwen geven en je verantwoordelijkheid nemen naar je familie, vrienden, collega’s. In Zweden en in mindere mate in Nederland lukt dit, waarom zou het in België niet kunnen?

Om af te sluiten: het is niet het moment om te luisteren naar Ode an die Freude van Ludwig van Beethoven, maar wel naar Rage Against The Machine met Killing in the Name een krachtig, energiek nummer met volgende wreed wijze strofen, geschreven in een iets andere context maar o zo vergelijkbaar met het artikel dat aanleiding gaf tot mijn gedachtegang. (zie kader)

Over de auteur: Herman De Witte is de penningmeester van het Geuzenhuis, heeft er een lange carrière opzitten in de bankwereld, was en is steeds sterk begaan met de vrijheid van meningsuiting en absolute privacy in alle omstandigheden.