1.4.13 Samenwerkingsovereenkomst ANB/VLM

1. 4. 13 S A M EN W ERK I N GS O V EREENK O M S T A N B /V L M

AL G E ME E N

Trekker RLKGN Contactpersoon (RLKGN) Tom Snoeckx Partners Private grondeigenaars, gemeenten, ANB, Natuurpunt, provincie Antwerpen, … Doelgroep Doelstelling Particulieren, openbare besturen, … Onderstaande thema’s kaderen in de samenwerkingsovereenkomst tussen het Agentschap voor Natuur en Bos en de provincies die de Vlaamse financiering regelt van een projectwerking uitgevoerd door regionale landschappen en bosgroepen. De projectwerking wordt specifiek gericht op de uitvoering van 5 Vlaamse beleidsdoelstellingen:  Instandhoudingsdoelstellingen (IHD’s) voor de Europees beschermde natuur  Bosuitbreiding  Verhogen van de recreatieve toegankelijkheid  Meer en beter groen bij steden en woonkernen  Uitvoering van soortenbeschermingsprogramma’s In onderstaande worden de verschillende thema’s en acties verder besproken.

TAAKSTELLING

Het regionaal landschap (RL) draagt vanuit zijn missie en eigenheid bij tot de realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen. Het RL richt zich in eerste instantie op het maximaal activeren, stimuleren en engageren van private eigenaars, lokale besturen, landbouwers en andere gebruikers en beheerders van de open ruimte, voor de concrete realisatie van de instandhoudingsdoelstellingen op het terrein binnen ons werkingsgebied. Hieronder worden de verschillende acties kort toegelicht.

AC T IE 1 G R OTE N E E R H EID E ( KA ST E R L E E / H E R E NT AL S)

OMSCHRIJVING De Grote Neerheide op de grens van Kasterlee en Herentals markeert de zone tussen de Natuurreservaten Snepkensvijver en Olens Broek. Door de ligging in de oorspronkelijke Kleine Netevallei aan de voet van de Kempense Heuvelrug, herbergt dit gebied een kleinschalige mozaïek van bos-, heide- en venbiotopen. Het gebied is ontoegankelijk voor bezoekers en is daardoor een foerageer- en broedgebied voor heel wat dieren, waaronder heikikker, blauwborst, nachtzwaluw, kamsalamander , hazelworm, levendbarende hagedis, diverse vleermuizensoorten, venwitsnuitlibel en gevlekte witsnuitlibel (nabijgelegen Schoutenheideven). De grote natuurwaarde kan slechts behouden worden door een doordacht beheer van dit privéterrein.

De gebiedsvisie van het NRP voor Snepkensvijver en Grote Neerheide omschrijft het herstel van een biotoop van “vennen met natte heide, struweel en droog bos”. Na uitvoering van de eerste fase wordt tegen 2024 – 2025 gemikt om fase 2 uit te voeren.

UITGEVOERD IN 2021  Opmaak bestek en aannemer aanduiden  Terreinbezoeken met de eigenaar en de verschillende belanghebbende (ANB, OE, beheerder, aannemer)

 De uitvoering van de werken was normaal voorzien in augustus/september maar door de zeer natte zomermaanden, in combinatie met het naderende jachtseizoen, werd met eigenaar en aannemer beslist om de werken te verschuiven naar zomer 2022.

GEPLAND IN 2022  Zomer 2022: uitvoering werken  Rapportering van de werken

AC T IE 2 BR E MB E R G ( K AS TE R L E E )

OMSCHRIJVING De Bremberg met duinzandvlakte is gelegen langs de steilrand die de weg Herentals – Lichtaart volgt en onderdeel uitmaakt van de Kempense Heuvelrug. Lokaal vindt men op het perceel goed ontwikkelde maar beperkte voorbeelden terug van duinzandvegetaties en droge heide (habitattypes 2330 en 4030). De duinzandvegetaties die voorkomen in het gebied bestaan o.a. uit Buntgras, Dwergviltkruid, Klein tasjeskruid, Schapenzuring, Zandzegge, Rood bekermos, Gevorkt heidestaartje, Open rendiermos en tal van andere (korst)mossen. In de duinzandvegetatie bevinden zich Bastaardzandloopkever, Zandroofvlieg en een grote kolonie Pluimvoetbijen.

Tegen de noordhelling van de Bremberg vinden we vooral vegetaties terug van het habitattype 4030, droge heide met als kenmerkende plantensoort Struikhei. Momenteel worden beide habitattypes (2330 en 4030) sterk bedreigt door de voortschrijdende successie op het perceel.

Het gebied is in principe ontoegankelijk voor bezoekers en is daardoor een broedgebied voor o.a. Boomleeuwerik, Nachtzwaluw en Levendbarende hagedis.

De eigenaar van deze gronden maakt met zijn percelen onderdeel uit van het Uitgebreid Bosbeheerplan (UBP/AN/07/05) en neemt deel aan de realisatie van het Natuurrichtplan “het Vlaams Ecologisch Netwerk (VEN), de Speciale Beschermingszones (SBZ) en de groene bestemmingsgebieden van de Heuvelrugbenedenstrooms”(NRP A07a).

De werken voorzien het herstel van habitattypes 2330 (0,80 ha) en 4030 (1 ha) langs de noordelijke helling van de Bremberg die op deze manier een corridor vormt tussen de Vlaamse Natuurreservaten Snepkesvijver en Zwart Water enerzijds en Vlaams Natuurreservaat Snepkesvijver en Grote Heide (oost) anderzijds. Het beoogde resultaat bestaat uit een afwisseling van open landduinvegetaties en droge heide met her en der enkele vliegdennen of een klein bosje. Op termijn wordt dit alles omgeven door een structuurrijk eiken- berkenbos.

UITGEVOERD IN 2021  Rapportering van de werken.

AC T IE 3 D E ZE G G E ( G EE L )

OMSCHRIJVING In het kader van de strijd tegen verdroging van De Zegge en het herstel van leefgebied voor roerdomp, porseleinhoen, woudaap en bruine kiekendief zal 4,8ha rietland worden hersteld. De uit te voeren werken zullen hoofdzakelijk bestaan uit het verwijderen van houtopslag, voornamelijk wilgenbroekbos. Hierbij wordt het takhout afgevoerd terwijl de stronken lokaal worden verwerkt om dijklichamen te herstellen/verstevigen. De door het ontstronken ontstane trechters in de bodem worden oppervlakkig geëffend maar enig bodemreliëf blijft wenselijk. De geplagde humusrijke bovenlaag, komende uit de verboste zones, zal gebruikt worden om de oorspronkelijke dijklichamen te versterken.

UITGEVOERD IN 2021  Opmaak bestek en aannemer aanduiden  Terreinbezoeken met de eigenaar en de verschillende belanghebbende  September 2021: Uitvoering van de werken.

AC T IE 4 B E B OS SI N G

OMSCHRIJVING Voor de opdracht bosuitbreiding voorziet de samenwerkingsovereenkomst in de realisatie van een concreet doel: 150 hectare nieuw bos in Vlaanderen tegen 2022. Dit wil zeggen dat per provincie 30ha bos gerealiseerd moet worden door de verschillende bosgroepen en regionaal landschappen. In samenspraak met BG'en werden voor 10 steden/gemeenten (Oud-Turnhout, Arendonk, Retie, Dessel, Kasterlee, Geel, Herentals, Lille, Grobbendonk en Vorselaar) in het werkingsgebied van RLKGN alle openbare eigendommen gescreend op potentiële bebossingslocaties. Deze locaties werden, a.d.h.v. een presentatie, één op één of via het strategisch project Kleine Nete met steden/gemeenten teruggekoppeld. In overleg met de provincie Antwerpen werd deze taakstelling vervolgens overgedragen aan de bosgroepen, die hiervoor 1VTE extra konden aanwerven.

UITGEVOERD IN 2021

 In Herenthout is een inrichtings- en beplantingsplan opgemaakt voor het bebossen van 1ha (voor uitvoering wordt samengewerkt met BG) op gemeentegrond. Effetieve bebossing voorzien in plantseizoen 2021 - 2022.  Enkele potentiële locaties voor spontane bebossing met particuliere eigenaars werden besproken en doorgegeven aan BGKN.  Bebossingslocatie in Olen (0,6ha) voor bebossing in 2022 – 2023  Adviseren en opmaak van een inrichtings- en beplantingsplan voor een compensatiebebossing (site

Proostenbos - 6ha) in Herentals.

GEPLAND IN 2022  Het detecteren van kansen

AC T IE 5 N A TUU R IN JE B U U R T

OMSCHRIJVING Er wordt meer en meer bewijs verzameld dat de natuur positieve effecten heeft op onze lichamelijke en geestelijke gezondheid. Mensen voelen zich gezonder en komen minder bij de huisarts als ze in een groene buurt wonen. Het gezonde effect gaat verder dan de zuivere lucht of een mooie omgeving. De ervaring van de natuur zelf heeft een positieve invloed op de manier waarop onze hersenen informatie verwerken en op het herstel bij stress en ziekte. Met deze projectoproep wil de overheid dan ook projecten ondersteunen die zorgen voor meer bereikbare en toegankelijke natuur in de nabijheid van mensen, voor natuurontwikkeling die zich focust op het lichamelijk en geestelijk welzijn van mensen, en/of ten behoeve van het verbeteren van de milieukwaliteit. Bij dit alles wordt gestreefd naar meer en meer robuuste natuur zodat ook de biodiversiteit ondersteund wordt.

Onze visie bestaat eruit om het bezoekerscentrum (BC) en omgeving beter te integreren in een landschappelijke context waardoor de zone aantrekkelijker en beleefbaarder wordt gemaakt voor de vele bezoekers. Door

integratie in het landduinencomplex wordt ook een ecologische kwaliteitsinput nagestreefd. Om bovenstaande visie te realiseren worden binnen het project zowel recreatieve als natuurdoelstellingen nagestreefd. De recreatieve doelstellingen rond het BC/psychiatrisch verzorgingstehuis (PVT) worden in hoofdzaak ingevuld door een kwalitatieve ontsluiting en het beleefbaar maken van de zone. Dit zal gebeuren via onderstaande maatregelen: - Verplaatsen van de bestaande parking - Aanleggen van een nieuw wandelpad waardoor een kleine wandellus wordt vervolledigd - Centraliseren van de bebording - Integreren van de buitenruimte PVT in het bredere landschapsverhaal.

Naast de recreatieve doelstellingen worden ook natuurdoelstellingen nagestreefd op de Broederspleinen/zone rond het BC. Momenteel bestaan de Broederspleinen uit een genivelleerde zandvlakte met scherpe overgangen naar naburige heide- en bosbestanden. Het is de bedoeling om binnen het project het omringende heide-, bosen landduinenlandschap door te trekken tot tegen het terras van het BC/PVT. Dit zal gebeuren door een herprofilering van de zone en het doorvoeren van een doordacht bosbeheer waardoor bestaande (harde) grenzen zullen vervagen en uiteindelijk verdwijnen. Via deze ingrepen zullen Europees beschermde habitats (2310, 2330, 4030) hersteld worden waardoor het leefgebied van boomleeuwerik, nachtzwaluw en blauwvleugelsprinkhaan wordt uitgebreid. Kortom het project beoogt … - … een gunstig effect gezondheid en beleving - … landschappelijke inkleding - …relatie tussen zorginstelling en omgeving - …kwalitatieve natuurinput. Bovenstaande doelstellingen zullen ertoe bijdragen dat het BC en omgeving een blijvende aantrekkingskracht zal uitoefenen op toekomstige bezoekers, patiënten en omwonende.

UITGEVOERD IN 2021  Opstellen en indienen van omgevingsvergunningen  Het verplaatsen van de parking kon nog niet opgestart worden. Er wordt nog gewacht op een vergunning van OVAM.  Ondertussen heeft Natuurpunt het beheer gekregen over een deel (0,8ha) van de gronden van het psychiatrisch verzorgingstehuis. Hier werd reeds gestart met de eerste werken (verplaatsen draad, plaatsen kunstwerk, verwijderen opslag, …).

GEPLAND IN 2022  Zomer 2022: uitvoering van de werken.