RM2006-04 April

Ma˙ru© mill‐ÌiΩwiti Maltin • 78, Marquis Scicluna Str., Naxxar NXR03 • Sena 58 • April 2006 • Numru 4

NEWSPAPER POST

Fil-bidu, il-Óallieq dar lejn il-lapes li kien g˙adu kemm ˙alaq u qallu, “Hemm ˙ames affarijiet li trid tiftakar qabel nibg˙atek fid-dinja... Ftakar dejjem fihom u ssir l-a˙jar lapes li qatt eΩista.”

1

Tista’ tag˙mel ˙afna affarijiet kbar jekk ter˙i lilek innifsek f’idejn xi Óadd

3 4

2

Xi kultant se tbati biex t˙allihom jittemprawk, imma hekk hemm bΩonn jekk trid issir lapes a˙jar

Ji©ri x’ji©ri, iibqa’ ikteb.

Ikteb dejjem çar u b’mod li jinqara, iebsa kemm tkun iebsa s-sitwazzjoni

Dejjem hemm çans li t˙assar Ωball

5

7

Kull bniedem hu b˙al-lapes - ma˙luq millÓallieq g˙al missjoni unika u speçjali. Óajjitna g˙andha skop. G˙alhekk ˙alaqna Alla: biex nag˙mlu ˙wejje© kbar.

L-essenzjal jinsab ©o fik

6

M’hemmx lapes b˙al ie˙or. Li jikteb wie˙ed ma jiktbux l-ie˙or

8

Il-lapes fehem x’ried il-Óallieq u wieg˙du li jiftakar dak kollu li qallu.

Issa kien lest li jibda l-missjoni li g˙aliha kien ©ie ma˙luq RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

Issa mma©ina li int flok dak il-lapes: ftakar u qatt tinsa dak li ©ie mitlub mil-lapes u ssir l-a˙jar persuna li jista’ jkun hawn fid-dinja.

9

Xi kultant se tg˙addi minn tbatijiet kbar imma dawn jg˙inuk issir bniedem iktar b’sa˙˙tek.

11

Tista’ tag˙mel ˙wejje© kbar jekk tintelaq f’idejn Alla. Óalli lill-o˙rajn iduqu u jgawdu d-doni li g˙andek

12 10

Qatt tinsa li kull Ωball jista’ jitran©a, imqar billi titg˙allem minnu

Ftakar li kull lapes Alla ˙alqu biex jista’ jikteb kelma wa˙da:

INÓOBBOK!

Din hija l-istorja vera ta’ Yolanda, Omm Rwandija li fil-1994 tilfet ir-ra©el u t-tlitt itfal. Dik is-sena, f’dan il-pajjiΩ Afrikan ©ew maqtula mal-miljun ru˙ f’mitt jum, fost l-indifferenza ©enerali tal-pajjiΩi tad-dinja kollha.

Ma kellix ra©el, ma kellix tfal. Ma kelli la ˙bieb u l-anqas saqaf fuq rasi. Fi kliem ie˙or, ma kellix passat. L-i©sma tar-ra©el u tat-tfal kienu jinsabu f’fossa komuni, ta˙t l-art ta’ dan il-pajjiΩ li qatt ma laqag˙na. Min-na˙a tieg˙i, ma kien fadalli xejn x’nag˙mel f’art twelidi, l-art li kienet belg˙etli f’lejla wa˙da l-eg˙ΩieΩ kollha tieg˙i, lejla ta’ tortura, umiljazzjoni u tbatija liema b˙alha. U dan kollu minn id ˙utna stess RwandiΩi. Kont iddisgustata b’pajjiΩi.

Kont naf ftit li xejn dwar l-Ewropa. Imma ma kellix g˙aΩla o˙ra. Dan kien il-kontinent li forsi kien ˙a jilqag˙ni u jippermettili li ng˙ix ˙ajja deçenti, ˙ajja tixraq lill-bniedem… anke’ jekk bniedem filqieg˙ nett tas-sellum tal-˙ajja: Óajja ta’ Refu©jat.

G˙idt lili nnifsi: “Le. Ma rridx nkun Refu©jata.

Immur b˙ala turista u sa fl-a˙˙ar inkun nista’ norqod b’mo˙˙i mistrie˙, ming˙ajr il-biΩa’ li billejl ji©i xi ˙add bil-machete (sikkina) u j˙anxarli g˙onqi, ming˙ajr ma niltaqa’ kull filg˙odu ma’ lAssassini li n˙obb, dawk li g˙adhom kif ittradewni.

Ner©a’ lura f’pajjiΩi wara xahrejn.

Qabel ma tlaqt mort ˙dejn il-fossa komuni insellem lit-tfal tieg˙i. Tliet itfal. Po©©ejt bilqieg˙da u bdejt inkellimhom: “G˙eΩieΩ tieg˙i, a˙fruli jekk qed nabbandunakom. A˙fruli jekk ˙allejtkom tmutu daqshekk Ωg˙ar. A˙fruli talli ma uΩajtx il-machete (sikkina kbira) biex niddefendikom mill-machete li qatlitkom.

A˙fruli jekk iddiΩappuntajtkom b˙ala Omm. Issa qed nabbandunakom. Sejra ng˙ix f’pajjiΩ li injorakom kompletament. Sejra nitbissem lil dawk il-persuni li huma probabbilment parzjalment responsabbli tal-mewta tag˙kom.

Sejra infittex il-protezzjoni ta’ dawk li ma kinux kapaçi, jew ma ridux jiddefendukom. Jiena Omm beΩΩieg˙a, iktar beΩΩieg˙a mill-Assassini tag˙kom.

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

Stefan, tifel ta’ tnax-il sena, kien darba minnhom, fil-kçina, iqalleb ir-rivisti tal-komiks, waqt li ommu kienet qed issajjar. Óin minnhom, Stefan g˙olla rasu minn fuq il-mejda u b’entuΩjaΩmu u b’konvinzjoni ta’ l-g˙a©eb qal lil ommu: “Li kelli nara xi ˙add qed jeg˙req, Ωgur li naqbeΩ il-ba˙ar bil-˙wejje© b’kollox biex insalvah.

Li kelli nara dar qed taqbad, Ωgur li bla biΩa’ ta’ xejn, ni©ri ©od-dar, biex nara hemmx xi tifel g˙andu bΩonn l-g˙ajjut.

Li kelli nara lil xi ˙add qed isawwat tfajla, Ωgur li mmur ni©ri biex

naqbeΩ g˙aliha.

Li kellu jag˙mel terrimot, Ωgur li nkun lest nirriskja ˙ajti, biex ng˙in lill-persuni mirduma ta˙t il-bini. U la nikber, Ωgur li nag˙ti ˙ajti kollha biex neqred il-faqar mid-dinja.”

Ommu qaltlu: “Jekk jog˙©bok, tista’ taqbeΩ qabΩa sa faççata, g˙and tal-˙axix, u ©©ibli nofs kilo larin©.”

Stefan we©ibha: “Ma, mintix tara li nieΩla x-xita!”

Minflok no˙olmu li xi darba nag˙mluha tas-superheroes li jsalvaw id-dinja mill-gwerer u l-in©ustizzji, ejjew nag˙tu ˙arsa madwarna. Ûgur li fl-ambjenti fejn ng˙ixu ma jonqsux

O Alla, Sid tal-Óajja, Li tie˙u ˙sieb il-˙olqien kollu, ibg˙at fuqna l-paçi tieg˙ek.

Ag˙mel Mulej, li s-sigurtà tag˙na ma ti©ix mill-armi, imma mirrispett, Li l-forza tag˙na ma tkunx fil-vjolenza, imma fl-im˙abba.

Li nkunu sinjuri mhux fil-flus, imma fil-©eneroΩita’.

Li t-triq tag˙na ma tkunx dik ta’ l-ambizzjoni, imma tal-©ustizzja.

Li r-reb˙a tag˙na ma ti©ix mit-tpattija, imma mill-ma˙fra.

B’qalb mimlija fiduçja, nixtiequ niddefendu d-dinjita’ tal-˙olqien kollu, U naqsmu, illum u dejjem, il-˙obΩ tas-solidarjeta’ u tal-paçi.

Dan kollu nitolbuh, f’isem Ìesù, Ibnek u ˙una l-g˙aΩiΩ, Li, vittma tal-vjolenza tag˙na, sa˙ansitra minn fuq is-salib, Offrilna lkoll il-ma˙fra tieg˙u.

Amen

il-persuni mwe©©g˙in, mag˙kusin u filbΩonn ta’ l-g˙ajnuna sempliçi tag˙na.

Kull m’g˙andna bΩonn ftit attenzjoni u ©eneroΩita’…. U fil-kas ta’ Stefan, umbrella g˙ax-xita.

Appostolat tat-Talb Intenzjoniet -April 2006

Issie˙eb int ukoll ma’ l-eluf kbar ta’ Insara mad-dinja kollha li flimkien joffru t-talb tag˙hom skond l-Intenzzjoni li kull xahar il-Papa I l-Isqfijiet jag˙Ωlu. Jekk Alla jisma’ t-talb ta’ wie˙ed jew wa˙da, kemm aktar jisma’ dak tag˙na lkoll flimkien!

Ìenerali: Id-drittijiet tan-nisa: Biex id-drittijiet individwali, soçjali u politiçi tan-nisa jkunu rispettati f’kull pajjiΩ.

Missjunarja: Il-Knisja fiç-Çina: Biex il-Knisja fiç-Çina tkompli l-missjoni tag˙ha ta’ evan©elizzazzjoni bil-kwiet u b’libertà s˙i˙a.

Isqfijiet: Sabiex ma jonqsu qatt fina, l-fidi u t-tama filqawmien tag˙na millmewt, li jse˙ibna fil-glorja ta’ Kristu rxoxtat.

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

Miranda minn dejjem kienet tifla li t˙obb timma©ina ˙afna u g˙alhekk sa minn mindu kienet Ωg˙ira, kienet t˙obb tpen©i hi u tisma’ lil xi ˙add jirrakkuntalha xi storja. Qabel ma torqod, kienet tkun trid lili naqralha xi storja qasira jew nirrakkuntalha xi storja biex l-g˙ada fil-g˙odu tpingiha l-iskola.

Kif smajt dik l-istorja sempliçi u qasira, kelli ©enn biex nirrakkuntaha lit-tifla tieg˙i fil-g˙axija qabel ma torqod. Kif kebbibtha sewwa fil-kutri u g˙edna t-talba ta’ fil-g˙axija, bdejt irrakkont tieg˙i.

“Darba wa˙da, ˙afna u ˙afna Ωmien ilu, kien hemm Ωew© tribujiet Indjani jg˙ixu fl-istess villa©© iΩda li kienu spiss ji©©ieldu fuq kollox, anki fuq in-nisa tag˙hom. Darba fost l-o˙rajn, Ωew©t ir©iel da˙lu bilmo˙bi f’tinda tat-tribù l-o˙ra u kif kien kul˙add rieqed, serqu t-tarbija li kienet g˙adha kif twieldet lit-tifel tal-kap ta’ dik it-tribù. Imxew ˙afna fid-dlam u fix-xita sakemm telg˙u l-muntanja u n˙bew fis-si©ar mittribù l-o˙ra. L-g˙ada fil-g˙odu, kif l-Indjani tat-tinda l-˙amra ndunaw li kienet insterqitilhom it-tarbija tag˙hom, qajmu pandemonju s˙i˙ qalb it-tribù u bdew ifittxu lit-tarbija fil-bosk u qalb it-tined lo˙ra. Omm it-tarbija kienet qieg˙da tmut bl-g˙ali u bid-dwejjaq li kellha

g˙at-telfa tat-tarbija tag˙ha u ˙alliet f’idejn l-ir©iel tat-tribù biex i©ibulha t-tarbija lura fi ˙danha.

G˙addew ©ranet u ©img˙at iΩda t-tarbija kienet g˙adha ma nstabitx. L-ir©iel l-iktar b’sa˙˙ithom qabdu triqat twal biex isibu lit-tarbija, ta˙t xemx tiΩre© u xita qalila, bla g˙ajja u waqfien iΩda kienu bdew jaqtg˙u qalbhom u re©g˙u lura g˙and il-familji tag˙hom. Hekk kif waslu lura fil-villa©© tag˙hom qalb it-tined tag˙hom, raw mara imkebba sewwa fil-˙wejje© u mg˙ammra bil-lanez qisha lesta biex tmur g˙all-©lied b˙all-gwerrieri tat-tribù tag˙hom.

Kif staqsewha fejn kienet sejra wa˙edha f’dak it-temp u f’dak id-dlam, we©bithom li kienet sejra tfittex lil binha hi stess. Ta’ xejn ippruvaw jaqtg˙ulha qalbha u jwaqqfuha mill-vja©© li riedet tibda g˙at-tfittxija tat-tarbija tag˙ha g˙aliex l-omm kellha kura©© ta’ l-azzar u rieda qawwija biex tmur tfittex hi stess lit-tarbija tag˙ha

li ma kinitx t˙alliha torqod lejl u nhar bil-biki fil-bog˙od tag˙ha.

Bdiet it-triq tag˙ha, g˙allewwel kienu jsegwuha l-iktar tlitt irgiel b’sa˙˙ithom tat-tribù biex jiskansawha minn xi annimal feroçi jew minn xi Indjan qalil tat-tribù l-o˙ra. IΩda wara ©img˙a mexjin warajha fl-ag˙ar temp u bla ikel, l-ir©iel qatg˙u qalbhom u re©g˙u lura fil-villa©© tag˙hom. G˙alxejn re©g˙u ppruvaw jaqtg˙ulha qalbha biex tmur lura mag˙hom g˙ax riedet ittemm akkost ta’ kollox ilvja©© tag˙ha u tie˙u lura t-tarbija tag˙ha.

Telg˙et il-muntanja g˙olja ftit ftit, tistrie˙ ftit li xejn sakemm ter©a’ tie˙u ftit sa˙˙itha biex tifla˙ titlag˙ha sakemm waslet fil-quççata u rat il-villa©© tat-tribù l-o˙ra ta˙tha. BeΩg˙et g˙all-ewwel tinΩel qalb l-g˙edewwa tat-tribù tag˙ha iΩda g˙amlet kura©© u bdiet nieΩla l-muntanja biex tfittex tin˙eba wara xi si©ra tal-villa©©.

G˙addew ftit ©ranet o˙ra u

n-nies tat-tribu’ ta’ dik l-omm kura©©uΩa rawha ©ejja g˙ajjiena u ma˙mu©a iΩda fer˙ana b’tarbija fi ˙danha. Stag˙©bu mhux ftit x’˙in rawha t˙addan it-tarbija tag˙ha u kollha daru mag˙ha biex jistaqsuha kif kien irnexxielha ©©ib littarbija.

“A˙na ma stajniex nitilg˙u dik ilmuntanja tant kemm hi wieqfa u stajna qlajna gwerra kieku qabduna l-g˙edewwa, kif irnexxielek titlag˙ha batuta kif kont u kif ma bΩajtx li jattakkawk u joqtluk?” staqsieha l-iktar ra©el b’sa˙˙tu tat-tribù.

“Inti mintix omm u din it-tarbija mhijiex tieg˙ek! Li tkun omm huwa don li jag˙tik sa˙˙a kbira… Omm ma tista’ qatt tabbanduna lit-tarbija tag˙ha, bog˙od kemm hi ’l bog˙od minnha!” qaltilhom iΩΩag˙Ωug˙a fer˙ana bit-tarbija tag˙ha.

It-tifla tieg˙i raqdet bi tbissima fuq xufftejha u l-g˙ada fil-g˙odu qamet kmieni iktar mis-soltu g˙all-iskola u bdiet tpin©i l-istorja li rrakkuntajtilha l-lejl ta’ qabel.

Kif wassaltha l-iskola bil-©enn tas-soltu ta’ fil-g˙odu u wasalt lura d-dar, sibt it-tpin©ija tag˙ha fuq il-mejda tal-kçina.

Miranda pin©iet muntanja kbira kollha sil© u ta˙tha pin©iet lili u lilha fi ˙dani.

B’rakkont Ωg˙ir u fittizju rnexxieli nuri lil binti kemm hi kbira l-im˙abba tieg˙i lejha u li m’hemmx muntanja li ma nitlax g˙aliha, b˙al dik l-Indjana ta’ l-istorja!

J. Grima Falzon RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

Din in-Novella reb˙et it-Tieni Premju fil-Konkors 2006 orna, tifla ta’ erba’ snin, mardet g˙ax is-Soru tridni nag˙mel hekk.” ftit ©ranet qabel il-ftu˙ ta’ lUkoll meta xi ˙add kien jag˙mlilha iskola u g˙alhekk ma setg˙etx xi ˙a©a Ii ma tog˙©obhiex, er˙ilha tibda s-sena skolastika. malajr ittenni, “Issa nugΩak lis-Soru!”

Meta fieqet u attendiet g˙all-ewwel Kul˙add kien jistenna Ii wara ftit darba, is-Soru inkarigata mill-klassi taΩ-Ωmien, il-kelma “Soru” ma tibqax tag˙ha laqg˙etha b’entuΩjaΩmu li daqshekk importanti g˙al Lorna, iΩda ma b˙alu, mhux biss personalment ma ©arax hekk. bi tbissima mill-isba˙ fuq xofftejha, Lorna tfarfret, u l-kelma “Soru” b’manjieri mill-iktar ˙elwin u b’˙afna mhux biss ma nsithiex, iΩda talli bdiet kliem sabi˙, imma wkoll billi sej˙et tg˙id Ii l-˙ajra tag˙ha kienet Ii meta lit-tfal kollha tal-klassi biex iduru tikber issir Soru – Soru Ii tie˙u ˙sieb dawra durella madwarha, jifir˙u biha, it-tfal çkejknin. içapçpulha u jkantawlha daqsxejn Ommha ma kinetx tista’ g˙aliha ta’ g˙anja Ii hi kienet g˙allmithom tismag˙ha tg˙id hekk. Niftiehmu, apposta. Mhux hekk biss, hi qassmet ma kellha xejn kontra s-Sorijiet, ftit ˙elu lit-tfal kollha, waqt Ii lilha anzi kienet tammirahom, t˙obbhom tatha ftit iktar mill-o˙rajn biex tie˙du u tirrispettahom ˙afna, imma mag˙ha d-dar. Tg˙idx kemm ˙adet sempliçement ma xtaqitx Ii bintha gost Lorna, kemm fer˙et! tkun wa˙da minnhom, mag˙luqa Dik kienet l-ewwel darba Ii Lorna f’kunvent. II-˙olma tag˙ha dwarha ltaqg˙et ma’ Soru hekk fil-qrib. kienet Ii tid˙ol l-Università, tiggradwa U meta fil-klassi bdiet tisma’ tifla fil-mediçina, tiltaqa’ ma’ ©uvni tg˙ajjat “Soru” minn hawn, u o˙ra bil-g˙aqal, edukat, b’poΩizzjoni ssej˙ilha “Soru” minn hemm, t˙ajret rispettabbli fis-soçjetà, tiΩΩew©u f’tie© minnhom u g˙amlet b˙alhom; u mill-aqwa, u b’hekk fuq kollox tg˙olli g˙all-ewwel darba lissnet il-kelma I-presti©ju tal-famiIja. ‘Soru’.

Meta ta’ tifla Ii kienet, Lorna ©ie Ii ‘Soru’ kienet tfisser g˙aliha, g˙amlet xi ˙a©a Ii darrset lil ommha, ‘Wa˙da Ii t˙obbni ˙afna, Ii tilg˙ab b˙al per eΩempju ma obdietx, mieg˙i, Ii tkantali, Ii tag˙tini l-˙elu.’ isserdqet jew irrispondiet, ommha G˙alhekk fid-dar mal-familja, dilmalajr kienet iΩΩeffen is-Sorijiet finkelma kienet tkun spiss fuq fommha, nofs, “lnt trid issir Soru, diΩubbidjenti, “is-Soru” tielg˙a u “is-Soru” nieΩla, rispostuΩa b˙alek! lkollhom biex “G˙ax is-Soru qaltli hekk; g˙ax is-Soru jifta˙ru bik!” jew “Mela int tajba g˙al g˙amlet hekk; g˙ax is-Soru tatni hekk; soru!” jew “Arak! Soru b’ra©©iera ma’ rasek se ssir!” jew “Xi wa˙da b˙alek

L

10

g˙andhom bΩonn is-Sorijiet!” u rimarki o˙ra b˙al dawn, dejjem b’ton sarkastiku.

Meta Lorna avvanzat ’il quddiem fl-iskola u waslet biex tag˙Ωel issu©©etti Ii kellha tie˙u, ommha, Ii riditha issir tabiba, ˙ajritha kemm fel˙et biex ikollha dawk tax-xjenza.

Kienet tg˙idilha, “Ftit tfajliet jirnexxilhom isiru tobba, g˙alhekk, jekk int til˙aq tabiba, takkwista unur kbir g˙alik u ΩΩid bil-qabda I-presti©ju tal-familja.”

Lorna, studenta intelli©enti, Ii tie˙u gost tistudja, ma sabitx differenza x’su©©etti tag˙Ωel; kienet tajba fihom kollha. L-aqwa Ii ma ˙allietx il-FrançiΩ! Kienet tirra©una, “ld-Dar çentrali tal-Kongregazzjoni Ii fiha g˙andi I-˙sieb nid˙ol qieg˙da Pari©i, u n-Novizzjat isir hemmhekk.

G˙alhekk irrid inkun tajba ˙afna filFrançiΩ.”

Meta kien ikollha l-vaganzi, Lorna kienet spiss taqbeΩ qabΩa sal-kunvent fejn, flimkien ma’ tfajliet ta’ mparha, kienet tqatta’ sig˙at s˙a˙ mas-sorijiet.

Qabel to˙ro© mid-dar kienet tinforma ’l ommha, “Ma, sejra sal-kunvent,” u ommha, tismag˙ha tg˙idilha hekk, kienet titfittet ©o fiha.

Ta’ madwar tmintax-il sena Lorna kienet ©abet is-su©©etti kollha Ii kellha bΩonn biex tid˙ol l-Università u tkun tista’ tibda l-kors g˙al tabiba.

Ommha, bil-g˙an prinçipali f’mo˙˙ha Ii to˙noq il-vokazzjoni Ii

bintha kellha Ii ssir soru, ˙ajritha b’kemm kellha ˙ila biex sakemm tifta˙ l-Università tid˙ol ta˙dem xi mkien.

Missier Lorna, fuq insistenza qawwija minn martu, beda jipprova jsibilha impjieg xieraq. B’xorti tajba ma damx ma sabilha wie˙ed temporanju, ma’ kumpanija kbira stabbilita, b˙ala segretarja, tissostitwixxi t-tfajla Ii kellha bΩonn tie˙u xahrejn frank.

Lorna bdiet ta˙dem u malajr uriet Ii kienet qed tmur g˙ax-xog˙oI g˙al qalbha u sa˙ansitra b’˙erqa kbira.

L-omm kienet l-g˙axqa tag˙ha taraha sejra g˙ax-xog˙ol, u wisq iktar meta bdiet tinnotaha tilbes iktar pulit u tag˙ti iktar kas ta’ persuntha.

Mhux biss tifra˙ taraha tilbes dejjem iktar eleganti, imma kienet hi stess t˙ajjarha tag˙mel hekk. Ìie Ii marret mag˙ha biex tg˙inha tag˙Ωel u tixtri I-˙wejje©, ta’ fuq u ta’ ta˙t, skond l-a˙˙ar moda u mill-iktar fini. Kienet sa˙ansitra tixtrilha wkoll l-a˙jar kosmetiçi u tag˙tiha l-pariri tag˙ha kif tuΩahom, u x’jixirqilha l-iΩjed.

Ftit Ωmien wara Ii Lorna qabdet ta˙dem, dawk iΩ-Ωjajjar Iill-kunvent bdew jinqatg˙u g˙ax kienet tg˙id Ii ma kinetx issib iI-˙in. Il-kelmiet Soru, Sorijiet, Kunvent, Vokazzjoni, ma baqg˙ux jidwu iktar fid-dar. Flistess waqt, bdiet tid˙ol id-dar tard filg˙axija, u g˙alhekk ma baqg˙etx tg˙id ir-ruΩarju mal-famiIja. Dan l-a˙˙ar anki l-quddiesa tal-˙add ©ie Ii falliet, kienet tibqa’ rieqda, tg˙id Ii tkun g˙ajjiena ˙afna.

Din il-bidla f’Lorna ˙abet sodisfazzjon kbir f’qalb ommha g˙ax

bdiet tara b’g˙ajnejha u tmiss b’idejha Ii safla˙˙ar ix-xewqa kbira tag˙ha Ii bintha ma tid˙oIx soru issa kienet qed isse˙˙, u fl-istess waqt qawwiet il-fiduçja Ii bintha ma ddumx ma ©©ib presti©ju lill-familja.

Missier Lorna ma kienx ja˙sibha hekk, u kien qed jinkwieta ˙afna b’dil-bidla hekk kbira f’bintu fi Ωmien daqshekk qasir. Madanakollu ma kien jg˙idilha xejn biex ma jaqlax kwistjonijiet ma’ martu.

Omm Lorna issa kellha seba’ mitt sena biex tara ’l bintha taqbad ma’ xi Ωag˙Ωug˙ edukat b˙alha bit-tir Ii tiΩΩew©u, taraha tiggradwa filprofessjoni medika, u hekk tkompIi tkabbar I-istima taI-famiIja. B’daI˙olm sabi˙ iIellex f’mo˙˙ha tg˙idx kemm kienet di©à qed t˙ossha sodisfatta u mkabbra! Meta g˙addew ix-xahrejn u Lorna waqfet mixxog˙oI, immedjatament bdiet il-kors tal-Mediçina. Ìurnata wa˙da filg˙axija, wara xi seba’ xhur fl-Università, Lorna sabet ’l ommha wa˙edha, resqet lejha u qaltilha, “Ma, m’iniex se nsir soru.” G˙al dawn il-kelmiet ommha riedet ittir bil-fer˙. Óassitha fis-seba’ sema. St˙ajlitha

ser tkompIi tg˙idilha, “g˙ax iltqajt ma’ Ωag˙Ωug˙ kif tixtiequ int.” Imma fiI-˙in innutat Ii bintha ma kinetx tidher daqshekk fer˙ana u allegra b˙as-soltu, u le˙inha kien baxx u serju. Qalbha g˙amlet tikk.

Kienet osservat tajjeb, g˙ax f’˙akka ta’ g˙ajn rat kollox idur biha u ˙assitha ser tistabat ma’ I-art bil-˙ass ˙aΩin Ii ©ie fuqha hekk kif semg˙etha tg˙idilha, “Ma, meta kont qed na˙dem, g˙amilt ˙bieb ma’ wie˙ed Ii nzerta ra©el sinjur, miΩΩewwe©, separat, joqg˙od g˙alih wa˙du f’dar kbira u sabi˙a ˙afna.

Meta d˙alt l-Università bqajna ˙bieb u sirna tant intimi Ii ˙ri©t tqila, u minn g˙ada stess ser immur nibda ng˙ix mieg˙u.”

Dun Anton Sammut

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

11

Richie twieled il-Filippini u ta’ 20 sena da˙al ÌiΩwita. Fl-1995 Richie ntbag˙at ilKambodja f’çentru g˙ar-rifu©jati, fejn sab mijiet ta’ persuni midruba u mmankati mill-mini ta’ l-art, li f’dan il-pajjiΩ ta’ l-Asia jla˙˙qu mad-disa’ miljuni.

F’dan iç-çentru, Richie flimkien ma’ lajçi u ÌiΩwiti o˙ra kien jg˙in lil dawn in-nies jitg˙allmu xi seng˙a u fuq kollox jer©g˙u jsibu s-sa˙˙a u l-kura©© biex jaffrontaw b’tama ©dida l-˙ajja, li taf tkun kiefra ˙afna ma’ çerti nies. ˙afna minn dawn ir-rifu©jati kienu studenti, u Ritchie, Ωag˙Ωug˙ fost iΩ-Ωg˙aΩag˙, ma damx ma beda jibni relazzjoni ta’ ˙biberija intima mag˙hom. Tg˙allem il-lingwa tal-post, kien jinteressa ru˙u fir-reli©jon u t-tradizzjonijiet tag˙hom, u fuq kollox kien jibqa’ msa˙˙ar u ˙afna drabi xxukkjat jisma’ l-istejjer ta’ faqar u persekuzzjoni f’dan il-pajjiΩ fiΩ-Ωmien taddittatura ˙arxa ta’ Pol Pot, it-tirann kiefer li qatel miljuni ta’ nies f’dak il-pajjiΩ.

Wie˙ed minn dawn iΩ-Ωg˙aΩag˙ kien jismu Sarom. Orfni minn tfulitu, ta’ sittax-il sena, Sarom kien di©à suldat, u sentejn wara kellhom jaqtg˙ulu saqajh meta safa midrub fi spluΩjoni ta’ mina.

Ma damx ma ntbag˙at fiç-çentru li l©iΩwiti kienu fet˙u biex jg˙inu tfal b˙alu.

12

Imma wara ftit taΩ-Ωmien beda jaqla’ l-inkwiet u l-persuni responsabbli taççentru ˙assew li kien qed jag˙mel il-˙sara lill-istudenti l-o˙ra, u g˙alhekk talbuh ma jmurx iΩjed fiç-çentru.

Kienet lejla ta’ Ottubru, 1996, meta Sarom mar iç-çentru g˙all-laqg˙a minkejja li kienu qalulu ma jmurx aktar.

F’mument ta’ rabja da˙˙al idu fil-basket li kellu mieg˙u u minn ©o fih ˙are© ‘hand grenade’. B’din il-bomba f’idejh, Sarom beda miexi lejn klassi mimlija studenti. Kien f’dak il-mument li Ritchie ˙ataf lil Sarom minn wara. “Óallini, Sir! Ma rridx noqtlok.”

Dawn kienu l-a˙˙ar kliem ta’ Sarom ftit qabel ma waqg˙et minn idejh il- ‘hand grenade’.

Fl-ispluΩjoni, Sarom we©©a’ gravi iΩda rnexxilu jsalva. Ritchie Fernando miet fuq il-post.

Erbat ijiem qabel ma se˙˙et din it-tra©edja, Ritchie kiteb ittra lil

˙abib ©iΩwita u fiha qal hekk: ”Naf fejn hi qalbi… tinsab ma’ Kristu li ta kollox g˙all-fqar, g˙all-morda, g˙all-orfni.

G˙andi fiduçja s˙i˙a li Alla ma jinsa qatt lil dan il-poplu çkejken tieg˙u. Qalbi timtela bil-fer˙ meta niftakar li Alla qed jinqeda biha biex iwassal dan il-messa©© t’im˙abba lill-fqar. Konvint li din hi l-vokazzjoni ta’ ˙ajti…” Il-kliem li bihom Sarom wera n-niket u d-dispjaçir tieg˙u g˙al dak li ©ara juruna l-mod sempliçi li bih Richie g˙ex din is-sej˙a tieg˙u: “Ritchie kiel ir-ross tieg˙i… Ritchie kien ˙abib tieg˙i.”

Din hi l-istorja ta’ Richie Fernenado, Ωag˙Ωug˙ ©iΩwita li, biex jaqdi lil min kien imkisser, ˙allas log˙la prezz - ˙ajtu stess!

“M’hemmx im˙abba akbar minn din: li wie˙ed jag˙ti ˙ajtu g˙al ˙biebu.” (Ìw15:13)

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, ilpaçi perfetta li ma tispiçça qatt, biex a˙na stess, infuru b’din il-paçi.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek o Alla, biex f’kull ma na˙sbu, nag˙mlu u ng˙idu, ng˙oΩΩu il-paçi.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, biex inkunu grati tad-doni kollha li Inti tibg˙atilna.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, biex fost it-taqlib u l-inkwiet ta’ din il˙ajja, inkunu nistg˙u ingawdu l-hena tieg˙ek.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, biex bl-g˙ajnuna tal-grazzja u tal-˙niena tieg˙ek, inkunu nistg˙u nissaportu l-provi tal-˙ajja.

Reli©jonijiet differenti...

Kultura differenti...

Tradizzjoni differenti...

Xewqa wa˙da....

IL-PAÇI

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, biex ˙ajjitna jkunu mdawlin bid-dawl tieg˙ek u ma ng˙ixux iΩjed fid-dlam.

Ibg˙at il-paçi tieg˙ek, o Alla, Int li Int Missier u Omm, biex a˙na t-tfal tieg˙ek, ng˙ixu b˙al familja wa˙da fuq din l-art. Óallieq ta’ kollox, ift˙ilna qalbna g˙all-paçi u g˙all-fejqan bejn il-popli. Óallieq ta’ kollox, ift˙ilna qalbna biex nipprote©u t-tfal kollha ta’ din l-art. Óallieq ta’ kollox, ift˙ilna qalbna biex nirrispettaw l-ambjent ta’ madwarna u l-frott kollu ta’ din l-art. Óallieq ta’ kollox, ift˙ilna qalbna biex neliminaw id-diskriminazzjoni, il-vjolenza u l-biΩa’ ta’ bejnietna.

Grazzi tad-doni ta’ dan il-jum u tal-jiem kollha.

Talba ta’ l-Indi©eni Amerikani Jekk irridu il-paçi fid-dinja, je˙tie© li l-ewwel nibnu l-paçi bejn il-pajjiΩi.

Jekk irridu il-paçi bejn il-pajjiΩi, je˙tie© li l-ewwel ikollna l-paçi fl-ibliet.

Jekk irridu il-paçi fl-ibliet, je˙tie© li lewwel ikollna l-paçi bejn il-©irien.

Jekk irridu il-paçi bejn il-©irien je˙tie© li l-ewwel ikollna l-paçi f’darna.

Jekk irridu l-paçi f’darna, je˙tie© li lewwel ikollna l-paçi f’qalbna.

Lao-Tse (Filosfju çiniΩ)

Qatt iΩjed vjolenza!

Qatt iΩjed gwerer!

Qatt iΩjed terroriΩmu!

J’Alla r-reli©jonijiet kollha, ja˙dmu bla heda G˙all-Paçi, g˙all-Ìustizzja, G˙all-Ma˙fra, g˙all-Óajja u g˙all-Im˙abba! Ìwanni Pawlu II RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

13

Óaddiema i˙affru wie˙ed mill-bjar mog˙tija b’karità

It-triq kienet tie˙u minn belt imdaqqsa, jisimha Minya, lejn il-kampanja li hemm thaddar max-xtut tax-xmara Nil. L-ilma jag˙ti l-˙ajja, jg˙idu. Imma jien ma stajtx ma nistaqsix: Imma din ˙ajja?

G˙ax il-miΩerja li rajt kienet twa˙˙xek. Djar tat-tajn, battala g˙al kollox minn ©ewwa, bil-˙itan immermrin, bosta minnhom iΩommu bil-˙niena t’Alla. Tid˙ol f’dar ma tara xejn ˙lief art tat-tafal niexef, ˙itan raffi u taparsi soqfa mag˙mula mill-frieg˙i tal-palm im˙allat mat-tajn u t-tiben.

14

Ìo dawn id-djar issib familji s˙a˙ jg˙ixu donnhom bixxejn. Isoffu l-kannamieli, xi Ωew© bwieqi tal-landa, çraret flart u min hu aktar ixxurtjat, saqqu mix˙ut fl-art. L-ilma jridu j©ibuh mill-g˙ajn tar-ra˙al. Toilets ma jeΩistux. Ikel li jlaqqtu mill-g˙elieqi u minn xi ti©ie©a ti©ri mas-saqajn li hi wkoll tg˙ix bil-˙niena t’Alla. U ©miel ta’ tfal ji©ru ma’ kullimkien.

Suppoast imorru skola… Imma l-iskola hija da˙ka jew ˙olma. X’tiswa skola meta l-g˙alliema aktar ma ssibhomx milli ssibhom? X’tiswa skola meta ˙add ma jaf it-tfal ©ewx jew le? Meta t-tag˙lim huwa tag˙lim finta?

U x’ing˙idu g˙all-mard. L-indafa ma tafx fejn qeg˙da.

Bnedmin u annimali jg˙ixu fl-istess dar u, wisq drabi, blistess mod. B’nuqqas ta’ i©iene u ta’ ikel, kif jista’ ma jikbirx

il-mard? U l-mediçini u l-isptarijiet… Dawn g˙as-sinjuri!

F’sitwazzjoni b˙al din tistenna li ssib disprament u qtig˙ il-qalb. Imma minflok jiena sibt fer˙ u wçuh da˙kana jilqg˙uk b’qalb u b’id miftu˙a. Jridu jaqsmu mieg˙ek il-ftit li g˙andhom. Imberkin il-fqar… tag˙hom is-saltna! Ma jippretendux wisq. Jikkuntentaw b’dak li jing˙atalhom. Fuq kollox i˙obbu lill-familja u lil uliedhom b’im˙abba tal-©enn.

Kemm hu veru li mqar fl-ag˙ar miΩerja wie˙ed jisa’ jsib ilvera sbu˙ija. Mhux biss dik tal-wiçç, imma fuq kollox dik talqalb. G˙ax dawn il-fqar tarahom jg˙ixu flimkien u jfittxu kif jg˙inu wie˙ed lil ie˙or. Kul˙add jag˙ti d-daqqa t’id tieg˙u.

Rajt ©irien jing˙aqdu biex i˙affru bjar g˙al xulxin, jew biex jg˙inu fil-bini ta’ xi saqaf li jkun waqa’.

Imma s-sabi˙ tarah fl-aqwa tieg˙u meta tara kif xi w˙ud jag˙tu ˙ajjithom biex jg˙inu lil dawn in-nies. Insemmi lmissjunarji ÌiΩwiti li qed ja˙dmu bla heda ma’ dawn in-nies fil-qieg˙ ta’ l-E©ittu, f’kundizzjonijiet li mhuma xejn façli.

Imdawrin minn dinja Musulmana li ma tifhimx it-twemmin Nisrani. L-istat ftit li xejn jg˙in. Anzi, stat Musulman, jag˙mel minn kollox biex ma j˙allix lill-Insara jikbru. Anqas jistg˙u ibajdu jew isewwu l-Knisja tag˙hom. Biex tie˙u permess tibni kamra trid tara kif tag˙mel u taqla’ fwiedek.

Imma minkejja dan kollu, Fr Joe Mizzi u Fr Twanny Fenech, it-tnejn ÌiΩwiti, qed jag˙mlu xog˙ol imprezzabbli ma’ dawn il-fqar. Mag˙hom hemm E©izzjani nsara, kif ukoll Musulmani, li jaraw kif jag˙mlu biex jg˙inu lil dawn il-fqar.

Jibnulhom djar, toilets, bjar g˙all-ilma. Jirran©aw soqfa, jixtrulhom sodod, washing machines, ida˙˙lulhom id-dawl u l-ilma fi djarhom, i˙allsulhom mediçini, jg˙allmuhom l-iskola u jift˙u kindergartens g˙aç-çkejknin… Elf mod kif iwasslu l-im˙abba u s-sbu˙ija t’Alla fi qlub u fil-˙ajja ta’ dawn in-nies.

Qed in©ibu hawn xi stejjer veri ta’ nies veri bil-problemi tag˙hom kif iddeskrivihom Fr Tawnny. Jitkellem dwar

Dar b’˙itan tat-tajn li waqg˙et biΩ-Ωmien RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

15

jistg˙u jibnu kamra o˙ra fuq li hi essenzjali biex jistg˙u jg˙ixu lkoll fid-dar.

KEMAL KAMEL Missier ta’ familja li miet u ˙alla warajh familja ta’ erbat itfal u ommhom. It-tifel il-kbir li g˙andu 15-il sena kellu jitlaq l-iskola biex ifittex ix-xog˙ol. Kultant iqabbduh ibig˙ illumi jew jag˙mel xi ©urnata xog˙ol ibajjad x’imkien. L-omm trabbi xi 15-il ti©ie©a biex tista’ tbig˙ il-bajd tag˙hom. Parti mid-dar tag˙hom waqg˙et kif spiss ji©ri minn dawn id-djar mag˙mula biss mit-tajn. G˙ennihom jer©g˙u jibnuha u da˙˙alnilhom l-elettriku. G˙ad g˙andhom bΩonn l-ilma, tliet sodod u toilet. G˙adhom jorqdu lkoll fl-art fuq biçça ˙asira.

Huwa ukoll g˙andu dritt g˙al futur diçenti x’g˙ajnuna di©a’ tawhom u x’g˙ad g˙andhom bΩonn. Dawn huma biss tlieta minn mijiet ta’ kaΩi ta’ miΩerja li g˙andhom bΩonn g˙ajnuna ur©enti.

P. Chetcuti sj Din l-g˙amara kollha li g˙andha familja

MOUNIR ZAKI Huwa missier ta’ sitt itfal. Mat-tifel il-kbir ja˙dem flg˙elieqi skond ix-xog˙ol li jsib. Meta jqabbduh biss. Jaqla’ 7 EL kuljum. F’daru m’hemm ebda g˙amara, ebda sodda. Ibnu l-kbir miΩΩewwe© u jg˙ix fl-istess dar tieg˙u. Martu d-dar u marida b’qalbha. Hu stess irid jag˙mel check-up kull xahar l-isptar g˙ax sa˙˙tu mhix tajba. ÌABER WAÓBA Óajjat tar-ra˙al li jaqla’ anqas minn 120 EL fix-xahar.

Martu d-dar. G˙andhom erbat itfal. Bintu l-kbira xtaqet tiΩΩewwe©. Ma kellhiex biex. Xtrajnilha washing machine, cooker (mudelli primittivi ˙afna) u xi ˙wejje© x’tilbes. Din kienet id-dota tag˙ha.

G˙ennihom jibnu dar, i©ifieri Ωew©t ikmamar u jda˙˙lu l-elettriku. Din ta’ l-elettriku hi mportanti ˙afna. G˙ax id-dar mibnija fuq art publika u fl-E©ittu l-li©i tg˙id li min ikollu lelettriku fuq il-propjeta’, din issir legali u ma jistg˙ux ikeççuh minnha.

G˙ad g˙andhom bΩonnijiet kbar: saqaf sod, fossa u toilet, ilma u flus biex jg˙ixu, g˙ax li jaqla’ l-missier anqas biss jibdew bih. L-aktar ur©enti hu s-saqaf, g˙ax imbag˙ad ikunu 16

TIXTIEQ TGÓIN LIL FR TWANNY U LIL FR JOE F’DIN IL-ÓIDMA TA’ MÓABBA MAL-FQAR? Jekk tixtieq tg˙in ibg˙at l-offerta tieg˙ek lil: Editur, RM2000-Lil ÓBIEBNA, 78, Marquis Scicluna Str., Naxxar permezz ta’ çekk jew postal order indirizzat lil Fr Paul Chetcuti. Fuq l-envelope ikteb: G˙ajnuna lill-Missjoni ta’ l-E©ittu. Mad-donazzjoni tieg˙ek ibg˙at dettalji dwar ismek, indirizz u telefon.

Kont fi triqti nsuq kemm nifla˙...

Kont tard g˙as-seminar li kelli nkun preΩenti u mhux bi ftit .F’daqqa wa˙da ˙are© g˙an-nofs Kamaleonte.

Din il-kreatura kienet fl-abitat tag˙ha peress li kont fl-akkwati tad-Dwejra Malta, post mill-isba˙ mimli kampanja u ˙dura kullimkien.

Il-kamaleonte bil-pass meqjus tieg˙u wasal fin-nofs tat-triq minn fejn kont qed insuq jien. Min jaf kemm kien ilu miexi biex wasal hemm?

Ma nafx kif m’g˙affi©tux u skapulajtu u kont soqt biçça mhux ˙aΩin. IΩda l-kuxjenza ma ˙allitnix kwieta...B˙al fatta bdiet tg˙idli, ‘Int skapulajtu iΩda l-karozza ta’ warajk x’se tag˙mel tibqa’ g˙addejja minn fuqu ? Se tibqa’ g˙addejja qisek mhux

int?’ Min-na˙a l-o˙ra le˙en ie˙or beda jg˙idli, ‘Mhux a˙jar tibqa’ ssuq g˙ax int tard g˙as-seminar’.

F’dak il-mument waqaft, soqt b’lura u ˙a ng˙idilkom jien millkamaleonte nibΩa’ mhux ˙aΩin iΩda ˙assejt li g˙andi ng˙inu lil dan il-kreatura indifiΩa. Sibt zokk twil u ˙ri©t g˙an-nofs tat-triq fejn kien hemm il-kamaleonte. Min g˙adda dak il-˙in Ωgur ˙aseb x’kont qed nag˙mel f’nofs ta’ triq kokka nipprova nqabbad lill-kamaleonte maz-zokk. Wara ftit mumenti qabad maz-zokk u jien irnexxieli ner©a’ nitfg˙u lura fl-g˙alqa minn fejn na˙seb li kien beda l-vja©© tieg˙u.

Il-fer˙ u sodisfazzjon li ˙assejt jien dakinhar mhux façli niddiskrivih. Att

li Ωgur mhux se jispiçça rekordjat fuq xi faxxiklu ta’ xi storja iΩda g˙alija jiswa ˙afna.

Minn dawn il-mumenti hi mag˙mula ˙ajjitna: affarijiet Ωg˙ar iΩda importanti. Dawn il-mumenti jg˙inu lid-dinja ddur dawra o˙ra.

Flok Kamaleonte jista’ jkun xi tifel jew tifla li g˙andhom bΩonn l-g˙ajnuna tag˙na jew x’in©ustizzja li tkun qed issir ma’ xi ˙bieb tag˙na u l-lista tibqa’ sejra. Nies fil-bΩonn li jkunu qed jag˙mlu minn kollox biex ji©bdu l-attenzjoni ta’ xi ˙add madwarhom u min˙abba d-dinja mg˙a©©la li a˙na qed ng˙ixu mhux tag˙tina lok biex dawn il-mumenti prezzjuΩi jse˙˙u u jsawru ˙ajjitna b’aktar kulur.

Il-Mulej jinqeda bina l-bnedmin f’kull mument tal-˙ajja anki meta tkun sejjer gas down x’imkien.

E. Ebejer

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

17

‘Nista’ nara lit-tarbija tieg˙i?’ l-omm staqsiet fer˙ana. Ìabulha lit-tarbija mgeΩwra f’kutra çkejkna u po©©ewhielha f’idejha. Kixfitlu wiççu biex tarah sew u dak il-˙in inqatg˙et minn ©ewwa.

It-tifel kien twieled ming˙ajr widnejn. MaΩ-Ωmien indunaw li t-tifel xorta kien jisma’ sew.

Il-parti ta’ barra tal-widnejn biss kienet nieqsa.

Darba, mar ji©ri d-dar mill-iskola jibki u jolfoq. Intefa’ f’idejn ommu u hi bkiet mieg˙u. Kienet taf li binha kien se jkollu jbati ˙afna min˙abba d-dehra tieg˙u. X’˙in irnexxielu jitkellem qalilha, ‘Tifel... tifel kbir... g˙ajjarni ikrah’.

Kiber ©uvni gustuΩ u d˙uli. Kien ma˙bub minn s˙abu u kien jil˙aq rappreΩentant tal-klassi li kieku ma kellux dak id-difett. Kien jispikka filletteratura u l-muΩika. Imma ommu kienet t˙e©©u li jit˙allat ma’ tfajliet u ©uvintur o˙ra, allavolja kienet taf li kienet esperjenza iebsa g˙alih.

Missier it-tifel kellem littabib u staqsieh, ‘Imma assolutament xejn ma jista’ jsir g˙al dan it-tifel?’ ‘Na˙seb li tista’ ssir operazzjoni biex nag˙mlulu l-parti ta’ barra ta’ widnejh jekk jirnexxielna nsibu par widnejn addattati g˙alih’, qallu t-tabib.

Bdiet ir-riçerka biex jinstab bniedem li lest jissagrifika lilu nnifsu biex isibu widnejn g˙al dan iΩ-Ωag˙Ωug˙. G˙addew sentejn. Lejla wa˙da, il-missier qal lil ibnu, ‘Ommok u jien sibna lil xi ˙add li lest jag˙ti l-widnejn li int g˙andek 18

bΩonn. Imma dan irid jibqa’ sigriet u qatt issaqsi min kien’, qal il-missier.

L-operazzjoni rnexxiet u Ω-Ωag˙Ωug˙ ˙are© mill-isptar persuna ©dida. Ittalenti li kellu iktar issa˙˙ew u s-snin ta’ l-istudju kienu sensiela ta’ suççessi kbar.

IΩΩewwe© u rnexxa fil-karriera tieg˙u.

Imma spiss kien jistaqsi lil missieru, ‘Je˙tie© li nsir naf min ta daqshekk g˙alija? Naf li Ωgur li qatt ma nista’ n˙allsu ta’ dak li g˙amel g˙alija imma g˙all-inqas inkun nista’ nirringrazzjah’.

‘Ibni, na˙seb li ma tistax issir taf. Ftakar f’dak li ftiehemna qabel l-operazzjoni’, qallu l-missier.

Is-snin g˙addew u s-sigriet baqa’ mistur, imma fl-a˙˙ar wasal dak il-jum... wie˙ed mill-iktar ©ranet ibsin li bniedem jista’ jg˙addi minnhom. It-tifel u lmissier kienu bil-wieqfa fuq it-tebut ta’ l-omm mejta. Bil-mod, il-missier ressaq idejh lejn wiçç martu mejta u ressqilha xag˙arha u t-tifel ra li ommu ma kellhiex... widnejn.

‘Ommok qatt ma riedet taqta’ xag˙arha u dejjem kienet kburija bih.

Qatt ˙add ma ˙aseb li hi inqas ˙elwa, veru? Is-sbu˙ija vera mhix fl-apparenza imma fil-qalb. It-teΩor veru qatt ma jidher; dejjem jibqa’ mistur’.

L-im˙abba vera mhix f’dak li jsir u jkun mag˙ruf imma f’dak li jsir u jibqa’ mistur.

Darba wa˙da, ra©el IrlandiΩ miet bla ma kien mistenni, u f’daqqa wa˙da sab ru˙u quddiem il-Óallieq. Tg˙idx kemm beΩa’ g˙ax ma tantx ˙ass li kien g˙amel ©id f’˙ajtu. Kien hemm kju ©mielu quddiemu, kul˙add jistenna li jkun imsejja˙ biex jag˙ti kont ta’ g˙emilu. Ìesù’ qabad il-ktieb l-o˙xon li kellu quddiemu, fet˙u u qal lil ta’ l-ewwel: ‘Hawnhekk hawn miktub li jien kont bil©u˙ u inti tmajtni. Id˙ol fis-Saltna tas-Sema’.

U lil tat-tieni qallu: ‘Kont bil-g˙atx u sqejtni, id˙ol fil-fer˙ ta’ Sidek’.

U lit-tielet qallu: ‘Kont il-˙abs u int ©ejt iΩΩurni, postok fi ˙dani’.

U baqa’ sejjer hekk. Lil kull wie˙ed kien jg˙idlu biex jid˙ol fis-Saltna tieg˙u.

L-IrlandiΩ tbikkem, g˙ax hu qatt ma kien tema’ jew ta jixrob lil xi ˙add, u qatt ma kien Ωar lill-˙absin. Issa kien imiss lilu. Ìesu’ ˙ares lejh u qallu: ‘Int ukoll g˙amilt xi ˙a©a tajba. Meta jien kont imdejjaq u mtaqqal, int kont tg˙idli xi çajta. Meta kont inkun binnervi, int g˙entni nid˙ak, ninsa u nderri.

Id˙ol int ukoll fil-©enna.’

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

19

Tliet BROTHERS ÌIÛWITI Tliet ˙ajjiet ta’ servizz mo˙bi fl-g˙alqa tal-Mulej Dan ix-xahar, il-ÌiΩwiti Maltin sejrin jiççelebraw il-Óamsin Sena fil-Kumpanija ta’ Ìesù ta’ tliet Brothers li b’dedikazzjoni kbira taw sehem prezzjuΩ f’diversi oqsma fil-Provinçja.

“Il-Brother ÌiΩwita hu bniedem li laqa’ s-sej˙a tal-Missier biex ikun ‘Kumpann ta’ Ìesù’. Permezz tal-voti, bil-libertà kollha, hu jikkonsagra ˙ajtu biex jg˙in fil-missjoni komuni tal-korp appostoliku, reli©juΩ u saçerdotali tal-Kumpanija ta’ Ìesù”. Hekk qalet l-a˙˙ar Kongregazzjoni Ìenerali li saret fl-1995 fid-Digriet dwar ilBrothers.

BR PHILIP J. CHIRCOP, SJ Minn bejjieg˙ tal-˙axix g˙al Brother ÌiΩwita Twieled ÓaΩ-Zebbu©, (1932) imma trabba s-Si©©iewi. Wara listudji tieg˙u, g˙al disa’ snin ˙adem fin-negozju tal-familja. Kien membru attiv ta’ l-Azzjoni Kattolika. Wie©eb g˙as-sej˙a ta’ Brother ÌiΩwita u da˙al fin-Novizzjat in-Naxxar fit-12 t’April, 1956. Wara erba’ snin mar f’Dar Sarria, il-Furjana, fejn g˙al 20

sentejn ˙a ˙sieb tal-knisja u g˙en lid-Direttur ta’ l-Appostolat tat-Talb.

G˙adda sentejn fil-Kulle©© ta’ San Alwigi, B’Kara, u fl-1964 mar g˙al sena Oxford, fid-Dar ta’ l-Istudji tal-ÌiΩwiti Maltin. Lura Malta kien f’Xavier House, il-Belt, jg˙in fl-Uffiççju tal-Benefatturi sakemm fl-1966 re©a’ mar il-Kulle©© ta’ San Alwigi, B’Kara, fejn g˙al 37 sena g˙en fl-appostolat ta’ l-edukazzjoni: fil-Laboratorju tax-Xjenzi u filworkshop fejn g˙amel diversi xog˙lijiet ta’ siwi g˙all-istudenti.

Mill-2002 hu qieg˙ed f’Dar Loyola u jg˙in lill-Promotur tal-Missjonijiet tal-ÌiΩwiti Maltin.

BR CARMEL MIFSUD, SJ Minn bidwi fl-g˙alqa tal-familja g˙al Bidwi fl-g˙alqa tal-Mulej. twieled is-Si©©iewi fid-9 ta’ Ìunju, 1920. KwaΩi minn çkunitu sakemm kellu ˙amsa u g˙oxrin sena

dejjem ˙adem fl-g˙elieqi li l-familja tieg˙u kellha fil-Girgenti. Ta’ sitta u g˙oxrin sena hu ˙alla d-dinja u l-arja tal-Girgenti u fis-7 ta’ Marzu, 1956, beda n-Novizzjat f’Dar Loyola, in-Naxxar. Is-seng˙a tieg˙u hija dik tar-raba’ u hu dejjem qdiha bl-ikbar im˙abba lejn Ìesù u b’dedikazzjoni kbira. G˙al bosta snin f’Dar Loyola kien hemm in-novizzi u l-istudenti tag˙na. G˙alhekk, permezz tal˙idma tieg˙u, Karmnu g˙en filformazzjoni tal-ÌiΩwiti Ωg˙aΩag˙ mhux biss permezz tal-˙axix u frott frisk mill-g˙elieqi tad-Dar, imma l-iktar bl-eΩempju sabi˙ u sieket tieg˙u b˙ala reli©juΩ. Ólief g˙al ftit xhur meta mar Mount St Joseph, il-Mosta biex jag˙mel it-Tielet Sena ta-Novizzjat ma’ Brothers o˙ra, matul dawn il-50 sena hu dejjem kien membru tal-komunità ta’ Dar Loyola, in-Naxxar.

BR LAWRENCE SUBAN, SJ Minn arlu©©ar g˙al ˙ajjat tan-novizzi It-tielet wild fost g˙axar a˙wa, twieled il-Kalkara lejliet il-Lunzjata,

1925. Wara li spiçça l-iskola, g˙al tliet snin ˙adem b˙ala supervisor fil-bini tax-xelters tal-gwerra.

Imbag˙ad g˙al disa’ snin ˙adem ma’ missieru li kellu ˙anut isewwi l-arlo©©i u t-typewriters. Hu kien attiv ˙afna fil-parroçça: kien jie˙u ˙sieb il-ma˙Ωen li fil-gwerra ntuΩa b˙ala knisja, ˙a ˙sieb l-abbatini u anke tat-tfal fl-Azzjoni Kattolika.

Fis-17 ta’ Jannar, 1956, ta’ 30 sena,

da˙al ÌiΩwita u tg˙allem is-seng˙a ta’ ˙ajjat u g˙al g˙oxrin sena wettaq din il-missjoni f’Dar Loyola fejn kien ukoll jg˙in fix-xog˙ol ta’ l-eletriku.

Kien jie˙u ˙sieb il-vann tad-Dar u kuljum kien iwassal u j©ib lura l-istudenti Ωg˙aΩag˙ ÌiΩwiti li kienu jistudjaw l-Università. Bejn l-1979 u l-2003 hu kien jg˙in fl-appostolat ta’ l-EΩerçizzi Spiritwali f’Mount St

Joseph, il-Mosta. F’dawn l-a˙˙ar tlettax-il snin hu membru talkomunità ta’ Dar Loyola, in-Naxxar.

Nifir˙u ma’ dawn ˙utna, u nirringrazzjawhom g˙all-˙idma dedikata tag˙hom fl-appostolat talKumpanija u nawgurawlhom minn qalbna.

Jekk tixtieq aktar informazzjoni dwar il-vokazzjoni tal-Brother ÌiΩwita ikteb jew çempel: Fr Joe Cassar sj, Kulle©© S. Alwi©i, B’kara, 21440325/6. Email: Joe Cassar josephcassar@jesuits.net

Mix-xellug g˙all-lemin. Brother Philip Chircop, Carmel Mifsud u Lawrence Suban waqt mument ta’ ˙biberija ferrie˙a.

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

21

“Kukku, kukku kukuuu…” Bilkemm ikun g˙adu jΩernaq meta l-isverjalin tal-˙olqien jibda jinstema’ malkampanja u minn xi gallinari fuq il-bjut. Hekk kien minn ewl id-dinja.

Issib min jiddejjaq ikun imqajjem kmieni kmieni; hawn min jie˙u gost ikun jaf li fadal sieg˙a jew tnejn o˙ra qabel jo˙ro© minn ta˙t il-friex u jag˙mel il-buli g˙ax dak l-g˙afrid ta’ serduk qed itellfu s-s˙ana fil-kes˙a tax-xitwa. Forsi wkoll i˙ossu li g˙andu jiΩΩih ˙ajr biex igawdi ftit frisk fis-s˙ana tassajf.

A˙na llum m’g˙andniex iktar bΩonn iqajjimna s-serduk billi jidden wara darna biex iqajjimna.

G˙andna biΩibilju ta’ sveljarini.

Imma dak a˙na l-moderni. Dawk li g˙adhom ma g˙addewx il-quddiem fiç-çivilizzazzjoni b˙alna g˙adhom jistennew is-serduk iqajjimhom b’dik il-g˙anja tieg˙u ma’ kull Ωernieq. Imma g˙ad fadal ˙afna fid-dinja li jiddependu minn dik il-g˙ajta ma˙nuqa tas-serduk biex ikunu jafu x’˙in hu.

Meta kont l-Indja ftit snin ilu ta’ sikwit kont inqum kmieni, mhux g˙ax kien jidden is-serduq fil-mandra, imma g˙ax kien ji©i xi ˙add wara li jkun mexa xi sieg˙a jew tnejn wara dak li kienu jsej˙ulu “Sim Raq”, ji©ifieri wara li jkun beda jidden is-serduk. U 22

d-dinja ta’dawk l-in˙awi g˙adha tiddepenedi fuq kemm u meta jidden is-ser duk.

It-tfajjel li jg˙arax sieq is-serduk Meta nisimg˙u l-kelma serduk ˙sebijietna x’aktarx jaqg˙u fuq San Pietru u ç-ça˙da li g˙amel lil Kristu waqt li kien qed ji©i kkundannat minn Pilatu. Filpurçissjoni tal-Ìimg˙a l-kbira ng˙arrxu biex naraw lix-xwejja˙ Pietru b’dak it-tifel mieg˙u iΩommlu serduk b’g˙alla ˙amra u b’arja ta’ suppervja. Xi drabi t-tifel ikun imdorri jg˙arax ftit sieq is-serduk u dan jidden wa˙da li dda˙˙ak lil dawk ta’ madwaru. Ma jistax wie˙ed ma jid˙akx, imma dnub li dak is-serduk jidden ma jfakkarniex fi ©rajja li g˙andha tnixxielna dmug˙ minn g˙ajnejna tnikkitna g˙aliex tfakkarna f’dik it-twiddiba ta’ Ìesù lil San Pietru, “Illum, dal-lejl, qabel ma jidden is-serduk darbtejn, tiç˙adni tliet darbiet”.

Min jaf kemm-il darba Ìesù jkollu g˙ax jag˙mlilna din ittwiddiba b’mod jew ie˙or. Imma a˙na n˙allu s-serduk jidden mhux darbtejn jew tlieta imma l-lejl kollu u sa nofs inhar ukoll.

Jekk din ix-xena ta’ San Pietru dda˙˙akna, mhux San Pietru bilkuxjenza tieg˙u mg˙obbija g˙andu

jda˙˙akna imma t-tfajjel li blinnoçenza tieg˙u jg˙arax lil dak isserduk. Nid˙ku mhux b’San Pietru u s-serduk tieg˙u u l-ftira li kien fattar f’dak il-mument tal-fidwa tag˙na, imma g˙ax dak it-tfajjel innoçenti kien ifakkkarna xi ftit fl-innoçenza li Ìesù jixtieq li jkollna f’˙ajjitna.

Is-serduk ta’ tfuliti Hemm ˙afna stejjer li nistg˙u nirrakkontaw fuq is-serduk. Imma wa˙da speçjali g˙andha x’taqsam ma’ tfuliti. Fil-familja tag˙na speçjalment l-erba’ zijiet tieg˙i minna˙at’ ommi lkoll kienu mda˙˙lin f’˙idma tal–knisja. Dak li ji©ini ˙afna f’mo˙˙i f’dan il-mument hu z-ziju Ìanni mag˙ruf ma’ kul˙add “Tal-Kaxxett.” Dan kien jg˙in bil˙mara tieg˙u. Dak iΩ-Ωmien, meta l-arçipriet kien ji©i g˙at-tberik flok xi ˙a©a tal-flus kif ikun jist˙oqq, kienu jtuh serduk sabi˙, ˙afna drabi ˙asi mdaqqas li jkunu ˙asbu g˙alih mill-Milied jew mill-ewwel tas-sena..

Sriedak minn kull dar speçjalment jekk tkun triq twila, kien fihom tag˙bija. Dak iΩ-Ωmien ma kienx hemm ˙lief karettun tal˙mar jew ta’ xi Ωiemel biex jg˙abbu fuqu s-sriedak mog˙tija lill-arçipriet.

Iz-ziju Ìanni kien jarma l-˙mara ©wejda li kellu u meta jsir il-˙in jitlaq g˙al wara l-arçipriet. Wie˙ed li kien itih daqqa t’id, speçjalment

meta ja˙rab xi serduk, kien Karmnu Lejsu. Tul il-karettun kellu qafas u kien jag˙laqhom wie˙ed wie˙ed ©o fiha. Meta din kienet timtela sewwa ©ie li kien jifta˙ l-g˙atu biex ideffes xi ˙asi. Xi serduk b’g˙ajnejn ta’ seqer jie˙u x-xoqqa f’moxtha li l-g˙atu jkun miftu˙ biΩΩejjed biex ja˙rab minnu g˙all- ˙elsien tieg˙u. Iz-ziju Ìanni u Karmnu lLejsu kienu jag˙mluha g˙al warajh jaqbΩu ˙ajt ta’ g˙alqa wara l’o˙ra u malajr jer©g˙u jitfg˙uh mal-o˙rajn.

G˙al seba’ u g˙oxrin sena jien kont kappillan ta’ Ωew© parroççi flIndja . Ma kellix bΩonn la l-˙mara taz-ziju Ìanni u lanqas l-g˙ajnuna ta’ Karmnu l-Lejsu biex in©orrr issriedak ta’ wara t-tberik. Imma qatt

ma mort lura d-dar fjakk. Is-serduk kont nie˙du fl-istonku im˙awwar bil-kari u misjur tajjeb fi platt imbur©at bir- ross wara t-tberik ta’ dik id-dar. Ìi©i Camilleri, s.j.

Tra©edja IΩda l-ag˙ar tra©edja kienet, meta darba kif iz-ziju wasal id-dar, feta˙ il-qafas u sab il-biçça l-kbira tas-sriedak kollha kwieti u ma jit˙arrkux. Il-biçça kbira minnhom kienu mejta. Kien hemm marda li xterdet malajr fosthom u bis-s˙ana tal-qafas u l-marda li ˙akmithom il-biçça l-kbira tag˙hom sabu lmistrie˙ ta’ dejjem qabel is-sikkina wasslithom g˙all-borma wara li jkunu mnittfin. Din it-tra©edja ma skura©©ietx liz-ziju Ìanni. Meta ma kienx jifla˙ idur iktar max-Xag˙ra g˙all-˙isien u l-g˙awwietaq talArçipriet xtaq li dak ix-xog˙ol jibqa’ fil-familja. Bil-qalb kollha u bla tlaqlieq da˙al g˙alih ibnu Ìiljan Imma l-iktar ˙a©a li kienet iΩΩidlu l-˙mura ta’wiççu (li dejjjem kien qisu ˙aw˙a) kienet meta qabel isuq g˙al dar o˙ra b’nofs il-beretta jg˙atti wiççu u jistaqsi lil ta’ dik iddar jekk kienux insew jag˙tu l-˙asi jew g˙all-inqas g˙attuqa g˙allArçipriet!

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

23

(Dan li ©ej hu artiklu miktub minn Dr Lester Sauvage, kirurgu famuΩ tal-qalb, mill-istat ta’ Washington, l-Istati Uniti ta’ l-Amerika. Sa dakinhar li kiteb dan l-artiklu fl-1996, Dr Sauvage kien g˙amel operazzjonijiet ma©©uri, nofshom tal-qalb, fuq 10,000 persuna.)

3. Aqdi lil Alla billi taqdi lil g˙ajrek.

Meta tg˙in lil ˙addie˙or, t˙ossok a˙jar. Opportunitajiet biex ng˙inu hemm ˙afna. Ibda minn dak li hemm ˙dejk b˙alissa. Óafna mill-pazjenti tieg˙i jsibuha Mill-bidunett kont in˙ares lejn 2. Tkellem ma’ Alla diffiçli jispjegaw x’inhu l-hena il-mediçini minn lenti spiritwali. u tibΩax tag˙tih widen. g˙alihom. Imbag˙ad ng˙idilhom Ftit li xejn iltqajt ma’ ateji fuq ilM’g˙andi l-ebda dubju li l-mod kif jien x’nifhem b’hena. G˙alija il-pazjent i˙ares lejn it-twemmin mejda ta’ l-operazzjonijiet. Meta l-hena u l-kuntentizza jfissru paçi tieg˙u u lejn ir-reli©jon g˙andu jkun mhedded, l-ispirtu tag˙na tal-qalb u tal-mo˙˙ u dak il-fer˙ x’jaqsam ˙afna mal-mod kif hu j˙oss il-bΩonn ta’ xi g˙ajnuna. speçjali li t˙oss meta tg˙in lil jirkupra minn operazzjoni u kif Óafna pazjenti jaraw il-mewt qrib ˙addie˙or bi spirtu ta’ m˙abba. ikompli jg˙ix ˙ajtu. u jift˙u qalbhom g˙al Alla.

In˙obb nissu©©erixxi lill-pazjenti Il-pazjenti tieg˙i jaslu biex jaraw Lill-pazjenti kollha tieg˙i tieg˙i biex dak iΩ-Ωmien kwiet ta’ n˙ajjarhom jimxu ma’ dan il-pjan il-˙ajja nfisha b˙ala forma ta’ wara l-operazzjoni juΩawh biex maqsum fi tliet partijiet. Nemmen talb. Anke dawk fosthom li huma ja˙sbu fil-fond dwar it-tifsira ta’ ˙afna li min jimxi ma’ dan il-pjan çiniçi jew jibΩg˙u, sabu li Alla ˙ajjithom u jippjanaw dak li se ikun qed jg˙in lilu nnifsu biex hu l-aqwa ˙abib tag˙hom. Meta jag˙mlu fil-futur. jirkupra. nitolbu lil Alla g˙all-g˙ajnuna, 1. G˙ix kull ©urnata b˙allikieku irridu nag˙tu kienet l-unika wa˙da ta’ ˙ajtek. kas ta’ dak li T˙allix g˙al g˙ada – g˙ada jista’ jg˙idilna. Il-˙asra ma jasal qatt, u l-biera˙ g˙adda u hi li tant ng˙ixu mar. Kull jum, ag˙mel dak kollu ˙ajja mg˙a©©la li tista’ bl-a˙jar mod li tista’, kun li ˙afna drabi ©eneruΩ ma’ kull min tiltaqa’ ma nindunawx u qis li lill-membri tal-familja b’dak li Alla tieg˙ek u lil ˙biebek turihom li jkun irid int t˙obbhom u twiΩinhom filjg˙idilna. bΩonnijiet tag˙hom.

Meta ng˙ixu kull jum ta’ ˙ajjitna b’mod ener©etiku u dinamiku, Ωgur li nag˙mlu ©id lil sa˙˙itna.

24

Lejn Óajja Sesswali Isba˙ Is-sbu˙ija u l-valur tal-©isem Hemm min jara l-©isem b˙ala xi ˙a©a artistika, hemm min jarah b˙ala xi ˙a©a tabù jew ma˙mu©a, min jarah biss b˙ala biçça la˙am, u min jarah mifrud mir-ru˙. U Alla kif i˙ares lejh?

Meta Alla ˙alaq id-dinja ra li kollox kien sabi˙ u tajjeb, inkluΩ il-©isem tag˙na. Ra©el u mara ˙alaqhom. Meta a˙na niskopru s-sbu˙ija u t-tjubija ta` ©isimna nkunu qeg˙din nag˙mlu esperjenza ta’ Alla li fuq xbieha tieg˙u ˙alaqna, ra©el u mara. Il-©isem huwa sagru. “U t-tnejn kienu g˙erja, ir-ra©el u martu, u ma kinux jist˙u minn xulxin” (Ìen 2.25) Ftit kliem li fih ji©bor veritajiet kbar.

Meta Ìesù beda l-mixja tieg˙u b˙ala bniedem, ˙a ming˙and Marija ©isem b˙al tag˙na f’kollox barra d-dnub.

L-ebda parti tal-©isem ma hi anqas filgie˙ minn partijiet o˙ra u kollha huma bΩonnjuΩi biex il-bniedem ikun s˙i˙.

Bl-iskoperti li saru llum nistg˙u nifhmu aktar is-sbu˙ija tal-bniedem - innis©a tal-©isem u l-mod kif jiffunzjona, dak li j˙oss u ja˙seb il-bniedem flimkien mad-don tar-rieda ˙ielsa tieg˙u.

G˙alhekk aktar ma nkunu nafu lilna nfusna, aktar ma niskopru kemm kull persuna hija unika, aktar nistg˙u nfasslu l-azzjonijiet u d-deçiΩjoniet tag˙na b’mod li ng˙ixu ˙ajja sesswali isba˙.

Is-sesswalità – drive jew bΩonn?

Is-sesswalità hija drive aktar milli bΩonn. Drive g˙ax hija potenzjal li tista’ tuΩah jew ma tuΩahx skond deçiΩjoni li tie˙u. Mhux b˙all-ikel u x-xorb li huwa bΩonn indipendenti mir-rieda tal-

bniedem.

B˙all-animali... id-drive tassesswalità hija ma˙suba g˙at-tkattir ta` l-ispeçi.

Mhux b˙all-annimali... id-drive tassesswalità hija ma˙suba wkoll biex tibni relazzjonijiet intimi u stabbli.

G˙all-bniedem is-sesswalità hija drive aktar milli bΩonn; drive ma˙suba biex tinfeta˙ g˙all-o˙rajn biex tirrelata, biex ting˙aqad, biex taççetta lill-˙addie˙or u tkun aççettat, biex t˙obb u tkun ma˙bub.

Tajjeb li nirrealizzaw li l-©isem, issess u s-sesswalità m’humiex ta’ tfixkil g˙all-˙ajja spiritwali. G˙all-kuntrarju, permezz tag˙hom naslu g˙all-milja tal˙ajja u g˙all-qdusija.

Meta hu mument tajjeb g˙as-sess? “Ìieli ried aktar milli xtaqt jien u kont ng˙id ‘le’. Kont niddejjaq ng˙idlu ‘le’ g˙ax ma ridtx li jinkiser jew i˙ossu ‘rejected’... Qatt ma ddispjaçiena li stennejna.” Nicole “Kienet ovvja li nkun sesswalment attiv fir-relazzjonijiet li jkolli... sakemm iltqajt ma` tfajla li qaltli li tixtieq tistenna...” Kurt G˙al aktar esperjenzi ta` Ωg˙aΩag˙ kemm li g˙aΩlu li jistennew u anki le Ωur il-website www.kdz.org.mt Dan l-artiklu huwa parti mill-kampanja – Lejn ˙ajja sesswali isba˙ – kampanja ogranizzata mill-Kummissjoni Djoçesana Ûg˙aΩag˙ (KDÛ), il-Moviment ta` Kana u Dar ÌuΩeppa Debono. G˙al aktar tag˙rif fuq din il-kampanja çempel fuq 21484506 jew ibg˙at email fuq info@kdz.org.mt

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

25

G˙eΩieΩ ˙bieb Ng˙idilkom prosit kbira u grazzi ta’ din ir-rivista eççellenti li to˙or©u g˙alina. RM2000 - Lil Óbiebna jimlieni b’kura©© u tama. Xi kultant in˙ossni ˙a naqta’ qalbi g˙ax il-˙ajja ta’ kuljum mg˙a©©la wisq u titlob spejjeΩ kbar. B˙alissa qeg˙din nibnu u l-Bambin biss jaf!

Però grazzi g˙alikom u g˙all-Óanin Alla li tippubblikaw din ir-rivista. Vera nsibu ta’ interess u naqrah mill-bidu sa l-a˙˙ar. Inkun nistennieh minn xahar g˙al xahar u wara nqassmu lil tal-familja! Fih stejjer li vera jmissu l-qalb u vera g˙andna g˙alfejn nirringrazzjaw ’l Alla mhux b˙alma nag˙mlu xi kultant u ngergru g˙al affarijiet Ωg˙ar.

G˙al darba o˙ra GRAZZI U PROSIT. Nadine Fl-1 ta’ Novembru li g˙adda, il-Mulej sejja˙ g˙all-premju ta’ dejjem lil Monica Laferla li g˙al snin twal kienet tg˙in ˙afna fir-Regina et Mater b˙ala A©enta.

Monica twieldet il-Mosta u kella 56 sena meta temmet il-pellegrina©© tag˙ha f’din l-art.

Hi kienet mara ˙abbrieka ˙afna u kienet attiva f’diversi g˙aqdiet fosthom il-Komunità ta’ Óajja Nisranija u l-Legion of Mary. Kienet membru wkoll fil-kor Santa çeçilja tal-Mosta.

Imma dan l-a˙˙ar hi kienet waqfet millattivitajiet tag˙ha min˙abba mpennji ta’ familja u nuqqas ta’ sa˙˙a.

Kull min kien jafha, jistqarr li Monica kienet mara tar-ru˙ u kellha devozzjoni kbira lejn ilpjagi ta’ Ìesù u lejn ommna l-Madonna.

Ag˙tiha, Mulej, il-mistrie˙ ta’ dejjem.

IBGÓATLI LIL XI ÓADD Meta jkolli l-©u˙ ibg˙atli li xi ˙add li jkollu bΩonn jiekol Meta jkolli l-g˙atx ibg˙atli lil xi ˙add li jkollu bΩonn jixrob Meta jkolli l-bard ibg˙atli lil xi ˙add imterter Meta jkolli id-dwejjaq ibg˙atli lil xi ˙add li jkollu bΩonn min jikkunslah Meta s-salib tieg˙i jitqal g˙inni nerfa’ is-salib ta’ ˙addie˙or Meta nduq il-faqar mexxini g˙al g˙and xi ˙add fil-bΩonn Meta jkolli Ω-Ωmien g˙alija ibg˙atli lil xi ˙add biex ng˙inu g˙al ftit waqtiet Meta n˙ossni umiljat ara li jkolli li xi ˙add lil min infa˙˙ar Meta n˙ossni bla kura©© ibg˙atil lil xi ˙add li jkollu bΩonn min jag˙millu l-qalb Meta jkolli bΩonn min jifhimni ibg˙atli min ikollu bΩonn xi ˙add li jifhmu Meta jkolli bΩonn min jie˙u ˙siebi ibg˙atli li li xi ˙add biex nie˙u ˙siebu jien Meta na˙seb biss fija nnifsi i©bidli l-attenzjoni tieg˙i fuq ˙addie˙or Grazzi, Mulej Gesu’ Grazzi, l-akbar ˙abib RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

27

IL-ÌIÛWITI JOFFRULEK OPPORTUNITAJIET TA’ FORMAZZJONI Ag˙Ωel l-attività li tixtieq u ikteb jew çempel biex fejn hu me˙tie© tibbukkja jew tikseb aktar tag˙rif G˙all-aktar tag˙rif : Mount St Joseph Retreat House, Mosta Tel: 21 41 69 16 • Fax: 21 41 27 85

“Kif ng˙ix dejjem fil-PaçI ta’ Kristu”

Seminar nhar l-Erbg˙ha qabel il-festa tad-Duluri, 5 ta’ April, 2006 G˙aliex nitilfu daqshekk malajr il-paçi tal-qalb, meta mhux ukoll il-paçI ma’ l-o˙rajn?

F’dan is-Seminar infittxu l-g˙eruq talvera paçI u naraw x’rabta hemm bejn dil-paçI u l-verità fuqna nfusna u fuq l-o˙rajn.

Imexxi: Fr Arthur G. Vella, SJ Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta

Irtir ta’ Weekend g˙all-MiΩΩew©in

Dan il-weekend huwa okkaΩjoni g˙al dawk il-koppji miΩΩew©a li jixtiequ j©eddu u jiççelebraw il-weg˙diet taΩΩwie© tag˙hom. Din hija esperjenza spiritwali b’differenza .

Mill-Ìimg˙a, 28 ta’ April, fis-6.00 pm sal-Óadd 30, fil-5.00 pm Jiffaçilitaw il-Koppja Carmen u Karm Conti u Fr Vince Magri, SJ Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta

Irtir ta’ Weekend g˙all-Persuni Sseparati

Is-separazzjoni fiΩ-Ωwie© qatt m’hi feliçi.

It-tbatija u t-trawma j©ibu mag˙hom kriΩi profonda u tolqot ir-relazzjoni ma’ Alla wkoll. Dan il-Weekend joffri spazju u ambjent lill-persuni sseparati biex jaqsmu l-we©g˙at tag˙hom. Ikun hemm ˙in g˙at-talb personali u fi grupp.

Mill-Ìimg˙a, 5 ta’ Mejju, fis-6.00 pm salÓadd 7, fil-5.00 pm Imexxu: Fr Vince Magri, SJ, Ms Mary Cassar u Ms Polly Schembri, Counsellors fil-Moviment ta’ Kana.

Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta

Xahar irtit Injazjan - 30 Jum Dan l-Irtir hu g˙al min jixtieq jag˙mel ix-xahar kollu, tmient ijiem jew xi numru ta’ ©ranet.

Retreat for Professional Men in English Dar Manresa, Victoria G˙awdex, Tel: 2155 6635 Lent is a time of preparation for the solemn celebration of the Lord’s victory over sin and death. It is a special time of grace and reconciliation. Every year Manresa House offers a 5-day retreat in English to members of the professions.

On the last day the retreatants go on a pilgrimage to the Shrine of our Lady of Ta’ Pinu.

Dates: Friday,7 April at 7.00 pm – Tuesday,11 April after lunch Director: Fr Paul Andrews, SJ, an Irish Jesuit who is a psychologist, a counsellor and a writer, with a long experience in the giving of the Spiritual Exercises.

Erba’ snin tar-rivista ORBIS

Çentru Fidi u Ìustizzja, Ûejtun, Tel: 2167 7841 Biex ifakkar il-bidu tal-˙ames sena millMill-31 ta’ Lulju sat-2 ta’ Settembru, 2006 pubblikazzjoni ta’ Orbis, ir-rivista ta’ kull Imexxi: Fr Paul Deguara, SJ tliet xhur tal-ÌiΩwiti Maltin. Iç-çentru ser Post: Mount Sat Joseph Retreat House, jorganizza “Round Table” fuq il-qag˙da Mosta. preΩenti tas-soçjetà u l-knisja Maltija, biex Biex tinkiteb, çempel lil Fr Deguara fuq nag˙tu ˙arsa ’l quddiem lejn kif ir-rivista numru 21 24 71 16 jew 79 28 45 59 taqdi l-missjoni tag˙ha a˙jar.

Data: Il-Óamis, 25 ta’ April, fis-7.00 pm Post: Fis-Sala tas-Sixth Form tal-Kule©© San Alwigi, B’kara

28

INYGO – in-Network Injazjan g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ jistiednek g˙al esperjenza unika:

Manresa 2006 InΩuru Lourdes- Javier- Loyola Mit-Tnejn 31 ta’ Lulju sat-Tlieta 15 t’Awwissu 2006 300 Ωag˙Ωug˙ u Ωag˙Ωug˙a jimxu wara Kristu Organizzat minn: Réseau Jeunesse Ignatien, inYgoInternazzjonali, inYgo-Malta Esperjenza ta’ mixi ma’ Ωg˙aΩag˙ millEwropa kollha (Malta, Franza, Italja, Spanja, Irlanda, Ingilterra, Bel©ju, Ìermanja, Slovenja, Awstrija …) ma’ gwida fi gruppi Ωg˙ar ta’ 7 persuni mqassmin skond l-eta’ (17-20; 21-24; 25-30): • • • •

Biex tg˙ix mixja spiritwali Biex tiltaqa’ ma’ o˙rajn Biex titg˙allem tie˙u deçiΩjonijiet Biex tg˙ix il-Festa u l-Fer˙ fil-Knisja

Pellegrina©© g˙all-istudenti u professjonisti Ωg˙aΩag˙.

Fl-okkaΩjoni tas-sena tal-Ìublew 2006 – ‘Óbieb fil-Mulej’

Il-Programm

1-2 t’Awwissu Jibda il-pellegrina©© g˙all-Lourdes 2-6 t’Awwissu Il-pellegrina©© - 4-5 sig˙at mixi kuljum 6 t’Awwissu Diversi g˙aΩliet : Pellegrina©© jew irtir 7-11 t’Awwissu Forums (Tista’ tag˙zel minn dawn – muΩika u kant; workshops fuq il-kitba; teatru Bibbliku; ˙idma manwali; inputs fuq il-˙ajja affettiva) Jew Irtir b’Akkumpanjament Personali f’ Loyola 12 t’Awwissu Ni©u lura flimkien mill-esperjenzi differenti (forums, irtiri, esperjenzi fuq id-dg˙ajsa) fi spirtu ta’ festa.

13 t’Awwissu Quddiesa f’Loyola Erbg˙a modi kif tie˙u sehem: 1. Pellegrini bil-mixi – 1-13 t’Awwissu (ara l-programm fuq: mixja u forums jew irtir) 2. Pellegrini fuq dg˙ajsa – 4- 13 t’Awwissu (esperjenza unika ta’ 9 tijiem fuq dg˙ajsa) 3. Pellegrini g˙as-servizz – 31 ta’ Lulju -14 t’Awwissu (g˙as-servizz tal-pellegrini l-ohra, fit-triq ma’ l-o˙rajn)

esperjenzi: … li tg˙ix fi grupp ‘Permezz tal-mumenti ta’ sharing fil-gruppi, din l-esperjenza g˙enitni nitkellem dwar dak li kont qed ng˙ix ‘ … dwar it-talb ‘Skoprejt it-talb: b˙ala relazzjoni ta’ fiduçja, u intimita’ kbira ma Kristu’ … dwar il-Knisja ‘Skoprejt Knisja li takkumpanja lill-persuna filmixja spiritwali tag˙ha!’ … id-deçiΩjonijiet ‘ Tg˙allimt kif nag˙Ωel bil-liberta’, dak li veru jaqbel g˙alija. Kien importanti ˙afna, speçjalment f’mument b˙al dan, meta g˙andi tant deçiΩjonijiet importanti x’nie˙u.” …dwar is-servizz ‘Permezz ta’ l-esperjenza ta’ servizz, Manresa g˙enitni nintegra l-ispiritwalita’ tieg˙i mal-˙ajja ta’ kuljum’ Jekk trid aktar informazzjoni jew jekk trid tara r-ritratti ta’ esperjenzi simili li di©a saru… Ara www.manresa2006. com inYgo-Malta ser jorganizzaw grupp g˙al Manresa 2006. G˙al aktar informazzjoni jew g˙all-applikazzjoni, ikteb lil Fr. Jimmy Bartolo, s.j.

(Tel.2340 2341) jew lil Fr. Joseph Cassar, s.j. (Tel. 21440325)

X’qalu Ωg˙aΩag˙ dwar dawn l-

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

29

Dak il-ftit li tag˙ti jintraddlek elf darba aktar.

“Li tag˙mlu ma’ ˙uti tkunu tag˙mluh mieg˙i” jg˙id il-Mulej.

Ûejtun 2006 - Lulju - Awissu

Grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ li jixtiequ jg˙inu filkamp sajf tat-tfal fiΩ-Ûejtun. Kul˙add irid jattendi g˙al seminar ta’ formazzjoni bejn is-7 u d-9 ta’ Lulju. Tul Lulju niltaqg˙u darbtejn fil-©img˙a. Minn wara Santa Marija niltaqg˙u kuljum sat-Talent show fil-5 ta’ Settembru.

G˙andna bΩonn ukoll volontiera biex ng˙inu tfal batuti fil-qari u l-kitba tul is-sajf.

Minn hu nteressat içempel lil Fr Edgar Busuttil sj tel: 21694583

E©ittu 2006 2-27 ta’ Lulju

Tliet esperjenzi spiritwali u komunitarji f’postijiet differenti mat-tfal fqar tal-E©ittu.

L-ewwel grupp, fil-g˙odu jorganizza skolasajf g˙at-tfal fqar tal-Muqattam fil-Kajr fejn ja˙dmu s-sorijiet ta’ Madre TereΩa. Wara nofs in-nhar issir ˙idma mal-anzjani u t-tfal fil-Faggala flimkien mal-istess sorijiet.

It-tieni grupp jorganizza skola-sajf g˙attfal fqar tal-villa©© ta’ Nagiddik. Dik qrib il-Minja. It-tielet grupp ja˙dem mat-tfal fqar fiç-Çentru ta’ Gad el Sid immexxi mill-ÌiΩwita Malti P. Twanny Fenech. Isiru intervisti biex jing˙aΩlu l-gruppi.

Ting˙ata prijorita’ lill-istudenti universitarji.

Applikazzjonijiet u iktar dettalji minn g˙and Fr. Jimmy Bartolo sj, chaplaincy@um.edu.mt, tel. 23402341

Al©erija 2006 10 ta’ Lulju - 3 t’ Awissu

Tlett ©img˙at esperjenza mat-tfal fqar tal-Al©erija. Il-kamp sajf ji©i organizzat flimkien ma’ grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ millAl©erija u norganizzaw kamp tas-sajf g˙al dawn it-tfal. Noqg˙odu f’komunità ta’ sorijiet ta’ Madre TereΩa. Din tkun

esperjenza unika fejn nibnu komunità flimkien mas-sorijet, Ωg˙aΩag˙ Al©erini u tfal. Minkejja reli©jonijiet differenti u kulturi differenti tkun esperjenza fejn naraw ˙afna ˙itan jaqg˙u u ning˙aqdu flimkien.

Importanti ˙afna li dawk kollha li japplikaw ikollhom fidi qawwija fil-Mulej u jafdaw filprovidenza tieg˙u u jkunu nies li g˙andhom esperjenza li jg˙ixu ©o komunità.

Ig˙in ukoll li tkun taf ftit Françiz. Jekk g˙andek bejn 19 u 25 sena u tixtieq tapplika çempel lil Fr. Edgar Busuttil sj tel: 21694583.

Etjopja 2006 3-30 t’ Awissu

Esperjenza spiritwali ta’ ˙idma diretta ma’ l-ifqar nies fil-Mother Teresa Home of the Dying f’Addis Ababa, kif ukoll ma’ tfal iltiema u/jew HIV f’çentri o˙ra.

B’kollaborazzjoni mas-sorijiet Fran©iskani tal-Qalb ta’ Ìesù u mal-ÌiΩwiti. Miftu˙a g˙al Ωg˙aΩag˙ maturi bejn it-18 u s-26 sena li lesti jg˙ixu ˙ajja sempliçi u jo˙olqu ambjent ta’ komunità. Esperjenza tajba ˙afna g˙al dawk b’esperjenza fil-mediçina, fil-fiΩjoterapija u t-tag˙lim tat-tfal u g˙al min jixtieq jesplora iktar fil-fond il-˙idma missjunarja tal-Knisja.

Applikazzjonijiet u iktar dettalji minn g˙and Fr Joseph Cassar sj, josephcassar@jesuits.net, tel. 21440325.

Cottolengo 2006 15 - 30 ta’ Lulju

L-esperjenza ta’ Cottolengo hija mmirata biex tag˙ti çans lil Ωg˙aΩag˙ ©eneruΩi jinfet˙u aktar g˙al persuni li jiddependu g˙al kollox mill-o˙rajn: persuni b’diΩabilità mentali jew fiΩika, anzjani u morda f’qieg˙ ta’ sodda. Óafna drabi dawn il-persuni, aktar mill-g˙ajnuna fizika, g˙andhom bΩonn preΩenza ta’ wens u m˙abba. Però din l-esperjenza titlob ˙inijiet twal ta’ servizz

matul il-©urnata kollha u wie˙ed irid ikun lest li jg˙in u jaqdi l-bΩonnijiet kollha li marid jista’ jkollu.

Esperjenza b˙al din hija ndirizzata l-aktar g˙all-istudenti maturi tas-Sixth Form talKulle©© San Alwi©i, iΩda ©ieli ing˙aqdu mag˙na Ωg˙aΩag˙ o˙rajn li kienu lesti jintegraw ruh˙om fil-grupp. Ìeneralment il-grupp ikun mag˙mul minn tmien persuni, tfajliet u ©uvintur.

Min hu nteressat jista’ jikkuntattja jew lil Fr. Anthony Cilia, s.j.

Tel. 21556635; anthonycilia@jesuits.net jew lil Fr. Joe Cassar, s.j. Tel. 21441583

Life Cycle 2006 29 ta’ Lulju - 9 t’ Awissu

Life Cycle Challenge hija qadfa bir-roti li ssir kull sena minn çiklisti Maltin f’pajjizi differenti. L-g˙an ewlieni ta’ dawn iç-çiklisti huwa li jin©abru l-flus g˙al pazjenti li jie˙du l-kura fir-Renal Unit ta’ l-Isptar San Luqa.

Barra minn hekk din l-isfida tg˙in biex tkattar l-informazzjoni dwar il-mard tal-kliewi u taghti g˙ajnuna lil min ibati minn din il-marda.

Permezz tal-Life Cycle jitkattar l-g˙arfien tad-donazzjoni ta’ l-organi u b’hekk jiΩdiedu aktar id-donaturi. L-isfida ta’ din is-sena se tie˙u liç-çiklisti minn Oslo in-Norve©ja sa’ Rovaniemi fil-Finlandja, via l-’Arctic Circle’ u l-Isvezja, distanza ta xejn inqas minn 2000 kilometri mifruxin fuq 11-il ©urnata. L-isfida ta’ din is-sena qieg˙da tkun meqjusa b˙ala l-aktar wa˙da kies˙a min˙abba t-temperaturi baxxi fl-’Arctic Circle’, b’xenarji mill-isba˙ kif taf toffri l-Iskandinavja.

Kull min hu interessat jista’ ji©bor applikazzjoni mill-kumpless sportiv ta’ San Alwi©i (Tel. 21441502) jew mill-Kappella ta’ l-Università (Tel.23402341). G˙al aktar informazzjoni çempel lil Jonathan Barbara fuq 99485895.

g˙andna bΩonn

l-g˙ajnuna tieg˙ek Nirringrazzjaw lil ˙afna qarrejja li jinkura©©una bl-ittri tag˙hom u bl-offerti ©eneruΩi.

Ming˙ajr l-g˙ajnuna ©eneruΩa tag˙kom il-Magazine ma jistax ikompli.

NAPPELLAW LILL-QARREJJA Biex jagÓtuna daqqa t’id biex inkomplu nagÓmlu l-Ìid.

INT UKOLL TISTA’ TGÓIN… 1. Ìedded l-abbonament tieg˙ek g˙as-sena l-©dida fil-pront.

2. Ma’ l-abbonament ibg˙atilna offerta b˙ala g˙ajnuna.

3. Tista’ ssir AÌENTA tal-magazine. Dan ifisser li tg˙inna ni©bru l-flus ta’ l-abbonati fil-belt/ ra˙al tieg˙ek direttament mid-djar tag˙hom.

4. Sibilna abbonati ©odda. Óajjar lil ˙biebek u qrabatek jinkitbu fil-magazine.

5. Iktbilna l-esperjenzi, problemi, mistoqsijiet tieg˙ek biex naqsmuhom mal-qarrejja.

6. Id˙ol voluntier/a biex tg˙in fix-xog˙ol ta’ uffiççju u xog˙ol ie˙or li hemm bΩonn.

Jekk tixtieq aktar informazzjoni çempel jew ikteb: 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR03 tel. 2141 2606 • email: rm2000@jesuit.org.mt • SMS: 7982 6899

Grazzi Fr Paul Chetcuti sj u Fr John Scicluna sj Edituri

PELLEGRINAÌÌ Lourdes – Loyola – Javier

Din is-sena a˙na l-ÌiΩwiti qed niççelebraw l-450 sena mill-mewt ta’ Sant’Injazju, u l-500 sena mit-twelid ta’ San Fran©isk Saverju u tal-Beatu Pietru Favre.

Fost çelebrazzjonijiet o˙ra, il-Provinçja Maltija, mit-30 ta’ Awissu sal5 ta’ Settembru, 2006, ser torganizza Pellegrina©© g˙al Loyola u Javier.

Wara li nΩuru ’l-Madonna f’Lourdes, immorru l-Kastel ta’ Javier fejn twieled San Fran©isk Saverju, nieqfu Pamplona fejn kien ferut Sant’Injazju u wara nΩuru l-Kastell ta’ Loyola fejn twieled Sant’Injazju u se˙˙et il-konverΩjoni tieg˙u. Nqaddsu fil-Kappella tal-KonverΩjoni.

Min jixtieq jissie˙eb mag˙na f’dan il-Pellegrina©© u jrid jikseb iktar tag˙rif, jikteb lil Fr Anton Galea, SJ, f’Dar tal-Provinçjal, 78 Triq il-MarkiΩ Scicluna, In-Naxxar NXR 03, jew içempel 21 412 606.

ÌEDDED L-ABBONAMENT TiegÓek illum U GÓiN FIL-ÓIDMA TAL-ÌiÛwiti ISSA TISTA’ TABBONA FL-RM2000-LIL ÓBIEBNA

L-ISPEJJEÛ GÓOLEW ÓAFNA, IMMA MA NIXTIEQUX NGÓOLLU L-PREZZ TA’ L-ABBONAMENT. QED INÓALLUH LM2 BISS, FILWAQT LI NITOLBU OFFERTA LIBERA LIL MIN JISTA’ JAGÓTI AKTAR MINN ÛEWÌ LIRI.

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

NIXTIEQU NIBQGÓU NIDDEPENDU MILL-ÌENEROÛITÀ TALQARREJJA. • TINSIEX IÌÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK • SIBILNA ABBONATI ÌODDA • OFFRI DONAZZJONI MAÛ-ÛEWÌ LIRI TA’ L-ABBONAMENT TIEGÓEK

50618916

jekk tixtieq taghti offerta ta’ Lm 3

ILLUM AKTAR MINN QABEL NIDDEPENDU MILL-ABBONAMENTI U MID-DONAZZJONIJIET LI TIBGÓATU MAGÓHOM.

50519210

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ Lm 5

PERMEZZ TAL-MOBILE

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bilposta.

(li minnhom 30 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

(li minnhom 50 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA.

Ibg˙at din il-formola Iva Nixtieq (immarka fejn jg˙odd g˙alik) lill-Editur, in©edded l-abbonament tieg˙i.

RM- LIL ÓBIEBNA nibda nirçievi l-magazine id-dar bil-posta c/o 78, Triq il‐MarkiΩ nag˙ti abbonament rigal lil: Scicluna In‐Naxxar NXR 03 Isem ena

Ab

nt ta’ S boname

L+ m2

A OFFERTuna ˙ajn b˙ala g

Data tat‐Twelid Tel Indirizz

Post Code Qed nibg˙at çekk/Postal order ta’

Carpet Zone ©entilment joffri Dirt Controller b˙ala rigal g˙ar-rebbie˙/a tal-Crossword Puzzle Disinn • Outlook Coop

SPIRITWALITA’: Sikwit isemmuha: x’inhi? Hemm differenza bejn reli©jon u spiritwalita’? G˙alfejn titlob? Kif l-a˙jar li titlob? Hemm twe©iba nisranija g˙attbatija?

Is-Soçjeta’ tad-Duttrina Nisranija qed tinawgura edizzjoni ©dida tarrivista Spiritwalita’. Fiha nsibu ttrattati diversi aspetti ta’ l-ispiritwalita’ fil-˙ajja nisranija. Tinteressak Ωgur Minn Librerija Preca, 25c biss. Jew abbona g˙al sena: LM 2.25 u tirçeviha bil-posta: to˙ro© erba’ darbiet fis-sena.

Tisliba April 2006 MIMDUDIN: 1. Par g˙all-mixi; 4.

Wa˙dam inn dawn f’xi skola; 7, M’g˙adux nej; 8. Missier il-protestantiΩmu; 9.

Jispiççaw, xi biçça xog˙ol; 10/12. Metall, g˙at-twieqi u l-bibien; 14/16. Nipprova naqbad xi ˙uta; 15.Irregalalek; 18. Linizjali ta’ Daniel Debono Sammut; 20.

G˙oddod tal-©lied; 21. Mhumiex imxelfin; 24. Kontinent; 25. Kollox ta˙t fuq; 26.

Trans World Airlines; 27.Ji©ri x’xi©ri u jkun xi jkun; 28. Issemma’ le˙nek f’xi kor.

WEQFIN: 1. Re, b˙al David; 2. Kelb u dan; 3. Inrie©i l-karozza; 4. G˙ajat ta’ w©ie˙; 5. Trab g˙all-konkrit; 6. Ji©u jarawk f’darek; 11. Dak ta’ Kristu qieg˙ed f’Turin; 13. Tliet piedi; 16. Tidlikha mal-˙obΩ biΩΩejt; 17. Dan qis li int taqdih sewwa; 18.

Nies minn tag˙na; 19. Óbiebna; 22. Ftehim bejn il-©nus, p.e. b˙al dak ta’ Varsavja; 23.

Wie˙ed milli hemm fl-Amerika, 34

Ikteb lil: Kummissjoni Óajja Spiritwali MUSEUM, Id-Dar Ìenerali Il-Blata l-Bajda ÓMR03 Kummissjoni.spiritwalita@sdcmuseum.org TWEÌIBIET g˙at-Tisliba ta’ Marzu, 2006 MIMDUDIN: 1. Katusa; 4. FaΩola; 7. Taw; 8. Assalt; 9. Attent; 10. Emir; 12. Qtar; 14/15.

Tarawx; 16/18. Pittur; 20. Idek; 21. Kura; 24. Niesek; 25. Imperu; 26. LLD; 27. Realta; 28. Ifalli.

WEQFIN: 1. Klaret; 2. Tisjir; 3. Atti; 4. Fwar; 5. Onesta; 6. Aktarx; 11. Marid; 13. Awtur; 16.

Pinnur; 17. TereΩa; 18. Tuzell; 19. Raguni; 22. Ikla; 23. Fidi.

Ir-REBBIEÓ tat-Tisliba ta’ Frar, 2006, hu Carmelo Attard minn Tal-Pietà.

IMPORTANTI: Ibg˙atu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000 Lil Óbiebna, 78, Marquis Scicluna Str, Naxxar NXR 03 It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar.

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturi u ˙bieb tag˙na mejtin: Óal Balzan John Bezzina

Lina Vella Bardon Bormla Saveria Gauci Birkirkara Antonia Sacco Ellul Floriana Patri Frangisk Azzopardi OFM Cap Christine Pearson James Pearson

Charles Tabone Il-GΩira Emanuel Farrugia Melbourne Alfons Sciberras

SOLIDARJETÀ KBIRA L-a˙bar li seba’ karozzi tal-ÌiΩwiti sfaw ma˙ruqa fil-bidu tax-xahar ta’ Marzu malajr ©riet ma’ Malta kollha. Dan ma kienx xi inçident tekniku, iΩda kien ˙ruq li sar apposta minn xi persuni li ppjanawh apposta. Il-karozzi li n˙arqu kienu jintuΩaw mill-ÌiΩwiti g˙all-˙idma tag˙hom fl-iskola, maΩ-Ωg˙aΩag˙, mar-refu©jati u nies fil-bΩonn u filÓidma saçedotali tag˙hom.

Esperjenza kerha m˙allta ma’ ˙afna tajjeb.

Nunzju Apostoliku li kollha çempluli biex jesprimu s-solidarjet u d-dispjaçir tag˙hom.

Kienet esperjenza ta’ biΩa’ li sibna ru˙na Flimkien mag˙hom il-Pro Rector u grupp ta’ lecturers ta’ l-Università, g˙alliema fil-mira ta’ min ried jag˙mlilna l-˙sara. tal-Kulle©© San Alwi©i, u bosta o˙rajn.

G˙al bosta Ωmien kienu qed jin©emg˙u u jixxandru opinjonijiet direttament kontrina l- Il-President ©ie jΩurna fil-Kulle©©. Il-Prim ÌiΩwiti min˙abba l-poΩizzjoni li ˙adna favur Ministru kitbilna ittra sabi˙a f’isem ilir-rispett s˙i˙ lejn kull persuna bla distinzjoni Gvern. Il-Ministri Tonio Borg, Louis Galea u s-Segretarji Parlamentari Tonio Fenech, u min˙abba l-˙idma tag˙na favur irToni Abela, Dolores Christina fost o˙rajn refugjati. Minn ta’ quddiem dehret il-˙idma taç-Çentru Fidi u Ìustizzja u dik tal-Jesuit Refugee Service.

Il-Mulej qed jinqeda bina biex ting˙ata xhieda fis-soçjetà tag˙na tal-valuri l-aktar fundamentali.

Ix-xmara ta’ support u solidarjetà li sibna minn kull na˙a kien tassew impressjonanti.

Dan hu ta’ konsolazzjoni. Bissa˙˙a ta’ dawn l-inçidenti, bosta nies u g˙aqdiet ippronunzjaw ru˙hom b’mod çar dwar il-valuri ta’ tolleranza u kontra kull xorta ta’ razziΩmu. Il-valuri li nixtiequ nwasslu jidhru kemm huma Il-President, Dr. E. Fenech Adami waqt iΩ-Ωjara li ankrati fil-qlub ta’ bosta fost Óutna Maltin. g˙amel il-kulle©©, flimkien mar-Rettur, Fr Patrick Magro (xellug) u l-Provinçjal Fr P. Chetcuti.

Gratitudni

Kemm g˙andna g˙ax inkunu grati lejn min esprima din is-solidarjetà bl-istqarrijiet, ittri, emails, telefonati u b’fatti b˙al g˙otjiet ta’ flus, offerti ta’ karozzi, pro©etti ta’ ©bir ta’ fondi, Ωjajjar, eçç.

Fost dawn tajjeb insemmu lil Mons.

Arçisqof u lil Mons Isqof t’G˙awdex u lin-

stqarrew din is-solidarjetà mag˙na. L-istess min-na˙a tal-partiti politiçi: Dr Alfred Sant, Gavin Gulia u M’Louise Coleiro g˙all-partit Laburista, Harry Vassallo g˙all-Alternativa u Joe Saliba g˙all-partit Nazzjonalista, flimkien ma’ diversi o˙rajn, fosthom diversi Provinçjali u personalitajiet o˙rajn u bosta

g˙aqdiet reli©juΩi.

Bosta persuni offrewlna numru ta’ karozzi, kemm b˙ala self kif ukoll b˙ala donazzjonijiet.

Kien hemm mumenti meta kellna offerti li jmissu l-qalb, b˙al dik ta’ omm ta’ familja li riedet toffrilna l-unika karozza tag˙ha akkost li l-familja tag˙ha toqg˙od ming˙ajrha. Diversi qed jibg˙atulna offerti ta’ flus biex nistg˙u niksbu karozzi o˙rajn g˙ax-xog˙ol tag˙na.

Min-na˙a tag˙hom l-awtoritajiet qed jag˙mlu ˙ilithom kollha biex isolvu l-kaΩ.

Il-Pulizija qed tag˙ti l-g˙ola prijorità lil dawn l-investigazzjonijiet.

X’inhu mportanti f’dan kollu

B’din is-solidarjetà in-nies qed jg˙idulna kemm g˙andhom bΩonn saçerdoti u reli©juΩi li jkunu fidili g˙as-sej˙a tag˙hom li jkunu bnedmin t’Alla fid-dinja tallum. Kul˙add jg˙idilna: ‘Komplu…

Taqtg˙ux qalbkom… Qed tag˙mlu sewwa…’ F’kelma wa˙da qed jg˙idulna: ‘Dak li qed tag˙mlu qed tag˙mluh f’isimna, g˙alina u mag˙na!’

Dan kollu g˙andu j˙e©©i©na g˙al fedeltà akbar lejn is-sej˙a tag˙na. Il-Mulej donnu jrid jurina kemm g˙ad g˙andu bΩonn tag˙na u kemm g˙adu jrid jag˙mel ˙wejje© kbar biç-çokon tag˙na.

GRAZZI lil dawk kollha li bit-talb, bil-kelma u bl-offerti tag˙hom urew solidarjetà mag˙na l-ÌiΩwiti f’din iççirkostanza. Fuq kollox nirringrazzjaw lil Alla li tant nies urew kemm g˙andhom g˙al qalbhom ir-rispett u d-dinjità ta’ kull persuna, g˙ax a˙na lkoll ulied ta’ Missier wie˙ed.

Pawlu Chetcuti sj Provinçjal

RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2006

35

Insalvaw lil pajjiÛna mill-vjolenza u l-intolleranza

Il-karozzi ji©u u jmorru...

Imma kif i©©ib lura qalb li ing˙alqet g˙al min qed ibati?

Nift˙u qalbna g˙al xulxin, g˙ax a˙na lkoll ulied ta’ Missier wie˙ed.