2011-10-December by RM2000

Ma˙ru© mill‐ÌiΩwiti Maltin • Diçembru 2011 • Sena 62 • Numru 10 • 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 2607

N E W S P A P E R P O S T

l-Bambin? Fejn hu

l-Bambin?

Fejn hu

Il-Milied! Ikun g˙adu bilkemm wasal l-G˙id tal-Mejtin, U d-dwal jinxteg˙lu mar-roundabouts u t-toroq. Bdiet tqattar l-ewwel xita, Il-˙wienet jimtlew bix-xniexel ileqqu U l-©ugarelli mlewnin, imgeddsin ta˙t si©ar tal-plastik. Kull filg˙odu l-gaΩΩetti jixeg˙lu bil-qtil, serq, bombi u droga; B’sentenzi ma˙fura, serqiet u xju˙ imsawtin. Tfal jiΩΩeffnu fil-parties b’nofs ilbies, mg˙annqa ma’ arblu, basta m’hemmx alko˙ol, ˙lief hemm barra dritt wara l-bieb! Iç-çensura insiha, kul˙add kiber, kul˙add issa fri. U r-riçessjoni ting˙eleb b’taxxa mnaqqsa, taxxa ma˙ruba. L-ekonomija hi kollox, fuq kollox l-alla tal-qlieg˙. U madwarna tfal bla omm jew bla missier, Inkella b’Ωew© ommijiet jew Ωew© missirijiet. Il-knejjes imΩejna, imma nofshom battala. Il-pritka jag˙milha it-tifel, a˙jar mill-qassis. U l-party nag˙mluh, ix-xorb nixorbuh, Il-wiski u l-inbid jit˙alltu mal-ikel u Ω-Ωfin. Breakfast tal-Christmas, u lunch tal-Milied. Tal-˙wienet jokorbu, g˙ax naqas il-bejg˙.

Nifir˙u g˙ax wasal il-krismis? Imma anqas il-kelma, mhux sew li tuΩaha. Inkella se twe©©a’ lil min ma jemminx. Hepi holidejs. Óu gost ˙a tistrie˙. U r-rota iddur, krismis-ri˙ersal G˙al pärti ferm akbar, f’lejl ie˙or speçjali Il-kbir Nju Jers Iv. Il-maxtura hemm qieg˙da, Bil-lest tistennih, Imma ç-çkejken Bambin Fejn hu, fejn jinsab? Meta ©ej u kif ©ej? Jekk anqas f’lukanda ©o Paceville Ma hemm post g˙alih, X’tistenna, li ssibu f’maxtura, fost tiben u çraret? U nstemg˙et il-g˙anja ta’ tfal ferm ˙elwin Iduru fis-swali mimlija bix-xju˙ Siekta, ççassati, f’memorji mitlufa. ‘O lejl tas-skiet…’ jixg˙elu g˙ajnejhom! ‘Ninni la tibkix…’ jitbissmu xufftejhom! U t-tfal fer˙anin ©rew lura lejn darhom JaqbΩu u jifir˙u g˙ax f’lejl ˙iemed u mo˙bi Kienu sabu l-Bambin.

IL-

AMPER (Silta minn ittra li dehret fil-ktieb Just Faith tal-ÌiΩwita IngliΩ Michael Campbell-Johnston SJ)

Ódejn id-dar fejn noqg˙od, hemm bini nofsu mwaqqa’, bla ilma u bla elettriku. Fih g˙addew numru ta’ familji li kull darba qatt ma joqog˙du iktar minn ftit xhur f’dan il-post. Fuq na˙a minnhom tal-bini, hemm speçi ta’ gabuba, fejn toqg˙od omm mal-˙amest itfal tag˙ha, kif ukoll xi qraba o˙ra. Dan il-post mimli ©rieden, u kull darba li tag˙mel ix-xita, l-ilma jqattar ©ewwa. It-tfal ta’ spiss ji©u jarawni biex juruni l-marki li l-gdim tal-©rieden bil-lejl i˙alli fuq l-g˙ekiesi. M’g˙andniex xi ng˙idu. Din il-familja tg˙ix f’miΩerja tal-biΩa’ u l-©lieda biex isibu biΩΩejjed x’jieklu ma taqta’ qatt. G˙aldaqstant, meta ftit qabel il-Milied, il-headmistress ta’ St. Joseph çemplitli biex tg˙idli li t-tfajliet f’wa˙da mill-klassijiet ta’ l-iskola tag˙ha kienu ©abru xi flus u xi ikel biex jippreΩentaw hamper, ma kellix g˙alfejn in˙abbel wisq mo˙˙i biex nag˙tiha l-isem ta’ xi ˙add fil-bΩonn. L-g˙ada filg˙odu mort jiena stess bil-hamper g˙and dawn il-©irien tieg˙i li kienu joqog˙du fil-gabuba…

Ftit sig˙at wara, tnejn mit-tfal ta’ din il-familja ©ew tifittxuni, u staqsewni g˙andix hamper ie˙or. Ikolli nistqarr li l-ewwel reazzjoni tieg˙i kienet: “O Ìesù! X’g˙amilt b’idejja! Issa ˙a jibqg˙u ji©u jiffittawni biex nag˙tihom mitt elf ˙a©a!” G˙alhekk g˙edtilhom: “Xi tridu tg˙idu biha din il-mistoqsija ? Dak il-hamper daqs dinja li ©ibtilkom dalg˙odu mhux biΩΩejjed?”

Huma we©buni: “G˙ax, ˙a ng˙idulek. Nafu lil wa˙da mara anzjana, li toqg˙od wa˙edha, ma’ Ωew©t itfal, f’villa©© fil-qrib, u nafu li tinsab fil-bΩonn daqsna. G˙alhekk ddeçidejna li nag˙tuha nofs l-affarijiet li kien hemm fil-hamper.” Dak il-mument b˙al issummajt quddiemhom. Ma kontx naf x’se naqbad ng˙id. Imbaghad g˙edt f’qalbi : “Tassew li dawn in-nies fehmu x’inhu l-veru spirtu tal-Milied”.

RM2000-LilÓbiebna • Diçembru 2011 • 3

Iktar ma jg˙addi Ω-Ωmien u iktar ma nag˙mel testijiet mediçi, iΩjed bdejt naqta’ qalbi li qatt kien se jkolli tarbija. Sirt nie˙u qatg˙a meta jasal il-Milied u kieku mhux ghax biex inkompli m’Alex , kieku t-tiΩjin Ωgur li kien jibqa fuq ir-raff. L-iktar li twe©©ag˙li qalbi kienet il-maxtura bil-bambin ©o fiha. Kont ng˙addi ˙in twil in˙ares lejn il-bambin fil-maxtura u nistaqsi lill-Madonna g˙aliex ma nistax inkun omm b˙alha jien ukoll. Ma’ Alex jew ma’ tal-familja ma tantx kont nifta˙ qalbi, iΩda kont nifta˙ qalbi mal-Madonna. Meta nsib ru˙i wa˙di fil-kwiet jew qabel ma norqod, kont insib ser˙an fit-talb. Kelli statwa Ωg˙ira tal-Madonna ta’ Fatima u mag˙ha kont niΩvoga d-dwejjaq tieg˙i u nitlobha bil˙rara tg˙inni nsir omm. Kien Marzu tal-1999 u fl-uffiççju bdew jg˙idu li min jippjana tarbija f’dan iΩ-Ωmien seta’ jkollu l-famuΩ ‘Millenium Baby’. Óassejt qalbi tinqasam u ma tkellimt xejn, g˙ax jien ukoll kont no˙lom din il-˙olma hekk sabi˙a. Ftit jiem wara dan l-episodju mort s’g˙and it-tabib g˙ax ˙sibt li kelli l-influwenza. B’fer˙ li ma jitwemminx skoprejt li kont se nsir omm. It-tarbija kellha titwieled bejn it-22 ta’ il-Milied aktar minni u er˙ilu jixtri t-tiΩjin Diçembru u l-bidu tal-Millenju l-©did. tal-Milied u jqatta’ s-sig˙at s˙a˙ iΩejjen. Kont qed in˙ossni ng˙ix f’˙olma u Kont nie˙u gost ng˙inu, iΩda iktar ma beda kull ˙a©a li nag˙mel bdiet tidher iΩjed jg˙addi Ω-Ωmien iktar bdejt in˙oss g˙afsa ta’ sabi˙a. It-tabib kien feta˙li g˙ajnejja u qalb malli nniΩΩlu l-kaxxi minn fuq ir-raff. qalli li bil-problemi li kelli setg˙a ma jkollix Lir-ra©el tieg˙i ma kont nurih b’xejn, tqala façli, iΩda jien kont fer˙ana wisq iΩda kull Milied li kien jasal kont dejjem biex ninkwieta ru˙i. nittama li jien ukoll b˙all-Madonna kien se Dan il-fer˙ beda jittappan wara seba’ jirnexxieli nsir omm. Kien jg˙addi Milied ©img˙at. Bdejt in˙oss u©ieg˙ f’darhi u wara ie˙or u d-deluΩjoni dejjem tikber. t-tabib iddeçieda li jda˙˙alni l-isptar g˙ax

IL-MAXTURA

DAMET VOJTA Ûmien il-Milied kont dejjem nistennieh b’˙erqa kbira. Inqisu b˙ala Ωmien ta’ fer˙ u g˙aqda. In˙ossni iktar qrib tal-familja u l-˙bieb. Ma bqajtx na˙sibha hekk pero’, wara esperjenza qarsa li g˙addejt minnha fl-1999. Konna ilna miΩΩew©in ˙ames snin u konna sikwit nitkellmu w nuru x-xewqa li nibdew familja. Ir-ra©el tieg˙i kien i˙obb 4 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

kien hemm çans li nitlef it-tarbija. Wara ©img˙a f’qieg˙ ta’ sodda jien fil-fatt tlift it-tarbija. Kienet spiççat il-˙olma tal-Millenju tieg˙i. Anke jekk kien fadal ftit xhur g˙all-Milied, kulma kien ji©ini f’rasi kien li l-maxtura tieg˙i kienet se ter©a’ tibqa vojta. Issa Ωmien il-Milied flok fer˙ beda jnissel fija vojt kbir, u kien ikolli mitt sena sakemm jg˙addi kollox. G˙alkemm bqajt m’g˙idt xejn lil Alex, issa flok inΩejjen kien ikolli mitt sena sakemm inΩarma kollox u na˙bi l-maxtura fuq ir-raff. Sadanittant bqajt nitkellem malMadonna u din re©g˙et ˙asbet fija, g˙ax ftit wara l-Millenju l-©did, jien er©ajt ˙ri©t tqila. Din id-darba g˙alkemm fer˙ana se ntir, kont ukoll beΩg˙ana ˙afna. Beda g˙addej iΩ-Ωmien u bdejt inqawwi qalbi. Wara tnejn u g˙oxrin ©img˙a tqala ˙assejt u©ieg˙ f’ Ωaqqi u kelli nid˙ol l-isptar. Sa l-g˙ada kont wellidt tifel il©miel tieg˙u, iΩda kien g˙adu Ωg˙ir wisq biex jg˙ix. G˙al darb’o˙ra l-Madonna ˙aditu mag˙ha u po©©ietu fil-maxtura tag˙ha. Il-maxtura vojta issa kienet saret ossessjoni g˙alija. Din id-darba fta˙t qalbi m’Alex u g˙idtlu li ma ridtx tiΩjin iΩjed fil-Milied. G˙alkemm ma qabilx mieg˙i, iddeçieda li jikkuntentani. Ftit qabel il- Milied attendejna g˙al quddiesa organizzata minn SANDS. Dan huwa grupp ta’ support g˙al ©enituri b˙alna li kienu tilfu t-trabi tag˙hom. Talbuni nitla’ naqra vers u propju f’dan il-vers kont qed nitlob l’Alla biex jg˙inni ng˙ix il-Milied b’serenita’. Óassejtu jaqbiΩli d-dmug˙ g˙ax b’dan il-vers donnu l-Mulej ried

jg˙idli xi ˙a©a. Lura d-dar g˙idt lil Alex iniΩΩilli l-maxtura bil-bambin minn fuq irraff u po©©ejtu fis-salott fil-post tas-soltu tieg˙u. Din l-esperjenza tat-twelid tat-tarbija tieg˙i ˙assejt li kienet bidlitni ˙afna. G˙ad li issa x-xewqa li jkolli tarbija kienet saret kwaΩi ossessjoni g˙alija, pero’ kont in˙ossni differenti. Meta kont nara xi omm g˙addejja fit-triq bit-tarbija tag˙ha, kont niftakar f’Jake tieg˙i li l-bambin ˙adli g˙alih. Kont naqqast fit-talb tieg˙i lejn il-Madonna mhux g˙ax ma bqajtx in˙obbha, iΩda g˙ax issa kelli lil Jake. Mieg˙u kont nifta˙ qalbi u nist˙ajlu qed jismag˙ni. Kont anke nimma©inah qed jitbissimli. G˙adda ftit taΩ-Ωmien ie˙or u issa konna l˙aqna l-eta’ mitluba biex inkun nistg˙u nibdew il-proçeduri g˙alladozzjoni. Ma tantx kont konvinta minn dan il-pass u b˙as-soltu fta˙t qalbi ma’ Jake u mal-Madonna. Dawn wi©buni mill-ewwel, g˙ax ftit wara li mlejna l-applikazzjoni jien er©ajt ˙ri©t tqila. Jekk id-drabi l-o˙ra kont imbeΩΩg˙a, nista’ ng˙id li din id-darba kont imwerwra. Qattajt l-ewwel erba’ xhur fissodda d-dar u l-bqija tat-tqala qattajtha l-isptar. Ma kienx Ωmien façli g˙alija g˙al diversi ra©unijiet. Óajti nbidlet totalment g˙ax kelli nieqaf mix-xog˙ol u noqg˙od id-dar ma nag˙mel xejn. Kont nimmissja ˙afna lil s˙abi tax-xoghol. Id-dar kont noqg˙od tista’ tg˙id il-˙in kollu fis-sodda u kont niddependi g˙al dak kollu li jkolli bΩonn mill-familja tieg˙i. L-affarijiet komplew jikkomplikaw ru˙hom g˙ax spiççajt kelli nqatta’

Ωmien twil l-isptar. Issa barra l-firda minn Ωew©i u l-familjari tieg˙i, kelli naddatta ru˙i g˙all-ambjent mhux daqshekk komdu tal-isptar. Kont ng˙addi minn emozzjonijiet differenti. Min jaf kemm bkejt ma’ xi omm li tkun g˙adha kemm tilfet it-tarbija tag˙ha. Óafna drabi iΩda fra˙t ukoll ma’ dawk l-ommijiet li jkunu welldu tarbija qawwija u s˙i˙a. Kemm kont nitlob li jasal iΩ-Ωmien li jien ukoll ikolli din ix-xorti. Matul dan iΩ-Ωmien li qattajt l-isptar, iltqajt ma’ pazjenta o˙ra. Din b˙ali kienet ser tqatta Ωmien twil l-isptar sakemm twelled it-tarbija tag˙ha. Sirna ˙bieb kbar g˙ax konna nifhmu ‘l xulxin perfettament. Mag˙ha stajt nifta˙ qalbi u nnaqqas ftit mill-anzjeta li kont g˙addejja minnha. Min jaf kemm bkejna flimkien iΩda xi drabi rnexxielha dda˙˙akni xi da˙ka tajba wkoll. Wara tmien xhur taqtig˙ ta’ qalb wellidt tifla li f’g˙ajnejja ma kienx hawn isba˙ minnha. Lanqas ridt nemmen li jien kont sirt omm. M’hemmx g˙alfejn ng˙idilkom, l-iktar ritratt favorit li g˙andi tag˙ha huwa dak li Alex ˙adilha filmaxtura. Issa g˙addew g˙axar snin u kull meta jfettillha ti©i titkejjel mieg˙i g˙ax saret twila daqsi, niftakar fil-Milied u fil-maxtura vojta. Ikolli nammetti mieg˙i nnifsi li kont belha meta kont na˙seb li Alla kien insieni. Illum nemmen li Alla g˙andu pjan g˙al kull wie˙ed u wa˙da minna u kull ma rridu nag˙mlu hu li ner˙u ru˙na f’idejh. Qarrejja fer˙ana

BNIEDEM

Tg˙id ta’ min tikkonsidra dal-kliem tad-deheb ta’ bniedem kbir g˙as-sena l-©dida?

Is-sigriet ta’ Mahatma Ghandi • Qatt taqta’ qalbek mill-bnedmin. • Meta titlob a˙jar tifta˙ qalbek Jekk fl-oçean ikun hemm xi qatriet milli tifta˙ ˙alqek. X’jiswa kliemek ma˙mu©in, dan ma jfissirx li ming˙ajr qalbek! l-oçean kollu imni©©es. Mela jekk • Li t˙obb lil min i˙obbok mhux bniedem hu ˙aΩin ma jfissirx li diffiçli. Tkun t˙obb tassew meta l-bnedmin kollha huma ˙Ωiena. t˙obb lil min iqis lilu nnifsu g˙adu • Elf ru˙ jitolbu flimkien hi ˙a©a tieg˙ek. tassew sabi˙a, imma att wie˙ed ta’ • Qatt ma fhimt kif bniedem jista’ m˙abba ma’ persuna wa˙da hu j˙ossu onorat u kburi quddiem isba˙. l-umiljazzjoni ta’ ˙utu l-bnedmin.

6 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

• Fid-dinja hawn biΩΩejjed ©id biex ila˙˙aq mal-bΩonnijiet ta’ kul˙add; imma m’hawnx biΩΩejjed biex ila˙˙aq mar-reg˙ba ta’ kul˙add. • In˙obb nara is-sabi˙ fil-bnedmin. Imma, billi jien mimli Ωbalji, kif nippretendi li ni©©udika l-iΩbalji tal-o˙rajn! • Jekk irridu li ng˙allmu l-paçi u nag˙mlu gwerra lill-gwerer, irridu nibdew mit-tfal. • Tkun kuntent meta dak li ta˙seb, dak li tg˙id u dak li tag˙mel ikunu jaqblu f’armonija wa˙da. • Meta nissa˙˙ar quddiem xemx nieΩla jew il-©miel ta’ qamar jiddi, ru˙i n˙ossha tintrefa’ ‘l fuq u tqim lill-Óallieq. • Hu veru li kultant Alla jg˙addi mill-prova lil dawk li huma l-iktar g˙eΩieΩ g˙alih. • L-a˙jar mod biex issib lilek innifsek hu li tinsa lilek innifsek fil-qadi talo˙rajn.

U Alla halaq it-tfal…

u t-tfal tat-tfal! Meta t˙oss li t-tfal ˙arbulek minn ta˙t il-kontroll tieg˙ek, ikkonsla – lanqas Alla li jista’ kollox, ma sab tarfhom! Wara li ˙alaq is-sema u l-art, Alla ˙alaq lill-ewwel Ωew© uliedu, Adam u Eva. U l-ewwel ˙a©a li kellu jg˙idilhom x’kienet? “Tag˙mlux hekk!” “X’ma nag˙mlux?” “Tiklux minn dak il-frott li g˙idtilkom li ma tistg˙ux tieklu minnu.” “Frott li ma nistg˙ux nieklu minnu? G˙andna frott li ma nistg˙ux nieklu minnu? Isma’ Eva...” qal Adam, “hemm frott li ma nistg˙ux nieklu minnu!” “Ma tarax!” “X’ma tarax?”

“Ma tistg˙ux tieklu minn dak il-frott”! re©a’ qalilhom Alla. “G˙aliex?” “G˙ax jien Missierkom u naf x’inhu tajjeb u x’inhu ˙aΩin g˙alikom.”, wie©eb Alla li beda jidubita kienx ikun a˙jar kieku waqaf jo˙loq wara li kien lesta l-iljunfanti. Wara ftit minuti, Alla ra lil uliedu jieklu t-tuffie˙ u rrabja! “M’g˙idtilkomx biex ma tiklux minn dak ilfrott” saqsa Alla. “U… uh…!” qal Adam. “Allura g˙aliex kiltu?” saqsa l-Missier. ”Ma nafx”, qalet Eva. “Hi bdiet kollox!” qal Adam.

G˙al dawk fostna li g˙andhom it-tfal tag˙hom jew tat-tfal, neputijiet, studenti... aqraw din u Ωgur li ©©ibilkom tbissima!

“Le mhux jien”! qalet Eva. “Iva, Int!” qal Adam “Mhux jien!” “Mhux jien!” u baqg˙u jikkustinjaw bejniethom. Il-povru Mulej tilef sabru… u ddeçieda li l-kastig tag˙hom ikun li huma wkoll ikollhom it-tfal. U b’hekk beda il-gwaj ta’ kullmin irid irabbi t-tfal. Imma din l-istorja tag˙millek kura©©! Jekk dejjem fittixt li lil uliedek tag˙tihom l-g˙erf u l-pariri tajbin imma huma xorta g˙amlu fattihom, taqtax qalbek. Jekk Alla stess sabha diffiçli li jrabbi, kemm aktar a˙na l-povri bnedmin mhux se nsibuha façli? RM2000-LilÓbiebna • Diçembru 2011 • 7

SID

IL-LUKANDA

Ja˙sbuni li jien kont xi propjetarju kiefer u bla qalb. Ma nafx min xerridha din. Imma g˙andhom tort u je˙tie© li s-sewwa jkun mag˙ruf u l-verità to˙ro© darba g˙al dejjem

8 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

In-nies jafuni b˙ala sid il-lukanda. U min jaf x’jimma©inaw meta jg˙idu lukanda; xi bini kbir u lussuΩ b’˙afna kmamar bil-banju. G˙alina kienet sempliçiment dar ftit akbar minn ta’ ˙addie˙or fir-ra˙al ta’ Betlehem. Kien bniha n-nannu meta l-kummerç kien fl-aqwa tieg˙u. Kien bniha biex irabbi fiha familja b’erbatax uliedu. Mela xi ftit snin ilu, marti Rachele u jien, spiççajna xi ftit mitlufin f’din id-dar kbira, speçjalment meta uliedna kibru u kwaΩi kollha ΩΩew©u u telqu. Allura bdejna na˙sbu li stajna nilqg˙u f’darna xi ftit mill-˙afna vja©©aturi li kien jg˙addu mir-ra˙al tag˙na. Filwaqt li na˙juhom xi ftit, a˙na wkoll inda˙˙lu xi ˙a©a biex ng˙inu rwie˙na fi xju˙itna. Allura bdiet ti©ri l-kelma fir-ra˙al u minn Ωmien g˙al ie˙or kien jitfaçça xi bniedem, jew anke xi familja li tg˙addi lejl jew tnejn f’darna. Imbag˙ad inqala’ dak l-imbierek çensiment – insomma dik il-log˙ba biex il-gvernatur jislo˙ ftit taxxi o˙ra minn fuq dahar il-poplu. Allura n-nies bdiet ©ejja bi ˙©arha minn kullimkien – u kul˙add ©ej f’©img˙a wa˙da, inkella b’rashom idur! It-tliet ikmamar li kellna malajr intlew. Rassasna sa tliet familji f’kamra wa˙da. Wasalna f’punt fejn kellna nirrifjutaw dawk li ©ew i˙abbtu wara. Ma nafx kemm-il darba kelli nqum g˙an-nies li kienu j˙abbtu l-bieb. Kull darba, kontra qalbi kelli ng˙idilhom li

ma kienx fadal post. Waqt li kont ©ej u sejjer minn soddti g˙all-bieb kont noqg˙od b’seba’ g˙ajnejn li ma nirfisx lil xi ˙add minn dawk li kienu mimdudin u mgeddsin fuq ftit friex fl-art. U f’qalbi kont nixtieq li n-nannu bena daru ferm akbar. Kieku ma kienx ikolli nirrifjuta tant nies. Din hi l-verità, mhux kif ja˙sbu n-nies li jien xi wie˙ed bla qalb! Imma, ˙ej, meta ˙abbat il-bieb u quddiemi sibt koppja Ωag˙Ωug˙a, l-istorja kienet xorta o˙ra. G˙adni niftakar qisu l-biera˙ lil ÌuΩeppi, ra©el b’dirg˙ajn fel˙ana, ibieg˙ is-sa˙˙a imma b’wiçç imnikket u nkwetat g˙all-a˙˙ar hemm quddiemi. G˙alxejn g˙edtlu mitt darba li ma kienx hemm post, ma riedx i˙allini nag˙laq il-bieb f’wiççu. Kien jurini lil martu Marija, ‘iç-çkejkna tieg˙i’, kif beda jsej˙ilha. Ng˙id is-sew ma tantx kienet ‘çkejkna’, g˙ax kienet goffa daqs kemm mara tqila tista’ tiggoffa. Kienet bilqieg˙da siekta fuq dahar ˙mara kiebja, wiççha pallidu g˙all-a˙˙ar u tgiddem xufftejha biex tikkontrolla l-g˙ejja u l-u©ieg˙, filwaqt li b’idha kienet tmelles it-tarbija li kellha fi ˙danha u li kienet waslet biex twelled. B˙al tatni rasi. Ikun x’ikun ma stajtx in˙alli lil dik il-mara twellidli fuq l-g˙atba tal-bieb, fl-istess ˙in anqas setg˙et twelled fuq çorma nies reqdin u mgezzin ma’ xulxin. X’se nag˙mel? L-istalla. Iva, l-istalla. Imma kif ma kontx ˙sibt fiha qabel. Stalla kienet, imma Ωgur a˙jar minn g˙atba kies˙a f’lejla xitwija. Óadthom hemm u malajr

malajr warrabt l-erba’ nag˙©iet li kienu fin-nofs u l-baqra li kellna, niΩΩilt ftit tiben nadif minn munzell li kien hemm fil-©enb u rran©ajtilhom post fejn setg˙u jimteddu xi ftit. Almenu jistrie˙u. “Grazzi, grazzi mill-qalb, ˙abib!” qalli ÌuΩeppi. “Taf b’xi majjistra fil-qrib? Marti waslet biex twelled dal-lejl. Ma rridx inkun wa˙di mag˙ha.” Il-povru ra©el ma tantx kien jifhem fit-trabi. Tlaqt bil©ri g˙and iz-zija Sara, ˙abbat b’kemm kelli sa˙˙a il-bieb, sa ma ˙are© Ωew©ha ma˙sud. “Isa,” g˙edtlu, “sejja˙ liz-zija u g˙idilha ti©i malajr fl-istalla tag˙na. G˙andi Ωew© vja©©aturi li qed jistennew tarbija minn mument g˙al ie˙or. G˙idilha t˙affef.” Sakemm wasalna lura fl-istalla ÌuΩeppi kien di©à g˙en liç-‘çkejkna Marija’ timtedd fuq munzell tiben nadif u frisk, kien qed jg˙attiha b’daqsxejn ta’ kutra ˙afifa filwaqt li jimsa˙ l-g˙araq li kien di©à beda ˙iere© minn xbinha ma’ kull we©g˙a li kienet ti©iha. Iz-zija Sara bg˙atitni n©ib lil marti Rachele u mbag˙ad keççiet lili u lil ÌuΩeppi minn ˙dejhom. “Issa hawn mhux aktar post l-ir©iel!” qaltli filwaqt li g˙alqet ix-xatba tal-istalla warajna. Konna ilna dak li dehrulna sieg˙at twal nistennew, imgeddsin f’rokna g˙allkenn tas-saqaf tal-g˙orfa, meta smajna l-bikja rqiqa ta’ tarbija. “G˙andek tifel!” qalet iz-zija Sara lil ÌuΩeppi waqt li xirfet minn wara x-xatba tal-istalla. Issa kellna l-permess nid˙lu filwaqt li naraw lil Marija stess, g˙ajjiena u mifnija wara RM2000-LilÓbiebna • Diçembru 2011 • 9

l-˙las, tfisqi lit-tarbija u, bil-g˙ajnuna ta’ Rachele tqieg˙du b’tant im˙abba ©ol-maxtura qrib li kienu lestew g˙aliha bl-aktar tiben fin li sabu. Kienet dehra tal-©enna, emmnuni. ÌuΩeppi mar dritt fuq Marija, g˙annaqha u biesha, filwaqt li Rachele ©iet tindiehes mieg˙i, g˙afsitli jdejja u minn ta˙t l-ilsien fesfsitli f’widnejja, “Tiftakar meta twieled Joshua, iΩ-Ωg˙ir tag˙na?” Il-fanal li kont xeg˙elt beda jitbandal mal-kurrent kiesa˙ li kien jg˙addi minn bejn it-twavel imbewqa tal-istalla. Il-baqra tag˙na dehret ukoll qisha msa˙˙ra b’dik il-©rajja u resqet qrib it-tarbija. Bla ma ndunat kienet qed issa˙˙anha bin-nifs tag˙ha u t-tarbija Ìesù kien di©à intilef f’raqda ˙elwa qisu g˙adu ma nteba˙x li issa daru mhix aktar il-©enna, imma f’din l-art kies˙a u iebsa. Hekk ˙allejnihom filwaqt li

10 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Rachele, Sarah u jien er©ajna lura lejn darna forsi jirnexxilna nisirqu sieg˙a mistrie˙ qabel ma jibda jbexbex. Anqas il˙aqt d˙alt ta˙t friexi meta smajt xi passi u diskors minn ta˙t l-ilsien qrib l-istalla. Ma stajtx immur norqod bla ma nara x’kien qed ji©ri. Ma ridtx nafda. Meta ˙ri©t nixref mit-tieqa, nara xi rg˙ajja, b’xi nag˙a© mag˙hom igedwdu bejniethom u de˙lin fl-istalla. Xi w˙ud kienu jidhru di©à g˙arkobbtejhom quddiem it-tarbija u ommha. Il-fer˙ tag˙hom stajt in˙ossu jien. Wara kollox kont jien l-ewwel wie˙ed li ˙assejtu quddiem dik it-tarbija tal-©enna. Qa˙qa˙t wa˙da biex nuri lil ÌuΩeppi li jien kont hemm jekk kellu bΩonn xi ˙a©a. Kont di©à qed nara kif se nkeççi lil dawk ir-rag˙ajja biex ma jibqg˙ux idejqu lil dik il-familja f’dawk il-˙inijiet. Imma ÌuΩeppi g˙amilli sinjal b’idu li

kien kollox sew. B˙al ried jg˙idli, “Mhux g˙alihom twieldet dit-tarbija?” Xi ˙a©a f’qalbi qaltli li kont ninsab quddiem l-akbar ©rajja taΩ-Ωminijiet u li dik it-tarbija ma kinitx tarbija komuni. InΩilt g˙arkobbtejja jien ukoll u ˙assejtni xxurtjat li Alla kien g˙aΩel l-istalla tieg˙i biex jitwieled fiha l-Messija. Kemm fra˙t li stajt nilqg˙u fil-fqajra stalla tieg˙i. Kif qed tara, jien ma kontx xi sid il-lukanda b’qalb xierfa u iebsa. Kont hemm u kont mieg˙u. Rajtu jitwieled, tista’ tg˙id. Mur g˙idli li kelli ner©a’ narah ˙afna snin wara meta re©a’ ©ie Betlehem b˙ala ra©el, mg˙allem u mag˙ruf minn kul˙add, jg˙allem dwar Alla li hu m˙abba. Iva, nemmen fih b’qalbi kollha. Jien kont hemm u emmnuni, intom ukoll kontu temmnu fih kieku rajtu dak li rajt jien! Ralph F. Wilson

IL-MILIED A˙dar, a˙mar, blu u abjad il-kulur tal-bozoz li permezz tag˙hom ikollna toroq mixg˙ulin. U fil-g˙oli nsibu galleriji kkuluriti. Mag˙hom marbutin forom differenti b˙al qniepen, ˙rejjef u si©ar.

U si©ar o˙ra nsibu wkoll f’kull dar. Is-si©ra tal-Milied twila twila ΩΩejjen is-salotti. Mg˙obbija sa ru˙ ommha bil-boççi ta’ kull kulur, dwal, tnabar, qniepen, çfuf u kull xorta ta’ xenxill.

Ûmien ta’ rigali. Nag˙tu, naqilg˙u u nisol˙u. L-importanti nkunu dejjem minn fuq a˙na. Imma dawn il-kaxxi kkuluriti u biΩ-Ωigarelli, ma jistg˙ux jinqatg˙u, sinonimu tal-Milied!

U xi ng˙idu g˙all-kartolini? Djar miksjin borra, pitirrossi b’sidirhom a˙mar peprin u foresti u g˙adajjar impin©ija kullimkien. Dawn kollha jridu jinxtraw, u tal-˙wienet ma jgorrux! Flus de˙lin bil-g˙ama. Il-kummerç fl-aqwa tieg˙u.

In-negozjanti bilkemm jag˙lqu, ma jmurx jitilfu sold. Kollox impin©i r˙is u jkun ir˙is biex jo˙or©ok minn xi basla. U l-flus ˙er©in u jkomplu de˙lin. U bil˙aqq! Ìesù Bambin Ωg˙ir Ωg˙ir fil-presepju, mo˙bi x’imkien. Chardian Camilleri

RM2000-LilÓbiebna • Diçembru 2011 • 11

minn habsi Kull tant Ωmien tinqala’ polemika fuq kemm hi ©usta l-piena kapitali. Hawn Malta l-piena kapitali tne˙˙iet fis-sebg˙inijiet u fil-ma©©oranza kbira tal-pajjiΩi Ewropej il-piena kapitali lanqas ma teΩisti – infatti pajjiΩ ma jistax ikun membru tal-Kunsill tal-Ewropa jekk ikollu fuq il-kotba tal-li©ijiet tieg˙u il-piena kapitali

12 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Barra mill-Ewropa dan mhux il-kaΩ. Filfatt f’˙afna pajjiΩi g˙ad hemm il-piena kapitali u dan jinkludi mas-37 stat fl-Istati Uniti tal-Amerika. Dan l-a˙˙ar, sewwa sew ©ewwa l-Amerika, ˙are© ktieb li juri biç-çar kemm il-piena talmewt tista’ ma tkun ©usta xejn. Il-ktieb jirrakkonta l-istorja vera ta’ Clayton A. Fountain, li kul˙add kien iqisu b˙ala wie˙ed mill-akbar kriminali li qatt rat l-Amerika u li kien fta˙ar li qatel ˙amsa min-nies brutalment u intenzjonalment. Il-ktieb A Different Kind of Cell: The Story of a Murderer who Became a Monk miktub mill-patri Trappista Paul Jones jirrakkonta kif dan Fountain minn qattiel sar patri. Dan il-ktieb wa˙du ukoll hu biΩΩejjed biex jikkonvinçik li l-piena kapitali mhijiex soluzzjoni. G˙ax jekk Fountain seta’ jer©a’ jsib it-triq it-tajba - tant li sar patri elokwenti b’livell ta’ edukazzjoni g˙olja– kif qatt nistg˙u naqtg˙u qalbna minn xi ˙add tant li noqtluh? Hemm, naturalment, ˙afna iktar ra©unijiet g˙aliex in-nisrani g˙andu jkun kontra l-piena kapitali. Wie˙ed mill-aktar argumenti b’sa˙˙tu hu l-periklu reali li tista’ tikkundanna lil min, fil-fatt, ikun innoçenti. Ma ninsewx li l-fidi nisranija hi kollha marbuta malfidwa, anke jekk din tidher xi ˙a©a impossibbli.

Clayton Fountain Ωgur li kellu kollox kontrih. Erbg˙a mill-˙amsa min-nies li qatel Fountain kienu fil-fatt pri©unieri mieg˙u, g˙alhekk l-awtoritajiet tal-˙abs ma kellhomx triq o˙ra ˙lief li j˙alluh ©o çella wa˙du, f’iΩolament. Dejjem wa˙du – inewlulu l-ikel u daqshekk. Kien f’dan l-ambjent tal-˙abs li l-awtur tal-ktieb, patri Trappista jismu Paul Jones, sar jaf bi Clayton u ˙ass li g˙andu jag˙mel xi ˙a©a. Beda jmur jarah ta˙t sigurtà stretta. Jones sab li Fountain kellu g˙atx kbir intellettwali u spiritwali u kien bniedem li j˙obb jo˙lom. Jones u o˙rajn bdew jaraw isibux modi kif jistg˙u jieqfu ma’ Clayton u jag˙mlulu kura©© biex ikun jista’ jg˙addi ˙ajtu l-˙abs fit-trankwillità peress li fiΩ-Ωmien li Clayton kien wettaq id-delitti, ma kienx hemm piena kapitali Federali. MaΩ-Ωmien Jones spiçça d-direttur spiritwali ta’ Clayton, anke jekk g˙allewwel din ma kinitx l-intenzjoni tieg˙u. Iktar ma beda jg˙addi Ωmien Jones irrifletta kemm kienet tkun ˙asra li kieku kien hemm il-piena kapitali. Kieku Clayton ma kien ikollu qatt il-possibilità li jikkonverti u jsir kittieb, ra©el ta’ talb u wie˙ed li jaqbeΩ g˙al s˙abu! Fil-fatt Patri Jones kien irnexxielu jikkonvinçi lis-superjuri tieg˙u biex jaççettaw lil Clayton Fountain b˙ala Fra jew Patri minkejja li kien g˙adu maqful il-˙abs.

Meta Clayton aççetawh b˙ala membru tal-komunità Trappista, iç-çella tal-˙abs fejn kien inbidlet u minn çella ta’ kastig u iΩolament saret post qaddis, eremita©© ta’ talb kontinwu g˙al Clayton. Il-Mulej ried li jsejja˙ lil Clayton g˙al g˙andu ftit wara li saret din il-bidla fih, g˙ax miet mewta naturali fiç-çella tieg˙u. Hekk jikteb Patri Jones: “B˙ala wie˙ed li akkumpanjajt lil Clayton f’dawn l-a˙˙ar disa’ snin ta’ ˙ajtu, ma nistax ma ntennix li l-piena talmewt m’g˙andha qatt tintuΩa – g˙al ˙add, fl-ebda Ωmien u imkien. Il-fatt li Clayton irriforma ˙ajtu jurina li meta s-soçjetà tne˙˙i l-˙ajja ta’ bniedem f’isem il-©ustizzja tkun qieg˙da biss tippretendiha ta’ xi alla u tillimita dak li Alla jista’ jkompli jag˙mel fil-˙ajja ta’ dak il-bniedem, ˙ati kemm hu ˙ati.” Dan ma jfissirx li l-kriminal u l-qattiel g˙andhom jibqg˙u ji©©errew fit-toroq. Il-kastig iridu je˙duh u s-soçjetà je˙tie© li tkun im˙arsa minnhom. Imma ebda argument ma ji©©ustifika li bniedem, Ωbalja kemm Ωbalja, ttemmlu ˙ajtu u kull çans li jikkonverti u jag˙mel il-©id flok id-deni, anke jekk dan jiswa ˙afna flus. Xi prezz tag˙ti g˙al ˙ajja ta’ bniedem – anke dik ta’ qattiel? “Alla ma jridx il-mewt tal-midneb, iΩda li jindem u jg˙ix.” (EΩ 18:23)

RM2000-LilÓbiebna • Diçembru 2011 • 13

Din l-istorja qrajtha meta kont g˙adni Ωg˙ira u baqg˙et f’mo˙˙i allavolja Ω-Ωmien qieg˙ed jag˙mel tieg˙u. Darba wa˙da Alla fil-Glorja Kbira tieg˙u bag˙at an©lu fid-dinja ©o dar Ωg˙ira fit-tarf tal-bosk. Qallu biex i©ib ir-ru˙ ta’ wa˙da mara li kienet tg˙ix hemmhekk. Dak l-an©lu niΩel biex jobdi l-g˙amar ta’ Alla s-Sid tal-Óolqien

14 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Kif da˙al f’dik id-dar Ωg˙ira ra li kien hemm ˙afna faqar u ˙abat jiddejjaq j©ib dik ir-ru˙, pero kif ˙ares sew induna li dik il-mara kienet g˙adha verament Ωg˙ira. U ma ©enbha kien hemm ©miel ta’ tewmin subien li kienu g˙adhom kif twieldu. Dan l-an©lu tela’ lura l-©enna u mar bil-biΩa quddiem Alla l-Missier u qallu li kien t˙assarha u ma ©abx ir-ru˙ ta’ dik il-mara. Qallu, “Min kien ser jie˙u ˙sieb dawk iΩ-Ωew© subien?” Alla l-Imbierek ˙ares sew lejn l-an©lu u xi daqsxejn biç-çiera qallu, “Int ma tafx x’hemm fil-˙sieb Tieg˙i! Kien imissek obdejt ming˙ajr ma qg˙adt tiddubita! Ta’ din il-biçça li g˙amilt illum ser nag˙tik kastig! Issa inΩel g˙al dik ir-ru˙, u kif ti©i lura nibg˙atek ©o kunvent biex taqdi hemm g˙al 50 sena s˙a˙. Kif jg˙addu dawn il-50 sena rridek i©©ib mieg˙ek ir-ru˙ tal-patri gwardjan. U ma rridek tg˙id xejn dwar xi ©ralek imma toqg˙od ta˙seb il-˙aΩin li g˙amilt.” Dak il-povru an©lu hekk g˙amel, niΩel fid-dinja g˙al dik il-mara, tellag˙ha l-©enna, u re©a’ niΩel fid- dinja, ˙a sura ta’ patri u mar jg˙ix ©o kunvent tal-patrijiet. Kien jaqdi fl-umilta, u kien patri verament eΩemplari hekk li malajr

sab il-˙biberija tal-patri gwardjan li kien ra©el qaddis. G˙adda Ω-Ωmien u waslu biex jispiççaw il-˙amsinsena. Darba fost l-o˙rajn, il-patri gwardjan qallu biex imur mieg˙u sa belt fil-qrib biex jag˙mlu xi qadjiet. Kif da˙lu l-belt, l-an©lu ra ra©el bilqieg˙da malart jaqra x-xorti lin-nies. L-an©lu tbissem i˙ares lejh. Mxew ftit ie˙or u semg˙u ra©el jg˙ajjat u jg˙id li dalwaqt se tispiçça d-dinja. L-an©lu kif semg˙u, beda jid˙ak. Waslu fil-pjazza tal-belt u raw li kien hemm festa kbira. Kaptan qalbieni kien qieg˙ed imexxi l-armata, li kienu g˙adhom kif reb˙u reb˙a kbira fuq l-g˙adu, u kienu de˙lin fil-belt fost festi kbar. Iç-çittadini ta’ dik il-belt kienu jxejru bnadar u jdoqqu fer˙anin. Minn Palazz kbir u sabi˙ jo˙ro© l-Isqof tal-Belt li laqa’ lil dan il-Kaptan b’tg˙anniqa. Il-patri gwardjan ˙ares mistg˙a©eb lejn il-patri ma©enbu li sa issa kien g˙adu ma jafx li hu an©lu, u rah jibki kemm jifla˙. G˙amlu l-qadjiet li kellhom jag˙mlu u telqu lura lejn ilkunvent. Fit-triq lura, il kurΩita g˙elbitu lill-Gwardjan u staqsieh g˙alfejn kien da˙ak meta ra lil dak jaqra x-xorti u lill-

ie˙or li beda j˙abbar l-a˙˙artad dinja, u beka meta ra dawk il-feste©©jamenti kollha. L-an©lu hawnhekk beda jirrakkontalu ˙ajtu, kif hu kien an©lu li ma emminx biΩΩejjed fl-im˙abba ta’ Alla. Meta wasal biex jispjega fuq dak li ra, qallu, li dak ir-ra©el li beda jaqra x-xorti lin-nies ma kienx jaf li ta˙tu, midfun fit-trab kien hemm teΩor kbir! Dwar dak ir-ra©el li beda j˙abbar l-a˙˙ar tad-dinja qal li llejla stess hu kien ser imut! U fuq dak il-Kaptan, dak kien wie˙ed minn dawk it-tewmin li kien ˙alla trabi f’dik id-dar fqira. U l-Isqof kien ˙uh! Verament li t-toroq t’Alla ma nistg˙ux nifhmuhom, u g˙alkemm tkun tidher ˙a©a impossibbli, g˙al Alla xejn ma hu mpossibbli! U kompla jg˙idlu, u g˙andi missjoni o˙ra x’nag˙mel, li fiΩ-Ωmien tlett ijiem o˙ra kien wasal iΩ-Ωmien li jmur lura, u li mieg˙u irid jie˙u lil ru˙u! Dak il-patri qaddis irringrazzjah mill -qalb, g˙amel tlett ijiem ta’ riparazzjoni u preparamenti g˙al ru˙u u miet mewta qaddisa. It toroq t’Alla ˙add ma jista’ jifhimhom!

Il-Komunitajiet ta’ Óajja Nisranija jew, kif nafuhom a˙jar, il-Christian Life Communities (CLC) huma numru ta’ komunitajiet ta’ lajçi li jg˙ixu ˙ajja ibbaΩata fuq tliet pilastri: il-˙ajja komunitarja, l-ispiritwalita’ Injazjana, u s-sej˙a ta’ kull membru g˙al sens ta’ missjoni fil-˙ajja ta’ kuljum. Il-membri ta’ kull komunita’ jiltaqg˙u biex jaqsmu flimkien il-˙ajja u l-fidi tag˙hom. B’distinzjoni minn grupp ta’ talb, membri ta’ komunita’ jfittxu kif bl-g˙ajnuna, bl-esperjenza u l-˙biberija ta’ xulxin ifittxu relazzjoni aktar profonda ma’ Alla fil-˙idma u fl-opportunitajiet tal-˙ajja ta’ kuljum. Li tkun membru tas-CLC, aktar milli tkun parti minn ‘grupp’ ifisser li t˙addan stil ta’ ˙ajja ibbaΩata fuq l-ispiritwalita’ ta’ Sant’ Injazju ta’ Lojola, il-fundatur talKumpanija ta’ Ìesù. Din l-ispiritwalita’, l-aktar permezz ta’l- EΩerçizzi Spiritwali, tg˙in lil kull persuna tikber fil-˙biberija ma’ Ìesu’ u tag˙raf a˙jar x’inhu dak li l-Mulej jixtieq minnha fil-vokazzjoni unika u personali tag˙ha. Min˙abba f’hekk, l-identita’ ta’ CLCer hija integrata mal-˙ajja tal-familja, l-istudju, ix-xog˙ol, il-˙biberiji u l-mistrie˙, b’mod li t˙alli 16 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

differenza konkreta f’kull aspett tal˙ajja. Membri tas-CLC huma msej˙a biex jag˙mlu g˙aΩla preferenzjali favur il-fqar u dawk li huma l-aktar fil-bΩonn – permezz tas-sehem tag˙hom fi pro©etti ta’ volontarjat kif ukoll fl-g˙aΩliet tag˙hom fil-˙ajja professjonali.

iservu biex jikbru fil-˙biberija, fl-g˙arfien tat-talenti u l-kapaçitajiet tag˙hom u fil-kuxjenza soçjali. Iservu wkoll ta’ introduzzjoni fl-ispiritwalita’ Injazjana u jift˙u l-bibien g˙al esperjenzi ta’ volontarjat. vb Il-komunitajiet jg˙ixu mumenti mportanti flimkien b˙al ma kienet Infittxu li nag˙tu skop il-mixja mill-Buskett sal-Fawwara nhar appostoliku wkoll lill-aktar Óadd il-Palm li g˙adda, fejn g˙exna realtajiet umli fil-˙ajja ta’ kuljum mumenti ta’ meditazzjoni fuq il-Passjoni - Prinçipji Ìenerali tal-Komunitajiet ta’ Ìesù. Jiltaqg˙u ukoll fil-YCT Laqg˙at Óajja Nisranija, 1990 ta’ Kull Xahar li huma mumenti ta’ formazzjoni Injazjana aktar fil-fond. Il-Christian Life Communities ssibhom F’ambjent ta’ ˙biberija, nixtiequ ng˙inu f’diversi pajjiΩi o˙ra madwar id-dinja, lill-membri tal-Young Communities jaslu mhux biss fl-Ewropa. Sentejn ilu, g˙al ‘Magis’ – li flimkien nkunu ‘xi ˙a©a flimkien ma’ grupp ta’voluntiera millaktar’ g˙all-akbar glorja ta’ Alla – u InYgo (Ignatian Youth Network), kelli biex infittxu u nsibu lil Alla preΩenti l-opportunita’ li niltaqa’ ma’ komunita’ f’kull sitwazzjoni tal-˙ajja ta’ kuljum: ta’ CLCers mill-Etjopja li qasmu mag˙na Insibu ‘l Alla f’kollox. Nixtiequ wkoll il-pro©etti u l-isfidi tal-komunita’ li b˙ala CLCers ikollna aktar ˙e©©a tag˙hom. g˙al appostolat f’pajjiΩna, speçjalment Il-komunitajiet tas-CLC hawn Malta fil-˙idma mal-fqar u fil-mod ta’ kif jg˙oddu madwar 28, li 15 minnhom inwie©bu g˙ar-realtajiet tas-soçjetà huma ‘il-Young Communities’, bejn l-eta’ tag˙na illum bil-mod kif ng˙ixu ta’ ta’ 18 u 30 sena, ikkoordinati mill-Young nsara. Communities Team (YCT). G˙al dawn l-iΩg˙ar membri tas-CLC, l-ewwel snin Marija Farrugia

“Ir©iel u nisa, adulti u Ωg˙aΩag˙, ta’ kull sitwazzjoni soçjali, li jridu jimxu wara Kristu aktar mill-qrib u li ja˙dmu mieg˙u biex tinbena s-Saltna…” - Prinçipji Ìenerali tal-Komunitajiet Óajja Nisranija, 1990 – RM2000-LilÓbiebna • Diçembru 2011 • 17

Sraqt lili nnifsi mill-aktar ˙a©a prezzjuΩa li kelli – irmejt lil ˙ajti stess!” Li kieku l-bank jisilfek 86,400 dollaru kuljum, x’tag˙mel? Fil-fatt, inti g˙andek bank b˙al dan – il-Bank tal-˙in. Kull filg˙odu jisilfek 86,400 sekonda. Kull filg˙axija, dawk li tkun ˙lejt ji©u mmarkati b˙ala ‘mitlufa’. Dawk li tkun g˙ext sewwa jid˙lu fil-kont g˙all-˙ajja ta’ dejjem. Dan il-˙in ma tista’ la tfaddlu, la tisilfu u lanqas tinvestieh. Tista’ biss tuΩah – il-˙in. Din l-istorja tg˙inek tifhem a˙jar

IL-HALLIEL LI SERAQ 18 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

LILU NNIFSU

Arthur Berry kien meqjus b˙ala wie˙ed mill-akbar ˙allelin tal-©ojjelli. Kemm dam jisraq, kien wettaq 150 serqa li fihom kien ˙a kemm jiswew bejn 5 u 10 miljun dollaru. KwaΩi qatt ma kien jisraq lil xi ˙add li ma kienx imniΩΩel tat-tajjeb ˙afna jew imla˙˙aq. Óafna drabi Arthur kien ikun liebes bil-©lekk u ç-çoff. Kien hemm xi Ωew© okkaΩjonijiet fejn inqabad jisraq, imma rnexxielu jipperswadi lill-vittma biex ma tirrapurtahx lill-pulizija. B˙al ma ji©rilu kull min jg˙ix dil-˙ajja, fl-a˙˙ar inqabad u ©ie kkundannat g˙al 25 sena ˙abs. Meta ˙are© beda ja˙dem ©o restorant g˙al 50 dollaru fil-©img˙a. Darba, ©urnalist induna min kien u beda jistaqsih fuq ˙ajtu. Arthur beda jirrakkonta b’entuΩjaΩmu l-esperjenzi kollha li kien g˙adda minnhom u, meta wasal fit-tmiem, qal, “Jien m’inix tajjeb g˙all-prinçipji iΩda, meta kont Ωg˙ir, kont intelli©enti u kont immur tajjeb ma’ kul˙add. Na˙seb li stajt g˙amilt xi ˙a©a tajba minn ˙ajti, imma m’g˙amiltx. Mela, meta tirrakkonta l-istorja ta’ ˙ajti, meta tg˙id fuq is-serqiet tieg˙i, tinsiex issemmi l-akbar wa˙da fosthom... Tg˙idilhomx biss li kont jien li sraqt lil dak il-baruni ta’ Wall Street jew lillku©in tar-Re tal-Ingilterra. G˙idilhom li Arthur Berry seraq lil Arthur Berry. Sraqt lili nnifsi mill-aktar ˙a©a prezzjuΩa li kelli – irmejt lil ˙ajti stess!”

A˙seb ftit fuq dawn: • Óadd ma jista’ jimmani©©ja l-˙in. Imma kul˙add jista’ jimmani©©ja l-affarijiet li je˙dulek il-˙in. • Il-˙in g˙ali. Fil-fatt, 80% tal-©urnata tag˙na je˙duhielna dawk l-affarijiet jew nies li jag˙tuna biss 2% ta’ dak li verament hu mportanti f’˙ajjitna. • Il-˙in jispiçça. Ma tistax tfaddlu jew terfg˙u g˙al wara. • Il-˙in jitkejjel b’qies wie˙ed. Kul˙add, tallab jew sultan, g˙andu l-istess ˙in g˙ax mhux kemm g˙andek ˙in jg˙odd, iΩda kemm tuΩa minnu. • Il-˙in qatt ma tista’ ©©ibu lura. L-arlo©© ˙add ma jista’ jre©©g˙u lura. • Mhux veru li m’g˙andekx ˙in g˙al xi ˙a©a. Kollox jiddependi mill-g˙aΩliet li tag˙mel f’˙ajtek. Jekk g˙alik ˙a©a hi tassew importanti, dejjem se ssib ˙in biex tag˙milha. Jekk ma ssibx ˙in, sinjal li l-˙a©a ma tqishiex daqshekk importanti g˙alik! Fi tmiem din is-sena g˙id ‘Grazzi’ g˙al meta uΩajt ˙inek b’mod g˙aqli, sabi˙ u ta’ ©id. Staqsi ftit: dis-sena rmejtha, ˙lejtha, jew g˙extha? G˙andek kura©© tag˙mel g˙aΩliet a˙jar f’dis-sena li ©ejja, jew se tisraqha lilek innifsek!?

GHINNI Nixtieq naqsam ftit ˙sibijiet dwar dan iΩ-Ωmien tas-sena. Hekk kif it-toroq jimtlew dawl, it-temp jiksa˙, u n-nies tarahom i˙ufu fil-˙wienet g˙all-a˙˙ar rigali, qisu bla ma trid tibda t˙oss emozzjonijiet ©odda. Daqqa ftit swied ta’ qalb g˙ax g˙addiet sena o˙ra u daqqa t˙ossok entuΩjasta g˙ax se taqleb folja ©dida. Das-sajf kelli esperjenza li mmarkatni ˙afna. G˙amilt xahar volontarjat Napli. Min dejjem kont nisma’ li g˙andna naraw lil Ìesù f’kull individwu li niltaqg˙u mieg˙u imma forsi ma kontx nag˙milha tassew. Iktar u iktar meta Napli kellna nie˙du ˙sieb tfal li sfortunatament mimlija

problemi. Tisma' l-g˙ajta tag˙hom tidwi – bejn xi daqqa u bejn xi ˙arsa – iva tismag˙hom jg˙idulek “GÓINNI, g˙andi l-g˙atx!” Dik il-fraΩi li Madre TereΩa kienet tisma’ tidwi meta kienet tiltaqa’ mal-fqar. Sempliçiment tbissima, Meta nwarrbu l–egoiΩmu u nift˙u mhux semplicement widnejna imma qalbna g˙al ˙addie˙or, anke b’sempliçi tbissima tkun qed tag˙ti l-akbar rigal li tista tag˙ti. Dan hu ferm aqwa mirrigali li jkunu mgeΩwrin ta˙t is-si©ra tal-Milied li jag˙tu biss ftit gost talmument. Jekk inti omm, involvi ru˙ek f’dak li jag˙mlu uliedek, jekk inti missier uri li qed ta˙dem g˙alihom g˙ax t˙obbhom u in©abru b˙ala familja waqt li tg˙idu r-ruΩarju. Int min int, g˙andek kemm g˙andek flus, ittbissima u l-preΩenza tieg˙ek huma rigal li tag˙ti ming˙ajr bΩonn ta’ ˙afna tiΩjin Ωejjed. Ìesù mhuwiex ©o presepju ta’ l-injam, imwarrab – Ìesù huwa ˙aj f’kull persuna. San Ìor© Preca jg˙id : “Jiena xbiha tieg˙ek, u azzjoni ˙aΩina tant tag˙fasli qalbi: u jista’ jkun immela li ma tikkunsidrax il-kruha ta’ l-azzjonijiet ˙Ωiena tieg˙i? Kemm jisg˙obbija li g˙amilt dak li inti ma ridtx, u li ma g˙amiltx dak li inti ridt!” Isimg˙u il-karba ta’ kull bniedem u jalla dan il-Milied ma jkunx sempliçiment wie˙ed materjali biss. M. Azzopardi

20 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Il-magaÛin taghna jinsab fuq l-internet! rm2000.org

L-UFFIÇÇJU BENEFATTURI MHUX AKTAR IL-BELT IMMA IL-FURJANA

Website im©edda li toffrilek aktar: • Fittex l-istejjer u l-esperjenzi li dehru fil-magaΩin f’dawn l-ahhar snin • NiΩΩel fuq il-kompjuter tieghek il- har©iet mghoddija b˙ala PDF • NiΩΩel jew stampa l-istorja li tixtieq • Informazzjoni fuq l-istorja tal-magaΩin • Dehra moderna u attraenti li tistiednek taqra aktar • Façilità biex tabbona fil-magaΩin bl-internet

Billi Xavier House, id-Dar tal-ÌiΩwiti l-Belt, se ting˙alaq, l-Uffiççju Benefatturi se jibda jkun il-Furjana f’dan l-indirizz:

Ûur dan is-sit u irrikmandah lil hbiebek!

5, Pjazza E.S. Tonna, Floriana FRN 1481 (Xi ftit bibien ‘l isfel minn Dar Sarria)

In-numru tat-Telefon se jibqa’ l-istess, 2125 5837

GÓLUQ UN MA K J E S ÇJU L-UFFIÇ 9 ta’ Novembru -2 bejn id ’ Diçembru. DIÇEMBRU ’ ta u d-9 FTAÓ FL-10 ta I J ’ A JERÌ

Il-villa©© ta’ Djal kien villa©© b˙al talistampi: imdawwar bil-muntanji minn na˙a u pjanura ˙adra ma tispiçça qatt min-na˙a l-o˙ra. Il-˙ajja tal-villa©© kienet xmara li kienet tmiss mal-˙ajja ta’ kull çittadin ta’ dan il-villa©©: xmara li tisserrep minn qalb il-villa©©. Din kienet tipprovdi ilma g˙ax-xorb, isservi b˙ala mod ta’ trasport u sserra˙ l-ilmenti ta’ kull min ikollu ˙afna ˙sibijiet fuq mo˙˙u. Kienet litteralment il-˙ajja talvilla©©. Hi u nieΩla tgelgel minn ©ol-widien, ‘il hinn mill-fruntiera ta’ Djal, ix-xmara kienet tg˙addi minn villa©© ie˙or fejn ix-xmara wkoll kienet importanti ˙afna g˙an-nies ta’ hemmhekk. Dan il-villa©©, li kien jismu Ogu, darba fost l-o˙rajn iddeçieda li jibda ji©©enera d-dawl elettriku billi jibni diga u juΩa l-qawwa tax-xmara biex ji©©enera l-elettriku bl-ir˙is. IΩ-Ωew© villa©©i kienu entuΩjasti dwar dan il-pro©ett. Ogu kien ser jag˙mel kemxa flus waqt li Djal kien ser jiffranka g˙ax kien ser jixtri l-elettriku bl-ir˙is ming˙and Ogu.

22 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Ogu però qatt ma spjega eΩatt lill-villa©© ta’ Djal kif dan kien ser jipproduçi l-elettriku, filwaqt li l-villa©© ta’ Djal qatt ma staqsa xejn. La kien ser jiffranka a˙jar jag˙laq ˙alqu u jgawdi sakemm jista’. Mhux hekk? Issa ©ara li malli bdiet il-kostruzzjoni tad- diga, ix-xmara tant ghall-qalb iΩ-Ωew© villa©©i bdiet tkaxkar it-trab, Ωrar u ©ebel li kien qed ji©©enera dan il-pro©ett daqshekk kbir. Tg˙idx kemm gergru ç-çittadini taΩ-Ωew© villa©©i, però qablu mal-kuntrattur li jie˙du ftit paçenzja sakemm jitlestew ix-xog˙lijiet. Fl-a˙˙ar il-pro©ett tant mistenni tlesta. Delegazzjoni miΩ-Ωew© villa©©i marru u qatg˙u Ω-Ωigarella u x-xmara bdiet timla l-g˙adira artifiçjali li minnha dawn iΩ-Ωew© villa©©i kienu ser jinqdew. Issa ©ara li ladarba ix-xmara bdiet timla din l-g˙adira, ma baqax nieΩel l-ilma ‘l isfel mill-muntanji lejn il- villa©© ta’ Djal. In-nies ta’ Djal xejn ma ˙adu gost u fil-villa©© tg˙idx x’polemika n˙olqot. Ix-xmara li tant kienu j˙obbu, ix-xmara li kienet ta’ tant wens g˙alihom nixfet. Minflok ilma ©ieri, li tant kien iserra˙ u jirrilassa, issa kien hemm biss passa©© niexef, kollu trab fin li kien in©arr mix-xmara. Bil-mod il-mod, in-nies sparixxew mill-villa©©. Malli ©ara hekk, ˙add ma baqa’ jixtri l-elettriku li kienet tipproduçi id-diga ta’ Ogu. Ming˙ajr l-ebda qlig˙, id-diga bdiet titlef il-flus u g˙alqet. Issa iç-çittadini ta’ Ogu fil-

biçça l-kbira taghhom kienu ja˙dmu fid-diga u meta din g˙alqet, dawn spiççaw bla xog˙ol u telqu huma wkoll. Tg˙idx kemm stejjer inkitbu filgaΩΩetti u t-tg˙ajjir minn villa©© g˙allie˙or ma naqasx. Issa kieku tkellmu u fehmu ftit lil xulxin u g˙aqqdu l-ideat flimkien, Ωgur kienu jsibu soluzzjoni. Kellhom biss i˙arsu lejn l-ismijiet taΩ-Ωew© villa©©i, g˙ax kieku g˙aqqduhom flimkien kienu jo˙or©u bl-aktar ˙a©a sempliçi imma nieqsa fid-dinja tal-lum – DJALOGU! Grupp Appostolat tat-Talb Grupp Appostolat tat-Talb

Appostolat tat-Talb Intenzjonijiet gÓal DiÇembru Ìenerali: Biex il-popli kollha jikbru fl-armonija u fil-paçi billi jifhmu u jirrispettaw lil xulxin. Missjoni: Biex it-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ ikunu messa©©iera tal-Van©elu u jkunu rispettati u m˙arsa minn kull vjolenza u abbuΩ. Isqfijiet: G˙al dawk it-tfal li, b’qalb kbira, jg˙inu lil tfal o˙ra f’dak li jkollhom bΩonn waqt il-˙in tal-iskola u wara.

RM2000-LilÓbiebna • Diçembru 2011 • 23

Ftit fatti kurjuΩi dwar il-ÌiΩwiti Jghidu li l-ÌiΩwiti ssibhom kullimkien. Fil-fatt, jinsabu f'hafna postijiet, mhux biss fiΩikament, imma bil-hidmiet u l-kitbiet taghhom. Dan ghaliex il-ÌiΩwiti jaraw il-missjoni taghhom bhala wahda miftuha ghal kulhadd u ghalhekk lesti jidhlu f'kull qasam fejn hemm il-bniedem. Ìesù twieled biex isalva lil kulhadd! Qed in©ibu hawn xi fatti mhux tas-soltu li ma tantx jinstemghu dwar il-hajja u l-hidma tal-ÌiΩwiti tul iΩ-Ωminijiet Wa˙da mill-asterojdi li ddur max-xemx li tinsab bejn Mars u Jupiter i©©ib l-isem tal-Patri ÌiΩwita Victor L. Badillo. Fuq il-qamar insibu wkoll 35 “crater” imsemmijin g˙all-©iΩwiti minn madwar id-dinja kollha : 10 minnhom Taljani ; 6 Ìermanizi ; 5 FrançiΩi ; 3 UngeriΩi ; 2 Svizzeri ; 2 Awstrijaçi ; 2 Bel©jani ; Kroat ; OlandiΩ ; Spanjol ; SkoççiΩ u Amerikan.

ÌiÛwiti...

FIL-QAMAR? 24 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

ÌiΩwita mara Fl-1554 Sant Injazju aççetta b˙ala ÌiΩwita lil Doña Juana ta’ l-Awstrija… Bil-kundizzjoni li din tkun eççezzjoni ta’ darba u li jinΩamm b’mod assolut is-sigriet.

Oscar Romero, naraw l-episodju tal-qtil tal-ÌiΩwita Rutilio Grande. Fil-kaΩ ta’ ˙afna films o˙ra, il-karattri “©iΩwiti” li naraw huma frott ta’ l-ima©inazzjoni tad-direttur. Fost l-o˙rajn, ta’ min isemmi il-figura ta’ Father Karras f’ “The Exorcist” u l-karattru ma˙dum minn Jeremy Irons f’ “The Man in the Iron Mask” fejn Aramis huwa wie˙ed mit-tliet muskettiera u huwa wkoll is-Superjur Ìenerali tal-ÌiΩwiti! Skont rapporti li qed jidhru b˙alissa fuq l-internet, il-film li jmiss tad-direttur mag˙ruf Martin Scorsese ˙a jkun jismu “Silence” u ˙a jkollu b˙ala su©©ett l-istorja ta’ Ωew© missjunarji ÌiΩwiti filÌappun tas-seklu 17.

Toroq ÌiΩwiti F’Ruma hemm 72 triq li j©ibu l-isem ta’ xi ÌiΩwita famuΩ.

Fl-eqqel tal-battalja 8 ÌiΩwiti kienu kappillani tas-suldati matul il-battalja ta’ Lepanto fl-1571.

Stilel taç-çinema Il-film “The Mission” fuq il-missjonijiet tal-ÌiΩwiti fil-Paragwaj reba˙ il-Palma tad-Deheb tal-Festival ta’ Cannes fl1986. F’ “Romero”, li huwa bijografija tal-˙ajja ta’ l-Arçisqof ta’ El Salvador

Qaddisin u rivoluzzjonarji Mill-bidu nett ta’ l-istorja tag˙hom, il-ÌiΩwiti dejjem ˙adu bis-serjeta’ l-edukazzjoni u t-tag˙lim. Fost l-istudenti li g˙addew minn ta˙t idejn il-Ìizwiti insibu xjenzjati, filosfi, artisti, politiçi u qaddisin. Xi eΩempji: Descartes, Voltaire, San Ìwann tas-Salib, Alessandro Volta, Paulo Coelho, Alfred Hitchcock, Sting, Fidel Castro u Bill Clinton! Kif wie˙ed jista’ jara, f’din il-lista nsibu biss ismijiet ta’ ir©iel! Dan ©ej millfatt li sa ftit snin ilu, l-iskejjel tal-ÌiΩwiti ma kinux jaççettaw tfajliet…. Illum, l-affarijiet inbidlu u Ωgur li mhux se ndumu wisq ma naraw din il-lista tiΩΩewwaq bl-isem ta’ xi ex-studenta tal-ÌiΩwiti!

Óajja twila Fl- 1773 il-Papa Klement XIV iddeçieda li j©ib fi tmiem il-Kumpanija ta’ Ìesu… imma fl-1814 il-Kumpanija re©g˙et twaqqfet mill-Papa Piju VII. Milli jidher, dik Jg˙oddu l-©ranet is-sena, l-iktar ÌiΩwita anzjan kien jismu Il-kalendarju Gregorjan li fis-seklu XVI sar Father Flaberto de Montalto u kellu 126 il-kalendarju uffiçjali ta’ ˙afna mill-pajjiΩi sena, li minnhom 108 kien qattag˙hom tad-dinja kien ma˙dum mill-matematiku fil-Kumpanija! Dnub li dak iΩ-Ωmien kien u astronomu ÌiΩwita Christopher g˙adu ma jeΩistix il-Guinness Book of Clavius. World Records… (Mi©bura minn Mark Cachia sj)

Din mhijiex xi storja rari – anzi komuni ˙afna f’dan il-pajjiΩ u pajjiΩi o˙ra li g˙adhom qed jiΩviluppaw. Ta’ min na˙sbu ftit fuq dawn il-familji li g˙addejjin minn dawn it-tbatijiet, dawn it-tfal li flok imorru l-iskola, jkollhom jo˙or©u ja˙dmu u jag˙mlu xog˙ol ta’ tbatija u periklu kbir. Fuq kollox naraw kif nag˙mlu biex lil dawn it-tfal u adulti mhux biss ng˙inuhom b’g˙otjiet ta’ karità imma billi nag˙mluha possibbli g˙alihom li jie˙du edukazzjoni u ta˙ri© xierqa biex ikunu jistg˙u itejbu l-livell talg˙ajxien tag˙hom.

Mohammed Shahin, tfajjel mill-Bangladesh, g˙andu 11-il sena u s’issa g˙adu qatt ma mar skola. Minflok imur ja˙dem. Xog˙lu hu li jbieg˙ is-sigaretti lixxufiera ta’ karozzi u meΩΩi o˙ra tat-trasport li jo˙onqu t-toroq ta’ Dhaka, il-belt kapitali li hi mag˙rufa g˙all-kon©estjoni kbira tat-traffiku li jkollha kuljum. Mela Mohammed joqg˙od hemm fit-triq bis-sigaretti f’idejh, ibig˙hom wie˙ed wie˙ed. Irid joqg˙od b’seba’ g˙ajnejn li ma ttajrux xi karozza, trakk, tal-linja, mutur, rota jew rickshaw (ilkarrozzella-taxi mi©buda minn ra©el flok minn xi Ωiemel). Irid ukoll joqg˙od attent g˙ax ikun hemm xi xufiera li jo˙dulu s-sigarett minn idejh u jitilqu ming˙ajr ma j˙allsu. Mohammed jag˙mel dax-xog˙ol g˙al tmien sig˙at kuljum, sitt ijiem fil-©img˙a. Dan ifisser li jag˙mel mattmienja u erbg˙in sieg˙a fil-©img˙a jibla’ d-d˙a˙en tal-karozzi, jipprova jiΩgiçça minn bejn il-karozzi u jevita li xi 26 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

˙add jid˙aq bih, jisirqu jew anke jsawtu flok i˙allsu. Imma jista’ jag˙mel mod ie˙or? Diffiçli li tag˙ti risposta. Mohammed jaqla’ maΩ-Ωew© dollari Amerikani kuljum u skont missieru, Mohammed Olil, ming˙ajr dawn iΩ-$2 il-familja tieg˙u qajla jkollha x’tiekol. Omm Mohammed marida ©os-sodda u ma tistax tikkontribwixxi g˙all-g˙ixien talfamilja. Mal-kumplament hemm ukoll Ωew© a˙wa bniet u tifel li g˙adu tarbija. Il-missier li xog˙lu hu li jsuq ir-rota li mag˙ha jkun hemm marbuta r-rickshaw ftit jaqla’ iktar mit-tifel u mid-d˙ul li jda˙˙al irid i˙allas il-kera tar-rickshaw

kif ukoll tad-dar. G˙alhekk ming˙ajr il-qlieg˙ tat-tifel il-familja jkollha tbati l-©u˙. Olil, missier Mohammed, ikun irid jibki meta jsemmi lil ibnu u ma jistax jag˙mel mod ie˙or ˙lief jibg˙atu ja˙dem g˙all-familja flok imur l-iskola b˙al tfal o˙ra. “Kont insawtu meta ma kienx irid imur skola biex ja˙dem. Imma qalbi kienet tittiekel bis-sens ta’ ˙tija. It-tifel mhux l-iskola ma kienx i˙obb, imma ma kienx jiflah bil-©u˙ li kien il-˙obΩ tag˙na ta’ kuljum! Kien jitlobni bil-˙niena li jmur ja˙dem. Fl-a˙˙ar ma kellix triq o˙ra u ˙allejtu.”

In-Nazzjonijiet Uniti ddikjaraw dawn il-miri fil-bidu tal-millenju • Neliminaw il-©u˙ u l-faqar mid-dinja • Kull tifel u tifla fid-dinja jirçievu talanqas edukazzjoni primarja • Naslu g˙all-ugwaljanza vera bejn l-ir©iel u n-nisa • Innaqqsu l-imwiet ta’ tfal u trabi • In˙arsu s-sa˙˙a tal-ommijiet • Nissieltu kontra l-HIV/AIDS, malarja u mard ie˙or • No˙olqu ambjent naturali sostenibbli • Solidarjetà internazzjonali fil-˙idma g˙all-iΩvilupp dinji

Arlogg tad-deheb Jack kienu ilu Ωmien twil ma jara lil Joe, ra©el xi˙ li darba kien il-©ar tag˙hom. Daqqa g˙ax g˙andu ˙afna x’jistudja, daqqa min˙abba xi tfajla li kien jo˙ro© mag˙ha, imbag˙ad g˙ax iΩΩewwe© u kellu tifel... Insomma, b’xi mod qatt ma kien isib çans imur jarah. Dejjem ji©ri ’l hawn u ’l hinn ifittex li l-˙olm tieg˙u jag˙mlu realtà. Kien qed ja˙seb g˙all-futur tieg˙u u donnu xejn ma seta’ jΩommu mill-©irja sfrenata li kien da˙al fiha.

Darba minnhom çemplitlu ommu u qaltlu: Isma’ Jack, Joe, il-©ar, miet dal-lejl. Il-funeral nhar l-Erbg˙a. F’daqqa wa˙da, f’mo˙˙ Jack, bdew ©ejjin ˙afna memorji sbie˙ ta’ meta kien Ωg˙ir. Ommu saqsietu: Jack, qed tismag˙ni? Iva, mà, wie©eb Jack, jien ˙sibt li ilu li miet! U ommu wie©bet: Imma hu ma nsiekx taf! Dejjem kien isaqsini g˙alik u dejjem ifakkarni f’meta kont tg˙addi ˙afna ˙in g˙andu... Dik id-dar tieg˙u tant kienet tog˙©obni, beda jiftakar Jack. U ommu kompliet: Eh, meta miet missierek, Joe offra li jie˙u ˙sieb li int ikollok ta’ ra©el li j˙obbok u jg˙inek tie˙u direzzjoni tajba f’˙ajtek. Kien hu li g˙allimni x-xog˙ol tal-injam, qal Jack, Kieku ma kienx hu ma kienx ikolli l-business li g˙andi llum. Qatta’ ˙inijiet twal jg˙allimni affarijiet li hu kien jarahom b˙ala importanti…. Mà, ni©i g˙all-funeral Ωgur. U avolja kellu ˙afna x’jag˙mel, Jack Ωamm kelmtu u mar. Ma tantx kien

hemm nies il-funeral ta’ Joe – tfal ma kellux u ˙afna mill-qraba tieg˙u kienu mietu qablu. Qabel ma mar lura d-dar, Jack u ommu marru sad-dar ta’ Joe g˙all-a˙˙ar darba. Jack waqaf fil-bieb: ˙assu die˙el f’dinja o˙ra, b˙allikieku se jivvja©©a lura fiΩ-Ωmien. Id-dar kienet eΩatt kif kien jiftakarha hu. Kull rokna, kull inkwatru, kull biçça g˙amara, kollox kellu l-memorji tieg˙u. Jack imbag˙ad waqaf ˙esrem. Beda jg˙arrex b’g˙ajnejh biex jara jilma˙x daqsxejn ta’ kaxxa li x-xwejja˙ Joe kien jg˙oΩΩ ˙afna. Il-kaxxa kienet g˙ebet minn postha. Ma kinitx g˙adha hemm. Joe kien qal lil Jack li dik il-kaxxa kien fiha l-iktar ˙a©a g˙aΩiΩa li kellu… Insomma, Jack ˙aseb li ma kinitx hemm g˙ax kien ˙adha xi ˙add mill-qraba ta’ Joe. G˙addew xi ©imag˙tejn u, kif ©ie lura d-dar mix-xog˙ol, Jack isib nota mill-Posta biex imur ji©bor pakkett. L-g˙ada filg˙odu Jack mar ji©bru. Isib pakkett imdaqqas, imgeΩwer f’karti

qodma. Min seta’ bg˙atulu? Fuq wara kien hemm l-isem u l-indirizz ta’ Joe, il-©ar ta’ tfulitu! Jack feta˙ malajr il-pakkett. U hemm isib dik il-kaxxa tant g˙aΩiΩa g˙al Joe u envelop li fih kellu din innota: Mal-mewt tieg˙i, jekk jog˙©bok g˙addu dil-kaxxa lil Jack. Fiha l-iktar ˙a©a g˙aΩiΩa li qatt kelli. Qalbu t˙abbat sitta sitta, Jack feta˙ il-kaxxa b’çavetta Ωg˙ira li kien hemm imwa˙˙la malittra. Ìol-kaxxa jsib arlo©© tal-but Ωg˙ir tad-deheb. Imnaqqax fuqu kien hemm dal-kliem: G˙aΩiΩ Jack, grazzi tal-˙in li tajtni. Joe. Ji©ifieri, ˙aseb Jack, l-iktar ˙a©a prezzjuΩa li kellu kien il-˙in li kont ng˙addi mieg˙u jien! Jack ˙aseb ftit, çempel l-uffiççju tieg˙u u lis-segretarja qalilha biex t˙assar kull appuntament li kellu g˙alljumejn li ©ejjin. Is-segretarja, Janet, saqsietu g˙aliex se jag˙mel hekk: 'G˙andi bΩonn ng˙addi ftit ˙in ma’ ibni', wie©eb Jack, u kompla, 'u bil˙aqq, grazzi tal-˙in tieg˙ek, Janet.'

WERREJ GÓAS-SENA 2011 COMICS Ulied il-Missier 3 (Jannar) Luçifru Ulied il-Missier 4 (Frar) Biçça xog˙ol ta’ ˙afna m˙abba Ulied il-Missier 4 (Marzu) Il-pjan tas-serp Ulied il-Missier 5 (April) Is-serp Ulied il-Missier 6 (Mejju) Induqu r-ribelljoni; Ma sabux dak li stennew Ulied il-Missier 7 (Ìunju/Lulju) Fit-tielet Ìenna Ulied il-Missier 8 (Aw/Sett) Bdiet ir-ribelljoni fost l-akbar an©li Ulied il-Missier 9 (Ottubru) Tluq mill-©enna tal-art Ulied il-Missier 10 (Novembru) Mid-dlam g˙ad-dawl Ulied il-Missier 11 (Diçembru) ÇAJT It-tfal jikxfu l-g˙awar (Jannar) Oqg˙od attent mit-tfal Jekk ma ssirux b˙at-tfal (Frar) Il-makakkerija u l-innoçenza tat-tfal ESPERJENZI Ried jibqa’ osta©© (Jannar) Intervista ma’ ÌiΩwita li n˙ataf osta©© fil-Peru Kemm hu kliem veru! (Jannar) Omm tivverifika l-kliem, ‘Ejjew g˙andi u jien inserra˙kom’. Nibki mieg˙u . . . (Frar) Id-dmug˙ jifta˙ it-triq tal-kompassjoni Ta˙lix jekk trid li ssib! (Frar) Erfa’ u sorr g˙al meta ti©i bΩonn Ma rridx nintefa’ f’kantuniera (Frar) Mara bil-kançer li akkost tal-marda, iΩΩomm il-paçi

Fejn l-a˙jar? (Marzu) Ûag˙Ωug˙ li jipprova jfittex l-a˙jar u jsib l-ag˙ar Óadd ma je˙odhieli (Marzu) Fr. A. Luli SJ – 50 sena fil-˙abs Hemm prezz xi t˙allas (Marzu) Meta tkun refu©jat hemm prezz xi t˙allas, u dan t˙allsu minn ˙ajtek ÌiΩwita u t-Titanic (April) L-ubbidjenza qaddisa kienet li salvatli ˙ajti Il-veru fer˙ (April) Il-fer˙ li jo˙ro© minn ©ewwa Irrid in˙obb (April) Ìuvni li ˙a ˙sieb il-©enituri tieg˙u Imsejja˙ biex naqdi (Ìunju/Lulju) M. Cachia sj ftit xhur qabel is-saçerdozju Nag˙Ωel isem missieri (Aw/Sett) Ìenoçidju fir-Rwanda Tlabt li titwieled tifla speçjali . . . (Aw/Sett) L-im˙abba tikber u ssebba˙ Omm ixxurtjata (Aw/Sett) Fidi t’omm b’tifla diΩabbli In˙obbu . . . (Ottubru) Naççettah u n˙obbu g˙ax differenti Tista’ tidlikli jdejja? (Ottubru) Mal-˙absin ta’ San Quentin Konna Ωew© sorijiet (Novembru) Ûew© sorijiet fil-Bulgarija G˙all-Jum Dinji taΩ-Ωg˙aΩag˙ 2011 (Novembru) L-esperjenza fi Spanja ta’ I. Vella Forsi aktar nies jifhmu . . . (Novembru) Immigrant illegali quddiem il-Papa Vokazzjoni wa˙da (Novembru) Irridu n˙obbu kif ˙abb Ìesù Il-maxtura damet vojta (Diçembru) Mara li damet ˙afna sa ma saret omm

VOLONTARJAT ‘Ho sete!’ (Jannar) M. Mifsud u o˙rajn mat-tfal f’Napli Jenny, qalb li taf t˙obb (Jannar) Jenny taqdi fil-Peru Rajt miraklu (Marzu) It-tim ta’ Parlons –SIDA jg˙in lil dawk bl-AIDS Nitg˙allem, in˙obb, naqdi (Marzu) Ûew© Ωg˙aΩag˙ Maltin sena volontarjat fil-Kenya Id f’id (April) Sitt xhur fl-Etjopja mas-sorijiet Fran©iskani L-aktar ©urnata kies˙a, l-aktar ©urnata s˙una (Mejju) Il-qawwa tal-im˙abba Qalb iΩ-Ωg˙aΩag˙, qalb il-fqar (Aw/Sett) Ûg˙aΩag˙ ja˙dmu mal-fqar G˙alfejn daqshekk ‘l bog˙od? (Aw/Sett) Sena volontarjat f’Santiago ç-Chile mat-tfal ta˙t il-5 snin L-im˙abba ma tintemm qatt . . . (Aw/Sett) Samuela mal-foqra taç-Chile Xi ˙add lest jismag˙hom (Aw/Sett) Tg˙allem l-IngliΩ volontarja fl-E©ittu Ta’ ta˙t fuq (Aw/Sett) Sitt xhur fl-E©ittu ÓSIBIJIET Bqajt fuq l-ixkaffa (Frar) X’fiha ˙aΩin li tibqa’ single u tinfeta˙ g˙all-o˙rajn Viva Jum San Valentinu (Frar) RomantiçiΩmu jew materjaliΩmu X’ja˙sbu t-tfal fuq l-im˙abba (Frar) It-tfal jinnutaw x’ikun g˙addej Liema hi l-vera reli©jon? (Frar) Dik li twasslek g˙al fer˙ veru, paçi veru u m˙abba vera It-tifla çkejkna u l-pjanu (Mejju) G˙in ru˙ek u Alla jg˙inek Intervista m’Alla (Mejju) Je˙tie© li nindunaw li Alla dejjem mag˙na

RM2000-LilÓbiebna • Diçembru 2011 • 29

Is-saçerdot: bniedem b˙alek (Ìunju/Lulju) Nitolbu g˙as-saçerdoti biex akkost ta’ kollox iwettqu dmirhom Ag˙fas in-numru… (Ìunju/Lulju) Il-voice mail tal-©enna Óadt puncture? (Ìunju/Lulju) Ir-relazzjoni tag˙na mal-Mulej Mulej, ag˙milni televixin! (Aw/Sett) Inqattg˙u ˙in iktar mat-TV milli mal-ulied Kemm jiswew it-tfal (Aw/Sett) Jiswew investiment fil-bank tal-˙ajja Ittra ta’ tifla ta’ sitt snin (Aw/Sett) X’kien iwie©eb Alla g˙all-mistoqsija, ’Min ivvintak?’ Ma spiççatx (Novembru) L-omm tibqa’ tg˙ix f’qalbek Ûommli post ˙dejk (Novembru) It-telfa tal-g˙eΩieΩ tag˙na G˙inni: g˙andi l-g˙atx! (Diçembru) Il-preΩenza tag˙na lkoll hi l-aqwa rigal g˙all-Milied NOVELLI Lippu sid Mullu (Ottubru) Darren ifittex il-fer˙ IΩ-Ωag˙Ωug˙ Sur Patri (Novembru) Il-pro©ett ta’ Darren PARIRI Kemm tiΩen tazza ilma? (Jannar) Kif tevita l-istress Giriflu l-karozza (Jannar) Ir-rabja u l-im˙abba m’g˙andhomx qies Deheb antik (Frar) Ag˙raf il-kobor li ma jitmermirx imma li jibqa’ g˙al dejjem B˙al tal-qubbajt (April) Kappillan ©did fil-parroçça Óajti nbidlet (Mejju) Il-’prayer groups’ jg˙inuk G˙andek tfal? (Ìunju/Lulju) Il-we©g˙at ta’ mara li ma tistax issir omm B˙all-inbid . . . jitjieb maΩ-Ωmien (Ìunju/Lulju) Irridu nikkoltivaw l-im˙abba wara Ω-Ωwie© Ma nafx x’laqatni (Aw/Sett) Óares iktar ‘il bog˙od Kemm tg˙ix dak li temmen? (Aw/Sett) Kliemek u g˙emilek jaqblu ma’ dak li tg˙id li temmen? Meta se nil˙aq il-karrotta? (Ottubru) G˙oΩΩ kull mument ta’ ˙ajtek

30 • Diçembru 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Óut frisk kuljum (Ottubru) G˙o©ob lil Alla mhux lill-bnedmin Daqsxejn ta’ fjura (Ottubru) Jekk tag˙mel ˙iltek tirnexxi Çempilt l-iskola (Ottubru) Ejja ma n˙assrux lil uliedna Kemm int kunjata tajba? (Novembru) Kunjata tista’ ssalva jew tkisser Ωwie© Óalliel jisraq lilu nnifsu (Diçembru) Nisirqu lilna nfusna meta na˙lu l-˙in Bniedem kbir Gandhi (Diçembru) Il-kliem tad-deheb ta’ Gandhi POEÛIJI Nixtieq dinja a˙jar (Marzu) Fir-rieda tieg˙ek (April) Il-Mulej dejjem mag˙na Jien Nisrani! (Ìunju/Lulju) Jien midneb u Alla jibg˙atli l-grazzji X’jibqa’? (Novembru) Nimxu id f’id fit-tbatija ta’ ˙addie˙or Il-Milied (Diçembru) Festa reli©juΩa jew ta’ kummerç? STEJJER Missieri l-kaptan (Jannar) Il-Missier tas-sema se jwassaln qawwijin u s˙a˙ Sorry: int Ìesù? (Jannar) B’g˙emilna rridu nixbhu lil Ìesù Iva, nemmen . . . f’Alla jew fix-xjenza (Jannar) Diskursata bejn ateu u wie˙ed li jemmen Dak li tiΩra’ ta˙sad (Jannar) Sinjura tg˙in fqir li meta seta’ kien g˙en lilha M’intix il-vera mama’ tieg˙i (Jannar) Minflok kbirt ©o Ωaqqi, kbirt ©o qalbi Ûomm il-furketta (Jannar) L-a˙jar g˙adu ©ej wara din il-˙ajja Din triq twila (Frar) Ommok hija dejjem mieg˙ek Wiççi wiçç min hu? (Frar) Tfajla addottata tfittex lil ommha proprja Fjuri quddiem il-Madonna (Frar) NibΩg˙u g˙all-ambjent Ûew© çag˙qiet (Marzu) sitwazzjoni impossibli tissolva wkoll Daqsxejn ta’ karta . . . (Marzu) Tajjeb li ng˙oΩΩu l-kwalitajiet sbie˙ tag˙na u tal-o˙rajn

Kieku Kristu ji©i Malta (April) Kieku Kristu kellu ji©i f’Malta x’jg˙id fuqna l-Maltin Storja ta’ m˙abba (April) Ûew© g˙asafar jg˙allmuna xi tfisser t˙obb u tibqa’ fidil lejn ma˙bub b’diΩabilita’ Ni©bdu ˙abel wie˙ed (April) Fi grupp na˙dmu g˙al g˙an wie˙ed L-an©li m˙abbtin wisq (April) Alla jinqeda bil-bnedmin biex jg˙inu lil ˙uthom Kif taqbad xadina (April) Ma tistax taqdi lil Alla u lill-flus Lest in©orrhielek (April) Jekk dan trid Mulej, lest li nag˙mlu bil-fer˙ Farfett mimli ˙ajja u tama (April) Nanntu agunija ©©ibu inse’ mal-˙ajja vera Óadd ma nduna . . . (April) Tajjeb li nag˙tu kas tal-proxxmu Gallettina ma˙ruqa (Mejju) Napprezzaw is-sagrifiççju tal-o˙rajn Il-but vojt (Mejju) Ta kollox qabel mewtu Kif taqbad lupu (Mejju) Il-vizzju jitbda bi ftit u jispiçça jirkbek Il-kexxun imwa˙˙al (Mejju) Il-kurçifiss je˙ilsilha ˙ajjitha u ˙ajjet binha u j©ibha f’sensiha Qed ixxommha r-ri˙a? (Ìunju/Lulju) Il-Mulej i˙addanna mieg˙u, nintelqu f’idejh NiΩfnu fix-xita (Ìunju/Lulju) Mhux nibku n-nieqes li g˙andna imma nuΩaw sew ittajjeb li g˙andna Ûifna tal-˙ajja (Ìunju/Lulju) Kul˙add ˙aqqu r-rispett; kul˙add kapaçi g˙al xi ˙a©a Ikrah (Ìunju/Lulju) Qattus li kien ikrah imma b’qalb kbira Il-voluntier (Ìunju/Lulju) Trid tg˙in mill-qalb Irrid inkun b˙al missieri (Ìunju/Lulju) Tifel qaxxar xag˙ru u xag˙ar o˙tu biex jixbhu lil missierhom Ódejn pompa tal-petrol (Ìunju/Lulju) Alla jinqeda b’kull sitwazzjoni Kemm se ndum na˙fer? (Ìunju/Lulju) Taççetta lil Ωew©ha lura wara 35 sena li telaq u abbanduna lilha u lit-tfal It-telefon antik (Ìunju/Lulju) Saru ˙bieb minn fuq it-telefon

Nisrani ta’ veru (Ìunju/Lulju) Ìid g˙ad-deni L-anzjan u l-kelb (Aw/Sett) Anzjan jikkalma meta jibda jie˙u ˙sieb kelb Óallina mill-Maths Miss (Aw/Sett) Xog˙ol l-g˙alliema jmur ’il bog˙od mis-su©©etti Iva, norqod tajjeb (Ottubru) Jorqod b’mo˙˙u mistrie˙ g˙ax i˙alli kollox sew Abraham u l-vja©©aatur (Ottubru) In˙obbu kif i˙obb Alla L-eΩempju jkaxkar (Ottubru) Ng˙inu lil ˙addie˙or Kollox hu grazzja. Kollox! (Ottubru) Mill-˙aΩin ukoll jista’ jo˙ro© it-tajjeb Liema kien l-akbar miraklu? (Novembru) Li tfieq jew li ta˙fer? L-Ikona (Novembru) Mhux jien biss tajjeb A˙firli, Pa (Novembru) Il-qawwa tat-talb Sid il-lukanda (Diçembru) G˙en lil ÌuΩeppi u lil Marija meta tahom l-istalla Il-hamper (Diçembru) Qassmu mal-o˙rajn allavolja ma kellhom xejn Bejjieg˙ tas-sigaretti (Diçembru) Mohammed Shahin ˙ajtu iebsa fil-Bangladesh L-an©lu (Diçembru) An©lu b’missjoni Djal u Ogu (Diçembru) L-importanza tad-djalogu STEJJER VERI Ne˙˙ietha g˙ax kellha difett (Jannar) L-abort ça˙da ta’ ˙ajja F’g˙eluq sninha (Marzu) Ti©©ennen g˙ax dik li taqra x-xorti tg˙idilha li se tg˙ix biss sa 18-il sena Liema kunjom? (Marzu) L-ulied barra Ω-Ωwie© u l-kustodja L-a˙˙ar vja©© (Marzu) Ja˙rab mis-Sudan, jasal Malta u jinsab fi triqtu lejn pajjiΩ Ewropew biex jibda ˙ajja a˙jar G˙ax marru l-quddies (April) Massakru fil-knisja f’Mossul Iraq

TAGÓRIF Lest iççappas idejk? (Jannar) Sena tal-volontarjat Irnexxiet (Frar) Is-suççess ta’ Mary Kay Mhux Albert Einstein (Frar) Ix-xjenza u l-fidi Qatt ˙sibt li tista’ ssib lil Alla fuq l-internet? (Marzu) Siti reli©juΩi fuq l-internet L-omosesswalita’ (Marzu) Il-Knisja taççetta lil kul˙add Id-dinja ra˙al wie˙ed (Marzu) Statistika It-tfal minn dejjem hekk . . . imma l-iskola nbidlet! (April) X’differenza bejn l-1970 u llum! Hemm dwejjaq u dwejjaq . . . (April) Id-dwejjaq li tirba˙ bla kura medika u d-dwejjaq ta’ dipressjoni Jenny tirringrazzja (April) G˙otja g˙all-Peru Ittra mill-E©ittu (Mejju) Fr. T. Fenech waqt ir-rivoluzzjoni fl-E©ittu Taf g˙aliex il-Papa j˙ossu g˙ajjien? (Mejju) Il-Papa Ìwanni Pawlu II u l-Papa Benedittu XVI Qalb iΩ-Ωg˙aΩag˙, qalb il-foqra (Mejju) INYGO network ta’ ÌiΩwiti u Ωg˙aΩag˙ Il-Madonna ˙abbret li ©ej xi terremot fuq Malta? (Mejju) Alla jridna n˙obbuh verament mhux g˙ax nibΩg˙u minnu Il-bejjieg˙ tal-kotba f’Kabul (Mejju) A. Seierstad u l-esperjenza tag˙ha fl-Afganistan Minn Ìenna g˙al Infern (Ìunju/Lulju) Il-qerda tan-nies fiΩ-Zimbabwe Ma rridx nirçevih aktar (Aw/Sett) Twe©iba tal-editur b’dispjaçir u m˙abba Studenti AMDG (Ottubru) Il-Kulle©© ta’ San Alwi©i Il-Knisja tiΩbalja? (Ottubru) A˙na lkoll bnedmin dg˙ajfin Se n˙alluha bla nifs! (Ottubru)

Ejja nibΩg˙u g˙ad-dinja Id-dinja se tispiçça? (Novembru) Lesti g˙all-futur billi tg˙ix sew il-preΩent ÌiΩwiti fil-qamar (Diçembru) KurΩitajiet dwar il-ÌiΩwiti Minn ˙absi g˙al patri (Diçembru) Il-konverΩjoni ta’ C. Fountain minn qattiel g˙al patri Trappista INYGO (Diçembru) Il-Christian Life Communities TIFKIRA Kien jaf i˙obb (April) Tifkira ta’ Fr. M. Jaccarini Saçerdot Ωag˙Ωug˙ skont il-qalb t’Alla (Aw/Sett) Fi ftit snin ta xhieda tal-fidi u l-im˙abba lejn Alla ÛWIEÌ U FAMILJA Óabel bi tlieta (Jannar) Qarrejja tg˙id kemm t˙abtet sa ma sabet Ωwie© hieni Kolonna (Frar) Il-familja hi l-kolonna tas-soçjeta’ Ûwie© bla divorzju (Marzu) Ûwie©, separazzjoni, annullament u divorzju Lenti fuq id-divorzju (Marzu) Il-konsegwenzi u l-mentalita’ divorzista Hello divorzju . . ? Bye bye familja . . ? (April) Id-divorzju u Ω-Ωwie© Nisrani Id-divorzju: kif se nivvota? (Mejju) It-tag˙lim tal-Knisja Kattolika Xi diffikultajiet dwar id-divorzju u elementi ta’ twe©iba (Mejju) Ried jiddivorzja u g˙edtlu ’Le’ . . . (Mejju) Esperjenza ta’ mara Maltija Imnalla m’g˙a©©iltx! (Ottubru) Storja vera ta’ Ωwie© li ma tkissirx g˙ax ma kienx hawn li©i tad-divorzju Xorta tibqa’ twe©©a’ (Novembru) Ittra u twe©iba dwar it-tbatija fiΩ-Ωwie© li jitkisser

Ming˙ajr l-abbonament u l-offerta tieg˙ek il-magaΩin ma jistax ikompli. G˙andna bΩonn l-g˙ajnuna tieg˙ek. G˙alhekk IMPORTANTI li ©©edded l-abbonament Ibg˙at ismek, l-indirizz u n-numru tat-telefon flimkien mal-˙las g˙all-abbonament tieg˙ek fl-indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien mal-05.00 tal-abbonament regolari. Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

Biex i©©edded

PERMEZZ TAT-TELEFON ATTARD BALZAN BAÓRIJA BIRKIRKARA BIRÛEBBUGIA BORMLA BURMARRAD BUSKETT DINGLI FGURA FLORIANA GÓARGÓUR GÓAXAQ GUDJA GÛIRA KIRKOP LUQA MANIKATA M©ARR MOSTA MQABBA MSIDA NAXXAR QORMI RABAT SAFI SENGLEA

2141 8028 2141 8031 2149 2288 2145 6760 2149 2578 2165 4518 2720 6840 2158 1122 2145 6227 2145 2859 2180 2021 2124 2230 2143 1177 2189 2005 2169 6336 2133 5231 2164 2144 2189 5174 2157 6769 2157 4658 2143 3769 2143 3835 2168 3070 2123 8804 2141 1859 2148 7282 2149 4097 2145 6824 2167 6824 2169 0019

PERMEZZ TAL-MOBILE 2146 1377 2146 4804 2157 1854 2133 6914 2189 6093 2189 7312 2169 0769 2166 6267 2157 5652 2146 7453 2145 0651 2167 5009 2168 5963 2168 2143

2155 2613 2155 5518 2156 4253 2155 4621 2155 2206 2156 4206 2155 6355 2155 4088 2155 6487 2155 3477 2155 1329 2155 4993

RM2000-LilÓbiebna c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna In‐Naxxar NXR 2067 Tel: 2142 0610 • Mobile: 7982 6899 • Email: rmlh@jesuit.org.mt

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

5061 8916 5061 9210

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e6.99 (li minnhom e0.70 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e11.66 (li minnhom e1.16 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidirizz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA: Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar. G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibag˙tu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA

Mimdudin: 1. Insaqqi l-qsari (6) 4. Sta©un tal-weraq niexef (6) 7. Il-laqam tal-President Eisenhower, issibu f’ikel tajjeb (3) 8. Óut bi tmien swaba?(6) 9. G˙adhom ma kilux (6) 10. Triq dejqa aktarx ma tinfidx (4) 12. Isem l-attrivi famuΩa Magnani (4) 14. Mexxa l-vettura (3) 15. Irregalat (3) 16. Il-profeta li kien jie˙u ˙sieb it-tfajjel Samwel (3) 18. Ni˙duh min-nag˙a© g˙an-newl. (3) 20. u 21MIMDUDIN Kawlata mag˙quda (8) 21. Ara 20 MIMDUDIN 24. Iwe©©a’ (6) 25. Gerrex, sfratta(6) 26. Lem˙ek (3) 27. Mal-art itaffu l-kes˙a tal-madum(6) 28. Post fejn jorbtu d-dg˙ajjes (6)

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ Novembru hija Ms C. Sillato minn San Ìwann IMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-LilÓbiebna, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar, NXR 2067. It-twe©ibiet iridu jaslulna sal-a˙˙ar tax-xahar. Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000.

TWEÌIBA TAT-TISLIBA novembru 2011

WEQFIN: 1. Ta˙bit 2. Lembut 3. Anna 4. Óila 5. Mudlam 6. Ìmamar 11. Makku 13. Ìarar 16. EΩilja 17. Uliedi 18. Dardru 19. Bronja 22. Mant 23. Arma

Segwi l-esperjenzi u l-avventuri ta’ ˙utna l-Maltin u l-G˙awdxin fl-artijiet tal-missjoni; esperjenzi li j˙alluk bla nifs u bla kliem iΩda li jimlewk b’ammirazzjoni g˙all-kura©© ta’ dawn l-eroj tas-skiet! Kun af bilpro©etti ta’ fejda li huma qed iwettqu g˙all-miljuni ta’ nies fil-bΩonn imxerrda fl-erba’ na˙at tad-dinja. Issir taf dan kollu u aktar fil-programm VUÇI MISSJUNARJA li jixxandar kull nhar ta’ ©img˙a fid9:00p.m. fuq RADJU MARIJA (102.3 FM g˙al Malta u 107.8 FM g˙al G˙awdex) b’ripetizzjoni kull nhar ta’ Tlieta f' 6:00am, bi produzzjoni u preΩentazzjoni ta’ Dr. Frank Cassar u Helena Sammut.

Weqfin: 1. UΩah biex taqta’ l-karti jew drapp (6) 2. Óela flusu fix-xejn (6) 3. Ilma mis-sema (4) 4. Kundizzjoni fejn Ωraben ma jeΩistux (4) 5. Xiri ta’ o©©etti fejn wie˙ed jg˙olli l-prezz fuq l-ie˙or (6) 6. Imqanqal, mimli ru˙ (6) 11. Kellimni (5) 13. Ra˙al f’G˙awdex mag˙ruf g˙all-Karnival (5) 16. Óaddant il-Fidi (6) 17. Saram, bastun fir-roti (6) 18. Tara© Ωg˙ir b˙al dawk biex titla’ karozza tal-linja (6) 19. Sabbar (6) 22. Bdil ta’ o©©etti ma’ flus (4) 23. Ukoll (4)

MIMDUDIN: 1. Talbna 4. Óamme© 7. Noi 8. Óamrun 9. Londra 10. Imut 12. Óa©a 14. Tat 15. Mar 16. Eku 18. Dab 20. Ûulu 21. Garr 24. Liedna 25. Redden 26. Nom 27. A©itat 28. AkkuΩa

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturi u ˙bieb tag˙na mejtin Disinn • Outlook Coop

Biex i©©edded

ÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK

Tisliba DiÇembru

Carpet Zone, Valley Road, B’Kara (opposite Post Office)

Msida Rabat

Carmena Fenech Pia Sant

COUNSELLING

Jekk qed tfittex servizz ta’ counselling

Ansjetà – Stress – Tensjoni - Alko˙ol – Drugs – Addictions - Diffikultajiet f’relazzjonijiet – Tqala mhix mistennija – Sitwazzjonijiet diffiçili o˙rajn Mrs Grace Gatt Dip. Counselling Çempel: 9966 6653 (mit-Tnejn sal-Óadd) Tibqax wa˙dek. A˙na lesti nisimg˙u u ng˙inu

ming˙ajr Ìesù?

Il-MILIED IT-TAJJEB LIL KULÓADD L-Editur flimkien mal-Bord tal-RM2000-LilÓbiebna Jawgura lill-qarrejja kollha u l-familji tag˙hom l-isba˙ xewqat g˙al MILIED QADDIS u Sena Ìdia mimlija b’kull barka tas-Sema