2010-10 Dicembru

Ma˙ru© mill‐ÌiΩwiti Maltin • Diçembru 2010 • Sena 61 • Numru 10 • 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 2607

Twieled f’maxtura mimlija tikketti!

N E W S P A P E R P O S T

Lest tilqg˙u, tkun xi tkun it-tikketta li j©orr?

Il-Benniena Óallew darhom, bil-benniena titbandal ˙elu ˙elu minn mat-travi fejn kienet imdendla. Lejla wara l-o˙ra r-ri˙a ˙elwa ta’ njam maqtug˙ frisk kienet timla l-kamra waqt li ÌuΩeppi bil-paçenzja kollha bena ftit ftit dik il-benniena çkejkna bl-istess g˙odda li s-soltu kien jerfa’ f’postha ma’ nΩul ix-xemx. ÌuΩeppi xxotta d-dmug˙ minn g˙ajnejn Marija u g˙alaq il-bieb. “M’g˙andekx g˙alfejn tibΩa’”, qalilha waqt li rabat xi ˙wejje© u affarijiet fuq il-˙mar.

‘Ma nistg˙ux nistennew ftit jiem o˙ra? It-tarbija tista’ tasal kull ˙in,’ qaltlu Marija b’le˙en miksur. Ma riditx titlaq issa.

‘Stennejna t-tarbija kemm stajna. Ma nistg˙ux nistennew aktar g˙ax nispiçça arrestat talli nkun injorajt iç-çensiment,’ qalilha ÌuΩeppi.

‘Almenu n©ibu l-benniena,’ talbet Marija. ‘Nixtieq li t-tarbija jkollha xi ˙a©a sabi˙a.’

‘Ma nistg˙ux. It-tarbija jkollha çans tuΩaha meta ni©u lura.’ ÌuΩeppi beda j©ebbed l-irbit tal˙mar imma dan ma riedx jiççaqlaq. ‘Ejja ˙a mmorru,’ g˙ajjat waqt li faqqag˙lu daqqa ˙afifa fuq wara. Il-˙mar beda miexi bil-mod b’©uΩeppi quddiem attent li kemm jista’ jkun jg˙addi l-˙mar mill-aktar mog˙dijiet imwittija biex martu ma tbatix. Fid-dar il-benniena waqfet tiççaqlaq.

2 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Wara ˙amest ijiem vja©© ÌuΩeppi sab ru˙u jipprova jnaddaf naqra ta’ stalla fejn seta’ jg˙in lil martu twelled it-tarbija tag˙hom ’il barra minn Betlem.

Kien qieg˙ed attent li bil-lampa li kellu ma jqabbadx it-tiben qadim li kien hemm waqt li mela maxtura li kien hemm im˙affra fil-˙ajt b’tiben frisk u g˙attieh b’kutra tas-suf.

Kien qabeΩ nofs il-lejl u Marija, wara li welldet it-tarbija kienet qed tnaddfu u tippreparah biex tfisqih u tqieg˙du fil-maxtura. ÌuΩeppi b’˙arsa ta’ m˙abba kbira dawwar idu ma’ spallejn martu u g˙afasha mieg˙u.

‘Nixtieq kellna dik il-benniena li tant domt ta˙dem fuqha,’ qaltlu Marija waqt li qabdet is-swaba’ Ωg˙ar ta’ binha.

‘Kont iddendilha xi mkien. L-ebda tarbija li naf ma g˙andha benniena b˙al dik!

Tist˙oqq lil re!’ ÌuΩeppi tbissem. ‘Mhux kull tarbija g˙andha missierha mastrudaxxa! Flistess ˙in beda ja˙seb. G˙alfejn Ìesu ma setax jitwieled id-dar ©ol-benniena li kien g˙amillu? G˙alfejn din it-tarbija

speçjali li kien ˙abbrilhom l-an©lu kellha titwieled fi stalla tinten? Di©à ma kinux joqog˙du ©o palazz imma hawn kien veru mal-annimali! U g˙alfejn ©o Betlem?

Ir-risposta ma damitx ma waslet.

Daqsxejn ta’ tifel da˙˙al rasu fl-istalla u ˙asadhom. ‘Hawn xi tarbija hawnhekk?’ staqsihom waqt li g˙ajnejh marru fuq esu rieqed. Marija minnufih refg˙et ittarbija biex ma jarahx imma t-tifel kien di©à sparixxa.

Marija u ÌuΩeppi ˙arsu lejn xulxin inkwetati. ÌuΩeppi mar fil-bieb u sema’ xi ˙add jg˙ajjat, ‘Ejja g˙ax sibnieh.’

Beda jara xi nies resqin lejn il-post fejn kienu u waqt li qabad ˙atar f’idu qag˙ad fil-bieb biex f’kaΩ ta’ bΩonn jipprote©i ’l martu u lil ibnu.

Meta waslu quddiem l-istalla seta’ jara li kienu rg˙ajja. ÌuΩeppi baqa’ fejn kien u wie˙ed mir-rg˙ajja qallu: ‘Nistg˙u nid˙lu? ©ejna naraw lil Kristu tarbija.’ ÌuΩeppi ˙ares lura lejn Marija. Dak il-˙in ˙ass b˙al deg˙xa. Din ma kinitx

kumbinazzjoni. Mejjel rasu waqt li g˙amel sinjal lir-rg˙ajja biex jid˙lu.

Ir-rg˙ajja da˙lu fl-istalla. L-iΩg˙ar fosthom mar quddiem waqt li rag˙aj anzjan niΩel g˙arkupptejh u b’le˙en mimli qima beda jfa˙˙ar lil Alla. ‘EΩatt kif qalilna l-an©lu,’ qal rag˙aj minnhom lil ta’ ˙dejh.

‘Imma©ina an©lu jkellem lilna, rg˙ajja! ˙adt min-nies tal-belt ma jkellimna g˙ax iqisuna baxxi imma l-an©lu kellimna u qalilna li t-tarbija konna se nsibuha fi stalla tal-annimali,’ kompla jg˙id waqt li beda nieΩel iddmug˙ ma’ ˙addejh. ÌuΩeppi baqa’ j˙ares lejh. ‘Kif sibtuna?’ fl-a˙˙ar staqsieh.

It-tifel li kien sabhom, b’˙arsa ta’ wie˙ed li qed jipprova jiftakar, qallu: ‘L-an©lu qalilna li kien se jitwildilna salvatur fil-belt ta’ David, Betlem.’

‘Ir-re David ukoll kien rag˙aj,’ qabeΩ iΩ-Ωg˙ir kburi. It-tifel l-ie˙or kompla, ‘Salvatur li huwa Kristu l-Mulej. L-an©lu kien preçiΩ fid-deskrizzjoni. Qalilna, “U dan se jkun sinjal g˙alikom. Issibu t-tarbija mfisqija f’maxtura.”’ Dak il-˙in tbissem. ‘Kif stajna ma nsibuhx?

D˙alna l-belt u bdejna nfittxu f’kull stalla sakemm sibniekom…sibnih. Kemm tfal ta˙seb li twieldu ©o ‘maxtura’ f’dan il-lejl?’ ÌuΩeppi tbissem. Mela dak kien. IlMissier Etern innifsu kien sab sodda g˙al ibnu. Benniena speçjali. Sinjal lil dawn ir-rg˙ajja sempliçi li Alla kien i˙obbhom ukoll.

Ósieb fuq il-qoxra Ìesù twieled f’maxtura… g˙ax ma kienx hemm post g˙alih fil-lukanda! Ìie f’daru u ˙utu ma laqg˙uhx.

Dan g˙amlu g˙ax ried ikun imwarrab ma’ min hu mwarrab, minsi ma’ min hu minsi, çkejken ma’ min hu mçekken, mormi ma’ min hu mormi.

Kif tista’ tifra˙ b’Ìesù tarbija dal-Milied, jekk fl-istess ˙in m’intix kapaçi tg˙id “mer˙ba bik”, tilqa’ bil-qalb u taççetta lil min hu mwarrab mis-soçjetà min˙abba pre©udizzji ta’ razez, ta’ kulur tal-©ilda, ta’ mard, orjentazzjoni sesswali, reli©jon, klassi jew professjoni u elf ra©uni o˙ra?

Ma tistax tg˙id li int Nisrani u tkun razzist, jew pre©udikat kontra imqar wie˙ed minn ˙utek. Ma tistax tg˙id li int Nisrani u t˙obb lil Ìesù jekk g˙ad hemm imqar bniedem jew bniedma wa˙da biss li qalbek hi mag˙luqa g˙alih jew g˙aliha.

Int u t˙ejji l-presepju fit-tieqa jew fis-salott tieg˙ek, staqsi lilek innifsek: kieku flok Ìesù ji©i g˙andek xi klandestin, xi prostituta, xi marid bl-AIDS, xi drogat, ˙absi jew xi ˙add li int soltu tikkundanna jew tg˙id kontrih… Int lest taççettah… imqar ©o maxtura mimlija tiben talbhejjem?

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 3

Ma kienx hemm post fillukanda L-istorja tal-Milied g˙adha sse˙˙ illum ukoll. G˙ad hawn familji li m’g˙andhomx saqaf fuq rashom. Illum ukoll g˙ad hawn familji li n-nies mhux lesti jilqg˙uhom f’pajjiΩhom.

IΩ-Ωingari (gypsies) huma fost dawn in-nies. Dan l-a˙˙ar mijiet minnhom ©ew imkeççija minn Franza. Din li ©ejja mhijiex storja me˙udha minn xi film. Imma storja vera li ©rat. Il-kittieb huwa ÌiΩwita li g˙ex din il-©rajja fl-Ispirtu tal-Van©elu li jistedinna biex nilqg˙u il-barrani u nag˙mlu mal-proxxmu dak li nixtiequ li ˙addie˙or jag˙mel mag˙na.

4 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Erba’ snin ilu, tliet familji Ωingari (gypsies) waslu fi Chieri, belt twelidi fit-tramuntana ta’ l-Italja. Dawn ilfamilji xtraw biçça art viçin tal-istazzjon tal-ferrovija, u bil-mod il-mod bdew jorganizzaw ru˙hom bil-˙sieb li jo˙or©u mill-miΩerja u l-faqar. L-adulti t˙abtu biex isibu xog˙ol u t-tfal bdew imorru l-iskola. Madanakollu, fl-2008, peress li l-kamp kien g˙adu mhux imqabbad mas-servizz tal-ilma, il-kunsill lokali ordna t-tkeççija ta’ dawn il-persuni min˙abba ‘ra©unijiet sanitarji’. Wa˙da mill-familji sabet post fi flat tal-gvern, filwaqt li t-tnejn l-o˙ra spiççaw bla saqaf.

Iffaççjati b’din is-sitwazzjoni diffiçli, xi ˙bieb tieg˙i li kienu qed jippruvaw jg˙inu lil dawn il-persuni, semmewli r-razzett li l-familja tieg˙i kellha filkampanja qrib ta’ Chieri. G˙aldaqstant, ming˙ajr telf ta’ Ωmien, staqsejt lil ommi u lil ziti – propjetarji tal-post – jekk kinux lesti jilqg˙u dawn il-familji f’dan ir-razzett. B’©eneroΩità u b’kura©© liema b˙alhom, aççettaw. Il-familji kienu fer˙ana se jtiru u offrew li j˙allsu parti mill-ispejjeΩ tax-xog˙olijiet li jridu jsiru biex jitran©a l-post. Fil-fatt, ˙sibna li l-kbir kien g˙adda g˙ax anke s-sindku tal-lokal qabel mal-pro©ett.

Imma sfortunatament, il-problemi kienu g˙adhom biss fil-bidu tag˙hom.

Ftit tal-jiem biss qabel ma ntemmu x-xog˙lijiet, artiklu fuq gazzetta lokali qajjem ag˙a s˙i˙. Ir-residenti tar-ra˙al in©abru nkwetati fil-pjazza tar-ra˙al

biex jitkellmu fuq kif il-wasla taΩ-Ωingari kienet ˙a taffetwahom b’mod negattiv.

Iddeçidejna g˙alhekk li norganizzaw laqg˙a g˙ar-residenti, fejn spjegajna li l-idea tag˙na ma kinitx li nibnu kamp g˙aΩ-Ωingari f’Canarone, ir-ra˙al tag˙na, imma li nilqg˙u Ωew© familji ta’ min jafdahom g˙al perjodu ta’ sentejn. Ta’ min jinnota li g˙al dan il-laqg˙a konna 250, f’villa©© b’popolazzjoni ta’ madwar 70 ru˙! Xi w˙ud appo©©aw il-pro©ett.

O˙rajn ˙aduha qatta’ bla ˙abel kontrina u weg˙duna li ˙a jag˙mlu minn kollox biex iwaqqfuna.

Minkejja kollox, komplejna bixxog˙lijiet. G˙all-grazzja t’Alla, ˙afna kienu dawk li volontarjament taw mill˙in tag˙hom biex jg˙inuna nirran©aw il-post. Numru ta’ residenti ta’ Canarone ma setg˙ux jifhmu kif nies b˙alna, professjonisti rikonoxxuti, membri ta’ grupp Nisrani (il-Komunitajiet Óajja Nisranija), setg˙u ‘ja˙lu’ l-˙in tag˙hom f’dan il-pro©ett.

Sadanittant, fuq il-gazzetta lokali baqg˙u jidhru diversi artikli marbuta ma’ din l-istorja. Bdew jinxterdu wkoll xi xnig˙at rigward il-fatt li xi membri tal-familji li kellhom ji©u joqog˙du f’Canarone, kienu kriminali mfittxija mill-pulizija. Xnig˙a o˙ra kienet tg˙id li grupp neo-faxxist kien qed jipprepara ‘attakk’ kontra Ω-Ωingari tal-villa©©.

L-ewwel reazzjoni tieg˙i kienet li nwaqqaf kollox, biex ma npo©©ix filperiklu l-˙ajja ta’ dawn ˙utna, b’mod partikolari dik tat-tfal. Madanakollu,

wara li qattajt lejl s˙i˙ na˙seb u nhewden fuq il-˙a©a, iddeçidejt li mmur inkellem il-kummissarju u nag˙mel dak kollu li nista’ biex ittheddid u l-biΩa’ ma jkollhomx l-a˙˙ar kelma. Minn dak li qalli l-kummissarju, l-a˙bar fuq il-preΩenza ta’ kriminali fi ˙dan il-familji Ωingari kienet g˙al kollox falza, u t-theddida tal-grupp neofaxxist ma kinitx reali.

Kien g˙alhekk li l-4 ta’ April 2009, kmieni filg˙odu, l-ewwel familja da˙let fid-dar il-©dida tag˙ha. U dan minkejja l-fatt li xi ˙add kien ipprova jissi©illa d-dar bis-silikon… Ir-reazzjoni tal-©irien kienet wa˙da m˙allta. Kien hemm min ©ie d-dar biex joffrilhom xi ˙a©a x’jieklu, o˙rajn beΩg˙u jersqu lejhom u xi w˙ud esprimew rabja kbira.

Kien hemm min sa˙ansitra heddidna personalment li ji©i jsibna jekk iΩΩingari jaqilg˙u l-inkwiet. Fir-ra˙al tqassmu wkoll flyers ta’ protesta kontra tag˙hom.

BiΩ-Ωmien l-affarijiet ikkalmaw xi ftit imma, minkejja l-fatt li dawn irresidenti l-©odda ta’ Canarone qatt ma taw fastidju l-˙add, xorta g˙ad hemm min g˙adu jrid jag˙mel il-bsaten fir-roti u jkeççihom mir-ra˙al. X’ebusija ta’ qalb! Min-na˙a tieg˙i, minkejja din l-esperjenza diffiçli, g˙adni nittama li fir-ra˙al tieg˙i il-Van©elu – tal-fatti mhux tal-kliem – ikompli jibbrilla!

Giancarlo Gola sj (adattat minn Mark Cachia sj) RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 5

6 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

X’se taghti dal-

Milied?

Kien Milied ie˙or fi Ωmien il-gwerra.

John kellu d-drawwa li kull Milied imur il-knisja flimkien mal-familja tieg˙u; iΩda din id-darba, fl-eqqel tal-gwerra ma setax g˙ax kien g˙assa f’wa˙da mill-irkejjen ta’ Londra. G˙alhekk malli seba˙, flimkien ma’ xi ftit minn s˙abu, qabad it-triq li twassal g˙all-qalba talbelt.

Fi triqthom ©ew quddiem bini griΩ qadim li fuq il-bieb tieg˙u kien hemm imnaqqxin il-kelmiet: Queen Anne Orphanage. Qatg˙uha li j˙abbtu ˙alli jaraw x’tip ta’ tfal kien hemm fih dan l-orfanatrofju. Fet˙itilhom id-direttriçi u spjegatilhom li f’dak l-istitut kienu jΩommu tfal li kienu tilfu l-©enituri tag˙hom fil-bombardamenti fuq Londra.

Is-suldati da˙lu propju kif it-tfal kienu g˙adhom qieg˙din iqumu. Id-dar kienet ordinarja u ming˙ajr ebda tiΩjin.

Si©ra tal-Milied ma kienx hemm fis-sala.

Rigali lanqas. G˙alhekk is-suldati bdew iduru mat-tfal u jag˙tuhom kulma setg˙u jsibu fi bwiethom.

John inteba˙ li f ’rokna kien hemm tfajjel wa˙du li tant kien jixba˙ lil neputih li kien ˙alla warajh. Resaq lejn it-tfajjel u staqsieh: “Inti xi trid g˙all-Milied?”

“Erfag˙ni” wie©bu t-tfajjel. Bid-dmug˙ nieΩel minn g˙ajnejh, is-suldat refa’ bilmod lit-tfajjel u g˙annqu mieg˙u.

Kemm nag˙tu rigali fil-Milied!

Kul˙add jixtri, kul˙add jistenna u… xi w˙ud sa˙ansitra jordnaw ir-rigali li jixtiequ jirçievu. It-tfal indarruhom jiktbu lill-Christmas Father x’jixtiequ. Il-kbar jirran©aw bil-miftu˙ jew b’mod indirett biex ir-ra©el, il-mamà, in-namrata, jkunu jafu eΩatt x’jixtiequ b˙ala rigal.

Min jixtieq jag˙ti rigal, bosta drabi, ikollu ftit problema: X’naqbad nixtrilu jew nixtrilha? Kul˙add ifittex li jag˙ti o©©ett li jferra˙. ˙a©a sabi˙a kieku… Imma kemmil darba ninsew nag˙mlu differenza bejn

o©©ett li jag˙ti biss gost minn barra u dak li j©ib il-fer˙ tal-qalb minn ©ewwa.

X’jiswa li bniedem tag˙tih xi ˙a©a li tiswa ˙afna flus li tista’ ©©ib ˙afna eçitament jew gost, jekk ma tkunx tajtu l-aqwa rigal: lilek innifsek! “Erfag˙ni” wie©bu t-tfajjel! Kelma wa˙da li biha t-tifel ried jitlob lil dak is-suldat twajjeb ˙afna u ˙afna rigali: ˙obbni, ag˙ti kasi, ilqag˙ni, ˙addanni, kun mieg˙i, ifhimni, oqg˙od mieg˙i, ismag˙ni, titlaqnix, t˙allinix wa˙di…

Min jaf kieku dal-Milied, meta nkunu qed nag˙tu r-rigali lill-g˙eΩieΩ tag˙na, nistaqsu lilna nfusna jekk mar-rigali tas-soltu hux lesti nag˙tuhom dak li hu l-akbar rigal: LILNA NFUSNA F’IMÓABBA ÌENWINA! Biex forsi nifhmu x’inhu l-akbar rigal, ittarbija ta’ Betlehem twieldet b’idha vojta…

Ma ©abitilna ebda a ©ugarell, ebda ©ojjell, ebda voucher. Ìesù ©ie fostna biex jag˙tina lilu nnifsu – Emmanuel – Alla Mag˙na!

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 7

Kelb Jaf Ihobb!

Marija u Ωew©ha kellhom kelb il-veru speçjali. Kien jismu Lucky u kellu din id-drawwa. Kull meta kien ji©i joqg˙od xi ˙add g˙andhom, Marija kienet tavΩahom biex ma j˙allux il-basket miftu˙ g˙ax Lucky Ωgur kien jag˙Ωel xi ˙a©a li tog˙©bu u je˙odha g˙alih. Meta xi ˙add kien jg˙idilha li naqsu xi ˙a©a, g˙alhekk, Marija kienet tinΩel fil-kantina fejn kellu l-kaxxa tal-©ugarelli u hemm kienet issibha, mal-affarijiet l-o˙ra tieg˙u! Ìurnata fost l-o˙rajn, lil Marija qalulha li kellha kançer f’sidirha. Wa˙˙let f’rasha li kienet se tmut u l-biΩa’ ˙akimha sew. Il-lejl qabel ma da˙let l-isptar, qabdet lil Lucky u ˙addnitu mag˙ha. ‘Min se jie˙u ˙siebu la mmut jien?’ bdiet tg˙id bejnha u bejn ru˙ha. Veru li Ωew©ha Jim kien jie˙u ˙siebu, imma l-kelb kienet tqisu tag˙ha g˙al kollox. Dan il-˙sieb sewdilha qalbha g˙alla˙˙ar, ‘Il-kelb mhux se jifhem li mhux tort tieg˙i.

Ja˙seb li jien abbandunajtu.’

L-operazzjoni kienet aktar serja milli kienu ˙asbu t-tobba u

8 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Marija kellha toqg˙od l-isptar g˙al ©imag˙tejn s˙a˙. Jim kien jo˙or©u kuljum lil Lucky imma l-kelb kien dejjem jing˙i bid-dwejjaq.

Wasal il-jum li Marija to˙ro© mill-isptar u, tant kienet g˙ajjiena, li lanqas biss fel˙et titla’ fuq, fil-kamra tas-sodda. Jim po©©iha fuq is-sufan, komda kemm jista’ jkun, u ˙alliha fil-kwiet forsi torqod. Marija g˙ajtet lil Lucky biex imur ˙dejha u tg˙idx kemm iddispjeçiha meta dan baqa’ fejn kien, i˙ares lejha. IΩda, min˙abba li kienet g˙ajjiena, malajr raqdet.

Meta stenb˙et ma setg˙etx tifhem x’kien qed ji©ri. Rasha u ©isimha kollu ˙assithom tqal u lanqas setg˙et tiççaqlaq. Bdiet tinkwieta imma malajr indunat x’kienet il-problema u tg˙idx kemm da˙qet. Kienet miksija, minn rasha sa saqajha, bil-©ugarelli ta’ Lucky!

Il-povru kelb kien tela’ u niΩel ma nafx kemm-il darba fil-kantina sakemm ©ab l-affarijiet kollha li kellu g˙al qalbu u bihom g˙atta bl-im˙abba lil sidtu.

Dan l-episodju ne˙˙a minn mo˙˙ Marija kull ˙sieb u nkwiet fuq mewt u mhux mewt. Re©g˙et bdiet tg˙ix u timxi mal-kelb. Issa g˙addew tnax-il sena u f’Marija ma re©g˙ax tfaçça l-kankru.

U Lucky x’sar minnu? G˙adu bid-drawwa li jie˙u kulma jog˙©bu fil-kaxxa tieg˙u hemm isfel, fil-kantina.

Imma Marija baqg˙et l-akbar teΩor tieg˙u!

Mhux Ii kieku kull bniedem ikun fidil daqs kelb!

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 9

A B K I R

10 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Wasalt fl-indirizz fejn kelli nasal u Qeg˙eda fi triqti lejn ospizju’. Óarist qed jistennewha. Fta˙t il-bagoll u daqqejt il-˙orn. Wara li stennejt ftit, lejha mill-mera. G˙ajnejha kienu qed ˙ri©t il-bagalja. Il-mara, li kienet di©à imxejt lejn il-bieb u ˙abbatt. ‘Dalwaqt jibbru bid-dmug˙. ‘Ma baqag˙lix fuq si©©u tar-roti, saqsietni: ‘X’g˙andi mieg˙ek’, smajt le˙en ta’ anzjana familja’, kompliet tg˙idli b’le˙en baxx, ntik?’ filwaqt li fet˙et il-portmoni. jg˙idli. Stajt nismag˙ha tkaxkar xi ‘it-tabib qalli li ma tantx baqag˙li ˙ajja’. ‘Xejn’, g˙idtilha jien. ‘Imma trid taqla’ ˙a©a mal-art u wara ftit minuti o˙ra Kif smajt hekk, tfejt il-meter u saqsejtha, x’tiekol,’ qaltli. ‘Hemm passi©©ieri nara quddiemi mara qsajra ta’ madwar ‘Minn fejn trid li ng˙addu?’ o˙ra,’ we©ibtha. U bla ma ˙sibtha disg˙in sena. St˙ajjiltha ˙ier©a minn xi G˙al sag˙tejn s˙a˙ qg˙adna nduru darbtejn, tbaxxejt u g˙annaqtha film tal-erbg˙inijiet – kellha libsa bidmal-belt. Urietni l-bini fejn darba kienet mieg˙i. Hi g˙annqitni lura u qalti: disinn u kappel Ωg˙ir bil-velu mwa˙˙al ta˙dem b˙ala dik li tie˙u ˙sieb il-lift.

‘Ferra˙t mara xi˙a, grazzi ˙afna’. mieg˙u. Fuq ©enb kellha bagalja tanG˙addejna mill-in˙awi fejn kienu G˙afastilha jdejha u ˙ri©t barra f’dak najlon. joqog˙du hi u Ωew©ha fil-bidu taΩ-Ωwie© id-dawl kiebi ta’ filg˙odu. Warajja L-appartament deher g˙eri, qisu tag˙hom. Ìtag˙elitni nieqaf quddiem smajt bieb jing˙alaq; st˙ajjiltu bieb qed kien ilu Ωmien battal. L-g˙amara jing˙alaq fuq ˙ajja ta’ bniedem. kollha kienet mg˙ottija bil-loΩor.

Dakinhar ma ˙dimtx iktar.

Kultant na˙sbu li ˙ajjitna ddur Ma kien jidher l-ebda arlo©© fuq Qg˙adt indur u ng˙aqad, mitluf ma’ mumenti kbar. Imma l-fatt fi ˙sibijiet. Matul il-bqija ta’ dak il-˙ajt, ma kien hemm l-ebda hu li dawn il-mumenti tassew il-jum, bilkemm stajt nitkellem. vaΩun jew affarijiet o˙ra ta’ tiΩjin speçjali ji©u fuqna bla ma nafu, X’kien ji©ri kieku dik il-mara nzertat jew tisjir fuq l-uçuh tal-g˙amara. mo˙bijin wara affarijiet li jidhru xi sewwieq irrabjat jew xi wie˙ed F’rokna minnhom kien hemm Ωg˙ar, ta’ bla importanza. kaxxa tal-kartun mimlija ritratti u li kellu mitt sena biex jispiçça mixtazzi tal-˙©ie©. xift tieg˙u? X’kien ji©ri kieku jien ‘Tista’, jekk jog˙©bok, i©©orrli daqqejt il-˙orn u tlaqt ’l hemm bla dil-bagalja sal-karozza?’ qaltli. Jien ˙adt ma˙Ωen tal-g˙amara, post li darba kien ma tajt çans? il-bagalja fil-karozza u er©ajt lura biex sala taΩ-Ωfin u fejn kienet ti©i tiΩfen meta Meta n˙ares lura lejn ˙ajti, na˙seb ng˙in lill-mara. Qabditni minn dirg˙ajja kienet tifla. Kemm-il darba qaltli biex li sa dakinhar ma kont g˙amilt l-ebda u mxejna flimkien lejn il-karozza. U inwaqqafha quddiem xi bini partikolari azzjoni iktar importanti. Kultant na˙sbu sadanittant il-˙in kollha tirringrazzjani. u, hekk fid-dlam, g˙addiet ftit ˙in li ˙ajjitna ddur ma’ mumenti kbar.

‘Xejn,’ g˙idtilha jien, ‘jien nipprova tiççassa lejh bla ma tg˙id kelma.

Imma l-fatt hu li dawn il-mumenti nittratta l-klijenti tieg˙i bil-mod kif kieku X˙in beda jbexbex, qaltli, ‘G˙ajjejt. tassew speçjali ji©u fuqna bla ma nafu, nixtieq li n-nies jittrattaw lil ommi’.

Imxi mmorru issa.’ U soqt g˙all-indirizz mo˙bijin wara affarijiet li jidhru Ωg˙ar, ‘Kemm int tifel tajjeb!’ qaltli. Kif wasalna li kienet tatni. Kien bini baxx, b˙al dar ta’ bla importanza fit-taxi, tatni indirizz u mbag˙ad qaltli: ta’ konvalexxenza. Kif wasalna ©ew Jista’ jkun li n-nies ma jibqg˙ux ‘Tista’ tg˙addi miç-çentru tal-belt?’ Ωew© impjegati. Ittrattawha bi prudenza jiftakru xi tkun g˙amilt, jew xi tkun ‘Mhijiex l-iqsar triq,’ we©ibt jien. ‘Ma u rispett kbir u dehru attenti g˙al kull g˙idt, imma dejjem se jiftakru kif jimpurtax’ qaltli hi, ‘m’iniex mg˙a©©la. mossa li bdiet tag˙mel. Dehru li kienu ˙assewhom meta ltaqg˙u mieg˙ek!

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 11

Jekk xi ˙add i©eg˙lek timxi mieg˙u mil wie˙ed, mur mieg˙u tnejn.”

(Matt 5:41)

12 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Flok mil

Imxi tnejn

Tifel Lhudi kien qed jilg˙ab ma’ Ωew©t i˙bieb tieg˙u fit-triq x’˙in lema˙ suldat Ruman idur mal-kantuniera u jersaq lejhom.

Issa dawn it-tliet subien ma kienu g˙amlu xejn ˙aΩin imma kienu jafu li l-li©i kienet kontra tag˙hom, g˙alhekk waqfu ˙esrem mil-log˙ob u ppruvaw jista˙bew.

Tnejn mis-subien irnexxielhom jin˙bew imma wie˙ed minnhom li ma kienx daqshekk ˙afif ©ibed l-attenzjoni tas-suldat li b’le˙en goff qallu: Ejja l’hawn! U t-tifel kellu jobdi.

Is-suldat ordna lit-tifel li j©orrlu t-tag˙bija tieg˙u g˙al mil wie˙ed g˙ax il-li©i hekk kienet tg˙id.

Kontra x-xewqa tieg˙u, it-tifel g˙abba t-tag˙bija fuq spalltu u mexa mas-suldat minn ©ol-folla.

G˙all-ewwel nofs mil, imxew fis-silenzju, it-tnejn mitlufin fi ˙sibijiethom.

It-tifel kien qed i˙ossu rrabjat u beda jis˙et xortih g˙ax kien hu li kien inqabad. Imma, wara ftit,

bla ma ried, beda ja˙seb f’meta, fi Ωmien ie˙or, kien sema’ ra©el fuq muntanja jitkellem. Kliem dan irra©el kien mimli g˙erf u tag˙lim.

Dan ir-ra©el kien qal: jekk xi ˙add i©eg˙lek timxi mieg˙u mil wie˙ed, mur mieg˙u tnejn… u g˙amel dan bi tbissima! Fl-istess ˙in id-dmug˙ beda j©elben ma’ ˙addejh: Dan mhux sew…, beda ja˙seb, dan ir-ra©el fih id-doppju tieg˙i! Dak irra©el tal-muntanja kien qal li dan kien att ta’ umiltà u j©ib il-fer˙ fil-qalb ta’ min jag˙mlu. It-tifel ˙ass li dan il-kliem kien tassew jg˙odd g˙as-sitwazzjoni tieg˙u f’dak il-˙in.

X˙in il-mil kien g˙oddu g˙adda, is-suldat waqaf u qallu: Hawn a˙na! Na˙seb li issa g˙ajjejt, hux? Imma, b’sorpriΩa kbira g˙assuldat, it-tifel qallu li kien lest li jmur mieg˙u iktar mill-mil li kien me˙tie© mil-li©i. Is-suldat ma setax jemmen lil widnejh imma kliem it-tifel hekk ©eneruΩ messlu qalbu.

U mxew ftit ie˙or; did-darba mxew flimkien u tkellmu fuq ˙afna affarijiet. U minkejja d-differenzi kbar ta’ bejniethom anke da˙ku xi da˙ka flimkien! Óadd minnhom ma ta kas iddistanza jew il-˙in u dan it-tieni mil ˙assewh ˙afna iqsar millewwel wie˙ed. Bla ma jafu, sabu ru˙hom fid-destinazzjoni tag˙hom! X’˙in kienu qed isellmu lil xulxin, it-tifel induna li filwaqt li l-ewwel mil kien ˙assu diffiçli ˙afna, mhux hekk fit-tieni mil g˙ax issa ˙ass li sab ˙abib!

Kien irnexxielu jbiddel l-g˙adu tieg˙u f’˙abib. Dak it-tieni mil li mexa biddel kollox. U dan g˙ax iddeçieda li jag˙mel minn qalbu dak li ˙addie˙or ried jikkmandah bil-forza.

Min kien l-aktar b’sa˙˙tu flistorja, is-suldat Ruman jew it-tifel Lhudi?

“Meta jien dg˙ajjef, hemm inkun b’sa˙˙ti…” (S. Pawl 2Kor12:10) RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 13

Terrorist Ma kienx

Kienet ©urnata kies˙a ©ewwa Chicago. Il-˙in... is-sitta ta’ filg˙odu. Il-post... l-ajruport ta’ dik il-belt enormi.

Kont g˙ajjien mejjet u kelli seba’ mitt sena biex ne˙les. Kif kont g˙addej mis-security biex nid˙ol fid-departures, indunajt li, fuq il-lemin tieg˙i, kienu qed ifittxu fil-basket ta’ wie˙ed ©uvni G˙arbi. ˙adt ir-ru˙ li waqqfu lilu u mhux lili. Ìbart ˙wej©i u bqajt miexi g˙al triqti.

Wara ftit, nisma’ xi ˙add ©ej mg˙a©©el warajja u jsejja˙li. Kif dort ilma˙t lil dak il-©uvni G˙arbi ©ej ji©ri lejja. ‘Sinjur, ©ibtlek dan g˙ax insejtu warajk,’ qalli bi tbissima filwaqt li newwilli l-kompjuter li, fil-fixla, kont insejt warajja fuq il-bank tas-security.

Tg˙idx kemm domt nirringrazzjah iΩda hu qalli, ‘M’g˙andekx 14 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

g˙alfejn tirringrazzjani.’ U, b’ton ta’ fiduçja sempliçi u sinçiera, kompla ‘Jien çert li inti kont tag˙mel l-istess g˙alija.’ Ûgur li, sakemm indum ˙aj, qatt mhu se ninsa dak il-mument.

A˙na ng˙ixu f’dinja kkumplikata min˙abba l-biΩa’ u l-pre©udizzju. Meta rajt lil dak l-G˙arbi jwaqqfuh biex ifittxulu mo˙˙i malajr mar fejn imur mo˙˙ kul˙add: min jaf dan hux xi terrorista Musulman ie˙or? Sewwa jag˙mlu jiççekkjawhom. Qatt m’a˙na mo˙˙na mistrie˙ bihom ma’ saqajna.

Imma, r-realtà hi li mhux kull G˙arbi jew kull Musulman huwa terrorista jew xi kriminal lest biex jisraq jew joqtol lill-Insara. Il-biçça l-kbira tan-nies tad-dinja, ikunu ta’ liema reli©jon jew kulur ikunu, huma b˙alek u b˙ali, jixtiequ

jag˙mlu l-©id u jafu j˙ennu g˙ax huma bnedmin normali.

Ma rridux nimpressjonaw irwie˙na b’dawk il-wa˙diet li huma estremisti jew kriminali.

KwaΩi kull reli©jon u kultura fiddinja g˙andha xi ˙a©a komuni mal-o˙rajn. Kollha jg˙allmu li t-tjubija hi virtù. Forsi jg˙allmuha b’mod differenti u bi kliem differenti... imma kollha jfissru l-istess.

Il-lezzjoni li tg˙allimt dakinhar fl-ajruport kienet li l-pre©udizzju ma j˙alliniex na˙sbu b’mod çar.

Kienet lezzjoni li tg˙allimt minn att ta’ karità minn min ma kontx qed nistenna... Kif il-kriminali ssibhom fost il-Musulmani jew issuwed daqskemm fost l-Insara jew il-bojod, hekk ukoll Il-qalb tajba u l-onestà mhumiex xi monopolju tag˙na l-Insara!

“Il-pre©udizzju ma j˙alliniex na˙sbu b’mod çar.”

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 15

“There for you” Kienet g˙adha tiftakar l-u©ig˙ li kienet t˙oss fuq is-sodda tal-isptar ©ewwa Londra. Kienet tara lilha nnifisha ddur min-na˙a g˙all-o˙ra g˙ax ma tistax issib post komdu. U tisma’ lilha nnifisha titkarrab, tixxennaq li xi ˙add ji©i ˙dejha, iΩommilha idha u jg˙idilha li dalwaqt jg˙addi kollox.

Kienet qabditha marda serja waqt li kienet sena Londra tistudja l-filosofija. Ommha u missierha kienu mejta u ˙utha kollha kellhom il-familja tag˙hom Malta u ma setg˙ux jitilg˙u ˙dejha min˙abba t-tfal Ωg˙ar, li kienu jitolbu 16 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

l-attenzjoni kontinwa tag˙hom. Il-jiem li g˙amlet l-isptar ˙assithom eternità. Il-mediçina kienet se tfejjaqha, imma l-proçess tal-fejqan kien verament tqil biex terfg˙u wa˙edha.

Kemm kienet tistrie˙ meta tisma’ t-telefon içempel u tkun

o˙tha jew ˙uha, jew xi ˙abiba minn tal-kors. Kienet tqatta’ xi nofs sieg˙a titkellem u tinsa ftit l-u©ig˙ jidwi ma’ ©isimha. IΩ-Ωjara ta’ s˙abha darba fil©img˙a kienet ukoll tistennieha b’˙erqa kbira.

Sa fl-a˙˙ar ˙allewha to˙ro© millisptar, u bil-mod il-mod bdiet tmur lura g˙all-˙ajja normali ta’ kuljum. Re©g˙et kompliet tistudja u rnexxielha tlesti l-istudji tag˙ha fil-˙in. Sabet xog˙ol ferm g˙al qalbha ©ewwa Londra u kienet t˙ossha kuntenta ˙afna fejn kienet. Madankollu, l-esperjenza tag˙ha ©ewwa l-isptar ma nsithiex. ˙afna drabi kienet tintilef fil-˙sieb u ter©a’ t˙oss l-u©ig˙ ta’ meta kienet l-isptar g˙at-terapija, u kemm kienet t˙ossha wa˙edha. Fil-˙ajja tax-xog˙ol kienet tinduna kemm hawn nies li kienu wa˙edhom; kienet tisma’ stejjer ta’ xju˙ li ma kellhomx min imur iΩurhom, u hemm tiftakar kemm kienet tkun ta’ fer˙ g˙aliha Ω-Ωjara ta’ s˙abha l-isptar; stejjer ta’ nies li g˙alkemm g˙andhom kollox fil-˙ajja, m’g˙andhomx lil xi ˙add li jistg˙u jafdawh biΩΩejjed, u tiftakar fit-telefonati ta’ ˙utha li g˙alkemm ’l bog˙od kienu lesti jisimg˙uha u joffrulha l-˙in tag˙hom; stejjer ta’ nies morda bla ebda tama ta’ fejqan u tiftakar li hi, minkejja li da˙let l-isptar, l-avvanz tal-mediçina kien g˙inha tfiq u tkompli tg˙ix.

Meta kienet Ωg˙ira, tbandal saqajha fuq il-bank tat-tag˙lim tal-katekiΩmu, kienu qalulha li f’kull bniedem hemm xbieha t’Alla. F’kull storja ta’ tbatija li

kienet tisma’ kienet tist˙ajjel ’l Ìesù jitkarrab, jg˙ajjat g˙all-g˙ajnuna.

Imma hi x’setg˙et tag˙mel? Tfajla solitarja qed tg˙ix ˙ajjitha… kif tista’ ttaffi l-u©ig˙ ta’ tant nies li qed jg˙ajtu g˙ajta siekta g˙all-g˙ajnuna?

Iddeçidiet li tibda tmur iΩΩur l-isptar, tkellem ftit lil dawk li kienu qed jie˙du t-terapija, speçjalment dawk li ma kellhom lil ˙add ma’ min jg˙idu kelma.

Malajr ©abret mag˙ha grupp ta’ ˙bieb li bdew imorru mag˙ha. Il-grupp beda jikber u ddeçidew li jsemmuh “There for You”. Kienu jmorru jΩuru l-pazjenti u joffrulhom s-sapport me˙tie©. Meta il-grupp beda jikber, bdew ukoll imorru jΩuru l-anzjani u kienu jag˙tu l-akbar attenzjoni lil dawk li ma kellhomx familjari li jΩuruhom. Il-preΩenza ta’ dan il-grupp bdiet tin˙ass sew u sar wie˙ed mill-gruppi stabbiliti li jag˙mlu ˙afna ©id ©ewwa Londra. Meta ssemmi l-isem “There for You”, mill-ewwel tara lin-nies jitbissmu u jsemmu l-©id kbir li kien qed isir minn dan il-©est sempliçi ta’ dawn in-nies. U dan kollu beda g˙aliex tfajla li kienet fil-bΩonn talg˙ajnuna ˙asset il-bΩonn li tag˙mel xi ˙a©a hi stess biex ittaffi l-u©ig˙ ta’ min kien qed ibati.

It-tfajla tal-istorja hija bla isem, u il-marda tag˙ha mhix mag˙rufa, g˙aliex tista’ tirrappreΩenta lil kull wie˙ed u wa˙da minna. Kul˙add xi darba jew o˙ra jg˙addi minn mument ta’ tbatija. Din l-esperjenza ta’ tbatija qed in˙alluha tag˙laqna fina nfusna jew qed twassalna biex nifhmu iktar

it-tbatija ta’ ˙utna li jinsabu fil-bΩonn?

Forsi m’a˙niex ser nag˙mlu xi ˙a©a kbira iΩda l-esperjenza personali tattbatija tista’ twassalna biex inkunu iktar sensittivi g˙all-u©ig˙ sieket li g˙addejjin minnu ˙afna nies.

Jalla dan il-Milied a˙na nsibu l-opportunità biex ng˙inu lil xi ˙add li g˙addej mit-tbatija tas-solitudni, tal-mard jew anke tax-xju˙ija biex verament il-Bambin Ìesù jitwieled ©ewwa l-qlub, kemm ta’ dawk li g˙addejjin minn mument diffiçli u kemm ta’ dawk li huma kura©©uΩi biΩΩejjed li joffru l-g˙ajnuna.

Grupp Appostolat tat-Talb Grupp Appostolat tat-Talb

Appostolat tat-Talb IntenzjonIjIet gÓal DIÇeMBRU Ìenerali: Biex l-esperjenza personali tattbatija tg˙allimna nifhmu u ng˙inu lil min g˙addej mill-u©ig˙ tas-solitudni, tal-mard u tax-xju˙ija.

Missjunarja: Biex il-bnedmin kollha jift˙u l-bibien ta’ qalbhom lil Kristu u lill-Van©elu tieg˙u ta’ paçi, fraternità u ©ustizzja.

Isqfijiet: Sabiex is-sofferenzi tal-ulied innoçenti jkunu mezz li jrattbu l-qalb iebsa tal-kbar.

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 17

lellux G˙amilt xi snin ng˙ix barra minn Malta.

Fejn konna noqog˙du kienu kollha djar pjuttost Ωg˙ar imma kien hemm lawn imdawwar bi ©nien Ωg˙ir quddiem kull dar. Il-ma©©oranza tan-nies kont ta’ spiss tarahom jaqtg˙u il-˙axix ˙aΩin u jΩommu l-biçça ta’ quddiem il-bieb nadifa u pulita (˙afna drabi kien l-appuntament tas-Sibt filg˙odu). IΩda mhux hekk il-©ara anzjana li kellha d-dar tmiss ma’ tag˙na. Il-˙axix tar-roqg˙a çkejkna tag˙ha kien twil kwaΩi pied, u l-©nien kien mimli ˙axix u lellux.

Darba minnhom ma fla˙tx aktar u ˙sibt li nag˙mel sagrifiççju u mmur noffrilha l-g˙ajnuna. Mhux g˙ax kelli xi entuΩjaΩmu, g˙ax kont naf x’battikata kont se nie˙u biex indur dik il-©ungla kollha, imma ˙assejt li kelli ng˙in. U biex inkun onest ukoll, il-˙axix twil u mgerfex kien qed idejjaqni g˙ax kien preçiΩ ˙dejn il-bieb tieg˙i.

Kien is-Sibt u l-©ara kienet barra bilqieg˙da fuq bank ˙dejn il-bieb.

Xejritli u talbitni noqg˙od ftit bilqieg˙da ˙dejha. ‘Xi ©miel ta’ ©urnata,’ qaltli waqt li ˙arset lejja bi tbissima.‘Qed

18 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

in˙ares lejn il-©nien u napprezza’.

‘Mhux b˙ali!’ g˙edt bejni u bejn ru˙i g˙alkemm st˙ajt ng˙idilha f’wiççha.

Minflok, fta˙t ˙alqi biex ng˙idilha li kont ©ejt biex innaddfilha l-©nien u naqtg˙alha l-˙axix, iΩda fil-pront qabΩet hi u qaltli, “Mhux sabi˙ dak il-˙axix tawwali mad-dawra kollha?” Dak il-˙in er©ajt g˙alaqt ˙alqi. Sabi˙? “˙ares lejn dak il-lellux,”re©g˙et tenniet. Jien hekk g˙amilt. Ma stajtx ma tarahomx – kull fejn t˙ares kien miΩg˙ud bihom. B˙al buttuni sofor jg˙ajtu, jixxenglu u jiΩfnu maΩ-Ωiffa b˙al friefet ferrie˙a jittajru u ji©ru wara xulxin ma’ kull buffura li tag˙mel.

“G˙alija l-lellux hu simbolu ta’ fer˙.

Ara x’kulur isfar – jekk kulur b˙al dak ma jfakkarniex fil-fer˙ ma nafx x’jista’ jfakkarna. U l-lellux jinfirex u jifrex ilkulur tieg˙u ma’ kullimkien b˙all-fer˙.”

X˙in rat il-mod kif kont qed in˙ares lejha qabdet tid˙ak. “Naf li ta˙sibni qed nitlef imma a˙seb ftit. Jekk inti veru fer˙an tag˙mel affarijiet li jferr˙u lilek u ’l dawk ta’ madwarek u huma jag˙mlu l-istess. U hekk il-fer˙ jixtered, b˙allelluxa. Tikber u twarrad u taqsam ilkulur safrani sabi˙ tag˙ha ma’ kul˙add u tferrex iΩ-Ωerrieg˙a bir-ri˙ ma kullimkien.

U f’tebqa t’g˙ajn tara mitt kopja ©dida ta’ dik il-fjura safra çkejkna.”

“Imma dik ˙axixa ˙aΩina,” ippruvajt infendi wa˙da jien. “˙eqq, skont kif t˙ares lejha. Jien inkun bilqieg˙eda hawn u nibda nara ’l kul˙add ja˙dem u jit˙abat fil-©nien. Ma tantx ikunu jidhru kuntenti – trid ˙afna xog˙ol biex il˙axix ikun g˙oli ftit pulzieri biss u ma jkunx hemm ‘˙axix

˙aΩin’. Qatt ma nara ©irien bilqieg˙da j˙arsu u jammiraw is-sbu˙ija tal-©nien tag˙hom. Ja˙dmu biss u qatt ma jieqfu biex japprezzaw. Mhux a˙jar kieku j˙allu n-natura tag˙mel ix-xog˙ol, biex huma jgawdu mis-sbu˙ija li tipproduçi hi minn rajha. G˙aliex dak li jag˙mlu n-nies insej˙ulu sabi˙ u dak li tag˙mel in-natura nsej˙ulu ‘selva©©’?”

Kellha ra©un, ˙sibt jien. Qatt ma kont smajt lil ˙add jitkellem fuq il©nien jekk mhux biex jilmenta kemm kien jinvolvi xog˙ol. “Kul˙add jilmenta kemm il-˙ajja hi stressanti u kemm t˙allik bla nifs,” kompliet l-anzjana. “U jien in˙ares lejn il-lellux u nara elf xemx çkejkna!”

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 19

“Kont bil-g˙atx u tajtni nixrob” Pro©ett ta’ ‘Reverse-Osmosis’ ta’ INYGO-Malta fir-Re©jun Afar fl-Etjopja 20 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Il-Madonna milwija ta˙t is-salib ta’ Kristu. Hekk tidher fl-istatwa ta’ njam sempliçi mdendla barra l-kappella tal-Mother Teresa Home for the Sick and Dying Destitute f’Addis Ababa, Etjopja.

L-g˙amla u l-kulur tal-libsa tag˙ha jfakkruk fl-ilbies sempliçi li jilbsu n-nisa fqar li daharhom g˙ejja jerfa’ l-injam g˙an-nar, ©arar tal-ilma u o©©etti tqal o˙ra. Nisa fqar tal-kampanja ta’ madwar ˙amsin sena – jekk jg˙ixu sa dik l-età - jkunu ©arrew il-bΩonnijiet tal-˙ajja minn tfulithom. Hekk hi ˙ajjet il-mara.

Dahar Marija hu mkisser bil-piΩ talumanità mkissra hekk kif Binha j©orr ilkonsegwenzi ta’ dnubietna u hi milquta mill-in©ustizzja li sammritu mas-salib.

F’Addis Ababa u fil-kapitali tal-pajjiΩ, l-investiment die˙el ©mielu, inbnew toroq mal-pajjiΩ kollu b’rata tal-g˙a©eb, ilqug˙ g˙al ener©ija mill-ilma qed ji©u mibnija f’Ωoni li qabel kienu inaççessibli, mobajls jinsabu kullimkien, ilproduzzjoni tal-pajjiΩ mistennija tiΩdied b’iktar minn 10% u, filwaqt li xi w˙ud qed jag˙mlu flejjes kbar mill-kummerç, il-fqar li huma l-ma©©oranza, qed jisfaw dejjem ifqar g˙aliex l-inflazzjoni tkompli tnaqqrilhom id-d˙ul Ωg˙ir tag˙hom.

580 kilometru ’l bog˙od minn Addis Ababa, kemm kemm lil hinn mit-triq prinçipali lejn Djibouti, ilMissjunarji tal-Karità waqqfu dar ©dida fl-2004. Biss sena wara, d-dar tag˙hom, mag˙mula minn Ωew© kontejners riçiklati t’g˙oxrin pied, ˙arquhomlhom. Imma s-sorijiet ma’ qatg˙ux qalbhom. ˙ames snin wara,

illum g˙andhom sett pulit u spazjuΩ ta’ binjiet mferrxa fuq din il-medda kbira ta’ art niexfa. Din hi Semera, il-kapitali l-©dida tar-re©jun Afar. L-ista©un s˙un g˙adu ma bediex [meta nkiteb dan l-artiklu] imma l-barometru juri 430C fid-dell. Il-popolazzjoni jing˙ad li hi xi 1000 jew fuqhom: ˙add qisu ma jaf eΩatt. Apparti l-bini amministrattiv ©did, jew mhux komplut jew parzjalment komplut, Università ©dida, u impjant elettriku li jidhru ’l hemm u ’l hawn, l-art hi wa˙da g˙ajjiena li taqtag˙lek nifsek. Tined u gabubi fra©li tan-nomadi tal-post, li jinnavigaw f’dan l-ambjent kollu trab billi juΩaw ix-xemx u l-istilel, jindikaw il-preΩenza ta’ gruppi ta’ nies mferrxin fiΩ-Ωona. Fis-s˙ana tal-biΩa’ ta’ nofsinhar, kwaΩi ma tara lil ˙add fit-triq.

Huwa ferm diffiçli tg˙odd popolazzjoni mag˙mula minn ma©©oranza ta’ nomadi.

Fil-kumpless tal-Missjunarji tal-Karità, xi mitt ru˙ - nisa, tfal u r©iel - jinsabu jirkupraw f’ambjent nadif u protett.

Dan huwa wie˙ed mill-ftit postijiet li g˙andhom l-ilma, u l-uniku post fejn dawk li tassew je˙ti©uh jistg˙u jie˙duh b’xejn. Imma hemm diffikultà kbira.

L-ilma, li jinsab 150 metru ’l isfel ta˙t l-art huwa miela˙. G˙andu is-sodju, klorin u florin f’livelli li huma bil-wisq og˙la minn dawk permessi mill-WHO. Is-sorijiet ˙awlu si©ar u arbuxelli biex jipprovdu d-dell u jilqg˙u in-nies g˙ajjiena ta˙thom, biss l-aççess g˙allilma nadif, tajjeb g˙ax-xorb, jibqa’ problema kbira.

Lejn l-a˙˙ar tal-2008, f’isem l-Ignatian Youth Network (INYGO) Malta Foundation, applikajt g˙al g˙ajnuna finjanzjarja mill-Ministeru tal-Affarijiet Barranin biex jinbena apparat ta’ reverseosmosis f’dak il-post. Dan hu proçess sempliçi li bih l-ilma jissaffa u jista’ jintuΩa g˙ax-xorb u t-tisjir.

Il-pro©ett, li jiswa d31,500, g˙andu erba’ komponenti iΩg˙ar o˙rajn bis-sa˙˙a ta’ donazzjonijiet regolari li l-voluntiera ta’ INYGO-Malta kkontribwew fl-Etjopja sena wara sena mill-2001. F’Novembru tas-sena l-o˙ra il-Gvern Malti approva s-sussidju ta’ 80% tal-ispiΩa tal-pro©ett permezz tal-programm Overseas Development Aid (ODA). Dan kien il-bidu sabiex illum 5000 litru kuljum ta’ ilma nadif u ta’ kwalità tajba jasal g˙and nies li g˙andhom tassew bΩonnu f’dan il-post li hu wie˙ed mill-iktar s˙an fid-dinja.

F’April li g˙adda r©ajt Ωort Semera u Addis Ababa, flimkien ma’ konsulent tal-ilma ©ermaniΩ li ©ie biex i˙ejji rapport tekniku, u ma’ amministratur ta’ NGO Etjopjana li qieg˙ed jikkoordina x-xog˙ol fuq il-post. Julian Mamo, in©inier Malti li speçjalizza fl-immani©©jar tal-ilma, ilu jg˙inni volontarjament fuq diversi aspetti tekniçi u kwistjonijiet b˙al dawn.

Il-fondi mog˙tija mill-ODA tal-Gvern Malti lill-INYGO Malta se jkopru madwar 25% tal-ispiΩa totali, filwaqt li l-bqija se jo˙or©uhom is-sorijiet stess.

Erba’ taqsimiet o˙ra ta’ dan ilpro©ett qeg˙din jiffinanzjaw mediçini,

b˙al antibijotiçi u antiretrovirali g˙al pazjenti bl-HIV, li ©ew uΩati millvoluntiera tal-INYGO-Malta, immexxija minn Fr. Michael Bugeja, il-kappillan talUniversità, li f’Awwissu li g˙adda telg˙u ja˙dmu mal-fqar tal-post. Ikopru wkoll sena ˙las g˙all-iskola ta’ tlieta u g˙oxrin tifel li qabel kienu jitlajjaw fit-toroq, fl-Angels’ Children’s Home f’Addis Ababa, kif wkoll ix-xiri ta’ baqra u l-irran©ar taΩ-Ωona tal-log˙ob fil-Kidane Meheret Children’s Home.

Hekk kif ix-xemx kienet nieΩla fla˙˙ar ©urnata taΩ-Ωjara tieg˙i f’Semera, ˙akmet il-post it-tielet maltempata tarramel f’jumejn. Irjie˙at qawwija li qajmu t-trab u qaççtu s-soqfa. Ma stajt tara xejn ’l hemm minn ˙ames metri. Inqata’ d-dawl tal-elettriku, ir-ri˙ dam jonfo˙ u jfaqqa’ sag˙tejn s˙a˙.

Maltempata tar-ramel b˙al din hi ˙a©a tal-biΩa’. Meta ti©ri n-nomadi talAfar jintefg˙u bilqieg˙da mal-art ˙dejn l-i©mla u l-mog˙oΩ tag˙hom, jew ifittxu ftit kenn fl-griebe© baxxi tag˙hom.

Fid-dlam u s-s˙ana li tnixxfek, is-salib filkappella tal-Missjunarji tal-Karità jibqa’ jistqarr: “G˙andi l-g˙atx”.

Tassew, dan biΩΩejjed g˙alina biex i˙e©©i©na nix˙tu aktar ˙in u ener©ija f’dan il-pro©ett.

Joseph Cassar SJ RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 21

?

It-tobba bizzejjed Marti Bonnie qieg˙da l-ITU u jien, Ωew©ha li l-professjoni tieg˙i hi ta’ tabib qieg˙ed hemm mag˙ha. Bonnie ma kinitx komda. L-infermiera u t-tobba ta’ mag˙ha kellhom ˙afna x’jag˙mlu u marti ma kinitx l-ewwel prijorità tag˙hom. ©ejt bejn ˙alltejn x’nag˙mel: in˙alli kollox g˙addej? Imma ma fla˙tx u xi kultant kont ninda˙al ftit jien u nipprova nirran©alha l-apparat li kien qed iΩommha ˙ajja. Xi w˙ud mill-istaff bdew jarawni b˙ala wie˙ed mi©nun, o˙rajn ˙aduha mod ie˙or: riedu b˙al jitg˙allmu ming˙andi.

Kien hemm riskju kbir li Bonnie ma tibqax tie˙u nifs. Kien hemm xi forma ta’ tumur fil-fond ta’ mo˙˙ha.

L-ispeçjalista kuranti tag˙ha qatt ma kien ji©i jaraha. U t-tobba l-o˙ra speçjalisti ma bdewx jaqblu bejniethom: min jg˙id li kellha ˙a©a u min jg˙id o˙ra. Tawha mediçini differenti.

Jien, b˙ala tabib, ma bdejtx naqbel ma’ dan. Bdejt ninsisti li jsir MRI. S˙abi l-ispeçjalisti ma qablux mieg˙i u na˙seb li rawni li qed ninda˙al iΩΩejjed u ma kontx realistiku imma fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar aççettaw li jsirilha MRI – forsi biex je˙ilsu minni!

G˙all-MRI ridna mmorru fi sptar ie˙or. Jien saqsejt x’apparat ˙a juΩaw u qaluli li l-apparat kien infallibbli. IΩda 22 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

jien m’afdajtx u mieg˙i ©arrejt apparat alternattiv – imnalla g˙ax l-apparat li kellhom huma f’mo˙˙hom ma ˙adimx imma dak li ˙adt jien iva.

Wara ˙afna qtig˙ il-qalb l-MRI sar u wera li veru kien hemm tumur f’post fil-mo˙˙ li ma tantx jintla˙aq. Imma fittex minn hawn u fittex minn hemm sibt kirurgu f’parti o˙ra tal-Kanada li kien g˙amel din l-operazzjoni fuq il-klieb. Lil marti ˙aduha g˙and dan il-kirurgu b’ajruplan ambulanza; jien u binti morna sieg˙at wara fuq titjira kummerçjali. Konna fil-g˙ama jekk Bonnie g˙adhiex ˙ajja jew le.

L-operazzjoni rnexxiet! Bonnie ma setg˙etx titkellem imma kienet g˙adha ˙ajja u b’xi mod – bis-sinjali, bit-teptip tal-g˙ajnejn - konna nikkomunikaw.

Xi w˙ud mill-istaff wkoll tg˙allmu jikkomunikaw mag˙ha, o˙rajn ma ridux jafu.

Din tal-istaff kienet xi ˙a©a ovvja ˙afna. Indunajt li filwaqt li xi infermiera kienu komdi mal-kaΩ ta’ marti, o˙rajn b˙al ma kinux qed i˙ossuhom komdi.

Spiççajna ˙dimna roster bejn dawk l-infermiera li riedu ja˙dmu ma’ marti biex sew huma u sew marti j˙ossuhom komdi.

Lil marti bdew jag˙tuha b˙al panic attacks u jien issu©©erejt xi trattament

li nistg˙u nag˙tuha. Ma qabilx mieg˙i kul˙add imma kien hemm infermiera li xtaqu li nag˙mlilhom b˙al lezzjonijiet kif jittrattaw ma’ panic attacks. Hekk g˙amilt u l-kura li dawn l-infermieri bdew jag˙tu g˙amlet qabΩa ta’ kwalità kbira ’l quddiem.

Kemm tg˙allimt minn din l-istorja ta’ marti li damet ©o l-isptarijiet g˙al sitt xhur s˙a˙? It-tobba u l-infermiera g˙andhom attitudnijiet differenti. Sibt li dawk li kienu l-aktar kompetenti f’xog˙olhom mil-lat tekniku u dijagnostiku kienu wkoll l-a˙jar meta ji©u biex jittrattaw mal-morda b’mod uman u ©entili.

Nistaqsi: x’kien ji©ri kieku jien ma nzertajtx tabib? Kien jirnexxieli nsib l-a˙jar kura g˙al marti kieku ma kontx tabib? Allura x’ji©ri minn pazjenti li m’g˙andhomx tobba fil-familja? Dawn g˙andhom dritt jikkritikaw sistema li mhux dejjem ta˙dem kif g˙andha ta˙dem? Ûbalji jsiru dejjem u ma tistax tevitahom. ˙add u xejn – tobba, infermiera, magni u testijiet - mhu infallibbli. Imma l-membri tal-familja g˙andhom ikollhom sehem fil-kura talma˙bubin tag˙hom. Ma tistax twarrab l-ideat tal-familjari jew iççekken l-inkwiet tag˙hom.

?

Tg˙id a˙na l-professjonisti nibΩg˙u li ma nidhrux tobba tajbin daqskemm hu mistenni minna? NibΩg˙u nammettu li ma nafux kollox? Din problema ta’ min ja˙seb fuqha iktar.

Dak li hu Ωgur hu li: Il-kura tal-pazjent mhijiex biss f’idejn il-personnel tal-isptar. Il-familjari g˙andhom sehem importanti u kruçjali.

U fuq kollox: Qatt taqta qalbek!

Fuq kitba ta’ M. C. Klein, MD

Qatt taqta’ qalbek!

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 23

Jiktbu l-Qarrejja

?

Possibbli tezisti familja bhal din 24 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

G˙aΩiΩ Editur, Qed niktiblek g˙ax, ftit ilu, qrajt storja jisimha “Mill-frott tag˙hom tag˙rfuhom” li g˙o©bitni ˙afna imma ˙awditni ftit g˙all-ewwel. Hi storja ta’ koppja Maltija li tg˙ix il-Kanada. Mill-erbat itfal li kellhom, wie˙ed iΩΩewwe© u kellu ˙afna tfal, l-ie˙or sar saçerdot, l-o˙ra baqg˙et xebba b’g˙aΩla tag˙ha stess u ta’ l-a˙˙ar da˙let soru ta’ Madre TereΩa.

L-ewwel kumment tieg˙i kien, TereΩa kellha mpieg tajjeb, kienet kien ikun hemm kliem sod imma ‘Alla jbierek! Kif irnexxielhom g˙arusa ©uvni sinjur u kienet l-aqwa ˙a©a hi meta l-im˙abba dawn irabbu familja hekk? Illum reb˙et it-titlu ta’ Miss Malta. tkun wa˙da sinçiera u s˙i˙a.’ impossibbli!’ Imma, meta qrajt Dak li sar saçerdot kien qieg˙ed Darba marret wirja tal-karozzi u l-istorja g˙at-tieni darba u xtarrejt jistudja g˙al avukat meta ˙ass rat ra©el bla dar jittallab. Minn sew il-kummenti ta’ kull membru il-vokazzjoni. Meta wera din ixhemm tkellmet ma’ ommha fuq ixta’ din il-familja, indunajt li mhux xewqa lil ommu, din qaltlu, ‘Jekk xewqa li tag˙ti ˙ajjitha g˙all-fqar. g˙al kollox impossibbli!

Flimkien m’ommha L-omm tg˙id li g˙exu Il-qofol ta’ din il-familja mag˙quda kien marret iΩΩur ˙afna ˙ajja normali, bla nfiq kunventi. ©urnata it-talb, il-parteçipazzjoni u l-©eneroΩità. Ωejjed, jie˙du sehem attiv kien se jsir G˙alhekk, f’dan il-maltemp ta’ dinja mqallba, minnhom fil-parroçça u, kull sena, Ejja u ara mas-sorijiet nistg˙u nsalvaw id-dg˙ajsa tal-familja. Triq ta’ Madre TereΩa. jie˙du vaganza flimkien. wa˙da hemm - li ner©g˙u nda˙˙lu lil Alla Meta marret kien It-talb ma naqas qatt. f’qalbna u f’qalb uliedna.

Kienet titlob ma’ uliedha hemm Madre TereΩa u g˙alihom kienet stess li, kif ratha, tghid, ‘Nirringrazzja lil Alla li kont trid issir avukat, sir avukat. Jekk qabditilha wiççha bejn idejha u fil-pjan tieg˙u – inrabbihomlu qaltilha, ‘Come, see and stay’ – trid issir saçerdot, sir saçerdot. sakemm jasal iΩ-Ωmien li je˙odhom Tag˙mel x’tag˙mel, ag˙mlu g˙all- ‘Ejja, ara u ibqa’’’. Ilum hija soru li lura.’ G˙ar-ra©el kienet titlob ta˙dem ˙afna mal-morda tal-AIDS glorja t’Alla u jien inkun kburija hekk: ‘Mulej, urini x’g˙andi u t˙oss li ˙ajjitha hi mimlija. bik.’ nag˙mel biex inressqu aktar lejk.’

Il-qofol ta’ din il-familja It-tfajla, li g˙aΩlet minn jeddha It-tifel il-miΩΩewwe© jg˙id li mag˙quda kien it-talb, illi tibqa’ xebba, kienet g˙alliema hu u martu ddeçidew li jkunu parteçipazzjoni u l-©eneroΩità. u ddeçidiet li tag˙mel hekk biex miftu˙a g˙all-˙ajja g˙ax kienet G˙alhekk, f’dan il-maltemp ta’ ikollha ˙in g˙all-familja, g˙alltimpressjonahom li xi koppji dinja mqallba, nistg˙u nsalvaw parroçça u g˙al kul˙add. Kien anzjani kienu jg˙idu li, kieku id-dg˙ajsa tal-familja. Triq wa˙da l-ambjent ta’ talb u l-attitudni kellhom jer©g˙u jibdew, ikollhom ta’ ©eneroΩità li rat fil-familja li hemm - li ner©g˙u nda˙˙lu lil Alla aktar tfal. Fuq il-familja jg˙id f’qalbna u f’qalb uliedna. ˙ajjarha tag˙mel dan il-pass. hekk, ‘Meta kien hemm bΩonn MF Dik li da˙let soru ta’ Madre RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 25

L-ezami

tar-religjon Wa˙da g˙alliema tar-Reli©jon fi skola sekondarja f’Malta ©abret dawn it-twe©ibiet li ltaqg˙et mag˙hom fil-karti tal-eΩami tar-Reli©jon.

Meta taqra dak li jiktbu çerti studenti jkollok tistaqsi: min irid ja˙dem l-aktar, l-g˙alliem biex jg˙allem jew l-istudent biex jitg˙allem?

Mistoqsija: “Min bena d-Dar talProvvidenza?”

Twe©iba: “Óeqq Miss, mhux il-bennejja?”

Mistoqsija: “X’qallu Kristu lix-xitan meta dan ittantah fid-deΩert?

Twe©iba: “Mur ittanta lilek innifsek ax in©iΩΩek!!”

Mistoqsija: “Min kienu it-tliet APPOSTLI li telg˙u ma’ Kristu fuq il-muntanja Tabor?”

Twe©iba: “Ìesù, Alla u Mosé” Mistoqsija: “Min kien il-gvern mexxej fi Ωmien ©esù?”

Twe©iba: “In-Nazzjonalisti, g˙ax daqshekk ilhom fil-gvern” Mistoqsija: “Min bena d-dar talProvvidenza?”

Twe©iba: “Madre TereΩa”

Mistoqsija: “X’inhi l-marka tan-Nisrani?”

Twe©iba: “Marka b˙al pegeot miss i©ifiri?”

Mistoqsija: “Min kien San Martin?”

Twe©iba: “Dak li vvinta l-©ewΩ li nieklu fil-festa” Mistoqsija: “Dan, San Martin, qasmu minn nofs, biex jg˙in lil wie˙ed ra©el - X’inhu?

Twe©iba: “IΩ-Ωiemel” Mistoqsija: “X’inhi ilkuxjenza?”

Twe©iba: “Marda li ©©ag˙lek t˙oss it-tingiΩ f’©ismek”

Mistoqsija: “Liema kmandament jitlob minna li nirrispettaw il-©enituri tag˙na?”

Twe©iba: “l-14-il wie˙ed” Mistoqsija: Semmi esperjenza konkreta ta’ att ta’ karità li g˙amilt f’˙ajtek (risposta bliΩbalji b’kollox): Twe©iba: “Isma din miss, mela darba iltqajt ma wi˙ed fit triq u dan beda jibki bil ©u˙ u jin faqqajtlu naqra cash il dan bix j©˙ix imma imbad att u le jin nista namel aktar u xtrajtlu flat bix ikun jista joqod fih u imlejtlu il fridge umbad sibtlu xol bix ˙eqq inkella nitfaqqar noqod nimlilu dejjem il fridge imbad lada tajtilu off u morna ilkaçça imbad ried i˙allasni u jin tajdx kemm irrabjajt ax dak li tajtu mandux prezz u issa hu kin sa jkun i˙ossu dejjem li andu jtini xi ˙a©a. Dak kollox” Mistoqsija: “Lil dan Alla ˙alqu fuq ix xbieha tieg˙u - Min hu?”

Twe©iba: “lix-xitan”

Mistoqsija: “Min kien hemm mal-Appostli fiç-Çenaklu dakinhar ta’ Pentekoste?”

Twe©iba: “L-g˙amara”

Iç-Çentru Spiritwalità Injazjana jistiednek

Mistoqsija: “G˙aliex m’g˙andniex niççappsu bis-sataniΩmu lanqas biex niççajtaw?”

Twe©iba: “G˙ax dak ma jmurx, jibqa’ mtebba’!”

Mistoqsija: “G˙aliex fil-©nien taΩ-Ωebbu©, ©esù g˙ereq l-g˙araq tad-demm?”

Twe©iba: “G˙ax kien g˙adu kemm ©era ©irja biex ja˙rab mis-suldati” Mistoqsija: “Min kiteb it-talba ‘Mulej ag˙milni strument tal-paçi tieg˙ek?’”

Twe©iba: “Fr.Colin” Mistoqsija: “Dan ©ab il-fidi f’Malta” Min hu?

Twe©iba: Il-Kappillan.

L’ie˙or kiteb ‘RAXXINGER’ (ried jg˙id ‘Ratzinger’, g˙andi nifhem) Mistoqsija: “Kif ©ab ru˙u Kristu quddiem ittentazzjoni?” “U a˙na?”

Twe©iba: “twerwer u ˙arab” “B˙al ©esù”

Irtir ta’ t˙ejjija g˙all-Milied: Nilqg˙u lil Dak li ©ej!

I

rtir g˙al min f’dawn il-©ranet qabel il-Milied qed i˙ejji lilu nnifsu biex jilqa’ lil ©esù. Kull persuna ©dida li tilqa’ g˙andek, tbiddillek ˙ajtek: a˙seb u ara ©esù! Imma l-bidla li j©ib Hu tkun g˙all-a˙jar tieg˙ek g˙ax tag˙mlek aktar uman.

DATA: Mill-©img˙a, 10 ta’ Diçembru fis-7.00 .m. sal-˙add, 12 ta’ Diçembru 2011 wara l-pranzu.

Imexxi: Fr. Ray Pace, SJ. Post: Dar Manresa, Victoria, G˙awdex

Workshop dwar id-Dixxerniment Spiritwali

J

i©u mumenti f’˙ajjitna meta jkollna nie˙du deçiΩjonijiet importanti, b˙alma huma: g˙aΩla tax-xog˙ol jew professjoni; jew stat ta’ ˙ajja. Dawn id-deçiΩjonijiet jinvolvu Ωmien ta’ riflessjoni u proçess ta’ dixxerniment.

Mistoqsija: “Fejn hemm in-niket g˙andna nxerrdu .....

Twe©iba: “....it-theΩΩiΩ tas-snien!!!!”

L-g˙an tal-workshop hu li jfisser: x’inhu dixxerniment? Kif isir?

X’inhuma l-kriterji u l-kundizzjonijiet g˙al dixxerniment tajjeb?

Kif inkun naf Alla x’irid minni? Barra mill-informazzjoni fuq issu©©ett ikun hemm ukoll ta˙ri© prattiku.

Mistoqsija: “X’inhu d-dag˙a”?

Twe©iba: Dan kitibli dag˙wa (mux sa nispeçifika!)

DATA: Mill-©img˙a, 21 ta’ Jannar, wara ç-çena sal-˙add, 23 ta’ Jannar 2011 wara l-pranzu.

IMEXXU: Fr. Reno Grech, SJ u Marie Therese Portelli POST: Dar Manresa, Victoria, G˙awdex.

Ulied il-Missier L-istorja tal-˙olqien bl-istampi 2 Il-Bibbja hija l-isba˙ ktieb tal-Óajja. Tajjeb li kbar u tfal inkunu mid˙la tag˙˙a. Inkomplu mill-˙ar©a ta qabel din is-serje tal-Bibbja bl-istampi.

Min hi s-sie˙ba ta’ Adam

Hawn kull ˙lejqa t’Alla g˙andha sie˙eb jew sie˙ba tag˙a.

Mhux sew li l-bniedem ikun wa˙du.

Adam, issa l-˙in li tmur torqod. Meta tqum g˙andi sorpriΩa

Nirringrazzjaw minn qalbna lil Bob West, artist American li tana l-permess in©ibu dan ix-xog˙ol sabi˙ tieg˙u u naqilbuh g˙all-Malti. L-istorja se tkompli minn ˙ar©a g˙al o˙ra tar-rivista.

Adam, waqt li kont rieqed jien ˙adtlek wa˙da millkustilji

Din hi g˙adam minn g˙admi, la˙am minn la˙mi! Int tissejjah mara, g˙ax minn ©enb il-bniedem inti ˙ri©t.

Ara lil min g˙amiltlek minnha!

Xi sbu˙ija!

U g˙alhekk ir-ra©el i˙alli lil missieru u lil ommu biex jing˙aqad ma’ martu, u t-tnejn isiru ©isem wie˙ed!

IKOMPLI

U r-ra©el u martu kien t-tnejn bla ˙wejje©, imma fihom ma kien hemm ebda mist˙ija.

Carpet Zone ©entilment joffri Dirt Controller b˙ala rigal g˙ar-rebbie˙/a tal-Crossword Puzzle

Tisliba DIÇEMBRU Mimdudin: 1. Óuta kbira, darba kienet parti mill-arma ta’ Malta (6) 4. Bidwi li ji©bor frott ˙idmietu (6) 7. L-ewwel mara (3) 8. Spiççaw (6) 9. Óuta sewda ssibha fis-soppa matriljana (6) 10. Ìie˙ (4) 12. Mhux ‘il quddiem (4) 14. G˙ajjat lil Rita (3) 15. Óu r-rum lura u ti©ix (3) 16. Biha nag˙mel ˙afna xorti, jien (3) 18. Zew© (3) 19. Lema˙na (4) 21. Tkellmu (4) 24. Belt Taljana ssibha g˙and Rita Rezzona (6) 25. Fuq vapur (6) 26. Il-kap tal-bniedem (3) 27. Jurik il-˙in (6) 28. Bihom nimxu (6)

Weqfin: 1. Im˙arre© sew fil-li©i, fil-Filosofija, eçç. (6) 2. Jg˙inek tferra’ sew minn flixkun g˙allie˙or (6) 3. Tilar tal-insi© (4) 4. Nizzel merkanzija minn fuq trakk (4) 5. G˙andu ˙afna skaluni (6) 6. Aktar minn dabra wa˙da (6) 11. Wara li nieqaf ftit, ner©a’ ........ (5) 13. Çesri jew Pilatu, per ezempju (5) 16. Nuqqas ta’ ˙mie© (6) 17. Storbju, tixwix jew protesta(6) 18.Belt Taljana marbuta ma’ Sant Antnin (6) 19. Erbg˙in jum ta’ penitenza (6) 22. Aktarx issibu ˙al-Qormi (4) 23. Óaxix frisk ghall-insalata (4)

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ Ottubru hi Ms. M.Guillaumier mill-Mosta REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ Novembru hu C.Riolo minn Balzan IMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-LilÓbiebna, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar, NXR 2067. It-twe©ibiet iridu jaslulna sal-a˙˙ar tax-xahar.

Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000.

TWEÌIBA TAT-TISLIBA Novembru 2010 MIMDUDIN: 1. Qimuni 4. Xlendi 7. Mil 8. Sittax 9. Emmint 10. Ikun 12.

Qrar 14. Suf 15. Uru 16. Ora 18. San 20. Papa 21. Qalu 24. Oreste 25. Fatima 26. Lia 27. Trajbu 28. Luçija WEQFIN: 1. Qassis 2. Mitluf 3. Imxi 4. Xlew 5. Nkisru 6. Intiru 11. Kutra 13. Artal 16. Oppost 17. Appena 18. Salibi 19. Nutara 22. Felu 23. Tfal

Disinn • Outlook Coop

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek lill-benefatturi u ’l-˙bieb tag˙na mejtin Mosta

Carmela Vella

Mosta

Maria DImech

San Gwann Joseph Magro, missier Fr Patrick sj

Carpet Zone, Valley Road, B’Kara (opposite Post Office)

WERREJ GÓAS-SENA 2010 COMICS Novembru Ulied il-Missier L-istorja tal-˙olqien bl-istampi Diçembru Ulied il-Missier L-istejjer mill-Bibbja bl-istampi ESPERJENZI Marzu Imsakkar f’©ismi imma ˙ieles f’ru˙u Il-kaΩ ta’ Rom Houben li ˙are© minn koma wara 23 sena Marzu Tg˙id jafu?

It-tbatijiet li jg˙addu minnhom ir-refu©jati Marzu Nafu xi jbatu?

2 esperjenzi ta’ nisa li kellhom jitilqu art twelidhom Marzu Fl-a˙˙ar sibt il-paçi Tasal li titlob g˙all-qattiela u ta˙frilhom April Xi tfisser issir omm Ωag˙Ωug˙a It-tbatija meta Ωg˙aΩag˙ isiru ©enituri ta’ età Ωg˙ira April Ma fla˙tx aktar . . imma sibtu jistennieni L-u©ig˙ li tg˙ix ma’ bniedem possessiv u l-qawwa tal-im˙abba t’Alla Mejju G˙alissa g˙adni hawn . . .

L-im˙abba tal-omm lejn uliedha Mejju Ommi ma riditx taf bija Tfajla addottata tixtieq issir taf min hi ommha vera Mejju Trid tag˙mel abort . . . nibbukkjalha?

Tabiba li tilfet karriera biex iΩΩomm malprinçipji tag˙ha Mejju Nil˙aq l-idolu tieg˙i: Alla Ûag˙Ωug˙ li ˙iere© mill-problema taddroga u jg˙id x’inhi spiritwalita’

Ìunju/Lulju Óaduhulna tas-setta Baqg˙et t˙obbu u titlob g˙alih g˙alkemm telaqha Aw/Settembru Mhux il-bijolo©ija kollox Xi tfisser li tkun omm ta’ tarbija li mhix tieg˙ek Aw/Settembru Jekk kul˙add jag˙mel hekk . . .

Ittra ta’ tabiba Nisranija li qatt m’hi lesta twettaq abort Aw/Settembru Wrong way . . . .

Ma jarax l-affarijiet kif jarawhom l-o˙rajn imma g˙andu spjegazzjoni Aw/Settembru Deher fjask . . imma kien suççess! Alla jinqeda b’kull sitwazzjoni u esperjenza g˙all-©id tag˙na stess Aw/Settembru One tequila, two tequila, three tequila Il-gost ta’ ftit ˙in u l-konsegwenzi koroh ta’ wara Ottubru Xi tmur tag˙mel iç-Chaplaincy?

Fiç-Chaplaincy issib ˙bieb, g˙ajnuna, lilek innifsek u lil Alla Ottubru Wasalt g˙all-fidi bir-ra©uni Blog g˙enet lil Jennifer Fulwiler t˙addan ir-reli©jon Kattolika Novembru X’tag˙mel tirrabja jew tipprova tifhem?

Omm tirrakkonta l-avventuri ma’ wliedha çkejknin Novembru Xaqq ta’ dawl. Ûg˙aΩag˙ jg˙inu lil se˙ibhom li kien vittma tad-droga u fil-˙abs Novembru Óajja sabi˙a Ittra lil min hu mkisser mill-˙sieb li jtemm ˙ajtu.

Novembru Bella Venezia!

J. Gatt jikteb dwar seminar fuq il-fidi u l-politika f’Venezja Diçembru Ma kienx hemm post fil-lukanda IΩ-Ωingari mkeççijin minn kullimkien ESPERJENZI FUQ IL-VOLONTARJAT Jannar Qatra fl-oçean Esperjenza ta’ P. Bartolo li se tmur ta˙dem fil-Kenja Ottubru Kul˙add speçjali Intervista ma’ M. Casha fuq l-Istitut Paolo Freire fiΩ-Ûejtun ESPERJENZI RELIÌJUZI Jannar Mera çkejkna Fr. R. Micallef, SJ f’irtir u l-Ìimg˙a Mqaddsa fi Spanja Jannar Ming˙and Sr Lucie Zong Sor Lucie tirringrazzja lill-Maltin g˙all©eneroΩita’ tag˙hom Jannar Ming˙and Brother Karmenu Duca Grazzi g˙all-©eneroΩita’ g˙all-familji tal˙absin Frar Saçerdozju fuq l-Artal u fit-Triq Fr. J. Cassar, SJ fl-g˙alqa tal-Mulej Frar Haiti Miss l-Infern Stqarrija tal-ÌiΩwiti f’Haiti fejn l-in©ustizzja teqred iktar mit-terrimoti Frar A˙jar minn truppa suldati Il-ÌiΩwiti jg˙inu lill-vittmi f’Haiti Marzu Rajt il-mirakli Fr. J. Sacco, SJ fil-missjoni fl-Indja Marzu Ng˙addi l-fidi minn g˙arbiel C. Vella, SJ jaqsam mag˙na ˙ajtu waqt studju tat-teolo©ija f’Pari©i

April Il-kuruna ta’ Mother Teresa Il-qawwa tar-ruΩarju April It-ti©rija sal-barkun Fr. V. Magri, SJ jitkellem dwar il-˙ajja tieg˙u saçerdotali Mejju Kumpann veru . . . .

M. Cachia, sj, ©iΩwita j˙ejji g˙as-saçerdozju Ìunju/Lulju ‘You’re damn right, father!’

Fr. M. Jaccarini, sj, jitkellem fuq issaçerdozju u l-qrar Ìunju/Lulju Immur il-©enna fuq ir-roti Il-˙ajja ta’ Fr. H. Schembri, sj u x-xewqa li jil˙aq iΩ-Ωg˙aΩag˙ Aw/Settembru Nibqa’ n˙obbok b˙ala o˙ti Fr. H. Schembri, sj f’im˙abbtu lejn tfajla f’Ωg˙oΩitu Ottubru Il-ÌiΩwita li miet 3 darbiet Fr. W. Ciszek, sj li sab lil Kristu fil-miΩerja u xandru lill-˙absin Ottubru Inkun mieg˙ek M. Debono fi triqtu lejn ÌiΩwita Ottubru Ìesu’ g˙adu cool!

K. Vella, student ÌiΩwita f’˙idma flUniversita’ u fl-E©ittu Ottubru Mother Teresa Intervista ma’ Fr. P. Chetcuti, sj, dwar Mother Teresa RIÇETTI Diçembru Sweet chilli chicken sauce Riçetta bit-ti©ie© PARIRI Jannar Wa˙dek u m’intix F’xi ˙in jew ie˙or tal-˙ajja kul˙add i˙oss is-solitudni

Frar Il-labra u l-˙sara li tag˙mel Kif qed nuΩaw iç-çans li jer©a’ jag˙tina Alla Mejju Kieku int x’parir tag˙tiha?

Tfajla li tixtieq tirran©a ˙ajjitha Aw/Settembru Kieku int x’parir tag˙tiha?

Pariri lil tfajla f’diffikultajiet kbar Aw/Settembru Kieku x’parir tag˙tih? Ûag˙Ωug˙ iwie©eb lit-tfajla u jaqsam ˙ajtu wkoll Ottubru X’fih il-lunch?

Il-fidi tag˙na f’Ìesu’ Novembru Kieku x’parir tag˙tih?

Pariri lil Ωag˙Ωug˙ omosesswali mill-qarrejja ÓREJJEF Frar Il-kikkra tat-te’ Biex tisbie˙ u tissa˙˙a˙ trid tbati Marzu Is-si©ra tar-ra©el miexi X’kien qed ifittex ir-ra©el u x’se˙er kellha l-foresta?

Marzu Ittra lil Alla Alla hu kuntent bil-bniedem li japprezza l-˙olqien April Ûew© handbags a˙wa X’qed nitfg˙u fil-handbags tag˙na biex in©orruhom kullimkien Mejju Jien ©urdien M’g˙andniex in˙allu l-biΩa’ ssakkarna fina nfusna Ottubru Safejn nistg˙u naslu? Çerti riskji fil-˙ajja rridu no˙duhom biex nimxu ’l quddiem POEÛIJI Jannar Il-flokk sufi ta’ ˙ajti Il-˙ajja mqabbla ma’ flokk mimli toqob u tniggiΩ

Frar Differenti jew l-istess Minn ©ewwa l-bnedmin kollha l-istess, jidhru x’jidhru fuq barra April Xi ftakart . . . .

PoeΩija fuq il-karattru uman Mejju Marija Il-˙ajja ta’ Marija ma’ binha Ìesu’ Ìunju/Lulju Min hu ta’ kulur ie˙or?

Ir-razziΩmu Ìunju/Lulju I went to a party Persuna kellha inçident fatali min˙abba sakranazz Ìunju/Lulju Kont tibΩa’, ma?

Il-biΩg˙at tat-tfajjel fit-triq tal-˙ajja Novembru Fallejt qabel ma bdejt?

Qatt taqta’ qalbek: ibqa’ pprova Novembru Ta’ Ninu Dedika lill-vittmi tan-nhar fl-G˙arb RIFLESSJONIJIET Frar Perseveranza Il-bniedem g˙andu l-perseveranza f’kollox barra fejn jid˙ol Alla Marzu Idejn Kemm jag˙mlu xog˙ol idejna April Dan ser jillowdja jew?

Pornografija fuq l-internet April Min huma l-an©li?

Naraw x’jg˙idu t-tfal dwar l-an©li April Taf issuq?

Il-mod kuf issuq jirrifletti l-karattru tieg˙ek Mejju Kollox ok . . . m’g˙andix x’ingerger!

In˙arsu lejn il-˙ajja b’mod ottimist Mejju Ûmien l-irqajja’ u Ωmien il-˙ela Il-˙ajja ma nistax nirriçiklaha: g˙oΩΩa bis-s˙i˙

Mejju Il-katalgu l-o˙xon Nisa, ir©iel u tfal saru o©©ett li tixtrihom minn katalgu Mejju Tberik It-tberik hu parti mill-˙ajja ta’ kuljum Ìunju/Lulju X’irridu: li jitlaq jew li jibqa’?

Id-dinja progressiva warrbet lil Alla u x’inhuma l-konsegwenzi Aw/Settembru Biçça muΩika tal-©enn Min jaf kieku nieqfu ftit napprezzaw issabi˙ tal-˙ajja ta’ madwarna Ottubru Ma’ kull par kalzetti Omm ta’ familja twie©eb g˙all-mistoqsija, ’Min hu Ìesu’ g˙alija?’

Novembru Din ©ustizzja It-tajjeb ibati u l-˙aΩin igawdi, hekk sew?

Diçembru X’se tag˙ti dal-Milied?

L-aqwa rigal hu meta nag˙tu lilna nfusna RIFLESSJONIJIET FUQ L-AMBJENT Jannar Fejn se tarmih?

Tajjeb li nie˙du ˙sieb fejn narmu l-iskart Jannar Miskin Noe’ Qed jirnexxilna neqirdu d-dinja bl-istess li©ijiet li sippost i˙arsuha Frar M’g˙andix art fuq xiex niΩfen!

Il-bniedem ‘çivilizzat’ qed jeqred l-AmaΩon li hi l-pulmun tad-dinja April G˙aliex nixfet?

Il-bidla... u l-˙ajja tibqa’ g˙addejja Ìunju/Lulju L-ajkla Inbati biex nirba˙ jew inçedi u nitlef kollox?

Novembru Fjuri tal-plastik Il-fjuri friski sbie˙ u fra©li jirrappreΩentaw il-˙ajja umana Diçembru Lellux Tajjeb li napprezzaw dak li tag˙tina n-natura

RIFLESSJONIJIET FUQ TAGÓLIM RELIÌJUÛ Jannar Il-pulptu tal-lum Tajjeb li nuΩaw il-facebook, emails, eçç biex inwasslu messa©© reli©juΩ Jannar Ittra ming˙and il-Mulej Tajjeb li na˙sbu fil-Mulej matul il-jum Frar Ix-xwejja˙ tal-kuruna Il-fidi f’Alla u x-xjenza jistg˙u jimxu sew flimkien Marzu Biex forsi jag˙tu kasi . . .

Il-bniedem mhux jag˙ti kas t’Alla u l-messa©©i li jibg˙atlu Ìunju/Lulju In-nemusa u l-kurçifiss Tajjeb li nistrie˙u fid-dell tal-kurçifiss STEJJER Frar G˙ajnejn in-nannu g˙ajjenin Ma jarax jew ma jafx jaqra?

Frar L-apparenzi jqarrqu Mara ©©udikat ˙aΩin ©uvni millapparenza Frar Salvatni mara ta’ 80 sena T˙ares minn lenti ta’ 80, tara dak li rnexxiet fih u tkompli l-˙ajja Frar Xibka tal-fidda L-effetti tad-droga u l-istat miΩerabbli ti tispiçça fih Marzu Is-sajjied ikrah Qatt t˙ares lejn is-sbu˙ija fil-wiçç, ˙ares lejn il-qalb Marzu Il-mudell ta’ Giuseppe Il-konsorzju g˙all-kummerç ©ust Marzu Is-si©ra tal-bajtar Tajjeb li ng˙oΩΩu wirt missirijietna April Infeta˙ il-bieb Tifel çkejken ma qatax qalbu mill-maltemp u salva ru˙

April Tilef jew sab kollox Kull deni ˙udu b’©id, mill-˙aΩin jista’ jo˙ro© it-tajjeb April Insihom Ìesu’ ja˙fer u jinsa dnubietna Mejju Post g˙alik fil-first class Tonorah fil-first class g˙ax ta’ ma’ ©enbu kienet razzista Mejju Liema l-e˙fef triq?

Ta˙rab verita’ li twe©©a’ jew taffaççjaha biex teg˙leb id-diffikultajiet Mejju Illum a˙jar mill-biera˙ In˙arsu bil-kura©© u ma naqtg˙ux qalbna fis-sitwazzjonijiet ta’ ˙ajjitna Ìunju/Lulju Ftit stejjer Stejjer qosra b’tag˙lima Aw/Settembru Bla xog˙ol u bla dar B’kondotta mçappsa iebes issib xog˙ol jekk ma ssibx min jemmen fik Aw/Settembru ECDL: lil dawn nag˙tuhielhom il-liçenzja Stejjer u praspar ta’ min juΩa l-kompjuter Aw/Settembru David twieled mill-©did Tifel ikellem lil ommu f’˙olma g˙ax xtaqet tag˙mel abort Ottubru X’hemm ©ewwa?

Il-metamorfosi ta’ farfett f’idejn in-natura, tal-bniedem f’idejn Alla Novembru Fir-ramel jew fil-blat?

Tajjeb li na˙fru l-˙aΩin u niftakru fit-tajjeb li nirçievu Novembru Ru˙ ˙ajja f’©isem marid L-istorja ta’ May C. li b’marda rari tispiçça ma tista’ tag˙mel xejn Diçembru Il-benniena Il-benniena ta’ Ìesu’ kienet il-maxtura g˙ax hekk xtaq il-Missier 34 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Diçembru Flok mil imxi tnejn Id-distanza tidher twila skont b’liema aptit nimxuha Diçembru Ma kienx terrorist Il-pre©udizzju razzist ma j˙allikx ta˙seb çar Diçembru It-tobba biΩΩejjed?

Il-pazjent g˙andu bΩonn tobba, infermieri u familjari STEJJER TA’IMÓABBA Jannar Basta jg˙ix Hu Omm tag˙ti ˙ajjitha biex jg˙ix binha Jannar Il-kunjata xurbana Il-kruha tax-xorb u l-abbandun u s-sbu˙ija tal-ma˙fra u l-g˙ajnuna Jannar Ftit çenteΩmi Alla jinqeda bi ftit çenteΩmi u b’messa©© ta’ tifla çkejkna Jannar Spiderman Pumpier isalva tifel g˙ax ˙addem rasu Frar Óames minuti o˙ra, Pa Missier jistenna lil ibnu bil-paçenzja u jitpaxxa jgawdih April Ali, tat-trakk taΩ-Ωibel Salvalu lil ibnu g˙alkemm xtaqlu d-deni Mejju Óri©t mal-mara l-o˙ra Tajjeb li ma ninsewx lill-©enituri Mejju Minn tabib g˙al saçerdot L-istorja ta’ Patri Agostino Gemelli Ìunju/Lulju Fil-cubicles Óidma bil-qalb mal-pazjenti kollha Ìunju/Lulju Luke . . .

Id-droga mhix soluzzjoni ta’ fer˙ imma l-qerda ta’ ˙ajjiet sbie˙ Ottubru Dik fedelta’ Gremxula tg˙in gremxula o˙ra, u a˙na?

Ottubru Mix-xewk jo˙ro© il-ward Salva mara mit-tifrik u hi salvatlu ru˙u Novembru Fejn jieklu tnejn . . . .

Familja taççetta mara u tarbija allavolja kienu neqsin mill-flus Novembru G˙asafar tal-karti Tajjeb li napprezzaw lill-eg˙ΩieΩ tag˙na waqt li g˙adna flimkien Novembru Ra©el ta’ ftit kliem G˙addewh biΩ-Ωmien, serquh u sawtuh u xort offrielhom l-ilma Diçembru Kelb jaf i˙obb!

Kelb jag˙ti l-kura©© lil sidtu b’im˙abbtu Diçembru Rikba f’taxi L-im˙abba lejn il-proxxmu ma titlobx flus Diçembru ‘There for you’ Nuru m˙abba u g˙ajnuna lejn dawk li huma wa˙edhom STEJJER FIL-ÓAJJA MIÛÛEWÌA Jannar Fil-mard u fis-sa˙˙a Il-flus mhux kollox fiΩ-Ωwie© Jannar Dak l-imbierek mutur Il-familja g˙andha ti©i qabel id-delizzji u l-flus Frar Xorta baqa’ j˙obbha Ûew©ha baqa’ j˙obbha allavolja l-marda sfiguratilha ©isimha Ìunju/Lulju Im˙abba fuq it-Titanic Ta ˙ajtu g˙al martu u g˙al bintu Ìunju/Lulju Órafa moderna Il-˙ajja ta’ Charlene mal-foster parents, m’ommha u ma’ missierha Ottubru Erfag˙ni!

Biex Ωwie© jirnexxi jrid ikun hemm l-intimita’ tal-qalb

Diçembru Possibbli teΩisti familja b˙al din?

Il-baΩi ta’ ˙ajja tajba Nisranija hi t-talb TAGÓRIF Jannar Fejn is-sema jmiss mal-art Il-patrijiet tal-monasteru ta’ Mt. Melleray u s-ser˙an tal-qalb April UΩa l-calculator L-im˙abba t’Alla hi 101% April Reklam g˙ad-divorzju?

Ittra mill-editur biex niççaraw storja fejn issemma d-divorzju Ìunju/Lulju Fejn hemm l-injoranza ta˙dem ilfantasija L-immigranti irregolari huma nies ukoll li jixtiequ jg˙ixu sew Ìunju/Lulju Qalb taqbad bl-im˙abba Devozzjoni lejn il-Qalb ta’ Ìesu’ Aw/Settembru Viva l-qarrejja In˙e©©u lill-qarrejja jiktbulna Ottubru Talba g˙al sens ta’ umoriΩmu San Tumas More u x-xewqa li j˙ares lejn il-˙ajja b’mod differenti Ottubru Trid tag˙mel abort . . . nibbukkjalha?

Kjarifika minn qarrejja dwar l-artiklu li j©ib dan l-isem Novembru Halloween!

Ftit gost tat-tfal jew superstizzjoni?

Diçembru ’Kont bil-g˙atx u tajtni nixrob’ Pro©ett ta’ Reverse-Osmosis ta’ INYGOMalta fl-Etjopja Diçembru L-eΩami tar-Reli©jon Naraw xi jwie©bu çerti studenti

ÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK

Ming˙ajr l-abbonament u l-offerta tieg˙ek il-magaΩin ma jistax ikompli. G˙andna bΩonn l-g˙ajnuna tieg˙ek. G˙alhekk IMPORTANTI li ©©edded l-abbonament Ibg˙at ismek, l-indirizz u n-numru tat-telefon flimkien mal-˙las g˙all-abbonament tieg˙ek fl-indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien mal-05.00 tal-abbonament regolari.

Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

Biex i©©edded

Biex i©©edded

PERMEZZ TAT-TELEFON ATTARD

BALZAN BAÓRIJA BIRKIRKARA BIRÛEBBUGIA BORMLA BURMARRAD BUSKETT DINGLI FGURA FLORIANA GÓARGÓUR GÓAXAQ

GUDJA GÛIRA KIRKOP LUQA MANIKATA MÌARR MOSTA

MQABBA MSIDA NAXXAR QORMI

RABAT SAFI

2141 8028 2141 8031 2149 2288 2145 6760 2149 2578 2165 4518 2720 6840 2158 1122 2145 6227 2145 2859 2180 2021 2124 2230 2143 1177 2189 8052 2189 2005 2169 6336 2133 5231 2164 2144 2189 5174 2157 6769 2157 4658 2143 3769 2143 3835 2168 3070 2123 8804 2141 1859 2148 7282 2149 4097 2145 6824 2167 6824

SENGLEA SIÌÌIEWI

SAN PAWL IL-BAÓAR SAN ÌILJAN STA LUÇIJA TARXIEN XGÓAJRA ÛABBAR ÛEBBIEGÓ ÛEBBUÌ

ÛEJTUN ÛURRIEQ

PERMEZZ TAL-MOBILE 2169 0019 2146 1377 2146 4804 2157 1854 2133 6914 2189 6093 2189 7312 2169 0769 2166 6267 2157 5652 2146 7453 2145 0651 2167 5009 2168 5963 2168 2143

GÓAWDEX GÓASRI GÓAJNSIELEM KERÇEM MUNXAR NADUR QALA SAN LAWRENZ VICTORIA

XAGÓRA XEWKIJA ÛEBBUÌ

2155 2613 2155 5518 2156 4253 2155 4621 2155 2206 2156 4206 2155 6355 2155 4088 2155 6487 2155 3477 2155 1329 2155 4993

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

5061 8916 5061 9210

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e6.99 (li minnhom e0.70 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e11.66 (li minnhom e1.16 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidirizz u l-kodiçi postali.

Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA: Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar.

G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibag˙tu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament

RM2000-LilÓbiebna c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna In‐Naxxar NXR 2067 Tel: 2142 0610 • Mobile: 7982 6899 • Email: rmlh@jesuit.org.mt

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA

RM2000-LilÓbiebna • DIÇEMBRU 2010 • 35

Il-Milied it-Tajjeb

lill-qarrejja kollha!

Dal-Milied ag˙ti rigal speçjali lil xi ˙add g˙aΩiΩ g˙alik Ag˙ti abbonament-rigal tal-RM2000-LilÓbiebna (G˙al aktar dettalji ara l-qoxra ta’ ©ewwa) Óabib tal-qalb li jdawwal u jg˙in lill-˙bieb tieg˙ek fil-mixja tal-˙ajja MagaΩin g˙all-familja kollha ma˙ru© mill-ÌiΩwiti Maltin 36 • DIÇEMBRU 2010 • RM2000-LilÓbiebna