RM2006-02 Feb by RM2000

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006 NEWSPAPER POST

Ma˙ru© mill-ÌiΩwiti Maltin • 226, St Paul’s Stre., Valletta • Sena 58 • Frar 2006 • Numru 2

Rajt tarbija titwieled, g˙ajnejha mag˙luqa, xuxitha miblula, la˙amha i˙ammar u mkemmex, trid tibki u tid˙ak, trid tixrob u torqod, titgezzez f’dirg˙ajn ommha g˙ajjiena, u ma©enbha missierha, wiççu safrani b’xi demg˙a i©©elben fis-skiet... Kif tista’ ma temminx? Rajt soru Ωag˙Ωug˙a, g˙ajnejha mbikkija imma fommha da˙kan. Fer˙ana se ttir g˙ax issa qed tifhem x’i˙ossu l-lebbruΩi li kienet ilha taqdi snin twal. G˙ax issa qalulha li hi wkoll lebbruΩa, hi wkoll imçappsa bil-marda ta’ dawk ˙utha g˙eΩieΩ. Mhix aktar differenti, mhix aktar ‘is-Sister’... Issa lebbruΩa b˙al ˙utha li t˙obb!... Kif tista’ ma temminx? Rajt omm, fqira, bla flus. Darha tat-tajn. Sodditha l-art ˙arxa. Imdawra b’uliedha jilg˙abu fit-trab. Ftit çraret minxura. Biex jieklu trid tg˙aΩaq u ssaqqi u t˙affer u tfittex. Uliedha jit˙alltu ma’ l-bhejjem tar-ra˙al. Jixorbu mill-ilma imdardar ta’ xmara li sservi g˙al kollox. U fuq wiççha samrani, il-©ilda imnixxfa minn xemx tikwi bla ˙niena, tbissima li ˙ier©a mill-qalb. G˙ajnejn jixg˙elu b’dawl qawwi, ma tafx mnejn hu ©ej... Kif tista’ ma’ temminx? Rajt mara Ωag˙Ωug˙a. Wiççha l-©miel tieg˙u. Persuntha sabi˙a. Imma kienet bla idejn. Hekk twieldet. Hekk kibret. Imma b’ri©lejha rnexxielha tag˙mel dak li jag˙mlu l-idejn. Sabet l-im˙abba. Waqqfet familja. Welldet tarbija. U, hekk bla idejn, rabbiet it-tarbija. Titmag˙ha, ta˙silha, tbenninha, tlibbisha. U wiççha da˙kan g˙ax binha fer˙an... Kif tista’ ma temminx? Rajt tifel ©o party. Kien Ωmien il-Milied. Qalulu li ©ej il-Christmas Father. Stennih u stennih. 2

Kif da˙al fil-kamra, b’Ωaqq ˙oxna u liebes lewn a˙mar, ir-ra©el tbissimlu minn wara ille˙ja ta’ suf u tajjar. Minn xkora tal-plastic, ˙are© pakket imqartas ©o karta tad-deheb. Wiçç iç-çkejken inbidel. G˙ajnejh xeg˙lu bilfer˙. Mar fuqu u g˙annqu, tah bewsa li ndifnet fis-suf u t-tajjar. Dak kien g˙alih tassew Christmas Father, tassew ir-ra©el li waqa’ mis-sema biex i©iblu r-rigal. Iç-çkejken emmen u fera˙... Kif tista’ ma temminx?

Ma kien jemmen b’xejn. Kmieni f’Ωog˙Ωitu kien abbanduna l-Knisja u warrab lil Alla minn ˙ajtu. Missieru kien jibki kuljum, qalbu maqsuma li ibnu kien tbieg˙ed daqshekk minn Dak li kien kollox g˙alih. IΩΩewwe© mara twajba, imma li b˙alu ma kienet temmen b’xejn. Kellhom tarbija. Iddeçidew li jg˙ammduha. Riedu jag˙tuha rigal sabi˙ fil-bidu ta’ ˙ajjitha. Kif tista’ ma temminx?

Rajt omm tistenna wara l-bieb tat-taqsima kura intensiva l-isptar. Binha Ωag˙Ωug˙ kien f’coma gravi wara incident li kellu bir-rota. Kien ˙abat rasu u ntilef g˙al kollox. It-tobba kienu g˙adhom kif qalulha li binha ftit sieg˙at biss kien baqag˙lu ˙ajja. Smajtha ting˙i fisskiet, imbag˙ad fet˙et fommha. “Alla silifuli g˙al ftit Ωmien. Dak ibnu mhux ibni. Meta jridu, tieg˙u hu...” Kif tista’ ma temminx?

Iltqajt mag˙hom wara sitt snin namrar u g˙erusija. Kienu Ωg˙aΩag˙ moderni. Ta’ l-iskola u bieΩla. Spiss kont tarahom Paceville. Kienu j˙obbu jiΩfnu wisq. Waslu g˙al jum it-tie©. Kollox kien lest, kollox sar sew. Dakinhar qalu lil xulxin: “Issa tassew a˙na ta’ xulxin. ©isimna jista’ jing˙aqad g˙ax ru˙na issa ˙a©a wa˙da.” Qatt ma kellhom x’jaqsmu flimkien qabel iΩΩwie©. Kif tista’ ma temminx?

Ωew©ha kien ˙alliha biex imur ma’ mara o˙ra. Kien ˙alliha b’erbat itfal Ωg˙ar. Il-kbira kellhfRg˙axar snin. Iltqajt m⁄ó˙ha wara bosta snin. It-tfal kienu kibru bil-˙ila ta’ lomm. Kollha kienu sabu posthom fil-˙ajja. Qaltli: “Qatt ma naf li g˙edt kelma wa˙da kontra missierhom mat-tfal. U jekk ji©i lura llum, na˙firlu u nilqg˙u lura...” Kif tista’ ma temminx?

Ωag˙Ωug˙ kien ilu sitt xhur imsakkar il-˙abs min˙abba d-droga meta martu wellditlu lil ibnu. Hi wkoll kienet g˙adha Ωg˙ira; wie˙ed u g˙oxrin sena. Meta ˙aditlu t-tarbija l-˙abs biex jaraha, beka fuq li beka: “Dak ibni l-g˙aΩiΩ!” Iddeçieda li jag˙tih missier ta’ veru. Illum ja˙dem mechanic. Ibnu tfarfar sew. Jg˙inu fil˙anut, wara l-iskola... Kif tista’ ma temminx?

Kienet tfajla fuq tag˙ha, ˙elwa u ntelli©enti. Popolari ferm ma’ s˙abha u kellha quddiemha futur mill-isba˙. L-a˙˙ar li smajt dwarha kien li da˙let soru tal-klawsura. Riedet tkun biss ta’ dak li serqilha qalbha. ©©ennet warajh u riedet tg˙ix g˙alih biss. Minn barra tidher midfuna g˙ad-dinja. Min jiltaqa’ mag˙ha jiskopri kif ikun bniedem fer˙an. Kif tista’ ma temminx?

Twieled f’ra˙al minsi u fqir. Missieru sempliçi ˙addiem. Ommu mara tad-dar. Kien twajjeb u ˙lief ©id ma g˙amilx. Saru jafu bih biss fl-a˙˙ar tliet snin ta’ ˙ajtu. Qal il-verita’ u g˙amel il-©id. G˙eru g˙alih u ma fel˙ux jisimg˙u kliemu. Biççruh u qatluh. Wara elfejn sena g˙adu jg˙ix fil-qlub u jqanqal muntanji ta’ tjubija f’miljuni ta’ nies... Kif tista’ ma temminx?

G˙alkemm il-˙abiba tieg˙i, Michelle, hi ghamja ˙add ma jinduna. Tant hi kapaçi tag˙mel uΩu tajjeb mis-sensi lo˙ra tag˙ha, speçjalment is-”sitt sens” ta’ intuwizzjoni, li kul˙add ja˙seb li ma qed titlef xejn. Michelle tie˙u ˙sieb it-tfal tag˙ha b˙alna. Bintha Sarah, ta’ sitt snin, u binha Aaron, ta’ disa’ snin, g˙andhom vanta©© g˙ax Michelle veru kalma. Darba, Michelle qaltli li tinkwieta ftit g˙ax it-tfal tag˙ha ma jkunux lebsin skond il-gosti tag˙ha. Hi jkollha toqg˙od fuq Ωew©ha u l-˙bieb tag˙ha biex jag˙Ωlu l-˙wejje© ta’ uliedha. IΩda, peress li l-missier u l-˙bieb ma jkunux jafu x’jixtiequ t-tfal, huma t-tfal stess li jag˙Ωlu l-˙wejje©. Imma Michelle ma t˙obbx kustjonijiet. Sakemm il-˙wejje© ikunu ndaf u tajbin g˙all-ista©un, hi ma tg˙id xejn. U hi taf ukoll li t-tfal issa kibru biΩΩejjed biex jitkellmu jekk ikunu qed i˙ossu l-bard jew is-s˙ana. ˙a©a o˙ra li Michelle ma tantx targumenta fuqha ma’ uliedha hi t-tindif tad-dar. Mhux g˙ax hi ma tindunax meta d-dar tkun imqallba. Tkun taf li

hemm bΩonn tnaddaf meta tibda tirfes frak jew ©ugarelli li j˙allu fin-nofs. IΩda, fid-dar ta’ Michelle, it-tfal draw jiΩbarazzaw g˙ax jafu li ommhom tirrabja u wkoll g˙ax jafu li g˙aliha jkun ta’ periklu. Tant timxi tg˙a©©el fid-dar, Michelle, li xi mistednin l-anqas jindunaw li hi g˙amja. Dan inba˙t bih meta t-tifla ta’ sitt snin tieg˙i, Kayla, marret tilg˙ab l-ewwel darba d-dar tag˙ha. Meta Kayla ©iet lura d-dar kienet eçitata ˙afna. Qaltli li kienu sajru l-gallettini, lag˙bu u pin©ew ukoll. Imma, l-aktar li kienet ˙adet gost tag˙mel kienet it-tpin©ija bis-swaba’. Dak il-˙in g˙addieli ˙sieb minn mo˙˙i; irrealizzajt li jien qatt ma kont g˙amilt dik it-tip ta’ tpin©ija ma’ binti. Ma kontx nie˙u pjaçir naqla’ ©enn. B˙ala riΩultat ta’ dan, binti kienet tg˙allmet il-kuluri ming˙and ˙abiba g˙amja. Dan ©eg˙elni noqg˙od bilqieg˙da u n˙ares lejn binti u lejja stess. Kayla qaltli,”Michelle qaltli li listampa tieg˙i kienet turi fer˙, kburija u sens ta’ sudisfazzjon. Kienet qed tara sew x’g˙amilt!” Kayla Ωiedet li qatt ma

kienet ˙adet gost tag˙mel dik it-tip ta’ tpin©ija sakemm Michelle urietha kif tpin©i ming˙ajr ma t˙ares lejn il-karta. Hawn jien indunajt li Kayla ma kinitx taf li Michelle kienet g˙amja. Qatt ma kellna l-okkaΩΩjoni li nitkellmu fuqha. Meta g˙idtilha,baqg˙et siekta g˙al ftit ˙in. G˙all-ewwel ma riditx temminni. “Imma, ma, Michelle kienet taf eΩatt x’kien hemm fl-istampa tieg˙i!” U jien kont naf li dik kienet il-verita’ g˙ax Michelle kienet semg˙et lil Kayla tiddiskrivi t-tpin©ija tag˙ha. Michelle kienet ukoll semg˙etha titkellem bi kburija fuq xog˙olha, tiskanta bil-mod kif jistg˙u jit˙alltu l-kuluri u tifra˙ birriΩultat. Ωammejna siekta g˙al ftit ˙in. Kayla , imbag˙ad, qaltli, “Ma, Michelle veru rat it-tpin©ija tieg˙i. Hi uΩat g˙ajnejja minflok dawk tag˙ha!” Qatt ma smajt lil xi ˙add jirreferi g˙al Michelle b˙ala persuna b’diΩabbilta’. Filfatt, mhijiex. Hi tara b’mod speçjali, tara kif biss kull omm tista’ tara. Marsha RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Jiena, Alla wie˙ed, il-Missier Li nista’ kollox, Li ˙laqt is-sema u l-art, Jiena nemmen fik, Ωag˙Ωug˙, Ωag˙Ωug˙a g˙andi fiduçja fik: Ólaqtek g˙ax emmint li tista’ tkun fer˙an, afdajtlek f’idejk il-˙olqien tieg˙i kollu, tajtek libertà s˙i˙a

biex tiΩviluppa kull ma ˙laqt g˙all-©id tieg˙ek u ta’ ˙utek.

U int? ... Int ukoll Tista’ twelldu u tista’ toqtlu, l-g˙aΩla f’idejk.

Dan ma kienx biΩΩejjed ... Tajtek lill-Mulej Ìesù Kristu, Ibni Wa˙dieni, li nissilt qabel kull Ωmien, Ibni l-g˙aΩiΩ li bih sar kollox, niΩel mis-sema g˙alik u g˙al kul˙add.

Kun af biss Li l-im˙abba hi aqwa millmewt, Ukoll jekk toqtluh, Dan Ibni jer©a’ jg˙ix, Jekk jibqa’ midfun, miskin int, imsieken intom, jekk jg˙ix, intom tg˙ixu mieg˙u.

Afdajtu f’idejk b˙al ma afdajtu fi ˙dan Marija, sar bniedem biex tkun tista’ tarah u tisimg˙u, afdajtu f’idejk, b˙al ma afdajtu f’idejn Pilatu. Marija wellditu ... Pilatu u l-Lhud qatluh,

Int ukoll g˙ad ter©a’ tarah, meta jer©a’ ji©i, wiççu jkun imdawwal, fih g˙ad tara l-verità ta’ ˙ajtek, fih g˙ad issib il-˙ajja ta’ bla tmiem.

Nemmen fik, Ωg˙aΩug˙a, Ωag˙Ωug˙, fik jien qeg˙idt l-Ispirtu tieg˙i, fik jien qeg˙idt Óafna m˙abba u tjubija. Nemmen li dit-tjubija tista’ t˙alliha tikber, nemmen li ˙ajtek g˙ad tag˙ti ˙afna frott. G˙alhekk nemmen li int ukoll tista’ tg˙ix ma’ ˙utek il-bnedmin fl-g˙aqda u fil-paçi, Int ukoll tista’ tibni l-Knisja tieg˙i, Int ukoll tista’ tibni dinja ©dida, Int ukoll g˙ad tara ˙ajja a˙jar, Int ukoll ser tirba˙ il-mewt. Iva, Ωag˙Ωug˙, Ωag˙Ωug˙a, Jien Alla nemmen fik. RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Twelidt 75 sena ilu. Ommi u missieri kienu nies tar-raba’. Kelli xi g˙axar ˙uti imma, min kbir u min Ωg˙ir, kollha mietu, barra wie˙ed. G˙andi memorji sbie˙ ta’ tfuliti. Missieri sikwit kien jg˙abbini fuq il-karettun tieg˙u u kont immur mieg˙u waqt li hu jbig˙ il-˙axix. Skola ftit li xejn mort. Meta kelli tnax-il sena missieri miet ˙abta u sabta. Niftakar kien qrib il-Milied. Filli kien ibig˙ is-sa˙˙a, u filli ©ie mill-g˙alqa u ˙assu ma jifla˙x u sa filg˙axija kien mejjet. Jien u ˙ija iΩg˙ar minni konna qisna miblug˙in, nafu li ©rat xi ˙a©a kerha u donna ma nistg˙ux nifhmu x’©ara. Kul˙add jg˙idilna li missieri mar g˙and il-Bambin imma donni ma stajtx nifhem dan xi jfisser. Minn dakinhar ˙ajjitna nbidlet g˙allag˙ar. Batejna mhux ftit g˙aliex ommi kellha tie˙u ˙siebna u ta˙dem ir-raba’ minfloku. Dak iΩ-Ωmien ir-romol ma kellhomx g˙ajnuna soçjali b˙al-lum u g˙alhekk ma kinitx façli l-˙ajja g˙alihom. Niftakar li ˙afna drabi kien ikolli nqum kmieni qabel l-iskola u 6

nsajjar, g˙aliex ommi kienet tkun ©a telqet ta˙dem ir-raba’. Però qatt ma kienet tibda l-©urnata ming˙ajr ma tisma’ l-quddiesa. Biex inla˙˙qu maxxog˙ol, a˙na ©ieli kien ikollna wkoll innaddfu d-dar, nag˙lfu t-ti©ie©, na˙ilbu l-mog˙Ωa qabel immorru liskola... Insomma li jkun hemm bΩonn trid tag˙mlu. Fir-raba’ ˙dimna ˙afna wkoll, kemm jien u kemm ˙ija. Meta tfarfart naqra iktar, iltqajt ma’ ©uvni bil-g˙aqal u ta’ dsatax-il sena ΩΩewwi©t. Morna noqog˙du g˙and omm ir-ra©el flimkien ma’ zijuh. Kellna erbat itfal u dan naturalment ©ab mieg˙u ˙afna xog˙ol. Sadanittant kont ng˙in ukoll lir-ra©el li kien ja˙dem irraba’. Lit-tfal dejjem g˙allimniehom ikunu qalbhom tajba ma’ min hu filbΩonn iktar minnhom, u minn dawn, dak iΩ-Ωmien kien hawn ˙afna. A˙na konna nieklu mir-raba’ tag˙na stess imma min kien ikollu xi saram, xi mard, jew kien bla xog˙ol, kien ibati ˙afna. Dejjem tajniehom eΩempju tajjeb milla˙jar li stajna u g˙allimniehom li min

i˙abbatlek il-bieb g˙all-g˙ajnuna, trid tg˙inu. It-tifel iΩ-Ωg˙ir kien g˙adu kemm twieled meta marad iz-ziju tar-ra©el. Dorna bih kemm stajna u wara marda twila, miet. Il-mediçina ma tantx kienet avanzata dak iΩ-Ωmien. Sadanittant ˙ija kien baqa’ joqg˙od m’ommi iΩda ommi wkoll bdiet tikber. Kont nipprova nag˙ti daqqa t’id kif nista’ lil ˙ija wkoll, iΩda ma stajtx ninqasam f’elf biçça. Xog˙ol kemm trid: it-tfal, il-mard iddar, ir-raba’, ommi... Qatt ma qtajt qalbi, g˙alkemm kultant tg˙idx kemm kont nibki wa˙di. Kont nitlob li l-Mulej jag˙tini l-g˙ajnuna tieg˙u u mid-dehra ma naqsitx, g˙aliex kollox kont inla˙˙aq nag˙mel. M’g˙andniex xi ng˙idu, qatt ma gawdejt wisq. Ma kienx hemm wisq ˙in u mezzi biex tgawdi. Darba minnhom, il-kunjatu ˙ass u©ig˙ kbir u ntefa’ fis-sodda u minn hemm qatt ma re©a’ qam. Lestejna ru˙na g˙al marda o˙ra twila, li spiççat biex temmet is-sa˙˙a tal-kunjatu u

©abitha fix-xejn. Ma kienx hawn wisq sptarijiet fejn stajna nag˙tuh il-kura u ttabib dejjem qatg˙alna qalbna li kien hemm xi tama. Min-na˙a tag˙na, dejjem xtaqna li minkejja d-diffikultà, xorta nie˙du ˙siebu a˙na d-dar, ˙alli b’hekk nag˙tuh l-ikbar attenzjoni possibbli. Il-kunjata issa kienet kibret sew u bejn bl-età u bejn bl-inkwiet tarra©el, bdiet sejra lura wkoll. Il-piΩ talkura tag˙hom it-tnejn waqa’ fuqi u fuq ir-ra©el, u l-iktar fuqi, peress li r-ra©el kien jo˙ro© ja˙dem biex ikollna biex ng˙ixu. Il-kunjati tgerbu t-tnejn li huma f’daqqa. G˙elejna ˙afna g˙alihom g˙ax kienu nies twajba. Imma l-˙ajja kellha tibqa’ ddur. It-tfal tag˙na bdew jitfarfru u issa beda l-inkwiet tag˙hom. Dak iΩ-Ωmien forsi l-ulied kienu jisimg˙u ftit iktar mill©enituri tag˙hom, imma tieg˙u kul˙add irid jag˙mlu. Il-˙bieb, lg˙aqdiet, l-iskola u l-inkwiet u l-˙sibijiet tas-soltu... Forsi kellna naqra taddixxiplina mag˙hom, b˙alma kienu rabbew lilna l-©enituri tag˙na. Imma

llum ma jiddispjaçinix li mxejt mag˙hom hekk, g˙ax kibru u saru nies maturi u responsabbli. Miskina ommi mietet ukoll, ta’ eta’ kbira. Gawdejnieha ˙afna u tg˙allimna ˙afna minnha, u dejjem nibqa’ nafulha ta’ kemm batiet g˙alina. Anzi la˙qet lillkbira tieg˙i tiΩΩewwe©. It-tfal l-o˙ra kienu tg˙arrsu wkoll sadanittant, u wie˙ed wie˙ed bdew jie˙du l-istat tag˙hom. Dan l-a˙˙ar kien marad ukoll ir-ra©el tieg˙i, marda twila tax-xju˙ija. Dejjem sibt g˙ajnuna kbira minn uliedi biex indur bih. ©rejna bih ˙afna: sptarijiet, tobba u x’naf jien. Stajt da˙˙altu f’dar tax-xju˙ iΩda ladarba ma kienx me˙tie© li jkun fi sptar kontinwament, iddeçidejt li nie˙u ˙siebu jien id-dar. Dik kienet ixxewqa tieg˙i, li sa l-a˙˙ar nikkurah jien, minkejja l-età mhix Ωg˙ira tieg˙i. Ir-ra©el miet ftit tax-xhur ilu. Sfajt wa˙di, u dik id-dar tal-©enituri tar-ra©el, fejn Alla biss jaf kemm dort b’morda, sfat vojta ˙lief g˙all-passi tieg˙i li jinstemg˙u minn kamra g˙al o˙ra. Meta

noqg˙od na˙seb dwar ˙ajti, nara kemm ˙dimt u stinkajt u batejt, l-iktar b’nies morda qraba tar-ra©el. Imma ma jiddispjaçinix milli g˙amilt g˙ax barkiet sibt ˙afna wkoll. Fil-familja dejjem irrispettajna lil xulxin u wliedi ˙adu dan l-eΩempju, flimkien ma’ l-eΩempju tassagrifiççju li g˙amilna biex rabbejniehom u la˙˙aqna max-xog˙ol u mal-mard. Illum, f’˙afna mumenti n˙ossni wa˙di g˙ax id-dar hija kbira u vojta. G˙alkemm ir-ra©el g˙amel Ωmien twil fis-sodda u g˙al ˙inijet twal ma kienx ikun f’sensih wisq min˙abba l-mard, xorta n˙oss in-nuqqas tieg˙u. Imma ttfal jag˙mlu minn kollox biex iderruli u jo˙or©uni mag˙hom. Nista’ ng˙id li issa, fi xju˙iti, se nibda nistrie˙ ftit u no˙ro© naqra, g˙alkemm g˙adni nag˙ti daqqa t’id lit-tfal f’li jkollhom bΩonn. Nirringrazzja lill-Mulej kull ˙in talli wassalni s’hawn. U nitolbu biex meta niltaqa’ mieg˙u, jag˙ti kas iktar ta’ kif qdejt dmiri milli tad-difetti tieg˙i li Ωgur dehru çari meta ˙assejt id-dinja se taqa’ fuqi! RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

James kien ilu snin ma jarah lix-xwejja˙. Studju, ˙bieb, karriera u l-˙ajja nfisha beg˙duh mix-xwejja˙. Fil-fatt, James kien telaq minn art twelidu biex isir sinjur u jgawdi l-flus u l-˙ajja. Beda jg˙ix ˙ajja sfrenata mimlija xog˙ol u ta˙bit u ma kienx baqag˙lu ˙in ja˙seb fl-img˙oddi u f’tant nies li kienu j˙obbuh. ˙afna drabi, lanqas kien jibqag˙lu ˙in g˙al martu u g˙al ibnu. Darba fost l-o˙rajn, çemplitlu ommu, ‘Miet il-©ar tag˙na, is-sur Meilaq, il-lejl li g˙adda. Il-funeral nhar l-Erbg˙a’. Minn mo˙˙u bdew g˙addejjin ˙afna memorji tal-passat, ta’ tfulitu. ‘James, qed tismag˙ni?’ ‘SkuΩani, ma. Iva smajtek. Ili ˙afna ma na˙seb fih. Jiddispjaçini, imma ˙sibt li ilu li miet’, stqarrilha James. ‘Imma hu qatt ma nsiek. Kull darba li kont narah kien jistaqsini g˙alik. Kien isemmi bil-qalb il-˙in li kontu tqattg˙u flimkien’, qaltlu ommu. ‘Kemm kont in˙obbha dik id-dar antika tieg˙u!’ ‘James, wara li miet missierek, is-sur Meilaq sar it-tieni missier tieg˙ek. Ried jibqa’ jg˙inek ˙alli ma t˙ossx wisq it-telfa tieg˙u’, qaltlu ommu. ‘Kien hu li g˙allimni s-seng˙a ta’

mastrudaxxa. Kieku jien illum m’g˙andix dan in-negozju li g˙andi. Kemm g˙adda ˙in jg˙allimni! Ma, ni©i Ωgur g˙all-funeral’, qalilha James. G˙alkemm kellu ˙afna x’jag˙mel b˙as-soltu, James qabad l-ajruplan lejn art twelidu. Il-funeral tas-sur Meilaq kien funeral Ωg˙ir. Ma kellux tfal u ftit li xejn qraba, peress li ˙afna minnhom kienu ©a mietu. Lejliet li kellu jitlaq lura, James u ommu waqfu quddiem id-dar l-antika tas-sur Meilaq u da˙lu ©ewwa, peress li omm James kienet spiççat tie˙u ˙siebu ftit qabel miet u kellha ç-çwievet. James waqaf fil-bieb. Il-˙ajja donnha waqfet u mar lura fi Ωmien tfulitu. Id-dar kienet g˙adha kif ˙allieha hu. Kull ˙a©a kienet toffrilu memorji sbie˙. F’daqqa wa˙da waqaf issummat. ‘X’©ara, James?’ ‘Il-kaxxa marret’. ‘X’kaxxa?’ staqsietu ommu. ‘Kien hemm kaxxa tad-deheb, li dejjem kien iΩomm mag˙luqa fuq l-

iskrivanija. Staqsejtu elf darba x’kien fiha dik il-kaxxa u dejjem qalli, ‘dak li ng˙oΩΩ wisq’,’ wie©eb James. Il-kaxxa ma kinitx hemm. Hi biss kienet nieqsa mid-dar kollha. ˙aseb li lqraba kienu ˙aduha. ‘Issa qatt mhu se nkun naf x’kien jg˙oΩΩ l-aktar. Issa a˙jar immorru ddar g˙ax sar ˙afna ˙in u g˙ada rrid intir kmieni’. Xi ©imag˙tejn wara l-mewt tas-sur Meilaq, James irçieva nota mill-posta. ‘Ne˙tie©u l-firma g˙al pakkett tieg˙ek. Ma sibna ‘l ˙add id-dar. Ejja l-posta fittliet ijiem li ©ejjin’. L-g˙ada filg˙odu kmieni, James mar il-posta g˙all-pakkett. Kienet kaxxa Ωg˙ira antika ta’ l-injam u l-kitba kienet diffiçli li tinqara imma l-indirizz ta’ min bag˙atha ©ibidlu l-attenzjoni. Kienet ming˙and is-sur Meilaq. James ˙a lkaxxa fil-karozza u bla sabar feta˙ha. Sab il-kaxxa tad-deheb u envelopp. Ma fela˙x jaqra n-nota bir-rog˙da li qabditu. ‘Wara mewti, ibag˙tu din il-kaxxa b’dak li fiha lil James Axiaq. Hi l-iktar ˙a©a li qatt g˙oΩΩejt f’˙ajti’. çavetta Ωg˙ira kienet mehmuΩa ma’ l-ittra.

Qalbu bdiet t˙abbat sitta sitta u ddmug˙ beda j©elben ma’ ˙addejh. James feta˙ il-kaxxa bil-mod. Hemm sab arlo©© sabi˙ çkejken. Kellu bieba tinfeta˙ u ©ewwa kien hemm imnaqqax dan il-kliem: ‘James, grazzi

tal-˙in li tajtni - Fran©isk Meilaq’. L-iktar ˙a©a li kien jg˙oΩΩ... kien... il˙in. James Ωamm l-arlo©© f’idejh. çempel l-uffiççju u ne˙˙a lappuntamenti kollha li kellu f’dawk iljumejn. ‘G˙aliex?’ staqsietu s-segretarja.

‘Ne˙tie© inqatta’ ftit ˙in ma’ ibni u ma’ marti’, qalilha. ‘U fuq kollox, Janet,... grazzi tal-˙in li tag˙tini!’ U int, ˙abib, x’inhi l-aktar ˙a©a li tg˙oΩΩ f’˙ajtek?

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Nota ta’ l-Editur: Kul˙add sema’ bil-marda kiefra ta’ l-AIDS. Din tattakka s-sistema tal©isem b’mod li ma jkunx jista’ jiddefendi ru˙u mill-infezzjonijiet u kull xorta ta’ mard ie˙or. Hija marda li twassal g˙all-mewt u s’issa g˙adu ma nstab ebda rimedju g˙aliha. Fl-Afrika biss kull sena jmutu aktar minn Ωew© miljun ru˙ b’din il-marda Issa kienu g˙addew seba’ snin minn meta miet ibni, Ryan. Kellu hemophilia, u kien ˙a l-AIDS minn prodott li dawk li huma morda bil-hemophelia jie˙du biex jag˙qdilhom id-demm. Dan kien ©ara ˙afna qabel ma kien hawn g˙arfien sew fuq l-AIDS Kellu biss tlettax-il sena meta ndunaw li kellu din il-marda. It-tobba qalulna li nkunu veru xxurtjati jekk Ryan jg˙ix g˙al sitt xhur o˙ra. Ryan g˙ex g˙al sitt snin o˙ra u kien hu “t-tifel li permezz tieg˙u nnazzjon sar jaf aktar fuq l-AIDS” Dak kien il-kliem li l-President Cinton qal fuq Ryan tieg˙i meta ffirma l-awtorizzazzjoni tar’Ryan White CARE Act’. Dan l-Att jipprovdi sapport, mediçini, infermiera fid-djar, u servizz ta’ outpatient lil mijiet ta’ eluf ta’ persuni fl-Amerika li g˙andhom l-HIV. Jien çerta li Ryan kien ikun tassew kuntent li ˙ajtu u l-mewt tieg˙u g˙enu daqshekk nies. G˙all-ewwel, meta sirna nafu li Ryan kellu marda li kienet se toqtlu, jien kont 10

imfarrka. Jien kont omm ta’ Ωew©t itfal, ming˙ajr ra©el, u l-ewwel iben tieg˙i kien se jmut. ˙sibt li kollox kien spiçça g˙alija. Biex tkompli tg˙axxaqha kellna n˙abbtu wiççna ma’ l-injoranza, il-biΩa’ u l-mibeg˙da li kien hawn min˙abba din ilmarda dak iΩ-Ωmien. Ryan ried imur lura l-iskola, imma l-iskola ma riduhx. Il©enituri kienu jibΩg˙u li, jekk it-tfal tag˙hom joqog˙du fl-istess kamra ma’ Ryan, kienu jie˙du l-marda ta’ l- AIDS huma wkoll. I©©ilidna biex ikun jista’ jmur l-iskola u rnexxielna imma lpressjoni u l-ostilità tal-komunità ma stajniex nissaportuhom. G˙alhekk iddeçiedejna li mmorru noqog˙du f’belt o˙ra. Fl-iskola l-©dida l-istorja kienet kompletament differenti. L-istudenti g˙amlu ˙ilithom kollha biex jilqg˙uh. Organizzaw klassijiet ta’ edukazzjoni fuq l-AIDS u bdew joffru pariri g˙al min kien g˙adu jibΩa’. L-edukazzjoni tal-pubbliku fuq din il-marda saret il-˙ajja ta’ Ryan, il-

karriera tieg˙u. Ryan sar kelliem internazzjonali, beda jidher fuq it-televiΩjoni, firrivisti u fil-gazzetti wkoll. Dan g˙en ˙afna biex jag˙ti skop g˙al li kien ©ralna qabel, u t-tbatija ttaffitilna xi ftit. Tg˙allimna ng˙ixu ma’ l-AIDS. Lag˙ar ˙a©a ta’ din il-marda hi li taqbdek infezzjoni wara l-o˙ra. Kull meta kien jisg˙ol jew jaqbdu d-deni, kont na˙seb li se jmut. Qatt ma kont inkun naf jekk hix ˙a©a serja jew le. Il-pazjent ikun ma jifla˙x u mbag˙ad ikun tajjeb u, hekk kif jg˙addilu, jer©a’ jkun ma jifla˙x. Ryan kwaΩi dejjem kien ikun burdata tajba. Anki meta kien imissu jmur l-isptar, kien jipprova jitbissimli meta kont nid˙ol fil-kamra. Però, meta kien ikun ma jifla˙x u ma jkunx jista’ jattendi g˙al xi kunçert

omm. Niftakar li darba xi ˙add staqsieni, “Jeanne, kif jirnexxilek tg˙ix, ©urnata wara lo˙ra, taf li ibnek se jmut?” Irrispondejt hekk: “A˙na ma na˙sbux fuq il-mewt. Lanqas g˙andna ˙in na˙sbu fuqha. Jekk t˙alliha tid˙ol ©ewwa ˙ajtek tieklok minn ©ewwa. Trid tkompli sejra, partikulari, tipprofitta ru˙ek minn kull ©urnata u kull jew ma sieg˙a.” jistax jiltaqa’ Fl-a˙˙ar wasal iΩ-Ωmien li ©isem ma’ xi ˙add Ryan ma setax ikompli. Meta Ryan kien interessanti, jew qed imut, l-istaff ta’ l-isptar na˙seb jivvja©©a g˙al xi post sabi˙, ˙asbuna m©ienen. Kienu jaraw lit-tifel kien ikun bin-nervi. Kien iΩomm bil-magni u l-omm li ssejja˙lu hemm xi drabi meta çanfartu. b’ismu u tkellmu waqt li jkun rieqed. Kien jisg˙obbih u jitlobni skuΩa Probabbilment ma kien jisma’ xejn, mill-ewwel, jibg˙atli nota jew xi imma ©ibnielu l-muΩika. Ma kien jara kartolina. Persuna marida trid tkun xejn, imma konna nitilg˙u fuq is-si©©ijiet altru qaddisa biex ma titfarrak qatt. U, indendlu stampi mal-˙ajt fost il-monitors jekk tkun qed tie˙u ˙sieb tal-marid, ma u l-wires. Ma ridniex naqtg˙u qalbna. tridx tag˙ti kas tar-rabja tieg˙u - g˙ax Madanakollu, hekk kif kont tkun jew il-marda li qed tinfirex jew ilin˙ares lejn il-©isem Ωg˙ir u rqiq ta’ Ryan mediçini li jkunu qed jitkellmu u mhux il- kont naf li m’hemmx aktar x’wie˙ed qalb kollha m˙abba tieg˙u. jag˙mel. Qabel ma ntilef minn sensih, Jum fost l-o˙rajn, Ryan qabadli idi Ryan qalli, “Jekk ta˙seb li hemm xi çans, u beda jbandalha. ma, id˙ol g˙alih.” Hekk g˙amilt. Sa l“Ryan, meta tag˙mel hekk tkun a˙˙ar mument, g˙amilt dak kollu li stajt. trid xi ˙a©a.” Tbaxxejt ˙dejh u g˙idtlu,” O.K. ibni, “Ma rrid xejn. Mela iben ma jistax tista’ tmur.” U miet. iΩomm id ommu?” Re©g˙u tawh il-˙ajja g˙al ftit minuti. “Ejja, Ryan...” Kont naf li ma kienx hemm çans g˙ax “Le, veru, ma. Irrid biss jer©a’ jmut. Imma bqajna ni©©ieldu sa lnirringrazzjak ta’ dak kollu li g˙amilt a˙˙ar... Kien mument ta’ dwejjaq li ma g˙alija.” Dawk il-kelmiet ˙add qatt ma b˙alu g˙alija u g˙all-familja tieg˙i. jista’ je˙odhomli. ˙add qatt ma jista’ It-tabib, Marty Kleiman, li kien ilu je˙odli dak li ˙assejt dakinhar b˙ala jie˙u ˙sieb Ryan mill-bidunett, li kien

g˙enu jg˙ix g˙al aktar minn sitt snin o˙ra meta t-tobba l-o˙ra qalu li se jg˙ix biss sitt xhur, ˙are© u ta l-a˙bar li t-tifel tieg˙i kien miet waqt l-irqad, ming˙ajr tbatija. Marritli l-˙e©©a kollha. Il-lum, seba’ snin wara, il-˙e©©a re©g˙et bdiet ©ejja bil-mod il-mod. Sirt nie˙u pjeçir b’kollox. Kuntenta li jien miΩΩew©a. Ir-ra©el tieg˙i, Roy, imlieli ˙ajti bil-fer˙ g˙al darba o˙ra. Binti, Andrea, kibret u saret tfajla sabi˙a u ta’ karattru sod ˙afna. Nistenna bil-˙erqa kull ma g˙andu jg˙addi minn g˙alija avventuri, ivvja©©ar, neputijiet. Fit-tarf tas-sema, wara s˙aba, na˙seb li veru qed nara t-tmiem tat-tbatija ta’ l-AIDS. Kull ©urnata li tg˙addi, nies li qabel kellhom ˙ajjithom fl-a˙˙ar, issa re©g˙u ˙adu sa˙˙ithom. Il-kura riesqa. KwaΩi qieg˙da hawn. In˙oss li g˙ad naraha sakemm indum ˙ajja. X’rigal aqwa jista’ wie˙ed qatt jirçievi minn dan is-sens ta’ stennija? It-terapija tieg˙i kien il-©nien. Hawn, qalb il-fjuri u l-frott frisk, fejn iddawl hu ©did fjamant u kollox hu frisk u l-weraq imxarrba bin-nida, jien na˙dem fid-dar tan-natura u ner©a’ n©edded lispirtu tieg˙i. Donnu li, kull ˙axixa ˙aΩina li naqla’, hi biçça dwejjaq li qed nitg˙allem inwarrab, demg˙a li qaççatt biex minn flokha jikber il-fer˙. Fil-fjuri, nara l-uçuh tal-˙bieb li tlift. Nara wiçç ibni. Kollha huma sbie˙ f’din il-g˙odwa ©dida, imbissma u jleqqu bit-tama. Grazzi, Mulej, ta’ ©urnata o˙ra. Jeanne White RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Konna qed nag˙Ωqu u ftit tfal kienu qed jimir˙u filbera˙, jilag˙bu mal-klieb tag˙na, meta rajna tliet bastimenti g˙addejjin fil-viçin. Ma tajniex kashom, ˙sibna li kienu xwieni tal-merkanzija sejrin lejn Malta. Konna qed nistrie˙u, meta f’daqqa wa˙da naraw çorma Misilmin bl-istandard Tork telg˙in lejn in-Nadur: kien Dragut. Kien ©ej attakk ie˙or. Kien tard wisq biex mmorru ©ol-Belt. Sie˙bi ried imur bil-mo˙bi u ji©©ieled ma’ ˙utu kontra dawn ilbarbari, imma ma ˙allejniehx. Kull ma stajna nag˙mlu kien li nista˙bew ©o g˙ar sakemm huma jmorru lura. Wara ftit ˙ri©na u rajniehom mexjin lejn il-bastimenti, b’serbut G˙awdxin marbutin warajhom. ˙arist sewwa, kien hemm ibni u marti mexjin. Mort g˙alihom g˙alkemm kont naf li se jaqbduni, imma ridt nag˙mel minn kollox. Ersaqt bil-mod lejhom u ppruvajt nne˙˙ilhom l-irbit, imma... Fta˙t g˙ajnejja u sibt li kont f’g˙adira demm. ˙dejja rajt lil ˙ija, lil Ωaren u lil Patist, qaluli li sabuni minxur g˙al mejjet ma’ l-art, u li dawk il mis˙utin ©arrew kollox mag˙hom, anke l-g˙amara. Il-fortizza kienet fi stat talbiki, djar ma˙ruqin u ˙aΩniet misruqin. Ma stajtx nemmen kif Dragut seta’ jag˙mel dan kollu lilna. L-ikbar daqqa ta’ ˙arta kienet li ©arrew il-familja tag˙na wkoll. Ming˙ajrhom m’a˙na xejn. 12

Iddeçidejna li nippruvaw insalvaw ilma˙bubin tag˙na u lil uliedna. Ftehimna li mmorru Malta u nippreparaw biex nag˙mlu attakk bilmo˙bi. Ikkonvinçejna ˙afna r˙ula jing˙aqdu mag˙na, speçjalment dawk li kienu attakkati regolarment. ˙afna minnhom offrew id-dg˙ajjes tag˙hom lilna u familji mkissrin o˙ra ng˙aqdu mag˙na. Tlaqna mill-Port il-Kbir xi xahrejn wara l-attakk, b’xi tnax-il dg˙ajsa u armati sa snienna. L-isqof tana l-barka waqt li konna ˙er©in. Jien u ˙uti konna qed nippjanaw kollox u b’xorti tajba kellna l-ispiji li qalulna fejn kienu xxwieni Misilmin. Kienu fil-port “elAkbar”, fit-TuneΩija. Ma stajniex nissieltu kontriehom peress li konna ftit, kellna ne˙ilsu bil-mo˙bi lill-familji tag˙na. Wasalna fil-port xi tlett ijiem wara g˙al nofsillejl. Kellna l-vanta©© li l©urnata ta’ wara l-qamar ma kienx se juri ru˙u billejl. Missier Patist beda jifli lport u tani ˙afna pariri siewja fuq kif se nag˙mlu attakk. Ωaren kellu jie˙u ˙sieb id-dg˙ajjes waqt l-attakk u ja˙bihom fejn jista’. ˙ija kellu seba’ mitt sena li jmur u jsalva lill-maçbuba tieg˙u. Wasal il-mument. Id-dg˙ajjes mg˙ottijin mid-dlam da˙lu qajla qajla u kul˙add Ωamm kwiet fil-˙emda tal-dlam li kont taqtg˙u b’sikkina. G˙omna biçça u bil-mod il-mod bdejna telg˙in malktajjen li kienu jorbtu xini ma l-ie˙or. D˙alna. Kul˙add kien rieqed barra l-

g˙assiesa. QbiΩna fuqhom u qabel ma fet˙u ˙alqhom qtilniehom bla ˙niena. InΩilna t-tur©ien bil-mod u wasalna fiççelel. ˙lisna lil kul˙add f’qasir Ωmien u wie˙ed wara l-ie˙or il-˙absin bdew jaqbΩu ©ol-ba˙ar u jg˙umu saddg˙ajjes mo˙bijin. F’˙in minnhom ji©i Mislem u f’le˙˙a ta’ berqa ta l-allarm lillkmandanti tax-xwieni. Kellna ni©©ieldu jew immutu. G˙exieren ta’ Misilmin ©ew ji©ru. ˙ija qabad ix-xabla u sar qisu ljun, ji©©ieled ming˙ajr biΩa’ ta’ xejn. F’waqt minnhom nisma’ sparatura u nara ‘l ˙ija ma l-art b’sidru jnixxi d-demm. Ma setax ikun, l’a˙˙ar kliem li qalli kienu, “T˙allix lil dawn ilklieb joqtlu lilek ukoll”. Ma stajniex inkomplu aktar. Ba˙ar ta’ Misilmin bdew de˙lin. Ma ridtx in˙alli ‘l ˙ija hemm, ma ridtx nitlaq. Dak il-˙in splodejt u bdejt noqtol sitta sitta. Bqajt hemm ni©©ieled fejn ©isem ˙ija, qisni fferoçjat. ˙add ma seta’ jmiss lil ˙ija. Ku˙add telaq, jien bqajt ni©©ieled. Fl-a˙˙ar mo˙˙i ©ie f’postu u rrealizzajt li se niddiΩappunta lil ˙ija jekk ˙a nibqa’ hemm u mmut. QbiΩt minn hemm g˙al isfel u bdejt ng˙um. Ma nafx kif ©ismi fela˙ dak il-˙in, bqajt ng˙um daqs li kieku ma kont qatt se neg˙ja. Indunajt li d-dgçajjes tag˙na kienu qed isalpaw. ˙asbuni mejjet. Ma stajtx nemmen lili nnifsi iΩda nara dg˙ajsa Ωg˙ira b’Ωaren fuqha. Lema˙ni u ©ie g˙alija. Qalli li s˙abna

kienu ˙aduha kontrieh u telqu g˙ax raw il-flotta ©ejja g˙alihom u g˙ax qalu li jien kont mitt. Rajna l-flotta t˙affef lejna. Tlaqna g˙al wara l-flotta tag˙na. Bqajna na˙arbu minnhom meta g˙al grazzja ta’ Alla ltqajna mal-galeri Venezjani. Offrewlna protezzjoni u l-galeri rnexxielhom jisfurzaw il-flotta ta’ Dragut ta˙rab. Wara vja©© twil irnexxielna naslu Malta u l-Maltin kollha ©ew jag˙mlu festa u jifir˙ulna. L-isqof ©ie jifra˙li u qalli li kien hemm xi˙add li ried ikellimni. Dak il-˙in qbadt Ωiemel u mort l-Imdina u rajt ra©el li kien qed jistennieni fuq ix-xwiek. D˙alna Palazz Falzon u hemm rajt lil Kardinal Roches! Ma stajtx nemmen lili nnifsi! Fera˙li u qal li xtaq ila˙˙aqni kmandant tal-flotta Venezjana! G˙alkemm qatt ma stennejt unur b˙al dan jien m’aççettajtx. Ma ridtx in˙alli warajja l-familja li er©ajt ©ibt lura u wisq anqas l-g˙aΩiΩa gΩira t’G˙awdex tieg˙i. André Micallef Student tal-Kulle©© San Alwi©i

(Nota ta’ l-Editur: Din hi storja miktuba minn student tal-Form 5 li reb˙et konkors ta’ kitba bil-malti g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙. Qed nippublikawha g˙ax nixtiequ ninkora©©ixxu liΩ-Ωg˙aΩag˙ jiktbu aktar bil-malti u jkabbru t-talenti tag˙hom. Nifir˙u lill-kittieb Ωag˙Ωug˙.) RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Fil-˙ajja tieg˙i ta’ Kappillan iltqajt ma’ diversi sitwazzjonijiet u stejjer li g˙allmuni kemm hi sabi˙a l-komunita’ nisranija meta tg˙ix tassew skond ilVan©elu. Din li se nirrakkonta hawn hija storja dwar omm mhix miΩΩew©a u kif il-komunita’ laqg˙etha b’im˙abba vera fi ˙danha.

Kien il-˙add, meta Jamie, membru tal-parroçça tieg˙i, qalli li kien twelidlu neputi u xtaq li ng˙ammdu jien. Kien hemm min kien kontra g˙aliex il-familja tattarbija kienet toqg˙od f’post ie˙or. Il-knisja tag˙na kienet tie˙u ˙afna bis-serjeta’ d-dmir li tie˙u ˙sieb dawk li jkunu tg˙ammdu hemm. Imma x-xewqa ta’ Jamie ©iet milqug˙a u l-˙add ta’ wara, iççkejken Larry ©ie mg˙ammed. Kien hemm il-©enituri tieg˙u, Tony u Sherry, in-nannu Jamie u n-nanna Minnie u ˙afna membri o˙ra tal-familja. Il-parroçça tag˙na g˙andha drawwa li filmag˙mudija il-kappillan jistaqsi,”Min ©ab din it-tarbija?” u l-familja kollha taç-çkejken tqum bil-wieqfa u tibqa’ hekk matul iç-çerimonja kollha. G˙alhekk, b’Larry f’idejja, staqsejt il-mistoqsija u l-familja kollha qamet bil-wieqfa. Wara l-knisja, kul˙add mar ji©ri d-dar biex jiekol iddundjan, u jien bqajt hemm biex

nitfi d-dwal. Mara mda˙˙la fleta’ kienet bil-qieg˙da fl-ewwel bank. Ma setg˙etx titkellem u lanqas biss setg˙et t˙ares lejja g˙al ˙in twil. Fl-a˙˙ar qaltli li isimha kien Mildred, u bdiet tg˙idli kemm kienet sabi˙a ççerimonja tal-Mag˙mudija. Wara pawsa twila o˙ra, qaltli ,”Binti Tina g˙adu kif kellha tarbija u na˙seb li g˙andna ng˙ammduha, mhux hekk?” Issu©©erejtilha li tg˙id lil Tina biex ti©i ma’ Ωew©ha u nitkellmuha. Mildred re©g˙et waqfet u g˙ajnejja fissi f’tieg˙i, qaltli, “Tina m’g˙andhiex ra©el. G˙adha kif g˙alqet tmintax-il sena; irçeviet il-GriΩma hawnhekk erba’ snin ilu. Kienet ti©i il-youth centre hawn, iΩda mbag˙ad bdiet to˙ro© ma’ dan il-©uvni li ma kienx imur skola...” U l-istorja bdiet ˙ier©a kollha: “...u mbag˙ad ˙ar©et tqila u ddeçidiet li ΩΩomm lit-tarbija u xtaqet li tg˙ammidha f’din l-istess knisja. IΩda, tist˙i ti©i hi tkellmek, Father. Lit-tifel semmietu Jimmy.” G˙idtilha li issa nitkellimha mal-Kumitat tal-Knisja biex nara x’ja˙sbu. Meta semmejt dan filKumitat, bdew jirrakkuntaw affarijiet li kul˙add kien jafhom li g˙alkemm Tina kienet membru tal-parroçça, hija kienet omm

mhix miΩΩew©a u li jien ma kontx naf min kien il-missier. Huma kollha kienu jafu min kien ilmissier; din il-belt Ωg˙ira. Bdew jinqalg˙u mistoqsijiet b˙al jekk Tina ΩΩommx il-weg˙diet tag˙ha talMag˙mudija ta’ binha. Jien g˙idtilhom li wara kollox, Tina u ç-çkejken Jimmy kienu joqog˙du hawn u a˙na stajna ng˙inuhom. Il-problema kienet li a˙na f’mo˙˙na kollha kellna l-istess ˙a©a. Tina, tfajla Ωag˙Ωug˙a, b’tarbija çkejkna f’dirg˙ajja, ilmissier mhux hawn; u ommha Mildred biss kienet se tqum bilwieqfa meta nistaqsu l-mistoqsija tas-soltu: “Min ©ab din ittarbija”. Kul˙add kien im˙asseb dwar x’se j˙oss kul˙add, speçjalment l-omm, meta trid tqum we˙idha g˙ax dit-tarbija bla missier. IΩda, fl-a˙˙ar, ilkumitat aççetta li l-Mag˙mudija ssir. Kellha ssir fl-a˙˙ar ˙add ta’ l-Avvent. Il-knisja kienet mimlija dakinhar, kif tkun is-soltu fla˙˙ar ˙add ta’ qabel il-Milied. Tina g˙addiet min-nofs, iΩΩomm lil Jimmy li kellu biss xahar; bdiet tg˙a©©el, tirtg˙od xi ftit u titbissem lili biss. Kienet se tkun ˙ajja diffiçli g˙al din l-omm Ωag˙Ωug˙a li

kienet tant wa˙edha. Bdejt iç-çerimonja u ˙arist lejn Mildred. Staqsejt il-mistoqsija tas-soltu: “Min ©ab din ittarbija?” G˙amilt sinjal lil Mildred biex tqum bil-wieqfa. Hi qamet, ˙arset lejn kull na˙a talknisja u tbissmitli. Baxxejt g˙ajnejja fuq ilktieb. Kont se nibda nistaqsi lil Tina l-mistoqsijiet meta ˙assejt çaqliqa fil-knisja. Jamie qam bil-wieqfa u mieg˙u qamet Minnie wkoll. Warajhom qamu xi anzjani. Qamet ukoll l-g˙alliema tas-sitt klassi, wara qamet koppja Ωag˙Ωug˙a, u f’daqqa wa˙da, ©rat ˙a©a li ma titwemminx qamet il-knisja kollha g˙aççkejken Jimmy. Tina bdiet tibki. Ommha kellha ΩΩomm mal-bank g˙ax bdiet t˙ossha qisha fuq vapur jitbandal mal-mew©. Dakinhar il-qari ta’ lIskrittura kien dan: “Araw b’liema g˙oΩΩa ˙abbna l-Missier; nistg˙u nissej˙u ulied Alla... Lil Alla g˙adu ˙add ma rah, imma jekk in˙obbu ‘l xulxin hu jg˙ammar fina, u m˙abbtu ssib il-milja tag˙ha fina...” F’dik il-Mag˙mudija, ilkoll fhimna l-qawwa u l-verita’ ta’ dan il-kliem. RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Grazzi, Mulej, tal-privile©© li tajtna li nkunu Mieg˙ek fil-tnissil tat-tarbija li g˙o©bok tag˙tina. Kemm hu kbir Ismek. Kemm huma kbar l-g˙emejjel Tieg˙ek. Bierek, nitolbuk, dan in-nisel tag˙na. Bierek il-˙ajja umana li g˙o©bok issawwar mag˙na. Seddaqha u kabbarha fil-©uf. Ieqaf mag˙ha, Mulej, fil-˙ti©ijiet kollha tag˙ha, ˙arisha minn kull ˙sara u ti©rib, u wassalha bil-grazzja kbira tieg˙ek sat-twelid.

Ωejjinha, Mulej, bid-doni ta’ l-Ispirtu Tieg˙ek u g˙in lilna niΩviluppaw il-potenzjal kollu u l-personalità tag˙ha.

nag˙tuha qalb kbira, u n˙arsu sa˙˙itha fiΩika u emozzjonali minn kull ˙sara, matul iΩ-Ωmien kollu tat-tqala.

Ieqaf mag˙ha matul ˙ajjitha kollha, u nebba˙ha biex tag˙mel dejjem ir-rieda Tieg˙ek.

Hekk jixirqilha kull persuna umana ma˙luqa Minnek b˙ala xbieha Tieg˙ek.

Inweg˙duk, Mulej, b’rieda qawwija li naqdu r-responsabbiltajiet kollha ta’ ©enituri ta’ din it-tarbija minn issa, in˙obbuha b’qalbna kollha,

Ieqaf mag˙na, Mulej, u man-nisel tag˙na bil-grazzja kbira Tieg˙ek. Tony u Rose

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Etjopja 2006 3-30 t’ Awissu Esperjenza spiritwali ta’ ˙idma diretta ma’ l-ifqar nies fil-Mother Teresa Home of the Dying f’Addis Ababa, kif ukoll ma’ tfal iltiema u/jew HIV+ f’çentri o˙ra. B’kollaborazzjoni mas-sorijiet Fran©iskani talQalb ta’ Ìesù u mal-ÌiΩwiti. Miftu˙a g˙al Ωg˙aΩag˙ maturi bejn it-18 u s-26 sena li lesti jg˙ixu ˙ajja sempliçi u jo˙olqu ambjent ta’ komunità. Esperjenza tajba ˙afna g˙al dawk b’esperjenza filmediçina, fil-fiΩjoterapija u t-tag˙lim tat-tfal u g˙al min jixtieq jesplora iktar fil-fond il-˙idma missjunarja tal-Knisja. Applikazzjonijiet u iktar dettalji minn g˙and Fr Joseph Cassar SJ, email: josephcassar@jesuits.net, tel. 21440325.

E©ittu 2006 2-27 ta’ Lulju Tliet esperjenzi spiritwali u komunitarji f’postijiet differenti mat-tfal fqar tal-E˙ittu. L-ewwel grupp, filg˙odu jorganizza skola-sajf g˙at-tfal fqar tal-Muqattam fil-Kajr fejn ja˙dmu s-sorijiet ta’ Madre TereΩa. Wara nofs in-nhar issir ˙idma mal-anzjani u t-tfal fil-Faggala flimkien mal-istess sorijiet. It-tieni grupp jorganizza skola-sajf g˙at-tfal fqar tal-villa©© ta’ Nagid. Dik qrib ilMinja. It-tielet grupp jaçdem mat-tfal fqar fiç-Centru ta’ GadelSid immexxi mill-GiΩwita Malti P. Twanny Fenech. Isiru intervisti biex jing˙aΩlu l-gruppi. Ting˙ata prijorita’ lill-istudenti universitarji. Applikazzjonijiet u iktar dettalji minn g˙and Fr. Jimmy Bartolo SJ, email: chaplaincy@um.edu.mt, tel. 23402341 18

Al©erija 2006 10 ta’ Lulju - 3 t’ Awissu Tlett ©img˙at esperjenza mat-tfal fqar tal-Al©erija. Il-kamp sajf ji©i organizzat flimkien ma’ grupp ta’ Ωag˙Ωag˙ millAl©erija u norganizzaw kamp tas-sajf g˙al dawn it-tfal. Noqg˙odu f’komunita ta’ sorijiet ta’ Madre TereΩa. Din tkun esperjenza unika fejn nibnu komunita’ flimkien mas-sorijet, Ωag˙Ωag˙ Al©erini u tfal. Minkejja reli©jonijiet differenti u kulturi differenti tkun esperjenza fejn naraw ˙afna ˙itan jaqg˙u u ninag˙qdu flimkien. Importanti ˙afna li dawk kollha li japplikaw ikollhom fidi qawwija fil-Mulej u jafdaw filprovidenza tieg˙u u jkunu nies li g˙andhom esperjenza li jg˙ixu ©o komunita’. Ig˙in ukoll li tkun taf ftit Franciz. Jekk int i g˙andek bejn 19 u 25 - il sena u tixtieq tapplika çempel lil Fr. Edgar Busuttil sj fuq 21694583.

Ûejtun 2006 Grupp ta’ ΩgΩa˙ag˙ li jixtiequ jg˙inu fil-kamp sajf tat-tfal fiΩ-Ûejtun. Kul˙add irid jattendi g˙al seminar ta’ formazzjoni bejn is-7 u d-9 ta’ Lulju. Tul Lulju niltaqg˙u darbtejn fil-©img˙a. Minn wara Santa Marija niltaqg˙u kuljum sat-Talent show fil-5 ta’ Settembru. G˙andna bΩonn ukoll volontiera biex ng˙inu tfal batuti fil-qari u l-kitba tul is-sajf. Minn hu nteressat içempel lil Fr Edgar Busuttil sj 21694583

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Cottolengo 2006 15 - 30 ta’ Lulju L-esperjenza ta’ Cottolengo hija mmirata biex tag˙ti lil Ωg˙aΩag˙ ©eneruΩi jinfet˙u aktar g˙al persuni li jiddependu g˙al kollox mill-o˙rajn: persuni b’ diΩabilita’ mentali jew fiΩika, anzjani u morda f’qieg˙ ta’ sodda. Óafna drabi dawn il-persuni, aktar millg˙ajnuna fizika, g˙andhom bΩonn preΩenza ta’ wens u m˙abba. Pero’ din l-esperjenza titlob ˙inijiet twal ta’ servizz matul il-©urnata kollha u wie˙ed irid ikun lest li jg˙in u jaqdi l-bΩonnijiet kollha li marid jista’ jkollu.

Esperjenza b˙al din hija ndirizzata l-aktar g˙all-istudenti maturi tas-Sixth Form talKulle©© San Alwi©i, iΩda ©ieli ing˙aqdu mag˙na Ωg˙aΩag˙ o˙rajn li kienu lesti jintegraw ruh˙om fil-grupp. Ìeneralment il-grupp ikun mag˙mul minn tminn persuni, tfajliet u ©uvintur. Min hu nteressat jista’ jikkuntattja jew lil Fr. Anthony Cilia, s.j. Tel. 21556635; e-mail: anthonycilia@jesuits.net jew lil Fr. Joe Cassar, s.j. Tel. 21441583

Life Cycle 2006 29 ta’ Lulju - 9 t’ Awissu Life Cycle Challenge hija qadfa birroti li ssir kull sena minn çiklisti Maltin f’pajjizi differenti. L-g˙an ewlieni ta’ dawn ic-ciklisti huwa li jin©abru l-flus g˙al pazjenti li jie˙du l-kura fir-Renal Unit ta’ l-Isptar San Luqa. Barra minn hekk din l-isfida tg˙in biex tkattar l-informazzjoni dwar il-mard tal-kliewi u taghti g˙ajnuna lil min ibati minn din ilmarda. Permezz tal-Life Cycle jitkattar l-g˙arfien tad-donazzjoni ta’ l-organi u b’hekk jiΩdiedu aktar iddonaturi. L-isfida ta’ din is-sena se tie˙u lic-ciklisti minn Oslo in20

Norvegja sa’ Rovaniemi fil-Finlandja, via l’Arctic Circle’ u l-Isvezja, distanza ta xejn inqas minn 2000 kilometri mifruxin fuq 11-il ©urnata. L-isfida ta’ din is-sena qieg˙da tkun meqjusa b˙ala l-aktar wa˙da kies˙a min˙abba t-temperaturi baxxi fl’Arctic Circle’, b’xenarji mill-isba˙ kif taf toffri l-Iskandinavja. Kull min hu interessat jista’ ji©bor applikazzjoni mill-kumpless sportiv ta’ San Alwigi (Tel. 21441502) jew mill-Kappella ta’ l-Universita’ (Tel.23402341). Gçal aktar informazzjoni çempel lil Jonathan Barbara fuq 99485895.

A˙seb f’dawn: L-akbar ostaklu? IL-BIÛA’

L-ewwel bΩonn? RELAZZJONI

L-akbar ©id me˙tie©? ID-DAR

L-a˙jar mediçina? L-OTTIMIÛMU

L-aktar ˙a©a façli li tag˙mel? TIÛBALJA

X’jag˙mlek fer˙an? LI TGÓIN LIL XI ÓADD

L-aqwa arma? TBISSIMA

L-akbar qawwa fid-dinja? IL-FIDI

L-isba˙ jum? ILLUM

L-ag˙ar difett? IL-BURDATI

L-akbar Ωball? TAQTA’ QALBEK

Il-bniedem l-aktar perikoluΩ? IL-GIDDIEB

L-a˙jar aljenazzjoni? IX-XOGÓOL

L-ag˙ar sentiment? IR-RABJA

L-akbar telfa? META ÇÇEDI

L-akbar rigal? IL-MAÓFRA

L-aqwa g˙alliema? IT-TFAL

U jekk trid tkun taf x’jag˙mlek l-AGÓAR BNIEDEM aqra dawn: L-INTELLIÌENZA ming˙ajr im˙abba tag˙mlek makakk... IL-ÌUSTIZZJA ming˙ajr im˙abba tag˙mlek kiefer... ID-DIPLOMAZIJA ming˙ajr im˙abba tag˙mlek faççjol...

IX-XOGÓOL ming˙ajr im˙abba jag˙mlek skjav... IS-SEMPLIÇITA’ ming˙ajr im˙abba tag˙mlek iblah... IT-TALB ming˙ajr im˙abba jag˙mlek stramb...

IS-SUÇÇESS ming˙ajr im˙abba jag˙mlek arroganti...

IL-LIÌI ming˙ajr im˙abba tag˙mlek dittatur...

IL-FLUS ming˙ajr im˙abba jag˙mluk x˙i˙...

IL-POLITIKA ming˙ajr im˙abba tag˙mlek fanatiku...

LI ÇÇEDI ming˙ajr im˙abba jag˙mlek dg˙ajjef...

IL-FIDI ming˙ajr im˙abba tag˙mlek fundamentalista...

IL-FAQAR ming˙ajr im˙abba jag˙mlek supperv...

IS-SALIB ming˙ajr im˙abba hu biss tortura...

IS-SBUÓIJA ming˙ajr im˙abba tag˙mlek stupida...

IL-ÓAJJA MINGÓAJR IMÓABBA... MA TAGÓMILX SENS!

L-AWTORITA’ ming˙ajr im˙abba tag˙mlek tirann...

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Kont mitlufa na˙seb waqt li kont qieg˙da na˙dem fuq rapport importanti, meta daqq it-telefon. Imma g˙aliex issa? staqsejt irrabjata. Kienet il-baby-sitter li qaltli li t-tifel tieg˙i ta’ sentejn kien ma jifla˙x. “Jordan mhux b˙as-soltu,” qaltli. “M’g˙andux deni, imma mitluq ˙afna.” Kelli triq twila biex nasal id-dar u ppruvajt nikkalma filwaqt li bdejt na˙seb f’Jordan. Ftakart kemm ˙adtha b’sorpriΩa li kont tqila. Meta kont qed nikber, kont çerta li qatt ma kien se jkolli tfal. Imma, dak iΩ-Ωmien, ma kontx ippjanajt li n˙obb ra©el mhux miΩΩewwe© u li kellu Ωew©t ibniet. Wara ˙ames snin ta’ Ωwie©, kont drajt nag˙milha ta’ omm tar22

rispett. Kien rwol adattat ˙afna g˙alija u l-bniet kienu kuntenti. Niftakarni ninkwieta fuq kif kienu se je˙duha l-a˙bar tat-tarbija, g˙aliex issa kienu j˙ossuhom fissod. Bdejt nid˙ak ng˙ajjat wa˙di meta ftakart fir-risposta tag˙hom. Kienu ˙aduni fil-kamra tal-banju, ‘l bog˙od minn missierhom, u qaluli bl-inkwiet tag˙hom , “Dan ifisser li int u missierna kellkom

x’taqsmu ma’ xulxin?” Seba’ xhur wara, wara 22 sieg˙a ta’ ˙las diffiçli, stajna, fl-a˙˙ar, naraw lil Jordan. B’kunjom Perez, qatt ma konna qed nistennew tifel b’xag˙ru a˙mar, imma dak ©ie. Tifel sabi˙ u b’sa˙˙tu b’g˙ajnejn tant skuri li kienu kwaΩi suwed.. “Din it-tarbija hi parti minna lkoll,” qalet Val, it-tifla l-kbira waqt li ˙arset lejn ˙uha Ω-Ωg˙ir. Dan se jg˙aqqadna aktar flimkien.” Waqaft no˙lom hekk kif wasalt iddar u ©rejt ©ewwa. Jordan kien rieqed, imma kien qed ibati biex jie˙u n-nifs u kien ma˙sul bl-g˙araq. Erfajtu, da˙˙altu ©ol-karozza, u tlaqt ni©ri g˙and it-tabib. Waqt li kont qed insuq, jien bdejt in˙ares lejn it-triq kif ukoll lejn Jordan. Il-baby sitter kellha ra©un; Jordan ma kienx b˙as-soltu. Issa kien qam u kien qed i˙ares lejja b’g˙ajnejn imdejqa u g˙ajjenin. Meta konna kwaΩi wasalna, ˙arist lura u ndunajt li xufftejn Jordan kienu qed jirtg˙odu, g˙all-ewwel bil-mod u mbag˙ad bil-g˙a©la. F’daqqa wa˙da in˙sadt g˙aliex bdiet ˙ier©a ˙afna rag˙wa minn ˙alqu. ©ismu kollu beda jirtg˙od u beda jaqleb g˙ajnejh. F’˙in qasir re©a’ ©ie g˙an-normal u ntelaq fuq is-si©©u.

Qabadni paniku s˙i˙ u l-anqas biss tajt kas tad-dwal ˙omor, iΩda bqajt sejra nipparkja. Meta ˙ri©tu mill-karozza kien mitluq g˙al kollox. G˙ajnejh kienu bla ˙ajja u ndunajt li mhux qed jie˙u nifs. Hekk kif d˙alt fil-bini bdejt inwerΩaq, “ G˙andu xi ˙a©a serja,Ωgur!” It-tabib, kif sema’ ttwerΩiq, ˙are© fil-waiting room u ˙adli t-tifel minn idejja. Miss g˙onq it-tifel biex jisma’ l-polz u qal lillinfermiera biex tg˙ajjat lillparamediçi ˙alli jer©g˙u j˙addmulu qalbu. Infermiera o˙ra Ωammitni barra fejn qg˙adt sakemm bdew jippruvaw jag˙tu l-˙ajja lil ibni. “Isa ˙anini,” xi ˙add qal, “Er©a’ ejja lura.” “Ma nistax naqbad art!” qalet vuçi o˙ra mbezza’. Ma stajtx nemmen dak li kien qieg˙ed ji©ri. Tant kont im˙awda u mwerwra li stajt nitlef lil ibni. Ridt inkun ˙dejh. Ridt inΩommlu idu, inbuslu ˙addejh u ng˙idlu li kollox kien se jkun sew. ˙assejtni tant beΩg˙ana, tant bla kontroll. Sakemm waslu l-paramediçi, Jordan kien g˙adu mhux qed jie˙u nifs. ˙admu fuqu g˙al xi ftit minuti u mbag˙ad, ˙ar©uh fuq streçer. “Po©©ejnieh fuq il-magni,” spjegali wie˙ed mill-paramediçi. “Ittifel tieg˙ek ma jistax jie˙u nifs wa˙du b˙al issa, g˙alhekk se ng˙inuh a˙na.” Ûew©i ©ie jil˙aqni fil-waiting room privata ta’ l-isptar. NiΩel

g˙arkubbtejh u nfaqa’ jolfoq f’˙o©ri. Irrealizzajt li qatt qabel ma kont rajtu jibki. Wa˙da mill-infermieri da˙let u staqsietna jekk tridx li ng˙ajtu lillkappillan. “Le!” g˙ajjat Ωew©i . “Dalwaqt jg˙addilu!” Sieg˙a wara, ˙allewna nid˙lu naraw lil Jordan. It-tifel iΩ-Ωg˙ir tieg˙i tant kien jidher bla sa˙˙a, b’˙afna pajpijiet u jirtg˙od. Ftit wara li ©abuh f’tieg˙u re©a’ waqaf kollox. It-tabib ta’ l-Emer©enza kien jidher inkwetat ˙afna. “Kull ma nista’ ng˙idilkom hu li Jordan hu marid sew,” qalilna. “Tajnieh l-og˙la doΩa ta’ phenobarbetal, imma qalbu g˙adha qieg˙da tieqaf.” G˙addiet sieg˙a o˙ra. Il-qag˙da ta’ Jordan issa kienet stabbli u ˙aduh fi sptar pedjatriku. Kien g˙adu fuq ilmagni imma qalbu ma re©g˙etx waqfet. Il-CAT Scans ma kienu juru xejn mhux tas-soltu. Kollox kien jidher normali. ˙add ma seta’ jispjegalna g˙aliex ©ara hekk u ma setg˙ux jg˙idulna jekk in-nuqqas ta’ ossi©nu kienx g˙amillu ˙sara f’mo˙˙u. Jien u Ωew©i stajna noqog˙du fitTaqsima tal-Kura Intensiva. Ωammejt id Jordan u bistlu ˙addejh u g˙idtlu li kollox kien se jkun sew. Fil-g˙axija, waqt li l-kappillan u l-familja kienu qed jitolbu fil-waiting room, Jordan beda jisg˙ol, beΩaq il-pajp u ˙a lewwel nifs ming˙ajr g˙ajnuna. L-g˙ada fil-g˙odu, meta Jordan feta˙ g˙ajnejh, jien u Ωew©i ma konniex nafu x’se ji©ri. Setg˙et saret

˙sara fil-mo˙˙, imma a˙na konna lesti g˙al kollox. L-uniku ˙a©a li ma konniex nifil˙u kienet li nitilfuh. G˙alkemm kien g˙adu ta˙t l-effett tal-mediçini, Jordan ipprova jifta˙ g˙ajnejh. Kont naf li, kieku kellu jag˙rafna, kollox kien ikun sew. Bilmod il-mod beda j˙ares lejn ir-ra©el u wara lejja. Midd idejh u qal, “Ma, Pa.” Jien infqajt nibki. Meta rani nibki, Jordan staqsieni, “Orrajt, Ma?” “Ûgur li orrajt, g˙aΩiΩ ibni,” we©ibtu waqt li mellistlu ˙addejh. G˙addew sitt xhur minn dan linçident. M’g˙adnix aktar norqod ma’ l-art bil-lejl fil-kamra tieg˙u u m’g˙adnix noqg˙od attenta g˙al kull moviment li jag˙mel. Qatt ma sirna nafu x’kien ©ara. Setg˙et kienet infezzjoni jew inkella tibdil f’salt tattemperatura tal-©isem. Min˙abba dan, Jordan ikollu jie˙u xi mediçini g˙al sentejn. Il-biera˙ qg˙adt in˙ares lejn Jordan jilg˙ab il-futbol ma’ ˙utu u missieru fil-bit˙a u, b˙as-soltu, bdejt na˙seb kif g˙al naqra ma tlifnihx. Ilballun ©ie ˙dejja u Jordan ©era biex i©ibu. Hekk kif tajtu l-ballun, Jordan induna b’demg˙a f’g˙ajnejja. Po©©a idu çkejkna fuq irkobbti u staqsieni, “Orrajt Ma?” “Iva, ibni l-g˙aΩiΩ,” we©ibtu, waqt li tbissimtlu u g˙annaqtu mieg˙i, “Jien orrajt tassew.”

C. Perez RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

FTIT STATISTIÇI Data 4 t’Ottubru 2005 31 ta’ Marzu 05

Numru ta’ persuni 2 12

Nazzjonalita’ Marokk Afrika

25 ta’ Marzu 05

Çina

28 ta’ Frar 05 5 ta’ Frar 2001

26 1

Mhux mag˙ruf Maghreb

11 ta’ Novembru 2000 27 ta’ Settembru 1999 25 ta’ Diçembru 1996

1 1 283

Mhux mag˙ruf Algeria Indja/Pakistan/ Sri Lanka

Mill-website www.united.non-profit.nl... 24

Kif mietu Mietu bil-©u˙ f’dg˙ajsa mitlufa qrib l-Al©erija Mietu wara tmint ijiem f’dg˙ajsa bla ikel u ilma qrib Spanja. Mg˙arrqa wara li waddbuhom il-ba˙ar mid-dg˙ajsa qrib il-kosta Taljana. Mietu meta l-vapur tag˙hom g˙ereq qrib il-Libja. Mietu meta d-dg˙ajsa nqalbet qrib Tarifa, Spanja. Kadavru li nstab qrib Tarifa, Spanja Miet f’dinghy waqt attentat biex imur Spanja. G˙erqu... qrib Malta

G˙al xi w˙ud huma 20,000. G˙al o˙rajn 10,000. Skond il-website www.united.non-profit.nl (United for Intercultural action) huma 6,356 il-kaΩi “çerti”, dokumentati. Qed nitkellmu fuq in-numru ta’ persuni li tilfu ˙ajjithom fittentattiv li jid˙lu fl-Ewropa. ˙afna minn dawn il-persuni huma midfuna fil-ba˙ar ta’ madwarna, fil-ba˙ar Mediterran, li bilmod il-mod qed isir l-ikbar çimiterju taddinja. Fit-tabella li tidher fuq din ilpa©na, g˙aΩilna biss xi eΩempji minn lista twila, lista li g˙al xi w˙ud tista’ tidher montona u ripetitiva. Hekk jew hekk, il-kliem ftit ivarja... “unknown” “drowned” eçç. Imma wara dawn innumri statistiçi xotti xotti, wara kull numru anonimu hemm storja ta’ persuna, ra©el, mara jew tifel li f’˙ajjithom kellhom ˙olma u kienu lesti jissugraw ˙ajjithom biex din il-˙olma setg˙et isse˙˙. Il-˙olma kienet l-Ewropa, ˙ajja iktar komda, ‘il bog˙od mill-faqar, ‘il bog˙od mill-bombi. ˙afna drabi nisimg˙u biss b’dawk, li b’xi mod jew

ie˙or jirnexxilhom jaslu fuq xtutna u ninsew jew ma nafux li ˙afna u ˙afna o˙rajn, din l-”Art Imweg˙da” rawha biss mill-bog˙od. X’nistg˙u nag˙mlu a˙na quddiem din it-tra©edja umana? Insolvu l-problemi soçjali u l-faqar tal-pajjiΩi Afrikani? In©ibu l-paçi fejn hemm ilgwerra? Infittxu lil dawk il-persuni bla skruplu li japprofittaw ru˙hom mill-faqar u d-disprament ta’ ˙addie˙or biex isiru sinjuri? G˙al ˙afna minna dawn il-problemi

jidhru ‘il bog˙od u kbar wisq u g˙aldaqstant nispiççaw naqtg˙u qalbna u ma nag˙mlu xejn. Imma forsi xi ˙a©a nistg˙u nag˙mlu g˙al dawn ˙utna li jinsabu midfunin fil-ba˙ar ta’ madwarna. Nistg˙u niftakru fihom. Niftakru li kull sena ma’ l-elfejn ru˙ imutu filMediterran, fost l-indifferenza kwaΩi totali tal-media. Elfejn ru˙. Bhal li kieku kull sena fil-Mediterran, isse˙˙ stra©i kbira... daqs dik tat-Twin Towers.

Intenzjoniet ta’ l-Appostolat tat-Talb, Frar 2006 Ìenerali:

It-twaqqif tat-traffikar tan-nies: Biex il-komunità internazzjonali tifhem id-dmir ur©enti tag˙ha li twaqqaf it-traffikar tal-bnedmin. Missjunarja: Impenn akbar mil-lajçi nsara fil-˙ajja politika u soçjali: Biex filmissjonijiet, l-insara lajçi jagçrfu l-˙tie©a li jaqdu lil pajjiΩhom anki fil-˙ajja politika u soçjali. Isqfijiet: Sabiex il-Maltin u l-G˙awdxin jg˙oΩΩu dejjem iΩjed il-Fidi Nisranija li ˙abilna l-Appostlu Missierna San Pawl.

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

INYGO, in-Network Injazjan taΩ-Ωg˙aΩag˙ qed joffri g˙al darb’o˙ra:

Formola ta’ l-Applikazzjoni g˙all-irtir ta’ l-INYGO 2006

IRTIR FIS-SILENZJU

Jien nixtieq nie˙u sehem fl-irtir fis-silenzju bejn il-10 sat-12 ta’ Marzu 2006

10-12 ta’ Marzu 2006 (b’possibilta’ ta’ jumejn qabel ukoll g˙al min di©a’ g˙andu esperjenza ta’ irtir fis-silenzju) g˙al Ωg˙aΩag˙bejn is-17 u l-25 sena • biex tag˙raf tg˙ix iktar fil-preΩenza t’Alla • biex tag˙raf x’direzzjoni Alla jixtieqek tie˙u f’˙ajtek L-IRTIR JINGÓATA MINN GRUPP TA’ ÌIÛWITI Fr Jimmy Bartolo, Fr Edgar Busuttil, Fr Joseph Cassar, Fr. David Cefai, Fr Patrick Magro, Fr Ray Pace. Dan hu ç-çans biex tag˙mel irtir bis-serjetà • laqg˙a mill-qrib ma’ Alla • bid-direzzjoni spiritwali individwali • ma’ o˙rajn li qed ifittxu lil Alla fis-skiet G˙al iktar tag˙rif jew g˙all-applikazzjoni ibg˙at email lil chaplaincy@um.edu.mt jew ikteb lil Fr Jimmy Bartolo SJ, Dar Manwel Magri, Triq Carmelo Zammit, Msida MSD 06. Kull min jag˙mel l-irtir jimxi bil-pass tieg˙u/tag˙ha. Ikollna wkoll mumenti komuni ta’ talb flimkien. l-irtir ta’ l-INYGO 2006 se jsir F’Mount St. Joseph Retreat House, Targa Gap, l/o Mosta.

Isem Indirizz

Email Telefon Mobile Fl-irtir fis-silenzju nixtieq li jkolli b˙ala gwida spiritwali lil: (Immarka tlieta mill-ismijiet li ©ejjin skond l-ordni talpreferenza tieg˙ek. Filwaqt li nippruvaw mill-a˙jar li nirrispettaw ix-xewqa tieg˙ek, ma nistg˙ux niggarantixxu li ting˙ata l-preferenza li tixtieq.)

Fr Jimmy Bartolo Fr Edgar Busuttil Fr Joseph Cassar Fr. David Cefai Fr Patrick Magro Fr Ray Pace Ikteb fil-qosor g˙alfejn tixtieq tag˙mel l-irtir.

Nibdew Ìimg˙a, 10 ta’ Marzu, fis-6.00pm (wasla+re©istrazzjoni) Nag˙lqu l-Óadd, 12 ta’ Marzu fl-4.30pm Ólas tal-partiçipazzjoni: Lm17* *Jekk tixtieq tie˙u sehem imma g˙andek diffikultà min˙abba l-˙las, kellimna biex noffrulek l-opportunità xorta wa˙da.

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

In˙ossni g˙ajjien In˙ossni g˙ajjien insuq il-˙ajja jien f’kull pass ‘il quddiem. In˙ossni xewqan li n˙alli s-sewqan u nsib is-ser˙an u ma nibqax g˙ajjien g˙ax inkun fil-˙arsien ta’ Dak li g˙adu u li kien u li jibqa’ jindokra l-˙olqien.

Colombo

‘A PERFECT MATCH’ Kitba ta’ Ωag˙Ωug˙ fl-okkaΩjoni tal-25 sena Ωwie© tal-©enituri tieg˙u. Meta jaraw koppja jin˙abbu bejniethom, b˙alma huma ommi u missieri, in-nies jg˙idu li kienet ‘a perfect match’. Però, din biss hija deskrizzjoni sempliçi ΩΩejjed biex tiddeskrivi irrelazzjoni u l-im˙abba ta’ bejn il-mamà u il-papà. ‘Perfect Match’, tista’ tkun kemm poΩittiva, u kif ukoll negattiva. Jekk ra©el u mara ta’ livell baxx jiltaqg˙u flimkien, u jsiru koppja, xorta perfect match tibqa’. Fi kliem ie˙or, il-kunçett ta’ ‘a perfect match’ juri biss illi il-koppja jixirqu lil xulxin, u xejn iktar. G˙all-Mamà u l- Papà n˙obb nuΩa’ tterminu, ‘the perfect couple’ , u emnuni m’inix nesa©era meta nuΩa’ l-kelma ‘perfect’ hawnhekk. Dawn iΩ-Ωewg ma˙bubin mhux biss jin˙abbu b’im˙abba li m’hawnx b˙ala, iΩda permezz ta’ g˙emilhom jag˙tu eΩempji u valuri tajbin lin-nies ta’ madwarhom,

speçjalment lilna, it-tfal tag˙hom. Iva b˙al kull bniedem ie˙or it-tnejn li huma jiΩbaljaw... però dan ma jfissirx li mhumiex koppja perfetta, g˙aliex jiena nemmen illi l- koppja perfetta mhix dik li ma tiΩbalja qatt, iΩda dik illi mill-iΩbalji li tag˙mel, titg˙allem u dejjem tissa˙˙a˙ iΩjed, propjament b˙al ma dejjem g˙amlu missieri u ommi. Minflok jifridhom, Ωball dejjem i©ibhom eqreb ta’ xulxin u tal-familja. Bla ebda dubju, na˙seb kul˙add jaqbel mieg˙i meta ng˙id illi l-ikbar kapulavur illi kopja qatt tista’ tag˙mel hija illi trabbi familja, u dan ommi u missieri g˙amluh bl-ikbar passjoni u m˙abba li qatt setghat tintwera. Ma, Pa GRAZZI mill-qalb ta’ kull ma g˙amiltu mag˙na. A˙na konna, g˙adna u dejjem nibqg˙u kburin bikom! L Anniversarju t-tajjeb!

Mulej fejn int f’dan kollu, kif nagçraf tiegçek l-id, Qalb dil-melinkonija kif ngçid l’Int tama u ˙id?

Agçtini llum, nitolbok ftit qtar ta’ ferç li jfuç biex fik ner˙a’ ni˙˙edded tal-çajja ntella’ l-qlugç.

F’din l-art \gur qatt il-hena ma jwarrad tul it-triq, ‘mma x-xewk jimla l-pjanuri flok fjur nilmaç l-gçollieq.

Ma nilmaç xejn çlief kaos fit-triq li twassal çdejk, ma nifhem xejn mill-˙rajja li jseççu taçt gçajnejk!

Jekk minni mrar tistenna f’irfigç l-eçrex salib, dirgçajk oçro˙ mis-satra ça tgçinni fit-ti˙rib.

M’hemmx lingwa li taf tfisser m’hemmx kliem li jista’ jtuq; hemm biss ftit tama msabbra bi çjiel ta’ ferç maçnuq. Nistabar gçax nistenna id-dawl fil-mogçdijiet, gçax nemmen li hemm qawwa li taf b’tal-qalb l-inkwiet. Jekk din ir-rieda tiegçek ça jkun mela kif trid. Biss tçallinix bçal qa\ba tixxejjer m’ngçajr irbit. Hekk biss dat-toqol jeçfef hekk biss dal-vja˙˙ nimxieh, sa meta l-port jien nilmaç tas-sliem, hena u mistrieç.

Geoffrey G. Attard 29-03-2005

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

IL-ÌIÛWITI JOFFRULEK OPPORTUNITAJIET TA’ FORMAZZJONI Ag˙Ωel l-attività li tixtieq u ikteb jew çempel biex fejn hu me˙tie˙ tibbukkja jew tikseb aktar tag˙rif ÇENTRU SPIRITWALITÀ INJAZJANA Uffiççu: Dar P. Manwel Magri, SJ Triq Carmelo Zammit L-Imsida MSD 06 Tel: 21 34 43 49 jew Mount St Joseph Retreat House Targa Gap, Triq il-Missjunarji Maltin Il-Mosta MST 11 Tel: 21 41 69 16 Fax: 21 41 27 85 Weekend Seminar: It-Talb f’Óajti Dan is-Seminar hu miftu˙ g˙al dawk li di©a’ huma mid˙la tat-talb u li jixtiequ jid˙lu iktar fil-fond u jkabbru r-relazzjoni tag˙hom m’Alla. Fis-Seminar ji©u trattati temi b˙al: id-diffikultajiet fil-˙ajja tattalb; kif nintegraw il-˙ajja tat-talb mal˙ajja ta’ kuljum; kif nag˙rfu r-rieda t’Alla g˙alina ... Dan is-Seminar jinkludi wkoll ta˙ri© prattiku individwali u qsim fi gruppi. Data: Mill-Ìimg˙a 3 ta’ Frar fis-6.00 pm sal-Óadd 5 fil-5.00 pm Imexxu: Il-Koppja Gordon u Josette Vassallo u Fr Reno Grech, SJ Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta Irtir ta’ tlett ijiem fuq kif nesprimu 30

t-talb personali bil-persuna kollha tag˙na (Embodying Prayer) Dan l-Irtir joffri opportunità ta’ skoperta ©dida kif nitg˙allmu nitolbu billi nuΩaw il-persuna kollha tag˙na ... ru˙, mo˙˙ u ©isem. Il-parteçipanti jkunu mg˙ejuna jesprimu personali b’espressjoni skond il-modi u t-ta˙ri© ta’ atturi tat-teatru. Imexxu: Ms Genevieve Mamo, Ms Christine Sammut u Ms Mary Cassar Data: Mill-Ìimg˙a 10 ta’ Frar mid-9 am sal-Óadd 12, fil-5.00 pm Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta “Ru©i g˙atxana g˙alik, Mulej” Irtir g˙all-Ir©iel biss Kif naqtg˙u l-g˙atx g˙al Alla fil-˙ajja tag˙na? Kif nitg˙allmu n˙allu spazju g˙alih fil-˙ajja mg˙a©©la tag˙na. Dan il-Weekend joffri oasi ta’ skiet u ©abra sabiex nimlew il-vojt bl-ilma li jag˙ti l-˙ajja ... (Ìw Kap 4) Data: Mill-Ìimg˙a 24 ta’ Frar fis-6.30 pm sal-Óadd 26 fil-5.00 pm Imexxi: Fr Mario Jaccarini, SJ Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta Irtir ta’ Weekend g˙allMiΩΩew©in Dan il-weekend huwa okkaΩΩjoni g˙al

dawk il-koppji miΩΩew˙a li jixtiequ j˙eddu u jiççelebraw il-weg˙diet taΩΩwie© tag˙hom. Din hija esperjenza spiritwali b’differenza . Mill-Ìimg˙a, 24 ta’ Frar, fis-6.00 pm salÓadd 26, fil-5.00 pm Jiffaçilitaw il-Koppja Carmen u Karm Conti u Fr Vince Magri, SJ Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta Public Lecture: “Spirituality for Managers” The goal of this lecture, intended for managers and those in leadership positions, is to develop an awareness of the importance of spirituality at the workplace and how this is expressed in our situations at work. Date: 16 March, 2006 Time: 6.30 pm - 8.30 pm Speaker: Ms Catherine McGeachy, a Management Consultant, who is dedicated to promoting the potential of human beings individually and collectively in the workplace. Place: Mount St Joseph Retreat House, Mosta Two-day Workshop: “Spirituality in the Workplace” This Workshop, which includes inputs, a slide show, practical sessions in

groups, self-assessment exercises and other activities, aims at how to bring spirituality in our workplace. Date: 18 - 19 March, 2006 Time: 9.00 a.m. to 5.30 pm Speaker: Ms Catherine McGeachy, a Management Consultant, who is dedicated to promoting the potential of human beings individually and collectively in the workplace. Place: Mount St Joseph Retreat House, Mosta “Ru˙i g˙atxana g˙alik, Mulej” Irtir g˙an-nisa biss Kif naqtg˙u l-g˙atx g˙al Alla fil-˙ajja tag˙na? Kif nitg˙allmu n˙allu spazju g˙alih fil-˙ajja mg˙a©©la tag˙na. Dan il-Weekend joffri oasi ta’ skiet u ©abra sabiex nimlew il-vojt bl-ilma li jag˙ti l-˙ajja ... (Ìw Kap 4) Data: Mill-Ìimg˙a 24 ta’ Marzu fis-6.30 pm sal-Óadd 26 fil-5.00 pm Immexxi: Sr Marie Scicluna, RCSJ Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta

vera paçi u naraw x’rabta hemm bejn dilpaçi u l-verità fuqna nfusna u fuq lo˙rajn. Imexxi: Fr Arthur G. Vella, SJ Post: Mount St Joseph Retreat House, Il-Mosta XAHAR IRTIR INJAZJAN - 30 JUM Dan l-Irtir hu g˙al min jixtieq jag˙mel ixxahar kollu, tmint ijiem jew xi numru ta’ ©ranet. Dati: Mill-31 ta’ Lulju sat-2 ta’ Settembru, 2006 Imexxi: Fr Paul Deguara, SJ Post: Mount St Joseph Retreat House, Mosta. Biex tinkiteb, çempel lil Fr Deguara fuq numru 21 24 71 16 jew 79 28 45 59

Scicluna u Fr Paul Zammit, SJ. Irtir g˙all-Professjonisti (Koppji) bil-Malti Dan hu appuntament ta’ kull sena bi t˙ejjija g˙all-G˙id g˙all-koppji talprofessjoni u tal-˙bieb tag˙hom. Data: Mill-Ìimgça 24 ta’ Marzu, fis-7.00 pm sal-Óadd 26 wara l-pranzu. Imexxi: Fr Vincent Magri, SJ. Irtir g˙all-Professjonisti bil-Malti Dan l-Irtir li d-Dar toffri kull sena g˙allprofessjonisti u l-˙bieb tag˙hom bi t˙ejjija g˙all-G˙id. Data: Mill-Óamis 30 ta’ Marzu, fis-7.00 pm sat-Tnejn 4 ta’ April wara l-pranzu. Imexxi: Fr Ray Pace, SJ.

Retreat for Professional Men in English Lent is a time of preparation for the solemn celebration of the Lord’s victory over sin and death. It is a special time of grace and reconciliation. Every year Manresa House offers a 5-day retreat in English to members of the professions. Min hu Ìesù? Ir-Randan hu Ωmien biex nersqu iktar lejn On the last day the retreatants go on a “Kif ng˙ix dejjem Ìesù li tant ˙abbna u bata g˙alina. F’din pilgrimage to the Shrine of our Lady of fil-Paçi ta’ Kristu” Ta’ Pinu. Seminar nhar l-Erbg˙a qabel il-festa tad- l-esperjenza se nipprovaw insiru nafuh iktar u nqattg˙u ftit tal-˙in iktar mis-soltu Dates: Friday,7 April at 7.00 pm Duluri, 5 t’April, 2006 Tuesday,11 April after lunch G˙aliex nitilfu daqshekk malajr il-paçi tal- mieg˙u. Director: Fr Paul Andrews, SJ, an Irish Jesuit Data: Mill-Ìimgça 17 ta’ Marzu, fis-7.00 qalb, meta mhux ukoll il-paçi ma’ lwho is a psychologist, a counsellor and a pm sal-Óadd 19 wara l-pranzu. o˙rajn? writer, with a long experience in the giving Imexxu: Ms Mary Xuereb, Ms Rosalie F’dan is-Seminar infittxu l-g˙eruq talof the Spiritual Exercises. DAR MANRESA Triq Santa Dminka Victoria VCT 114, Gçawdex Tel: 21 55 66 35 Fax: 21 55 93 14

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

IMPORTANTI: Ibg˙atu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000 Lil Óbiebna, 78, Marquis Scicluna Str, Naxxar NXR 03 It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar. TWEÌIBIET GÓAT-TISLIBA TA’ JANNAR, 2006 MIMDUDIN: 1. Qastan; 4. Sultan; 7. AΩΩ; 8. Rundun; 9. Amorin; 10/12. Eleganti; 14/15. Jarawk; 16/18. Fidila; 20. Snin; 21. Smar; 24. EliΩew; 25. Benito; 26. Ave; 27. Iqarar; 28. Kura©©.

TISLIBA FRAR MIMDUDIN: 1. Mg˙affe© ta˙t is-saqajn; 4. Ìiet b’mod im©ebbed p.e. xi ©lekk; 7. Grupp ta’ kantanti; 8. Ìabbru; 9. Sta˙ba; 10. Iben IΩakk; 12. Suriet ta’ çerimonji reli©juΩi; 14/15. L-ewwel xahar; 16/18. Ippassi©©ajt; 20. Reçipjent g˙all-ilma; 21. Hekk tajbin il-pastizzi; 24. Arlo©© fin ikollu ˙afna minn dawn; 25. Qasam il-bettie˙a f’biççiet; 26. Kwalita’ ta’ le˙en; 27. Hamlet bil-Malti; 28. II-Belt hemm triq imsemmija g˙al din il-qaddisa.

WEQFIN: 1. Qarrej; 2. Senter; 3. Nani; 4. S˙a˙; 5. Tarzna; 6. Ninsik; 11. Latin; 13. Twila; 16. Fsieqi; 17. DifiΩa; 18. Immira; 19. Arlo©©; 22/23. Twarrab. Ir-REBBIEÓ tat-Tisliba ta’ Diçembru, 2005, hu Mr J. Micallef, minn ÓaΩ-Ûebbu©, Malta Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturi u ˙bieb tag˙na mejtin: Óal Balzan

Disinn • Outlook Coop

Il-Óamrun WEQFIN: 1. X’kien Mose’ g˙al-Lhud; 2. Ûmien ta’ penitenza; 3. Mhux lewn çar; 4. Tnehid; 5. Ûew© tuΩΩani u nofs; 6. Hawn min g˙andu ˙afna minn dan fi kliemu; 11. II-kuntrarju ta’ Rama; 13. Friska, p.e. Ωidra; 16. II-plural ta’ _âres; 17. JuΩawhom f’xi dwell; 18. IIliberaw, intom; 19. Taqla’ l-imsiemer biha; 22. Dan kien il-Mexxej tal-Jugoslavja; 23. Dejqu u mardu ‘l xi ˙add, intom. 34

Sr Josephine Buhagiar, F.M.M. o˙t Br. F.X. Sant, SJ Joe Scerri Óu Fr Anton, SJ, Fr John, SJ, u Br Tommy, SJ Mikelina Chircop omm Br Philip, SJ Anton Galea Josephine Mangion

ÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK ILLUM U GÓAJN FIL-ÓIDMA TAL-ÌIÛWITI

ISSA TISTA’ TABBONA FL-RM2000-LIL ÓBIEBNA

PERMEZZ TAL-MOBILE Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

50618916 jekk tixtieq taghti offerta ta’ Lm 3 (li minnhom 30 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

50519210 jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ Lm 5 (li minnhom 50 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta. Nota: NiskuΩaw ru˙na li, bi Ωball, in-numri ta’ l-SMS ©ew stampati ˙aΩin fil-˙ar©a ta’ Diçembru. L-ISPEJJEÛ GÓOLEW ÓAFNA, IMMA MA NIXTIEQUX NGÓOLLU LPREZZ TA’ L-ABBONAMENT. QED INÓALLUH LM2 BISS, FILWAQT LI NITOLBU OFFERTA LIBERA LIL MIN JISTA’ JAGÓTI AKTAR MINN ÛEWÌ LIRI. NIXTIEQU NIBQGÓU NIDDEPENDU MILL-ÌENEROÛITÀ TAL-QARREJJA. • TINSIEX IÌÌEDDED LABBONAMENT TIEGÓEK • SIBILNA ABBONATI ÌODDA • FIL-BIDU TAS-SENA AGÓTI ABBONAMENT RIGAL LIL XI ÓADD LI TÓOBB • OFFRI DONAZZJONI MAÛÛEWÌ LIRI TA’ LABBONAMENT TIEGÓEK

ILLUM AKTAR MINN QABEL NIDDEPENDU MILLABBONAMENTI U MIDDONAZZJONIJIET LI TIBGÓATU MAGÓHOM. IL-MAGAZIN MA JISTAX IKOMPLI MINGÓAJR L-GÓAJNUNA ÌENERUÛA TIEGÓEK. GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA.

Abbona ment t a’ Sena

m2 + OFFERTL A

b˙ala g ˙ajnun a

Ibg˙at din il-formola IVA NIXTIEQ (immarka fejn jg˙odd g˙alik) lill-Editur, in©edded l-abbonament tieg˙i. RM- LIL ÓBIEBNA nibda nirçievi l-magazine id-dar bil-posta c/o 78, Triq il-MarkiΩ nag˙ti abbonament rigal lil: Scicluna In-Naxxar NXR 03 Isem Data tat-Twelid Tel Indirizz Post Code Qed nibg˙at çekk/Postal order ta’ RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Jannar 2006

Tixtieq tiΩra’ pjanta li tibqa’ twarrad u tag˙ti l-frott g˙all dejjem? Il-©id li l-Mulej jag˙tina f’din il-˙ajja jista’ jkun Ωerrieg˙a ta’ pjanta bi frott li ma jspiççax. Jekk qed ta˙seb x’tista’ tag˙mel bil-©id li Alla pprovdielek f’˙ajtek, ftakar li tista’ tg˙in biex il-ÌiΩwiti, ma’ ˙afna kollaboraturi, ikomplu jaqdu l-missjoni tag˙hom: • • • • • •

I˙ejju Saçerdoti u Brothers li jwie©bu g˙all-˙ti©ijiet tal-bniedem tal-lum. Jedukaw tfal u Ωg˙aΩag˙ b˙ala Insara u çittadini tajbin. Ixerrdu l-Bxara t-Tajba permezz ta’ kitba, media u publikazzjonijiet. Imiddu g˙onqhom biex jg˙inu lill-fqir u jissieltu g˙al aktar ©ustizzja madwarna. Jg˙inu lir-Refu©jati u l-imwarrbin jiksbu d-dinjità li tixirqilhom b˙ala ulied Alla. Jg˙inu lil eluf ta’ nies jiltaqg˙u ma’ Alla u jsibu fih il-veru sens ta’ ˙ajjithom.

Jekk tixtieq li jkollok sehem minn dan il-©id kollu: • ibg˙at l-offerta tieg˙ek illum • ftakar fil-missjoni tal-ÌiΩwiti fit-testment tieg˙ek • ag˙mel BorΩa ta’ Studju biex isir Saçerdot jew Brother ÌiΩwita. Indirizza l-offerta tieg˙ek lillPROVINÇJA TAL-ÌIÛWITI MALTIN Uffiççju tal-Provinçjal, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 03 G˙al kull tag˙rif ikteb jew çempel: tel: 21412606 email: provincial@jesuit.org.mt 36