RM2006-10 December

N E W S P A P E R P O S T

Ma˙ru© mill‐ÌiΩwiti Maltin • 78, Marquis Scicluna Str., Naxxar NXR03 • Sena 58 • DIÇEMBRU 2006 • Numru 10

if int ˙abib? Mela, kif taf, re©a’ wasalli birthday ie˙or. Is-sena l-o˙ra g˙amluli party tassew kbir u sabi˙ u, mid-dehra, dis-sena se jag˙mluli ie˙or. Talanqas hekk qed narahom jien. Ilhom jixtru u j˙ufu minn ˙anut g˙al ie˙or, dekorazzjonijiet mattoroq ilhom li saru, ir-riklami g˙all-ikliet ilhom fil-gazzetti u kul˙add donnu b’ferneΩija fuqu g˙ax ftit baqa’ Ωmien g˙all-party l-kbir. Kultant na˙seb li jesa©eraw, imma tie˙u gost tara li, talanqas g˙al ©urnata fis-sena hemm min ja˙seb xi ftit fik. Mhux hekk?

Taf int, issa ilhom sekli li bdew jiççelebraw il-birthday tieg˙i. Fl-antik kienu jaraw kemm se jie˙du gost it-tfal. Illum donnhom l-affarijiet inbidlu. Per eΩempju, is-sena l-o˙ra, g˙amlu party tassew kbir. Imma temmen li lili anqas biss stednuni? U suppost li kien il-birthday tieg˙i! Jien, ng˙idlek is-sew, ma fla˙tx, u xorta wa˙da mort g˙all-party. Imma mort bil-mo˙bi. Qg˙adt fil-©enb, nara u nisma’.

Kul˙add kien jixrob, jid˙ak u jixxala kemm jifla˙. Imbag˙ad, ˙in minnhom da˙al xi ˙add, o˙xon, o˙xon, liebes l-a˙mar u b’daqna falza bajda. Beda jg˙ajjat kemm jifla˙: ‘˙o, ˙o, ˙o…” Deher donnu fis-sakra, b’imnie˙ru ta’ veru a˙mar daqs tadama. Anzi rnexxielu jixxengel min-na˙a talkamra g˙all

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

o˙ra, waqt li kul˙add beda jçapçap u jtaptaplu fuq dahru. Intefa’ qisu xkora fuq pultruna u t-tfal li kien hemm marru dritt g˙al fuqu jwerΩqu: Santa, Santa, Santa…’ Deher qisu l-party kienu g˙amluh g˙all-unur tieg˙u.

Imbag˙ad beda jirrakkonta l-aktar stejjer stupidi li qatt smajt… Li kien jg˙ix fin-North Pole man-nani; li kull sena kien jivvja©©a fuq slitta mi©buda minn çriev bil-©wiena˙ biex iqassam ir-rigali mad-dinja kollha! U minn dan kollu xejn minnu. Kollox gideb. Povri tfal li kienu jibilg˙u kollox qisu Van©elu!

Fl-a˙˙ar ma fla˙tx aktar. Óri©t ‘il barra u, s’intendi, anqas ˙add induna li kont tlaqt. Bdejt miexi wa˙di fi triq mudlama, fil-kes˙a tal-lejl. Óassejtni abbandunat minn kul˙add, qisni xi kelb mitluq fit-triq. Qatt ma naf li ˙assejtni daqshekk wa˙di. Forsi anqas temmen li jien ukoll nista’ nibki…!

Meta n˙ares lejn dak id-daqsxejn presepju li bnejt int fir-rokna ta’ l-intrata, tg˙idx kemm nifra˙. Almenu hemm xi ˙add li jiftakar kif beda l-Milied. Imma, kont taf li f’xi pajjiΩi, l-awtorijtajiet anqas jippermettu li jsiru presepji f’©onna, toroq jew postijiet pubbliçi? Biex ma nsemmix l-iskejjel. U dawn mhumiex xi pajjiΩi komunisti, taf! Dawn pajjiΩi li minn

dejjem kienu suppost insara. X’fiha ˙aΩin li jkun hemm presepju x’imkien biex ifakkar lin-nies ta’ min hu l-birthday?

U mbag˙ad xi ng˙idu g˙ar-rigali.

In˙ossni qisni ©o party ta’ xi ˙add fejn in-nies ji©u mimlijin rigali biex jag˙tuhom lil xulxin, u ˙add ma jindenja ru˙u jag˙ti rigal lil dak li g˙andu lbirthday. Darba, xi ˙add qalli: “Imma dak g˙ax lilek ˙add ma jarak, anqas fil-party tieg˙ek stess!” Jien minn dejjem kont nistenna li xi ˙add jg˙idhieli din.

G˙alhekk meta kont g˙adni hawn fiddinja kont g˙edtilkom: dak li tag˙mlu mal-fqar qed tag˙mluh mieg˙i. Kieku dawk ir-rigali tag˙tuhom mhux biss lil xulxin imma ta˙sbu bis-serjeta’ fil-fqar u l-batuti li g˙andkom madwarkom, dak mhux rigal li tkunu qed tag˙tu lili?

Imma ˙allini nisvoga ftit mieg˙ek b˙ala ˙abib li tifhimni. Kieku taf kemm ˙assejtha meta xi snin ilu bdew li flok ismi, fil-kelma Christ-mas, bdew jiktbu l-ittra ‘X’ u saret Xmas. Min jaf kieku nibg˙atlek birthday card u flok ismek inniΩΩel Mr jew Mrs X! Qisni nkun qed ng˙idlek li int g˙alija m’int ˙add u bilkemm teΩisti!

Ftit ilu ˙abib tieg˙i xwejja˙ u fqajjar ©ratlu biçça kerha. Ilu Ωmien jipprova jsir membru ta’ grupp ta’ talb li jiltaqg˙u

fi knisja tal-post fejn joqg˙od. Imma dal-grupp imorru fih nies ta’ skola u ta’ çerta klassi. Dejjem sabulu xi skuΩa biex ma jaççettawhx fil-grupp. Darba minnhom insibu bilqieg˙da fuq it-tar©a tal-knisja, b’rasu baxxuta bejn idejh.

Waqaft inkellmu u malajr feta˙ qalbu biex jg˙idli kemm kien imnikket u j˙ossu mwarrab. Qeg˙idt idi madwar spalltu u g˙edltu kemm nifhmu. Jien ukoll ili snin nipprova nid˙ol f’dak ilgrupp ta’ talb. Imma lili wkoll qatt ma kellhom post g˙alija!

Issa, ng˙idlek is-sew iddeçidejt li norganizza Birthday Party jien stess.

Nixtieq nistieden miljuni ta’ nies, ˙bieb g˙eΩieΩ tieg˙i. L-aktar li nixtieq ji©u huma dawk il-miljuni li dejjem baqg˙u barra fil-ksie˙, g˙ax s˙abhom ma ridux jilqg˙uhom fi djarhom, f’pajjiΩhom, fil-knejjes, fl-iskejjel, fl-isptarijiet, filbanek, fl-uffiççji, fin-nightclubs, fil-vilel u l-palazzi tag˙hom.

Nixtieq kieku li jkun hemm kul˙add.

Imma kif tista’ tistieden lil nies li huma wisq mehdijin bil-party tag˙hom stess?

Int trid ti©i g˙all-Party tieg˙i dalMilied? Jien hemm se nkun. U kieku taf kemm nie˙u gost jekk taççetta u ti©i!

HAPPY CHRISTMAS! IL-MILIED ITTAJJEB! Ìesù RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

Il-Milied m’g˙adux ma©ija Ta’ meta konna tfal Ωg˙ar Bambin nerfg˙u fuq spallejna Ni©ru bih minn ©ot-triqat.

G˙aliex issa sirna na˙sbu Li l-Milied hu g˙ax-xalar M’g˙adux ©abra fil-familja Dak kien Ωmien li mar u tar.

Ix-xalar sar mistier tag˙na It-tba˙rid ma’ jaqta xejn It-tokki g˙alxejn nisimg˙u Tal-quddies ta’ nofs il-lejl.

Il-Milied m’g˙adux ifisser Sabiex ng˙inu ’l ˙utna l-fqar Lil xulxin rigali nag˙tu Basta nΩejnu ftit id-dar!

Minn ˙anut g˙all-ie˙or nid˙lu Xi buzz nie˙du bla ser˙an Jekk mhux alko˙ol u droga G˙ax kul˙add qed jag˙mel dan.

Minflok presepju ˙loqna Il-famuΩa Christmas tree Insejna x’inhuma l-pasturi Óloqna l-bozoz u tlellix.

Sa tard ˙afna ndumu barra U mbag˙ad ©irja g˙ax il-˙in sar Sikwit na˙btu ma’ xi arblu B’dannu u niket g˙al tad-dar.

Milied isba˙ kien fl-img˙oddi Dak ta’ meta konna Ωg˙ar Mi©burin mal-©enituri Christmas carols inkantaw.

Charles Camilleri

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

X’inhi dik il-˙a©a…

…li n©orruha dejjem mag˙na fil-but, handbag jew basket? …li jekk ninsewha warajna, tarana bil-©irja mmorru lura n©ibuha biex Ωgur tkun fuqna? …li kontinwament inqallbu u nfittxu fiha biex naraw hemmx xi messa©©? …li nfittxu fiha kliem u messa©©i miktuba? …li ng˙oΩΩha qisna ma nistg˙ux ng˙ixu ming˙ajrha? …li nqisuha b˙ala l-isba˙ rigal li nistg˙u naqalg˙u jew nag˙tu? …li ming˙ajrha n˙ossuna m’a˙niex kapaçi no˙or©u barra d-dar? …li, f’emer©enza, hi l-ewwel ˙a©a li nfittxu? …li, ma’ l-ewwel çans, tarani nfittxu li jkollna l-a˙˙ar verΩjoni tag˙ha? Ûgur li meta taqra dal-kliem mo˙˙ok ja˙seb l-ewwel fuq telefon Mobile.

Issa, aqleb ˙siebek u flok f’Mobile, a˙seb: Bibbja!

Kif tkun ˙ajtek jekk tuΩa l-Bibbja tieg˙ek kif tuΩa l-mobile tieg˙ek?

Min ta˙seb li jibda jibg˙atlek il-messa©©i?

X’tip ta’ messa©©i ta˙seb tibda tirçievi?

X’g˙ajnuna tag˙tik f’emer©enza?

Kemm ta˙seb tg˙inek biex ma t˙ossokx wa˙dek fit-triq tal-˙ajja?

Min ta˙seb tahulek dar-rigal?

Kemm ilek ma ttih ççempila lil min kitibha g˙alik?

Mhux a˙jar tarma Ωew©t ibwiet? F’wie˙ed itfa’ l-mobile, u fl-ie˙or itfa’ l-Bibbja!

Ibqa’ çert li l-messa©©i ma jiqfux!

RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

Lejla wa˙da f’nofs Diçembru hekk kif konna qeg˙din nag˙mlu l-affarijiet tas-soltu, nstemg˙et ta˙bita fuq il-bieb. Fta˙na u sibna pakkett Ωg˙ir li kien fih ˙aruf taç-çeramika, mill-isba˙. Óarisna lejn il-kalendarju u ntba˙na li kienu bdew it-tnax il-jum ta’ qabel il-Milied! L-g˙ada stennejna bil-˙erqa s-sorpriΩa u sibna rag˙aj taç-çeramika wkoll. Intba˙na li l-˙aruf u r-rag˙aj kienu parti minn sett pasturi fini tal-presepju.

Kull filg˙axija konna nkunu dejjem aktar eççitati nistennew biex naraw liema biçça konna se nirçievu. Kull pastur kien il-©miel tieg˙u. It-tfal kienu jippruvaw jaraw jaqbdux lil min kien qieg˙ed i©ibhom waqt li bil-mod il-mod konna qeg˙din nibnu x-xena ta’ madwar ilmaxtura u nibdew niffukaw fuq it-twelid ta’ Kristu.

Lejlet il-Milied, il-biççiet kollha kienu f’posthom, kollha ˙lief il-Bambin! Ibni ta’ 12-il sena tassew xtaq jaqbad lillbenefatturi tag˙na u beda ja˙seb kif seta’ jag˙mel dan. Mar jiekol fil-vann, i˙ares u jistenna iΩda ˙add ma ©ie.

Fl-a˙˙ar, g˙ajjatnielu biex niççelebraw id-drawwiet tal-familja f’lejlet il-Milied.

IΩda qabel ma t-tfal telg˙u jorqdu, ççekkjajna l-g˙atba - il-Bambin Ìesu’ ma kienx hemm!

Bdejna ninkwetaw li t-tifel kien gerrixhom. Ir-ra©el qal li forsi kien inkissrilhom u li konna se nibqg˙u ming˙ajru. Óassejna li kien hemm xi ˙a©a nieqsa dak lejlet il-Milied - xi ˙a©a ma kinitx kompluta.

It-tfal kienu marru jorqdu u qabel ma mort norqod jien ukoll er©ajt ˙arist biex nara jekk kienx wasal il-Bambin Ìesu’… Le, l-g˙atba kienet vojta.

Fil-familja tag˙na, it-tfal jistg˙u jift˙u l-kalzetta tal-Milied meta jixtiequ

imma biex jift˙u r-rigali jridu jistennew li jqum missierhom. Wie˙ed wara l-ie˙or qamu kmieni ˙afna u jien ukoll qomt biex narahom. Qabel ma fet˙u l-kalzetta, kull wie˙ed minnhom mar jiççekkja biex jara jekk forsi kienx wasal il-Bambin Ìesu’ matul il-lejl.

Il-fatt li dik il-biçça tas-sett kienet nieqsa kien ˙alaq effett stramb.

G˙allinqas jien kont inbdilt. Kont naf li ta˙t is-si©ra tal-Milied kien hemm xi rigali g˙alija, u kont qieg˙da n˙ossni eççitata n˙ares lejn uliedi jift˙u r-rigali tag˙hom, iΩda l-˙sieb ewlieni f’mo˙˙i kien l-istennija g˙all-Bambin taççeramika.

Konna fta˙na kwaΩi r-rigali kollha meta wie˙ed minn uliedi sab rigal ie˙or g˙alija, mo˙bi sew ta˙t is-si©ra.

G˙addieli l-pakkett Ωg˙ir li kienet tatni wa˙da soru li kienet g˙amlet xi Ωmien tg˙allem mieg˙i. Kont indunajt biΩ-Ωmien li fil-komunita’ tag˙ha ma tantx kienu jΩommu ˙wejje© g˙alihom g˙all-Milied g˙ax kienu jikkonçentraw fuq il-bΩonnijiet tat-tfal. Kien jidher biççar li din ˙abibti ma tantx kien ikollha rigali x’tifta˙, g˙alhekk kont dejjem nag˙tiha xi pakkett Ωg˙ir - xi srievet jew xi ktieb - mhux affarijiet kbar, iΩda xi ˙a©a biex tkun tista’ tifta˙ha.

Apprezzajt u qabΩitli xi demg˙a

wkoll, meta fil-knisja f’lejlet il-Milied ©iet hi biex tag˙tini dan il-pakkett çkejken u qaltli li kien biss turija ta’ l-im˙abba u l-apprezzament tag˙ha.

Hekk kif kont qieg˙da nift˙u ftakart fil-˙biberija tag˙na u mtlejt b’gratitudni talli kont nafha u g˙attjubija u s-sagrifiççju tag˙ha biex tag˙tini dak ir-rigal. IΩda kif ne˙˙ejt ilkarta bdejt nirtog˙od u nibki. Hemm, f’kaxxa kannella çkejkna kien hemm il-Bambin Ìesu’ - kien wasal!

F’dak il-jum tal-Milied, intba˙t li Kristu jid˙ol f’˙ajjitna b’modi li ma nkunux nistennew. L-Ispirtu tal-Milied jid˙ol f’qalbna meta nservu lil xulxin.

Konna stennejna l-wasla tieg˙u b’mod drammatiku -“it-ta˙bita fuq il-bieb u lpassi mg˙a©©la”. IΩda hu ©ie f’pakkett çkejken u sempliçi li kien jirrappreΩenta s-servizz, il-˙biberija, il-gratitudni u l-im˙abba.

Dan il-Milied qed ner©a’ n˙oss ilfer˙ li Ìesu’ jinsab f’darna. Irrid niffoka fuq li n˙obb u nservi. Kemm nixtieq li qalbi kienet pakkett çkejken b’Bambin sbejja˙ ©o fih.

Kemm hu sabi˙ li min jiltaqa’ mieg˙i j˙ossu qisu g˙aqqad ‘is-sett’ f’˙ajtu!

G. Willis RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

L-iskola kellna g˙alliema bravi ˙afna u dejjem kienu jie˙du interess fina tant li dejjem kienu jivvintaw xi attivita’ biex jimpennjawna soçjalment ˙alli meta no˙orgu milliskola u nfittxu xog˙ol, inkunu tajbin biex nag˙mluha man-nies u nag˙mlu ©id kemm nistg˙u lis-soçjetà. Fost ˙afna g˙alliema dedikati kellna g˙alliema g˙ada Ωg˙ira ˙afna li kul˙add kien i˙obbha, g˙alkemm kienet Lhudija ferventi, li kienet dejjem tara kif ˙a tag˙mel u ssifirna mag˙ha fis-sajf biex ng˙inu lil min hu inqas ixxurtjat minna.

Din id-darba ma konniex sejrin l-Etjopja jew l-Eritreja biex ng˙inu t-tfal iΩda riditna nibnu pont. Bdejna nid˙ku biha kif qaltilna li riedet ittellag˙na l-Amerika biex nibnu pont ma’ studenti ta’ skejjel o˙ra.

“Irridu nibdew nibnu pont, bil-mod imma naslu… ˙a mmorru Los Angeles, ©o Villa lussuΩa ta’ ˙abib tieg˙i Lhudi b˙ali u ˙a niltaqg˙u ma’ studenti Palestinjani li ©ejjien mill-Italja, Ìermanja u Malta wkoll. G˙oxrin minnkom l-istudenti Palestinjani ©o Malta ˙a titilg˙u mieg˙i g˙al dan is-seminar dwar Studenti Bla Fruntieri u Limiti u mmorru nisimg˙u dwar ˙ajjet dawn l-istudenti Palestinjani li qed jg˙ixu f’pajjiΩi li

mhumiex art twelidhom b˙alkom u minn xiex jg˙addu huma u minn xiex tg˙addu intom fil-˙ajja normali ta’ kuljum kif ukoll fl-iskejjel tag˙kom. Jien b˙alkom, barranija ©o art li qabel ma kontx naf dwarha iΩda il-Maltin laqg˙uni b˙alma intom ilqajtuni fil-klassi tag˙kom g˙alkemm a˙na ferm differenti minn xulxin, li ˙afna fid-dinja jarawna b˙ala g˙edewwa bla skruplu u bla ma˙fra … min gej mieg˙i din is-sena mela?

Kollha?” qaltilna Miss Anne.

A˙na kollha bdejna n˙arsu lejn xulxin u mhux Ωgur fhimna kwart milli qaltilna l-g˙alliema. Id-dar qatt ma konna nitkellmu fuq gwerer passati u preΩenti ta’ bejn il-Palestinjani u l-Lhud iΩda jien ma kontx in˙ossni komda mal-Lhud, g˙ax ma kelli xejn komuni mag˙hom, ˙lief parenti mejtin f’xi taqtig˙a bejniethom snin ilu. Nofsna aççettaw u jien kelli nag˙tiha risposta sa l-g˙ada.

Ridt no˙odha b˙ala avventura ©dida u l-Amerika qatt ma kont mort u l-anqas biss kont no˙lom li g˙ad immur s’hemm.

Aççettajt u xahar wara, kif spiççaw l-eΩamijiet, tlaqna lejn Los Angeles ma’ Miss Anne. Óaditlna mo˙˙na tg˙idilna dwar dan il-pont ta’ m˙abba ta’ bejn l-istudenti Palestinjani madwar id-dinja u l-istudenti Lhud fid-dinja u li kienet g˙adha kemm saret membru ta’ l-

g˙alliema ta’ dan il-pont internazzjonali g˙all-G˙aqda ta’ l-istudenti.

Wasalna l-Amerika, u wara sig˙at twal fil-coach, wasalna f’din il-villa lussuΩa iΩda vojta ˙lief g˙al mitt sodda imxerrdin fil-kmamar kbar tag˙ha. Is-sid tal-Villa, is-Sur Wilfred, g˙alliem ukoll fl-iskola tal-Lhud f’Los Angeles, laqqa’ l-mitt tfajla volontarji ta’ din il-missjoni g˙all-paci u qalilna li xog˙olna f’dak ix-xahar li konna ser indumu ng˙ixu hemm kien li mmorru induru ma’ l-g˙alliema tag˙na biex nixtru l-g˙amara u narmaw id-dar tal-familja tieg˙u li kienet ilha snin vojta u abbandunata. Stri˙ajna lejl s˙i˙ tant kemm konna g˙ajjenin u l-anqas kellna çans nitkellmu mal-˙amsin studenti Lhud li kienu ser jibdew din l-avventura tag˙na.

L-g˙ada qomna eççitati biex immorru nduru l-fabbriki u ˙wienet ta’ l-g˙amara mal-g˙alliema tag˙na u wara li ˙adna kolazzjon tajjeb li ppreparawlna t-tfajliet Lhud g˙ax kien imiss lilhom isajru, tlaqna gruppi ta’ g˙oxrin tfajla m˙alltin lejn il-˙wienet ta’ l-g˙amara. Ilgrupp tag˙na kellu jarma l-ewwel kamra tas-sodda.

Ridnieha fuq stil antik g˙alhekk ordnajna ˙ames sodod tal-˙adid suwed bir-ram, ˙ames gwardarobbi bil-mirja ovali fin-nofs u ˙ames komodini bil-wiçç RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

mlejna da 10

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

ta’ l-ir˙am iswed. Wara g˙addejna naqtg˙u l-purtieri g˙at-tliet twieqi kbar tal-kamra tag˙ha u hemmhekk bdejna nillatikaw x’kulur u kif ridniehom me˙jutin. It-tfajliet Lhud riduhom stil tag˙hom u a˙na ridniehom stil tag˙na mhux b’inqas. L-g˙alliema tag˙na issu©©erewlna li n˙itu wa˙da stil Lhudi, o˙ra stil Palestinjan u o˙ra stil modern Amerikan. Qbilna u morna lura l-villa g˙ajjenin iΩda entuΩjasti. Fil-©ranet ta’ wara, kien imissna narmaw kçina u salott u ordnajniehom Ωew© stili differenti u m˙alltin. Bdejna nitg˙allmu ˙afna dwar il-kulturi differenti tag˙na u bdejna nifhmu iΩjed it-tradizzjonijiet u l-istili ta’ xuxlin.

Darba fost l-o˙rajn ˙aduna ©olmuΩew dwar il-Lhud li nqatlu minn Hitler tul il-gwerra. G˙alkemm kien muΩew interessanti ˙afna, ˙afna minna spiççaw imdejqin u bla aptit ta’ xejn. Fil-g˙axija Ωewg tfajliet minn grupp ie˙or, qabdu ji©©ieldu fil-kurutur u l-anqas l-g˙alliema ma setg˙u jwaqqfuhom tant kemm ˙aduha kontra xulxin dwar dak li rajna fil-g˙odu l-muΩew.

“Qed twaqqg˙u l-pont li bdejna nibnu b’din il-villa b’kollox f’sekonda bil-©lied tag˙kom… Nitkellmu bil-mod ˙a niftehmu u mhux l-aqwa li ng˙idu tag˙na. Óadt minna l-mija u g˙axar min-nies li qed ng˙ixu hawn m’g˙andu tort g˙all-©lied li ©ara ˙amsin sena ilu bejn il-kulturi tag˙na u li qed ji©ri issa.

Il-passat m’g˙andux ikun b˙all-futur tag˙na!” qalet Madelaine, tfajla Lhudija mill-grupp tag˙na. Kul˙add siket u kul˙add telaq lejn kamartu, inkluΩi ΩΩew© ©ellieda.

L-g˙ada fil-g˙odu, kul˙add qam

g˙an-normal, qisu qatt ma gara xejn il-lejla ta’ qabel.

Kien baqg˙alna ftit biex immorru lura f’pajjiΩna u l-villa kienet kwaΩi mg˙ammra kollha, bil-purtieri b’kollox li ˙ietu ˙afna minna tfajliet. Jumejn qabel ma konna ser nitilqu, is-Sur Wilfred laqqag˙na fis-salott il-kbir biex jirringrazzjana g˙ax-xog˙ol li g˙amilna kollha flimkien f’qasir Ωmien. Wara, ippreΩentalna pittura kbira ta’ pont mag˙mul min-nies li pitter hu stess u wa˙˙alnieh fis-sala ta’ l-ikel. Imbag˙ad bdew de˙lin xi ˙addiema li bdew i©orru l-g˙amara kollha ’l barra. A˙na bqajna imbellhin jekk ma ˙adniex g˙alina wkoll, imbag˙ad l-g˙alliema tag˙na qalulna li s-Sur Wilfred kien se jag˙ti l-g˙amara kollha g˙all-karita’ u kien ser ibig˙ ftit minnha biex jag˙tihom flus lil xi pajjiΩi foqra. Is-sena ta’ wara, kellhom ikunu mitt tfajla o˙ra Lhud u Palestinjani li jer©g˙u jarmaw il-villa kif armajnieha a˙na g˙all-ewwel darba, u l-istess fis-snin ta’ wara.

Bqajt ˙afna ˙bieb ma’ xi tfajliet Lhud u bqajt niktbilhom sal-lum. Illum il-©urnata l˙aqt g˙alliema jien ukoll u˙a niΩΩewwe© dalwaqt lil Izmael, Lhudi li twieled u trabba Malta b˙ali.

Il-˙olma tieg˙i llum ing˙aqqdet ma’ ta’ ˙afna Palestinjani emigranti b˙ali imxerrdin fid-dinja li jridu jaraw dinja mag˙quda, bla fruntieri u bla bini mfarrak u nies mirdumin ta˙tu wara xi bomba. Naqra naqra, nibnu pont ta’ vera bejnietna kollha, u ma jibqg˙ux jeΩiΩtu distinzjonijiet ta’ kulur tal-©ilda, reli©jon, sess, stat soçjali u kulturi.

J. Grima Falzon

Sabitni hi

ien waqt it-Tieni Gwerra Dinjija li jien d˙alt fisServizz b˙ala suldat. Tawni kopja tat-Testment il-Ìdid b’ismi miktub fuq ©ewwa tieg˙u. Kont insib li ru˙i tistrie˙ x’˙in naqra xi passa©©.

Imma eΩatt qabel l-invazzjoni ta’ l-Ewropa qalulna li ma stajna n©orru xejn mag˙na li seta’ juri min a˙na ˙lief it-tags li kien ikollna dejjem. Kelli, bla ma rrid, n˙alli l-Bibbja warajja.

L-invazzjoni g˙addiet b’wiçç il-©id g˙alija u wara, jien u s˙abi t-truppi Amerikani l-o˙ra, qsamna Franza u morna l-Olanda, il-Bel©ju u l-Ìermanja. Sikwit kont na˙seb fil-

Bibbja tieg˙i u meta kont nitlob kont niftakar ˙afna mis-siltiet li tant kienu g˙al qalbi. Wara l-Gwerra mort lura l-Amerika.

IΩΩewwi©t u rabbejt familja. Darba, fl-1994, binti Nancy ©iet id-dar ma’ Ωew©ha Jorgen li hu Norve©iΩ. Binti u Ωew©ha kienu g˙adhom kemm ©arrew f’dar ©dida. It-tifla rrakkontatli kif kienet qieg˙da ΩΩarma kaxxa tal-kotba. Qalet li ma setg˙et tifhem xejn g˙ax il-kotba kollha kienu bin-Norve©iΩ.

Imma mbag˙ad sabet wie˙ed bl-IngliΩ. Qaltli: Qatt mhu se taqta x’kien! Kienet Bibbja u fiha kien hemm ismek miktub!

Kont ilni 50 sena mifrud minn mal-Bibbja tieg˙i. Mhux jien sibtha. Hi sabet lili.

RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

11

Jien kont l-iktar tifla kwieta fost il-˙ames ˙uti bniet kollha. Óuti dejjem jaqbdu mieg˙i u jaraw kif ˙a jbikkuni biex jg˙addu l-˙in bija. Kont il-fessuda t’ommi u missieri g˙ax kont dejjem mag˙luqa fija nnifsi u noqg˙od g˙al kollox. Hekk bqajt, anki meta kbirt, iΩΩewwi©t u kelli tifel, Marlon. Ibni kien differenti minni u kont kuntenta li ma kien i˙alliha lixxa lil ˙add la kien jaf li kien fir-ra©un, sa minn mindu kien Ωg˙ir.

12

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

Ûew©i telaqni wara g˙axar snin u ma kontx naf ni©©ieled g˙alih. Meta Marlon iΩΩewwe©, missieru re©a’ ried jing˙aqad lura mieg˙i u jien aççettajtu, allavolja kien la˙aq kellu Ωew©t itfal minn mara o˙ra. Mort kontra r-rieda stess ta’ ibni u ˙firt lil Ωew©i, imbasta ner©a’ ng˙aqqad il-familja.

Ta’ ˙amsin sena, imradt sew tant li l-anqas kont g˙adni nifla˙ no˙ro© mid-dar. Kelli kançer fl-utru u li g˙alkemm la˙quh fil-bidu, kont inkun mu©ug˙a ˙afna u kont bdejt naqta’ qalbi. Ûew©i re©a’ beda jitbieg˙ed minni sakemm re©a’ beda jittrattani ˙aΩin u spiçça ˙aΩin ma’ Marlon. Kien ibni stess li keççieh mid-dar u beda jdur bija hu u martu Liliana filwaqt li kienu qed jistennew l-ewwel tarbija tag˙hom. Óaduni ng˙ix id-dar mag˙hom u bdew ji©ru mieg˙i g˙and it-tobba. G˙allewwel, Ωew© tobba bil-kemm taw kasi u qaluli li ma kelli xejn ©ravi iΩda fissazzjoni li kont qed in˙oss dak l-u©ig˙ kollu u xi tobba o˙rajn kienu qatg˙uli qalbi li ser ng˙ix bilkundizzjoni li kelli. Da˙˙luni l-isptar b’ur©enza u sa fl-a˙˙ar, wara xi erba’ sig˙at nistenna f’kurutur kiesa˙ sakemm jarani

xi tabib, resaq lejja infermier u ˙adni f’idejh. Sa˙ansitra beda jilmenta mat-tobba ta’ l-emer©enza sakemm tellg˙uni b’ur©enza g˙all-operazzjoni g˙ax ma fla˙tx iΩjed l-u©ig˙.

“Sinjura Marina, li g˙andek hu ©ravi ˙afna iΩda taqtax qalbek… tidher kemm int mara sew u li qed tbati u qed nitlob g˙alik ˙afna ˙alli Alla jg˙innek… ibnek Marlon u martu Liliana avΩajthom jien li inti qieg˙da hawn u qed jistennewk tirkupra ˙alli jfittxu jo˙duk lura d-dar mag˙hom.

Issa daqt ikollok neputi x’tie˙u ˙sieb ukoll, mela i©©ieled mal-mewt g˙alih, g˙alihom kollha li j˙obbuk… Tlift ’l ommi Ωg˙ir jien u ma rridx li uliedek jitilfu lilek daqshekk kmieni…

Kura©©!” smajtu jg˙idli jien u nintilef minn sensija bil-loppju li kien di©a’ beda ja˙dem.

Meta stenba˙t, sibt l-istess infermier ˙dejja, b’idi f’idejh u b’tabib b’wiçç simpatiku ˙dejh.

“Sinjura Marina, irnexxielek tirba˙lu… Salvajt lilek innifsek bil-kura©© li g˙andek… Proset, nawguralek…. Nawguralek ukoll g˙aliex il-mara ta’ ibnek g˙adha kemm weldet tifla b’sa˙˙itha… Daqt ikunu mieg˙ek”, qalli t-tabib u ˙allewni ftit wa˙di nibki bil-

fer˙ g˙alkemm kont g˙adni ftit mu©ug˙a.

Waqt li jien kont qed ni©©ieled mal-˙ajja, ˙adet il˙ajja Marielle, it-tifla ta’ ibni Marlon u ta’ l-g˙aΩiΩa tag˙na Liliana li sibt bint o˙ra fiha.

Ridt infittex nirkupra ˙alli nfittex immur lura d-dar g˙and uliedi. Xtaqt nibda ng˙inhom b’Marielle.

Ftit tal-©ranet wara, ©abuli lil Marielle u stajt inΩommha ftit fi ˙dani. St˙ajjiltha Marlon meta kien tarbija u mtlejt blemozzjoni g˙al dik it-tarbija li salvatli ˙ajti meta l-anqas biss kienet g˙adha twieldet. Minn tifla dg˙ajfa, g˙al mara bla rispett lejha innifisha, g˙al mara ©ellieda g˙all-˙ajja bissa˙˙a ta’ uliedha u ta’ tarbija fil-©uf.

Illum il-©urnata, fiqt g˙al kollox g˙alkemm sirt nag˙ti ˙afna iktar kaΩ ta’ sa˙˙ti u tieg˙i nnifsi. Mill-marda tieg˙i lil hawn, qatt m’er©ajt spiççajt wa˙di iΩjed jew fid-dlam.

Qatt mhu ˙a ninsa kemm g˙amlu mieg˙i t-tobba u dak l-infermier b’qalbu tad-deheb li g˙adu jsegwini s’issa. Huma u Marielle biddluni f’li jien issa: ©ellieda u kburija g˙all-˙ajja!

JGF RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

13

Meditazzjoni g˙al Ωmien il-Milied Óu ftit Ωmien fil-kwiet. Sib rokna komda u mi©bura f’kamartek jew f’darek. Aqra bil-mod dan il-kliem li kiteb Alberto Hurtado, il-qaddis ÌiΩwita Çilen, li kien appostlu tal-fqar. Flimkien mieg˙u ftakar f’dawk kollha li l-Mulej tak b˙ala rigal f’˙ajtek u laqqg˙ek mag˙hom. G˙id grazzi minn qalbek g˙al kull wie˙ed u g˙al kull wa˙da minnhom.

Aqra kelma kelma, sentenza sentenza. U imma©ina li hemm il-Mulej ˙dejk, flimkien ma’ San Alberto.

Flimkien ˙ares lejn il-qalb ta’ kull wie˙ed u wa˙da minn dawn il-persuni li da˙lu f’˙ajtek. Itlob g˙alihom. Apprezzahom.

A˙frilhom u itlobhom ma˙fra u, fittalb, ˙addanhom mieg˙ek. Óares lejhom qishom rigali sbie˙ li tak Alla u li issa jinsabu mdendlin b˙ala l-aqwa ‘Presents’ mas-si©ra talMilied li hi qalbek.

14

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

Lil min g˙andna n˙obbu? Lil ˙utna kollha, lill-bnedmin kollha. Inbatu mag˙hom fil-fallimenti, fil-miΩerja, fl-oppressjoni li tag˙milhom vittmi.

Nifir˙u bil-fer˙ tag˙hom!

Niftakar fl-ispirtu f’dawk kollha li ltqajt mag˙hom f’˙ajti: il-©enituri tieg˙i li tawni l-˙ajja, li tawni d-dawl u l-g˙ixien; dawk li mag˙hom kelli saqaf fuq rasi u qsamt l-ikel; dawk li kont naf fil-lokal tieg˙i, matul is-snin ta’ l-iskola, l-universita’, is-servizz militari, matul is-snin ta’ studju, fl-appostolat tieg˙i; dawk kollha li kelli xi ng˙id mag˙hom, li we©©ajthom u kkawΩajtilhom imrar jew deni; dawk kollha li g˙enthom fi ˙ti©ijiethom u ˙listhom mill-inkwiet; dawk kollha li kienu kontra tieg˙i, iddisprezzawni, g˙amluli d-deni; dawk kollha li ltqajt mag˙hom fil-kerrejjiet, f’xi gorbo©, ta˙t ilpontijiet; dawk kollha li d-dwejjaq tag˙hom stajt ninduna bihom, l-inkwiet tag˙hom stajt narah; dawk it-tfal Ωg˙ar kollha pallidi b’uçuh mixruba; dawk l-istudenti kollha li ltqajt mag˙hom fi gruppi ta’ studju; dawk li g˙allmuni bil-kotba li kitbu, bil-kliem li qaluli; dawk kollha mill-belt tieg˙i, minn pajjiΩi; dawk li ltqajt mag˙hom fl-Ewropa, fl-Amerika ta’ Fuq; kull bniedem

fid-dinja... Kollha kemm huma, ˙uti.

In˙addanhom u n©orrhom f’qalbi, kollha f’daqqa. Inkun konxju ta’ dan it-teΩor kbir u b’offerta soda u bilqalb, noffrihom lil Alla. Ng˙aqqad lim˙abbiet tieg˙i kollha fi Kristu. Dan kollu b˙ala offerta, rigal li ˙iere© mill-qalb; tqanqil ta’ Kristu ©o fija, li jqajjem u j˙e©©e© im˙abbti; tqanqil ta’ l-umanita’ kollha, permezz tieg˙i, lejn Kristu.

ma nistg˙u naççettaw l-isfortuna tag˙hom. B’im˙abbitna nissieltu kontra l-kawΩi tad-diΩastri li qeg˙din ibatu, innaddfu djarhom mix-xorb, mill-mard u mit-tuberkoloΩi. Ilmissjoni tieg˙i ma tistax tieqaf fi kliem ta’ fara© biss, u mbag˙ad in˙allihom fil-miΩerja tag˙hom waqt li jien niekol fil-paçi, bla ma jonqosni xejn. L-u©ig˙ tag˙hom g˙andu j©eg˙ilni nsofri; il-˙mie© fi djarhom, in-nuqqas ta’ ikel, it-tfal bla skola, In˙obbu l-fqar it-tra©edja ta’ wliedhom il-bniet…

Nattakkaw, mhux daqstant l-effetti Jalla dak kollu li jbaxxihom, içaqlaq daqskemm il-kawΩa. X’nie˙du billi lili wkoll. ngorru u nilmentaw? Irridu ni©©ieldu Mhux dan tfisser il-kelma sider ma’ sider, kull wie˙ed minna “t˙obb”. Po©©ejthom ©o qalbi biex jikkumbatti, kontra l-˙aΩen. jg˙ixu fid-Dawl, li mhux ˙lief Kristu L-ewwenett, na˙sbu fil-miΩerja nnifsu. Hu joffri risposta g˙all-itqal kbira tal-fqar. Xi w˙ud jit˙assruhom, mistoqsijiet tag˙hom. G˙alfejn qed o˙rajn jiddispjaçihom g˙as-sofferenzi jg˙ixu? X’inhu d-destin li g˙alih tag˙hom, imma min hu lest jag˙ti huma msej˙in? lilu nnifsu u jimpenja ru˙u biex In˙obbuhom b’qalbna kollha ine˙˙i l-kawΩa prinçipali tal-problemi fi Kristu, biex ix-xbieha t’Alla tag˙hom? tikber fihom; biex twassalhom L-ewwel irridu n˙obbuhom, ˙alli jirrispettaw il-kobor tag˙hom in˙obbu t-tajjeb tag˙hom, isinfushom, u l-kobor tal-bnedmin sempliçita’ tag˙hom, il-guffa©ni kollha. Jekk in˙obbuhom, inkunu tag˙hom, il-kura©©, il-qawwa, isnafu x’g˙andna nag˙mlu g˙alihom. sinçerita’, il-perseveranza tag˙hom, Fuq kollox Alla jrid li nag˙mel l-isforz il-kwalitajiet umani tag˙hom, il-fer˙ u l-parti tieg˙i. Xejn li jsir b’im˙abba tag˙hom, il-missjoni li jaqdu fil-familji mhu mitluf. tag˙hom... In˙obbuhom g˙ax qatt

S. Albert Hurtado SJ RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

15

Diffiçli biex tammetti Ωball u biex titlob ma˙fra, diffiçli biex tikkritika lilek innifsek u taççetta lil ˙addie˙or jikkritikak u diffiçli biex taççetta l-fatt li int marida u li g˙andek bΩonn l-g˙ajnuna.

16

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

Jien u nikteb l-istorja tieg˙i, qed in˙ossni nistrie˙ u nikkonvinçi iktar lili innifsi li tassew kelli bΩonn ta’ min jg˙inni fil-battalja tieg˙i kontra l-akbar g˙adu tieg˙i: jiena stess u lfissazzjonijiet ta’ mo˙˙i li stajt neg˙leb biss bit-talb.

Tnax-il sena ilu, ma kontx g˙addejja minn Ωmien tajjeb tant li kont ser inkisser familja barra milli nkisser lili

innifsi g˙al kollox. Óafna minn s˙abi u familjari g˙adhom s’issa jevitawni jew ma jkellmunix g˙al kollox tant kemm ˙aduha bi kbira u tant kemm ma setg˙ux jifhmu g˙alxiex g˙amilt li kien ilu jberren f’mo˙˙i.

Sa minn meta kont Ωg˙ira, kont tifla daqsxejn ikkumplikata, nie˙u r-ru˙ noqg˙od f’©enb wa˙di, dejjem noqg˙od lura fejn ˙addie˙or, nis˙et xortija u

nikkritika lili nnifsi g˙ax dejjem kont in˙ossni ag˙ar minn ˙addie˙or. Kont nibΩa’ na˙seb fit-tajjeb li ma jmurx ji©ini iΩjed kollox ˙aΩin. Il-karattru pessimist u negattiv tieg˙i tefag˙ni ˙afna lura u çertu deçiΩjonijiet dejjem bΩajt ne˙odhom u o˙rajn ˙adthom bla ma tajt kas tal-konsegwenzi fuqi nnifsi u fuq ˙addie˙or.

Tg˙arrast tard fejn s˙abi l-o˙ra ta’ l-iskola g˙aliex ma tantx kont no˙ro© u g˙aliex kont nibΩa’ nafda l-ir©iel. Iltqajt ma’ ©uvni twajjeb ˙afna u bil-g˙aqal iktar minni u wara ˙afna tlajja’ u nΩul, iΩΩewwi©na. Il-fissazzjoni li kelli sa minn mindu kont Ωg˙ira re©g˙et bdiet titfaçça f’˙ajti, iktar u iktar meta ΩΩewwi©t u bdew g˙addejjin ix-xhur u jien u Ωew©i bqajna we˙idna f’dar mimlija bl-g˙amara iΩda vojta wisq bi tnejn min-nies imxenqin g˙all-ulied.

Xahar wara xahar, tama wara l-o˙ra bdew jitmermru u mo˙˙i iktar beda jberren fuq ix-xewqa tieg˙i li jkollna t-tfal b˙al ˙addie˙or, b˙al s˙abi kollha l-o˙ra li g˙alihom kien jidher tant façli li jaqtg˙u xewqithom f’qasir Ωmien. Min iΩΩewwe© qabilna, beda jkollu it-tfal qabilna u jien kont ning˙alaq fija nnifsi iktar u na˙bi minn kul˙add kemm xtaqt inkun b˙alhom, nifra˙ u ngawdi ‘l uliedi mag˙hom, nitkellem mag˙hom dwar ittqala, dwar il-˙rieqi u l-˙wejje© li kienu jixtrulhom il-familjari tag˙hom imxenqin

daqshom g˙all-wasla tat-tarbija. Qatt ma wrejt lil ˙add kemm kont inkun mu©ug˙a ma’ xi a˙bar ta’ wasla o˙ra ta’ tarbija jew ma’ twelid ta’ tarbija, ˙lief Ωew©i u ommi.

Imma kif jien minn tant nies ma nistax naqta’ xewqti ta’ dejjem? Vera mela kemm kont na˙seb u ninkwieta li ma kienx ser ikolli ulied b˙al ˙addie˙or?

Min jaf kemm hemm nies b˙ali, jibku xortihom u jg˙iru g˙at-trabi ta’ ˙addie˙or?

Il-problema kienet f’mo˙˙i tant li kienet qed taffettwali l-kumplament ta’ ©ismi. Jien stess kont il-limitu g˙axxewqa tieg˙i u ta’ xejn kemm kienu jserr˙uli mo˙˙i u jqawwuli qalbi g˙aliex ma stajtx inne˙˙i minn mo˙˙i l-biΩa’ tieg˙i.

Sirt naf kemm hi kerha meta tiffissa fuq xi ˙aga l-iktar meta bdejt nimrad mix-xejn u dejjem nibki wa˙di g˙ax kont nist˙i noqg˙od neqred u nibki quddiem anki min kien i˙obbni u jixtieqli l-©id.

Kif kont nara tarbija, kont ninfexx nibki u nimmaginaha li kienet tieg˙i u ˙ajti saret miΩerja. Bdejt inkun ta’ piΩ anki g˙al Ωew©i stess tant li xtaqt nitilqu ˙alli n˙allih liberu biex ikun kuntent ma’ ˙addie˙or u jkollu kull ma jrid. In-nervi kiluni, na˙taf lil min ikellimni u nibki g˙al kull ˙aga ta’ xejn. Din ma kinitx ˙ajja, neΩisti biss, minn xahar sa xahar sakemm mo˙˙i sploda.

Id-dipressjoni bdiet tikber iktar max-xhur bdew g˙addejjin u a˙na konna g˙adna wa˙edna. Bdejt in˙ossni li ma kont tajba g˙al xejn u tlift l-interess f’kollox. Bdejt nistkerrah il-Milied meta qabel kont vera n˙obbu u ma fla˙tx nibqa’ nara nisa tqal jew mara u ra©el bit-trabi tag˙hom.

L-a˙˙ar qatra li tilfitni minn sensija kienet meta ˙abiba tieg˙i ©iet tg˙idli li kien ser ikollha tarbija bla ma riditha u li riedet tne˙˙iha. Tlabtha fuq li tlabtha biex iΩΩomm it-tarbija iΩda g˙al xejn g˙aliex ftit tal-jiem wara, ©iet tg˙idli li kienet ne˙˙iet kollox. Óassejtni ma nifla˙x u tlaqt minn ˙dejha g˙ax ma fla˙tx naraha quddiem g˙ajnejja iΩjed. Mort id-dar imbikkma u ma niftakar xejn iΩjed. Sibt lili nnifsi ©o sodda l-isptar b’ommi u missieri ˙dejja u Ωew©i n-na˙a l-o˙ra. Wiççhom abjad karti u g˙ajnejhom mimlijin dmug˙, indunajt li kont g˙amilt xi ˙a©a ˙aΩina ˙afna iΩda ma stajt niftakar xejn. Ìie t-tabib u fehemni bil-mod x’kont g˙amilt. Ridt l-art tiblag˙ni quddiemhom kollha u l-anqas ridt nemmen li stajt nasal sa fejn wasalt.

Kont naf li kont g˙addejja minn dipressjoni iΩda ma kontx nobsor li kont kapaçi nipprova nikkommetti suwiçidju. Sabitni ommi mitlufa minn sensija u bil-qatg˙a li tajtha x’˙in rat RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

17

xeba’ fliexken tal-pinnoli fl-art fejn rasi kien ser i˙ossha ˙aΩin hi wkoll.

It-tabib ried iΩommni l-isptar g˙al xi jiem iΩda jien ma ridtx. Issu©©erili tabib li seta’ jg˙inni u nkura©©ieni biex nitkellem ma’ xi qassis. Óassejtni vojta minn gewwa u ma fla˙tx nara lil s˙abi, il-ftit li kienu jafu x’g˙amilt, jit˙assruni u jippruvaw jag˙tuni ra©un g˙al kif kont ili n˙ossni. Missieri kien wie˙ed millfamiljari li bil-kemm baqa’ jkellimni u ˙adtha iktar bi kbira.

‘Ta˙seb li wa˙dek g˙andek ilproblemi u l-biΩg˙at? Ta˙seb li wa˙dek li dak li tixtieq g˙alissa g˙ad m‘g˙andekx? X’tak il-jedd li tag˙mel li g˙amilt? Ta˙seb li int biss g˙ajjejt tistenna u titlob u tittama?’ qalli missieri u iktar sammarni u ˙assejtni qisni mostru.

L-ewwel pass tieg˙i kien li nitlob ma˙fra lil ommi u lil Ωewgi li tant g˙amlu mieg˙i u ma ©©udikawnix. Indunajt x’xorti kelli bihom u kemm stajt we©©ajthom. Imbag˙ad sibt qassis twajjeb u bdejt immur nitkellem mieg˙u, nibki u nirrabja fejn kien hemm bΩonn u naqra naqra bdejt inkun a˙jar. Filli ©ranet fer˙ana, inkanta, niΩfen mad-dar u filli kont ner©a’ naqa’ g˙al li kont; imbeΩΩa’, bla tama u mxebba’ mill-˙ajja vojta tieg˙i. Kont g˙adni ma fiqtx g˙alhekk g˙amilt kura©© u mort g˙and psikologu li beda jg˙inni nitkellem, 18

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

nisfoga, nirrabja, niftakar f’mumenti sbie˙ u napprezza lil min baqa’ j˙obbni madankollu.

G˙addew ftit tax-xhur o˙ra, u kont g˙adni nistaqsi lili nnifsi u ‘l Alla x’seta’ kelli ag˙ar minn ˙addie˙or biex jien ma setax ikolli tfal, x’kont g˙amilt daqshekk ˙aΩin biex in-natura ma riditniex inkun fer˙ana b’tarbija, sakemm ma mort g˙al xi testijiet obligatorji tat-tabib u ˙adt l-a˙bar tant mistennija. Jien ukoll kien ser ikolli tarbija.

Sa fl-a˙˙ar, wara tliet snin ta’ qtig˙ il-qalb u stennija, jien u Ωew©i kien ser ikollna tarbija. Kif wasalt id-dar çempilt lil ommi u ‘l omm Ωewgi biex nag˙tihom l-a˙bar u bqajt sejra ix-xog˙ol ta’ Ωewgi biex nag˙tih l-a˙bar. Konna fer˙anin ser intiru, l-anqas stajna nemmnu. Kelli diga’ xahrejn tqala u kelli seba’ mitt sena biex nara lil binti, g˙aliex kont çerta li kienet tifla.

IΩda wara xahrejn, wara vista profonda, it-tabib qalilna li t-tarbija tag˙na ma kinitx b’sa˙˙itha tant li ma kellix mo˙˙. Kienet ser titwieled u tmut mill-ewwel la darba ma kienx iffurmalha mo˙˙ha. Da˙˙altha f’mo˙˙i li kien kollu tort tieg˙i u kont ser ner©a’ nibda naqa’ fejn kont, iΩda rabbejt il-kura©© lili nnifsi u lil Ωew©i l-iktar u ridt ni©©ieled g˙attarbija tieg˙i. It-tabib qatag˙li qalbi li seta’ kien hemm iç-çans li t-tarbija tieg˙i setg˙et titwieled b’sa˙˙itha

u tg˙ix iΩda jien webbist rasi u bqajt nistenna t-tarbija tieg˙i b’˙erqa kbira.

Kienet kif kienet, ridt lit-tifla tieg˙i akkost ta’ kollox, wara dak iΩ-Ωmien kollu nistennewha. Kont in˙obbha minn qabel ma kienet f’©ufi u g˙alhekk kelli tama kbira f’Alla li ssalva u tg˙ix.

Xahar wara xahar, bdejt in˙ossha tit˙arrek ©o fija u g˙alija kien l-isba˙ Ωmien ta’ ˙ajti. Ma ˙assejtnix iΩjed vojta u mnawra minn ©ewwa; kelli ˙ajja ©o fija, ˙olqien t’Alla u ma kien jonqosni xejn.

Qatt ma nafni bkejt jew s˙itt xortija iΩjed iΩda kont mimlija tama u ˙e©©a g˙all-wasla tat-tarbija tieg˙i.

U fl-a˙˙ar twieldet Noleen! Is-sbej˙a Noleen tag˙na sa fl-a˙˙ar waslet!

Noleen twieldet u g˙exet, twieldet b’sa˙˙itha, b˙al tarbija o˙ra normali u t-tabib g˙adu s’issa, g˙axar snin wara twelidha jg˙ajtilha ‘t-tarbija miraklu’.

Tant tlabna u tant kelli tama li binti setg˙et tg˙ix b’sa˙˙itha li Ωgur sar miraklu f’©ufi. Kienet Noleen li salvatni u g˙allmitni ng˙ix ˙ajja ©dida bla ma nkisser lili nnifsi bla bΩonn. Il-fiduçja kbira li kelli f’Alla u x-xewqa kbira li kelli g˙al Noleen, ippremjawni bl-isba˙ rigal li qatt stajt naqla’.

Wara Noleen, twieldu Noella u Nicholai, tewmin f’sa˙˙ithom u mqarbin daqs g˙axart itfal f’daqqa.

J.GF

Meta kont g˙adni Ωg˙ira kont nadura lil ˙ija l-kbir, Dunstan. Kien ˙abib ta’ veru, bniedem li dejjem qabeΩ g˙at-tliet ˙utu bniet iΩg˙ar minnu.U kien jag˙mel affaritijiet sbie˙. Meta l-©enituri tag˙na kienu jkunu ‘l bog˙od mid-dar kien jag˙mel festi kbar li g˙alihom kien jistieden ˙afna nies. Kul˙add kien i˙obbu – imma anki linkwiet kien ji©ri warajh.

Da˙al suldat u spiççaw bag˙tuh g˙all-gwerra. Meta kellu biss g˙oxrin sena kien preΩenti meta kienu nqabdu pri©unieri u qatlu wie˙ed minn kull g˙axra tal-grupp tieg˙u.

Meta fl-a˙˙ar ©ie lura d-dar, kien inbidel ˙afna. Sar bniedem kwiet u l-anqas biss interessatu l-festa li l-©enituri tag˙na riedu jag˙mlulu. L-anqas ir-rigal ma nteressah.

Qatta’ l-ftit snin ta’ wara jipprova ji©i f’tieg˙u.

Imma qatt ma re©a’ ©ie g˙al li kien. Baqa’ mfarrak u dipress sa ma temm ˙ajtu huwa stess. Óalla nota jitlobna na˙frulu. Il-mewt tieg˙u sfrattatna lkoll. Il-©enituri tieg˙i isseparaw u jien kelli qalbi maqsuma.

Is-sena l-o˙ra, ftit ©ranet qabel il-Milied, çempilt id-dar, waqt li kont nivvja©©a, biex inkellem lit-tifel tieg˙i.

“Ma, çemplet mara mill-qorti u qaltli li g˙andha bΩonn tkellmek fuq ˙uk.”

Bdejt na˙seb li forsi kien hemm xi kont tal-Bank li kienu nsew. Çempilt dak il-˙in stess u qabbduni ma’ mara li qaltli, “Hawn mara li qed tfittixkom. Ti©i minnkom. Kont taf li ˙uk kellu tarbija? …Hello?” Tant kelli xokk fuqi li lanqas biss fla˙t nirrispondiha.

It-tfajla ta’ ˙ija kienet ˙ar©et tqila meta kienu l-kulle©© u, la Dunstan u l-anqas il-©enituri tieg˙i, qatt ma qalu lil ˙add. Issa, bintu kienet qieg˙da tfittixna. Bqajt fil-karozza, saqajja fuq il-brejk u nfqajt nibki.

Bonnie kellha tfulija fer˙ana. Il-©enituri addottivi tag˙ha kienu j˙obbuha – kienu t-tip ta’ ©enituri li Dunstan u t-tfajla tieg˙u kienu jixtiequ li jkollha binthom. IΩda,

matul ˙ajjitha, Bonnie kienet t˙ossha maqtug˙a mill-familja vera tag˙ha. Ta’ 34 sena ddeçidiet li tibda tfittex u damet tliet snin sejra hekk.

Dakinhar li da˙let fid-dar ta’ ommi, ksa˙t. Kienet ritratt ta’ ˙ija – imnie˙ru, ˙alqu u g˙ajnejh ko˙ol. Kienet qisha an©lu kif kienet wieqfa ˙dejn il-bieb fix-xemx. Bdejt ng˙id bejni u bejn ru˙i, Din hu bag˙atilna biex t˙obbna minfloku.

Introduçejt ru˙i u fil-pront ˙addnitni mag˙ha. Ìabet mag˙ha kaxxa mimlija ritratti ta’ tfulitha – tilg˙ab ma’ l-annimali u titbandal. Kienet tifla li dejjem qabΩet g˙al ˙addie˙or – tifla ferrie˙a, wiççha jixg˙el.

Fil-©ranet u l-©img˙at ta’ wara, bdejt in˙oss li naqqast toqol minn fuqi. Kelli rabja li qatt ma kont nammetti li kelli. Kont irrabjata g˙al ˙ija li kien ikkommetta suwiçidju. Kien tfarrak iΩΩwie© ta’ ommi u missieri u, jien u ˙uti l-bniet, konna nkwetati li t-tfal subien tieg˙i ukoll ma jkunux jifil˙u g˙all-˙ajja. G˙al ˙amsa u g˙oxrin sena s˙a˙, il-mewt ta’ ˙ija kienet baqg˙et quddiem g˙ajnejna.

Imbag˙ad ©iet Bonnie. Tant kienet tixbhu. Fakkritni kemm kien ©uvni tajjeb. Er©ajt bdejt nittama fis-sabi˙. U, fuq kollox, ˙firtlu.

Kemm hu veru li mix-xewk jo˙ro© il-ward!

RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

19

KONKORS ESPERJENZI u NOVELLI 2007 DIN IS-SENA WKOLL QED NISTIEDNU LILL-QARREJJA JIKTBU NOVELLI, STEJJER U ESPERJENZI BIEX INÌIBUHOM FIL-MAGAZINE TAGÓNA.

Ikteb xi ESPERJENZA li inti jew xi˙add li taf g˙adda minnha.

• L-Esperjenza trid turi xi valur poΩittiv jew uman biex twassal messa©© ta’ fara©, appo©©, u kura©© li min jaqraha.

• Flok issemmi l-ismijiet veri ta’ persuni jew postijiet, uΩa ismijiet o˙ra.

2. Dak li tikteb g˙andu jintbag˙at, jew ittajpjat. jew preferibbilment fuq diskett.

3. Isem il-kittieb/a m’g˙andu jidher imkien ma’ l-Esperjenza jew in-Novella, iΩda g˙andu jing˙ata biss nom-de-plume.

8. L-Esperjenzi jew in-Novelli ji©u eΩaminati minn bord li d-deçiΩjoni tieg˙u titqies finali.

9. Wie˙ed jew iktar mill-premjijiet jistg˙u ma jing˙atawx jekk l-Esperjenzi jew in-Novelli ma jil˙qux il-livell mixtieq.

4. In-numru tal-kliem g˙andu jidher fit-tmien l-Esperjenza jew in-Novella.

10. Id-data tal-g˙eluq biex jaslu l-Esperjenzi Is-su©©ett tan-NOVELLA jista’ jintg˙aΩel jew in-Novelli hi t-31 ta’ Diçembru, 2006 5. Indirizza l-kitba u / jew id-diskett tieg˙ek minn wie˙ed minn dawn l-oqsma: lil: • Il-paçi tal-qalb • Il-ma˙fra Premjijiet L-Ewwel: Lm25 Konkors Esperjenzi u Novelli 2006 • Il-vokazzjoni • Il-volontarjat

It-Tieni: Lm15 • It-tfal • Il-˙elsien mid-drogi jew xi vizzju RM 2000 - Lill Óbiebna

It-Tielet Lm10 • L-ambjent 78, Marquis Scicluna Str, Naxxar Il-Premjijiet ikunu book tokens li jistg˙u • Ir-relazzjonijiet bejn il-©enituri u l-ulied • 6. F’envelop ie˙or ibg˙at: jissarfu fil-Librerija Preca, il-Blata l-Bajda.

Ix-xju˙ija • Rispett lejn persuni ta’ reli©jon • In-nom-de-plume jew nazzjonalità differenti • Ismek u kunjomok • Xi tag˙lima kbira li ˙adt mill-˙ajja • Kif • L-indirizz bil-kodiçi postali tg˙ix it-tbatija b’mod poΩittiv • Xi valur • Jekk il-kitba hiex Esperjenza jew poΩittiv ie˙or

novella Il-Perspettiva tan-Novella trid tkun wa˙da li tag˙ti kura©© u ispirazzjoni u li tirrifletti l-valuri tal-Van©elu.

It-TUL ta’ l-Esperjenza jew tan-Novella g˙andu jkun ta’ bejn id-900 u l-1,000 kelma u mhux iktar.

Kondizzjonijiet biex tie˙u sehem 1. L-Esperjenza jew in-Novella trid tkun ori©inali u ma tkunx dehret f’rivista o˙ra f’Malta u G˙awdex

7. Kull Esperjenza jew Novella li tintbag˙at g˙all-Konkors tibqa’ proprjetà ta’ Lil Óbiebna u tista’ ti©i ppublikata.

GÓAÛ-ÛGÓAÛAGÓ Li qed ifittxu sens fil-˙ajja ˙biberija vera ma’ Ωg˙aΩag˙ bis-sens ˙in li jiskopru lil Alla minn ©ewwa

QUDDIESA bis-sens Kull nhar ta’ Sibt fil-Knisja ta’ Sarria, il-Furjana, fis-7.15 pm.

Tg˙inek issib dak li qed tfittex...

Jien kont suldat fil-Gwerra tal-Vietnam. Kont pilota ta’ l-ajruplani u sikwit kienu jqabbduna mmorru nitfg˙u bombi kimiçi fuq xi r˙ula. Imma dejjem, qabel immorru, konna naççertaw ru˙na li m’hemmx nies fl-ir˙ula.

informazzjoni ˙aΩina. Ix-xena ma setg˙etx tmur minn quddiem g˙ajnejja. Mort lura l-Amerika imma ma stajtx insib paçi. Kont nixrob ˙afna, ma stajt insib kuntentizza mkien. Fl-1990, irrikorrejt lejn Alla u ˙assejt li g˙alija jista’ jkun hemm xi forma ta’ ma˙fra. Bdejt na˙dem fi ˙dan il-knisja. Darba, fuq it-televiΩjoni er©ajt rajt lil din it-tifla. Sirt naf li dik it-tifla kienet salvat. Kienu operawha tobba u plastic surgeons Amerikani. Imma Kim kienet intuΩat ˙afna mill-propaganda Kommunista. Kienet intbag˙tet Kuba tistudja g˙al spiΩjara u hemm iltaqg˙et u ˙abbet arba minnhom bag˙tuni fuq missjoni b˙al ©uvni VjetnamiΩ. din. B˙as-soltu, kont ivverifikajt kienx hemm Wara ftit taΩ-Ωmien, Kim u Ωew©ha fittxew kenn nies fil-post u kul˙add qalli li l-popolazzjoni politiku fil-Kanada u llum kienu qed jg˙ixu hemm! Sirt kienet telqet kollha minn hemm. Tirt b˙as-soltu, tfajt naf ukoll li dakinhar meta Kim Phuc kienet in˙arqet il-bombi u r©ajt lura fil-baΩi. Ftit wara nara ritratt kien ©ralha hekk g˙ax kienet ˙ar©et minn fejn kienet f’©urnal. Dan ir-ritratt, li wara sar famuΩ mad-dinja qed tistkenn u g˙alhekk kien la˙aqha n-napalm. kollha, kien juri tifla VjetnamiΩa ti©ri biex tipprova F’Novembru 1996 sirt naf li Kim Phuc kellha ta˙rab minn ˙ruq kbir ikkawΩat min-napalm. Ir-ra˙al li ssemma kien sewwasew ir-ra˙al li kont ‘ibbumbardjajt’ tattendi çerimonja fejn kellu jkun hemm ˙afna veterani tal-Gwerra. Iddeçidejt li mmur. Kim Phuc tkellmet jien! u qalet li, li kellha tiltaqa’ mal-pilota li tefa’ n-napalm Ma fla˙tx naraha lil dik it-tifla – suppost li rfir-ra˙al tag˙ha, tg˙idlu li qatt ˙add ma jista’ jibdel ra˙al kien evakwat u battal min-nies! Kienu tawni

D

22

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

l-istorja, imma kul˙add jista’ jag˙mel il-©id u ja˙dem g˙all-paçi.

Jien bg˙attilha nota ma’ wie˙ed li kien hemm ˙dejja fejn g˙edtilha li xtaqt inkellimha u hu tahielha.

Imma rajt lil Kim tielqa ming˙ajr ma kellmitni. Óassejtni ddiΩappuntat. Imma ˙abib tieg˙i rani u wig˙edni li se jipprova jlaqqag˙na. Irnexxieli fil-fatt.

EΩatt kif Kim kienet die˙la f’karozza biex titlaq, daret u fet˙itli dirg˙ajha biex tilqag˙ni fi ˙danha. Jien g˙idtilha: Kemm jiddispjaçini! Jiddispjaçini – qatt ma ridt inwe©©g˙ek! U hi qaltli: Jien na˙fer. Na˙fer.

Stednitni mmur il-lukanda fejn kienet qieg˙da.

Tkellimna fit-tul! X’miraklu dan li kont qed inkellimha.

Kont ilni erba’ u g˙oxrin sena nissielet mal-kuxjenza tieg˙i u fl-a˙˙ar kelli x-xorti niltaqa’ mag˙ha u nkellimha. Fl-a˙˙ar kont fil-paçi mieg˙i innifsi u malpassat tieg˙i. Meta ma stajtx na˙fer lili nnifsi l-Mulej kien tani l-grazzja li naqla’ l-ma˙fra ming˙and dik li l-iktar setg˙et ta˙firli.

John Plummer Ritratt li dar id-dinja li juri tfal imwerwrin ja˙arbu minn djarhom ma˙ruqa mill-bombi tan-nar li tefg˙u l-Amerikani fil-Vietnam. It-tifla tan-nofs sfat ma˙ruqa, imma salvat. Hija l-istess tifla li dwarha titkellem din l-istorja vera. Il-fotografu gurnalista reba˙ il-Pulitzer Prize b’dan ir-ritratt fl-1972.

RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

23

G˙al Alla xejn m’hu Impossibbli!

Kont ili miΩΩew©a madwar sitt snin b’Ωew©t itfal Ωg˙ar.

F’dawn is-sitt snin, kont in˙ossni li mill-flus qatt ma stajna nie˙du ru˙, g˙alkemm Ωew©i dejjem ˙adem u jien kont bil-g˙aqal u nqassam il-flus b’attenzjoni kbira.

24

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

Darba fost l-o˙rajn Ωew©i qam filg˙odu u qalli li ma kienx qed i˙ossu f’siektu u kien se je˙odha sick leave.

G˙addew xi ˙mistax-il ©urnata u dan baqa’ jg˙idli li mhuwiex f’siktu.

Jien bdejt nissuspetta li dan g˙addej minn dipressjoni g˙ax la kien irid jin˙asel, bil-lejl il-˙in kollu jitqalleb u

kien jidher imdejjaq ˙afna. Jien kont ng˙idlu li dipressjoni ma taqbdekx g˙al xejn, sinjal li kellu xi ˙a©a qed tinkwetah. Imma hu kien jg˙idli li m’g˙andu xejn. Minn mo˙˙i kien jg˙addili kull suspett, forsi g˙andu o˙ra, forsi sar gay (peress li s-sess bejnietna kien kwaΩi spiçça). Forsi

©ie abbuΩat meta kien Ωg˙ir u elf ˙a©a o˙ra. Wara ftit Ωmien ma baqax jg˙idli li m’g˙andu xejn imma kien jg˙idli ‘jekk ng˙id lilek nistrie˙’.

Jien kont ng˙idlu li tkun xi tkun il-problema li kellu kont se nΩomm kalma u nipprova ng˙inu. Meta kont nistaqsih jekk fil-problema hemmx il-flus imda˙˙la, kien jg˙idli ‘u xi flus flus, Ωgur li le’. Jien dejjem emmintu, g˙ax jien lilu qatt ma gdibtlu f’xejn u kont nurih b’dak kollu li ng˙addi minnu. Kont ninnota li l-mobile tieg˙u il-˙in kollu jdoqq, wara ftit g˙amlu silent ukoll.

Jien kont dejjem nitlob u nistenna minn ˙in g˙all-ie˙or li se tisplodi bomba kbira. B’˙afna paçenzja kont inΩig˙el bih biex kemm jista’ ma jdumx ma jg˙idli x’kien ©ralu. Sa fl-a˙˙ar il-bomba faqqg˙et. Qalli li hu kien qabad il-vizzju tal-log˙ob, kien issellef xi flus u ried iroddhom lura. Jien kien xokk kbir g˙alija, g˙ax jien ma kont naf b’xejn . Il-flus dejjem ˙adt ˙siebhom jien u hu kien jie˙u çertu ammont biex jg˙addi kull ©img˙a. Ma kontx naf li, daqqa kien jg˙idli li l-karozza g˙amlilha Lm500 spejjeΩ, daqqa ˙a nsellef Lm200 lil o˙ti, u elf gidba o˙ra. Jien qatt ma gdibtlu u kont na˙seb li hu b˙ali.

G˙all-ewwel qalli li kellu ˙amest elef lira dejn u bejn il-karus tat-tfal,

bejn ftit li kellna m©emmg˙in u ©ebbidniehom u jien ˙sibt li lproblema ssolviet. Imma ma kienx hekk, g˙ax il-mobile baqa’ jçempel il-˙in kollu u darba minnhom çempillu wie˙ed u qallu li jekk mhux se je˙odlu l-flus ©ej jifqa’ l-bieb tad-dar u joqtol lilu u lill-familja kollha. Insomma wara ndunajt li kien g˙amel eluf kbar ta’ liri dejn, u kien issellef anke bl-uΩura. Jien bqajt nitlob ˙afna ’l Alla biex jg˙inna biex il-familja u Ω-Ωwie© tieg˙i ma jitkissrux. Imma kienet tidher impossibli. Ma stajtx in˙alli liΩ-Ωew© uliedi Ωg˙ar bil-gu˙. Ma stajtx nibqa’ fil-biΩa’ li xi ˙add ©ej jag˙milli xi xenata wara l-bieb jew iwe©©a’ lili u lil uliedna.

Ippakjajt kollox g˙alija u g˙at-tfal biex nitlaq mid-dar g˙ax Ωew©i beda jag˙tih ©enn b’din is-sitwazzjoni – kien ipprova jag˙mel suwiçidju kemm-il darba. Çempilt g˙at-taxi u g˙idtlu biex ma jdumx ma ji©i g˙ax ir-ra©el kien dalwaqt jasal lura mixxog˙ol. Kif wasal tat-taxi wasal hu mix-xog˙ol u kif ra lili u t-tfal wara l-bieb b’dawk il-basktijiet, i©©ennen.

Beda jibki, biex ma nitilqux g˙ax Ωgur ma kienx se jg˙addi ming˙ajrna.

Insomma bdejna mmorru lCaritas u beda jidher xaqq dawl.

Sibna g˙ajnuna kbira. Nies vera ddedikati u g˙alija qaddisin minn din id-dinja. Bl-g˙ajnuna tag˙hom u fuq kollox t’Alla l-Imbierek il-familja tieg˙i ma tfarrkitx. Ma kienx façli g˙ax bid-dejn li g˙amel baqg˙alna ˙afna xi n˙allsu. Ir-ra©el kellu jΩid aktar xog˙ol u jien ukoll kelli mmur na˙dem. IΩda jien nippreferi li qed inbati b’dan il-mod milli kieku nara l-familja mkissra.

Dak li kont nara li kien impossibli g˙alija, g˙al Alla ma kienx u issa kuntenta ˙afna bil-bidla f’Ωew©i u bilfamilja tieg˙i minkejja l-mew© g˙oli li ffaççjajna. Din it-tbatija g˙allmitni ˙afna. Kull darba li nara t-tfal bilplatt quddiemhom ng˙idlu ’Grazzi Mulej’ g˙ax gieli ma kellniex x’nieklu.

Nirringrazzja ’l Alla wkoll kull jum li ng˙addi ma’ Ωew©i.

Kemm hu sabi˙ li jkollok ’l Alla b˙ala ç-çentru ta’ ˙ajtek. Ming˙ajru Ωgur ma kont nag˙mel xejn. Grazzi Mulej u nixtieq li xi ˙add jie˙u ftit kura©© mill-istorja tieg˙i g˙alkemm jien ma jien xejn u dg˙ajfa. Kemm hu sabi˙ li meta jkun hemm problema fiΩ-Ωwie© nag˙tuha ’l Alla l-Imbierek u mhux inkissru Ω-Ωwie©. Isba˙ millg˙aqda fil-familja m’Alla m’hawn xejn.

Kuntenta RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

25

Il-Pjan Inbidel…

Qarrejja tiktbilna dwar kif laqatha artiklu li deher fil-Óar©a t’Ottubru.

Il-pjan inbidel…tieg˙i wkoll. Qrajt b’interess l-artiklu ‘Il-Pjan Inbidel’ fil-˙ar©a ta’ Ottubru ta’ l-RM2000 Lil ˙biebna, u veru laqatni. Óassejtu eΩatt g˙alija jew qisu ktibtu jien. Il-pjan tieg˙i wkoll inbidel u g˙adni mkissra u bla ebda risposta. Forsi g˙ax ma qsamtx il-˙a©a ma’ xi ˙add ˙assejt il-˙a©a ikbar. Il-pjan tieg˙i fassaltu tista’ tg˙id jien, imma wa˙˙alt f’Alla minkejja li naf li Ωgur ma fasslux g˙alija Hu. MiΩΩew©a ra©el sew u ˙abrieki imma nieqes mill-karezzi. G˙alih li jag˙tina l-flus hu biΩΩejjed.

Jekk nipprova nifta˙ qalbi mieg˙u, hu jara kif jag˙mel u jwaqqa’ kollox g˙aç-çajt. Dan hu parti mill-karattru tieg˙u, dejjem ferrie˙i u l-problemi i˙allihom g˙al ˙addie˙or. Il-pjan tieg˙i ta’ familja kuntenta beda jixxaqqaq.

Iltqajt ma’ stran©ier. Deher li hu sinçier.

Il-pjan tieg˙u u tieg˙i sabu ru˙hom l-istess.

Xtaqna l-istess ˙a©a. Deher pjan sabi˙. Fassalnieh apposta g˙alina. G˙adda Ω-Ωmien u l-pjan inbidel ˙esrem. Telaq lura bla ma hu stenna. Pjan li kisser kollox g˙alkemm nipprova insewwih. Il-pjan tieg˙i hu li xi darba nkomplu fuq il-pjan li tkisser imma, forsi g˙ax hu bniedem matur, il-pjan tieg˙u qed jie˙u forma o˙ra. Jaf illi l-pjan tieg˙u g˙alija hu ˙biberija u diffiçli li jkun im˙abba, issa li l-pjan ori©inali tkisser.

Veru li l-pjan fassaltu jien, imma possibli Alla fil-pjan tieg˙u g˙alija kellu mpin©i dan kollu?

Ma setax biddlu? Jekk veru hu Alla ta’ m˙abba g˙aliex qed inbati dan kollu jew g˙aliex, la l-pjan tieg˙i kien qed jinbidel, ma’g˙innix fih? Tg˙id g˙ad jien ukoll nispicca ng˙id ‘Imn’ Alla!’?

Bla Ebda Pjan Sod

26

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

G˙aΩiΩa, Kemm hi misteru kbir il-˙ajja! Ma tistax ma tistaqsix: imma jeΩisti pjan jew kollox isir bl-addoçç? G˙aliex jinbtu çerti çirkustanzi? Min jiddeçiedi x’se ji©ri: il-bniedem jew Alla?

X’jiddependi minn Alla u x’jiddependi mill-bniedem?

L-ewwel u qabel kollox je˙tie© nifhmu u naççettaw li Alla qatt ma jag˙mel xejn wa˙du. Dejjem irid ja˙dem id f’id mag˙na.

G˙alhekk dejjem jistenniena u jimxi pass pass mag˙na. Irresponsabiltà tag˙na qatt ma jerfag˙ha hu g˙alina. Daqskemm a˙na, ta’ bnedmin li a˙na, ma nistg˙ux nag˙mlu dak li jista’ jag˙mel hu.

Meta int aççettajt u ddeçidejt, quddiem Alla, li t˙obb lir-ra©el li ΩΩewwi©t, dik kienet deçiΩjoni tieg˙ek u Alla jirrispettaha mija fil-mija. Min-na˙a l-o˙ra huwa veru li Ωew©ek mhux ra©el perfett u Ωgur li g˙andu d-difetti u d-djufijiet tieg˙u. Il-kwistjoni hija kif, b˙ala miΩΩew©in tistg˙u tag˙rfu tg˙ixu mal-karattri differenti ta’ xulxin. Dan kollu jiddependi mid-deçiΩjonijiet li nie˙du fil-˙ajja ta’ kuljum: kemm a˙na kapaçi nitkellmu b’mod miftu˙ dwar il-problemi, kemm kapaçi na˙fru, kemm nifhmu tassew lil xulxin u l-bΩonnijiet ta’ xulxin, kemm kapaçi nag˙mlu sagrifiççju biex l-im˙abba ma tmutx, u elf deçiΩjoni o˙ra.

Fl-istess ˙in jibqa’ l-fatt li, minkejja l-isforzi ta’ kul˙add, ji©u sitwazzjonijiet fejn ir-relazzjoni ssir diffiçilissma u donnhom il-bibien jing˙alqu kollha. Wie˙ed i˙ossu frustrat u wa˙du. U na˙seb li int hekk ©ralek. L-im˙abba lejn Ωew©ek bdiet tibred u int sibt ru˙ek fi bΩonn kbir ta’ min i˙obbok u min jurik lattenzjoni, il-karezzi u l-im˙abba li g˙andek bΩonn.

Ma niskantax li l-ewwel ra©el li ltqajt mieg˙u li uriek imqar ftit minn dan kollu, qalbek intrabtet mieg˙u. U l-qalb m’g˙andhiex ra©uni. Jekk tin©ibed ma tibqax tirra©una x’inhu sewwa jew le. Sibt ru˙ek marbuta mieg˙u u qalbek bdiet tittama li hu jista’ jag˙tik dak li kont ilek tit˙abat biex tirçievi ming˙and Ωew©ek.

Dan mhux xi pjan li mar ˙aΩin. Dan hu Ωvilupp tal-˙ajja u riΩultat tad-djufijiet li hemm f’kull persuna.

Il-mistoqsija l-kbira, meta ji©ru ˙wejje© b˙al dawn, hija: x’deçiΩjoni g˙andek u tista’ nie˙u?

Tista’ t˙alli lil qalbek tmexxik hi u twarrab lil Ωew©ek biex

tintrabat aktar ma’ dan ir-ra©el li mhux tieg˙ek. Tista’ wkoll timxi fuq triq ferm aktar iebsa: tissallab biex tibqa’ fidila g˙allweg˙diet li g˙amilt quddiem Alla u tit˙abat biex issewwi dak li jista’ jissewwa fir-relazzjoni ma’ Ωew©ek.

Mid-dehra, jekk fhimtek tajjeb, ir-ra©el li ltqajt mieg˙u ˙a t-tieni triq. Iddeçieda li ma jid˙olx f’relazzjoni ta’ m˙abba mieg˙ek imma lest joffrilek biss ˙biberija li ma xxellifx iddoveri tieg˙ek ta’ mara miΩΩew©a. Jekk hu hekk, dan hu ra©el li ta’ min jammirah g˙all-kura©© u s-sinçerità tieg˙u.

Forsi aktar milli titlob biex xi darba jse˙˙ il-pjan li fassalt int, ikun ferm a˙jar li taqbad l-istess triq li qed jurik dan irra©el, tid˙ol fik innifsek u tag˙mel il-kura©© biex il-problema ma’ Ωew©ek tiffaççjaha u tara x’tistg˙u tag˙mlu dwarha. Ikun ferm a˙jar milli tibqa’ tg˙ix bit-tama li xi darba jse˙˙ pjan li Ωgur mhux ta’ ©id g˙alik u g˙all-familja tieg˙ek.

U hawn jid˙ol Alla. Hu mhux se jikkmanda lil qalbek lejn min g˙andha jew m’g˙andhiex tin©ibed. Mhux hekk g˙amel meta int g˙aΩilt li t˙obb lil Ωew©ek? Mhux Alla kkmandalek qalbek biex tin©ibed lejh dak iΩ-Ωmien. Kont ˙ielsa li tag˙Ωlu b˙ala Ωew©ek.

Issa wkoll int ˙ielsa li ©©edded din l-g˙aΩla u lil qalbek tg˙innha, b’˙afna ©entilezza u b’˙afna kura©© u sodezza, biex ma ta˙rabx mill-isfida li g˙andek quddiemek. Hawn Alla lest li jsa˙˙ek u jimlik bil-kura©© biex tag˙raf i©©edded l-im˙abba lejn Ωew©ek li ttappnet tul iΩ-Ωmien.

U Alla jinqeda b’dawk ta’ madwarek biex jg˙inek. Joffrilek bosta mezzi. Itlob parir, kif qed g˙amilt meta ktibt l-ittra tieg˙ek. Imma mhux biΩΩejjed. Mur fittex xi ˙add li kapaçi jg˙inek, xi counsellor, jew saçerdot ta’ esperjenza, biex joffrilek is-support li Ωgur g˙andek bΩonn b˙alissa biex tag˙raf timxi fuq din it-triq tas-sagrifiççju li g˙andek quddiemek.

Lil Alla kellmu u itolbu, imma mhux biex huwa jwettaq il-pjan tieg˙ek. Itolbu biex ter©a’ tiskopri dak il-pjan ori©inali li int fassalt mieg˙u meta ˙abbejt lir-ra©el li g˙andek u ddeçidejt li taqsam ˙ajtek mieg˙u, fis-sa˙˙a u fil-mard, fil-fer˙ u fin-niket, fis-sabi˙ u fl-ikrah. Forsi mhux hekk ˙abbna Dak li l-pjan tieg˙u minn dejjem kien li j˙obbna, ukoll jekk a˙na ma n˙obbuhx!

Fr Paul RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

27

WERREJ GÓAS-SENA 2006 APPREZZAMENT

Profeta ta’ Ωmienna • Brother Roger Schutz • Jannar Saçerdot u g˙alliem Fr. Anthony Gauci sj 19332006 • Marzu Nimmissjawhom • Br Magri, Fr Mallia, Fr Camilleri, Fr Azzopardi • Ottubru COMIC Nies tas-sulfarini • Mill-˙ajja ta’ kuljum • Awissu-Sett

ESPERJENZI

Iebes daqs iΩ-Ωonqor • Refu©jat SudaniΩ flEtijopja jirrakkonta • Jannar L-akbar riskju • Minflok la˙qet avukat marret il-missjoni • Jannar Qabadli idi… • Il-marda ta’ l-AIDS fuq binha • Frar Min ©ab din it-tarbija? • Support kbir g˙allomm mhux miΩΩew©a • Frar Orrajt ma! • G˙al naqra ma tliftx lil ibni • Frar Ûew© Ωg˙aΩag˙ jg˙idu Iva • Il-mixja ta’ Ωew© novizzi ÌiΩwiti • Frar Normali jew le • Tabiba li ta˙dem ma ‘Doctors without frontiers’ • Marzu Tlift sieqi u sibt min jien • Alla ©abni minn ‘jien kont’ g˙al ‘jien jien’ • Marzu Riedni nne˙˙iha… • Bit-talb l-boyfriend ma baqax jinsisti fuq abort • Marzu It-tattoo • Sieg˙a biex tag˙mlu, sena biex tne˙˙ih • Marzu Wiçç imb’wiçç mat-tbatija • Tfajla g˙amlet volontarjat f’Cottolengo • Marzu A˙fruli • Omm Rwandija titlef lir-ra©el u lit-tfal • April Rajt il-faqar...rajt il-fer˙ • Nies fl-E©ittu fi bΩonn kbir • April Solidarjeta’ kbira • Esperjenza kerha m˙allta ma’ ˙afna tajjeb • April Basta tg˙ix int! • Ittra t’omm li g˙aΩlet li tmut u tg˙ix it-tarbija • Mejju Fil-ba˙ar ta’ ˙ajti • Fil-biΩa’ ntelaq fil-Mulej Mejju Il-Kastita’ possibbli • L-omosesswali wkoll 28

DIÇEMBRU 2006 • RM2000 Lil-Óbiebna

jistg˙u jg˙ixu ˙ajja safja • Mejju Intajjar buΩΩieqa • Emmnet li ˙uha miet min˙abba fiha • Mejju Intom id-dawl tad-dinja • Kuntent li ma nag˙mel xejn ˙lief naqdik Mulej • Mejju Ippruvani u tara • Id-droga twasslek sa l-infern ta’ ˙ajtek • Mejju Edizzjoni Speçjali ‘Il-pellegrin Injazju’ • IlÓajja ta Sant’Injazju ta’ Loyola • Ìunju-Lulju L-anqas il-pont ma baqg˙alhom • Ng˙inu tfal jg˙ixu barra fil-gwerra • Awissu-Sett Tlift u rba˙t! • Serena Williams da˙˙let lil Alla f’˙ajjitha • Ottubru Wara l-attakki tal-11 ta’ Settembru • Wara li missejt il-mewt biddilt ˙ajti • Ottubru Jien ukoll kapaçi • Bid-determinazzjoni fil-˙ajja tasal fejn tixtieq • Ottubru G˙arab u Lhud... Ma˙fra flok vendetta • L-organi t’ibnu jag˙tihom lill-g˙edewwa • Ottubru Biçça rakkmu sabi˙a • Fl-ikrah u s-sabi˙ il-˙ajja rakkmu s˙i˙ • Ottubru Dejjem tid˙ak • L-eΩempju tajjeb t’Omm twajba • Ottubru Ûew© nifsijiet • Twelid u mewt fi Ωmien sentejn • Ottubru Esperjenza bis-sens • Volontarjat mat-tfal ta’ Bari • Ottubru G˙ama jitla’ l-muntanja Everest • Diterminazzjoni “g˙amja” • Novembru L-ewwel dak li hu ©ust • Ìinekologa tirrakkonta dwar l-abort • Novembru Ma nistg˙ux nitilfu vuçi b˙al din • Placido Domingo jg˙in lill-g˙adu tieg˙u • Novembru Issa wie˙ed ta’ Ìewwa… • Fr Michael Bugeja ifisser l-ordinazzjoni tieg˙u • Novembru G˙aliex? • Missieri kien fuq il-flight li niΩel fuq Pentagon • Novembru Voices • Intervista m’ xi nies li ˙adu sehem fil-kor • Novembru Lil min g˙andna n˙obbu? • “Xejn li jsir b’im˙abba mhu mitluf” • Diçembru Fl-a˙˙ar sibt il-paçi • Wa˙da mill-vittmi lil suldat tal-Vietnam • Diçembru

Noleene tag˙na • Kif irnexxielha to˙ro© minn dipressjoni • Diçembru Tliet brothers ÌiΩwiti • 3 ˙ajjiet ta’ servizz mo˙bi fl-g˙alqa tal-Mulej • April

ÓSIBIJIET

Is-sena t-tajba…kompli ikber • Tie˙u gost tikber bis-sens • Jannar Ta˙t il-qoxra • In˙arsu lejn il-karattru talbniedem • Jannar Kun Qamar • Irrifletti d-dawl lil ˙addiehor • Jannar Im˙abba vera jew crush tal-mument? • Punti li jg˙inuk tara l-im˙abba vera bejn koppja • Jannar Kif tista’ ma temminx? • Esperjenzi mqabbla mal-˙ajja ta’ Kristu • Frar Alla jg˙id il-Kredu • Iva Alla jemmen fina • Frar Jekk trid tkun l-isba˙ jew l-ikrah bniedem…

• Il-˙ajja ming˙ajr im˙abba ma tag˙milx sens • Frar Tbikkihiex • Il-vjolenza toqtol il-familja • Marzu U Alla ˙alaq lapes ... • Il-˙idma tal-bniedem fid-dinja tixbah lil ta lapes • April Superhero! • Ejja nibdew minn ta’ madwarna • April Parir ta’ Professur • 3 punti g˙aqlin minn kirurgu famuΩ • April Kollox Ωmienu • X’qed tag˙mel b’˙ajtek? • Mejju Il-world cup g˙addiet jew g˙adha sejra? • Trid tkun supporter Nisrani? • Awissu-Sett It-tifel Ωghir u r-ra©el xi˙ • Darbtejn insiru tfal?

• Awissu-Sett Karfusu!...Ta’ Barraminnhawn! • Ix-xitan m’g˙andux ˙alib... • Ottubru Il-pjan inbidel... • Il-bniedem jipproponi u Alla jiddisponi • Ottubru Kelb wara l-bieb • Wara l-mewt hemm post isej˙ulu ©enna • Novembru Meta tidher quddiem Alla • Alla jsaqsik kemm kont ©eneruΩ • Novembru Baqg˙u jinnamraw... • MiΩΩew©in u g˙adhom g˙arajjes • Novembru X’tara meta...? • Kull bniedem huwa xbieha t’Alla • Novembru Basta ma ji©ux hawn • Alla j˙obb lil kul˙add

WERREJ GÓAS-SENA 2006 indaqs u a˙na? • Novembru Óa©a mo˙©a©a... • Il-mobile jew il-Bibbja? • Diçembru

ITTRI

A perfect match • Fl-okkaΩΩjoni tal-25 sena Ωwie© • Frar Ûag˙Ωug˙ omosesswali jistaqsi • Hemm ˙afna x’titg˙allem mis-salib • Marzu Jiktbulna l-qarrejja • Bis-sa˙˙a tar-rivista ma naqtax qalbi • April Il-kuruni tar-ruΩarju tieg˙i ko-inçidenza? • Ìesu’ kien viçin tieg˙i l-lejl kollu • Mejju Kif qatt nista’ Mulej... • Nispera li kuntent bija Mulej fix-xog˙ol t’omm • Mejju Grazzi ˙afna • Grazzi ta’ l-artiklu fuq lomosesswali • Awissu-Sett Noffru l-g˙ajnuna tag˙na • G˙andi bΩonn lil min jie˙u ˙siebi • Awissu-Sett G˙andi vizzju ikrah • Il-masturbazzjoni • Ottubru Ófirtlu darbtejn, imma... • Tixtieq parir g˙ax ir-ra©el qalibhielha 3 darbiet • Novembru Jiktbulna l-qarrejja • Solidarjeta’ ma’ l-inçident tal-˙ruq tal-karozzi • Novembru Il-pjan inbidel • MiΩΩewga t˙oss li kollox falla • Diçembru G˙al Alla xejn m’hu impossibli! • Naqsmu l-problemi tag˙na m’Alla • Diçembru Jiktbu l-qarrejja • Ommijiet imwe©©g˙in • Diçembru Ittra minn Alla lil tarbija fil-©uf • A˙na ççkejknin tieg˙ek Mulej • Mejju

POEÛIJI

Imxennaq g˙al-liberta’ • Liberu f’idejn Alla • Jannar In˙ossni g˙ajjien • Il-pis tal-˙ajja • Frar Allat modern • Na˙sbu biss fil-materjaliΩmu • Marzu Fejn kont Mulej? • Lill-ommijiet kollha li ˙allew din id-dinja • Mejju Ja bniedem • Sakemm issib l-im˙abba • AwissuSett Milied modern • Kif inbidel il-Milied • Diçembru

PARIRI

L-ittri waqfu, imma l-im˙abba… • L-im˙abba bejniethom ma mietet qatt • Jannar Fil-kju tas-sema • L-aqwa li tag˙mel kollox b’im˙abba • Jannar Irrid intir • Ix-xewqat ta’ ˙ajtek trid taqdef g˙alihom • Jannar Anqas g˙araftek… • Kun kuntent bik innifsek RAKKONTI • Jannar UΩat g˙ajnejja • Omm g˙amja tg˙ix ˙ajja Sid is-snin • Napprezzaw il-˙olqien • Jannar normalissima • Frar Din ˙ajti… • It-tbatija biex trabbi familja • Frar L-aktar ˙a©a g˙aΩiΩa • Il-˙in prezzjuΩ • Frar Ólisniehom mit-Torok • Rakkont imqanqal ta’ Kienu ˙bieb tal-qalb • Injazju, Pietru Favre, Ωmien it-Torok u Dragut • Frar Fran©isku Saverju • Marzu Nicholas • Imsawta mir-ra©el tag˙ha • Marzu ÌiΩwita mqareb • Beatu ÌiΩwita Miguel Pro • Il-klassi 5B u l-lezzjoni tal-politika • G˙alliema Marzu ©dida bidlet klassi • Marzu Richie • ÌiΩwita ˙allas b’˙ajtu g˙all-©id ta’ Il-bieb dejjem miftu˙ g˙alik! • Omm baqg˙et ˙addie˙or • April Povru Kamaleonte • Mumenti sbie˙ biex ˙ajjitna tistenna lil bintha ti©i lura • Marzu Nitla’ kull muntanja... • Kull omm lesta li issir interessanti • April tag˙mel kollox g˙at-tfal • April Is-serduk ta’ l-G˙id • Fr. Camilleri jirrakkonta Is-sbu˙ija vera • L-im˙abba vera hi m˙abba ©rajjiet fuq is-serduk • April mo˙bija • April IΩ-Ωmien isajjar il-bajtar! • Nirba˙ biΩa’ u Id˙ol int ukoll • Kul˙add jag˙mel xi ˙a©a tajba titwieled o˙ra • Mejju Ommi...mara ordinarja, imma speçjali Mhux • April Inbiddel it-tren? • A˙na sejrin fid-direzzjoni l-flus kollox biex tkun kuntent imma Alla • Mejju t-tajba? • Mejju Lest tissogra? • Min ma jissugrax m’huwa xejn Kemm tiΩen qatra borra? • Anke bniedem • Mejju wie˙ed jista’ jag˙mel differenza • Mejju G˙axar a˙wa • Mag˙qudin minkejja l-firda • Ma kienx ra©el kattiv • Qatt mhu tard biex Awissu-Sett ta˙fer u ter©a’ t˙obb • Mejju Safra speçjali • Id-dulur hemm jibqa’ imma 3000 A.D. • Ejja nibΩg˙u g˙ad-dinja jg˙inek tikber • Awissu-Sett Awissu-Sett Kemm ma taf xejn binti! • Il-mara dejjem G˙ajn wa˙da biss • In˙ossni kburija li ibni qed ˙admet bla paga u b’im˙abba • Novembru Ìellieda g˙all-˙ajja • Wara li mardet u fieqet ma jara b’g˙ajnejja • Awissu-Sett Il-Pudina tar-ross • In˙obbok fit-tajjeb u l-˙aΩin baqg˙etx kwieta • Diçembru • Awissu-Sett Taf taqra l-idejn? • L-idejn - l-img˙aref tal-fidda STEJJER Stejjer Ωg˙ar...tag˙limiet kbar... • Nitg˙allmu • Awissu-Sett Il-werΩieq • Óafna drabi nag˙Ωlu li nisimg˙u li bl-affarijiet sbie˙ ta’ ˙addie˙or • Marzu rridu • Awissu-Sett Ma, mhux se nsir soru... • Omm ma t˙allix lil Il-komponiment ta’ Tommy • Im˙abba kbira bintha tag˙Ωel li tixtieq • April minn tifel g˙all-©enituri tieg˙u • Ottubru Reb˙a doppja • Reba˙ it-tellieqa u reba˙ il-˙ajja Taf xiex...? • Naraw lil Alla sabi˙ f’kul˙add • • Jannar Novembru Dak li tiΩra’, ta˙sad… • Im˙abba t’omm fitMin hu fqir? Min hu sinjur? • Napprezzaw kull trobbija t’uliedha • Jannar ˙a©a Ωg˙ira li g˙andna Jien kont hemm • Infermiera tajba ˙afna • • Novembru Jannar Ftit pariri g˙all-˙ajja • Nippruvaw ng˙ixu ˙ajja a˙jar • Awissu-Sett Ìdid fjamant • Kif inΩommu Ωwie© ˙aj • Awissu-Sett

RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

29

WERREJ GÓAS-SENA 2006 Jimmy • It-tifel bag˙at ittra lil ommu mill-©enna • Novembru X’sibt, meta fta˙t qalbi? • Ìesù jg˙ammar fil-qlub ta’ kul˙add • Novembru Kemm jien beΩΩul! • L-affarijiet ma ji©rux b’kumbinazzjoni • Novembru Il-kuxxinett ta’ George • Minflok g˙ajjarthom tlabthom l-g˙ajnuna • Novembru Kapaçi nibnu pont? • Pont uman: g˙aqda bejn il-bnedmin tad-dinja • Diçembru Mix-xewk jo˙ro© il-ward • It-tifla ta’ ˙uha bidlet kollox • Diçembru G˙aqqadtu s-sett? • Ìesu’ jid˙ol f’˙ajjitna b’mod l-aktar sempliçi • Diçembru Sabitni hi • Il-Bibbja tibqa’ ti©ri warajna sakemm issibna • Diçembru

Ta’ min hu l-party? • Qed ninsew lil Ìesu’ filMilied • Diçembru

Mulej - Il-Paçi • April Ibg˙atli lil xi ˙add • Irrid ng˙in lil xi ˙add • April

TAGÓLIM

TAGÓRIF

Moviment dwar it-tarbija fil-©uf • Ng˙oΩΩu l-˙ajja sa mill-bidunett • Frar Tixtieq ti©i tg˙inhom? • G˙in lil min hu anqas ixxurtjat minnek • Frar Belag˙hom l-ilma • Il-ba˙ar Mediterran l-akbar çimiterju tad-dinja • Frar Knisja tal-ÌiΩwiti f’Tas-Sliema • Kif saret u min jie˙u ˙siebha • Marzu TALB Il-log˙ba tal-babyz • Punti g˙all-©enituri biex Appostolat tat-talb • Solidarjetà • Ottubru Talba mill-©enituri g˙al tarbija f’©uf ommha l-internet jintuΩa sew • Ottubru Volontarjat • Oqsma differenti fejn wie˙ed jista’ • Bierek, seddaq, Ωejjen, lil din it-tarbija • Frar jg˙in • Novembru Henjin dawk li j©ibu l-paçi • Xewqa wa˙da Lejn ˙ajja sesswali isba˙ • Meta hu l-mument tajjeb g˙as-sess? • April Tinsiex t˙oll il-˙bula! • B’˙ajja mg˙a©©la ma nkunux nafu x’qed nag˙mlu • Awissu-Sett Stejjer Ωg˙ar minn nies kbar • Fil-˙ajja kull ˙a©a li ti©ri hija importanti • Ottubru

L-istorja ta’ tliet Tenuri mhix kollha vera Fl-a˙˙ar ˙ar©a ta’ l-RM2000 Lil ˙biebna ©ibna storja dwar Tliet Tenuri. Xi qarrejja kitbulna u qalulna li dik l-istorja mhix kollha vera. Qed in©ibu hawn il-fatti

kif ©raw. L-istorja li konna ©ibna tista’ tkun ta’ ©id fl-messa©© tag˙ha, imma rridu nΩidu li l-fatti ma ©rawx kif inhuma rakkontati fiha.

Fi-fatt il-‘Fondazzjoni Hermosa’ ma teΩistix. Hemm g˙idud li din ilFondazzjoni bdiha Placido Domingo biex jg˙in it-tenur Jose Carreras fil©lieda tieg˙u kontra l-lewkemja.

Fil-realtà José Careras fil-1987 kien verament marid serjament bil-lewkemja. Kellu jg˙addi minnumru ta’ kuri ta’ ‘chemotherapy’u ‘radiotherapy’ kif ukoll trapjant tal-mudullun. IΩda mhux talli fieq, imma seta’ jkompli bil-karriera tieg˙u fil-kant. Din l-esperjenza ©eg˙litu jwaqqaf il ‘Fundacio Inernacional José Carreras’ fl-

1988. Din il-Fondazzjoni kienet tag˙ti appo©© li dawk il-pazjenti bil-lewkemja kif ukoll tag˙mel riçerki mediçi fuq din il-marda. Sabiex jin©abru fondi g˙al dan il-g˙an, José Carreras flimkien ma’ Placido Domingo u Luciano Pavarotti tellg˙u l-ewwel kunçert tat-Tlett Tenuri waqt il-FIFA, Tazza tad-Dinja 1990 ©ewwa l-Italja. Dan il-kunçert kien ta’ suççess kbir u bidu ta’ ˙afna aktar kunçerti u albums.

Ta’ min jg˙id ukoll li José Carreras u Placido Domingo qatt ma kienu g˙edewwa u qatt ma kien hemm xi klawsoli fil-kuntratti tag˙hom li jg˙idu li ma jistg˙ux ikantaw flimkien.

G˙al iktar informazzjoni tistg˙u iΩΩuru l-website: ‘http://en.wikpedia. org/wiki/Hermosa Foundation’

Ommijiet Imwe©©g˙in Jiena mara miΩΩew©a, g˙andi 29 sena u g˙andi tlett itfal. Nixtieq nirringrazzjak ta’ dan il-magaΩin RM2000 Lil Óbiebna hekk importanti u interessanti. Il-mama tieg˙i tirçevih u wara tg˙addih lili.

Jiena nixtieq nikteb ittra lillommijiet li jkunu mwe©©g˙in ˙afna mill-ir©iel tag˙hom jew minn uliedhom stess.

Din ser tkun g˙al ommi stess.

G˙aΩiΩa Ma, Jiena bintek nixtieq li ng˙idlek li n˙obbok ˙afna. Ma, j’Alla l-Mulej jag˙tik s-sa˙˙a u g˙omor twil biex tkun tista’ tgawdi lin-neputijiet li g˙andek. Ma, nixtieq ng˙idlek biex ta˙firli ta’ kemm-il darba we©©ajtek b’ilsieni jew forsi anke bl-im˙abba li forsi ma tantx urejtek meta kont g˙adni xebba.

Ma, forsi qatt ma g˙idtlek biex ta˙firli ta’ kemm-il darba we©©ajtek.

Ma, naf kemm kont imwe©©a’ meta wliedek we©©g˙uk jew minn Ωew©ek u qatt ma jg˙idulek biex ta˙frilhom.

Forsi qatt m’g˙idnielek bil-kliem dak kollu li xtaqna li ng˙idulek, forsi

kemm in˙obbuk, jew forsi kemm-il darba we©©ajniek imma issa qeg˙din ng˙idulek bil-miktub.

Ma, dan qed ng˙idulek bil-miktub g˙ax forsi qatt ma kellna l-˙ila ng˙idulek. Jiena naf x’ ji©ifieri g˙ax issa, anke jiena sirt omm. Ma, inti taf kemm g˙adhom Ωg˙ar it-tfal tieg˙i u dawn g˙adhom ma jafux x’inhi l-im˙abba li jag˙tu l-©enituri jew in-nanniet. Ma, nixtieq ng˙idlek grazzi mill-qieg˙ ta’ qalbi ta’ dak kollu li tag˙mel mag˙na u ta’ kemm tie˙u paçenzja bina. Ma, it-tfal jixtiequ jg˙idulek li j˙obbuk ˙afna w anke jg˙idulek grazzi ta’ dak kollu li tag˙mel mag˙na.

Ma, jiena issa g˙addejja mill-istess esperjenza li kont g˙addejt int meta kont g˙adek iΩg˙ar. Forsi g˙adek ma ndunajtx li anke jiena b˙alissa qieg˙da n˙ossni xi ftit mwe©©a’ u ˙add ma qed jinduna. Óadd g˙adu ma jaf kemm hu diffiçli biex jinduna meta jkun hemm xi ˙add li jkun imwe©©a’ u ji©i biex ja˙fer lil dawk ta’ madwaru g˙ax huma ma jkunux ndunaw bil-˙sara li tkun saritilhom.

Ma, ma baqax xi ng˙idlek ˙lief li tie˙u ˙sieb sa˙˙tek u j’Alla jkollok aktar g˙omor u anke sa˙˙a biex tkun tista’ tie˙u ˙siebna u anke paçenzja bina. Grazzi ta’ kollox ma.

Minn bintek M.C. Abela RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

31

BIEX IÌÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK U TgÓin FIL-ÓIDMA TAL-ÌiÛwiti Imla’ il-formola l-bajda li ssib fin-nofs ta’ din il-˙ar©a Ibg˙at offerta maΩ-Ωew© liri ta’ l-abbonament regolari.

Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA: Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar.

G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibg˙atu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament.

Biex i©©edded

Biex i©©edded

PERMEZZ TAL-MOBILE

PERMEZZ TAT-TELEFON

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

ATTARD

BALZAN BAÓRIJA BIRKIRKARA BIRÛEBBUGIA BURMARRAD BUSKETT DINGLI FGURA FLORIANA GÓARGÓUR GÓAXAQ

GUDJA GÛIRA KIRKOP M’SCALA MANIKATA MELLIEÓA MÌARR MOSTA

MQABBA MSIDA NAXXAR QORMI

RABAT SAFI

50618916 jekk tixtieq taghti offerta ta’ Lm 3 50519210 jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ Lm 5 (li minnhom 30 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

(li minnhom 50 çenteΩmu jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA. G˙al kull tag˙rif: RM-LIL ÓBIEBNA, c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna In‐Naxxar NXR 03 Tel: 2141 2606 • Mobile: 7982 6899 Email: rmlh@jesuit.org.mt

2141 8028 2141 8031 2149 2288 2145 9135 2149 2578 2165 4518 2158 1122 2145 6227 2145 2859 2180 2021 2124 2230 2143 1177 2189 8052 2189 2005 2169 6336 2133 5231 2164 2144 2163 7881 2157 6769 2157 3317 2157 4658 2143 3769 2143 3835 2168 3070 2123 8804 2141 1859 2148 7282 2149 4097 2145 6824 2167 6824

SENGLEA SIÌÌIEWI

SLIEMA STA LUÇIJA ST. JULIAN’S ST PAUL’S BAY TARXIEN XGÓAJRA ÛABBAR ÛEBBIEGÓ ÛEBBUÌ

ÛEJTUN ÛURRIEQ

GÓAWDEX GÓASRI GÓAJNSIELEM MUNXAR NADUR QALA SAN LAWRENZ VICTORIA

XAGÓRA XEWKIJA ÛEBBUÌ

2169 0019 2146 1377 2146 4804 2133 2375 2189 6093 2133 6914 2157 1854 2189 7312 2169 0769 2166 6267 2157 5652 2146 7453 2164 0651 2167 5009 2164 9680 2168 2143 2155 2613 2155 5518 2155 4621 2155 2206 2156 4206 2155 6355 2155 4088 2155 6487 2155 3477 2155 1329 2155 1135

mhix sempliçi rivista Hija ˙abib veru li ji©i jΩurek f’darek kull xahar Imma ming˙ajr l-abbonamenti u l-g˙ajnuna tal-qarrejja mhux possibbli li din ir-rivista tibqa’ tasal g˙and l-eluf ta’ qarrejja. G˙andna spejjeΩ kbar ta’ stampar u ta’ posta. Niddependu mill-qarrejja stess biex nistg˙u inkomplu din l-opra sabi˙a.

ÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK ILLUM Tista’ tabbona, jew i©©edded l-abbonament tieg˙ek b’diversi modi: Bil-Posta: Ibg˙at çekk jew postal order indirizzat lill-Editur RM2000/Lil ÓBIEBNA f’dan l-indirizz: 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar • Bil-Mobile: Ibg˙at SMS • Bit-Telephone: Çempel in-numru li jg˙odd g˙all-lokalità tieg˙ek. (aqleb il-pa©na g˙al aktar dettalji )

Carpet Zone ©entilment joffri Dirt Controller b˙ala rigal g˙ar-rebbie˙/a tal-Crossword Puzzle

Tisliba Dicembru 2006 MIMDUDIN: 1 u 4. Tag˙mel irRestrizzjonijiet 7. Jien bil-Latin (anagramma ta’ oge); 8. Na˙bi ma nurix; 9. Dan tajjeb mimli krema; 10. Wera l-volonta; 12. Issir g˙and il-konfessur; 14 u 16. Nag˙mel issinjal tas-salib; 15. Armed Forces of Malta (inizjali); 16. Ara 14 mimduda; 18. Ministry of Defence (inizjali); 20.

Precipizzju; 21. Frott tas-si©ra tac-citro; 24. Immur; 25. B˙al 21 mimduda iΩda l-frott differenti; 26. ____ Dhabi Pajjiz fl-Emerati G˙arbin Mag˙quda 27. Mexa u mexa u mexa; 28. Bini g˙oli jkun kompost minn ˙afna minn dawn.

TWEÌIBIET g˙at-Tisliba ta’ NOVEMBRU, 2006 MIMDUDIN: 1 u 4. G˙aldaqstant; 7. Vit; 8 u 14. Osservawh; 9. Insara; 10. Tluq; 12. Foga; 15.

Min; 16. Ajk; 17. Afr; 20. Rtal; 21. Qras; 24. Aringa; 25. Malajr; 26. Ful; 27. Isalva; 28. A˙baru.

WEQFIN: 1. Grotta; 2. A˙sluh; 3 u 19. Avversarju; 4. Qtil; 5. Arahom; 6. Trapan; 11. Lwejt; 13. Girfa; 16. Artali; 17. Katina; 18. Armata; 22. Gafa; 23. Imla.

Ir-Rebbie˙a tat-Tisliba ta’ Novembru hi Irene Pollacco minn Ó’Attard IMPORTANTI: Ibg˙atu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-LIL ÓBIEBNA, 78 Marquis Scicluna Str, Naxxar NXR 03 It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar.

Appostolat tat-Talb - Intenzjonijiet DIÇembru 2006 Issie˙e bint ukoll ma’ l-eluf ta’ Insara mad-dinja kollha li flimkien joffru t-talb tag˙hom skond l-intenzjonijiet li kull xahar il-Papa u lIsqfijiet jag˙Ωlu. Jekk Alla jisma’ t-talb ta’ wie˙ed jew wa˙da, kemm altar jisma’ dak tag˙na lkoll flimkien!

Disinn • Outlook Coop

Ìenerali: L-uΩu g˙aqli u responsabbli tal-poter: Biex Kristu, ta’ qalb ˙elwa u umli, inebba˙ lill-mexxejja kollha tal-pajjiΩi kif juΩaw s-setg˙a li g˙andhom bil-g˙aqal u birresponsabbilta’.

WEQFIN: 1. Kantanti tal-opri; 2.

Farrak; 3. G˙erq tal-©isem; qaww jew sa˙˙a; 4. Il-˙oss ta’ l-arlo©© (ukoll post f’G˙awdex); 5. il-kapitali NgliΩa; 6. Dan jing˙ata meta jkun hemm xi ˙ruq forsi; 11 u 18. Ifarfarhom u ja˙silhom; 16.

Amret jew ikkmandat; 17. Meta xi ˙add jit˙abbar n[ibu dak------!; 18. Tista tkun klassika, ta’ l-opri, pop, ecc.; 19. Kunjom u post f’ Malta; 22. Trejqa; 23. Bla dawn la tg˙annaq u l-anqas tbus.

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturi u ˙bieb tag˙na mejtin: Il-Mosta Ìor© Camilleri Carmela Micallef Louis Micallef Angelo Sant Peter Vincenti Tal-Pietà Rita Friggieri

Missjunarja; Il-missjunarji: Biex f’kull na˙a tad-dinja l-missjunarji jg˙ixu l-vokazzjoni tagh˙om b’fer˙ u b’entuΩjaΩmu, waqt li jimxu b’fedelta’ fuq il-passi ta’ Kristu.

Is-Si©©iewi Rosanna Aqulina Giovanna Mangion

Isqfijiet: Sabiex nie˙du sehem kif jixraq fil-Litur©ija tal-Knisja, speçjalment fiΩ-Ωmien ta’ l-Avvent u tal-Milied Imqaddes.

New York (USA) Pawlu Gauci RM2000 Lil-Óbiebna • DIÇEMBRU 2006

35

Il-Milied it-Tajjeb...

Imma kif jista’ jkun tajjeb ming˙ajr il-Bambin?