2011-05 Mejju

Ma˙ru© mill‐©iΩwiti Maltin • Mejju 2011 • Sena 62 • Numru 5 • 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 2607

N E W S P A P E R P O S T

Id-divorzju

Kif se nivvota?

.. .?

A V I E . . .?

L Fir-referendum ta’ dax-xahar ilpajjiΩ qed jitlobna nivvutaw favur jew kontra li jid˙ol id-divorzju f’pajjiΩna.

B˙ala çittadini u nsara, a˙na fid-dover li nivvutaw b’mod responsabbli, skont il-kuxjenza tag˙na wara li nkunu fittixna bir-reqqa u fid-dawl ta’ dak li jrid Alla

g˙all- ©id tag˙na u ta’ dawk li ji©u warajna.

Qed in©ibu hawn it-tag˙lim li l-Knisja ΩΩomm dwar iΩ-Ωwie© u d-divorzju. Filkolonna tax-xellug qed in©ibu l-kliem tal-Isqfijiet tag˙na fl-a˙˙ar ‘Nota Pastorali Dotrinali’ li ˙ar©u fid-19 ta’ Marzu li

X’qalu l-isqfijiet

g˙adda. Fil-kolonna tal-lemin issib rimarki li jg˙inu g˙ar-riflessjoni tal-qarrej.

Nistiednu l-qarrejja jirriflettu birreqqa dawn il-veritajiet li l-mexxejja spiritwali tag˙na jqieg˙du quddiemna biex f’pajjiΩna l-familja tibqa’ u ssir aktar b’sa˙˙itha g˙all-©id ta’ kul˙add.

Xi jfisser il-kliem tag˙hom

Bid-divorzju Ω-Ωwie© ma jibqax Ωwie© • “IΩ-Ωwie© hu min-natura tieg˙u stabbli u permanenti.”

• L-im˙abba vera qatt ma tista’ tkun tal-biççiet. Inkella miΩΩew©in u uliedhom qatt ma jkunu jafu min i˙obbhom jew ma j˙obbhomx.

L-Annullament • “Dikjarazzjoni ta’ nullità tag˙raf li f’dak il-kunsens kien hemm difett sustanzjali li ma ˙alliex ir-rabta sse˙˙.”

• Il-weg˙da taΩ-Ωwie© saret b’mod ˙aΩin jew qarrieqi u g˙alhekk ir-rabta vera qatt ma saret.

Id-Divorzju • “…id-divorzju jkisser ir-rabta taΩ-Ωwie© li kienet teΩisti.”

2 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

• Il-weg˙da taΩ-Ωwie© saret b’mod tajjeb u sinçier imma d-divorzju jwarrabha qisha qatt ma kienet hemm.

Mhux miΩΩew©a imma joqog˙du flimkien (Koabitazzjoni) • “…il-legiΩlaturi g˙andhom joqog˙du attenti li ma • Biex tg˙in lil min jg˙ix flimkien g˙alkemm mhux miΩΩewwe© jo˙olqux xi forma guridika li tmiss il-permanenza il-li©i m’g˙andhiex iddg˙ajjef iΩ-Ωwie© u lil dawk li jag˙Ωlu taΩ-Ωwie©; r-rabta taΩ-Ωwie©.

• tajjeb li lil persuni li jinsabu f’relazzjoni stabbli imma mhux • G˙andhom ikollhom çerti drittijiet u protezzjoni fl-effetti fuq uffiççjalment approvata, ting˙atalhom protezzjoni legali il-˙ajja tag˙hom ta’ kuljum. Basta ma ti©ix li tiΩΩewweg u ma dwar çerti konsegwenzi çivili.” tiΩewwi©x xorta wa˙da.

Kif se jintlaqtu t-tfal • “IΩ-Ωwie© permanenti… huwa patrimonju imprezzabbli… huwa l-ambjent naturali u xieraq g˙all-©id tal-ulied g˙ax joffrilhom im˙abba u trobbija s˙i˙a.”

• Familja stabbli u permanenti fl-im˙abba hi l-aqwa ambjent biex jitwieldu u jikbru t-tfal. Dan hu s-sisien ta’ soçjetà b’sa˙˙itha.

IΩ-Ωwie© fil-Pjan t’Alla • “Kristu hu çar u jikkonferma r-rieda tal-Missier li «sa millbidu tal-˙olqien… dak li g˙aqqad Alla m’g˙andux jifirdu l-bniedem» (ara Mk 10,6-9).

• G˙an-nisrani iΩ-Ωwie© huwa sej˙a u missjoni minn Alla u li bejn l-img˙ammdin hu sagrament.

• Meta jiççelebraw is-sagrament taΩ-Ωwie©, il-miΩΩew©in f’isem Kristu jag˙tu lil xulxin il-grazzja tas-sagrament u din l-g˙otja tibqa’ b˙ala impenn tul ˙ajjithom kollha.

• Kristu nnifsu g˙aΩel li jintrabat mag˙hom b’rabta li ma tin˙allx.”

• IΩ-Ωwie© ˙alqu Alla nnifsu b˙ala g˙otja s˙i˙a u dejjiema ta’ ra©el u mara lil xulxin.

• Bejn l-insara Ω-Ωwie© huwa sagrament • Il-weg˙da taΩ-Ωwie© issir f’isem Kristu nnifsu, biex ikun Kristu stess li j˙obb lill-miΩΩew©in permezz ta’ xulxin.

• Kristu qatt ma jikser weg˙da. Mela l-miΩΩew©in ma jistg˙ux jiksru l-weg˙da li Kristu g˙amel permezz tag˙hom.

Il-Knisja obligata ddawwal il-kuxjenza • Il-Knisja g˙andha responsabilta’ li ddawwal dejjem il• Il-missjoni tal-Knisja hi li tg˙in lill-bniedem, lis-soçjetà kollha kuxjenza tal-Kattoliçi u ta’ dawk li qeg˙din ifittxu l-verita’… (u mhux lill-Insara biss) jag˙rfu l-verità li tag˙milhom biex kull bniedem jg˙ix ˙ajja li tkun tixraq lid-dinjita’ fer˙anin. tieg˙u f’relazzjoni mal-o˙rajn.

• Kristu miet g˙al kul˙add, mhux g˙all-insara biss.

In-Nisrani u l-kuxjenza personali • “Id-deçiΩjoni li jivvota favur jew kontra l-li©i tad-divorzju, • Tkun nisrani tajjeb ifisser li tkun çittadin tajjeb. in-Nisrani jrid je˙odha fid-dawl tat-twemmin tieg˙u.”

• Dak li jg˙allem Kristu hu ta’ ©id g˙al kul˙add, mhux g˙all• “G˙an-Nisrani li©i li tag˙mel iΩ-Ωwie© mhux dejjiemi tmur Insara biss. kontra r-rieda tal-Missier. G˙alhekk, in-Nisrani li hu favur • Nisrani veru ma jistax jemmen kliem Kristu u mbag˙ad id-divorzju jo˙loq firda bejn dak li jemmen u dak li ser jaqbel jew jivvota g˙al dak li hu kontra dan l-istess kliem. jag˙Ωel, liema g˙aΩla se jkollha konsegwenzi irreparabbli.”

Imma min jaqbel mad-divorzju jidneb?

• “Meta n-Nisrani jag˙raf li l-©udizzju tieg˙u ma jkunx jaqbel mat-tag˙lim ta’ Kristu kif twassalhulna l-Knisja, hu ma jkunx ˙ieles mill-˙tija jekk ma jgibx il-©udizzju tieg˙u jaqbel ma’ dak it-tag˙lim – g˙ax meta konxjament u liberament jikser il-li©i morali, ikun qed jikser ir-relazzjoni tieg˙u ma’ Alla, il-Missier ta’ Sidna Ìesù Kristu.”

• Biex ikun hemm ˙tija ta’ dnub je˙tieg li: • Ikun hemm ksur tal-li©i t’Alla • Bniedem ikun jaf li hemm dan il-ksur • Bniedem ikun irid u b’mod liberu jag˙Ωel li jwettaq dan il-ksur.

• Il-Knisja tg˙inna nag˙rfu xi jrid Alla g˙all-©id tal-bniedem.

Huwa biss ji©©udika kemm a˙na tassew ˙ielsa fl-g˙aΩliet tag˙na.

Il-Politiçi u l-Parlamentari • “Il-le©iΩlatur li ma jimxix fuq fundament etiku fit-tfassil tal-li©ijiet, ikun qed jag˙mel ˙sara lill-bniedem u lissoçjeta’. Mentalita’ divorzista tmermer b’mod irreparabbli r-rabta taΩ-Ωwie©, u d-d˙ul tad-divorzju permezz tal-li©i çivili dejjem idg˙ajjef il-mod kif nifhmu u ng˙ixu Ω-Ωwie© dejjiemi. Dan jo˙loq pjaga soçjali u effetti ˙Ωiena g˙assoçjeta’, kif ©ara f’pajjiΩi o˙ra.”

• Il-politiçi u l-membri tal-Parlament g˙andhom id-dover li jfittxu l-©id veru tal-pajjiΩ skont prinçipji etiçi sodi.

• L-esperjenza tal-li©ijiet li g˙amlu pajjiΩi o˙rajn g˙andha tg˙inhom jaraw l-effetti ta’ ˙sara kbira kull fejn idda˙˙al id-divorzju.

U min ma jemminx • “G˙andna ng˙inu wkoll lil dawk li mhumiex membri tal-Knisja, jew li j˙ossuhom barra minnha, u qed ifittxu • Anke dawk li ma jemmnux jistg˙u ikunu qed ifittxu l-verità l-verita’, biex jifhmu li huma g˙andhom id-dmir li f’kuntest ta’ x’inhu tassew ta’ ©id g˙all-pajjiΩ. ta’ ordni morali o©©ettiv, fil-proposti li jag˙mlu dwar iΩ• A˙na l-Insara rridu ng˙inuhom biex flimkien nag˙mlu Ωwie© u l-familja, jag˙mlu g˙aΩliet favur il-persuna, g˙aΩliet li jsa˙˙u u mhux ifarrku l-familja, t-tfal u l-pajjiΩ. iΩ-Ωwie©, il-familja.”

It-talb • “Qabel ma nitkellmu mal-bniedem, huwa me˙tie© • Nitkellmu ma’ Alla u nisimg˙uh. li nitkellmu ma’ Alla dwar il-bniedem u dak kollu li jsawwar • Nift˙u qalbna g˙al dak li jrid hu u mhux g˙al dak li jaqbel il-˙ajja tal-bnedmin, inkluΩ iΩ-Ωwie© u l-familja, u nisimg˙u lilna. b’attenzjoni ta’ wlied dak li Alla g˙andu x’jg˙idilna dwar dan.”

4 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Xi Diffikultajiet Dwar Id-Divorzju U Elementi Ta' TweÌIba Nisimg˙u ˙afna diskors u argumenti favur u kontra d-divorzju. Mhux ta’ b’xejn li ˙afna jit˙awdu fil-©udizzju tag˙hom.

Qed in©ibu hawn xi mistoqsijiet jew rimarki li spiss nisimg˙u. Fil-qosor nag˙tu elementi ta’ twe©iba g˙al min irid ja˙seb ftit aktar fil-fond. It-twe©ibiet huma miktuba b’mod sempliçi kemm jista’ jkun. G˙al twe©ibiet aktar kompluti, wie˙ed irid ifittex l-g˙ajnuna g˙and persuna matura, responsabbli u kompetenti.

Xi diffikultajiet dwar kif se nivvutaw

Kif nistg˙u inwie©buhom

• Xbajt nisma’ fuq id-divorzju. Mhux g˙alxejn.

X’nivvota nag˙mel?

• Veru li g˙andna bumbardament s˙i˙. Imma r-responsabiltà tal-g˙aΩla hija ta’ kull individwu. Il-vot tieg˙ek jg˙odd.

• Id-divorzju jie˙du min g˙andu bΩonnu.

• Id-divorzju jkun hemm g˙al kul˙add. Hemm min iridu min˙abba problemi veri. Hemm min se juΩah b’kapriçç.

• Jien kontra d-divorzju. Imma xi dritt g˙andi nimponi fuq min, miskin, qed ibati fi Ωwie© fallut. L-a˙jar ma nivvutax.

• Jekk int kontra d-divorzju, li ma tivvutax ifisser li tkun qed tivvota favur id-divorzju.

• Li tesprimi dak li temmen ma jfissirx li qed timponi, imma li qed tag˙ti xhieda.

• Xi dritt g˙andha l-ma©©oranza timponi fuq il-minoranza?

• Demokrazija hi mibnija fuq ix-xewqa tal-ma©©oranza, wara li kul˙add ikun esprima ru˙u b’mod liberu. Ilminoranzi g˙andhom ikunu rispettati u ng˙inuhom.

Inkella ti©i li l-minoranza tkun qed timponi fuq ilma©©oranza.

• Jekk il-ma©©oranza trid hekk, allura sinjal li hekk sew.

• Mhux veru. Il-verità ma tiddependix min-numru ta’ nies li jaççettawha jew jiç˙duha. Dak li hu veru jibqa’ veru, kemm jekk ikun aççettat kemm jekk le.

• Irrid nivvota skont li tg˙id il-Knisja, imma ma rridx inkun risponsabbli li persuna fil-bΩonn tibqa’ tbati min˙abba fija. Allura mhux se nivvota.

• Id-divorzju mhux is-soluzzjoni vera ta’ min qed ibati bi Ωwie© imkisser. Anzi se jkabbar din it-tbatija. Bil-vot tieg˙ek int tista’ tg˙in biex din it-tbatija ma tiΩdiedx.

Ming˙ajr il-vot tieg˙ek dit-tbatija se tkompli tiΩdied.

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 5

Xi diffikultajiet dwar kif se nivvutaw

Kif nistg˙u inwie©buhom

• Il-Knisja tippritka tant il-˙niena g˙al min qed ibati, allura kif ma tridx turi ˙niena ma min tkissirlu Ω-Ωwie©?

• Dal-kliem jg˙odd g˙al Kristu stess. Óenn tant g˙all-batut u l-fqir, kif ma riedx jaççetta d-divorzju, anqas fi Ωmienu?

Allura Mose’ kien aktar ˙anin minn Ìesù meta kien i˙allihom jiddivorzjaw?

• B’hekk jew hekk mhux kul˙add qed jissepara llum? Allura mhux a˙jar in-nies ikollhom çans ie˙or?

• Le mhux kul˙add qed jissepara. Il-ma©©oranza kbira tal-miΩΩew©in jg˙ixu fidili lejn il-familja tag˙hom. Imma dawk li jsseparaw jag˙mlu ˙oss akbar.

• It-tieni Ωwie© mhux sempliçi çans ie˙or, imma ça˙da totali tal-weg˙da tal-ewwel Ωwie©.

• Mhux biss l-Ewropa imma d-dinja kollha g˙andha d-divorzju. Possibbli li a˙na biss g˙andna ra©un? A˙na biss il-bravi?

A˙na speçjali jew a˙na l-istrambi u l-antikwati?

• Darba wie˙ed g˙ama da˙al f’ra˙al fejn kul˙add kien g˙ama. Ikkonvinçewh li hu biss l-istramb u li n-nies normali kollha jkunu g˙omja. Biex ming˙alih ikun normali faqa’ g˙ajnejh! X’iΩommna milli nag˙mlu b˙alu?

• It-tfal mhux xorta jbatu meta jkun hemm tant glied u firda fil-familji? Id-divorzju jag˙tihom çans isibu ftit paçi.

• Kieku d-divorzju jfejjaq il-©lied fil-familji, kieku t-tfal jie˙du r-ru˙. Imma fil-fatt x’ji©ri? It-tfal jispiççaw aktar im©ebbdin bejn aktar minn missier wie˙ed u omm wa˙da. Lil min se j˙obbu? Min se j˙obbhom? Ta’ min huma? Fejn hi l-paçi?

• Qed ng˙ixu f’soçjetà moderna. Spiçça Ω-Ωmien meta l-Knisja kienet tiddetta u timponi fuq kul˙add.

• Il-Knisja mhux timponi, imma tistqarr dak li Kristu jg˙id li hu ta’ veru ©id g˙all-bniedem. M’g˙andhiex ˙absijiet u pulizija.

• Imma jekk spiçça Ω-Ωmien li l-Knisja timponi, tg˙id beda Ω-Ωmien meta t-Television, il-Moda, il-gaΩΩetti, il-politikanti bdew jimponu huma? Meta se nikbru, nitg˙allmu na˙sbu b’mo˙˙na u n˙obbu b’qalbna kollha?

6 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Xi diffikultajiet dwar kif se nivvutaw • Jekk tnejn jaqblu li spiççat l-im˙abba bejniethom u r-relazzjoni tag˙hom tkissret g˙aliex g˙andhom jibqg˙u skjavi ta’ kelma li kienu taw lil xulxin snin ilu?

L-importanti li jkun hemm ra©uni serja u li tittaffa t-tbatija tal-˙ajja ta’ dak li jkun.

Kif nistg˙u inwie©buhom • Jekk min jissellef mill-bank jimrad jew ikollu nçident u ma jkunx jista’ j˙allas id-dejn, g˙aliex g˙andu jibqa’ marbut bil-kuntratt mal-bank?

Imma x’ji©ri jekk il-li©i tag˙ti ç-çans lil min g˙andu ra©uni serja biex ma j˙allasx dejnu? Liema bank se jsellef il-flus? Kif se timxi l-ekonomija?

Allura jekk mal-flus ma niççajtawx, g˙andna niççajtaw mal-familja li minnha jiddependu ç-çittadini kollha, kbar jew Ωg˙ar, ta’ issa u tal-futur?

• Jien kuntent fiΩ-Ωwie©? Jid˙ol jew ma jid˙olx, id-divorzju lili mhux ser jaffettwani.

X’ser jibdilli lili?

• Óadd ma jg˙ix wa˙du. Li jag˙mel wie˙ed jeffettwa lil ie˙or. U t-tbatija tal-o˙rajn, x’se nag˙mlu biha? Ûwie© li jin˙all ifisser li min hu nnoçenti jista’ jisfa abbandunat mir-ra©el/mara bla ebda ra©uni. U t-tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ x’tip ta’ mentalità fuq iΩ-Ωwie© se jikbru fiha?

• Óafna mhux di©à qed jisseparaw.

Allura mhux xorta qed jitkissru l-familji.

X’se jibdel id-divorzju?

• Id-differenza hi wa˙da. Illum il-li©i tag˙raf Ωwie© wie˙ed u dejjiemi. Bid-divorzju l-li©i tbiddel iΩ-Ωwie© f’g˙erusija miftu˙a, fejn ir-rabta ma ssir qatt. X’se ji©ri mill-familja meta min jiΩΩewwe© jaf li mhux se jintrabat quddiem il-li©i? Is-separazzjonijiet se jonqsu jew jiΩdiedu?

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 7

Ried jiddivorzja U ghedtlu Esperjenza vera ta’ mara Maltija Wara ˙ames snin g˙erusija u sbatax-il sena Ωwie© kuntenti, ixxitan da˙˙al denbu bejni u bejn Ωew©i li kien ra©el bieΩel u j˙obb il-familja. Wara dan iΩ-Ωmien kollu, jien bdejt ninnota xi tibdil fil-karattru tieg˙u. G˙all-ewwel qg˙adt kwieta g˙ax ˙sibt li dik kienet faΩi li se tg˙addi. Wara xi xhur xi ˙add g˙arrafni li Ωew©i kien qed jag˙milha ma’ nies li kienu ta’ kondotta mhux xierqa.

Meta kkonfrontajt lil Ωew©i qalli biex ma ninkwetax g˙ax hu kien jaf x’kien qed jag˙mel u waqafna hemm.

G˙addew xi snin u l-˙ajja baqg˙et g˙addejja b˙as-soltu. Imma darba ©ie puliΩija d-dar u qalli biex immur mieg˙u l-isptar g˙ax Ωew©i kien we©©a’. Meta wasalna nsib lil Ωew©i nofsu mejjet g˙ax dawk it-taparsi ˙bieb kienu sparawiu 8 • Mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

‘LE’…

‘LE’ wara li hu kien induna li sel˙ulu flusu kollha fi frodi u uΩura. Min˙abba fihom kien tg˙abba b’tilja dejn tal-biΩa’.

Alla ˙afirhielu imma dam ˙afna l-isptar. Meta ˙are© u bdiet to˙ro© l-verità kollha dwar dak li kien ©ara, sibt li faqqruna. Jien ˙adt parir g˙ax kellu jag˙ti Lm32,000. Tawni l-parir li no˙ro©lu mill-villa li konna ng˙ixu fiha u nissepara biex id-dejn ma jaqax fuqi peress li kien jg˙id li ried ja˙rab lejn l-Awstralja g˙al xi snin. Hekk g˙amilt u mort noqg˙od mat-tfal fi tlett ikmamar Ωg˙ar bil-kera. Kienet iebsa g˙all-bidu imma peress li kont na˙dem, kampajt bl-g˙ajnuna t’Alla l-Imbierek. Hu baqa’ jg˙ix fil-garaxx li kellna qrib il-villa li kellna. Jien lil uliedi dejjem g˙edtilhom li dak kien missierhom u, ©ara x’©ara, kellna nibqg˙u nirrispettawh.

Darba smajt li hu kien beda jg˙ix ma’ wa˙da barranija. Çempiltlu u hu qal

li ma xtaqx jibqa’ jg˙ix wa˙du u g˙edt li billi nag˙mel ix-xenati ma kont ser nirba˙ xejn u n˙awwad lil uliedi. Din Ωgur li ma xtaqthiex. G˙adda Ω-Ωmien u darba nircievi ittra mill-Kurja ta’ l-Arcisqof li xtaqu jkellmuni fuq iΩ-Ωwie© tieg˙i. Jien indunajt li Ωew©i kien mar jipprova j©ib l-annullament. Kont pronta ktibt lill-Monsinjur li ma kienx hemm baΩi g˙all-annullament u tlabtu jiskuΩani g˙ax din il-kwistjoni ma xtaqtx ner©a’ nifta˙ il-feriti tag˙ha. Il-Mons. bag˙at jiskuΩa ru˙u u dan l-episodju g˙alaqtu, ming˙alija, g˙ax wara din il-bicca ta’ l-annullament hu u l-partner li kellu marru joqog˙du f’pajjizha.

Jien komplejt b’˙ajti g˙ax sadanittant it-tfal tag˙na kienu kibru u ΩΩew©u. Sakemm darba cempilli Ωew©i mill-pajjiΩ fejn kien qed jg˙ix u qalli li ried jibg˙atli xi karti biex niffirmahom u ner©a’ nibg˙athomlu g˙ax ried

id-divorzju. Jien mill-ewwel g˙edtlu le, g˙ax il-fidi tieg˙i tg˙id le g˙addivorzju u jien il-fidi tieg˙i ng˙oΩΩha ˙afna. Irrabjaw u ©ew ji©ru Malta biex jippruvaw jipperswaduni, imma jien Ωammejt iebes.

Intrefg˙u ftit minni imma wara ftit dan kollu g˙adda wkoll u bqajna ˙bieb.

Issa Ωew©i miet u ˙allejnieh f’idejn Alla. Hi marret pajjiΩha. Jien u t-tfal xorta g˙adna nitolbu g˙alih u kultant immorru fuq il-qabar tieg˙u g˙ax midfun Malta. Imma g˙adni n˙ares lejn dawk is-snin sbie˙ li g˙addejna flimkien jien u hu u nirringrazzja lil Alla tal-g˙ajnuna kollha li tani tul iΩ-Ωmien kollu. Dan minkejja l-fatt li x-xitan qajjem dawk l-irwiefen kollha fil-˙ajja miΩΩew©a tieg˙i.

Min˙abba dan li jien g˙addejt minnu, jien sirt nag˙der iktar lil dawk li jkollhom l-inkwiet fil-˙ajja miΩΩew©a tag˙hom u qatt ma’ jg˙addili minn mo˙˙i li nitkaΩa, li ni©©udika jew ag˙ar minn hekk li nikkundanna lil dawn innies. Óadd ma jkun fil-borma ta’ Óadd.

L-istorja tieg˙i i©©ag˙alni nitlob b’˙afna aktar qawwa g˙al Ωwie©ijiet b’sa˙˙ithom. Fl-istess ˙in Alla biss jaf minn xiex jg˙addi l-bniedem, x’jifla˙ jew ma jifla˙x jag˙mel. Jekk xejn irridu nitolbu biex kul˙add isib il-forza jag˙mel g˙aΩliet tajbin u biex ner©g˙u inqajmu il-valuri sbie˙ li kellna minkejja ittentazzjoniet u t-ta˙wid li sar g˙andna f'din id-dinja moderna tag˙na.

AZT

Meta kont Ωg˙ir ommi, xi kultant, kienet tag˙mel ikel qisu tal-breakfast anki g˙al filg˙axija. Niftakar tajjeb, darba wa˙da, kienet g˙amlet l-istess wara ©urnata xog˙ol iebes. Lil missieri, po©©ietlu quddiemu, fuq il-mejda, platt bil-bajd, zalzett u gallettini ma˙ruqin g˙al kollox.

Jien bqajt in˙ares biex nara x’kien se ji©ri. IΩda, missieri qabad gallettina, tbissem lil ommi u staqsieni kif kont mort l-iskola dak inhar.

Ma niftakarx eΩatt x’kont g˙edtlu imma smajt lil ommi tiskuΩa ru˙ha talli kienet ˙arqet il-gallettini. Ma ninsa qatt il-mod kif we©ibha: “Qalbi, jien in˙obbhom il-gallettini ma˙ruqin.”

Wara li kilna mort inbus lil missieri u nag˙tih il-lejl it-tajjeb. Staqsejtu jekk kienx veru li kien i˙obb il-gallettini ma˙ruqin. Hu ˙addanni mieg˙u u qalli, “Ommok illum kellha ©urnata mimlija xog˙ol u hi g˙ajjiena...

Gallettina ma˙ruqa qatt ma g˙amlet ˙sara lil ˙add.”

Imbag˙ad, ressaq wiççu lejja u bil˙lewwa kollha kompla, “G˙andek tkun taf, ibni, li l-˙ajja mimlija b’affarijiet li

mhumiex perfetti... u b’nies li mhumiex perfetti. Jien ukoll m’inix perfett, b˙al meta ninsa l-©urnata li tag˙lqu sninkom jew xi anniversarju. G˙alhekk, newwilli gallettina. Iva, dik il-ma˙ruqa tajba!

Il-˙ajja qasira wisq biex noqog˙du binnervi min˙abba gallettina ma˙ruqa.”

Min jaf kieku nitg˙allmu napprezzaw is-sagrifiççji tal-o˙rajn flok infettqu fuq id-difetti jew l-iΩbalji tag˙hom. Jekk trid tg˙ix fil-paçi, qabel to˙ro© dik it-tgergira fuq difett ta’ xi ˙a©a jew xi ˙add, ara g˙andekx ˙ila tg˙id grazzi g˙al dak li min i˙obbok qed jag˙mel b’tant sagrifiççju u m˙abba!

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 9

Il-Bu t

Nota: Din l-esperjenza hija vera.

L-ismijiet u çerti dettalji huma mibdula biex nirrispettaw il-kunfidenzjalità.

t j o V

Ma kienx kbir wisq. Kien g˙adu kif g˙alaq is-sitta u sittin sena. Bniedem twajjeb sempliçi, li ma kontx tg˙idlu ‘tal-Knisja’ u anqas xi wie˙ed ta’ skola.

Kien bena daqsxejn ta’ negozju çkejken li kien irnexxa. Imma qatt ma ried li jikber wisq fin-negozju. Minn dejjem kien i˙obb dak li hu aktar sempliçi, avolja minn dejjem ukoll kien bniedem bieΩel, mo˙˙u jil˙aqlu u ta’ Ωaqqu f’fommu.

10 • Mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Ìlormu kien qed ja˙seb li issa wasal iΩ-Ωmien li jirtira mix-xog˙ol, iwilli n-negozju tieg˙u lil xi proxxmu u jie˙u l-˙ajja ftit aktar bid-da˙ka u bil-kalma.

Werrieta ma kellux, g˙ax kien baqa’ ©uvni. Meta kien ˙afna iΩg˙ar kien ˙abb lill-Mananni, mara sbej˙a u twajba li kienet toqg˙od xi ftit bibien lil hinn minn ˙dejh. Imma ma kienx imnalla li jiΩΩewwe©. Mananni kellha tiΩΩewwe© lil xi ˙add ie˙or barra mir-ra˙al, u Ìlormu qatag˙ha li Ω-Ωwie© jinsieh. Ma Ωammx morr f’qalbu, g˙ax kien bniedem li l-morr u l-qrusa tal-qalb anqas kien jaf x’inhuma. Aççetta dil-˙a©a bla ˙afna plejtu, b˙al ma wie˙ed jaççetta jaççetta l-bard ta’ Jannar u s-s˙ana t’Awwissu.

Issa propju meta kien iddeçieda li jibda jie˙u ftit mistrie˙ nibet saram ©did. Beda j˙oss b˙al g˙ejja stramba fuqu, anke meta ma jit˙abatx. Óutu u n-neputijiet li g˙alihom kien l-a˙jar ziju, bdew jg˙idulu li jidher aktar pallidu mis-soltu. Hu kien ifarfar ilkummenti tag˙hom b˙al ftit g˙abra minn fuq spallejh. “X’qed tarawli?” kien jg˙idilhom. “Jien ma n˙oss xejn!”.

Imma mbotta minn hawn u ©ebbed minn hemm, tal-familja pperswadewh imur jara tabib.

It-tabib ma qag˙adx ilaqlaq wisq, “Ìlormu, m’intix ta’ jdejja. A˙jar tag˙mel ftit testijiet. Xtaqt inserra˙ mo˙˙i!” u bag˙tu l-isptar jag˙mel ittestijiet. Ìlormu xejn ma ˙adha bi kbira dil˙a©a – ftit kien hemm affarijiet f’˙ajtu li ˙adhom bi kbir, ˙lief meta nteba˙ li

Mananni ma setg˙etx tkun is-sie˙ba ta’ ˙ajtu! “U, iva,” kien jg˙id lilu nnifsu, “issa wasalt fl-età li nibda nibla’ xi ftit pinnoli jien ukoll. Inkella ma nkunx b˙an-nies!” U kompla ˙ajtu qisu ma kien xejn sa ma rçieva karta mill-isptar biex imur g˙ar-riΩultati. Óu Ìlormu, Nerik, insista li ma jmurx wa˙du g˙ar-riΩultat. Nerik kien bil-wisq aktar anzjuΩ u eçitat minn ˙uh Ìlormu u ried li jkun ma' ˙uh g˙ax ma kienx jafda li dan se jg˙idilhom kollox jekk titfaçça xi problema. Da˙lu quddiem il-professur li kien bniedem ta’ ftit kliem, g˙alkemm tal-affari tieg˙u ˙afna f’xog˙lu. Lil Ìlormu spjegalu x’kienu sabu u ming˙ajr ˙afna tidwir ta’ kliem tah l-a˙bar li kellu kançer fl-intern tieg˙u li kien di©à nfirex sew. Qallu wkoll li ma kienx fadallu ˙lief madwar tliet ©img˙at ˙ajja.

Nerik kien se j˙ossu ˙aΩin filwaqt li Ìlormu baqa’ hemm sieket, kalm u bla ebda sinjal ta’ paniku jew xokk fuqu.

Nerik ma setax jifhem kif ˙uh seta’ jie˙u a˙bar b˙al dik b’daqshekk paçi u serenità. Óar©u ming˙and it-tabib u staqsa lil Ìlormu, “Allura ˙i, x' l-ahjar nag˙mlu issa?” F’mo˙˙u kellu kif se jaqbad jag˙ti l-a˙bar lil ˙utu l-o˙ra u l-familja kollha. IΩda Ìlormu ma damx ja˙sibha wisq. “Tlaqna Nerik, imxi mmorru nieklu ikla ravjul tajba u nixorbu tazza nbid tajba. Ûmien wisq ma fadallix, allura rrid ingawdi l-ftit li baqag˙li.” U hekk g˙amlu. Baqg˙u sejrin f’˙anut li Ìlormu kien mid˙la tieg˙u u ordnaw Ωew© platti ravjul biz-

zalza tfu˙, taqsamlek qalbek bil-˙wawar tag˙ha. Óin minnhom, waqt li qed jieklu, Ìlormu dar fuq ˙uh u qallu, “Ói, grazzi li ©ejt mieg˙i. Óa ng˙idlek x’se nag˙mel. Se nag˙mel minn kollox biex immut bil-but vojt! Sa ma ni©i li mmut il-kont tal-bank irrid in˙allih Ωero!

Te˙dux g˙alikom jekk mhu se n˙alli xejn warajja. Kollox irid jitlaq, kollox irid jitbattal!” U ta’ ra©el li kien, hekk beda jag˙mel. Beda jqassam il-flus, jixtri rigali bl-addoçç lil nies li kienu qrib tieg˙u, jag˙ti karitajiet bl-g˙ama. Kampanja biex jonfoq u jiddisponi mill-flus kollha li kellu. Óutu ppruvaw iΩommuh. “Imma bil-mod, g˙aliex din l-g˙a©la kollha biex tqassam ©idek kollu. Forsi l-Bambin jag˙mel miraklu u ma ji©rix kif qalu t-tobba. Kif se tag˙mel jekk taqleb g˙alla˙jar u tkun qassamt kollox?” Ìlormu malajr we©ibhom, “Kieku ji©ri hekk m’hemmx g˙alfejn tikkonfondu. Ner©a’ nibda kollox mill-©did bla sold fil-but.

Mhux hekk kont bdejt?”

Jum minnhom staqsa lil Nerik iridx imur mieg˙u G˙awdex. Xtaq jag˙mel Ωjara lill-Madonna ta’ Pinu u jmur jitlob hemm. Nerik mar mieg˙u bilqalb kollha. Waslu hemm u, ming˙ajr ˙afna çerimonji, Ìlormu mar dritt fil-kappella çkejkna ta’ ©ewwa nett, inxte˙et quddiem il-Madonna u beda jitlob b’le˙en baxx, imma li ˙uh Neriku seta jisma’ u jifhem sew. Óin minnhom semg˙u jitlob hekk, “Marija, mhux se nitolbok biex tfejjaqni, anqas biex RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 11

tevitali xi mewta ta’ tbatija kiefra.

Nitolbok biss tag˙tini d-dawl lil min g˙andi nag˙ti flusi, biex imorru g˙and min g˙andu tassew bΩonnhom!” Neriku baqa’ mbellah g˙al dan il-kliem. Qatt ma kellu idea x’tip ta’ bniedem kien u x’kobor ta’ qalb kellu ˙uh Ìlormu.

Il-©ranet bdew igerrbu u Ìlormu beda jmur lura bis-sieg˙at. In-nies ©ejjin u sejrin f’daru biex jarawh u ˙add minnhom ma kien jo˙ro© idu f’idu.

Il-kelma ©riet li Ìlormu kien qed je˙les minn kull ma kellu. Óutu nfixlu u ma setg˙ux jaqbdu art kif i©ibu ru˙hom mieg˙u. Kien i˙allihom bla nifs.

12 • Mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Darba minnhom, wie˙ed antikwarju sema’ li Ìlormu kien qed ine˙˙i kollox. Billi kien mid˙la tieg˙u kien jaf li kellu xi kotba antiki u prezzjuΩi, li kien wiret ming˙and xi qarib tieg˙u ˙afna snin qabel. Mar g˙and Ìlormu u talbu jag˙tih ktieb partikolari li kien prezzjuΩ g˙allkollezzjoni li kien qed jibni dal-˙abib.

Qallu, “Ìlormu, tag˙tihuli dak il-ktieb.

Mhux b’xejn, tafx! Lest in˙allsek dak li jiswa.” Ìlormu, refa’ idu bla sa˙˙a mill-pultruna li kien mitluq fuqha u qallu, “Óabib, ˙u kollox! Il-kotba kollha li qed tara huma tieg˙ek. Ma rrid xejn!

G˙alija fer˙ kbir inkun naf li l-kotba tieg˙i qed iferr˙u lil xi ˙add li jista’ jg˙oΩΩhom u jgawdihom aktar milli stajt ingawdihom jien.”

Ftit tal-jiem wara, Ìlormu g˙alaq g˙ajnejh g˙all-a˙˙ar darba. Kien l-a˙˙ar tax-xahar. Ftit jiem wara waslu bil-posta l-karti tal-bank. Il-kont tieg˙u kien jimarka 000!

“Imberkin il-fqar fl-ispirtu,” qal Ìesù, “g˙ax tag˙hom hija s-Saltna tasSema.” U mbag˙ad jg˙idu li l-qaddisin issibhom biss fuq l-artali! G˙ax qalb Ìlormu kienet ˙ielsa, ru˙u kienet tassew dik ta’ bniedem qaddis.

ittra mill-Egittu

Fr Twanny Fenech, missjunarju ÌiΩwita fl-E©ittu, jiktbilna biex jirringrazzja lil dawk li bag˙tulu xi donazzjonijiet u jag˙tina a˙baru f’dawn iΩ-Ωminijiet ta’ taqlib f’dak il-pajjiΩ. L-indirizz ta’ Fr Fenech huwa: Jesuit Fathers’ Residence, 1, Mostashfa el Homiyat Street, P.O.Box 53 61511 -- Minya, EGYPT

Qed niktbilkom din l-ittra biex nirringrazzjakom tal-g˙ajnuna tag˙kom u, jien çert, tat-talb tag˙kom ukoll.

B˙al ma tafu, f’Jannar li g˙adda kellna rivoluzzjoni li rnexxielha tne˙˙i ilgvern, li g˙alkemm Ωgur li g˙amel ˙afna ©id lil-pajjiΩ tul it-30 sena li jien ili hawn l-E©ittu, pero Ωgur ukoll li kien hemm korruzzjoni u n©ustizzji kbar u kien wasal il-waqt li jsir tibdil, u fil-waqt li a˙na b˙ala nsara ma konniex mill-ag˙ar, imma kien hemm min ipprofitta ru˙u u ipprova diversi drabi jippersegwita lill-insara g˙al skopijiet personali jew politiçi.

In-nies kollha, u speçjalment l-insara, issa qed jittamaw li jkollna pajjiΩ a˙jar, b’iktar ©ustizzja g˙al kul˙add. Irridu nitolbu ˙afna g˙al dan, u jien Ωgur li intom toffru t-talb us-sagrifiççji tag˙kom biex issir ir-rieda t’Alla kullimkien.

Minn-na˙a l-o˙ra nirringrazzjaw ‘l Alla l-imbierek li din ir-rivoluzzjoni saret pjuttost bl-arma tal-pressjoni paçifka, u g˙al-grazzja t’Alla a˙na, hawn fil-Minja, ma rajniex problemi n-na˙a tag˙na.

L-attivitajiet fiç-Çentru tag˙na g˙adhom sejrin u fil-fatt bqajna sejrin anki waqt il-©ranet tar-rivoluzzjoni.

Bqajna sejrin bl-attivitajiet kollha kemm

edukattivi, avolja l-iskejjel tawwlulhom il-vaganzi, kif ukoll reli©juΩi, rikreajattivi, soçjali, kulturali, eçç.

Minn hawn u ftit ie˙or nibdew nippreparaw g˙all-eΩamijiet u mbag˙ad g˙al-vaganzi, u hekk dejjem sejrin.

Nirringrazzja ‘l Alla l-imbierek li jirnexxielna nag˙mlu ˙afna xog˙ol siewi fil-kwartier fqir ta Gad-el-Sid, permezz taç-Çentru tag˙na fejn nistg˙u noffru numru kbir ta attivitajiet ta' kull xorta tul il-Ìimg˙a kollha, filg˙odu w filg˙axija, u tul is-sena kollha: sajf u xitwa.

Nitolbu g˙al xulxin Twanny Fenech sj.

Fr Twanny Fenech ma’ grupp Ωg˙azag˙ waqt Ωjara kulturali f’Assuan.

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 13

14 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

It-tifla çkejkna u

pjanu

l-

Tifla çkejkna xtaqet issir pjanista kbira imma kulma kienet taf iddoqq kienet biçça melodija ˙afifa ta’ ‘Twinkle, twinkle little star’. Kienet iddum tipprova imma qatt ma rnexxielha tavvanza. G˙alhekk il-©enituri tag˙ha ddeçidew li jsibulha pjanista famuΩ biex jg˙allimha ddoqq il-pjanu sew. Iç-çkejkna kienet se ttir bil-fer˙.

Meta l-©enituri u t-tifla waslu fil-villa ©randjuΩa tal-pjanista g˙allewwel lezzjoni, ©ie l-ma©©ordom biex da˙˙alhom fis-salott fejn mill-ewwel raw pjanu sabi˙ u kbir. It-tifla millewwel taret lejn il-pjanu u bdiet iddoqq ‘Twinkle, twinkle little star’. Il-©enituri ˙assewhom imbarazzati u ppruvaw iwaqqfuha imma waqt li kienet

mitlufa ddoqq da˙al il-pjanist fis-sala u ˙e©©i©ha tkompli. Imbag˙ad ˙a postu ˙dejn it-tifla u qag˙ad jismag˙ha ddoqq.

Wara ftit beda jdoqq mag˙ha u jimla b’noti sbie˙ il-melodija sempliçi tat-tifla.

Iç-çkejkna kompliet iddoqq ‘Twinkle, twinkle little star’. Il-©enituri ma setg˙ux jemmnu lil widnejhom. Kienu qed jassistu g˙al dwett mill-isba˙ li l-qofol tieg˙u kien ‘Twinkle, twinkle little star’.

Xi drabi t˙ossok li m’int xejn, li qatt mhu se twettaq xejn kbir f’˙ajtek. Imma niftakru f’dik it-tifla çkejkna. Kulma kienet taf iddoqq kienet ‘Twinkle, twinkle little star’. Óadd ma ried jismag˙ha.

Il-©enituri st˙aw meta daqqitha iΩda l-pjanist famuΩ ˙e©©i©ha tkompli u bena

madwarha muΩika li tg˙axxqek bi sbu˙itha.

Alla jaf x’kapaçi nag˙mlu. Óalaqna lkoll b’talenti u rigali differenti. Jista’ jkun li meta t˙ares lejn il-kapaçitajiet u t-talenti ta’ ˙addie˙or, tieg˙ek jistg˙u jidhru li ma jiswew xejn, li m’g˙andhom l-ebda valur. Imma Alla jibqa’ jg˙idlek, “Ibqa’ doqq u ersaqli ftit biex noqg˙od bilqieg˙da ˙dejk waqt li tkun qed iddoqq il-melodija tieg˙ek. Flimkien nistg˙u nag˙mlu sinfonija l-©miel tag˙ha!”

Alla kapaçi jibdel ix-xejn tag˙na f’xi ˙a©a sabi˙a u ©randjuΩa. Basta tag˙mel il-ftit li tista’ bl-a˙jar mod u t˙alli f’idejh biex ja˙dem permezz tieg˙ek!

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 15

Taf ghaliex

il-papa jhossu ghajjien?

Dan ix-xahar il-Knisja ddikjarat lill-Papa Ìwanni Pawlu II Beatu.

L-g˙ajta popolari ‘Santo Subito’ li mliet il-pjazza S. Pietru waqt il-funeral tieg˙u se˙˙et tassew.

Fil-fatt, il-Papa Benedittu, ta permess speçjali biex il-kawΩa talbeatifikazzjoni ta’ Ìwanni Pawlu tibda ferm qabel ma kif suppost isir skont ir-regolamenti. Tajjeb wie˙ed jg˙id li Ìwanni Pawlu kien ta l-istess permess fil-kawΩa ta’ Beatifikazzjoni ta’ Madre Teresa, li saret Beata ftit snin biss wara mewtha.

Ning˙aqdu mal-Knisja u mad-dinja biex, fl-okkaΩjoni tal-Beatifikazzjoni tieg˙u, nirringrazzjaw lil Alla g˙al dan il-Papa qaddis li sa˙˙ar miljuni warajh u, fuq kollox, li qarreb tant nies, insara jew le, lejn Kristu bl-eΩempju ta’ qdusija u bil-mod kif qeda l-missjoni tieg˙u ta’ Vigarju ta’ Kristu.

Meta l-Papa Ìwanni Pawlu II kien ilu Kap tal-Knisja 23 sena, sa˙˙tu bdiet tmur lura sewwa. Imma l-kawΩa ma kinitx biss il-marda tal-Parkinsons li ˙akmitu, iΩda wkoll il-˙idma bla heda u t-ta˙bit li g˙adda minnu tul is-snin tal-Pontifikat tieg˙u. Meta wie˙ed iqis 16 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

x’g˙amel dan il-Papa, xejn ma jiskanta li l-Papa kien i˙ossu g˙ajjien.

Il-vja©©i: 95 barra l-Italja, 140 ©ewwa l-Italja (mhux ©o Ruma stess), 726 ©o Ruma u Castelgandolfo.

Tul tal-vja©©i: Il-˙in totali tal-vja©©i tieg˙u kien ta’ 541 ©urnata, 18-il sieg˙a u 25 minuta.

B’kollox g˙amel 1,400,607 kilometru. Qisu dar madwar id-dinja g˙al 28.3 darba, jew 2.97 drabi d-distanza bejn il-qamar u d-dinja.

U dan kollu g˙amlu f’temp ta’ tmintax-il sieg˙a xog˙ol kuljum.

Postijiet: Ωar 130 pajjiΩ, 604 bliet.

Qaddisin u Beati: G˙amel 1,282 Beatu/a u 456 Qaddis/a.

Diskorsi: G˙amel 20,341 diskors li 3,430 saru barra l-Italja. Kellu wkoll 1,218 udjenzi ©enerali.

Dokumenti: kiteb 13 Ençikliçi, 13 EΩortazzjoni Appostolika, 11 Kostituzzjonijiet Appostoliçi, 41 Ittri Appostoliçi u KatekiΩmu.

Udjenzi ©enerali: Attendew g˙allUdjenzi Ìenerali tieg˙u 16,930,200 persuna.

Il-mard: Safa vittma ta’ attakk b’arma tan-nar.

Kellu 6 operazzjonijiet; f’wa˙da

minnhom qatg˙ulu 2 metri u nofs mill-imsaren.

Kellu artrosi f’sieq minnhom u g˙alhekk kien ibati biex jimxi.

U, b’dana kollu, ma jgergirx u jibqa’ g˙addej b’xog˙olu.

Hu x’inhu t-twemmin tieg˙ek, trid tammetti li dan il-Papa hu ta’ eΩempju g˙al kul˙add, tfal, Ωg˙aΩag˙, adulti, nies b’sa˙˙ithom u anki dawk morda. Jag˙mel dan kollu b’g˙an wie˙ed – li juri lill-bnedmin l-im˙abba t’Alla g˙alihom. Meta kien il-Bulgarija, staqsewh jekk hux bi ˙siebu jirriΩenja minn Papa min˙abba sa˙˙tu. Hu rrisponda hekk: ‘Li kieku Kristu niΩel minn fuq is-salib, kieku jien ukoll kont nikkonsidra nag˙mel l-istess!’

Il-Pontifikat tieg˙u spiçça fl-2005 meta la˙aq Papa ie˙or, il-Kardinal Joseph Ratzinger li ˙a l-isem ta’ Papa Benedittu XVI. Kien il-Papa Ìwanni Pawlu 2 stess li kien g˙amlu kardinal u, matul il-pontifikat tieg˙u, kien jikkunsidrah b˙ala l-id il-leminija u ˙abib kbir tieg˙u. Meta kellu problemi f’sa˙˙tu, kien il-Kardinal Ratzinger li kien jippresiedi bosta funzjonijiet b˙ala mexxej tal-Knisja Kattolika. Kienu wkoll jiltaqg˙u g˙al

90 minuta fil-©img˙a u wara jieklu flimkien.

Meta sar Papa, fid-19 ta’ April, 2005, Benedittu XV1 qal, ‘nafda lili nnifsi f’idejn it-talb tag˙kom’. Dan il-Papa jidher li mexa mill-qrib fuq il-passi ta’ Ìwanni Pawlu. Ix-xog˙ol li qed iwettaq, minkejja l-età avanzata tieg˙u, jimpressjonak. Fis-sitt snin li ilu Papa huwa g˙amel 23 vja©© ©ewwa l-Italja u 18 barra mill-Italja (fosthom wie˙ed f’Malta fit-18 ta’ April, 2010).

Kiteb 6 Kostituzzjoniet Appostoliçi, 2 EΩortazzjoniet Appostoliçi, 20 Ittra

Appostolika, u ppublika Ωew© kotba li kien ilu ja˙dem fuqhom minn qabel ma sar Papa: ‘Ìesù ta’ Nazareth’ bl-g˙an li jg˙in lill-qarrejja li qed ifittxu li jiltaqg˙u ma’ Kristu u jemmnu fiH..

Barra x-xog˙ol tieg˙u, il-Papa j˙obb ˙afna l-muΩika, speçjalment ixxog˙olijiet ta’ Mozart u Bach u jqatta’ nofs sieg˙a kuljum idoqq il-pjanu.

I˙obb ukoll l-annimali, speçjalment ilqtates u, meta sar Kardinal, ˙a mieg˙u l-Vatikan Ωew© qtates.

U b’dan kollu g˙adna ma semmejniex l-akbar piΩ li jrid i©orr il-

Papa: ir-responsabiltà tal-Knisja kollha u tax-xhieda li jrid jag˙ti lid-dinja.

G˙ax il-Papa ma j©orrx it-t˙assib ta’ kull ma ji©ri fil-Knisja biss. I©orr isslaleb tal-umanità kollha, tal-bnedmin kollha. G˙ax Kristu ma ssallabx biss g˙all-Kattoliçi. Issallab g˙al kul˙add.

Tkun Papa jfisser tkun lest tissallab blim˙abba g˙al kul˙add.

Imbag˙ad, a˙na l-Maltin ng˙idulek ‘˙ajja ta’ Papa’ g˙al xi ˙add li jg˙addi ˙ajja komda. Meta tara xi tfisser il˙ajja tal-Papa, na˙seb li ftit nies ikunu jixtiequ jg˙ixu fl-istess ‘kumdità’ tieg˙u!

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 17

Kif Taqbad Lupu Fil-˙ar©a li g˙addiet ©ibna storja indjana dwa kif taqbad xadina.

Din li ©ejja hija storja ©ejja minn pajjiΩi kes˙in.

L-Eskimos g˙andhom tradizzjoni kif jaqbdu l-lupu. Huma jibdew billi jaqbdu sikkina b’xafra taqta’ sew u jlewtuha biddemm ta’ xi annimal u j˙alluh jiffriΩa.

Jibqg˙u jirrepetu dan il-proçess fejn kull darba jΩidu l-˙xuna tad-demm sakemm fl-a˙˙ar ix-xafra titg˙atta kompletament bid-demm iffriΩat.

Meta l-biçça xog˙ol tkun lesta, ilkaççatur imur iwa˙˙al

18 • Mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

sew is-sikkina fl-art bix-xafra ppuntata ’l fuq. Il-lupu, li min-natura tieg˙u g˙andu s-sens tax-xamm tajjeb ˙afna, ixomm id-demm u jibqa’ jibqa’ sakemm isib minn fejn ©ejja r-ri˙a. Ìaladarba jsib ix-xafra, jibda jilg˙aqha u jibda jtieg˙em id-demm li jibda jin˙all bis-s˙ana talilsienu.

Iktar ma jilg˙aq, iktar jibda jtieg˙em id-demm sakemm bla ma jaf tasal ix-xafra qerrieda. Il-kilba g˙al aktar tirkbu bla ma jinduna li jkun qed jixrob demmu stess li fl-a˙˙ar se jkun il-ka©un ta’ mewtu stess. B’hekk masseb˙, il-kaççatur isib il-lupu mejjet.

DiΩgrazzjatament, din hi l-istess storja ta’ xi w˙ud minna. Xi w˙ud jibdew jabbuΩaw mid-droga, millalko˙ol, mis-sigaretti u t-tipjip u mis-sess g˙ax ikunu attirati mill-gost jew biex ikunu b˙al ta’ madwarhom.

G˙all-bidu jidher kollox sew u l-periklu jkun mistur imma dak li jibda bi ftit pjaçir jikber b˙ala vizzju. Il-kilba tirb˙ek tant li ma tkunx tista’ tg˙addi ming˙ajru.

Il-gost u l-pjaçir jag˙muk u naqra naqra jipperikolawlek ˙ajtek jekk mhux ukoll iwassluk f’xifer il-mewt.

Kull vizzju hu lupu qerriedi.

Tafdahx…

Ólomt li kelli intervista mal-Mulej.

“Ridt issaqsini xi mistoqsijiet?” staqsieni Alla.

“Jekk g˙andek ˙in”! g˙idtlu jien.

Alla tbissem u qalli, “Il-˙in tieg˙i hi l-eternità.

X’mistoqsjiet g˙andek f’mo˙˙ok?”

“X’inhi l-iktar ˙a©a li tissorprendik fil-bniedem?”

“Li meta jkun tifel ikun irid jikber malajr, imma mbag˙ad, meta jikber, irid jer©a’ jsir tifel.

Li biex jag˙mel l-flus tant ja˙dem u jistinka illi jimrad, imbag˙ad jonfoq ©idu biex jipprova i©ib sa˙˙tu lura.

Li l-bnedmin joqog˙du jit˙assbu fuq il-futur u jinsew ilpreΩent; allura la jg˙ixu l-preΩent u lanqas il-futur.

Li jg˙ixu qishom qatt mhuma se jmutu… Allura meta jmutu jkunu qishom qatt ma g˙exu.”

Il-Mulej qabadli jdejja u g˙al xi ˙in skitna. Imbag˙ad saqsejtu, “B˙ala Missier ta’ tant ulied, liema huma l-akbar veritajiet li tixtieqhom jitg˙allmu biex jg˙ixu hienja?”

Alla, melles il-le˙ja bajda u twila tieg˙u, ˙aseb ftit u we©ibni hekk:

“Li ma jistg˙u i©ag˙lu lil ˙add i˙obbhom. Iridu jitg˙allmu jistennew li ˙addie˙or i˙obbhom minn rajh!

Li mhux sewwa joqog˙du jqabblu lilhom infushom ma’ xulxin! Jien g˙amilthom differenti apposta.

Li jekk iridu jaqalg˙u il-ma˙fra, je˙tie© li jag˙tuha minn qalbhom lill-o˙rajn.

Li l-feriti fi qlub ta’ dawk stess li t˙obb malajr tifta˙hom, imma trid ˙afna snin biex tfejjaqhom.

Li sinjur mhux dak li g˙andu l-aktar affarijiet, imma dik li g˙andu bΩonn l-inqas affarijiet.

Li huma ma˙buba minn ˙afna nies madwarhom, imma li dawn g˙adhom ma g˙arfux juruhom x’hemm tassew f’qalbhom.

Li tnejn min-nies jistg˙u i˙arsu lejn l-istess ˙a©a u jarawha differenti.”

“Grazzi tal-˙in tieg˙ek,” g˙idtlu jien b’umiltà. “Hemm xi ˙a©a o˙ra li trid li uliedek ikunu jafu?”

Il-Mulej tbissem u qal, “Li jindunaw u jemmnu li jien dejjem mag˙hom.”

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 19

Inygo, In-Network Injazjan TaΩ-Ûg˙aΩag˙, jag˙laq 10 snin ta’ Volontarjat

QALB IŻ-ŻGHAŻAGH, QALB IL-FQAR

jidjalogaw ma’ kulturi differenti minn tag˙hom! inYgo huwa network ta’ ÌiΩwiti u • Biex permezz tal-esperjenza, ilΩg˙aΩag˙ li jimxu fuq il-passi ta’ voluntiera jsiru aktar bnedmin s˙a˙, Sant’ Injazju ta’ Loyola, il-fundatur jsibu aktar lil Alla f’˙ajjithom u jibdew tal-ÌiΩwiti. Ismu bl-Ispanjol huwa jistaqsu dwar x’jixtieq Alla minnhom!

Inigo. L-isem ‘inYgo’ mhi xejn • L-esperjenzi ta’ volontarjat isiru jew ˙lief ismu mibdul biex tirrifletti g˙al ftit ©img˙at, normalment fill-aspett tal-˙idma maΩ-Ωg˙aΩag˙ vaganzi tas-sajf, inkella aktar fit-tul (‘Y’ g˙al ‘youth’) g˙al madwar sena, g˙al dawk li inYgo, twaqqaf mill-ÌiΩwiti fl-2001 biljixtiequ jag˙tu servizz aktar fil-fond. ˙sieb li tikkordina l-attivitajiet ta’ diversi gruppi u g˙aqdiet ta’ Ωg˙aΩag˙ ispirati “X’tg˙allimt minn din mill-ispirtu ta’ S. Injazju, l-fundatur l-esperjenza?”: tal-ÌiΩwiti. Il-˙idma kkonçentrat l-aktar • Hekk wie©bu bosta mill-volontarji fuq servizzi ta’ volontarjat li gruppi ta’ Ωg˙aΩag˙ g˙all-mistoqsija li Ωg˙aΩag˙ ta’ kull sena joffru f’pajjiΩi saritilhom, Tg˙allimt napprezza differenti: Italja (Torino, Bari, Napli); dak li hu veru importanti, li nfittex Catania; Franza (Lourdes); Irlanda l-essenzjal, il-Verità.

(Armagh); Egittu (Muqattam, Gad El • Tg˙allimt li huwa biss meta tg˙ix Sid, Nag ed Dik); Algeria; Ethiopia; fis-sempliçità li tkun tista’ tara çar ilKenya; Chile; Malta (Zejtun). prijoritajiet fil-˙ajja L-iskop ta’ dawn l-attivitajiet huwa: • G˙ext il-fer˙ u s-sodisfazzjon fil-milja tag˙hom fl-g˙otja tieg˙i lill-o˙rajn • Biex inkunu kumpanni tal-fqar, talminflok il-©enn li nibqa’ mag˙luqa morda u tal-imwarrbin fis-soçjetà kif fid-dinja tieg˙i. kien Ìesù Kristu.

• Issa naf xi tfisser tg˙ix ma’ o˙rajn…

• Biex ng˙inu liΩ-Ωg˙aΩag˙ jift˙u fit-tajjeb u fil-˙aΩin…u kemm hu g˙ajnejhom g˙ar-realtaijiet tal-faqar isba˙ milli tg˙ix g˙al rasek! u tal-in©ustizzji fid-dinja u jibdew 20 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

• Doqt il-qawwa tat-talb ©ej mill-qalb u mhux talb mekkaniku.

• Rajt il-Providenza ta˙dem!

• Id-diffikultajiet u s-sagrifiççji fil˙ajja jistg˙u jissarrfu f’esperjenzi li jag˙mluk bniedem iktar matur, liberu u kapaçi t˙obb… jekk t˙allihom!

• Sirt naf x’ji©ifieri s-servizz ta’ veru: li t˙obb jew tag˙mel xi ˙a©a ming˙ajr ma tistenna xejn lura – la flus, la çertifikati, la credits – g˙ax qieg˙ed hemm g˙all-˙addie˙or!

• L-im˙abba tibda mill-umiltà, ji©ifieri li nag˙rfu naççettaw lilna nfusna bid-difetti u bis-sbu˙ija tag˙na.

Imbag˙ad tkun tista’ verament taççetta lill-o˙rajn kif inhuma!

• Tg˙allimt li anke jekk tkun ma’ nies differenti minnek fil-kultura, fil-karna©©jon jew fir-reli©jon, ilkoll g˙andna ˙a©a li tg˙aqqadna – qalb li t˙abbat. Kollha kapaçi n˙obbu u g˙andna bΩonn l-im˙abba!

Jekk trid taqra aktar dwar l-esperjenzi tal-volontarjat, Ωur ilwebsite tag˙na: www.inygo.jesuit.org.mt

Il-Volontarjat ilaqqa’ liΩ-Ωg˙aΩag˙ mar-realtà tal-faqar u tat-tbatija – esperjenza qawwija li tg˙inhom jag˙rfu a˙jar min huma l-fqar u x’inhu s-sehem ta’ kull wie˙ed u wa˙da minnha biex nissiltulu. Fl-istess ˙in min imiss mal-fqar isib li jkun qed jirçievi ˙afna aktar hu ming˙andhom. Hekk qalu dwar dan: Il-faqar huwa realtà… irridu na˙dmu bis-s˙i˙ biex neqirduh!

• Jien mort biex ‘in˙obb’ lill-fqar, imma qabel ma ˙allejthom jid˙lu f’qalbi u j˙obbuni ma stajtx in˙obbhom sew.

• Jiena wkoll responsabbli g˙all-faqar fid-dinja min˙abba l-g˙aΩliet li nag˙mel f’˙ajti!

• Lill-fqar ma ng˙inuhomx billi ng˙idulhom x’jag˙mlu jew billi nit˙assruhom. Huma g˙andhom il-˙iliet tag˙hom u ng˙inuhom biss jekk ng˙inuhom jag˙rfu u jinvestu f’dawn il-˙iliet!

• A˙na ma konniex hemm biex insalvaw lill-fqar jew biex inweg˙duhom tibdil li ma jistax ise˙˙ imma biex naqsmu l-esperjenza mag˙hom b˙ala kumpanni.

• Il-fqar g˙allmuni x’ji©ifieri li ma tiddependix fuq l-affarijiet jew kemm ikollok.

• Fil-limitazzjonijiet kollha tag˙hom, il-fqar jafu jkunu in©enjuΩi ˙afna u juΩaw il-ftit li g˙andhom b’modijiet straordinarji.

• Anke jekk f’Malta m’hawnx faqar assolut, il-faqar jeΩisti xorta wa˙da u g˙andna nibqg˙u impenjati kontrih.

• Hawn tip ta’ faqar li forsi narawh l-aktar fl-g˙onja u li spiss ninsewh – il-vojt fil-qalb!

• L-impenn g˙all-©ustizzja u g˙allfaqar ma jintemmx mal-esperjenza tal-volontarjat imma huwa missjoni tieg˙i u tieg˙ek b˙ala nsara tul ˙ajjitna kollha.

Biex issir taf aktar fuq il-ÌiΩwiti u l-ispiritwalità tag˙hom, ara l-website il-©dida tag˙hom:

L-Id tal-Providenza inYgo jipprova jg˙in biex itaffi l-faqar fit-tul billi jg˙in lis-Sorijiet ta’ Madre TereΩa fil-pro©etti tag˙hom fil-pajjiΩi fejn immorru anke b’mod finanzjarju. Kun int l-id tal-Providenza.

www.jesuit.org.mt

Min huma l-ÌiΩwiti?

Ordni ta’ Reli©juΩi mwaqqfa minn S. Injazju Loyola, f’nofs is-seklu sittax, biex ikunu g˙as-servizz tal-Knisja kull fejn jibg˙athom il-Papa nnifsu.

Jag˙Ωlu li jsibu ’l Alla fil-˙ajja ta’ kuljum u billi jimpenjaw ru˙hom f’xog˙olijiet diversi (kontemplattivi fl-azzjoni).

Jemmnu li mhux l-azzjoni ti©i l-ewwel imma s-sa˙˙a li ti©i mit-talb u mir-relazzjoni tag˙na m’Alla.

Il-motto tag˙hom huwa: Ad Maiorem Dei Gloriam (A.M.D.G.) – li tfisser g˙all-Akbar Glorja t’Alla.

Jemmnu li l-fidi g˙andha dejjem twassal g˙all-˙idma favur il-©ustizzja. G˙alhekk l-impenn filvolontarjat mal-fqar.

Jemmnu li l-lajçi g˙andhom post speçjali fil-Knisja!

donazzjonijiet BOV: 40015104618; HSBC: 008033763050) jew ibg˙at çekk lil inYgo, Dar Manwel Magri, Triq Mons. C. Zammit, Msida.

ta’ dlam mal-pajjiΩ kollu. Id-dlam ©ie ˙afna snin wara, meta sploda l-boiler tal-Marsa. Anke mas-sena 2000 bosta xjenzati ˙abbru li se jkun hawn diΩastru min˙abba l-millenium bug!

Il-Millenju ©ie u ma ©ara xejn. Dan l-a˙˙ar ˙ar©et ix-xniha li d-dinja se tispiçça s-sena d-die˙la. Mela mhux il-Madonna biss tag˙mel dawn il-profeziji.

Id-diΩastri ilhom ji©ru mill-bidu tal-univers u jibqg˙u ji©ru.

Anzi, l-univers beda jeΩisti bi spluΩΩjoni enormi, jg˙idulha il-‘Big Bang’. G˙ax id-diΩastri mhuma xejn ˙lief il-proçess naturali ta’ kif tiΩviluppa d-dinja u l-univers. Huwa meta jolqtu ˙aΩin lill-bniedem li narawhom b˙ala diΩastri.

Dan marbut mal-biΩa’ li hemm fil-bniedem li jaf li huwa daqshekk fra©li quddiem il-forza tan-natura. G˙alhekk dejjem jixtieq ikun jaf x’se ji©ri fil-futur, biex forsi jkun preparat kemm jista’ jkun. Qabel konna ng˙idu, ‘Xemx u xita, Alla jaf meta!’, g˙ax konna na˙sbu li huwa Alla li jiddeçiedi meta tag˙mel jew ma tag˙milx ix-xita. Illum g˙andna tbassir tat-temp Irçevejt email li tg˙id x’qalet l-Madonna f’Bor© inxjentifiku li huwa bosta drabi preçiΩ ˙afna. Dan jg˙inna biex Nadur. Fost ˙afna affarijiet il-Madonna twissina biex ng˙ixu l-˙ajja b’mod a˙jar. inkunu preparati ‘b˙al Noé’ g˙al xi kastig kbir li ©ej Imma li Alla juΩa l-fenomeni naturali biex jikkastiga fuq Malta. Semmiet ‘in-na˙a tal-port’ b˙ala l-post li d-dnub, din hija mentalità antika li l-bniedem primitiv, fiddonnu se jkun l-aktar milqut. djufija tieg˙u, dejjem emmen fiha. Dan g˙ax ja˙seb li Alla Ng˙idlek is-sew jien twerwirt. BiΩΩejjed nisimg˙u jimxi u ja©ixxi b˙all-bniedem. Dil-mentalità nsibuha fl-Antik b’terremoti u tsunami fil-Japan u bosta bnadi o˙rajn. Testment b’mod qawwi ˙afna. L-istejjer tad-Dilluvju, il-kastigi Imma possibbli, Alla jibg˙at dawn id-diΩastri biex tal-E©ittu, Sodoma u Gomorra, eçç huma mibnija fuq dan jkkastiga l-midinbin? Allura, skont il-Madonna, jekk il-kunçett. Nimma©inaw li Alla ja©ixxi b˙all-bniedem: biex ng˙idu r-ruΩarju Alla jer©a’ jibdielu u ma jibag˙tux i©ieg˙el lil xi ˙add i©ib ru˙u sewwa jbeΩΩg˙u bil-kastig. it-terremot? Nixtieq nifhem sew x’jista’ jfisser Meta ©ie Ìesù, din il-mentalità t˙abat fuq li t˙abat biex diskors b˙al dan. ibiddilha. Meta l-appostli staqsewh g˙andhomx jitolbu lil Alla NN (Ûejtun) jibg˙at in-nar fuq dawk li ma laqg˙uhomx, malajr çanfarhom (Mt 9:35), qal: “Alla ma jridx il-mewt tal-midneb, imma li dan jikkonverti u jg˙ix!” (EΩ 18:32) Darba o˙ra Kristu qal, Iva, din l-email qed iddur ˙afna. Fiha jing˙ad li l-Madonna “Alla ˙niena jrid u mhux sagrifiççju”(Mt 9:12). U darb’o˙ra, t˙abbar xi theΩΩiΩ tal-art u ta’ bini u t˙e©©e© biex il-Maltin “Dak twieled g˙ama la g˙ax dineb hu u anqas g˙ax dinbu jikkonvertu u jsaffu lil qalbhom mill-˙afna ˙aΩen li hawn l-©enituri tieg˙u.” (Ìw 9:3) madwarna.

Alla ma jridx li nduru lejh g˙ax nibΩg˙u minnu. Iridna Qabel xejn tajjeb ng˙idu li minn Ωmien g˙al Ωmien dejjem nersqu lejh g˙ax in˙obbuh. U min tibΩa’ minnu, kif tista’ jo˙or©u xnihat b˙al dawn ta’ diΩastri li se ji©ru dalwaqt. t˙obbu?

Fl-1960 kienu qalu Ii Dun Ìor© Preca kien ˙abbar tliet ijiem Jiktbu l-Qarrejja

Il-madonna habbret

li gej xi terremot

fuq Malta?

22 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Jien ma nafx x’qalet u ma qaletx il-Madonna f’Borg in-Nadur. Naf x’qal Ìesù fil-Van©elu. U l-Knisja tibni l-fidi u t-tag˙lim tag˙ha fuq dak li qal Ìesù fil-Van©elu, mhux fuq dak li min jg˙id li qed jara l-Madonna ja˙seb li qed tg˙idlu.

Fil-Van©elu ˙niena u tjubija nsibu u mhux minaççi u twerwir ta’ kastigi. X’jiswa jekk ma nibqg˙ux nidinbu g˙ax nibΩghu mit-terremot, jew minn xi sajjetta, jew minn xi marda. L-importanti g˙al Alla mhux li n©ibu ru˙na sewwa, qisna tfal li noqog˙du bil-g˙aqal fil-klassi g˙ax nibΩg˙u missurmast. Alla jridna nitg˙allmu n˙obbu minn qalbna, b’g˙aΩla ˙ielsa, g˙ax irridu a˙na u mhux biex ma ti©rilniex ˙sara jew ma nbatux. Min i˙obb ma jibΩax mit-tbatija. Kristu hekk g˙allimna g˙ax hekk ˙abbna, minn fuq salib. Kieku t-tbatija u l-kastig ji©u fuq il-midneb, kieku Kristu nistg˙u inqisuh b˙ala l-akbar midneb, g˙ax daqs kemm bata hu, ma bata ˙add.

Id-diΩastri naturali ji©ru mhux g˙ax jibg˙athom Alla.

Jekk jag˙mel hekk ikun l-aktar alla in©ust. G˙ax f’terremot imutu kemm it-tajbin kif ukoll il-˙Ωiena, kemm it-tfal u t-trabi innoçenti kif ukoll l-aktar kriminali kiefra.

Diskors b˙al dan Ωgur li mhux ©ej mill-Madonna. Sakemm t˙e©©i©na nindmu minn ˙Ωunitna, il-Madonna qed tg˙idilna ˙wejje© ta’ ©id. Meta tibda thedded u t˙abbar terremoti u kastigi, dik ma tkunx il-Madonna, imma l-fantasija tag˙na l-bnedmin li nkunu g˙adna l-bog˙od milli nag˙rfu min hu verament Alla tag˙na, Alla M˙abba mimli ˙niena u tjubija li lest li ja˙fer lil min idur lejh bl-indiema u mhux joqtol u jsawwat lil min qed jiΩbalja.

Meta se nibdew nemmnu fl-a˙bar it-tajba li ©abilna Kristu fil-Van©elu, flok nemmnu s-superstizzjonijiet u l-imma©inazzjonijiet ta’ mo˙˙na stess?

Meta tirçievi emails b˙al dawn, armihom mill-ewwel, biex ma jaslux g˙and min hu aktar dg˙ajjef, jibda jemminhom u jit˙awwad fil-fidi u t-tama tieg˙u f’Alla. Alla tag˙na jistieden u jistenna l-bniedem, mhux jhedded u jsawwat il-bniedem.

Kristu ipprefera jissawwat u jmut hu g˙all-bniedem, milli jsawwat u joqtol il-bnedmin biex i©ag˙lhom jobdu l-li©i talMissier.

Fr Paul RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 23

Jiktbu l-Qarrejja

IL-KEXXUN

IMWAHHAL Storja ˙elwa u sempliçi li rçevejna ming˙and wa˙da mill-qarrejja li turi kif il-Mulej jaf jinqeda b’kollox biex jurina m˙abbtu.

Connie kienet mal-mejda b’kikkra kafè qudddiemha. G˙ajnejha mimlijin bid-dmug˙. Hi kienet qieg˙da tibki xortiha. Bdiet i©©ib quddiem g˙ajnejha ˙ajjitha. Kemm batiet minn meta kienet daqsxejn ta’ tifla. Ta’ ˙ames snin tilfet lil ommha u wara sena missierha re©a’ ΩΩewwe© u l-mara li ˙a xejn ma kienet t˙obb lil Connie.

Connie kienet tifla tajba. Kienet t˙obb titkellem mal-Mulej u r-ruΩarju ma tfallih qatt. Kienet tmur il-quddies 24 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

kuljum u meta kibret iltaqg˙et ma’ ©uvni u wara xi Ωmien jo˙or©u flimkien xtraw dar çkejkna. Bdew ja˙dmu biex jarmawha u jkollhom dak kollu li kien hemm bΩonn. IΩΩew©u u tg˙idx kemm kienu fer˙anin. Wara ftit xhur Connie kienet qieg˙da tistenna tarbija. Kienu fis-seba’ sema. Bdew jippreparaw g˙attarbija.

Darba fost l-o˙rajn i˙abbat il-bieb ta’ Connie, puliΩija fejn wara ˙afna tlaqliq qalilha li Ωew©ha James kellu inçident

fuq ix-xog˙ol. Dam jumejn jilg˙abha mal-mewt meta ˙alla din id-dinja u Connie spiççat armla. It-tarbija kellha ti©i fid-dinja iltima minn missierha. U hekk naraw lil Connie mal-mejda tibki xortiha. Bdiet tara kollox ikrah issa.

In-nies bdew jitilquha u ma baqg˙etx issib min isabbarha. Lit-tarbija bdiet taraha Ωejda u bdiet ta˙seb kif se tag˙mel biex te˙les minnha g˙ax wa˙edha ˙asbet li mhix kapaçi trabbiha.

Marret g˙and it-tabib imma dan qalilha

li t-tqala kienet avvanzata u ma kienx hemm x’tag˙mel. Issa kienet iddisprata u flok daret lejn Alla g˙all-g˙ajnuna bdiet tis˙et xortiha. Óaditha kontra Alla u bdiet tidg˙i. Bdiet tfittex kemm kellha inkwatri, statwi u santi u tarmihom.

Ta˙raq is-santi, imma kurçifiss partikolari ma ramitux g˙ax kienet tatulha ommha u riedet iΩΩommu b˙ala tifkira tag˙ha.

Imma Connie ma riditx tarah, g˙alhekk tefg˙etu kif ©ie ©ie ©o kexxun filgradenza.

Il-©ranet baqg˙u g˙addejjin u t-tqala bdiet toqrob lejn tmiemha. Connie aktar bdiet tobg˙od lit-tarbija u kienet dejjem ta˙seb kif ser tag˙mel biex te˙les minnha. Bdiet timma©ina kieku twellidha mejta, kemm kien ikun sew. Ìara li darba ftakret li Ωew©ha kellu postola u ftakret fejn kienet merfug˙a.

Connie qamet ti©ri u ˙asbet li jekk tne˙˙i ˙ajjitha, te˙les minn dan id-dwejjaq li kienet fih. Marret ˙dejn il-qradenza u ppruvat tifta˙ il-kexxun. Ilkexxun infeta˙ ftit kemm jid˙lu subajha imma we˙el. Issarat mieg˙u mhux frit imma ma rnexxiliex. Bdiet taqla l-kxaxen ta’ ta˙tu biex tara x’hemm iΩommu milli jinfeta˙. Óadet kedda mhux ˙aΩin.

X˙in irnexxielha taqla’ l-kexxun ta’ ta˙tu sabet li l-kurçifiss li darba waddbet bir-rabja kien qed iΩomm il-kexxun milli jinfeta˙. Id Kristu kienet eΩatt malkexxun.

Connie qabdet il-kurçifiss f’idejha u bdiet tibki biki kbir. Id-dmug˙ beda jçarçar ma’ ˙addejha u bdiet t˙ares lejn il-wiçç imbiççer ta’ Kristu u st˙ajlitu qed

ikellimha. Connie bdiet tinduna li kienet qieg˙da t˙alli x-xitan jag˙miha. Qamet.

Marret tin˙asel u tbiddel u telqet ©o kappella fil-qrib. Kien il-jum tad-Duluri u kien hemm statwa tal-Madonna b’Ìesù f’˙o©orha. Connie bdiet tibki u ta˙seb kif il-Madonna g˙addiet minn dik ittbatija u d-dulur meta tilfet lil binha u hi riedet toqtol il-˙ajja li hemm ©o fiha.

Riedet toqtol ˙ajja innoçenti li ˙allielha Ωew©ha, parti minn Ωew©ha.

X’kienet se tag˙mel b’idejha. Bdiet tirringrazzja ‘l Alla talli ma rnexxilhiex tasal li twetteq dak l-iΩball daqshekk kbir.

Tant bdiet tibki Connie, li soru li nzertat kienet hemm ©ol-istess kappella qamet u bdiet issabbarha. Connie qaltilha l-istorja kollha minn xiex g˙addiet minn meta miet Ωew©ha. Is-soru bdiet tag˙mlilha kura©© u qaltilha li Ìesù kien qed jistennieha biex tersaq lejh. Connie resqet lejn is-sagrament tal-qrar u meta tqarbnet ˙assitha fis-seba’ sema. Issa bdiet t˙obb lil dik il-kreatura li kienet f’©ufha. Kellha ©enn biex t˙addanha mag˙ha. IΩ-Ωmien tal-˙las wasal u Connie welldet tifel f’sa˙˙tu u l-©miel tieg˙u. Bdiet tiksih bil-bews u ma riditx temmen li darba ma riditux. Issa ˙ajjet Connie nbidlet. Bdiet tisma’ l-quddies kuljum u titqarben. G˙ammdet lit-tifel u semmietu Mark u kienet tie˙du mag˙ha kuljum. It-tifel kiber u kien bil-g˙aqal ˙afna.

Lil ommu kien i˙obbha immens u minn çkunitu kien wera li jsir qassis. U hekk sar. Kemm kienet kburija Connie meta binha Mark sar qassis! X’˙asset

meta qarbinha g˙all-ewwel darba!

Father Mark sar missjunarju u kien ma˙bub minn ˙afna nies. Connie mardet u wara ftit xhur Mark kien jinsab ˙dejn is-sodda tal-mewt tag˙ha fejn amministralha s-sagramenti tal-morda.

Connie mietet ikkonfortata minn binha, is-soru u xi ˙bieb. Mietet t˙addan il-Kurçifiss, dak l-istess Kurçifiss li snin qabel ma ˙allihiex tifta˙ il-kexxun.

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 25

L-Aktar Gurnata

Kiesha L-Aktar Gurnata

Shuna 26 • Mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Il-fruntiera bejn il-Messiku u l-Amerika tara eluf ta’ rifu©jati li ja˙arbu kontinwament mill-miΩerja li qed jg˙ixu fiha f’pajjiΩhom biex jittantaw isibu ˙ajja ©dida fl-Amerika. L-istess b˙al ma qed jag˙mlu tant rifu©jati Afrikani li qed jaqsmu l-Mediterran biex ifittxu ˙ajja ©dida fl-Ewropa.

Fuq din il-fruntiera il-ÌiΩwiti waqqfu çentru ta’ assistenza g˙al dawn l-imsejkna li bosta drabi jisfaw arrestati, mejtin bil-©u˙ jew imutu waqt li qed jaqsmu din il-fruntiera. Dan iç-çentru jinsab f’Nogales u semmewh Kino Border Initiative, immexxi mill-Jesuit Refugee Service talAmerika. F’din il-kitba wie˙ed mill-ÌiΩwiti li qed ja˙dmu ma’ dawn l-imsejkna jirrakkonta kif, f’wiçç wa˙da tifla mtertra bilbard, ra lil Alla li kien qed ifittex.

Waslu, it-tifla, ˙uha u ommha.

“Mur o˙ro© il-gvieret g˙al dawn it-tlieta,” qaltli Sr Lorena. G˙alkemm kont naf li konna uΩajna l-gvieret kollha filg˙odu, jien xorta wa˙da mort infittex fl-armarju. Kullma rnexxili nsib kienet gverta wa˙da, Ωg˙ira, tat-trabi. Óarist lejn it-tifla u ndunajt li kienet qed itterter bil-bard. Ne˙˙ejt malajr il-plastik li kienet ippakkjata fih il-gverta u ©rejt lejha, po©©ejtilha l-gverta madwarha waqt li g˙annaqtha ftit mieg˙i bl-im˙abba kollha.

It-tifla dawret wiççha u tatni tbissima li, dak il-˙in, dewbet ittermometri kollha u jien ma bqajtx in˙oss dak il-bard li kont ili n˙oss minn filg˙odu, minn meta ˙ri©t mid-dar.

Tatni l-kenn ta’ wa˙da li kienet taf sew lil ˙abib tag˙ha Alla u ndunat li kienet iltaqg˙et mieg˙u. Il-messa©© li stajt naqra f’wiççha dak il-˙in kien, ‘Alla ne˙˙ieli l-kes˙a kollha!’

Hi ma kienet taf xejn fuq il-mixja tieg˙i ta’ fidi u fuq l-esperjenza tieg˙i ma’ Ìesù li, min˙abba fih, kont g˙aΩilt li ni©i Nogales; ma kellhiex g˙alfejn tkun taf l-istorja ta’ Sr Lorena u tas-Sorijiet Missjunarji tal-Ewkaristija li kienu bdew din l-g˙ajnuna g˙allemigranti tliet snin ilu. Ma kienet taf xejn fuq Injazju ta’ Loyola u l-ÌiΩwiti li, flimkien mas-sorijiet, taw bidu g˙al Kino Border Initiative li issa kienet twasslilha din l-g˙ajnuna. Wisq inqas kienet taf lil dik il-persuna li kienet tat il-gverta jew ir-ra©uni g˙aliex kienet tatha.

Li kienet taf biss kien li kienet qed itterter bil-bard u Alla kien sa˙˙anha b’daqsxejn ta’ gverta. Hekk kienet tg˙id it-tbissima li kellha fuq fommha.

X’setg˙a tal-©˙a©eb! Tifla o˙ra ©o l-istess tifla! Jien na˙seb li din hi s-setg˙a ta’ Alla nnifsu li, b’im˙abbtu, j˙allina nbiddlu l-ambjent, inbiddlu anki ˙ajja ta’ xi ˙add wara li nkunu biddillna tag˙na stess.

Bdejt in˙oss, fil-kçina, il-preΩenza ta’ Alla. Kien hemm xi ˙a©a differenti

©o fija. Kien hemm xi ˙a©a li, min˙abba fiha, bdejt in©ib ru˙i differenti mis-soltu. Dawk li g˙andhom it-tfal jistg˙u jifhmuni sew; jifhmu tajjeb din l-im˙abba g˙aΩΩg˙ar. Li naf çert hu li issa sirt naf a˙jar il-qawwa ta’ din l-im˙abba (li veru ˙akmitni) li tag˙ti ming˙ajr ma tistenna xejn lura (anki jekk ma tkunx taf lill-persuna), din l-im˙abba li tag˙ti lil min ma ji©ix minnek, li mhix biss l-im˙abba naturali ta’ bejn il-©enituri u l-ulied.

Min jaf kemm hemm ‘Ωg˙ar’ li Alla qed jistedinni biex in˙obbhom hekk f’˙ajti! Issa sirt naf a˙jar kif kien i˙obb Ìesu, bl-im˙abba t’Alla nnifsu, u din il-˙a©a qeg˙da ssa˙˙arni.

“Tajjeb, ˙abiba, issa mgeΩwra tajjeb!” g˙idtilha u, dak il-˙in ommha tbissmet ukoll. Wara, kollox mexa b˙as-soltu. Kielu, wie˙ed millvoluntiera, Erin, tahom xi ˙wejje©, tkellimna, iççajtajna… Irringrazzjawna u telqu.

Kienet l-iktar ©urnata kies˙a... bejn it-2 u t-3 ta’ Frar... ©o Nogales, kes˙a li kisret ir-rekord tas-sena…

G˙al aktar informazzjoni ara s-sit: http://www.kinoborderinitiative. org/index.html RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 27

il-bejjiegh tal-kotba f’Kabul Meta il-©urnalista Norve©iΩa, Asne Seierstad, da˙let f’Kabul mal-commandos talAlleanza tat-Tramuntana f’Novembru 2001, wie˙ed mill-ewwel persuni li ltaqg˙et mag˙hom kien bejjieg˙ tal-kotba – isSultan Khan. Dan kien stedinha d-dar g˙all-ikel.

28 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Grupp Appostolat tat-Talb Seierstad ippjanat li tikteb ktieb dwar Khan u l-familja tieg˙u g˙ax ˙asbet li din il-familja ma kinitx b˙all-bqija tal-familji l-o˙ra fl-Afganistan. IsSultan Khan kien relattivament sinjur, kellu passjoni g˙al-letteratura u kien i˙obb jitkellem ma’ Seierstad dwar id-drittijiet ugwali g˙an-nisa.

IΩda meta bdiet tg˙ix id-dar tag˙hom, l-ewwel impressjonijiet tag˙ha rat li kienu Ωbaljati. In-nisa li kien hemm fid-dar qatt ma kienu jitkellmu g˙ajr jekk xi ˙add ma jitkellimx mag˙hom, ma setg˙ux jo˙or©u wa˙edhom u kellhom joqog˙du g˙al dak kollu li kienu jg˙idu l-ir©iel.

L-iktar persuna li misset qalb Seierstad kienet Leila – it-tifla Ω-Ωg˙ira tas-Sultan Khan – li kienet imça˙˙da mill-opportunità li tkompli tavvanza fil-˙ajja tag˙ha. Dak iΩ-Ωmien kien g˙ad kellha 19-il sena u kienet tixtieq li ssir g˙alliema. IΩda min˙abba li kienet iΩ-Ωg˙ira fil-familja, kellha tkun hi li tqum l-ewwel wa˙da kull filg˙odu biex t˙ejji l-kolazzjon lill-membri l-o˙ra tal-familja. Kienet ta˙sel il-˙wejje© u l-art u qatt ma kienet tit˙alla to˙ro© mid-dar.

“Ma kien hemm l-ebda mod kif Leila setg˙et tuΩa l-kapaçitajiet tag˙ha biex tavvanza f’˙ajjitha, biex teduka lilha nnifisha u lil ˙addie˙or.

Din kienet iebsa. Qsamt ˙afna ˙in mag˙ha meta kienet tkun qed tibki u bkejt g˙aliha”, tirrakkonta Seierstad.

Mal-familja ta’ Khan, Seierstad g˙exet daqslikieku kienet mara Afgana. Sabet lilha nnifisha tixtieq li ssuq rota, li tg˙um u li to˙ro© bil-libertà kollha. IΩda dawn kienu biss xewqat li ma setg˙ux jitwettqu g˙ax in-nisa Afgani ma g˙andhomx din il-libertà.

“Rajt wisq miΩerja. Din l-esperjenza biddlitni g˙ax g˙araft aktar il-libertà tieg˙i”, tistqarr Seierstad.

G˙alkemm g˙ad g˙andha 33 sena, Seierstad hi ©urnalista veterana li rrappurtat ukoll miç-Çeçneja, il-Balkani u l-Iraq. Kienet marret l-Afganistan ftit wara l-11 ta’ Settembru, 2001.

‘Il-Bejjieg˙ tal-Kotba f’Kabul’ – li ˙are© fl-2003 – huwa l-©abra tal-esperjenza ta’ Asne Seierstad tul it-tliet xhur li qattg˙et mal-familja ta’ Khan u kif in-nisa flAfganistan m’g˙andhom libertà ta’ xejn. Óafna mill-flus li ©abret mill-bejg˙ ta’ dan il-ktieb bag˙tithom l-Afganistan stess biex ji©u edukati mijiet ta’ tfal, subien u bniet.

Minkejja dan il-©id kollu, kellha t˙allas prezz biex ˙ar©et il-verità tal-oppressjoni fl-Afganistan u l-bΩonn li d-dinjità talbniedem ti©i rrispettata. Meta is-Sultan Khan qara l-ktieb tag˙ha, telaq lejn Oslo u qabbad avukat Norve©iΩ biex jie˙u azzjoni legali kontra Seierstad u min ippublika l-ktieb. Madankollu, Seierstad tibqa’ konvinta li l-verità kellha to˙ro©.

Appostolat tat-Talb Intenzjonijiet gÓal MEJJU Ìenerali: Biex dawk li ja˙dmu filmidja jirrispettaw il-verità, is-solidarjetà u d-dinjità tal-bnedmin kollha.

Missjoni: Biex il-Mulej jg˙in lill-Knisja

fiç-Çina tippersevera fil-fidi u tikber fl-g˙aqda.

Isqfijiet: Óalli l-volontarjat filqasam kulturali jwassal biex aktar napprezzaw dak kollu li jag˙tina l-identità tag˙na b˙ala nazzjon.

Grupp Appostolat tat-Talb (Marbuta mal-Intenzjoni Ìenerali g˙al Mejju) RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 29

Hajti Nbidlet Nota tal-Editur

Ftit xhur ilu konna ©ibna ittra ta’ tfajla titlob l-g˙ajnuna min˙abba s-sitwazzjoni ˙aΩina li kienet tinsab fiha. Ìibna bosta ittri li l-qarrejja bag˙tulna bi twe©iba g˙aliha. Bqajna nirçievu aktar ittri u se n©ibu wa˙da o˙ra minnhom, min˙abba l-qawwa tal-esperjenza li taqsam mag˙na din il-qarrejja. Fl-istess ˙in nirringrazzjaw lil Alla li l-magaΩin tag˙na jkompli jixtered u jmiss bosta qlub.

Huwa mod fejn qarrejja jg˙inu lil xulxin billi jaqsmu l-esperjenzi tag˙hom. Il-Mulej ibierek lilhom u l-qarrejja kollha.

30 • mejju 2011 • RM2000-LilÓbiebna

Óabiba tieg˙i tatni r-Regina et Mater biex naqrah u waqt li kont qieg˙da nqalleb ©iet il-biçça li ktibt int u millewwel t˙ajjart niktiblek u ng˙idlek l-esperjenza tieg˙i u nispera f’Alla li tag˙mel kura©© b˙alma g˙amilt jien.

It-tfulija tieg˙i kienet ta’ dwejjaq kbar u batejt ˙afna minn ommi min˙abba l-mard tad-dipressjoni li kellha wara li tilfet it-tarbija ta’ qabli li kellha tliet ©img˙at. Ommi kellha ˙afna r©iel ˙er©in u de˙lin id-dar u mhux l-ewwel darba li rajtha b’g˙ajnejja.

Wie˙ed minnhom kien jabbuΩani sesswalment sa meta kelli sbatax-il sena. Kont nitwerwer minnu.

Kont nixtieq ng˙id lil xi ˙add imma kont nibΩa’ li je˙duni mid-dar u nisfa ‘l bog˙od minn missieri u jien lil dan kont in˙obbu ˙afna. G˙adda Ω-Ωmien u kontra qalbi ΩΩewwi©t biex nitlaq minn ta˙t idejn ommi. Xi sena ilu g˙amilt DNA ma’ missieri bil-mo˙bi tieg˙u u sirt naf li bijolo©ikament mhux missieri. Tkissirt. Lil Alla ma kontx nafu, anzi kont nobog˙du. G˙ajnejja kienu mag˙luqin. Quddies qatt. Talb qatt.

Imbag˙ad f’April tas-sena l-o˙ra wasalli invit g˙al seba’ ©img˙at seminar. Mort g˙all-kurΩità, u

Jiktbu l-Qarrejja

hemmhekk ˙ajti nbidlet. Bdejt nisma’ esperjenzi tal-o˙rajn. Indunajt li m’inix wa˙di. Bdejt inqawwi qalbi, sibt mara li t˙obbni b’im˙abba t’omm u g˙all-ewwel darba f’˙ajti naf x’inhi omm. Wara dawn is-seba’ ©img˙at bqajt immur “prayer group” darba fil©img˙a u ma ng˙idlekx x’paçi sibt.

Ara o˙ti ma ta˙sibhiex b˙ali.

Ma sirtx qaddisa jew li m’g˙andix problemi iΩjed. Xejn minn dan. Issa sirt in˙ares lejn il-˙ajja b’g˙ajnejn il-Mulej. Sirt kalma iΩjed u sirt infittex ftit ˙in kuljum imqar g˙axar minuti biex inkun mal-Mulej. Ìieli lanqas biss ng˙id xejn. Nag˙laq g˙ajnejja u n˙allih ikellimni.

G˙aΩiΩa o˙ti fil-Mulej, fittex l-g˙ajnuna, “prayer groups” hawn ˙afna fi r˙ula u fi bliet u taqtax qalbek.

G˙amilt x’g˙amilt huwa j˙obbok. Int bintu. Taqtax qalbek. Alla jie˙u ˙sieb nemla, sejjer ma je˙ux ˙siebek! Jien inwieg˙dek li nΩommok fit-talb tieg˙i u ser ng˙id lill-grupp biex jitolbu g˙alik. Kura©© o˙ti. Ftakar li din il˙ajja qasira, imma l-o˙ra eterna.

O˙tok fil-Mulej.

P.T.L.

Ulied il-Missier L-istorja tal-˙olqien bl-istampi 6 Il-Bibbja hija l-isba˙ ktieb tal-Óajja. Tajjeb li kbar u tfal inkunu mid˙la tag˙˙a. Inkomplu mill-˙ar©a ta qabel din is-serje tal-Bibbja bl-istampi.

Induqu r-ribelljoni

Jien biex induqha biss, tafx!

Imma l-Missier qalilna li jekk nieklu minnha mmutu!

U m’intix tara li Eva g˙adha ˙ajja!

Nirringrazzjaw minn qalbna lil Bob West, artist American li tana l-permess in©ibu dan ix-xog˙ol sabi˙ tieg˙u u naqilbuh g˙all-Malti. L-istorja se tkompli minn ˙ar©a g˙al o˙ra tar-rivista.

Ma sabux dak li stennew

Adam ˙a mill-frotta… u beda jiekol…

F’daqqa wa˙da waqg˙et dalma fil-©nien! Adam u Eva bdew i˙ossuhom differenti mis-soltu – mist˙ija, sens ta’ ˙tija, biΩa…!

G˙all-ewwel darba f’˙ajjithom, Adam u Eva ˙assewhom mifruda mill-Óallieq…

Isa, ˙affef Eva, anqas qatt ˙sibna li a˙na bla ˙wejje©. Fejn se nsibu x’jg˙attina?

Heq… Tridx nippruvaw in˙itu ftit weraq tat-tin u nilbsuhom!

Ma kienx hemm fejn tista˙ba!

Malajr instema’ le˙en…

Ma nixtieqx li l-Missier jarani f’din il-miΩerja… NibΩa li jwarrabni u jabbandunani…

Adam! Fejn int qieg˙ed?

RM2000-LilÓbiebna • Mejju 2011 • 31

ÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK

Ming˙ajr l-abbonament u l-offerta tieg˙ek il-magaΩin ma jistax ikompli. G˙andna bΩonn l-g˙ajnuna tieg˙ek. G˙alhekk IMPORTANTI li ©©edded l-abbonament Ibg˙at ismek, l-indirizz u n-numru tat-telefon flimkien mal-˙las g˙all-abbonament tieg˙ek fl-indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien mal-05.00 tal-abbonament regolari.

Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

Biex i©©edded

Biex i©©edded

PERMEZZ TAT-TELEFON ATTARD

BALZAN BAÓRIJA BIRKIRKARA BIRÛEBBUGIA BORMLA BURMARRAD BUSKETT DINGLI FGURA FLORIANA GÓARGÓUR GÓAXAQ GUDJA GÛIRA KIRKOP LUQA MANIKATA M©ARR MOSTA

MQABBA MSIDA NAXXAR QORMI

RABAT SAFI SENGLEA

2141 8028 2141 8031 2149 2288 2145 6760 2149 2578 2165 4518 2720 6840 2158 1122 2145 6227 2145 2859 2180 2021 2124 2230 2143 1177 2189 2005 2169 6336 2133 5231 2164 2144 2189 5174 2157 6769 2157 4658 2143 3769 2143 3835 2168 3070 2123 8804 2141 1859 2148 7282 2149 4097 2145 6824 2167 6824 2169 0019

SI©©IEWI

SAN PAWL IL-BAÓAR SAN ©ILJAN STA LUÇIJA TARXIEN XGÓAJRA ÛABBAR ÛEBBIEGÓ ÛEBBU©

ÛEJTUN ÛURRIEQ

PERMEZZ TAL-MOBILE 2146 1377 2146 4804 2157 1854 2133 6914 2189 6093 2189 7312 2169 0769 2166 6267 2157 5652 2146 7453 2145 0651 2167 5009 2168 5963 2168 2143

GÓAWDEX GÓASRI GÓAJNSIELEM KERÇEM MUNXAR NADUR QALA SAN LAWRENZ VICTORIA

XAGÓRA XEWKIJA ÛEBBU©

2155 2613 2155 5518 2156 4253 2155 4621 2155 2206 2156 4206 2155 6355 2155 4088 2155 6487 2155 3477 2155 1329 2155 4993

RM2000-LilÓbiebna c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna In‐Naxxar NXR 2067 Tel: 2142 0610 • Mobile: 7982 6899 • Email: rmlh@jesuit.org.mt

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

5061 8916 5061 9210

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e6.99 (li minnhom e0.70 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e11.66 (li minnhom e1.16 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidirizz u l-kodiçi postali.

Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA: Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar. G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibag˙tu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA Segwi l-esperjenzi u l-avventuri ta’ ˙utna l-Maltin u l-G˙awdxin fl-artijiet tal-missjoni; esperjenzi li j˙alluk bla nifs u bla kliem iΩda li jimlewk b’ammirazzjoni g˙all-kura©© ta’ dawn l-eroj tas-skiet! Kun af bilpro©etti ta’ fejda li huma qed iwettqu g˙all-miljuni ta’ nies fil-bΩonn imxerrda fl-erba’ na˙at tad-dinja.

Issir taf dan kollu u aktar fil-programm VUÇI MISSJUNARJA li jixxandar kull nhar ta’ ©img˙a fid9.00p.m. fuq RADJU MARIJA (102.3 FM g˙al Malta u 107.8 FM g˙al G˙awdex) b’ripetizzjoni kull nhar ta’ Tlieta f’nofs il-lejl, bi produzzjoni u preΩentazzjoni ta’ Dr. Frank Cassar u Helena Sammut.

Carpet Zone ©entilment joffri Dirt Controller b˙ala rigal g˙ar-rebbie˙/a tal-Crossword Puzzle

Tisliba MEJJU Mimdudin: 1. Mur g˙al dawn Mount St Joseph (6) 4. Kisser f’biççiet Ωg˙ar (6) 7. A˙na Taljani (3) 8. Adurawni (6) 9. Waqg˙alu xag˙ru (6) 10. Óajt ftit o˙xon li ddawwar ma’ xi pakkett g˙all-posta (4) 12. Passatemp sabi˙ f’librerija (4) 14. Proprjetarju (3) 15. Bastjan Indri Grima huwa kbir IngliΩ (3) 16. L-g˙aqda tan-Nazzjonijiet (1,1,1) 18. QabeΩ ix-xifer (3) 19. Tieg˙i, u jekk in˙abbilha ifisser li nag˙ti kaΩ (4) 21. Sid tal-˙olqien kollu (4) 24. ˙addimna (6) 25. Ibillu l-˙obΩ fil-platt (6) 26. Frott bnin aktarx issibu ˙aΩ-Ωabbar (3) 27. Isem Roncalli, il-Papa Gwanni XX111 (6)

28. Kunjom mag˙ruf fil-qasam tal-moda, issibu g˙and Omar Manicaro (6) Weqfin: 1. Bih taqta’ drapp, karti, eçç (6) 2. Ma tibqax f’sa˙˙tek (6) 3. Ibatti (4) 4. G˙aqda Internazzjonali tal-Futbol (1,1,1,1) 5. Ma ˙alliex iebes (6) 6. Kull tant biex tikkore©i, ikollok tag˙ti dan (6) 11. Aktarx tkun ˙dejn il-klamar (5) 13. Taqilg˙u b’xejn (5) 16. Dil-mara ssibha f’sarulu m˙awwad (6) 17. Dan ji©i ma˙tuf g˙ar-rikatt (6) 18. Grupp ta’ i©fna (6) 19. Funzjoni mportanti tal-mo˙˙ (6) 22. North Atlantic Treaty Organization (1,1,1,1) 23. Safra (4)

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ April hija M. Cilia-Vincenti minn Balzan, Malta IMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-LilÓbiebna, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar, NXR 2067. It-twe©ibiet iridu jaslulna sal-a˙˙ar tax-xahar.

Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000.

TWEGIBA TAT-TISLIBA Marzu 2010 MIMDUDIN: 1. Ìerusalemm 4. Fakkar 7. Lee 8. Rommel 9. Ìennen 10. Eden 12. Suqu 14. Nil 15. Nen 16. Att 18. Pea 20. Nara 21. Ìerusalemm 24. Impuri 25. Tapiti 26. Naf 27. Innota 28. Ir˙ama WEQFIN: 1. Ìirien 2. Rammel 3. Alla 4. Fe©© 5. Kantun 6. Rundun (jew Rondun) 11. Ditta 13. Qedem 16. Antiki 17. Trapan 18. Pedina 19. Ammira 22. Pina 23. Itfi

Disinn • Outlook Coop

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturi u ˙bieb tag˙na mejtin

Carpet Zone, Valley Road, B’Kara (opposite Post Office)

Naxxar John Fenech Rabat Malta Emmanuela Tonna Zejtun Doris Brincat San Giljan Ian Edington

”

Kors fl-Ispiritwalità u d-Direzzjoni Spiritwali

“Imma tg˙id g˙andi nag˙mlu dan il-kors?…

Jista’ jservini g˙al xi ˙a©a?”

Iç-Çentru ta’ Spiritwalità Injazjana (CIS) bilkollaborazzjoni tal-Istitut ta’ Formazzjoni Pastorali (PFI) ser iniedi Kors bil-Malti ta’ tlett snin g˙al-Lajçi, Reli©juΩi, u Kleru li jixtiequ japprofondixxu l-˙ajja spiritwali tag˙hom u/jew jimpenjaw ru˙hom fl-g˙oti u tmexaxija ta’ irtiri u tad-direzzjoni spiritwali.

Il-kors, li jibda fl-ewwel ©img˙a ta’ Settembru 2011, ser ikun maqsum f’Ωew© partijiet. L-ewwel sentejn jiffokaw fuq il-formazzjoni personali fil-˙ajja spiritwali. L-a˙˙ar sena tikkonçentra fuq l-g˙oti ta’ irtiri, speçjalment l-EΩerçizzi Spiritwali Injazjani u d-Direzzjoni Spiritwali. Wara kull parti jing˙ataw çertifikati ta’ kwalifiki.

Il-programm tal-kors isegwi s-sena akkademika b’laqg˙a ta’ sag˙tejn filg˙axija kull ©img˙a u numru ta’ “weekends” matul is-sena. Kull parti hi miftu˙a g˙al numru limitat ta’ parteçipanti.

Kemm-il darba staqsejt dawn il-mistoqsijiet bejni u bejn ru˙i meta kont qed na˙seb jekk kellix nag˙mel dan il-kors ta’ formazzjoni fl-ispiritwalità. Minn banda kont in˙oss xi ˙a©a fija li tg˙idli li kelli nag˙mlu, filwaqt li mill-banda l-o˙ra kont bejn ˙altejn jekk kontx se nla˙˙aq bejn l-impenji tieg˙i tal-˙ajja ta’ kuljum, bejn il-˙inijiet twal ta’ xog˙ol u l-impenn s˙i˙ li dan il-kors jitlob biex tattendi g˙al-lectures, il-weekends, tag˙mel il-qari me˙tie© u tikteb l-assignments wara kull module. IΩda la kont qed in˙oss li kien Alla li riedni nag˙mlu, d˙alt g˙alih b’ru˙i u b’©ismi.

Is-su©©etti ttrattati matulu sibthom varjati ˙afna, b’˙arsa ©enerali lejn aspetti differenti tat-Teolo©ija u b’sessjonijiet o˙ra aktar prattiçi li minnhom stajt nitg˙allem minn dak li konna naqsmu flimkien. Óassejt li minn dak li tg˙allimt ma ksibtx biss g˙arfien akkademiku tas-su©©etti li ttrattajna iΩda ffurmani aktar b˙ala persuna kemm fid-dimensjonijiet umani tieg˙i kif ukoll fir-relazzjoni tieg˙i ma’ Alla. Kelli ç-çans ukoll li n˙ares lejn dawk l-aspetti fil-˙ajja tieg˙i li rrid inkompli niΩviluppa aktar.

Issa li spiççajt il-kors, g˙alija hu g˙ajn li qed inkompli nixrob minnha. Il-formazzjoni li ˙adt qead tg˙ini mhux biss fil-˙ajja tieg˙i ta’ kuljum quddiem sfidi li xi darba jew o˙ra lkoll niffaççjaw, iΩda wkoll f’˙idmiet pastorali li jien involuta fihom. Dawn huma opportunità mog˙tija minn Alla biex dak li jien irçivejt minn dan il-kors ng˙addih b’modi differenti lil dawk il-persuni li ni©i f’kuntatt mag˙hom.

G˙al iktar informazzjoni ikteb jew çempel lil Fr Reno Grech S.J. Mount St Joseph Retreat House, Triq il-Missjunarji Maltin, Tar©a Gap, Mosta MST 9072.

Tel: 21416916, Mobile: 79286435 Email: rgrechsj@gmail.com

Maria Theresa Portelli

Nixtiequ lill-qarrejja kollha G˙id hieni u qaddis fi Kristu Irxuxtat.