RM 2008-05 Mejju

Ma˙ru© mill‐ÌiΩwiti Maltin • Sena 59 • MEJJU 2008 • Numru 5 78, Marquis Scicluna Street, Naxxar NXR 2607

N E W S P A P E R P O S T

Sarah bil-guh...u mhix wehidha!

Indunajt li l-a˙˙ar xirjiet ta’ l-ikel swew iktar minn sitt xhur ilu? Indunajt li bl-istess flus, g˙andek inqas affarijiet filbasket tax-xiri? G˙al miljuni ta’ familji din hija realtà li ti©i fuqhom bla ma jistg˙u jag˙mlu xejn... lanqas jibqg˙u ˙ajjin.

“Ishmael waqaf jiekol u ˙ares lejn ommu. Kienet di©à laqqtitu l-platt... g˙ad li ma kienx hemm xi tlaqqat. Ommu ˙arset lejh u tbissmet. IΩda t-tbissima tag˙ha kienet differenti minn kif kien jiftakarha... saret aktar dg˙ajfa. Kienet tbissima ©ejja mill-qalb, iΩda qalb mimlija tbatija u biΩg˙at. Wiççha kien differenti – id-dehra tag˙ha kienet qisha midbiela, ˙arsitha ftit miksura... Dak il-˙in, ukoll

MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

jekk b’mo˙˙ ta’ tifel ta’ erba’ snin, qisu nteba˙ li ommu kienet qieg˙da tbati l-©u˙, u l-biΩa’ li t-tfal tag˙ha kienu se jbatu dan ukoll.

Sarah ilha tinkwieta bis-sitwazzjoni finanzjarja tal-familja. Il-prezz ta’ l-ikel g˙ola ˙afna din l-a˙˙ar sena. Sarah bdiet tiekol inqas u inqas biex iΩΩomm il-platt taΩ-Ωew© subien mimli b˙al qabel. Imma issa mhux l-ikel tag˙ha biss qieg˙ed jonqos. Qeg˙din jonqsu l-flus. G˙adha kif waqfet t˙allas g˙all-iskola ta’ binha l-kbir, Nabil. U qiedg˙a tinkwieta li Ishmael, iΩ-Ωg˙ir ta’ erba’ snin, mhux se jkollha biex t˙allaslu s-sena d-die˙la jekk l-affarijiet kellhom jibqg˙u kif inhuma.

Ûew©ha Butros (Pietru), ja˙dem b˙ala sewwieq, u dejjem i©ib il-flus id-dar, iΩda mhux qeg˙din iservu. G˙all-ewwel darba f’˙ajjitha, Sarah qed tibΩa’ mill-futur”.

Hekk kitbulna xi ˙bieb mill-E©ittu, li sirna nafuhom mill-˙idma tag˙na hemm fi sjuf o˙ra. Il-familja ta’ Sarah mhumiex mill-fqar nett, imma din l-istorja qed tirrepeti ru˙ha mad-dinja kollha. G˙aliex?

Qieg˙ed jog˙la l-prezz tal-ikel. U mhux bi ftit çenteΩmi ’l hawn u ’l hemm... iΩda bl-irduppjar u iktar tal-prezzijiet! Il-prezz tal-qam˙, biss biss, g˙ola iktar mid-doppju f’din l-a˙˙ar sena, u l-ikel l-ie˙or b˙arross, il-qam˙irrun u s-soja, g˙ola ˙afna wkoll.

Qed jog˙la l-ikel...

Huma diversi r-ra©unijiet li wasslu g˙all-g˙oli fil-prezzijiet ta’ l-ikel. Hemm il-bidla fil-klima tad-dinja min˙abba l-gassijiet li l-bniedem jitfa’ fl-arja.

Dawn qed iwasslu g˙al g˙arg˙ar kbir f’postijiet fl-Asja u fl-Amerika t’Isfel u nixfa tremenda f’partijiet kbar millAfrika u l-Awstralja. L-uçu˙ tar-raba’ jew qed jinqerdu u jin©arru mix-xita qalila jew jin˙arqu min˙abba n-nuqqas kbir ta’ xita. Dan iwassal biex ˙afna familji la g˙andhom x’jieklu u lanqas flus biex jixtru l-ikel u dak li je˙tie©u.

Kull ma jmur iΩ-Ωmien, il-prezz taΩΩejt qieg˙ed dejjem jog˙la – b˙alissa jiswa bejn ˙ames u sitt darbiet iktar mill-2002. Kull min g˙andu karozza Ωgur li nduna kemm g˙ola l-petrol jew id-diesel. Biex jin©arr l-ikel minn pajjiΩ g˙al ie˙or jin˙tie© iΩ-Ωejt, u jekk jog˙la l-prezz taΩ-Ωejt, jog˙la l-prezz ta’ l-ikel ukoll. Biex tipproçessa l-ikel ukoll trid iΩ-Ωejt u l-elettriku, u dan ukoll iwassal g˙al Ωjieda fil-prezzijiet.

Flimkien mal-prezz taΩ-Ωejt u t-tibdil fil-klima, irridu nsemmu l-fenomenu

©did tal-biofuels. Dan huwa mod kif mill-pjanti jsir id-diesel g˙all-karozzi mill-pjanti. Minkejja li l-iskop ewlieni ta’ dan huwa biex jitnaqqas it-tni©©is ta’ l-arja bil-˙ruq taΩ-Ωejt minerali li jikkawΩa ˙afna dannu fil-klima, iktar qed isir uΩu minnhom biex in˙allsu inqas mill-prezz taΩ-Ωejt minerali li dejjem jog˙la. Dan qed iwassal biex meddiet kbar ta’ art li qabel kienu jintuΩaw g˙all-produzzjoni ta’ l-ikel issa qeg˙din jintuΩaw biex jitkabbru xxtieli g˙aΩ-Ωejt. Kif tonqos il-produzzjoni u l-˙aΩna ta’ l-ikel, jog˙lew il-prezzijiet.

Nistg˙u ng˙idu li hemm nies ibatu l-©u˙ biex o˙rajn ikunu jistg˙u jsuqu l-karozzi.

F’dawn l-a˙˙ar xhur, madwar id-dinja, u l-iktar fl-ifqar pajjiΩi, inqala’ ˙afna nkwiet min˙abba Ω-Ωieda fil-prezz ta’ l-ikel. L-esperti jwissu li jistg˙u sa˙ansitra ifaqqg˙u l-gwerer min˙abba din issitwazzjoni. F’dawn l-a˙˙ar ©img˙at mietu g˙exieren ta’ nies fi protesti dwar il-prezz ta’ l-ikel fil-Óaiti, l-E©ittu, il-Burkina Faso u bnadi o˙ra. Qed jiΩdiedu ˙afna n-nies li ma jistg˙ux jixtru l-ikel biex isostnu lilhom infushom. Din is-sena biss, 100 miljun persuna aktar mis-sena

l-o˙ra, ma jistg˙ux jixtru l-ikel g˙ax huma fqar wisq, min˙abba Ω-Ωjieda fil-prezzijiet.

Dan jitfa’ lura bi snin l-isforzi biex jonqos il-faqar u l-©u˙ fid-dinja.

Nistg˙u nag˙mlu xi ˙a©a?

X’nistg˙u nag˙mlu min-na˙a tag˙na?

Qabel xejn irridu nkunu Ωguri li ma na˙lux ikel. Iktar u iktar, in-nuqqas ta’ ikel li qieg˙ed jolqot ˙afna nies hu marbut mal-˙ela ta’ l-ener©ija. Hawn irridu noqog˙du ˙afna iktar attenti. G˙andna nuΩaw l-ener©ija (elettriku, Ωejt, fuel g˙all-karozzi, eçç.) ming˙ajr ma jkun hemm ˙ela. Irridu nag˙tu ˙arsa fid-dar stess u fil-postijiet tax-xog˙ol, biex nitfu l-apparat jew l-o©©etti li juΩaw l-elettriku bla bΩonn... B˙ala pajjiΩ irridu nag˙mlu ˙ilitna kollha biex niΩviluppaw forom ta’ ener©ija li ji©©eddu, b˙all-ener©ija mixxemx u mir-ri˙. Sadattant, irridu nkomplu ng˙inu finanzjarjament lil dawk li ja˙dmu mal-fqar biex itaffu l-©u˙.

John Cauchi g˙al INYGO, in-network Injazjan g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008

Bejn fjura u tarbija Il-˙amrija rabbietni u x-xita saqqietni Ix-xemx iddiet fuqi, w’bewsitha mlietni ÛunΩana dakkritni, imtlejt biΩ-Ωerrieg˙a Kont lesta li ˙ajti, fjura o˙ra nag˙tiha Stennejt li ma’ l-içken buffura ta’ ri˙ Ûerg˙ati nwaqqa’ ©ot-tira sabi˙.

Xi ˙add ©ie qaççatni, bla ebda rispett Tefg˙ani fuq mejda, ©o biçça vaΩett.

Misseri u ommi g˙amluni flimkien, Bdejt nikber f’©uf ommi u g˙adda ftit Ωmien. Óassejt ta˙bit qalbha, u demmha jbaqbaq fil-vini.

Stennejt li xi darba ˙alibha tisqini. Óassejt kes˙a kbira, ma bqajt nisma’ xejn.

Xi ˙add ried joqtolni… ‘Mma dana g˙alfejn?

Qaççtuni w’˙ar©uni, ttrattawni mill-ag˙ar.

Tefg˙uni ©o landa, fid-demm u t-tajjar.

Christine Agius

MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Rigal Haj

Lanqas irrid nemmen Fil-kbira xortija Se jkolli tarbija U n˙ossni kburija.

Sabi˙a l-im˙abba Li tnissel l-ulied.

Minn bajda hekk çkejkna Persuna o˙ra bdiet In˙ares lejn Ωew©i W’nimtela bl-im˙abba X’˙in na˙seb li minnu Ìo fija titrabba Hemm tifla jew tifel,

Xag˙ar iswed jew bjond, Bajdani jew ismar Imbaççaç b’wiçç tond.

Nag˙Ωlulu xi isem John, Pawlu, jew Sam. Lil Ìina jew Rita Nixtrulha l-pram.

Nitolbu lil Alla JΩommna qawwija Óa nrabbu kif jixraq Dis-sbej˙a tarbija.

Christine Agius RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008

“

Hi bla id… .

Hu bla rigel

A˙na konxji ta’ dawn il-messa©©i?

Qatt irrealiΩΩajt kemm attwalment il-bniedem kapaçi jwassal messa©© b’elf mod?

MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Jiena dilettanta taΩ-Ωfin u ta’ spiss infittex videos ta’ Ωfin u muΩika fuq l-internet. Darba fost l-o˙rajn, kont qieg˙da nfittex xi clips u tela’ video bit-titlu: “Hi bla id… Hu bla ri©el!”. Deherli li kien intriganti u bla dewmien iqtajt il-kurΩità tieg˙i.

Dan kien ballet bejn Ωew© Ωeffiena ÇiniΩi. Il-ballerina kellha drieg˙ nieqes, waqt li l-ballerin kellu ri©el wie˙ed biss u jag˙mel uΩu minn krozza. Il-muΩika tibda akkumpanjata minn movimenti a©itati, waqt li l-ballerina tidher li qed tfittex drieg˙ha, hekk kif mhix f’postha. DeluΩa u disfatta, g˙ajjiet u ntelqet, waqt li ˙arset lejn l-udjenza.

Sadanittant, jid˙ol fix-xena l-ballerin u, b’ritmu kalm, inewwel il-krozza lillballerina imma hi titbieg˙ed minnu.

Jer©a’ juriha l-krozza u din id-darba hi tersaq viçin biex tittawlilha u tg˙olli ˙arsitha lejh.

Qishom b’diqa, iwarrbu ˙arsithom ‘il bog˙od minn xulxin. F’ dan il-mument, ˙assejt li qeg˙din jesprimu kemm isibuha diffiçli biex jàççettaw is-sitwazzjoni

tag˙hom. B’ daharhom lejn xulxin, jippruvaw jil˙qu lil xulxin imma l-element ta’ biΩà huwa wisq qawwi. G˙addieli minn mo˙˙i kemm hija sitwazzjoni tipika fil-˙ajja ta’ kuljum. Kemm-il darba ridna xi ˙a©a u bΩajna minnha g˙ax ma konniex nafu kif naslu g˙aliha?

Eventwalment, jikkonvinçu rwie˙hom biex iduru j˙arsu lejn xulxin u b’©est affermattiv, hu jnewwlilha idu… u hi t˙addanha. Hawnhekk, huma jsiru ˙a©a wa˙da! Minn hawn ‘il quddiem, fl-unjoni tag˙hom, jibdew jag˙mlu tajjeb g˙annuqqasijiet fiΩiçi ta’ xulxin. Dan kollu jiΩvol©i f’sensiela ta’ movimenti millisba˙.

Imma dan ir-ritmu ma jdumx ma jit˙arbat… u jaqg˙u. Madankollu, blg˙ajnuna ta’ xulxin, jirnexxilhom jer©g˙u jqumu u jaqbdu r-ritmu. Bil-kura©© u l-konvinzjoni, jkomplu jiΩfnu sakemm fl-a˙˙ar jimxu flimkien… lejn dak li jista’ jkun… b˙allikieku mexjin lejn futur flimkien!

Waqt li segwejt din iΩ-Ωifna, kemm il-ballet innifsu kif ukoll il-muΩika b˙al ˙assejthom iqanqlu çertu g˙atx g˙all-

˙ajja. IΩ-Ωifna kienet b˙al metafora li tesprimi l-esperjenzi ta’ dawn il-persuni.

IΩ-Ωew© ballerini kellhom xi nuqqas fiΩiku li, b˙ala Ωeffiena individwali, ma kienx jippermetti li jo˙olqu koreografija b˙alma ipproduçew flimkien. Permezz tal-kura©© u l-im˙abba li wrew lejn xulxin, kienu kapaçi jaraw it-tajjeb ta’ xulxin u juΩawh biex jirnexxu flimkien. A˙na kif n˙arsu lejn in-nuqqasijiet tag˙na f’˙ajjitna? Kif nikkumbattu l-elementi negattivi ta’ ©o fina? Qatt apprezzajna s-sabi˙ tal-persuna umana? Qatt fittixna l-g˙ajnuna ta’ ˙addie˙or biex nirnexxu?

G˙aΩ-Ωeffien, il-©isem huwa kollox.

Il-movimenti tal-©isem imqabbla malmuΩika huma espressjoni ta’ dak li hemm fil-qalb. F’din iΩ-Ωifna, jo˙or©u diversi valuri sbie˙ li juru l-kobor u s-sbu˙ija tal-

persuna umana, minkejja n-nuqqasijiet li jista’ jkun hemm. B˙alma Ω-Ωeffien juΩa l-movimenti b˙ala l-lingwa tieg˙u biex jwassal il-messa©©, il-©urnalist juΩa l-kitba u l-artist juΩa l-pittura.

A˙na konxji ta’ dawn il-messa©©i?

Qatt irrealizzajt kemm attwalment ilbniedem kapaçi jwassal messa©© b’elf mod? X’inhuma l-messa©©i li tirçievi?

Qatt ˙sibt fuq kemm-il messa©© fil©urnata tinjora? U int, x’ messa©©i qieg˙ed tipprova twassal lil ta’ madwarek u kif?

Jekk trid ispirazzjoni dwar kif persuna kapaçi twassal messa©© minkejja llimitazzjonijiet, Ωur is-sit www.youtube. com/watch?v=LnLVRQCjh8c u rrifletti fuq dak li tara.

Grupp Appostolat tat-Talb

Intenzjonijiet Issie˙eb int ukoll ma’ l-eluf ta’ Insara mad-dinja kollha li flimkien joffru t-talb tag˙hom skond l-intenzjonijiet li kull xahar il-Papa u l-Isqfijiet jag˙Ωlu.

Jekk Alla jisma’ t-talb ta’ wie˙ed jew wa˙da, kemm aktar jisma’ it-talb tag˙na lkoll flimkien.

Mejju, 2008 Ìenerali: Óalli l-insara jag˙rfu jinqdew billitteratura, l-arti u l-“mass media” biex jiddefendu u jippromwovu l-valuri tal-persuna umana.

Missjunarja: Biex il-Ver©ni Marija turi t-triq ta’ Kristu lill-missjunarji kif kienet tag˙mel ma’ l-Appostli.

Isqfijiet: Biex il-familji tag˙na japprezzaw il-valur tat-talb flimkien, speçjalment it-talba tar-RuΩarju.

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008

Sfidi u Diffikultajiet, Dawn x’ikunu?

L-istorja ta’ Ma Li u Zhai Xiaowei – iΩ-Ωeffiena li jidhru fi-video li jitkellem dwaru l-artiklu ta’ qabel.

Ma Li kienet tfajla sabi˙a u tipprometti mhux ftit b˙ala Ωeffiena tal-ballet. Imma fl-1996 tilfet drieg˙ha tal-lemin f’inçident tat-traffiku.

Kellha biss dsatax-il sena. Il-boyfriend telaqha u abbandunaha dritt wara l-inçident. Iddisprata ppruvat tne˙˙i ˙ajjitha b’idejha, imma l-©enituri tag˙ha salvawha minn ˙alq il-mewt.

L-im˙abba lejhom tatha l-kura©© biex tkompli tg˙ix.

Tg˙allmet tg˙ix ˙ajja indipendenti.

Tg˙allmet tikteb iç-ÇiniΩ b’kalligrafija eleganti, tag˙mel xag˙arha, li kien twil u jinΩel tul daharha kollu u ©abitu sa spallejha. Tg˙allmet issajjar u ta˙sel ˙wejji©ha… Fi ftit xhur fet˙et ˙anut çkejken tal-kotba. Óames snin wara, fl-2001, stednuha tie˙u sehem f’kompetizzjoni ta’ Ωfin g˙all-persuni b’diΩabilità. Reb˙et midalja tad-deheb. Das-suççess imliha tama u re©g˙et lura lejn il-˙ajja talpalk.

Ftit wara, Li Tao, Ωag˙Ωug˙ ta’ g˙oxrin sena sar i˙obbha u ©©ennen warajha. Kienet ta˙arbu daqs il-bard ta’ Jannar. Kienet imwerwra li ter©a’ twe©©a’, b˙al ma we©g˙et meta kien telaqha l-ewwel boyfriend. Óarbet u MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

sparixxiet ©ol-belt enormi ta’ Beijing.

Tao baqa’ jfittixha u ji©ri warajha, minkejja l-oppoΩizzjoni li sab minn tal-familja u kemm kienu jwaqqg˙uh g˙aç-çajt s˙abu stess. Fl-a˙˙ar sabha tiΩfen f’bar. Qatt ma nfirdu aktar.

Meta faqqg˙et l-epidemja tal-virus hekk imsejja˙ SARS fiç-Çina, il-barijiet u t-teatri kellhom jag˙lqu. IΩ-Ωew© Ωeffiena Ωg˙aΩag˙ spiççaw iduru fil-vojt u frustrati li ma jistg˙ux juru t-talent tag˙hom. Tao, fl-a˙˙ar iddeçieda li jsir l-a©ent uffiçjali ta’ Ma Li. Beda ja˙dem biex jiΩviluppa mag˙ha ‘show’ unika.

Darba minnhom, f’lejla kies˙a, filborra nieΩla, waqt li kienu mgeddsin flimkien ©o subway, jistennew li tasal il-karozza tal-linja, Ma Li ©ietha xewqa kbira li tibda tiΩfen fil-borra ma’ l-g˙aΩiΩ tag˙ha. Bosta drabi kienet tuΩa Ω-Ωfin biex tirrakkontalu l-istorja tag˙ha. IΩda did-darba Tao nteba˙ li Ω-Ωifna ta’ dik il-lejla, fil-borra, kellha tkun il-kapolavur uniku tag˙ha.

Fl-2005 iltaqg˙et ma’ Zhai Xiaowei, Ωag˙Ωug˙ çiklista ta’ wie˙ed u g˙oxrin sena. Kien qieg˙ed jittrenja biex jie˙u sehem fil-log˙ob Olimpiku g˙allpersuni b’diΩabilità. Qatt ma kien Ωifen f’˙ajtu. Meta kellu erba’ snin waqa’

minn fuq in©enju fir-razzett tal-familja tieg˙u u tilef ri©lu x-xellugija.

Missieru ˙adu g˙and it-tabib u meta dan qallu li kien hemm bΩonn li jaqtg˙u r-ri©el tat-tifel, staqsa lil ibnu: “Zhai, it-tabib se jkollu jaqtag˙lek ri©lek barra. Qeg˙ed tibΩa’?” It-tifel donnu ma setax jifhem x’differenza se tag˙mel, g˙alhekk wie©bu li ma kienx qieg˙ed jibΩa’. Imbag˙ad missieru, biex donnu jispjegalu, kompla: “B’ri©el wie˙ed se jkollok tiffaççja ˙afna sfidi u diffikultajiet fil-˙ajja. Allura, ma tibΩax?” U t-tifel, bis-sempliçità kollha re©a’ wie©eb: “Sfidi u diffikultajiet, dawn x’ikunu, Pa?” Il-missier ma fela˙x ma jitbissimx, u b’Ωew© demg˙at li qabΩulu, spjega lil ibnu: “Iva, dawn huma b˙all-˙elu li tiekol. Sempliçiment tikolhom wa˙da wa˙da, bil-mod ilmod, biex idduq il-˙lewwa tag˙hom!”

U ˙are© mill-kamra tat-tabib biex jibki u jolfoq fejn ma jarahx it-tifel.

Zhai kiber u hekk baqa’ – atletiku, ottimista u b’sens ferrie˙i jie˙u kull ma ji©i fil-˙ajja bid-da˙ka u l-paçi f’qalbu. Da˙al g˙all-high-jump, longjump, diving, u g˙awm. Imma l-aktar li kkonçentra kien fuq iç-çikliΩmu.

Il-coach tieg˙u kien jemmen fih. Kien

perswaΩ li seta’ jirba˙ Ωew© jew tliet midalji tad-deheb.

G˙all-ewwel Zhai qatt ma seta’ jifhem kif jista’ “jiΩfen”. Imma Ma Li stednitu biex jaraha tiΩfen ‘Id f’Id’ ma’ Ωeffien ie˙or. Meta raha tiΩfen ˙ass li hi kienet b˙al biçça minn ru˙u stess u ddeçieda li jibda jipprova jiΩfen mag˙ha huwa wkoll. Li Tao, il-boyfriend ta’ Ma Li, addotta lil dan iΩ-Ωeffien ©did u b’ri©el wie˙ed qisu kien ˙uhom stess. Kienu joqg˙du f’dar wa˙da u g˙adda sena s˙i˙a fi training intensiv u qawwi.

Diffiçli timma©ina x’tip ta’ diffikultajiet u sfidi kellhom jiffaççjaw biex tellg˙u din iΩ-Ωifna. Hemm mitt storja warajha. Biex jittrenjaw ilmument fiΩ-Ωifna meta Zhai donnu jsabbat lil Ma Li fl-art, kellhom jirrepetuh g˙al aktar minn elf darba.

Kull darba Ma Li kellha tissaporti tisbita wara o˙ra. Bdew it-training fit-tmienja ta’ filg˙odu u rnexxew jag˙mluha tajjeb g˙all-ewwel darba fit-tmienja ta’ filg˙axija.

Baqg˙u jag˙mlu l-provi taΩ-Ωifna kuljum, mit-tmienja ta’ filg˙odu sal˙dax ta’ bil-lejl, g˙al ©img˙at s˙a˙, sa ma spiççawlhom il-flus kollha li kellhom fl-2007. Imma r-riΩultat ta’ dan kollu nafuh. Spiççaw fost il-finalisti minn sebat elef kompetitur fir-raba’ kompetizzjoni mnedija minn stazzjon tat-television famuΩ.

Kienet l-ewwel darba li f’dilkompetizzjoni ˙adu sehem persuni b’diΩabilità. Reb˙u l-midalja tal-fidda.

Saru l-istilla tal-wirja kollha.

Sfidi u diffikultajiet, dawn x’ikunu…?

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008

Il-Mahfra

Daqs tliet snin ilu lil Alla ma kontx naf min hu. Kont nitlob biss meta jkolli bΩonn ta’ xi ˙a©a. Kont ng˙ix ˙ajja li llumil-©urnata n˙ossha li kienet bla sens. Lit-tliet uliedi ma tantx kont inkellimhom fuq Alla imma kont nippreΩentahulhom b’mod ritwali.

10 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

kont in˙obbu li bdejt na˙seb li binti kienet qieg˙da tivvinta xi storja, però fil-fatt ma kienx hekk.

Nista’ ng˙id li jien ma kontx naf x’se naqbad nag˙mel. Il-familja kont in˙obbha, u ma xtaqtx naraha titkisser. Mill-banda l-o˙ra naf li ma stajniex nibqg˙u g˙addejjin qisu ma Darba minnhom bag˙tu g˙alija a©enzija li tg˙in f’kaΩi ta’ abbuΩ tat- ©ara xejn. Binti kellha bΩonni ˙afna u bdejt na˙dem ˙afna mag˙ha. tfal. Dawn qaluli li Bdejna mmorru kemm g˙and Ωew©i kien qed jabbuΩa minn binti l-kbira li kellha erbatax-il sena. counsellor u anki g˙and il-psikologa. Ûew©i sadanittant ma setax jibqa’ Dak inhar na˙seb li kien l-ikbar jg˙ix mag˙na g˙al xi Ωmien. Kien xokk ta’ ˙ajti g˙ax lil Ωew©i kont nafdah b’g˙ajnejja mag˙luqa. Tant jiddispjaçieh ˙afna g˙al dak li kien

g˙amel u kien ammetta mill-ewwel li kien Ωbalja.

Jien f’din il-kobba m˙abbla bla tarf ma stajt insib kwiet imkien.

Mo˙˙i kien dejjem g˙addej b’˙afna ˙sibijiet u ma kontx naf fejn ˙a nag˙ti rasi. Ma nafx kif bdejt immur nibki u nolfoq quddiem Ìesù Sagramentat. Bdejt nitolbu biex jg˙inni, g˙alkemm kont in˙ossni rrabjata ˙afna g˙aliex ippermetta li jsiru dawn l-affarijiet fil-familja tieg˙i.

G˙al ˙afna Ωmien bqajna mmorru g˙and nies professjonisti u anki r-ra©el, speçjalment, g˙ax kellu bΩonn ta’ ˙afna g˙ajnuna u support. Nirringrazzja l’ Alla sibt ˙afna g˙ajnuna.

Jien min-na˙a tieg˙i lir-ra©el ma stajtx na˙firlu g˙ax ma kenitx xi ˙aga façli li tg˙addi minn esperjenza b˙al din. Kien ikun hemm mumenti f’˙ajti li kont in˙oss rabja kbira g˙al Ωew©i. Kont in˙oss ukoll li jien ma kont tajba g˙al xejn g˙ax il-moral li kelli kien waqag˙li kollu. Bqajt nitlob ˙afna u ma qtajtx qalbi g˙ax kont naf li Alla qieg˙ed hemm ˙dejja biex jg˙inni. Bil-mod il-mod l-affarijiet bdew ©ejjin g˙alla˙jar. Irrid ng˙id li Ωew©i ˙adem ˙afna u ˙afna biex jara l-familja ter©a’ ting˙aqad.

Illum-il-©urnata er©ajna qeg˙din ng˙ixu b˙ala familja, nirringrazzja ‘l Alla. Ûew©i kellu bidla kbira fih u resaq iktar viçin Alla. Jien kultant ng˙id li mn’Alla li kellna din il-

problema g˙ax kieku bqajna ng˙ixu ming˙ajr Alla fil-familja.

Jien lil Ωew©i ˙firtlu minn qalbi u er©ajna sirna nin˙abbu u nirrispettaw lil xulxin.

Nist˙ajjel li min qed jaqra din l-ittra jg˙idli, “…allura kellu bΩonn ji©ri hekk biex ter©g˙u ting˙aqdu?” Il-pjan t’Alla ˙add ma jista’ jifhmu, imma, kif jg˙id San Pawl, “Ma’ dawk li j˙obbuh, Alla ja˙dem kollox g˙all-©id tag˙hom”. Imbag˙ad, meta jg˙addi Ω-Ωmien u t˙ares lura, tg˙id “Kemm Hu Kbir Alla” biex wasalna s’hawn g˙all-vera ma˙fra.

Nixtieq nag˙ti parir Ωg˙ir lil dawk li jkunu g˙addejjin minn problemi kbar biex, l-ewwel nett, ifittxu l-g˙ajnuna ming˙and nies apposta, jitolbu l-g˙ajnuna t’Alla u ma jaqtg˙ux qalbhom, g˙ax Alla huwa M˙abba u m˙abba biss jaf jag˙ti.

S.S.

RiΩultat tal-Konkors “ESPERJENZI U NOVELLI 2008” G˙al dan il-Konkors imniedi minn dan il-magazin irçevejna g˙add sabi˙ ta’ kitbiet. Kellna kitbiet tassew sbie˙ u jqanqlu l-qalb. Nirringrazzjaw lillkittieba kollha li bis-sehem tag˙hom offrew li jaqsmu mal-qarrejja tag˙na l-esperjenzi u t-talenti tag˙hom. Dan mhux sempliçiment Konkors, imma mod kif il-qarrejja jg˙inu lil xulxin billi jwasslu messa©© ta’ tama u kura©©.

Ir-REBBIEÓA tal-konkors huma: L-Ewwel Premju IL-MAÓFRA (ta’ S.S.) It-Tieni Premju RISPETT BLA LIMITU (ta’ White Knight) It-Tielet Premju SIGRIET (ta’ Óbiberija Dejjiema)

Nota: Din il-kiba ˙adet l-ewwel premju fil-Konkors Novelli 2007.

Billi hija esperjenza awtentika ta’ wa˙da mill-qarrejja, mhux qed in©ibu isem il-kittieba, imma biss in-nom de plume. Nifir˙u lil din il-qarrejja li kitbet b’mod matur u sinçier l-esperjenza tag˙ha.

Qeg˙din in©ibu biss in-nom de plume tal-kittieba biex nirrispettaw lil min ma jixtieqx li nippublikaw ismu.

Dawn ir-rebbie˙a se jirçievu ittra personali d-dar.

Nifir˙u mhux biss lir-rebbie˙a imma lil kull min bag˙at xi esperjenza jew novella. Dawn il-kitbiet jistg˙u jkunu ppubblikati ’il quddiem. Grazzi mill-©did.

L-Edituri

L-Edituri RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 11

JIKTBU L-QARREJJA

Ma tistax tkellimhom Father nixtieq ng˙idilkom prosit ta’ kemm hu sabi˙ u fih ˙afna tag˙lim il-magazin. Il-Mummy wkoll taqrah. Veru bis-sens.

Nixtieq naqsam mag˙kom xi ˙a©a. Fuq ix-xog˙ol ma nistax nitkellem u nesprimi opinjoni tieg˙i. Per eΩempju hemm wa˙da ˙dejja li tg˙id li tmur titqarben ming˙ajr ma tqerr. Meta nsemmu kemm hawn ‘single mothers’ u trabi qabel iΩ-Ωwie©, tg˙idli: “Dak mhux b˙al ma kienu il-©enituri tag˙na.

Issa nbidel iΩ-Ωmien!”

Ji©ifieri qisu xejn mhu xejn u d-dnub ma jeΩistix. Tg˙idli: “M’hawnx min imur iqerr u jitqarben u xorta jag˙mel affarijiet banali? Anke min hu miΩΩewwe© imur ma’ ˙addie˙or. Dak sew?” Qaltli, “Allura jien immur nitqarben ming˙ajr ma nqerr.” Óafna minn s˙abi fuq ix-xog˙ol ma jiddejqu xejn jitkellmu pastaΩ u doppju sens. Veru ma jibΩg˙ux minn Alla. Ma tistax tkellimhom, ja˙sbu li huma xi ˙a©a. Kif sirna ©o pajjiΩ b˙al Malta! B˙al barra sirna. Allura sirt noqg˙od kwieta. Tista’ tag˙tini parir?

SH G˙aΩiΩa, Grazzi ta’ l-inkura©©iment.

Nie˙du gost li l-qarrejja tag˙na jsibu l-magazin ta’ nteress u ta’ ©id g˙al ˙ajjithom.

Mill-kitba tieg˙ek nara kemm g˙andek g˙ax tirringrazzja lil Alla g˙at-tjubija li huwa po©©a fil-qalb tieg˙ek u x-xewqa li tkun 12 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

qrib tieg˙u mhux biss fil-˙wejje© reli©juΩi, imma fil-valuri tajbin li jag˙mlu l-˙ajja aktar bis-sens u tassew sabi˙a.

Din mhi xejn ˙a©a ©dida li min irid ikun tajjeb isib l-oppoΩizzjoni u forsi wkoll min jipprova jiddie˙ek bih. It-triq it-tajba hija dejjem triq dejqa u li titlob sagrifiççji. Min

jibΩa’ mis-sagrifiççju u mill-isforz li jrid jag˙mel biex jirba˙ il-©ibdiet ˙Ωiena ma tantx jie˙u gost jisma’ b’valuri nsara. Huwa aktar façli li timxi mal-massa u tag˙mel b˙al ma tg˙id id-dinja llum. Imma ma jfissirx li d-dinja g˙andha ra©un.

Ma jfissirx li hawn aktar paçi, nies fer˙ana u tfal aktar kuntenti u kkurati g˙ax illum ‘inbidel iΩΩmien’!

Min-na˙a tieg˙ek l-importanti hu li tibqa’ soda fit-twemmin tieg˙ek u fil-valuri nsara li t˙addan.

L-aqwa priedka mhix l-argumenti, imma l-eΩempju tat-tjubija li hemm f’qalbna. Mhux dejjem tajjeb li targumenta ma’ dak li jkun. Tinsiex li l-akbar trux hu min ma jridx jisma’, g˙ax ma jaqbillux jisma’.

Int, iΩda, trid tibqa’ dejjem twajba u ©entili ma’ kul˙add, anke ma’ dawk li ma jaqblux mieg˙ek u li forsi jittrattawk ta’ ‘fidila’ g˙ax g˙adek temmen affarijiet ‘antiki’.

Twe©iba wa˙da hemm g˙al min

jakkuΩa lil min imur jitqarben u xorta jiΩbalja: “Jekk min jitqarben u jitlob xorta wa˙da huwa dg˙ajjef u jiΩbalja, a˙seb u ara min ma jqerrx u ma jitqarbinx kemm aktar façli jin©arr mal-kurrent u jiΩbalja ferm aktar!” Alla jifra˙ meta jarana nag˙mlu ˙ilitna biex ma nidinbux.

Imma dejjem lest jilqag˙na b’im˙abba meta nduru lejh, anke wara li nkunu Ωbaljajna.

Lil s˙abek mhux se tirba˙hom billi titkaΩa bihom, jew billi targumenta u forsi ti©©ieled mag˙hom. Ismag˙hom bl-im˙abba.

Urihom dejjem ˙afna u ˙afna tjubija. Aktar ma t˙obbhom aktar jistg˙u jifhmu kemm Alla tag˙na huwa m˙abba u kemm lilhom ukoll i˙obbhom b’im˙abba tal-©enn.

Itlob g˙alihom. Ìurnata huma wkoll g˙ad jinteb˙u min g˙andu ra©un tassew – jekk hux min jimxi fuq l-istint jew l-egoiΩmu tieg˙u, inkella jekk hux min hu kapaçi j˙obb anke meta l-im˙abba titlob sagrifiççji kbar.

Jekk s˙abek jiltaqg˙u ma’ ftit aktar im˙abba permezz tieg˙ek, ikunu ltaqg˙u m’Alla nnifsu. U min jiltaqa’ m’Alla, ma jistax ma jibdiex i˙obbu huwa wkoll. Ìesù mieg˙ek f’din il-missjoni sabi˙a li g˙andek fuq ix-xog˙ol – li tkun xhieda t’Alla ma’ s˙abek.

Fr Paul RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 13

Daqsxejn

14 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Ìewwa fabbrika li kienet tipproduçi l-pitazzi, kien ja˙dem wie˙ed xwejja˙ li kien inaddaf wara li l-˙addiema kienu jitilqu lejn darhom. Darba fost l-o˙rajn, waqt li kien qed jiknes ta˙t ilkaxxi kbar, ©ietu x-xewqa li jkellem pitazz. Feta˙ il-kaxxa u f’idu qabad pitazz o˙xon mimli linji mimdudin.

“G˙aΩiΩ pitazz,” lissen ix-xwejja˙, “b˙alek hawn mijiet f’din il-fabbrika, imma int uniku. Min se jixtrik minn ©o xi ˙anut se jag˙mlek uniku. Kun af li meta se to˙ro© minn hawn int ser tiltaqa’ ma’ ˙afna nies, nies illi jistg˙u j˙aΩΩuk u jqattg˙ulek il-folji wa˙da wa˙da ming˙ajr ma jirrispettaw li int, g˙alkemm daqsxejn ta’ pitazz, xi ˙add ˙a x-xog˙ol biex g˙amlek.

Imma g˙alkemm bdejt fuq nota ˙aΩina, minn jixtrik jista’ wkoll iΩommok pulit u jistmak. Jiksik biex tibqa’ pulit u ma tit˙ammi©x. Fuqek jikteb pulit ˙afna u ta˙t xi dati jew noti importanti, jaqta’ linji bil-lapes ming˙ajr ma j˙amme© jew iqatta’ l-pa©ni tieg˙ek.”

Ix-xwejja˙ ©ibed si©©u, po©©a bil-qieg˙da u waqt li g˙amel idejh mal-mustaççi bojod tieg˙u kompla: “Imma fuq kollox, qatt taqta’ qalbek. Ûomm il-linji tieg˙ek dejjem dritti u qatt tinsa kliemi biex meta xi ˙add ikun se jarmik int tkun kburi li f’˙ajtek g˙amilt dak li stajt b˙ala pitazz.” Ix-xwejja˙ kompla xog˙lu u meta lesta mar id-dar kif kien jag˙mel dejjem.

Imma tassew li kliem ix-xwejja˙ jag˙mel sens! Qatt ˙sibtu dan?

F’˙ajtek jista’ jkun hemm min jag˙millek il-©id u jqawwilek qalbek g˙all-affarijiet li jistg˙u ji©rulek. IΩda jista’ jkun ukoll li f’˙ajtek tiltaqa’ ma’ nies, li kif jg˙id il-Malti, jag˙mlulek il-bsaten fir-roti u jaraw kif ikissruk, iwe©©g˙uk u jaqtg˙ulek qalbek. IΩda, kif qal tajjeb dak ix-xwejja˙ lill-pitazz, a˙na qatt ma g˙andna nieqfu ni©©ieldu kontra l-mew© iebes tal-˙ajja.

B˙all-pitazz dejjem ara li tag˙mel dmirek ming˙ajr ma tkun tapit ta’ ˙add u ming˙ajr ma twe©©a’ lil ˙add. U ftakar li hemm xi ˙add li lest jilqg˙ek b’dirg˙ajh miftu˙a, anka meta n-nies tad-dinja jkunu qattg˙ulek il-pa©ni!

Teenager

Iç-Çentru ta’ Spiritwalità Injazjana joffrilek opportunitajiet ta’ formazzjoni Gawdi int ukoll minn esperjenza li tkabbrek u tiffurmak. Ag˙Ωel l-attività li tixtieq u ikteb jew çempel biex tibbukkja jew tikseb aktar informazzjoni.

Mount St Joseph Retreat House, Targa Gap, Triq il-Missjunarji Maltin, Il-Mosta, MST 9072 Tel: 2141 6916 Irtir fuq il-Quddiesa Data: Mill-Ìimg˙a 16 ta’ Mejju fil-g˙axija sal-Óadd 18, wara nofs in-nhar Imexxi: Fr Mario Jaccarini S.J. Personalità, Spiritwalità u Talb Data: Mill-Ìimg˙a 13 ta’ Ìunju filg˙axija sal-15, wara nofs in-nhar.

Imexxi: Fr Alfred Micallef S.J. DAR MANRESA Triq Santa Duminka, Victoria, G˙awdex Tel: 21 556 635, Fax 21 559 314 A˙na ulied id-Dawl Data: Mill-Gimgha, 23 ta’ Mejju, 2008 fis-7.00 ta’ filghaxija sal-Hadd, 25 ta’ Mejju wara l-pranzu.

Imexxu: Dr. Edward Warrington u Fr. Paul Zammit, SJ Post: Dar Manresa, Victoria, Ghawdex.

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 15

L-uniku Tabib EsperjeNza vera ta’ tabib fis-Sudan

Issib ru˙ek fil-qalba tal-konfuΩjoni… ikollok tikkonçentra, tiffoka. Kollox jiddependi minnek. Imma x’tista’ tag˙mel ˙lief li tipprova? Trid tag˙mel xi ˙a©a. Hemm ‘waiting room’ imballata bin-nies jistennew. Kollha jimbuttaw biex tfittex tarahom. M’hemm ˙add min jg˙inek. Int biss tista’ tg˙in. U trid tie˙u d-deçiΩjoni int… issa! Inkella xi ˙add se jmut hemm f’idejk. Tista’ tiΩbalja. Ma tistax issalva lil kul˙add.

X’tista’ tag˙mel ˙lief TIPPROVA? Din hi s-sitwazzjoni ta’ eluf ta’ tobba mxerrdin mal-pajjiΩi fqar. Xi w˙ud ja˙dmu ma’ organizzazzjonijiet umanitarji, o˙rajn f’missjonijiet reli©juΩi, o˙rajn tobba ta’ gvernijiet fqar. Kuljum, mad-dinja kollha qed isiru atti ta’ eroiΩmu kbir minn dawn it-tobba li spiss iridu ja˙dmu ming˙ajr mediçini, ming˙ajr strumenti u g˙odda me˙tie©a.

L-isptarijiet huma spiss sempliçi g˙erejjex fil-bosk jew fid-deΩert. Innurses huma ftit jew ma jeΩistux. In-nies ji©u bil-mixi minn mili twal ‘il bog˙od.

Hawn qeg˙din in©ibu esperjenza wa˙da ta’ tabib li jsib ru˙u f’sitwazzjoni iddisprata. Irid jiffaççja fuq kollox linjoranza u n-nuqqas ta’ informazzjoni 16 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

tan-nies tal-post.

Iva, il-faqar joqtol. U a˙na…? U int…? Ta˙seb li tista’ tag˙mel xi ˙a©a biex xi ˙add…, x’imkien… ma jmutx?

“Id-diarrhoea hi kiefra wisq. Toqtol tfal u trabi, tnixxifhom…

Bosta ommijiet, li huma stess huma bil-©u˙, jippruvaw ipattu g˙an-nuqqas ta’ ˙alib li jkollhom x’jag˙tu lit-trabi tag˙hom billi jag˙tuhom ˙alib tal-baqra li ma jkunx pasturiΩΩat. It-tfal taqbadhom diarrhoea u l-©isem çkejken tag˙hom jibda jitlef l-ilma bil-minuti, minkejja l-ilma kollu li jistg˙u jie˙du jew jixorbu f’dak il-˙in.

G˙alhekk dejjem noqg˙od b’seba’ g˙ajnejn, flimkien ma’ dawk li na˙dem mag˙hom, in-nurses u l-voluntieri kollha.

Niççekkja xi ‘drips’ nag˙tu, kemm jixorbu t-tfal u kif jixorbu.

Il-lejl li g˙adda kont g˙assa. Ìiet filklinika tieg˙i wa˙da omm li forsi kellha xi g˙oxrin sena. Kienet qed tipprova tisqi t-tarbija tag˙ha ta’ xi g˙axar xhur. G˙al bosta ©ranet qabel kienet tarah jog˙lob u qisu jinxef quddiem g˙ajnejha. Meta tant kien naqas li anqas fela˙ jerfa’ rasu, rabtitu ma’ sidirha, telqet mill-bosk fejn kienet toqg˙od u mxiet bih g˙al tliet

sieg˙at f’xemx taqli l-ankri. Kienu qalulha li x’imkien f’Abey (fis-Sudan) kien hemm post fejn ifejqu l-morda…

Waslet fil-klinika tag˙na… sabet konfuΩjoni s˙i˙a. Nies morda mitluqin fuq il-qieg˙a ta’ l-art, o˙rajn jimbuttaw biex jirre©israwhom b˙ala pazjenti… Wa˙da nurse li kienet g˙addejja waqfet tistaqsiha x’kellha bΩonn. “Il-baby tieg˙i… g˙andu msarnu ilma… Marid mejjet!” qaltilha, filwaqt li wrietha lit-tarbija tag˙ha mitluqa f’idejha, b’g˙ajnejha miksura u mbexxqin.

In-nurse malajr bdiet tfittex ta˙t il-©ilda niexfa tat-tarbija biex tara ssibx xi vina. Fl-a˙˙ar sabet wa˙da.

Sej˙et it-tabib li bdielha d-drip. L-ilma tal-˙ajja beda jnixxi qatra qatra g˙al ©o dak id-drieg˙ çkejken u mitluq ma’ ©enb it-tarbija. Wara ftit minuti it-tifel g˙amel moviment.

In-nurse ©abet tazza mimlija ilma medikat. Qalet lill-omm Ωag˙Ωug˙a: “Ibnek qieg˙ed imut min˙abba ddehydration. Ìismu tilef wisq ilma.

G˙andu bΩonn jixrob minn dan. Jekk jibqa’ hekk u ma jixrobx biΩΩejjed, se jmut.”

L-omm niΩlet bilqieg˙da fl-art.

Qabdet it-tazza u bdiet tisqi t-tarbija.

It-tifel beda jixrob bil-˙atfa. Kellu g˙atx klubi. Tqa˙qi˙a… aktar ilma… tqa˙qi˙a… aktar ilma… U l-omm baqg˙et tferra’ ilma u aktar ilma f’˙alq it-tarbija. Riedet issalvah.

Imma t-tifel beda jsibha diffiçli jie˙u n-nifs. L-g˙atx tieg˙u kien tant kbir, li kien jibla’ kull qatra ilma li ommu kienet tag˙mel ma’ xufftejh. U l-ilma beda jimla’ l-istonku, il-vini, iç-çelloli, il-pulmun tat-tarbija. Beda jeg˙req fil-kwantita’ esa©erata ta’ ilma li l-omm kienet tisqih.

“Bil-mod, bil-mod…” g˙edtilha.

Mhux hekk. Óadtilha l-bieqja minn idha.

Mort sibt siringa bla labra. Imlejtha bl-ilma medikat u bdejt inqattar l-ilma tal-˙ajja f’˙alq it-tarbija. It-tifel beda ja˙tafli s-siringa b’idi b’kollox u jipprova jda˙˙alha sa ©ewwa nett f’˙alqu. Jien ni©bidha lura, nistenna ftit ˙in, qabel ma nqatttar ftit ilma ie˙or. Hu jipprova jer©a’ ja˙tafha, jiblag˙ha. G˙edt lil ommu: “Issa kompli int… rajtni kif qed nag˙mel jien. Naqra, naqra.”

Kelli nitlaq biex inkompli mal-morda l-o˙ra. Ftit wara staqsejt lin-nurse kif g˙adda t-tifel. “Miet iqa˙qa˙…!” qaltli b’˙arsa ta’ niket fuqha. Ikolli nammetti li kont naf li hekk kien se ji©ri.

Lin-nurse g˙edtilha: “G˙idulhom lill-ommijiet… Ftit, ftit… naqra, naqra…

Mhux kollox f’daqqa. Qatra, Qatra… hekk biss nistg˙u nirb˙u l-gwerra kontra l-miΩerja u l-faqar fid-dinja!”

Dr James Maskalyk (Sudan) RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 17

Prayer Meeting Giet il-Prayer Meeting Dak in-nhar fil-g˙odu, fl-a˙˙ar talQuddies, kantajna l-innu lill-Madonna, “Ìejt Quddiemek Nitlob”. U tant laqtuni l-kliem: “˙arstek kollha ˙lewwa titfa’ fuqi dawl ˙anin; g˙allimni int naqdi bil-fer˙ lil Kristu kullimkien.”

Dawn il-kelmiet baqg˙u jidwu f’qalbi l-jum kollu.

Meta mort g˙all-prayer meeting tas-soltu, kienu g˙adhom iduru fija,u kienu nissluli b˙al xewqa intensa li bejn kont u ma kontx naf kif infissirha.

D˙alt fil-kamra tat-talb u indunajt li omm Ìesù kienet waslet hemm qabli.

Bil-qalb kollha fittixtha, l-ewwel ˙dejn il-leader, u fl-ewwel filliera, imma ma kinitx hemm. Óarist bil-g˙ajnejn tal-Fidi, u hemm kienet, kwaΩi fl-a˙˙ar filliera. Fakkritni fl-Atti ta’ l-Appostli, fejn hemm miktub: “U lkoll qalb wa˙da kienu jitolbu flimkien ma’ xi nisa, u ma’ Marija, omm Ìesù, u ma’ ˙utu”. Óarset lejja bil-˙lewwa kollha tag˙ha, u dak il-˙in berikt lill-Mulej li ommu stess ©iet ting˙aqad mag˙na biex tfa˙˙ru. G˙idtilha f’qalbi, “Itla ‘l quddiem”, imma hi baqg˙et fejn kienet. Beda g˙addej ˙sieb minn ©o qalbi: din il-mara ng˙idulha l18 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

aqwa kariΩmatika, u safrattant la qatt g˙amlet mirakli (b˙ad-dixxipli), la eΩorçiΩmi, u lanqas fejqan. Imma a˙na nsej˙ulha Sultana tal-Martri, ji©ifieri xhieda ta’ Kristu; mhux dak ifisser li tkun kariΩmatiku, li tkun Kristu g˙al ˙addie˙or?

‘Madonna’, bdejt ng˙idilha, ‘kemm nixtieq li dak li qieg˙ed inkanta issa jo˙ro© aktar minn qalbi u anqas minn mo˙˙i, inkanta b’qalb mimlija bi Kristu’. Ìew f’qalbi dawk il-kliem sbie˙, “Marija, min-na˙a tag˙ha, baqg˙et tg˙oΩΩ f’qalbha dawn il-˙wejje© kollha, u ta˙seb fuqhom bejnha u bejn ru˙ha.” Dak il-mument fhimt li l-kariΩmi huma frott ta’ l-g˙oΩΩa talqalb, ta’ l-im˙abba, kif po©©iha San Pawl fl-ewwel ittra lill-Korintin, kapitlu tlettax, ji©ifieri ta’ l-im˙abba li Alla g˙andu g˙alina. Ma rridx li l-laqg˙at tat-talb tag˙na l-kariΩmatiçi jkunu aktar b˙al platti jçekçku milli tif˙ir mill-qalb g˙al Kristu. Kantajna u fa˙˙arna lil Alla u lil Ibnu Ìesù Kristu (Ru˙i tfa˙˙ar il-kobor tal-Mulej!), u smajna tag˙lim sabi˙. B’kurΩita’ staqsejt lili nnifsi kemm-il darba, ‘Min jaf x’inhi l-esperjenza tal-Madonna f’dan kollu?’

T˙ajjart nistaqsiha, imma kienet wisq mi©bura. Li laqatni dak il-˙in kien li donnha kienet qieg˙da tg˙idli li l-attenzjoni ta’ qalbi, waqt dak il-˙in ta’ talb, kelli nag˙tiha lill-Mulej u mhux lilha; je˙tie© li jikber Hu! Fl-a˙˙ar tal-laqg˙a il-leader g˙alaq b˙alma ©ieli jag˙mlu, bir-reçita tal-Pater, Ave, Glorja. Meta tlabna s-Sliema, ma stajtx b’naqra ta’ tbissima f’qalbi, ma n˙arisx la©enba ˙a nara l-Madonna kif i©©ib ru˙ha. Hi wkoll qalet is-Sliema! Lili ma qaltli xejn, imma beda g˙addej f’qalbi dawk il-kliem: “Bierku lil Alla u fa˙˙ruh quddiem il-˙ajjin kollha g˙all-©id kollu li g˙amel mag˙kom… unur li wie˙ed ifa˙˙ar u jxandar l-opri t’Alla.”. Tassew li Hu biss hu il-Mulej.

Meta spiççat il-laqg˙a ppruvajt nersaq lejn Marija, imma b˙al donnha g˙ebet qalb in-nies. Stennejt barra forsi niltaqa’ mag˙ha, imma ma ˙ar©itx.

Kont ser nitlaq xi ftit diΩappuntat, imma malajr indunajt x’kien ©rali, g˙ax f’qalbi beda jgelgel ilma ˙aj li beda jfur fil-kant: “Ru˙i tfa˙˙ar il-kobor talMulej!”

Victor Degabriele SJ

g

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 19

Photo album tal-Kongregazzjoni Ìenerali tal-ÌiΩwiti li g˙adha kif saret Ruma

XRARA LI TQABBAD ID-DINJA Il-ÌiΩwiti mi©bura filKONGREGAZZJONI ÌENERALI 35 jag˙Ωlu l-Ìeneral il-©did u j˙arsu lejn il-futur tag˙hom fil-Knisja u fid-dinja. Album li juri l-qawwa ta’ din l-esperjenza g˙all-ÌiΩwiti kollha.

20 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Fr Adolfo Nicolás, is-Superjur Ìenerali l-©did tal-ÌiΩwiti, iççelebra l-quddiesa ta’ l-g˙eluq tal-35 Kongregazzjoni Ìenerali fis-6 ta’ Marzu. Bdiet 60 jum qabel. Fr. Peter Hans Kolvenbach SJ, li kien Superjur Ìenerali mill-1983, sejja˙ din il-Kongregazzjoni g˙aliex hu xtaq jirriΩenja min˙abba l-età kbira li kien die˙el fiha se jag˙laq 80 sena.

Mitejn u sbatax-il delegat iltaqg˙u Ruma f’Jannar, erba’ mija u ˙amsin sena wara l-ewwel Kongregazzjoni, li kienet ˙atret lil James Laynez b˙ala t-tieni ©eneral wara l-mewt ta’ Injazju.

Ix-xog˙ol, id-diskussjonijiet u d-deçiΩjonijiet li ttie˙du f’din ilKongregazzjoni se ikomplu jiggwidaw il-Kumpanija ta’ Ìesù g˙as-snin li ©ejjin.

Is-7 ta’ Jannar kienet id-data li fiha bdiet il-Kongregazzjoni. L-ewwel biçça xog˙ol kienet li taççetta ir-reΩenja ta’ P. Kolvenbach. Huwa (ritratt tan-nofs) flimkien mal-parteçipanti l-o˙ra (ritratt ta’ ta˙t) jidhru ˙er©in mill-Quddiesa ta’ l-Ispirtu s-Santu li saret fil-Knisja u mexjin lejn il-Kurja tal-ÌiΩwiti biex jg˙addu g˙al biçça xog˙ol li jmiss: l-elezzjoni talÌeneral il-©did.

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 21

’Il fuq minn mitejn delegat ÌiΩwita mid-dinja kollha qattg˙u erbat ijiem ta’ ‘murmuratio’ – Ωmien li fih huma jitkellmu bejniethom, jistaqsu, jwie©bu u jiddiskutu dwar il-karattri, kwalitajiet, limitazzjonijiet ta’ s˙abhom ÌiΩwiti biex jippruvaw isibu l-a˙jar kandidat g˙allmissjoni ta’ Superjur Ìenerali ta’ l-Ordni.

Dawn id-diskussjonijiet jistg˙u jsiru biss ras imbras bejn tnejn u mhux permess li jsiru diskussjonijiet fi gruppi jew li jing˙ad b’mod pubbliku dak li jkun intqal fil-privat bejn Ìizwita u ie˙or dwar dan jew dak. Óadd ma jista’ jag˙mel xi tip ta’ pressjoni biex jintg˙aΩel xi ˙add u anqas u anqas ma jag˙mel riklam g˙alih innifsu.

L-Ispanjol Adolfo Nicolás ˙a l-©urament fid-19 ta’ Jannar wara li ©ie elett mit-tieni ‘round’ fl-elezzjoni.

L-g˙ada huwa ççelebra l-ewwel quddiesa b˙ala Superjur Ìenerali fil-knisja tal-ÌiΩwiti hekk imsej˙a ‘Tal-Ìesù’.

22 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Id-delegati ltaqg˙u fi gruppi u wara ltaqg˙u kollha fl-awla, jew sala, fil-Kurja tal-ÌiΩwiti biex jiddeçiedu x’tibdiliet g˙andha ssir fis-sistema tat-tmexxija tal-ÌiΩwiti u biex ifasslu digrieti jew dokumenti dwar, fost o˙rajn, il-missjoni u l-identità tal-Kumpanija, l-ubbidjenza u l-kollaborazzjoni bejn ÌiΩwiti u lajçi.

Dawn is-sittin jum f’Ruma kienu mimlija b’laqg˙at u xog˙ol ta’ kumitati, iΩda il-kappella Sistina ©abret fiha numru ta’ delegati f’wie˙ed mis-Sibtijiet ta’ Frar.

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 23

Id-dokumenti ©ew diskussi, emendati u ffinaliΩΩati. Id-delegati ltaqg˙u fis-6 ta’ Marzu, wara xahrejn f’Ruma, biex jivvutaw ˙alli tag˙laq il-Kongregazzjoni.

Il-Papa Benedittu XVI iltaqa’ maddelegati ÌiΩwiti u l-Ìeneral il-©did filpalazz tieg˙u. Hija t-tradizzjoni illi l-Papa jkun l-ewwel wie˙ed li ji©i nfurmat dwar min ikun elett b˙ala Ìeneral ©did.

24 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 25

QABEL MA TELAQ...

Qed in©ibu xi siltiet adattati minn intervista ma’ P. Peter-Hans Kolvenbach li g˙adu kif spiçça minn Ìeneral. Din l-intervista kienet dehret fir-rivista America, ma˙ru©a mill-ÌiΩwiti Amerikani.

X’kien ifisser g˙alik li tikber fl-Olanda fitTieni Gwerra Dinjija?

Donnu li l-esperjenza ta’ gwerra hija parti mill-formazzjoni ta’ Patri Ìeneral. Qabel ma kkonverta, fl-1521 Injazju ta’ Loyola ddefenda b’mod erojku l-fortizza ta’ Pamplona fi Spanja kontra l-armata FrançiΩa. P. Arrupe, il-predeçessur tieg˙i, kellu l-esperjenza kiefra ta’ l-ewwel attakk atomiku f’Hiroshima filÌappun. Fil-kas tieg˙i ma kenitx biss it-Tieni Gwerra Dinjija li ffurmat parti mill-esperjenza tieg˙i, speçjalment dik id-difiΩa qalila talfruntiera mal-Ìermanja li kienet fil-qrib u li damet serjra minn Settembru 1944 sa April 1945, iΩda kelli wkoll l-esperjenza tas-snin twal f’Beirut imkisser mill-gwerra meta kienet mhedda l-indipendenza tal-Libanu. Wara xi lejl ta’ vjolenza u mwiet, l-g˙asafar kienu jergg˙u jibdew jg˙annu, u donnhom jistqarru li minkejja l-qerda li ©©ib il-mibeg˙da talbniedem, il-mewt qatt mhi se jkollha l-a˙˙ar kelma fil-pjan tal-Óallieq. L-esperjenza ta’ dan il-kredu tal-G˙id hija t˙ejjija tajba biex issir Ìeneral.

X’wasslek biex d˙alt ÌiΩwita?

Wara l-gwerra, b˙ala studenti fl-iskola sekondarja, a˙na konna ni©bru l-kotba biex ng˙adduhom lill-˙afna pri©unieri politiçi ˙alli ntaffulhom xi ftit mit-tbatija. Fost il-˙afna imbarazz li n-nies kienu jag˙tuna, darba sibt 26 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

ktejjeb, li laqatni g˙ax ma kienx fih biss kliem iΩda wkoll linji orizzontali. Fta˙tu u bdejt naqra. Kien il-ktieb ta’ l-EΩerçizzi Spiritwali ta’ S. Injazju. F’dak it-taqlib u d-diΩappunti li kienet ©iebet mag˙ha l-gwerra, il-viΩjoni ta’ Injazju kienet g˙alija b˙al dawl kbir. Meta wara kont g˙edt lill-Majestru tan-Novizzi tieg˙i li jien kont qrajt dawk il-pa©ni, hu qalli li ma kont fhimt xejn, iΩda xorta, wassluni biex nid˙ol ÌiΩwita.

Kif sibt ru˙ek il-Libanu?

G˙ax bag˙tuni! B˙ala novizz kont urejt ix-xewqa li mmur ir-Russja (l-ebda twe©iba minn Ruma); imbag˙ad li mmur il-Ìermanja tal-Lvant li kienet kommunista.

Dik il-provinçja kienet g˙adha kif tilfet innovizzi kollha li kellha f’inçident ta’ karozza (din id-darba ©iet twe©iba poΩittiva minn Ruma). IΩda fl-a˙˙ar mument bag˙tuni fil-Lvant Nofsani min˙abba li kien hemm theddida li jkeççu l-ÌiΩwiti FrançiΩi kollha mill-Al©erija. Meta f’Ottubru 1958 wasalna fil-port ta’ Beirut, veru li kien hemm il-©lied sejjer fil-belt, iΩda qatt ma nista’ ninsa llaqg˙a sabi˙a li g˙amlulna l-LebaniΩi.

B˙ala Ìeneral rajt xi tibdiliet filKumpanija?

Nikkwota lill-Papa: il-Kumpanija saret iktar spiritwali, iktar ekkleΩjali u iktar appostolika. Saret iktar spiritwali g˙aliex da˙let iktar fil-fond fl-esperjenza mistika ta’ S. Injazju kif inhi mfissra fl-EΩerçizzi Spiritwali. Meta ng˙ixu din l-esperjenza nistg˙u ng˙inu a˙jar lin-nies ta’ Ωmienna biex jiltaqg˙u ma’ Dak li hu l-bidu u t-tmiem ta’ kull ˙ajja umana, Dak li

jsej˙ilna u jag˙tina missjoni. Fuq il-livell tal-Knisja sirna na˙dmu f’armonija ikbar mas-Suççessur ta’ Pietru. Fuq il-livell appostoliku, skond l-a˙˙ar papiet, ilÌiΩwiti jinsabu ja˙dmu fejn jikkonfrontaw ru˙hom ix-xewqat tal-bniedem u lmessa©© dejjiemi ta’ l-Evan©elu. Il-ÌiΩwiti huma minn ta’ quddiem fejn jiltaqg˙u l-ideolo©iji, fejn hemm il-konflitti soçjali u fl-oqsma diffiçli u estremi.

Sitt snin wara li g˙aΩluni Ìeneral, sitt ÌiΩwiti, kif ukoll omm u bintha li kienu ja˙dmu mag˙hom, ©ew maqtula f’El Salvador.

X’tiftakar dwarhom?

Kelli l-okkaΩjoni li niltaqa’ mal-ÌiΩwiti ta’ El Salvador meta fil-pajjiΩ kien hemm differenzi kbar bejn is-sinjuri u l-foqra, differenzi li ©iebet gwerra bejn l-armata u dawk li ©©ieldu g˙al-liberazzjoni. LUniversità tal-ÌiΩwiti Ωammet mal-fqar u ma’ l-Isqof Oscar Romero li nqatel g˙ax ˙adem g˙all-©ustizzja. Meta wie˙ed jippriedka lil Kristu fqir u umli, bil-fedeltà u l-kura©©, mhux biss fil-knejjes, iΩda wkoll fl-Università, wie˙ed jistenna reΩistenza u anki l-mewt.

g˙al trattament uman g˙al dawn in-nies.

Il-Jesuit Refugee Service (JRS) irid il-˙in kollu jinbidel u jadatta ru˙u g˙ax in-nies li qiedg˙ed jg˙in mhux biss huma fqar, iΩda wkoll dejjem jiççaqalqu u jinbidlu.

Kif tiddeskrivi l-Kumpanija ta’ Ìesù llum?

Ma’ Fr Arrupe, jiena nistqarr li lÌiΩwiti m’a˙niex intelli©enti u eççellenti daqskemm ja˙sbuna; m’a˙niex liberali u protestaturi, kif jimma©inawna o˙rajn.

Hi l-esperjenza ta’ S. Injazju li tkompli timbuttana fi triqtna lejn il-Mulej u flattivitajiet tag˙na, biex nag˙tuh servizz ikbar u naqdu lil ˙utna. Filwaqt li jiΩdiedu r-responsabiltajiet li g˙andna, f’çerti pajjiΩi qed nixjie˙u u n-numru tan-nies tag˙na qieg˙ed jonqos; f’o˙rajn hemm ˙afna ÌiΩwiti Ωg˙aΩag˙ iΩda li g˙adhom fil-formazzjoni. G˙alhekk g˙andha biçça xog˙ol biex niΩguraw lill-poplu ta’ Alla bis-servizzi li je˙tie©.

X’tg˙allimt b˙ala Ìeneral dwar ilKumpanija, il-Knisja u dwar Alla?

Tg˙allimt li l-parabbola tal-qam˙ u s-sikrana g˙adha tg˙odd sal-lum. Fil-Knisja u fil-Kumpanija Alla Ωera’ Ω-Ωerrieg˙a Xi tg˙idilna dwar il-missjoni tal-ÌiΩwiti t-tajba. Il-qam˙ qed jikber; min irid jarah jista’ jara l-id ta’ Alla ta˙dem. Jekk nift˙u b˙alissa? g˙ajnejna hemm tant affarijiet li qed jikbru Billi b˙ala ÌiΩwiti a˙na mxerrdin fil-Knisja u fil-Kumpanija. Min-na˙a l-o˙ra mad-dinja, g˙alhekk hija ˙a©a normali rridu naççettaw li l-˙aΩen jikber ukoll matli nie˙du ˙sieb dawk in-nies li jkollhom tajjeb. IΩda ma g˙andniex niskura©©ixxu ja˙arbu u li huma refu©jati, dawk li qed ru˙na, g˙aliex dak li Alla beda hu g˙allifittxu l-kenn, in-nies bla dokumenti ta’ ©id tag˙na. Alla g˙ad jurina li l-mewt hi residenza, l-immigranti. Din il-missjoni aqwa mill-˙ajja, l-im˙abba hi aqwa milltwassalna biex inkunu preΩenti fil˙aΩen kollu li jista’ jkun hawn. kampijiet tar-refu©jati u biex na˙dmu RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 27

Irqadt fit-Triq

28 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Kont in˙ossni fer˙an u flistess ˙in im˙asseb meta bdejt wie˙ed mill-aktar esperimenti tqal tan-novizzjat tieg˙i. Esperiment fin-novizzjat huwa programm li jkollhom jag˙mlu n-novizzi kollha ÌiΩwiti biex jaraw jekk humiex tajbin g˙all-isfidi kollha tal-˙ajja ta’ ÌiΩwita. EΩempju wie˙ed hu l-esperiment ta’ ˙ajja mal-foqra.

In-novizz ikollu jg˙ix ma’ familja fqira g˙al xi xahar u jag˙mel xog˙ol li jag˙mluh is-sefturi biex jaqla’ x’jiekol – xog˙ol li jag˙mluh ˙afna min-nies tal-post. Dan biex ikollu esperjenza tal-˙ajja kiefra ta’ kuljum tal-fqar.

Meta wasalt, ˙adt xokk kbir meta sibt li d-dar li kelli noqg˙od fiha twaqqg˙et minn sid ta’ garaxx.

Jien u l-familja ma kellna x’nag˙mlu xejn ˙lief noqog˙du barra u norqdu fit-triq. Kont im˙asseb u mbeΩΩa’.

Kelli norqod fit-triq g˙all-ewwel darba f’˙ajti. Meta stemba˙t, fissieg˙a ta’ filg˙odu, kont kiesa˙ sil©. Xtaqt na˙rab ‘l hemm. IΩda, meta lma˙t it-tfal reqdin ˙dejja,

jissaportu l-kes˙a u n-nuqqas ta’ kumdità, qalbi dabet u nfqajt nibki.

Fl-ewwel ©ranet kont qisni pellegrin, indur ming˙ajr xog˙ol u ming˙ajr ikel. Wara ftit, bdejt na˙dem f’lukanda u bdejt naqla’ l-˙obΩa ta’ kuljum. Kelli na˙dem minn tnax sa erbatax-il sieg˙a.

Kont innaddaf l-imwejjed, inservi lill-klijenti, nie˙u ˙sieb il-kummerç, niknes u na˙sel il-lukanda, u na˙sel il-platti. Óafna drabi, is-sid, li kienet mara, kienet tumiljani u kienet tag˙tini paga baxxa ˙afna.

Kienet tqisni b˙alli kieku kont xi marid mentali g˙ax kienet ta˙seb li l-morda mentali biss jag˙mlu x-xog˙ol li kont nag˙mel jien g˙al ftit flus. Kont nikkonsla bil-˙sieb li kont qed ning˙ata l-opportunità li nipprattika l-umiltà.

IΩda Alla kien mieg˙i l-˙in kollu u kien qrib tieg˙i aktar minn qatt qabel. Kien it-talb g˙all-©eneroΩità u l-eΩami tal-kuxjenza li kienu jag˙tuni s-sa˙˙a nkompli. Tg˙allimt ukoll na˙fer lil min kien qieg˙ed jag˙milli ˙ajti miΩerja u dawk li kienu j˙addmuni bla waqfien.

Il-˙ajja f’dan il-post g˙allmitni kif jg˙ixu nies foqra fil-˙ajja ta’ kuljum.

B˙ali, ˙afna mit-tfal fqar kienu ji©u wΩati g˙al xog˙ol iebes u bi ftit flus.

Fil-bidu, in-nies tal-post ma ridux jaççettawni. Biççiet minnhom anki kienu jqajmuni meta nkun rieqed.

Imma malajr indunaw li jien ma kontx hemm biex nag˙mlilhom

il-˙sara. Bdew i˙obbuni u jie˙du ˙siebi. Kont determinat li, qabel ma nitlaq minn hemm, kont se ner©a’ nipprovdi saqaf g˙al dik il-familja li kienu waqqg˙ulhom id-dar.

Bil-flus li kont naqla’ mil-lukanda kont nixtri lasti u materjal tal-bini u, flimkien mag˙hom, bnejna b˙al ‘dar’ g˙alihom. Kif xeg˙el wiççhom meta raw li kellhom saqaf fuq rashom! Dak kien biΩΩejjed g˙alija.

Fl-a˙˙ar ©urnata ta’ din iΩ-Ωjara tieg˙i kien hemm sorpriΩa g˙alija.

Dak is-sid tal-garaxx li kien waqqa’ dik id-dar li kelli noqg˙od fiha stedinni g˙all-ikel. Peress li kienet l-a˙˙ar ©urnata tieg˙i g˙idtlu min jien. Qatt ma ninsa kif inbidel wiççu.

Meta saru jafu li kont se nitlaq, tifla ta’ seba’ snin staqsietni bid-dmug˙ f’g˙ajnejha, “ Vijubhau (jien hekk kont insejja˙lu dak il-post), meta se ter©a’ ti©i?”

Illum, meta n˙ares lura, wara n-novizzjat tieg˙i, nista’ nara çar kemm kien g˙allimni affarijiet dwar il-˙ajja l-Mulej fi Ωmien tant qasir.

Alla kien ne˙˙ieli d-dubji kollha u sa˙˙a˙li l-fehma li ng˙ix ta’ ÌiΩwita. In˙oss li g˙andi nkun kburi ta’ din l-opportunità li mmur fejn ma jissugrawx imorru ˙afna nies u li n˙obb lil min mhux ma˙bub.’

John Messiah, SJ (Student ÌiΩwita fil-Kulle©© ta’ Pune, l-Indja) RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 29

Dan il-magaΩin huwa mezz sabi˙ kif a˙na l-ÌiΩwiti niltaqg˙u mal-qarrejja u nsiru nafu lil xulxin a˙jar. G˙alhekk se nibdew din is-sensiela ta’ kitba fejn inlaqqg˙u l-qarrejja ma’ xi ÌiΩwiti Maltin u ma’ nies o˙ra mid˙la tag˙na.

G˙al din l-ewwel laqg˙a xtaqna nlaqqg˙ukom ma’ l-aktar ÌiΩwita anzjan Malti u ma’ l-aktar wie˙ed Ωag˙Ωug˙ li b˙alissa jg˙ix Malta: Fr Joseph Orr SJ u Mark Cachia SJ rispettivament. Din l-intervista g˙amluha grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ li huma mid˙la ta’ l-attivitajiet u l-laqg˙at ta’ InYgo, in-network li a˙na l-ÌiΩwiti g˙andna g˙aΩ-Ωg˙azag˙.

WiÇ imbW

Brother Mark Cachia

G˙andu 26 sena. Joqg˙od Dar Pedro Arrupe, Ûejtun. Da˙al ÌiΩwita meta kellu 20 sena. B˙al Fr Orr, g˙amel in-novizzjat tieg˙u l-Italja.

G˙amel is-Sixth Form fil-Kulle©© San Alwi©i u mbag˙ad l-Università ta’ Malta. L-Italja ˙adem ˙afna maΩΩg˙aΩag˙ f’Padova. Mexxa gruppi ta’ volontarjat fil-missjoni u dawn l-a˙˙ar sentejn kien ja˙dem ma’ l-istudenti u l-familji tag˙hom, kif ukoll ma’ l-g˙alliema tal-Kulle©©. FiΩÛejtun kien jg˙in fil-˙idma ma’ min hu fil-bΩonn permezz taç-Çentru Fidi u Ìustizzja tal-ÌiΩwiti. Din is-sena, Br Mark jibda l-istudju tat-Teolo©ija li g˙andu jwasslu g˙all-ordinazzjoni b˙ala saçerdot ÌiΩwita.

GÓALIEX DÓALT ÌIÛWITA?

Br Mark: L-ewwelnett d˙alt malÌiΩwiti g˙ax sirt nafhom permezz tal-kuntatt fis-Sixth Form. Jien kont student g˙al sentejn fis-Sixth Form ta’ San Alwi©i, bejn 1998 u 2000, u millewwel laqtuni b˙ala ordni reli©juΩ ftit differenti... Grupp ta’ nies f’kuntatt reali man-nies, fis-sens li, g˙alkemm jg˙ixu b˙ala patrijiet f’komunitajiet, qeg˙din ˙afna f’kuntatt ma’ dak li qieg˙ed ji©ri. Ovvjament, laqatni wkoll l-aspett 30 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

spiritwali Injazjan, partikolarment l-enfasi li saret f’dawn l-a˙˙ar 40 sena fuq l-g˙aΩla preferenzjali g˙all-fqar. Óassejt sej˙a partikolari li nkun f’kuntatt malfqar, mhux bilfors direttament, imma f’dak kollu li nag˙mel.

LIEMA HU L-AKTAR POST LI LAQTEK?

Br Mark: Façli ng˙id: l-Etjopja. Hu l-iktar post li ji©ini mill-ewwel f’mo˙˙i.

Imbag˙ad hemm il-pellegrina©© minn Ancona sa Padova, li g˙amilt waqt n-novizzjat. Imxejna, jien u sie˙bi, xi 330 kilometru bla ebda ˙jiel ta’ fejn se nieklu jew norqdu, bla ma n©orru xejn fuqna ˙lief ˙wejji©na, lanqas tined. Kellu tifsira partikolari g˙ax kienet esperjenza qawwija tal-providenza t’Alla; indunajt

kemm ninkwetaw g˙alxejn, u ndunajt li l-bnedmin huma a˙jar milli na˙sbuhom.

X’INHI L-IKTAR ÓAÌA DIFFIÇLI FIL-ÓAJJA TA’ ÌIÛWITA?

Br Mark: L-aktar ˙a©a diffiçli hija meta jkolli n˙alli n-nies li nkun d˙alt f’relazzjoni ta’ ˙biberija mag˙hom, u li jkolli l-privile©© li nid˙ol f’˙ajjithom. Il-fatt li l˙ajja tieg˙i ta’ ÌiΩwita tippermettili li nkun qrib ta’ tant nies differenti u f’postijiet differenti, hi xi ˙a©a li taffaxxinani u tag˙tini sodisfazzjon. Kif tafu, a˙na nimxu minn post g˙al ie˙or f’diversi xog˙lijiet...

U jrid ikollok l-libertà li t˙obb ˙afna.

Imma fl-istess ˙in meta jasal il-waqt biex titlaq, irid ikollok il-libertà biex titlaq, u din g˙alija hija l-aktar ˙a©a diffiçli.

Father Joseph Orr SJ

ÇÇ WiÇÇ GÓALIEX DÓALT ÌIÛWITA?

Fr Orr: Kemm hija diffiçli din ilmistoqsija! Na˙seb l-iΩjed g˙ax kelli ˙ija fis-seminarju... Kien g˙al qassis, u ommi staqsietni ridtx nid˙ol is-seminarju jien ukoll (dak iΩ-Ωmien ma tantx kien hawn wisq skejjel f’Malta). U hekk g˙amilt, però hemm ma ©ietni ebda vokazzjoni.

Imbag˙ad kien hemm Dumnikan li kien ˙abib tal-familja u kont immur ng˙inu, inkantaw u hekk, fil-knisja. U peress li kont ng˙inu ˙afna, dan kien dejjem ja˙seb li jien g˙al Dumnikan. Imbag˙ad ©ara hekk: kelli ˙abib kbir, tal-qalb, konna niftiehmu ˙afna. Mela darba fil-vaganzi ta’ l-G˙id morna sa Ta’ Xbiex, u b’çertu diqa qalli li ma kienx se jer©a’ jarani iΩjed.

U wara li tkixxift ftit, qalli li kien se jid˙ol

G˙andu 92 sena. Joqg˙od Dar Sarria, il-Furjana. Da˙al ÌiΩwita meta kellu 16-il sena. G˙amel in-novizzjat l-Italja u ˙adem hemm g˙al snin twal, speçjalment maΩ-Ωg˙aΩag˙ u studenti. Beda g˙aqda missjunarja ta’ volontarjat hemmhekk u speçjalizza fix-xog˙ol mal-gruppi. G˙adu sal-lum janima gruppi ta’ Ωg˙aΩag˙ u adulti.

OrganiΩΩatur eççellenti, kien ilmo˙˙ wara l-bini tad-dar ta’ l-Irtiri tal-ÌiΩwiti fil-Mosta, Mt St Joseph.

Ftit snin ilu reba˙ il-premju Anzjan tas-Sena g˙all-˙idma tieg˙u bla waqfien li g˙adu jag˙mel sal-lum. ÌiΩwita. U dak il-˙in iddeçidejt li nsir ÌiΩwita. G˙idtlu: ‘Tinkwieta xejn, jien g˙al ÌiΩwita wkoll’. Tliet ©img˙at wara li d˙alna novizzi, hu miet bit-tefojde. U jien g˙adni hawn...

differenti meta ˙rabna! G˙alhekk kien ukoll Ωmien mill-isba˙.

X’INHI L-IKTAR ÓAÌA DIFFIÇLI FIL-ÓAJJA TA’ ÌIÛWITA?

Fr Orr: Ma nafx... Jekk nitkellem dwar ˙ajti b˙alissa, ninsab kuntent immens.

LIEMA HU L-AKTAR POST LI LAQTEK? Kul˙add qed ikun ta’ g˙ajnuna kbira Fr Orr: Ruma, g˙al ˙afna ra©unijiet. tant illi kwazi qieg˙ed niddejjaq - qisni xi Biss biss qattajt seba’ snin Ruma. Kien Ωmien mill-isba˙, u Ωmien mill-ikreh ukoll, wie˙ed qieg˙ed imut! Il-Provinçjal il-˙in g˙ax kien iΩ-Ωmien meta Ruma waqg˙et kollu jistaqsini g˙andix bΩonn xi ˙a©a. ta˙t idejn it-Tedeski (ÌermaniΩi) fit-Tieni Jekk ng˙idilhom li g˙andi bΩonn xi ˙a©a, min imur jixtrili, min iwassalni bil-karozza Gwerra Dinjija. L-affarijiet li g˙addejna biex ma nsuqx... minn kollox jag˙mlu minnhom kienu xi ˙a©a ta’ l-g˙a©eb: g˙alija. Anki l-erba’ gruppi li niggwida: min jaf kemm-il darba waqqfuna stg˙idx kemm jie˙du ˙siebi! Fl-a˙˙ar suldati. Órabna u Ωgiççajna u g˙al ftit ma qabduniex. Kemm rajna l-providenza mill-a˙˙ar, insib ˙afna ˙afna g˙ajnuna: in˙ossni veru kuntent. t’Alla fin-nies li g˙enuna f’postijiet RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 31

32 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Ftit A˙barijiet Festa tal-Madonna tat-Triq F’Dar Loyola tal-ÌiΩwiti, in-Naxxar, hemm is-Santwarju tal-Madonna tat-Triq. Fil-15 ta’ Mejju tibda n-Novena bi t˙ejjija g˙all-festa.

Ikun hemm Quddies fis-6.15, fis-7.30, fit-8.15 ta’ filg˙odu u fis-7.00 p.m. F’kull Quddiesa ting˙ad it-talba tan-novena. Imbag˙ad, bejn il-21 u t-23 ta’ Mejju, ikun hemm it-Tridu li jsir fil-Quddiesa tas-7.00 p.m.

Nhar il-festa, is-Sibt, 24 ta’ Mejju, ikun hemm dawn l-erba’ Quddisiet u dik ta’ filg˙axija tkun Quddiesa konçelebrata.

Nistiednu lil kul˙add biex matul din inNovena u fil-festa tag˙ha ji©i jΩur is-Santwarju tal-Madonna tat-Triq u jitlob l-g˙ajnuna u l-˙arsien tag˙ha g˙alih u g˙all-familja tieg˙u.

Jum il-Kollaboraturi Il-ÌiΩwiti fid-dinja kollha dejjem taw importanza lill-kollaborazzjoni mal-lajçi. Ilmissjoni ta’ kull Nisrani, skond l-istat ta’ ˙ajja, hi li jag˙ti sehmu fil-missjoni wa˙danija ta’ Kristu. G˙alhekk, il-kollaborazzjoni trid tkun miΩ-Ωew© na˙at: il-ÌiΩwiti jikkolaboraw mallajçi fil-missjoni tag˙hom, u l-lajçi jikkollaboraw mal-ÌiΩwiti fit-twettiq tal-missjoni tag˙hom.

Il-Kongregazzjoni Ìenerali 35, li spiççat f’Marzu li g˙adda, ˙ar©et dokument sabi˙ dwar din il-kollaborazzjoni u fissret il-˙tie©a u l-importanza tag˙ha.

G˙ar-raba’ darba, nhar is-Sibt ,19 ta’ April, il-Provinçja tag˙na ççelebrat “Jum ilKollaboraturi” fil-kappella ta’ l-Università. Óadu sehem g˙add sabi˙ ta’ persuni u Ωg˙aΩag˙ li jikkolaboraw mag˙ha f’xi wie˙ed mis-setturi appostoliçi tag˙na jew li huma membri talKomunitajiet ta’ Óajja Nisranija.

Wara kelmtejn ta’ mer˙ba u ringrazzjament mill-Provinçjal, Fr Paul

Chetcuti, kull settur appostoliku, b’modi differenti, ippreΩenta l-esperjenzi u lattivitatjiet li qieg˙ed iwettaq.

Imbag˙ad Fr Paul Pace qasam ma’ dawk preΩenti l-esperjenza poΩittiva tieg˙u matul il-Kongregazzjoni Ìenerali. Semma xi punti jew sfidi ©odda li titlob din il-kollaborazzjoni fil-©ejjieni.

Wara li l-membri taç-¬entru ta’ Spiritwalità Injazjana mexxew ftit talb, kul˙add ˙are© barra fejn kien hemm riçeviment Ωg˙ir. Ìublewijiet Fi Frar li g˙adda, Fr Edward Camilleri fakkar il-Óamsin Sena minn meta g˙amel l-A˙˙ar Voti fil-Kumpanija ta’ Ìesù. Barra l-appostolat pastorali, Fr Camilleri g˙adda ˙afna snin fil-qasam ta’ l-edukazzjoni u u b˙ala Direttur Spiritwali fl-iskejjel tal-gvern.

Fr Lawrence Caruana, f’Marzu ta’ din is-sena, radd ˙ajr ’l Alla g˙all-Óamsin Sena saçerdozju. Hu g˙adda kwaΩi erbg˙in sena ja˙dem fil-Missjoni tag˙na fl-Indja u kellu diversi responsabbiltajiet. B˙alissa jinsab hawn Malta u qieg˙ed jag˙mel ix-xog˙ol ta’ Ekonomu tal-Missjonijiet tal-ÌiΩwiti Maltin.

F’Lulju, Ωew© ÌiΩwiti Maltin jag˙lqu Óamsa u G˙oxrin sena mill-ordinazzjoni saçerdotali tag˙hom. Dawn huma Fr Mario Farrugia, Professur tat-Teolo©ija fl-Università Gregorjana f’Ruma, u Fr Paul Pace, li ktibna dwaru ftit qabel f’din il-˙ar©a.

San Filippu, l-Isla Fl-ewwel ta’ Novembru, 1957, il-ÌiΩwiti bdew jag˙tu servizz fil-knisja u r-residenza ta’ San Filippu, fl-Isla. Matul dawn il-˙amsin sena, diversi Fathers u Brothers, bl-a˙jar mod li setg˙u, taw ˙afna servizz pastorali, fil-knisja,

fil-knisja parrokkjali u fil-familji ta’ l-Isla u lKottonera.

Dan l-appostolat, ˙afna minnu mo˙bi u mog˙ti b’dedikazzjoni s˙i˙a, kien dejjem imfittex ˙afna u apprezzat min-nies ta’ l-Isla.

Fl-a˙˙ar ta’ Marzu, il-ÌiΩwiti temmew fl-Isla s-servizz tag˙hom li taw g˙al iktar minn ˙amsin sena. G˙alkemm dan il-pass, min˙abba l-˙ti©ijiet ta’ Ωmienna, ittie˙ed b’g˙afsa ta’ qalb, b’qalbna kollha nroddu ˙ajr ’l Alla g˙al dak kollu li wettaq f’˙afna erwie˙ permezz ta’ l-appostolat tag˙na.

“Fashion show” g˙all-vokazzjonijiet Il-ÌiΩwita Pollakk Fr Andrzej Batorski, li hu ç-Chaplain fl-Università ta’ Lublin, organizza “Fashion Show” ta’ lbies ta’ sorijiet u patrijiet biex ji©bdu Ω-Ωg˙aΩag˙ lejn il-˙ajja kkonsagrata.

F’din il-“Fashion Show” ˙adu sehem iktar minn g˙oxrin ÌiΩwita, Kapuççin, Divine Word Fathers, kif ukoll sorijiet Klarissi. Matulha l-organizzaturi fissru l-aspetti simboliçi tal-libsa reli©juΩa.

Fost dawk li sponsorjaw din il-“Fashion Show” kien kemm il-kumitat dwar ilvokazzjonijiet tal-Konferenza ta’ l-Isqfijiet talPolonja u wa˙da miΩ-Ωew© Provinçji tal-ÌiΩwiti fil-Polonja.

Skola g˙at-tfal li waqfu jistudjaw F’Settembru li ©ej, il-ÌiΩwiti tal-Provinçja ta’ Franza ser jift˙u skola teknika f’Lille g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ bejn il-15- u t-18-il sena li kienu waqfu jistudjaw. L-ewwel wa˙da kienet twaqqfet f’Toulouse u kienet suççess.

Dawn iΩ-Ωew© skejjel huma mibnija fuq il-kunçett ta’ “Skola u negozju” u juΩaw ilpedago©ija Injazjana, u huma sponsorjati minn ˙afna voluntieri mid-dinja tan-negozju.

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 33

Carpet Zone ©entilment joffri Dirt Controller b˙ala rigal g˙ar-rebbie˙/a tal-Crossword Puzzle

Tisliba MEJJU 2008 Mimdudin: 1. It-team ta’ l-Ispartans minn dan il-post (6); 4. Dawn isiru fl-istamperija? (6); 7. Dan ir-ra©el ta’ Iva? (3); 8. Bla xag˙ar miskin (6); 9. Ma ˙allewx lil xi ˙add igawdi xi ˙a©a (6); 10 u 12. E˙ilsu minnha g˙al dejjem (8); 12. Ipprova aqbad il-˙ut (4); 14 u 15. Naqqas l-esteriΩmu jew ostilità (6); 15. Ara 14; 16. L-ittri li jirrappreΩentaw it-televiΩjoni Taljana (3); 18. Ara 4 wieqfa; 20. Isem mara (fittex g˙alih f’nofshom!) (4); 21. Iebes b˙al dan (4); 24. Ìibed kollox warajh (6); 25. G˙alxejn tg˙idli aktar (6); 26. Faddal in-nofs (3); 27. Lil dawn nipprova ma nfissirhomx (6); 28. Biçça flus (6);

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ April 2008, hi Ms Roslyn Spiteri, Pembroke IMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-Lil Óbiena, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar, NXR 2067.

It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar.

Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000. Tinsiex tikteb l-ammont bl-Ewro u tiffirma ˙dejn kull bidla li tag˙mel fuq iç-çekk.

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek lill-benefatturi u ’l-˙bieb tag˙na mejtin

Disinn • Outlook Coop

Óal Lija Il-Mosta

In-Naxxar

Victoria Awstralja 34 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Carmela Camilleri John Falzon Antonia Farrugia Savibna galea Margaret Sammut Alessi Giovanna zahra Carmela Agius Victor Gauci Pawlina Massa Koli Attard Daniel Vella

Weqfin: 1. G˙amel xi toqba (6); 2. Nobbli (iΩda nstab li fl-eΩami marki zero ©ab!) (6); 3 u 22. Nintilef minn sensija (8); 4 u 18. G˙aqda (10); 5. InkluΩ ma’ xi ˙a©a (permezz ta’ labra) (6); 6. Ta’ kontra l-Cowboys dan ! (6); 11. Propjeta jew raba li jin˙adem aktarx minn sid jew gabillott wie˙ed (3); 13. Daqqa ta’ din fuq il-wiçç mhix sabi˙a! (5); 16. Po©©ieh f’xi rokna (6); 17. Ikun il-kap (6); 18. Dawn ©ewwa fl-elezzjoni (6); 19. Ìibed lejh (im˙abba, stima, eçç) (6); 22. Ara 3 wieqfa; 23. Tmur it-Talkies biex tara dan (4);

TWEÌIBA TAT-TISLIBA APRIL 2008

MIMDUDIN: 1. Oreste; 4. Olivia; 7. Ûul; 8. Antida; 9. Gverta; 10. Deep; 12.

Stad; 14. Arm; 15. Ata; 16. Mas; 18.

Sej; 20. Aqta’; 21. Nani; 24. Dragun; 25. Avukat; 26. Att; 27. Aduraw; 28.

Isirqu; WEQFIN: 1. Olonda; 2. Estrem; 3.

EΩaminaw; 4. Olga; 5. Varata; 6.

Amanda; 11. Ersaq; 13. Atten; 16.

Mandra; 17. Stra˙u; 18. Sakkar; 19.

JintuΩaw; 22. Jnaw; 23. Tati;

BIEX IÌÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK U TgÓin FIL-ÓIDMA TAL-ÌiÛwiti Ibg˙at ismek, indirizz u telefon flimkien mal-˙las g˙all-abbonament tieg˙ek fl-indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien 04.66 (Lm2) ta’ l-abbonament regolari. Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA: Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar.

G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibg˙atu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament.

Biex i©©edded

Biex i©©edded

PERMEZZ TAL-MOBILE

PERMEZZ TAT-TELEFON

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

ATTARD

BALZAN BAÓRIJA BIRKIRKARA BIRÛEBBUGIA BURMARRAD BUSKETT DINGLI FGURA FLORIANA GÓARGÓUR GÓAXAQ

GUDJA GÛIRA KIRKOP LUQA M’SCALA MANIKATA MELLIEÓA MÌARR MOSTA

MQABBA MSIDA NAXXAR QORMI

RABAT

50618916 jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e6.99 50619210 jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e11.66 (li minnhom e0.70 (30ç) jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

(li minnhom e1.16 (30ç) jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

Lm3 Lm5

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA. G˙al kull tag˙rif: RM-LIL ÓBIEBNA c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna In‐Naxxar NXR 2067 Tel: 2141 2606 • Mobile: 7982 6899 Email: rmlh@jesuit.org.mt

2141 8028 2141 8031 2149 2288 2145 9135 2149 2578 2165 4518 2158 1122 2145 6227 2145 2859 2180 2021 2124 2230 2143 1177 2189 8052 2189 2005 2169 6336 2133 5231 2164 2144 2189 5174 2163 7881 2157 6769 2157 3317 2157 4658 2143 3769 2143 3835 2168 3070 2123 8804 2141 1859 2148 7282 2149 4097 2145 6824

SAFI SENGLEA SIÌÌIEWI

SLIEMA STA LUÇIJA ST. JULIAN’S ST PAUL’S BAY TARXIEN XGÓAJRA ÛABBAR ÛEBBIEGÓ ÛEBBUÌ

ÛEJTUN ÛURRIEQ

GÓAWDEX GÓASRI GÓAJNSIELEM MUNXAR NADUR QALA SAN LAWRENZ VICTORIA

XAGÓRA XEWKIJA ÛEBBUÌ

2167 6824 2169 0019 2146 1377 2146 4804 2133 2375 2189 6093 2133 6914 2157 1854 2189 7312 2169 0769 2166 6267 2157 5652 2146 7453 2164 0651 2167 5009 2164 9680 2168 2143 2155 2613 2155 5518 2155 4621 2155 2206 2156 4206 2155 6355 2155 4088 2155 6487 2155 3477 2155 1329 2155 1135

Jekk tibg˙at çekk, importanti li tiktbu f’Ewros u mhux f’Liri Maltin. Inkella ma jissarrafx

RM2000 Lil-Óbiebna • MEJJU 2008 35

Hajja Gdida • G˙andek xi mobile phone qadim, imkisser, jew ta’ mudell antik?

• G˙adek kif xtrajt mobile ©did u ma tafx x’se tag˙mel bil-qadim?

Il-Kampanja ta’ ©bir ta’ mobiles qodma g˙all-missjoni tal-ÌiΩwiti g˙adha sejra. Óajjar lil s˙abek u lil kul min taf biex jag˙ti il-mobiles qodma g˙al din il-kawΩa.

Issa tista’ tg˙in li xi ˙add fil-missjoni bil-mobile imwarrab jew imkisser li g˙andek.

L-RM2000-Lil-Óbiebna ing˙aqad ma’ organizzazzjoni tal-ÌiΩwiti Taljani biex ji©bor mobiles uΩati, kemm dawk li g˙adhom ja˙dmu kif ukoll dawk imkissrin. Dawn jintbag˙tu g˙arriçikla©© u l-flus tag˙hom imorru g˙al pro©etti ta’ Ωvilupp fil-missjonijiet tal-ÌiΩwiti.

X’isir minnhom il-mobiles mi©bura?

Dawn jintbag˙tu l-Italja lil organizzazzjoni tal-ÌiΩwiti li g˙andhom mezzi kif ibieg˙uhom.

Il-flus li jid˙lu minn dan il-proçess imorru b˙ala g˙ajnuna g˙al pro©etti ta’ Ωvilupp f’pajjiΩi fqar.

36 MEJJU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

1. Tchad (fl-Africa): Kçejjen li jsajru b’ener©ija tax-xemx 2. Kenya: Orfanatrofju g˙al tfal morda bl-AIDS Kif nista’ nibg˙at il-mobile jew mobiles tieg˙i?

Jekk g˙andek xi mobile jew mobiles li tixtieq tag˙ti g˙all-missjoni tal-ÌiΩwiti, kull m’g˙andek tag˙mel hu li tg˙addihom lill-Kappillan tieg˙ek fl-uffiççju parrokkjali jew f’xi dar tal-ÌiΩwiti.

Tista’ wkoll iççempel: 21412606 mit-Tnejn tal-Ìimg˙a, bejn id9.00 am u 12.30 pm. Nag˙tuk id-dettalji ta’ x’g˙andek tag˙mel u fejn tista’ tmur.

G˙al aktar informazzjoni ikteb jew çempel: RM2000-Lil-Óbiebna 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna Naxxar NXR 2067 Tel: 21412606 SMS: 79826899 Email: rmlh@jesuit.org.mt RM2000 Lil-Óbiebna • APRIL 2008 36