2010-05 Mejju

Ma˙ru© mill-ÌiΩwiti Maltin • Mejju 2010 • Sena 61 • Numru 5 • 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 2607

Nofsha Vojta jew Nofsha Mimlija?

N E W S P A P E R

P O S T

KOLLOX OK… M’GHANDIX X’INGERGER!

Issib min jg˙idlek: a˙na l-Maltin nie˙du l-ewwel g˙at-tgergir. Jg˙idulek, ˙ares madwarek u tara g˙aliex: it-toroq kollha ˙ofor, il-kampanja mitluqa u mimlija skart, in-nies goffi u bla manjieri, tal-linja diΩastru, il-gvern ma jag˙mel xejn, il-paga ma tla˙˙aqx, il-˙ajja g˙olja, il-Knisja maqtug˙a minnies u antikalja, id-dar kul˙add g˙al rasu, il-familja spiççat… U l-litanija ma tieqaf qatt. Anzi, ssir passatemp li donnu kul˙add jie˙u gost bih!

2 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Mhux g˙ax fil-˙ajja kollox perfett.

Hemm differenza bejn kritika ©usta u tgergir. Kritika ©usta hija mqanqla mix-xewqa ©enwina li ntejbu l-˙ajja filwaqt li t-tgergir huwa l-qrid distruttiv li jkabbar il-qtig˙ il-qalb.

Filwaqt li nfittxu kif nistg˙u nag˙mlu ˙ajjitna a˙jar u nnaqqsu l-problemi u t-tbatija madwarna, irridu nifhmu li hemm modi differenti kif in˙arsu lejn il-˙ajja u kif ng˙ixuha. Kif jg˙idu, ittazza tista’ taraha nofsha vojta u tista’ taraha nofsha mimlija!

Wa˙da terapista kienet tilqa’ bosta nies biex tg˙inhom fil-problemi tal˙ajja. Ir-rimedju li kienet tag˙tihom kien wie˙ed sempliçi: li jirrepetu spiss kemm jifil˙u, f’kull çirkostanza, sabi˙a jew kerha tal-©urnata, “Kollox OK..., m’g˙andix x’ingerger!’

Kienu ji©u g˙andha kull tip ta’ nies, b’kull tip ta’ problema: mard fiΩiku, problemi mentali jew emozjonali, dipressjonijiet, problemi finanzjarji jew fil-familja. Ir-rimedju tag˙ha kien: “Kollox OK..., m’g˙andix x’ingerger!” Xi w˙ud kienu jo˙or©u minn ˙dejha rrabjati, frustrati.

O˙rajn kienu jaqbdu argumenti s˙an mag˙ha. Imma xi w˙ud kienu jaççettaw il-parir tag˙ha u jippruvaw iwettquh. Sar mag˙ruf li dawn tal-a˙˙ar sabu l-paçi u s-ser˙an ta’ qalbhom.

Lisa, kienet mara sabi˙a ta’ madwar tletin sena. Wara Ωmien tbati b’rasha t-tobba qalulha li kellha bΩonn operazzjoni delikata

u ur©enti. Wa˙˙lulha b˙al pjança tal-˙adid f’rasha u damet ittabbab ˙afna. Tg˙allmet tg˙ix ©urnata b’©urnata. Meta xi ˙add kien jg˙idilha li jiddispjaçih g˙al li ©ralha hi kienet malajr twie©eb: “M’g˙andekx g˙alfejn jiddispjaçik. Jien ma jiddispjaçini xejn.

Dil-marda hi wa˙da mill-a˙jar affarijiet li setg˙u ©rawli. G˙allmitni napprezza l-˙ajja u l-˙bieb. Minkejja l-mard u l-u©ig˙, jien iΩΩewwi©t u qed na˙sbu g˙at-tfal. Li kelli ner©a’ nibda, lesta ng˙addi mill-istess storja. Kollox OK..., m’g˙andix x’ingerger!”

X’differenza tag˙mel f’˙ajtek kieku tieqaf tgerger! Drajna wisq nistaqsu g˙aliex, kif u g˙ax mhux hekk. Kieku nitg˙allmu nilqg˙u dak li ng˙addu minnu b’aktar fer˙, kieku a˙na wkoll nag˙rfu ng˙ixu f’paçi tal-qalb. Óabib tieg˙i g˙allimni lezzjoni kbira. Kien bniedem ottimist li jaf jara t-tajjeb u s-sabi˙ f’kull sitwazzjoni u f’kull persuna li jiltaqa’ mag˙ha. Darba çempilli u qalli, “Qed inçempillek sempliçiment biex ng˙idlek kemm in˙obbok u napprezzak.” “Grazzi”, g˙edtlu, “tassew napprezza. Imma g˙idli ftit, x’©ag˙lek iççempilli?”

B’nofs da˙ka qalli, “Dal-lejl ma stajtx norqod bl-u©ig˙ kbir li qabadni f’irkoppti. Kont konvint li n˙ossni ˙afna a˙jar jekk nag˙ti ftit im˙abba lil xi ˙add. Allura bdejt na˙seb fin-nies li n˙obb. U mill-ewwel ©ejt f’mo˙˙i int!” Kollox OK..., m’g˙andix x’ingerger!’

Na˙seb li waqt li jaqraw dan li

qed nikteb xi w˙ud Ωgur jg˙idu: “Imma l-˙ajja reali fil-fatt mhix hekk.

Jekk ma ngergirx u ma nipprotestax kul˙add ja˙sibni ©ifa, jg˙addi minn fuqi bl-addoçç u japprofitta ru˙u minni kemm jifla˙. Fid-dinja ma tistax tkun twajjeb iΩΩejjed. Fid-dinja trid ti©©ieled g˙ad-drittijiet tieg˙ek inkella jirkbuk!”

It-twe©iba tieg˙i tibqa’ wa˙da: “Int ipprova u mbag˙ad ara…” Jekk tibda int billi tara t-tajjeb u s-sabi˙ f’ta’ madwarek, naqra naqra, huma wkoll jibdew jemmnu fis-sabi˙ u t-tajjeb li hemm fihom. Huma wkoll jibdew jemmnu fihom infushom u jo˙or©u t-tjubija li kul˙add g˙andu f’qalbu.

U min jaf kieku nibdew mit-talb stess? Flok nitolbu lil Alla g˙al kulma g˙andna bΩonn, min jaf kieku nibdew nirringrazzjawh g˙al kulma g˙andna di©à? Il-˙ajja hija b˙at-tfittxija g˙atteΩor. Infittxu u nfittxu bla heda u b’˙afna ta˙bit it-teΩor fil-flus, fil˙wejje© ta’ madwarna u f’dawk li huma ’l barra minna nfusna. Kieku, ja˙asra, nag˙tu daqqa t’g˙ajn hemm ©ew fina stess, ninteb˙u li t-teΩor veru jinsab di©à hemm, imgeddes filqalb tal-qalb tag˙na. Kieku ninteb˙u li l-©awhra li qed infittxu di©à rçevejniha u tinsab ©o fina. Il-vera sbu˙ija u l-vera ˙ajja li qed infittxu di©à tinsab hemm ©ew miΩrug˙a f’qalbna u f’ru˙na. Qed tistenna li nag˙rfuha u n˙alluha to˙ro©.

Kollox OK..., m’g˙andix x’ingerger!

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 3

Jiktbulna l-Qarrejja

ZMIEN L-IRQAJJA’

U ZMIEN IL-HELA… Jiena trabbejt u kbirt fl-Erbg˙injiet, Óamsinijiet u s-Ssittinijiet. Kelli ©enituri bil-g˙aqal ˙afna u sold kienu jag˙mluh tnejn. Kien hemm ommi, affarijiet talkçina u tisjir, kienet tag˙mel il-mirakli minnhom. TuΩa affarijiet bil-fojl u minn dan il-materjal, kienet iddum to˙ro© affarijiet u dan ir-roll ma kien jispiçça qatt. Il-vera kienu kampjuni ommi u missieri g˙ar-riçikla©©. In-nies tal-lum, 4 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

(mhux kollha, s’intendi) anqas jafu xi tfisser li tibΩa’ g˙al li g˙andek u tg˙ix b’dan l-g˙aqal kollu. Jekk ikollu Ωarbun imqatta’, missieri kien jippreferi jsewwih, milli imur ©o ˙anut biex jixtri ie˙or ©did.

Il-©enituri tieg˙i kellhom Ωwie© hieni, imdawwar bil-familja u l-˙bieb, fejn kul˙add kien jag˙ti kas ta’ xulxin.

Kien jimpurtahom minn xulxin mhux

b’sens ta’ sindikar u biex jil˙qu salib ˙addie˙or, imma g˙ax kienu tassew joqog˙du attenti g˙all-bΩonnijiet talo˙rajn. Kienu lesti li joqog˙du neqsin huma, basta jag˙tu mill-a˙jar li jistg˙u lil ˙addie˙or. Kienu wisq aktar umani u sensitivi g˙al xulxin. Forsi a˙na, n-nies tal-lum, fis-seklu tal-img˙a©©lin, tlifna bosta minn dawn il-kwalitajiet li kellhom missirijietna.

Ommi kienet tkunlek b’xi libsa rqiqa tad-dar, kollha tbajja’ u rqajja’ u ˙add ma kien jiddejjaq minn ˙add, ilbiesi onesti u diçenti, imma sempliçi u ming˙ajr ˙afna xinxilli. Missieri l-istess, b’xi xorts kbir kbir fuqu, marbut sewwa b’çintorin ˙alli ma jaqag˙lux. Meta kien jimxi kien ikun qisu qanpiena u b’xi flokk taç-çingi abjad li jkun sfar biΩ-Ωmien. U dejjem id-dar, isewwu, iraqqg˙u, i©anntu, daqqa f’xi borma jew barmil, jew dak li jkun hemm bΩonn biex jg˙ixu bilg˙aqal li wirtu ming˙and nieshom.

Kollox kien prezzjuΩ. Min ikun nieqes minn kollox tarah jibΩa’ g˙all-ftit li jkollu.

A˙na tal-lum ng˙ixu ˙ajja o˙ra.

G˙ax ma jonqosna xejn u ng˙umu fil-©id, allura ftit nibΩg˙u g˙al dak li g˙andna. Óajjitna nibnuha fuq il-˙ela.

Mal-anqas skuΩa tarana narmu u nwarrbu li g˙andna biex nixtru jew niksbu l-©did. Dejjem inΩanΩnu u ni©©ennu wara l-a˙˙ar moda, l-a˙˙ar mudell.

Ma nistax ma nistaqsix lili nnifsi, dan il-wirt li ˙allewlna ta’ qabilna, x’g˙amilna jew x’qed nag˙mlu bih?

Jiena ta’ belha li jien, ta˙sbux li dak iΩ-Ωmien, b˙ala tifla Ωg˙ira kont nie˙u pjaçir tafux. Uff din il-kultura ta’ ma narmu xejn milli g˙andna kienet ittini fastidju. Ìieli ˙sibt, mela x’qed ng˙ixu nag˙mlu? Jien xtaqt inkun ˙alja, narmi iva narmi, g˙ax naf li g˙ada ser infittex u ner©a’ nsib. Mhux hekk ta’ qabilna. Kont narahom wisq

marbutin mal-ftit affarijiet li kellhom.

Donnhom maqbudin b˙al kalamita u mhux kapaçi jafdaw f’dak li l-˙ajja se ©©ib mag˙ha l-g˙ada u l-pitg˙ada.

Dejjem irekknu u jqançu. Qisha l-˙ajja se tieqaf hawn.

Imma, darba hekk ©ara. Il-˙ajja ta’ missieri waqfet ˙esrem. Filli hawn u filli ˙alliena ˙abta u sabta.

Bil-mewt ta’ missieri, ˙adt ix-xokk u rrealizzajt kemm kont bla mo˙˙ meta kont na˙seb li nista’ narmi u na˙li bla ˙sieb ta’ xejn. Issa fhimt li lil missieri ma stajtx nag˙mel b˙alu.

Ma stajtx nirriçiklah jew in©ibu lura, jew nag˙mel xi ˙a©a o˙ra minnu... ma kienx fadal iktar minn missieri.

Missieri ma kienx xi o©©ett minn dawk li stajt narmi u l-g˙ada kont ser ner©a’ nsib minnu. Missieri telaq darba g˙al dejjem u b˙alu aktar ma jkollix.

Kemm g˙andna g˙ax nibΩg˙u g˙al dak li g˙andna f’kull mument

tal-˙ajja. Kull ©urnata hija okkaΩjoni sabi˙a biex nifir˙u biha u ngawduha.

Kull jum ji©i darba u darba biss.

L-g˙ada ma nsibx aktar jiem b˙alu.

Ebda jum ma nista’ nirriçiklah. Nista’ biss ng˙oΩΩu u ng˙ixu kollu kemm hu, sal-anqas qatra. Ma na˙li xejn minnu.

Qatt tg˙id li ‘Issa jasal g˙ada’ biex t˙obb, g˙ax g˙ada jaf ma jasalx u jispiçça qabel ikun beda. Óobb lillg˙eΩieΩ u l-familja tieg˙ek illum. Forsi a˙na, n-nies tal-lum wisq aljenati, u g˙adna anqas irrealizzajna x’inhu l-aktar importanti fil-˙ajja. Nin˙lew wara d-du˙˙an u l-illuΩjonijiet u anqas biss ninteb˙u li nkunu qed nitilfu dak li hu tassew importanti u li jibqa’ – l-g˙eΩiez tag˙na u l-im˙abba lejn ta’ madwarna.

Amanda Busuttil

Segwi l-esperjenzi u l-avventuri ta’ ˙utna l-Maltin u l-G˙awdxin fl-artijiet tal-missjoni; esperjenzi li j˙alluk bla nifs u bla kliem iΩda li jimlewk b’ammirazzjoni g˙all-kura©© ta’ dawn l-eroj tas-skiet!

Kun af bil-pro©etti ta’ fejda li huma qed iwettqu g˙all-miljuni ta’ nies fil-bΩonn imxerrda fl-erba’ na˙at tad-dinja.

Issir taf dan kollu u aktar fil-programm VUÇI MISSJUNARJA li jixxandar kull nhar ta’ Ìimg˙a fid-9:00pm fuq RADJU MARIJA (102.3 FM g˙al Malta u 107.8 FM g˙al G˙awdex) b’ripetizzjoni kull nhar ta’ Tlieta f’nofs il-lejl, bi produzzjoni u preΩentazzjoni ta’ Dr Frank Cassar u Helena Sammut.

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 5

Il-Katalgu L-Ohxon

6 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Kien katalgu o˙xon. Kevin kien baqa’ skantat meta sie˙bu telaq dan il-katalgu bl-addoçç fuq il-mejda. Kien vera li hu staqsa g˙alih imma qatt ma ˙aseb li l-biçça tax-xog˙ol kienet daqshekk organizzata. Kien da˙˙lu ji©ri fil-barΩakka biex ma jmurx jarah xi ˙add bih f’idejh.

Ried iduru fil-kwiet ming˙ajr l-g˙ajnejn kurjuΩi ta’ ˙addie˙or.

Wasal id-dar tard filg˙axija minn ©urnata xog˙ol iebsa. Il-prinçipal kien bin-nervi dakinhar u beda jaqbad malimpjegati fuq bçejjeç Ωg˙ar. Kien baqa’ sejjer g˙all-part time u malli wasal id-dar intefa’s fuq is-sodda. F’daqqa wa˙da ftakar f’dak l-imbierek ta’ katalgu u tawwal idu fil-barΩakka g˙alih. Kif beda jqalleb fih, induna x’g˙aΩla kbira kellu quddiemu.

Kien hemm stampi ta’ kull prodott b’kull forma, tul u kulur imma©inabbli, minn pajjiΩi differenti. Kien hemm prodotti fuq stil antik waqt li o˙rajn kienu jxaqilbu lejn il-modern. Ta˙t kull prodott kien hemm il-prezz u n-numru abbinat biex tordna.

Kevin tfixkel b’dik l-g˙aΩla kollha.

Iddeçieda li jmur jorqod u l-g˙ada s-Sibt iqatta’ ©urnata fil-kwiet biex jara liema prodott se jordna. G˙amel lejl jhewden... twil jew qasir... wiesa’ jew dejjaq ... modern jew antik ... kannella, iswed jew isfar... Imma prezzu? U minn fejn l-a˙jar... mill-Ewropa jew le? U n-nies kieku x’jg˙idu? Peress li ma jafux izekzku l-Maltin!

Is-Sibt filg˙odu qam aktar g˙ajjien milli mistrie˙. G˙amel belg˙a kafè u xewa biççtejn ˙obΩ biex ji©i f’tieg˙u. Feta˙ il-katalgu u nduna li, fuq wara nett, kien hemm sezzjoni ta’ prodotti mra˙˙sa. Bis-

sitwazzjoni finanzjarja tieg˙u kif inhi, Kevin iddeçieda li jekk ried jixtri, kellu bilfors i˙ares biss lejn din is-sezzjoni. Kienet daqsxejn limitata però ma kinux koroh.

G˙aΩel in-numru tal-prodott li l-aktar laqtu u çempel lil sie˙bu fuq il-mowbajl. Malli Kevin kien se jibda jispjegalu liema xtaq, dan sie˙bu qatag˙lu kliemu u qallu biss biex jiltaqg˙u minnufih fil-bar ta’ ma©enb il-pjazza. Kevin tefa’ ©akketta fuqu malajr u ˙affef lejn il-bar. Hemmhekk ta l-ordni tieg˙u lil sie˙bu u dan qallu li malli jasal il-prodott, içempillu.

Xi xahrejn wara, Kevin irçieva telefonata li l-ordni waslet Malta u li se j©ibuhielu d-dar aktar tard dakinhar stess.

Din l-a˙bar ma ˙allitux bi kwietu tant li kellu jitlaq kmieni mix-xog˙ol. Fil-˙amsa ta’ wara nofsinhar, çemplet il-qanpiena tal-bieb u bl-eçitament li qabdu, kien g˙oddu tgerbeb it-tara©. Feta˙ il-bieb u quddiemu sab lil sie˙bu bil-prodott ma©enbu. Sie˙bu kien b’idu lesta biex Kevin i˙allsu minnufih kif kien avΩah qabel. Kevin tah il-flus u sie˙bu parpar ‘l hemm. Malli da˙˙al l-ordni ©ewwa u g˙alaq il-bieb, Kevin beda jifli xi xtara u ra li kollox kien kif kien hemm imniΩΩel fil-katalgu... Tfajla twila, irqiqa, ta’ xi ˙amsa u g˙oxrin sena, b’xag˙arha iswed mil-Lvant tal-Ewropa.

Dak li ordna Kevin ma kienx o©©ett, ma kienx prodott b˙al prodotti o˙ra.

Kienet bniedma tad-demm u l-la˙am.

Imma g˙alih u g˙al min ˙are© il-katalgu, din kienet biss o©©ett ta’ pjaçir, uΩat biss biex jaqdi lil sidu li xtrah bi flus tajbin!

X’jibqa’ mix-xbiha t’Alla fi bniedem jew bniedma li jitqies biss b˙ala o©©ett li

jinbieg˙ u jinxtara g˙all-uΩu baxx ta’ min irid jinqeda bih?

Din hi persuna wa˙da biss mill-˙afna nies li ji©u ttraffikati minn pajjiΩ g˙al ie˙or biex ji©u sfruttati sesswalment u b’elf mod ie˙or, g˙al diversi skopijiet bl-g˙an li jsir profitt minnhom. In-numru ta’ persuni traffikati ©ie stmat li jvarja bejn nofs miljun u erba’ miljun persuna fis-sena, u dan jinkludi nisa, ir©iel kif ukoll tfal (http://www.unifem.org/gender_issues/ violence_against_women/facts_figures. php?page=5).

Grupp Appostolat tat-Talb (Marbuta mal-Intenzjoni Ìenerali g˙al Mejju)

Appostolat tat-Talb INTENZJONIJIET GÓAL MEJJU Ìenerali: Biex jieqaf it-traffikar talbnedmin li qed jinvolvi miljuni ta’ nisa u tfal.

Missjunarja: Biex is-saçerdoti, irreli©juΩi u l-lajçi impenjati jag˙rfu jnisslu ˙e©©a missjunarja filkomunitajiet li jaqdu.

Isqfijiet: Biex l-im˙abba bejn il-koppji

miΩΩew©a tkun mog˙nija u mseddqa bl-im˙abba tal-Mulej.

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 7

Marija Fl-istampi u l-kwadri jpin©uk titbissem. Óafna mix-xeni huma ta’ kalma, IΩΩomm iç-çkejken Bambin.

Imma ˙ajtek kienet taqliba wa˙da kbira.

Kellek pjan ta’ ˙ajja normali, li t˙arbatlek.

Kellek tarbija li ma tafx mnejn ©iet.

Min˙abba fiha, irriskjajt mewta kiefra bit-t˙a©©ir.

Irriskjajt li jkollok tinfired minn ÌuΩeppi, li tant kont t˙obb.

Irriskjajt li ma jifhmekx u jwe©©a’ bil-kbir, u bir-ra©un.

U lsien in-nies, jaqta’ daqs is-skieken?!

U l-©enituri, x’g˙adda minn mo˙˙hom?

Xejn ma ©ara minn dan kollu, U t-tqala g˙oddha g˙addiet.

Imma fl-a˙˙ar naqra Kellek tag˙mel vja©© twil u diffiçli.

F’taqtig˙ il-qalb g˙ax kont tistenna, Minn ˙in g˙all-ie˙or.

Imbag˙ad ma sibtux post diçenti, ©o dar, fejn twelled.

Hekk it-tbatija tat-twelid kienet ikbar g˙alik.

Imbag˙ad l-affarijiet strambi li ©raw Ir-rg˙ajja, il-Ma©i, l-istilla.

Imbag˙ad il-persekuzzjoni, g˙adu bilkemm twieled.

Il-biΩa’ tal-qtil mis-suldati, Il-piΩ li ˙afna trabi nqatlu min˙abba ibnek.

Il-˙arba lejn l-E©ittu, pajjiΩ ©did B’biΩa’ kontinwa li jil˙qukom u jsibukom Anke meta ©ejtu lura.

Imbag˙ad kiber ftit.

Tliftuh fit-tempju, Min jaf x’agunija sakemm sibtuh. Óare© jipprietka, u jag˙mel il-©id.

Xi nies ˙abbewh. Óafna nies o˙ra keddewh, Ìrew warajh biss g˙ax tahom xi ˙a©a.

Jg˙allimhom imma ma jisimg˙uhx.

O˙rajn ikkonfoffaw kontrih U qatluh.

U kkundannawh l-istess nies li fejjaq u ˙abb u g˙allem.

Imbag˙ad id-dubju uman fik; tg˙id spiçça kollox?

Mhux ta’ b’xejn ippremjak b’mod li l-ebda bniedem g˙ad mhu ppremjat!

Grazzi Marija li g˙addejt minn dan kollu.

G˙al ibnek, g˙alina.

Marvic Sciberras

8 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Post g˙alik fil-First Class Xi kultant ji©ru affarijiet fil-˙ajja li ma ni˙dux pjaçir nirrakkuntawhom, forsi min˙abba s-suppervja tag˙na jew min˙abba li nist˙u anki minna nfusna li jkunu ©rawlna. Dan l-inçident hu kaΩ tipiku.

Wa˙da sinjura telg˙et fuq l-ajruplan u bdiet tfittex postha skont in-numru li kellha fuq il-biljett. Óadet qatg˙a kif indunat li postha kien eΩatt ˙dejn ra©el iswed! Minflok po©©iet bilqieg˙da, g˙ajtet lill-hostess.

Din malajr ©iet u staqsietha, ‘Sinjura, nista’ ng˙inek f’xi ˙a©a?’

‘Mela m’intix qed tinduna?’ qaltilha l-passi©©iera b’ton ta’ herra. ‘Po©©ejtuni ˙dejn ra©el iswed! Ag˙tini post ie˙or g˙ax jien Ωgur mhux se noqg˙od ˙dejn xi ˙add b˙al dan. Ma nifla˙homx dan-nies!’

‘Ikkalma, sinjura, jekk jog˙©bok. Óu paçenzja. Ma na˙sibx li hemm postijiet vojta

llum fuq l-ajruplan. Óalli mmur nara x’nista’ nag˙mel.’

Il-hostess marret u ©iet lura wara ftit minuti. ‘Sinjura,’ qaltilha, ‘Kif ˙sibt jien, fl-Economy Class m’hemmx postijiet vojta.

Kellimt lill-kaptan u qalli li l-uniku post vojt li g˙andna hu fil-First Class.’

Il-mara ˙adet ir-ru˙ u kienet se tibda triqtha biex tiççaqlaq u tmur f’dan il-post li kien ferm a˙jar u aktar komdu. IΩda l-hostess malajr qaltilha, ‘Mhux soltu li l-kumpanija tag˙na t˙alli lil xi passi©©ier jibdel postu mill-Economy Class g˙all-First Class. IΩda, il-kaptan i˙oss li mhux sew li n˙allu lil xi ˙add joqg˙od bil-qieg˙da ˙dejn persuna daqshekk ta’ min jistmerrha!’

Kif qalet hekk, daret lejn dak ir-ra©el iswed u qaltlu, ‘G˙alhekk, sinjur, jekk jog˙©bok, aqbad il-bagalja tieg˙ek u ibdel

postok. Nistednuk tmur f’dak il-post vojt li g˙andna g˙alik fil-First Class.’

Il-mara n˙asdet u xtaqet l-art tiblag˙ha aktar u aktar meta l-passi©©ieri l-o˙ra, li semg˙u kollox u tkaΩaw biha, qamu bilwieqfa u bdew içapçpu!

Min hu l-aktar ta’ min jistmerru: xi ˙add ta’ ©ilda sewda, safra, kannella, jew kulur ie˙or, jew xi ˙add li mhux kapaçi jara li ta˙t il-kulur tal-©ilda hemm bniedem bl-istess dinjità ta’ iben jew bint Alla, l-Missier ta’ kul˙add?

X’jag˙mel bniedem sabi˙: il-kulur tal©ilda, il-complexion delikata, jew il-qalb tajba u ˙anina li hemm t˙abbat f’sidru?

Ir-razziΩmu jikxef il-kruha fil-qalb ta’ min i˙addnu!

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 9

Ittra ta’ omm

<Ó6A>HH6 <Ó69C> =6LC###

Din l-ittra kitbitha omm – Denise Russell – li kienet taf li jiemha kienu mag˙dudin u li fi ftit Ωmien kellha tinfired mill-familja tag˙ha, vittma tal-marda qerridija li ˙akmitha. Tispikka l-im˙abba ta’ din l-omm g˙al uliedha u l-kura©© li kellha biex taffaççja tmiem ˙ajjitha b’serenità meraviljuΩa G˙eΩieΩ uliedi,

kien g˙ad baqag˙li ˙ajja. Bkejt biss meta g˙arrfuni li ma stajtx nibqa’ wa˙di lanqas g˙al minuta wa˙da biss f’kaΩ li Nixtieq nitlobkom skuΩa tan-nuqqas nintilef minn sensija f’daqqa. Dan kien ta’ paçenzja li sar g˙andi mag˙kom ifisser biss it-telfa li nkun l-omm li dejjem meta sempliçiment ta©ixxu ta’ tfal li intom. Ma jkolli l-ebda ˙sieb li ng˙ajjat xtaqt. Li titte˙idli l-indipendenza kienet mag˙kom jew li nwe©©ag˙kom. Imma l-ikbar telfa li qatt stajt in©arrab!

Kul˙add offra s-sapport u l-g˙ajnuna uliedi, ifhmuni wa˙da… jiena marida. tieg˙u. Madanakollu jiena g˙amiltha Il-marda tieg˙i jg˙idulha kançer.

G˙alkemm nag˙mel l-almu tieg˙i kollu çara ma’ kul˙add li ma kontx be˙siebni nintelaq. “Jiena g˙alissa g˙adni biex nidher fer˙ana nassigurakom li ˙ajja hawn mag˙kom.” G˙amilt mhux façli. Li nkun omm tfisser ˙afna festin kbir id-dar tag˙na stess fejn bqajt g˙alija imma issa ma nista’ qatt inkun niΩfen sas-sig˙at bikrin ta’ filg˙odu. Ma l-omm li tant nixtieq.

Xi Ωmien sabi˙ u sempliçi g˙addejna ridt qatt li intom, uliedi, i©©ibu quddiem g˙ajnejkom persuna dg˙ajfa li titkaxkar flimkien! Meta nifta˙ l-album tarma’ kull kurrent qerriedi tal-˙ajja meta ritratti ner©a’ n©ib quddiem g˙ajnejja Ω-Ωwie© tieg˙i ma’ missierkom u l-ewwel tiftakru fija. G˙aldaqstant organizzajt tg˙anniqa li tajtkom meta Ωammejtkom ukoll kampanja ta’ ©bir ta’ fondi g˙al dawk kollha morda bil-marda tal-kançer. g˙all-ewwel darba fi ˙dani. Dak iΩSfortunatament di©à n˙ossni Ωmien kelli l-idea Ωbaljata li ˙ajti dejjem qeg˙da ninqata’ bil-mod minn kienet ser tkun ward u Ωahar!

Kollox inbidel f’Mejju tal-2005 meta mag˙kom. Ma nistax ma nimmissjax il-fatt li issa aktar issej˙u lil missierkom skoprejt li kont ma˙kuma mill-marda malli tqumu filg˙odu milli lili. Ma nistax qerrieda tal-kançer. A˙barijiet ˙Ωiena nippreparalkom aktar il-kolazzjon, kienu ©ejjin g˙alija! Ma bkejtx meta na˙silkom u nag˙mlilkom xag˙arkom. t-tobba qaluli li ma kienx hemm kura Anki missierkom sar aktar indipendenti g˙alija. Ma bkejtx meta qaluli li sena

f’dak li hu tisjir u xog˙ol tad-dar.

Missierkom ukoll irid jaddatta g˙al ˙ajja differenti meta ni©i nieqsa jiena. Jiena g˙edtlu b’xewqti li fil-futur g˙andu jsib im˙abba o˙ra.

M’inix çerta jekk g˙ada hux ser jisba˙ g˙alija! Kull ©urnata g˙alija hija Ωieda. M’g˙andix çans nag˙mel dak kollu li nixtieq imma qed nag˙mel l-almu tieg˙i biex ng˙ix sal-inqas mument li fadalli. Nixtieqkom uliedi, biex matul ˙ajjitkom kollha ma taqtg˙ux qalbkom li takkwistaw dak kollu li tixtiequ. Kunu b˙al ommkom u g˙ixu sal-inqas mument tal-˙ajja.

Fl-a˙˙arnett nixtieq in˙allilkom tifkira tieg˙i ©o Ωew© kaxxi li ˙allejt g˙alikom fir-rokna tal-kamra li n-nannu rran©a apposta g˙alija biex nirrilassa. Ìo fihom po©©ejt affarijiet tieg˙i…ritratt, troffa xag˙ar kif ukoll xi kelmtejn sbie˙ g˙alikom.

Kieku nista’, npo©©i l-im˙abba kollha li g˙andi g˙alikom ©o dawn il-kaxxi.

G˙alkemm g˙ada nista’ ma nkunx mag˙kom jiena xorta wa˙da nibqa’ ommkom u nibqa’ n˙obbkom g˙al dejjem.

Denise Russell mietet bil-kançer fl-2005

10 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 11

Hrigt mal-mara Konna ilna miΩΩew©in wie˙ed u g˙oxrin sena meta marti talbitni biex no˙ro© ma’ mara o˙ra – ne˙odha tiekol jew naraw xi film! Qaltli li hi kienet t˙obbni, imma li din il-mara l-o˙ra kienet t˙obbni wkoll u tie˙u pjaçir jekk ng˙addi ftit ˙in mag˙ha.

Il-mara l-o˙ra li marti riditni nΩur kienet ommi li kienet ilha armla g˙al dsatax-il sena. Dan l-a˙˙ar, min˙abba li kont im˙abbat bix-xog˙ol u bit-tlett itfal li g˙andi, ma tantx kont inΩurha ta’ spiss. Imma, fuq is-su©©eriment ta’ marti, g˙addejt g˙and ommi biex nistedinha.

Ommi, li kienet mara li malajr ta˙seb fil-˙aΩin jekk tmurilha tard filg˙axija jew g˙al g˙arrieda, staqsietni, “Ìara xi ˙a©a? Jaqaw ma tifla˙x?”

“Le ma ©ara xejn, Ma. Xtaqt ng˙addi ftit ˙in mieg˙ek,” g˙idtilha. “Jien u int biss, wa˙edna.”

Waqfet ta˙seb g˙al ftit u qaltli, “Kieku jien nie˙u gost.”

Mort g˙aliha wara x-xog˙ol u nistqarr li xejn ma ˙assejtni komdu.

Meta wasalt id-dar tag˙ha ndunajt li anki hi kienet xi ftit nervuΩa. Kienet 12 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

l-ohra liebsa kowt, xag˙arha ssettjat u kellha fuqha l-libsa li kienet libset meta ççelebrat l-a˙˙ar anniversarju tat-tie©.

Fuq wiççha kellha tbissima tal-an©li.

“Meta g˙idt lil ˙biebi li kont ˙ier©a ma’ ibni, baqg˙u skantati,” qaltli hi u die˙la fil-karozza. “G˙andhom ©enn biex nirrakkuntalhom x’©ara.”

Morna ©o restorant li, g˙alkemm ma kienx lussuΩ ˙afna, kien gustuΩ u kenni.

Ommi qabditni lambranzetta b˙allikieku kienet il-mara tal-President. Meta po©©ejna, kelli naqralha l-Menu. Waqt li konna qed nieklu l-ewwel platt indunajt li ommi kienet qed t˙ares iççassata lejja, bi tbissima fuq xofftejha.

“Meta kont Ωg˙ir kont jien li kont naqralek il-Menu,” qaltli.

“Mela issa hu Ω-Ωmien li toqg˙od kwieta u t˙alli lili npattilek dak il-pjaçir,” g˙idtilha jien.

Waqt l-ikel qg˙adna npaçpçu fuq affarijiet komuni – xejn speçjali – imma qg˙adna nirrakkuntaw x’kien g˙adda minn fuqna matul dawn l-a˙˙ar snin.

Tant domna npaçpçu li lanqas il˙aqna mmorru ç-çinema.

Meta wasalna lura d-dar tag˙ha

qaltli, “Ner©a’ no˙ro© darb’o˙ra mieg˙ek, imma biss jekk t˙alli lili nistiednek.” Jien aççettajt minnufih.

“Kif mort?” staqsietni l-mara meta wasalt lura d-dar.

“Tajjeb. Óafna aktar milli kont na˙seb,” g˙idtilha.

Ftit ©ranet wara, ommi mietet b’attakk tal-qalb. Tant ©ara kollox malajr li lanqas biss kelli ˙in nag˙mel xejn g˙aliha. G˙adda ftit Ωmien u rçevejt envelop b’kopja ta’ rçevuta ta’ restorant, l-istess restorant li konna morna fih jien u ommi. Kien hemm nota li kienet tg˙id hekk: ‘Jien ˙allast dan il-kont minn qabel. Ma kontx çerta jekk kienx se jirnexxieli ni©i; imma xorta ˙allast g˙al Ωew© platti – wie˙ed g˙alik u l-ie˙or g˙al martek. G˙adkom ma tafux kemm kienet tfisser g˙alija dik il-˙ar©a.

In˙obbok, ibni.”

Dak il-˙in fhimt eΩatt l-importanza li tg˙id lil xi ˙add: “INÓOBBOK!” u li tag˙ti lil dawk li t˙obb il-˙in li jist˙oqqilhom.

Kemm kienet g˙aqlija marti meta kienet tg˙idli: t˙allix g˙al g˙ada dak li tista’ tag˙mel illum. G˙ada ˙add ma rah!

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 13

Sena tas-Saçerdozju – Xhieda numru 10

Kumpann

veru...

Min hu Kristu g˙alija?

Mark Cachia huwa Ωag˙Ωug˙ ÌiΩwita li qed jistudja Pari©i. Qed i˙ejji ru˙u biex fi Ωmien sentejn ikun ordnat Saçerdot. Huwa qed jistudja t-Teolo©ija f’istitut tal-ÌiΩwiti u flistess ˙in jg˙ix f’komunità ÌiΩwita fi kwartier popolari ’l barra minn Pari©i, fejn jg˙ixu ˙afna immigranti u ˙addiema barranin.

F’din il-kitba jaqsam mal-qarrejja wa˙da mill-aktar mistoqsijiet çentrali fil-vokazzjoni tieg˙u ta’ reli©juΩ ÌiΩwita u ta’ saçerdot futur.

14 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Fi Franza, fejn ili noqg˙od g˙al dawn l-a˙˙ar sentejn, ’il fuq minn 3000 adult jitg˙ammdu kull sena. Xi w˙ud ji©u minn reli©jonijiet o˙ra, o˙rajn trabbew f’familja Kattolika ming˙ajr ma rçevew il-Mag˙mudija b˙ala trabi, filwaqt li numru mhux ˙azin minnhom kienu jinjoraw kull m’g˙andu x’jaqsam ma’ fidi, Bibbja jew reli©jon. G˙alkemm din is-sitwazzjoni tista’ tinstema’ kemxejn stramba g˙al xi ˙add li twieled f’pajjiΩ b˙al tag˙na fejn ir-reli©jon Nisranija

g˙ad g˙andha post importanti, il-fatt hu li huwa dejjem iΩjed possibbli f’pajjiΩ b˙al Franza li wie˙ed jid˙ol fl-età adulta ming˙ajr qatt ma jkun sema’ xejn bi Kristu.

Propju xi sena ilu, bdejt nakkumpanja grupp ta’ Ωg˙aΩag˙ li talbu li jirçievu s-sagrament talMag˙mudija. Wa˙da mill-ewwel domandi li saqsewni meta ltqajna kienet: “Imma dan Kristu… min hu?”.

Ikolli nistqarrr li l-ewwel reazzjoni

tieg˙i kienet wa˙da ta’ stag˙©ib : “X’mistoqsija vojta! Mhux kul˙add jaf min hu Kristu!” Imma bil-mod il-mod irrealizzajt kemm din il-mistoqsija kienet kollox minbarra stupida. Fil-fatt hija l-mistoqsija li kull Nisrani g˙andu kontinwament isaqsi lilu nnifsu.

Minn-na˙a tieg˙i, biex nirrispondi l-mistoqsija stajt no˙ro© b’xi definizzjoni kkumplikata minn dawk li qed nistudja b˙alissa fil-korsijiet tat-Teolo©ija! Imma Ω-Ωg˙aΩag˙ li kelli quddiemi, risposta b˙al din kienu qed jistennew jew inkella risposta iktar personali u g˙alhekk ˙afna iktar impenjattiva? F’din is-sena tas-saçerdozju, jien u nipprepara ru˙i g˙all-ordinazzjoni, ninduna kemm din ilmistoqsija qed issir dejjem iΩjed çentrali f’˙ajti u g˙aldaqstant xtaqt naqsam mag˙kom tliet punti li li ji©uni f’mo˙˙i meta nsaqsi lili nnifsi: “Min hu Kristu… g˙alija?”

Kristu g˙alija huwa dak li jaççettani kif jien, bil-kwalitajiet u d-dg˙ufijiet kollha tieg˙i. G˙al Kristu mhux issuççess jag˙mlek persuna. G˙al Kristu, l-“˙abib tal-pubblikani u l-midinbin” (Mt 11, 19), il-valur ta’ ˙ajti ma jiddependix minn kemm jien ‘tajjeb’ jew minn kemm nirçievi rikonoxximenti. G˙ax g˙al Kristu kul˙add, ibda miΩ-Ωg˙ar u l-imwarrbin, huwa msejja˙ sabiex jaqsam mieg˙u l-fer˙ tas-Saltna. L-ebda u©ig˙ ta’ ras biex jipprepara l-lista tal-mistednin g˙ax Kristu lil ÓADD ma jrid i˙alli barra!!

Kristu g˙alija huwa dak li jibqa’ jemmen fija, minkejja l-ebusija tal-qalb tieg˙i, minkejja Ω-Ωmien twil li g˙andi

bΩonn biex forsi nifhem xi ˙a©a millmessa©© t’im˙abba li jrid jg˙addili! Ta’ kura©© kbir g˙alija huwa l-eΩempju ta’ Pietru li fil-Van©elu narawh jisforza ru˙u b’˙e©©a kbira biex juri li fehem kollox…

Ilkoll kemm a˙na nafu li r-riΩultati mhux dejjem kienu eççellenti! Madanakollu, Kristu ma jaqtax qalbu u b’paçenzja kbira jibqa’ jafda lil Pietru anke wara li dan tal-a˙˙ar ça˙du u abbandunah fil-mument tal-bΩonn. X’differenza minn xi ˙add b˙ali li jfittex dejjem riΩultati immedjati g˙al kulma jag˙mel u jekk dawn ir-riΩulati ma jaslux, jibda malajr jaqta’ qalbu u jinnervja!

Kristu huwa g˙alija kumpann ta’ veru, li joffri li jaqsam mieg˙i il-mumenti sbie˙ ta’ ˙ajti kif ukoll dawk iktar diffiçli.

Id-diskrezzjoni ta’ dan il-kumpann hija eΩemplari; qatt ma jimponi ru˙u, imma jekk nixtieq, huwa qieg˙ed hemm, ma©enbi, dejjem lest li jg˙ini. Hu li sar wie˙ed minna f’kollox, minbarra d-dnub, jaf x’ji©ifieri l-˙ajja tal-bniedem.

Hu li trabba f’familja f’Nazaret jaf x’ji©ifieri tkun imdawwar bl-im˙abba tal-©enituri. Hu li kien dejjem imdawwar bil-˙bieb u d-dixxipli jaf kemm huma importanti r-relazzjonijiet f’˙ajjitna. U fl-a˙˙arnett, Hu li kien abbandunat, ittradut, imΩeblah u maqtul, jaf x’ji©ifieri tbatija. Mhux ta’ b’xejn San Pawl jistaqsi: “Min se jifridna mill-im˙abba ta’ Kristu?” (Rm 8, 35).

Fl-a˙˙ar mill-a˙˙ar, ir-risposti g˙allmistoqsija “min hu Kristu g˙alik ?” li g˙adni kif semmejt huma mod ie˙or ta’ kif nesprimi l-konvinzjoni tieg˙i li

l-Van©elu huwa tassew A˙bar Tajba: Permezz ta’ Ibnu Ìesù, Alla wera lilu nnifsu b˙ala Missier li fl-im˙abba inkondizzjonata tieg˙u jixtieq li ebda bniedem ma jkun eskluΩ mis-Saltna tieg˙u; Missier li fil-˙niena kbira tieg˙u jibqa’ ja˙fer u jie˙u paçenzja bina; Missier li tant jippurtah minna li bag˙tilna lill-Ibnu l-Wa˙dieni biex jaqsam mag˙na l-fer˙ u n-niket tal-˙ajja tag˙na fuq din l-art, u b’hekk jurina t-triq g˙all-˙ajja ta’ dejjem.

Din hija l-A˙bar it-Tajba li minn mindu kont Ωg˙ir kelli l-grazzja li nirçievi. U din hija l-A˙bar it-Tajba li, bil-grazzja t’Alla, nixtieq, b˙ala saçerdot fil-Kumpanija ta’ Ìesu, inwassal lil dawk kollha li g˙adhom qed jistennew twe©iba g˙all-mistoqsija: “Imma dan Kristu … min hu?”

Mark Cachia sj

O M M I MA RIDITX TAF BIJA

16 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Minn mindu bdejt nikber ftit u bdejt nifhem, il-©enituri li rabbewni ˙adu l-parir li kienet tathom l-uffiçjal tasServizzi Soçjali u kienu qaluli li jiena kont adottata. Meta kont ng˙id quddiem xi ˙add li jiena adottata, mit-tbissima li kont nara fuq wiçç il-papà, kont nifhem illi li tkun adottata jfisser li xi ˙add kien i˙obbok u riedek tkun tieg˙u. Qatt ma ©ieni f’rasi li qabel ©ejt adottata, kien hemm xi ˙add li wellidni iΩda ma ridnix.

Darba minnhom, meta kelli xi ˙ames snin, kont qieg˙da nilg˙ab fil-bit˙a mal˙abiba tieg˙i, Velma, li kienet toqg˙od bieb ma’ bieb mag˙na. Kienet ©urnata mill-isba˙ u wara ˙afna ©iri u log˙ob qalb il-frisk tal-loΩor minxurin, intfajna wiççna ’l fuq minn tulna mal-art in˙arsu lejn is-s˙ab sabi˙ abjad u misterjuΩ.

U f’daqqa wa˙da Velma qaltli, “Dik il-mara li qieg˙da ©ewwa li inti tg˙idilha ma...”

QbiΩt jien u we©ibtha, “Il-mamà?”

QabΩet hi u qaltli, “Dik mhux ommok veru. Ommok proprja ma riditekx u din il-mara rabbietek g˙ax ˙add iΩjed ma riedek.”

Qomt ni©ri kemm nifla˙ infittex lillmamà. Kienet qed t˙itli xi ˙wejje© g˙allpupa u bejn ˙afna biki u lfiq g˙idtilha x’kienet qaltli Velma. B’rabja kbira tajret il-˙wejje© tal-pupa minn fuqha u marret dritt g˙and omm Velma. Ma nafx x’qaltilha iΩda minn dakinhar Velma qatt iΩjed ma semmietli xejn fuq l-adozzjoni.

Ommok propja ma riditekx. Kliem li kien iwe©©a’ u ma ridtx niftakar fih. G˙adda Ω-Ωmien u kien kwaΩi rnexxili ninsieh.

S˙abi kienu jg˙iduli li kont imfissda u li l-©enituri tieg˙i kienu jtuni kollox.

Veru ma kien jonqosni xejn, imma mhux minn affarijiet materjali iΩda minn dak li kelli bΩonn l-iΩjed – kien irnexxielhom jag˙tuni dak li m’g˙andux prezz u ma jistax jinxtara bi flus. Kienu tawni sigurtà, fiduçja fija nnifsi li hemm min iridni u j˙obbni, li hemm min irid jie˙u ˙siebi u jarani kuntenta, anke jekk dan kien ikun sempliçiment billi jaqrawli stejjer millBibbja qabel norqod, jew id-dixxiplina li tawni biex nag˙raf it-tajjeb mill-˙aΩin, u li nag˙raf nag˙Ωel il-prijoritajiet tal-˙ajja.

Is-Sibt filg˙axija l-mamà kienet tg˙idli, “Tista’ ddum kemm trid imqajma imma ftakar li filg˙odu trid tqum g˙allquddies.” Qatt ma kien sa ji©ini f’rasi li l-Óadd filg˙odu nibqa’ rieqda u ma mmurx quddies.

Madankollu kienu ji©u mumenti meta nsib ru˙i wa˙di u na˙seb min setg˙u kienu l-©enituri li ©abuni fid-dinja. Tg˙id kienu artisti, atleti, muΩiçisti, xjenzjati?... Kont na˙seb f’dak kollu li seta’ jg˙ollili s-sens ta’ stima fija nnifsi. Meta bdejt nikber, il-mamà u l-papà tawni l-ftit informazzjoni li kellhom. Skont l-A©enzija tas-Si©urtà Soçjali, il-mara li kienet wellditni kienet ©ejja minn familja sinjura minn-na˙a l-o˙ra tal-pajjiΩ, u kienet ©iet biex twelled fejn ma jafha ˙add biex ma tag˙milx diΩunur lill-familja tag˙ha.

G˙alkemm kont naf illi, g˙al dawk iΩ-Ωminijiet din kienet l-istorja favorita li l-©enituri adottivi kienu jg˙idu lil uliedhom, jiena ridt nemminha. Kont

nimma©ina li ommi kienet sabi˙a, edukata, sinjura... kittieba famuΩa... li xog˙lha kien i©ieg˙lha tivvja©©a ˙afna u g˙alhekk ma setg˙etx tie˙u ˙sieb tarbija. Kont naf illi kont qed nimma©ina imma b’hekk biss kien jirnexxili ninsa l-kliem li jwe©©a’ li kienet qaltli Velma. Jiena u nikber, il-Mamà ©ieli qaltli li jekk xi darba kont in˙oss il-bΩonn li nfittex lil ommi, kienet lesta li tg˙inni. IΩda l-unika darba li ˙assejt din ix-xewqa kienet meta kelli 17-il sena, meta miet il-papà. Kont tifla wa˙di, x’kien sa ji©ri minni meta tmut il-mamà? Kont ni©i wa˙di. Mhux li kont nsib lil ommi li wellditni!

G˙alkemm dan il-˙sieb baqa’ jberren f’mo˙˙i g˙al Ωmien twil, ©ie Ωmien meta kelli ˙sibijiet o˙ra li ssuperaw din l-ossessjoni li kienet ˙akmitni.

Mort l-università, iggradwajt, iltqajt ma’ Wayne u ΩΩewwi©na. Sadattant mhux l-ewwel darba li xi ˙bieb kienu jistaqsuni, “Imma ma tixtieqx li xi darba tiltaqa’ ma’ ommok u missierek veru u ssir taf min huma?” Kont nirrispondi, “Lanqas xejn. Ma kellhom xejn x’jaqsmu mat-trobbija tieg˙i u g˙alhekk ma g˙andhom l-ebda dritt fuqi. G˙alfejn g˙andi nfittixhom?” Meta nirrifletti fuq dak iΩ-Ωmien nirrealizza li kont inwie©eb wisq malajr, ming˙ajr ma na˙seb, biex ma nag˙tix iç-çans li ner©a’ nifta˙ ilwe©g˙a li kont in˙oss meta na˙seb fuq hekk. Jew meta kont nara xi programm fuq it-televiΩjoni fejn kienu jiltaqg˙u g˙al ewwel darba xi omm u ulied, kemm kont nibki mag˙hom b’qalb maqsuma!

G˙adda Ω-Ωmien u jiena u Wayne kellna l-ewwel tarbija. Niftakarni l-isptar, fuq is-sodda bit-tarbija f’idejja, l-ewwel ˙lejqa li kont missejt b’idejja li kellha veru demmi u na˙seb u na˙seb f’mo˙˙i, “Inti demmi u parti minni veru”. U kont na˙seb fuq meta twelidt jiena, f’idejn ommi, tg˙annaqni u tbusni bid-dmug˙ ma’ ˙addejha sakemm l-Uffiçjali tasServizzi Soçjali ˙aduni minn idejha u firduna g˙al dejjem. X’g˙alja, min jaf kemm bkiet!

G˙adda Ωmien mhux ˙aΩin u kellna Ωew© subien. Sija bix-xog˙ol tal-familja kif ukoll fuq ix-xog˙ol kont qieg˙da n˙ossni ng˙ejja u xi kultant kont in˙oss qtug˙ ta’ nifs. Mort nag˙mel check-up.

Issuspettaw li kelli xi valv ta’ qalbi mhux ja˙dem sewwa. Staqsewni xi dettalji fuq ir-razza tieg˙i biex ikollhom stampa çara tas-sitwazzjoni. U hawnhekk iddeçidejt li kien wasal iΩ-Ωmien li nfittex lil ommi, g˙aliex kif qalli Wayne, jista’ ji©i Ωmien meta wliedna jkollhom bΩonn din l-informazzjoni.

Tg˙idx x’rog˙da qabditni meta çempilt l-uffiççju tal-Servizzi Soçjali u x’tentazzjoni ©ietni li naqta’ qabel jg˙adduni ma’ xi ˙add inkarigat... a˙jar ma nsir naf xejn... anke kieku ommi kellha taççetta li tiltaqa’ mieg˙i u ssir tafni, min jaf min kienet... a˙jar inΩomm u ng˙oΩΩ l-imma©ni li kelli tag˙ha... iΩda la˙qu qabbduni mal-uffiçjal inkarigata, Jodi.

Ir-ra©uni li tajtha kienet li xtaqt inkun naf min kienet ommi min˙abba ra©unijiet ta’ sa˙˙a. Jodi qaltli li jkun RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 17

hemm kaΩi fejn ix-xewqa li jiltaqg˙u kienet tkun reçiprokata miΩ-Ωew© na˙at iΩda kien hemm ukoll min jirrifjuta.

Kont lesta g˙al sitwazzjoni b˙al din jiena? Er©ajt kont mg˙a©©la wisq fittwe©iba tieg˙i, ippruvajt nikkonvinçi lili nnifsi li l-interess tieg˙i kien purament ra©unijiet ta’ informazzjoni fuq sa˙˙a.

Ma kontx qed nistenna xi nkontru kif naraw fuq it-televiΩjoni li jbikku lil kull min qed jarahom. Madankollu kemm rajtu twil iΩ-Ωmien sakemm re©g˙et çemplitli Jodi.

Minn le˙enha mill-ewwel indunajt li ma kellhiex risposta tajba. “Lisa” qaltli, “sibtha lil ommok. Çempiltilha darbtejn u darbtejn sabbtitli t-telefon.” Óalliet ftit tas-sekondi jg˙addu u kompliet, “Óallejt xahar jg˙addi u er©ajt çempiltilha, imma din id-darba rrispondietni u qaltli: ‘Ara ma ter©ax iççempel hawnhekk’.

Jiddispaçini ˙afna Lisa.” Ippruvajt inΩomm kalma u g˙idtilha, “Ok, ma jimpurtax imma nixtieq nirringrazzjak ˙afna xorta wa˙da tal-g˙ajnuna tieg˙ek” u qtajt. Óassejt rabja kbira.

Xtaqt li kelli n-numru biex inçempel jien lil din il-mara krudili u ng˙idilha, “Daqshekk g˙andek xi tg˙idli? Ter©ax iççempel? Daqshekk int ming˙ajr qalb, lanqas biss trid tkun taf min hi bintek wara erbg˙in sena? Ìibtni fid-dinja u lanqas l-içken kurΩità ma g˙andek biex almenu tiltaqa’ mieg˙i u tkun taf min jien? A˙seb u ara kemm jinteressak x’˙ajja kienu tawni dawk li rabbewni!’

Smajt f’widnejja il-kliem li jniggeΩ ta’ Velma qisha qieg˙da tg˙iduli dak il-˙in 18 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

u rrealizzajt kemm kien veru. Ommi – dik il-mara li ©abitni fid-dinja - qatt ma riditni. Qatt ma kienet ˙asset we©g˙a ta’ qalb kif firduna minn xulxin... lanqas g˙al dawk il-ftit mumenti wara li wellditni, kif dejjem kont nimma©ina. Ma kontx ippreparata g˙ar-rabja li ˙assejt. Ma kontx ilni ng˙id lili nnifsi biex ma nistenniex wisq minnha? Imma li ssabbat ittelefon kienet kbira. Ma kienx ˙aqqni mqar ˙ames minuti minn ˙ajjitha? Óassejt tog˙ma ta’ mrar. Bdejt nipprova nikkonvinçi lili nnifsi li ommi proprja kienet dik li rabbietni, dejjem ˙adet ˙siebi, sija f’mard, dehra, reli©jon u anke edukazzjoni, insomma li kienet g˙amlet mieg˙i dak kollu li omm kienet tag˙mel g˙al uliedha.

Min-na˙a l-o˙ra x’sentimenti stajt nistenna minn mara li kif wellditni tatni u ma kellha xejn iΩjed x’taqsam mieg˙i? Madankollu kif qatt setg˙et ma taççettax li tiltaqa’ mieg˙i biex tkun taf x’kien sar minni, anke jekk mhux b’im˙abba, jew b’©ibda, jew l-içken xewqa, g˙allinqas b’kurΩità?

Il-©enituri li tant kienu rabbewni f’g˙oΩΩa dejjem g˙allmuni biex meta jkolli xi ˙a©a tinkwetani g˙andi nirrikorri g˙and il-Mulej. Insejt g˙al kollox il-kliem li kont imdorrija nisma’, le˙en il-Mulej jg˙idli, “Jien qatt mhu sa nirrifjutak...qatt ma ddejjaqni u qatt ma jien sa nwarrbek.” U ddisprata tlabt lill-Mulej, biex jg˙inni nifhem u fuq kollox naççettaha din issitwazzjoni.

U lejl fost l-o˙rajn, waqt li kont fissodda, b’Wayne ma©enbi u Ωew©t itfal reqdin f’soddthom fil-kamra ta’ ˙dejna, f’sodda s˙una u f’dar mimlija b’kull neçessità li titlob il-˙ajja tal-lum, ˙assejt b˙al kieku xi ˙add kien qed jg˙idli kemm kont xortija tajba. X’kont naf jien fuq l-omm li wellditni? Forsi lanqas biss kienet taf xi tfisser l-im˙abba li trabbejt fiha jien. Min-na˙a l-o˙ra x’kont naf fuqha fiΩ-Ωmien li kienet welldet lili? Forsi minflok dak li kienu qaluli jiena u nikber, ji©ifieri li min wellidni kienet bint is-sinjuri minn-na˙a l-o˙ra tal-pajjiΩ, fil-verità kienet daqsxejn ta’ tifla li g˙alkemm kienet taf min huma l-©enituri tag˙ha qatt ma kellha x-xorti li tkun ma˙buba b˙alma kelli jien. “Imma inti taf Mulej!” sibtni na˙seb bejni u bejn ru˙i. U xtaqt niltaqa’ mag˙ha anke g˙al ˙ames minuti, iΩda din id-darba mhux biex inçanfarha, iΩda biex inserr˙ilha mo˙˙ha u ng˙idilha x’˙ajja feliçi u kuntenta kienu tawni l-©enituri, u li qatt ma ˙allewni nieqsa minn xejn, nirringrazzjaha talli wellditni g˙aliex kieku ma ©abitnix hi fid-dinja, ma kontx inkun omm ta’ Ωew©t itfal li l-Mulej g˙o©bu jag˙tini. U minn dakinhar, meta na˙seb fuqha, sirt in˙oss paçi kbira, aççettajtha kif inhi u nitlob g˙aliha biex anke hi tg˙ix fil-paçi u tkun feliçi. Fuq kollox xi dritt g˙andi jien li ni©©udika lil ˙addie˙or meta l-Mulej jaççettana b’kollox, a˙na kif a˙na?

Adattata minn Isabelle Mallia fuq kitba ta’ Lisa Estes Ford

MINN TABIB GHAL SACERDOT

Fl-1903, suldat Taljan tal-Kavallerija we©©a’ serjament u kien me˙ud l-isptar fejn beda jikkurah it-tabib Edoardo Gemelli. Is-sa˙˙a tas-suldat baqg˙et sejra lura u ˙in minnhom dar lejn it-tabib Gemelli u talbu jag˙tih bewsa tal-a˙˙ar flok ommu. It-tabib imbarazza ru˙u, iΩda g˙amel kura©© u biesu.

Dak il-˙in is-suldat, wara li rringrazzja lit-tabib, talbu pjaçir ie˙or; li jsejja˙ lillkapillan tal-isptar. Hawn it-tabib re©a’

tfixkel, g˙ax hu ma kien jemmen b’xejn!

Imma anki issa, it-tabib reba˙ lilu nnifsu u da˙al g˙all-ewwel darba fil-kappella tal-isptar biex isib lill-kapillan. Fost l-g˙a©eb ta’ kul˙add, Edoardo g˙amilha ta’ abbati mal-qassis li ˙a mieg˙u l-Vjatku.

Baqa’ ma©enb is-suldat moribond iΩommlu idu sakemm miet. Hawn kien il-bidu tal-konverΩjoni ta’ Edoardo.

Xhur wara, dan it-tabib ˙alla l-isptar u ng˙aqad mal-Fran©iskani fil-Kunvent

Agostino Gemelli ta’ Rezzato, fl-Italja. Dan il-pass qanqal ir-rabja ta’ missieru li kien ukoll bog˙od mill-Knisja. Madwar is-sena 1909 sar saçerdot u ˙a l-isem ta’ Patri Agostino.

Kien is-7 ta’ Diçembru 1921 u Patri Agostino kien qed iqaddes filkappella tas-Sacro Cuor, f’Sant’Anjeze (niftakru li dak iΩ-Ωmien is-saçerdot kien iqaddes daru lejn in-nies), u meta dar biex iqarben lin-nies, in˙asad.

G˙aliex l-ewwel wie˙ed biex jitqarben kien missieru, li kien re©a’ lura fi ˙dan il-Knisja. Hawn patri Agostino nfexx jibki bil-fer˙ u sforza biex seta’ jkompli l-quddiesa.

Patri Gemelli waqqaf l-ikbar Università Taljana, dik ta’ Sacro Cuor f’Milan. L-a˙˙ar 20 sena ta’ ˙ajtu g˙addihom f’si©©u tar-roti wara inçident tat-traffiku. Xorta baqa’ ja˙dem u jg˙allem. Miet f’Milan fil-15 ta’ Lulju 1959. Il-Papa Ìwanni XXIII tant kellu stima lejh li bag˙tlu l-barka tieg˙u flimkien ma’ kuruna mbierka. U meta miet, il-Papa ma ˙ari©x biex jitkellem man-nies b˙as-soltu.

Il-Mulej ˙allas bl-abbundanza dak l-att ta’ m˙abba li Edoardo g˙amel ma’ dak is-suldat moribund, mhux biss lilu imma ‘l-missieru wkoll.

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 19

TRID TAGÓMEL ABORT…

NIBBUKKJALHA? Esperjenza vera ta’ tabiba li tilfet karriera biex iΩΩomm mal-prinçipji tag˙ha B˙ala Ωg˙aΩug˙a, il-karriera kienet l-akbar ˙olma li kelli f’˙ajti.

Dejjem ©inekologa xtaqt insir. Wara li gradwajt b˙ala tabiba bdejt il-kors g˙al ©inekologa l-Italja. Ix-xog˙ol li kont nag˙mel b˙ala tabiba kien ukoll l-uniku mezz kif immantni l-familja, ng˙ixu bil-paga tieg˙i biss.

Ûew©i ma kienx ja˙dem g˙ax kien g˙adu jistudja u dak iΩ-Ωmien it-tifla kellha tliet snin. Bil-familja kollha mieg˙i fl-Italja, bdejt il-kors tal©inekolo©ija.

Fl-ewwel xhur kont nassisti fi swali differenti tal-isptar, fl-

outpatients u fl-operazzjonijiet. Ìurnata fost l-o˙rajn, tid˙ol mara fl-outpatients. Qalet li ma ©ihiex ilperiod u lanqas tissuspetta li hi tqila.

Il-konsulent beda billi ˙adilha test tat-tqala li kien poΩittiv. G˙amilniela ultrasound u naraw tarbija ta’

madwar xahrejn. Il-mara fil-pront ippanikjat: “Ma rridux! ma rridux!” bdiet tg˙ajjat. Dehret ma˙sudha ˙afna. G˙alhekk il-konsulent dar fuqi u qalli: “Ibbukkjaha g˙allabort”. G˙edtlu: “Jien s’hawn nasal.

Min˙abba l-kuxjenza tieg˙i m’inix lesta nag˙mel dan.”

Ix-xog˙ol li kont nag˙mel kien jag˙tini l-g˙aΩla tal-obbiettore di coscienza ji©ifieri permess li nirrifjuta li nwettaq affarjiet li fil-kuxjenza n˙oss li m’g˙andix nag˙mel. Il-konsulent dlonk qalli: “U a˙na li na˙dmu hawn mhux kollha obbiettori, imma issa dan hu x-xog˙ol tag˙na. F’dal-kaΩijiet mhux daqshekk importanti l-obiettore. Óudilha l-booking xorta wa˙da.”

Waqt li l-pazjenta kienet hemm tisma’, jien insistejt li se nieqaf hawn u l-booking ˙adu hu. Wara li lestejna xog˙olna, l-konsulent g˙ajjatli u b’le˙en sod qalli: “Ter©ax tag˙mel ˙a©a b˙al din, tiksirni u toqg˙od tilg˙abha tal-qaddisa. Din il-˙a©a mhix se ter©a’ ti©ri.” We©ibtu, “Jien hekk se ner©a’ nag˙mel darb’o˙ra g˙ax din hija xi ˙a©a importanti g˙alija.” Meta ra li bqajt soda f’fehmti irreferieni g˙all-Kap tadDipartiment, li tani appuntament mieg˙u.

Inzerta li dik il-˙abta, d-direttur spiritwali tieg˙i kien fuq Ωjara

l-Italja. G˙alhekk iltqajt mieg˙u biex niddiskuti din id-diffikultà. Huwa spjegali kif jekk dak li jkun inkun il-breadwinner tal-familja, ji©ifieri li kelli nies li jiddependu minni u l-paga li n©ib id-dar u minn na˙a l-o˙ra ma kontx ser nie˙u sehem attiv fil-qtil tat-tarbija, is-sitwazzjoni tieg˙i setg˙et ti©i skuΩata. Mela moralment m’inix ˙atja g˙ax Ωew©i ma kienx ja˙dem. Imma xorta wa˙da ma stajtx naççetta li jien se mmantni ’l-familti billi nkun kompliçi f’abort. Naf li stajt ng˙id l-aqwa li ma nag˙milx l-abort jien, imma ma stajtx. Forsi hawn min jaraha b˙ala skruplu Ωejjed imma jien g˙alija ma kienx hemm triq tan-nofs. M’inix dak it-tip li na˙seb li nista’ nsalva d-dinja imma l-prinçipji li nemmen fihom nipprova ng˙ixhom.

Lill-Kap tad-Dipartiment lanqas biss attendejt g˙all-appuntament li tani, sempliçiment tajtu r-riΩenja.

Meta n˙ares lura ng˙id forsi stajt iddiskutejtha mieg˙u imma naf li kien se jkolli çirkostanzi o˙ra meta jer©g˙u jinqalg˙u diffikultajiet b˙al dawn. U jekk inkun xog˙ol wa˙di u ma jkollix persuna o˙ra mieg˙i, min se jie˙du l-booking? X’nag˙mel?

L-istruttura ma kinitx tag˙tini modi o˙ra kif nista’ no˙ro© minn dawn is-sitwazzjonijiet. Ma ridtx nie˙u riskju. Kelli naffronta s-sitwazzjoni jew

ng˙id ˙ajti kollha “ara x’g˙amilt!”.

Komplejt dik is-sena min˙abba l-ischolarship li kont ˙adt u tlaqt.

Qatt ma g˙edt, “x’mort nag˙mel!”. Qatt ma ddispjaçieni.

Il-Bambin jag˙laq bieb u jifta˙ mija.

Kelli opportunitajiet o˙ra. Ìibt Postgraduate Diploma in Women’s Health li tkopri il-parti medika tas-sa˙˙a talmara, xi ˙a©a li kieku kont nag˙mel b˙ala ©inekologa. Id-differenza kienet li peress li m’inix ©inekologa ma nistax nopera.

Ma rridx nitfa’ dell ikrah fuq ©inekologi o˙ra. Forsi huma rnexxilhom jevitaw dil-˙a©a. Naf li hemm min irnexxielu. Ma tistax ti©©udika l-persuna. In˙oss biss li ˙afna drabi f’xi punt jew ie˙or talkarriera jkollok tag˙Ωel; jew il-valuri tieg˙ek jew il-karriera ssir il-Valur tieg˙ek. Jekk tibqa’ ΩΩomm ma’ çerti valuri mhux dejjem tkun tista’ tavvanza fejn trid. Mill-banda l-o˙ra f’çerti poΩizzjonijiet ta’ awtorità g˙andek çans tag˙mel ©id li ma tistax tag˙mel kieku m’intix fihom.

G˙alhekk kull sitwazzjoni trid tiΩinha b’˙afna kawtela.

Jekk trid tkun awtentiku fil-˙ajja, dejjem trid tistaqsi lilek innifsek: G˙alfejn qed nag˙mel din l-g˙aΩla jew din id-deçizjoni? X’qed infittex: dak li jaqbilli jew dak li hu sewwa?

IΩ-Ωejt dejjem jitla’ f’wiçç l-ilma!

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 21

Liema

l-e˙fef triq 22 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Jackie kienet t˙obb tpin©i u meta kienet Ωg˙ira kellha jdejha ˙fief g˙ad-disinn. Bdiet titg˙allem il-pittura biΩ-Ωejt u malajr telqet g˙al rasha, tpitter xi veduta jew xi stampa sabi˙a li kienet issib. Darba, meta da˙let l-università, saret taf li wie˙ed mill-messa©©iera fl-istitut fejn kienet qeg˙da tistudja kien pittur, kien jesebixxi b’suççess u anki jag˙ti l-lezzjonijiet fil-pittura. Rat kif g˙amlet u saqsietu biex itiha opinjoni dwar xog˙lha ˙alli tara liema direzzjoni g˙andha tie˙u biex tkompli tiΩviluppa t-talent tag˙ha.

Qatt ma ˙assitha daqshekk umiljata meta, ©urnata minnhom, ˙adet Ωew© pitturi biΩ-Ωejt mag˙ha l-università u ˙alliethom l-uffiçju tassegretarji ˙alli jarahom dan il-messa©©ier. Kul˙add tpaxxa bihom u kkumplimentaha, u malajr ©riet il-kelma dwar ˙ilet Jackie. Imma meta da˙al l-espert u ˙ares lejhom sew, tant ˙are© bi kritika ˙arxa u ried jag˙mel show dwar kemm jaf, li bekka lil Jackie quddiem s˙abha. Dak il-˙in stess ˙alfet li qatt mhu se taqbad pinzell b’idha, u hekk g˙amlet.

G˙adda Ω-Ωmien u Jackie ΩΩew©et, issetiljat fil-˙ajja l-©dida tag˙ha u malajr il-

familja l-©dida bdiet tikber.

Binha l-kbir, Sam, kellu l-istess inklinazzjoni artistika t’ommu, ˙a©a li ferr˙et ˙afna lil Jackie imma li ©abitilha çertu mrar.

Fis-Sekondarja g˙aΩel iddisinn grafiku minbarra l-arti, kontra qalb ommu, g˙ax li kien ming˙aliha binha kellu jie˙u xi ˙a©a “ta’ veru”. Imma Sam kellu talent kbir u bi ftit perswaΩjoni, Jackie aççettat. Mhux talli hekk, talli bil-mod il-mod bdiet tg˙inu wkoll fix-xog˙ol artistiku tieg˙u kemm dak li kellu g˙all-iskola u ie˙or li kien jag˙mel g˙alih, fil-˙in liberu.

Darba waqt il-parents’ day, Jackie stqarret mal-g˙alliem ta’ Sam dik l-esperjenza kerha li kellha u li min˙abba fiha çediet it-talent li tant kienet t˙obb tiprattika. L-g˙alliem, li mill-ewwel fehem il-we©g˙at ta’ artist, spjegalha li dak li g˙amel “l-espert” mar kontra kull kodiçi ta’ etika bejn l-artisti, speçjalment fit-trattament li g˙alliem jag˙ti lill-istudent.

“Qatt m’g˙andek tikkritika l-arti ta’ prinçipjant, tista’ biss tinkora©©iha!” qalilha l-g˙alliem. “G˙aliex ma tibdiex ti©i g˙all-workshops li se nibda nag˙mel kull nhar ta’ Sibt filg˙odu hawn l-iskola?” Jackie malajr ©abet miljun skuΩa, imma l-g˙alliem qalilha bi

tbissima, “Sinjura, liema l-e˙fef triq? Li tiffaççja dak li qieg˙ed iwe©©g˙ek, teg˙leb il-we©g˙a u tkompli tpitter, jew li ma tpitter qatt iΩjed?”

Jackie kienet taf eΩattament xi tfisser toqg˙od ming˙ajr ittalent tant g˙aΩiΩ g˙aliha. Meta wiΩnet l-esperjenza qarsa ma’ kemm kienet tifra˙ u tistrie˙ tpitter, u ma kemm tilfet Ωmien g˙alxejn min˙abba l-attitudni ˙aΩina ta’ persuna, g˙aΩlet li tkompli fejn ˙alliet. Aççettat l-g˙ajnuna ta’ dan l-g˙alliem, u ta’ binha Sam, li tg˙idx kemm fera˙ li seta’ jaqsam it-talent tieg˙u m’ommu.

Liema l-e˙fef: li tibqa’ ta˙rab realtà li twe©©g˙ek jew li taffaççjaha? Li ma tkellimx lil xi ˙add min˙abba f’xi ©lieda familjari, jew li tiskuΩa ru˙ek u tirran©a l-affarijiet? Liema l-e˙fef: tie˙u ˙sieb sa˙˙tek u tirregola l-ikel li qieg˙ed tiekol ˙alli ttejjeb il-kwalità ta’ ˙ajtek, jew li tibqa’ g˙addej tiekol kif ©ie ©ie u tg˙arraq sa˙˙tek?

Liema l-e˙fef: timla l-formola tat-taxxa fil-˙in jew li t˙alliha g˙all-a˙˙ar sekonda, b’çans kbir li taqla’ multa?

Kultant l-e˙fef triq issir l-itwal wa˙da! Mhux ta’ b’xejn imbag˙ad li qatt ma naslu!

MM RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 23

Jiena gurdien

Jiktbulna l-Qarrejja

Minn Tammie Carbonaro (10 snin)

Lill-Editur, Inkun nistenna l-magaΩin b’˙erqa kbira. Tant hu interessanti u pjaçevoli biex taqrah. In˙allih f’post fid-dar fejn ikun mil˙uq mill-membri talfamilja tieg˙i. IΩ-Ωew©t itfal tieg˙i li g˙andhom ˙dax u g˙axar snin dejjem isibu dik l-istorja ˙elwa li tolqothom u anke jitg˙allmu minnha u sa˙ansitra jirrakkontawha lil s˙abhom fl-iskola. Prosit tal-©id li tag˙mlu permezz tar-rivista. Jiena ili membru g˙al diversi snin u anke ˙ajjart u tajt b’rigal dan il-magaΩin.

It-tifla tieg˙i Tammie li g˙andha g˙axar snin t˙obb tikteb diversi kitbiet. Qed nibg˙atilkom storja li kitbet is-sena l-o˙ra. Jekk hi ta’ interess g˙alikom nie˙u pjaçir ˙afna jekk i©©ibuha fir-rivista. B’hekk inkunu qed in˙ajru lil uliedna biex isa˙˙u l-kitbiet tag˙hom, anke f’età g˙ira. Il-quddiem nibg˙atilkom aktar kitbiet tag˙ha.

24 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Grazzi bil-quddiem u j’Alla l-Mulej ikompli jag˙tikom is-sa˙˙a biex tkomplu tag˙mlu l-©id permezz ta’ dan il-magaΩin speçjali. Inselli g˙alikom.

M’Rose Carbonaro Grazzi ˙afna lil din il-qarrejja tal-inkura©©iment. Proset tassew lil Tammy, bintha, g˙al din il-kitba ˙elwa u li fiha tag˙lima sabi˙a: m’g˙andniex in˙allu l-biΩa’ isakkarna fina nfusna jew i©©ag˙alna nin˙bew minn ta’ madwarna. La g˙andna nibΩg˙u min-nies u anqas na˙sbu li g˙andna xi ˙a©a li tbeΩΩag˙hom. Din it-tifla, b’kitbietha, iddeçidiet li ma tibqax mo˙bija ©o xi toqba mudlama, imma li turi u tesprimi t-talenti u l-kapaçitajiet sbie˙ li taha Alla. Proset u grazzi. Ninkura©©ixxu qarrejja o˙ra biex jibag˙tulna l-kitbiet u l-esperjenzi tag˙hom. Ikun qed jg˙inu u jag˙mlu l-©id ma’ eluf ta’ qarrejja.

Fr Paul

Jien ©urdien çkejken griΩ tond tond.

G˙andi par mustaççi twal ftit mhux ˙aΩin u denb imdaqqas ukoll. Ser ng˙idilkom ftit fuq ˙ajti.

Jien noqg˙od ©o toqba Ωg˙ira g˙and is-Sinjura Çensa u jisimni Ìo©o.

Ilni ftit snin mhux ˙aΩin ng˙ix ©o din id-dar. Is-Sinjura Çensa ma tafx li jien noqg˙od g˙andha. Matul il-jum jien norqod u nitnikker, filwaqt fil-˙emda tal-lejl waqt li kul˙add ikun rieqed, no˙ro© inkiss inkiss mit-toqba tieg˙i, immur fil-bit˙a tas-Sinjura Çensa u naqbeΩ g˙and is-Sinjura Kikka. Is-Sinjura Kikka g˙andha qattus xi˙ mhux b˙al tas-Sinjura Çensa, g˙ax ta’ dik Ωg˙ir u ˙afif biex ji©ri. G˙alhekk jien inkun b’mo˙˙i mistrie˙ meta nkun g˙and is-Sinjura Kikka, g˙ax il-qattus tag˙ha jekk jarani m’g˙andux çans jil˙aqni Ωgur!

Qatt ma nista’ ninsa l-bawxata li g˙amilt meta t-tifel tas-Sinjura g˙alaq sninu, Ωaqqi g˙elbitni u tg˙idx kemm naqqart mill-kejk li kienet ippreparat is-Sinjura Çensa. it-tifel tas-Sinjura beka fuq li beka meta ra li l-kejk ©ie

mnaqqar. Qalbi ©abhieli daqs ©ul©liena x˙in smajtu jibki. G˙alhekk jiena ˙ri©t mill-mo˙ba tieg˙i biex nara x’kien ©ara.

Meta rani l-qattus tas-Sinjura beda ji©ri kemm jifla˙ warajja. Jien qtajt nifsi ni©ri.

Hekk kif lem˙itni, bil-qatg˙a li ˙adet is-Sinjura, waqqg˙et il-vaΩun li kellha fuq il-mejda tas-salott.

Jiena ma nafx g˙alxiex jibΩg˙u minni, g˙ax sa fejn naf jien m’g˙andi xejn ikrah u tal-biΩa’. B˙al ˙addie˙or jiena wkoll g˙andi l-ikel favorit tieg˙i: il-©obon. Filg˙axija jkun wasal il-˙in tieg˙i biex nimla Ωaqqi. G˙alhekk dejjem no˙ro© nag˙mel dik ir-ronda biex nara nsibx xi ˙a©a x’niekol. Tg˙idx kemm ikolli qalb sewda meta jfettilli no˙ro© mit-toqba tieg˙i, immur fil-kamra tas-sodda tas-Sinjura u nara l-qattus tag˙ha mgeddes fi gverta ˙oxna, waqt li jiena dejjem wa˙di f’dik it-toqba Ωg˙ira, kies˙a u umduΩa.

Billi jiena ©urdien u kul˙add jibΩa’ minni, ikolli nibqa’ ng˙ix ˙ajti nin˙eba min-nies u no˙ro© insib x’niekol filg˙axija, allavolja jiena n˙oss li n-nies m’g˙andhomx g˙alfejn jibΩg˙u minni u li jien m’inix perikoluΩ.

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 25

Tberik

Ûmien il-G˙id u Ωmien ir-Rebbieg˙a – mhix kumbinazzjoni li ja˙btu flimkien!

It-tnejn i©ibu mag˙hom ti©did kemm spiritwali u kemm naturali. F’dan il-kuntest nipprattikaw it-tradizzjoni sabi˙a tat-Tberik tad-djar u l-postijiet tax-xog˙ol fost l-o˙rajn.

PajjiΩi u reli©jonijiet o˙ra wkoll g˙andhom tradizzjoni simili g˙aliex il-bΩonn ta’ ti©did hu universali. IlGriegi Ortodossi, pereΩempju, jag˙tu lag˙qa Ωebg˙a bajda mal-faççata tad-djar tag˙hom. Anki l-espressjoni spring cleaning ori©inat minn dan iΩ-

26 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Ωmien tas-sena u hi riferenza g˙at-tindif tad-djar u r-rimi ta’ dak li m’g˙adux iservina. Il-ÌappuniΩi jipprattikkawha s-sena kollha peress li jemmnu filFeng Shui, ji©ifieri li post g˙andu jkun organizzat b’tali mod li l-ener©ija tajba tista’ tiççirkola bla tfixkil ˙alli ma jkunx hemm sta©nar materjali, mentali u anki spiritwali.

Xi jfisser g˙alik it-Tberik? Hu sempliçement ritwal li jsir wara l-G˙id, li jinvolvi xi façenda jew tnejn u l-istennija tal-qassis u l-abbatini minn wara l-persjana? Hawn min jg˙idlek li t-tberik idum iservi sal-ewwel argument jew g˙aw© li jinqala’ fid-dar. Alla˙ares!

Jekk inhu hekk, mela g˙andek ilmentalità tal-expiry date li donnu s-soçjetà tag˙na hi dominata minnha!

It-tberik inkludih fir-rutina tieg˙ek ta’ kuljum - di©à nag˙mluha b’xi espressjoni b˙al ‘Evviva!’ jew Bless you! meta jag˙tas xi ˙add, jew inkella ‘Kun imbierek!’ jew ‘Sa˙˙iet!’ meta nkunu se nitilqu minn ˙dejn xi ˙add. G˙andna talb b˙at-tberik tal-ikel qabel nieklu, g˙alkemm il-˙ajja mg˙a©©la tnessina dan it-talb sabi˙.

Qatt g˙addielek minn rasek li tista’ titlob lil Alla biex:

• • • • • • •

• •

• •

•

Iberiklek idejk ˙alli b’˙idmiethom iservuh; Iberiklek ix-xog˙ol li tag˙mel sabiex i˙alli l-©id; Iberiklek il-˙biberiji tieg˙ek biex ikunu mog˙nija bl-integrità u l-appo©© li g˙andek bΩonn; Iberiklek lil Ωew©ek jew lil martek ˙alli jitkattru l-im˙abba u l-©id li tag˙mlu lil xulxin; Iberiklek lil uliedek, jipprote©ihom u jiggwidahom fi triqtu; Iberiklek sa˙˙tek ˙alli tkun tista’ twettaq il-Pjan t’Alla; Ibierek l-ambjent naturali ˙alli jkompli jnaddaf l-arja u jserra˙ bi ©mielu.

Issa ni©u g˙all-iebes:

Bierek il-kuntlarju li tiltaqa’ mieg˙u billi tag˙raf il-lezzjoni li g˙andek titg˙allem minnu ˙alli ssir persuna a˙jar.

Bierek id-diΩabiltà li g˙andek g˙ax tg˙inek tapprezza l-affarijiet iΩ-Ωg˙ar u prezzjuΩi fil-˙ajja, u tkun ta’ mudell ta’ kura©© g˙al min g˙andu bΩonn.

Bierek lil g˙ajrek talli bil-kwalitajiet tieg˙u jew tag˙ha qeg˙din juruk dak li tista’ tirran©a fik.

Bierek il-biΩa’ jew ir-rabja li qieg˙ed t˙oss g˙ax qeg˙din juruk xi ˙a©a li m’intix tinduna biha u li g˙andek bΩonn ta˙dem fuqha.

Bierek, flok tis˙et, iΩ-Ωelqa li Ωlaqt g˙ax qeg˙da turik kif darb’o˙ra tag˙mel pass sod.

Ag˙mel it-tberik parti mill-˙ajja tieg˙ek ta’ kuljum!

Nilhaq

l-Idolu tieghi: L-ispiritwalità kont inqisha ˙a©a wa˙da mar-Reli©jon. Kont nifhem li meta tkun Nisrani, l-qofol tat-twemmin hu li jkollok il-Fidi f’Alla. Jiena nemmen f’Alla u naf li b˙ala Kristjan g˙andi nag˙mel lil Alla çentrali tant li xi darba g˙andi nil˙aq lill-Idolu tieg˙i: Alla. G˙alkemm hi xi ˙a©a li tinstema’ diffiçli, mhix impossibli li a˙na b˙ala bnedmin Din hi kitba ta’ Ωag˙Ωug˙ li nistg˙u nil˙qu l-im˙abba tieg˙u g˙adda mill-passjoni tad-droga. g˙ax dan nistg˙u nwettquh Sofra ˙afna u mieg˙u sofrew dawk b’kemm a˙na kapaçi n˙obbu li j˙obbuh. Illum jinsab jit˙abat l-proxxmu. Kemm a˙na nistg˙u u jistinka biex jo˙ro© mill-morsa ng˙ixu fil-paçi mag˙na nfusna u tad-droga. Fil-programm li qed ma’ ta’ madwarna. Dik il-kapaçità jag˙mel stednuh jg˙id x’jifhem li a˙na jrid ikollna li nsiru nafu hu bil-kelma ‘Spiritwalità’. aktar lilna nfusna fil-profond Ìentilment g˙o©bu jaqsam tag˙na. Dik hi l-Ispiritwalità. Dan mal-qarrejja tag˙na l-esperjenza irnexxieli nifhem bis-sa˙˙a tall-˙sibijiet tieg˙u dwar Alla professjonalità tal-counsellor li u l-˙ajja spiritwali. Filwaqt li wrieni kif nid˙ol fija nnifsi u nara nirringrazzjawh, inweg˙duh li fejn kont qieg˙ed niΩbalja. nitolbu g˙alih. Fl-istess ˙in kitba Biex stajt g˙amilt dan, kien b˙al din turina li fil-qalb ta’ ikolli ˙afna djalogu intern, jew self bniedem, imqar min jiΩbalja bltalk mieg˙i nnifsi, tant li llum sirt o˙xon, dejjem hemm tnemnem ilkonxju dwar xi tfisser Spiritwalità. fjamma tal-Ispirtu t’Alla, tistenna Kemm nasal li nemmen li nista’ li to˙ro© biex tiddi fil-qawwa ninbidel? Kemm nemmen li jien, kollha tag˙ha. iva, nista’ ng˙ix fit-tajjeb u nil˙aq lil dak l-Idolu? Li nkun kapaçi li L-Editur

Alla

jekk nonqos lejn xi ˙add g˙ax inkun g˙amilt xi ˙a©a ˙aΩina, nammetti li nkun Ωbaljajt u niskuΩa ru˙i u mhux inwebbes rasi u ng˙id dejjem le.

T˙ossok tikber meta tammetti li qieg˙ed fl-iΩball u tiffaççjah, tara x’hemm. Nara minn fejn tkun ©ejja din ir-reazzjoni u nitkellem mieg˙i nnifsi dwar x’nista’ nirran©a. Wie˙ed mill-eΩerçizzji li nag˙mel hu dak li nfittex u nsa˙˙a˙ il-valuri li g˙andna f’˙ajjitna, b˙al pereΩempju, il-familja. Meta nibda nwieΩen g˙emili u nifhem li b’dak li kont nag˙mel fil-passat kont inwe©©a’ lil ta’ madwari, bis-sa˙˙a taddjalogu intern insir konxju ta’ affarijiet li jien g˙amilt fil-passat u n˙osshom ©o fija.

Imma jien ma kontx naf xi tfisser dik il-˙a©a li t˙obb ilproxxmu u lil min tkun we©©ajt bl-azzjonijiet tieg˙i u dan kollu jien qbadt narah minn mindu ©ejt il-komunità. Bis-sa˙˙a ta’ Alla li llum naf xi tfisser spiritwalità, g˙ax naf lejn min g˙andi n˙ares u ma naqtax qalbi biex jien nasal fejn irrid.

EC RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 27

KIEKU INT X’PARIR TAGHTIHA

28 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Fil-˙idma tieg˙i maΩ-Ωg˙aΩag˙ wie˙ed mill-isba˙ mumenti kien ikun meta xi ©uvni jew tfajla tifta˙ qalbha u taqsam mieg˙i dak li tkun g˙addejja minnu. Qed in©ib hawn wa˙da millittri li rçevejt (b’xi dettalji mibdula biex nirrispetta l-kunfidenzjalità). Fl-ittra din it-tfajla mhux biss tifta˙ qalbha, imma turi x-xewqa li taqsam l-esperjenza tag˙ha ma’ Ωg˙aΩag˙ b˙alha biex tg˙inhom jag˙mlu deçiΩjonijiet tajbin f’˙ajjithom. Fl-istess ˙in titlobhom jg˙inuha fit-taqbida tag˙ha mal-˙ajja.

Qed in©ib din l-ittra biex nistieden lill-qarrejja Ωg˙aΩag˙ (u anke dawk li m’humhiex daqshekk Ωg˙aΩag˙) biex jiktbu dak li jixtiequ jg˙idu lil tfajla li tinsab f’sitwazzjoni b˙al din. Kieku int, li taqra din l-ittra, x’parir tag˙tiha? X’jista’ jg˙in u jfarra© Ωag˙Ωug˙a b˙al din?

G˙aΩiΩ Father Paul, Jiena wa˙da mit-tfajliet li qieg˙da ni©i nisma’ l-EΩerçizzi tieg˙ek, imma ma nixtieqx nuri minn jiena. Bis-sinçerità kollha ma tantx g˙adni nemmen bir-reli©jon, imma n˙oss li l-EΩerçizzi jimlewni b’tama kbira.

Jiena tfajla ta’ bejn it-18 u l-24 sena u l-˙ajja li miexja fiha ma tantx turi li miexja fi triq it-tajba. Nixtieq li taqraha kemm lit-tfajliet u ’l-©uvintur. Drogi, sess, xorb, tabakk, dak il-©iri, u l-irqad barra mid-dar ma tantx huma affarijiet sbie˙, iΩda qieg˙da ng˙ix fihom. Jiena ma nafx minn fejn se naqbad nirran©a ˙ajti.

Jiena komplejt sejra lura meta ftit tax-xhur ilu kont ˙ri©t tqila u wara tliet xhur u nofs sfortunatament korrejt.

Donnu li l-Mulej induna li jien m’inix omm tajba u b’hekk ça˙˙adni minn din it-tarbija, issa ninsab im˙awda u f’dipressjoni.

Jiena m˙awda ˙afna u ma nafx ser naqbad nag˙mel. Tg˙id noqtol ru˙i b’idejja? Tg˙id nipprova nirran©a ˙a©a wa˙da? Nixtieq ng˙id lil dawk it-tfajliet: tg˙a©©lux f’˙ajjitkom, tifta˙rux bikom infuskom biex turu kemm intom ˙elwin u b’©isem sabi˙, g˙ax issibu ru˙kom f’ba˙ar imqalleb. Ti©u qiskom qattus ji©ri

Óa©a sabi˙a li l-qarrejja jg˙inu lil xulxin bil-kitba u l-kelma t-tajba tag˙hom. Nippublikaw it-twe©ibiet l-aktar tag˙kom fil-magaΩin.

Filwaqt li nirringrazzja lil min jikteb, in˙e©©e© lill-qarrejja biex jg˙inu lil Ωg˙aΩag˙ f’sitwazzjonijiet diffiçli bit-talb tag˙hom u b’kull IKTEB DAK LI TIXTIEQ TGÓIDILHA mod possibbli, speçjalment blu ibg˙atha lil Fr Paul, RM2000eΩempju u kliem ta’ m˙abba u LilÓbiebna, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, nkura©©iment.

Naxxar, NXR 2067 jew email f’dan l-indirizz: pchetcuti@gmail.com.

L-Editur fi triq. Dak juΩak, u dak juΩak, u l-ie˙or juΩak, u tibqg˙u sejrin hekk f’din il-˙ajja.

Illum jiena n˙oss li nobg˙od lili nnifsi.

Nispera li nitg˙allem in˙obb mill-qalb u nitg˙allem xi ˙a©a... Jiena g˙andi bΩonn xi ˙add jinkora©©ini. Jekk hemm xi tfajliet jew ©uvintur jixtiequ jg˙inuni b’xi kliem ta’ inkora©©iment jiena qieg˙da nisma’.

G˙andi bΩonn g˙ajnuna kbira.

G˙inuni g˙ax ma nafx x’se naqbad nag˙mel.

Dejjem tag˙kom, Ma ninsikomx.

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 29

ILLUM AÓJAR MILL-BIERAÓ

Omm Ωag˙Ωug˙a kienet g˙adha kif rifset l-g˙atba li tag˙ti g˙at-triq tal-˙ajja: “Tg˙id din it-triq twila?” staqsiet bejnha u bejn ru˙ha.

U ˙asset min jg˙idilha, “Iva. It-triq hija iebsa u twila u int til˙aq tixjie˙ sakemm tasal…

Biss taqtax qalbek g˙ax it-tmiem huwa ferm isba˙ mill-bidu!”

L-omm Ωag˙Ωug˙a kienet tant kuntenta f’dak il-mument ta’ ˙ajjitha li ma setg˙etx temmen kif qatt seta’ jkun hemm Ωmien a˙jar minn dak li kienet g˙addejja minnu. G˙alhekk kompliet tg˙ix il-mument u taqsam mumenti sbie˙ ma’ uliedha. U jum wara l-ie˙or 30 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

dejjem kienet t˙oss il-fer˙ li ji©i mittrobbija tal-ulied. “Ûgur li qatt ma jista’ jkun hemm Ωmien isba˙ minn dan.”

U g˙adda Ω-Ωmien u beda jidher il-maltemp fil-bog˙od. It-tfal bdew i˙ossu l-biΩa’ ta˙kimhom u l-omm g˙amlet ˙ilitha biex twennishom.

U qalulha: “Ma, a˙na ma nibΩg˙ux sakemm int tkun mag˙na!”

U seba˙ jum ©did u sabu ru˙hom quddiem l-iebes tal-˙ajja. Quddiem dan it-tfixkil ma damux ma bdew i˙ossu l-g˙ejja. Madankollu l-omm baqg˙et tag˙mel il-qalb lil uliedha billi tg˙idilhom: “Isa ftit ie˙or u naslu. Óudu ftit paçenzja.” U dan g˙amel kura©© lit-tfal u baqg˙u telg˙in sakemm waslu fil-quççata u meta waslu qalu lil ommhom, “ming˙ajrek, ma, Ωgur ma konniex naslu!”

Dak il-lejl, qabel ma raqdet, l-omm ˙arset ’il fuq lejn is-sema u qalet, “Illum kien jum a˙jar mill-biera˙ g˙ax uliedi tg˙allmu jΩommu s˙i˙ quddiem l-iebes tal-˙ajja. Ilbiera˙ g˙enthom biex jag˙mlu kura©©, illum tajthom is-sa˙˙a biex jaslu.”

L-g˙ada tfaçça s˙ab skur u talbiΩa’, theddida ta’ gwerra, mibeg˙da u ˙aΩen u t-tfal tfixklu u tgerfxu! IΩda l-omm mill-©did qaltilhom, “Óarsu ’l fuq. Dawru g˙ajnejkom lejn id-dawl.”

U meta t-tfal ˙arsu ’l fuq raw li fuq is-s˙ab kien hemm glorja dejjiema li mexxiethom lil hinn mid-dlamijiet.

U dak il-lejl l-omm qalet, “Dan kien

l-isba˙ jum g˙ax lil uliedi wrejthom lil Alla.”

U Ω-Ωmien g˙adda u l-omm xjie˙et.

IΩda l-ulied kienu fl-aqwa ta’ sa˙˙ithom u kienu jimxu b’kura©©! Meta t-triq kienet im˙arbta kienu jerfg˙u lil ommhom g˙ax kienet Ωg˙ira u ˙afifa.

Fl-a˙˙ar waslu ˙dejn g˙olja u lil hinn setg˙u jaraw triq imdawla u grada taddeheb miftu˙a bera˙. U l-omm qalet, “wasalt fit-tmiem tal-vja©© tieg˙i. Issa naf li t-tmiem huwa a˙jar mill-bidu g˙ax uliedi kapaçi jimxu we˙idhom u warajhom uliedhom ukoll.”

U l-ulied tennew, “Int tkun dejjem mag˙na, ma, anke meta tkun qbiΩt il-grada.” U huma waqfu hemm u qag˙du j˙arsu lejha sakemm g˙addiet u l-grada ng˙alqet warajha. Imbag˙ad qalu, “Issa ma nistg˙ux narawha iktar imma hi tibqa’ mag˙na.” Omm b˙al din hija bil-wisq aktar minn sempliçi memorja – hija preΩenza ˙ajja……

Ommok hija dejjem mieg˙ek ….

Tinsab fit-t˙axwix tal-weraq waqt li tkun miexi fit-triq; tinsab fir-ri˙a tassapun fuq ˙wej©ek nodfa; ommok hija dik l-id friska fuq mo˙˙ok meta tkun marid; hija tg˙ix fid-da˙ka tieg˙ek u tg˙ix ukoll g˙al dejjem f’kull demg˙a li tinΩel ma’ ˙addejk! Hi l-post minn fejn ©ejt, l-ewwel dar tieg˙ek. Hi l-mappa li turik it-triq. Hi l-ewwel im˙abba tieg˙ek kif ukoll l-ewwel qsim il-qalb tieg˙ek – xejn fid-dinja ma jista’ jifridkom… la Ω-Ωmien, la l-ispazju … l-anqas il-mewt… Ommok hija int!

RM2000-LilÓbiebna • MEJJU 2010 • 31

ÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK

Ming˙ajr l-abbonament u l-offerta tieg˙ek il-magaΩin ma jistax ikompli. G˙andna bΩonn l-g˙ajnuna tieg˙ek. G˙alhekk IMPORTANTI li ©©edded l-abbonament Ibg˙at ismek, l-indirizz u n-numru tat-telefon flimkien mal-˙las g˙all-abbonament tieg˙ek fl-indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien mal- 5.00 tal-abbonament regolari.

Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

Biex i©©edded

Biex i©©edded

PERMEZZ TAT-TELEFON ATTARD BALZAN BAÓRIJA BIRKIRKARA BIRÛEBBUGIA BORMLA BURMARRAD BUSKETT DINGLI FGURA FLORIANA GÓARGÓUR GÓAXAQ GUDJA GÛIRA KIRKOP LUQA MANIKATA MÌARR MOSTA MQABBA MSIDA NAXXAR QORMI RABAT SAFI

2141 8028 2141 8031 2149 2288 2145 6760 2149 2578 2165 4518 2720 6840 2158 1122 2145 6227 2145 2859 2180 2021 2124 2230 2143 1177 2189 8052 2189 2005 2169 6336 2133 5231 2164 2144 2189 5174 2157 6769 2157 4658 2143 3769 2143 3835 2168 3070 2123 8804 2141 1859 2148 7282 2149 4097 2145 6824 2167 6824

SENGLEA SIÌÌIEWI SAN PAWL IL-BAÓAR SAN ÌILJAN STA LUÇIJA TARXIEN XGÓAJRA ÛABBAR ÛEBBIEGÓ ÛEBBUÌ ÛEJTUN ÛURRIEQ

PERMEZZ TAL-MOBILE 2169 0019 2146 1377 2146 4804 2157 1854 2133 6914 2189 6093 2189 7312 2169 0769 2166 6267 2157 5652 2146 7453 2145 0651 2167 5009 2168 5963 2168 2143

GÓAWDEX GÓASRI GÓAJNSIELEM KERÇEM MUNXAR NADUR QALA SAN LAWRENZ VICTORIA XAGÓRA XEWKIJA ÛEBBUÌ

2155 2613 2155 5518 2156 4253 2155 4621 2155 2206 2156 4206 2155 6355 2155 4088 2155 6487 2155 3477 2155 1329 2155 4993

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

5061 8916 5061 9210

(li minnhom E0.70 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ E11.66 (li minnhom E1.16 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA: Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar.

G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibg˙atu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament

RM2000-LilÓbiebna c/o 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna In-Naxxar NXR 2067 Tel: 2142 0610 • Mobile: 7982 6899 • Email: rmlh@jesuit.org.mt

32 • MEJJU 2010 • RM2000-LilÓbiebna

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ E6.99

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA

Carpet ZONE ©entilment joffri Dirt Controller b˙ala rigal g˙ar-rebbie˙/a tal-Crossword Puzzle

TISLIBA MEJJU Mimdudin: 1. Il-post minn fejn jinqara l-Evan©elju (6); 4. Attur li ja˙dimha tal-ma˙bub (6); 7. Óofra fl-art li ta˙Ωen l-ilma (3); 8. Minn tnejn jew aktar ©abhom ˙a©a wa˙da (6); 9. Hekk ikun wie˙ed mitluf fit-talb bid-devozzjoni (6); 10. Daqshekk kienu l-Appostli (6); 12. Mhux imbag˙ad; 14. Frott frisk jew imqadded (3); 15. Feta˙ ©win˙ajh (3); 16. Daqt jasal (3); 18. Uno, due, .... (3); 20. Il-©nien ta’ Adam u Eva (4); 21. Hekk kont u hekk ter©a’ ssir, ˙abib! (4); 24. Frott mag˙ruf b˙ala fomm il-lipp, issibu g˙and Jonas Pliny (6); 25. Tinsab fin-nofs (6); 26. Emmanwele fil-qosor (3); 27. L-ilma g˙ela u ............. (6); 28. Jista’ jkun mill-ajru jew tal-qalb (6);

Carpet Zone, Valley Road, B’Kara (opposite Post Office)

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ April 2010 Ms C. Mifsud minn Safi.

IMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-LilÓbiebna, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar, NXR 2067.

It-twe©ibiet iridu jaslulna sal-a˙˙ar tax-xahar.

Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000.

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek lill-benefatturi u ’l-˙bieb tag˙na mejtin

Weqfin: 1. G˙asfur tal-passa fis-satal wettaqni (6); 2. Ìifa b˙al Ìa˙an (6); 3. L-anqas wie˙ed (4); 4. Itfa’ barra (4)); 5. Mimli b’saffejn (6); 6. Ji©i wara l-armar (6); 11. Kejl bejn is-sebg˙a l-kbir u s-sebg˙a Ω-Ωg˙ir (5); 13. Óabi, b˙al meta timxi fis-…............. tal-lejl (5); 16. Ressaq lejn na˙a wa˙da (6); 17. Javviçina (6); 18. Xokk kbir li j˙allik b’konsegwenzi ˙Ωiena (6); 19. Il-lingwa tal-Lhud (6); 22. Ma baqax marid (4); 23. Il-mara ta’ 26 MIMDUDIN? (4)

Disinn • Outlook Coop

TWEÌIBA TAT-TISLIBA APRIL 2010 Naxxar

Br Emmanuel Calleja sj

St. Julians

Dr Francis Cachia

Rabat

Francesca Borg

Victoria G˙awdex Guzeppa Mizzi

MIMDUDIN: 1. Bagoll 4. Verdun 7. UΩu 8. Karkar 9. Çawsla 10. Axxa 12. Çima 14. Rix 15. Nir 16. Ser 18. Isa 20. Eroj 21. Kbir 24. Dabbar 25. Pressa 26. Ara 27. Ksu˙at 28. Peduni WEQFIN: 1. Bakkar 2. Garaxx 3. Lura 4. Vuçi 5 Destin 6. N˙atar 11. Xiber 13. Minsi 16. Serduk 17. Romblu 18. Ibisku 19. Arkati 22. Ìrat 23. Apap

Óajja Ìdida

g˙all-Mobiles

Qodma G˙andek xi mobile phone qadim (ja˙dem jew imkisser)?

Qatt ˙sibt li bih tista’ tag˙ti ˙ajja ©dida lil xi ˙add batut jew fil-bΩonn?

G˙at-tieni darba l-RM2000-LilÓbiebna qed ing˙aqad ma’ organiΩΩazzjoni tal-ÌiΩwiti Taljani biex ji©bor mobiles uΩati (ja˙dmu jew imkissrin). Il-flus tag˙hom imorru g˙al pro©etti ta’ Ωvilupp fil-missjonijiet tal-ÌiΩwiti. Fl-ewwel kampanja in©abru aktar minn `9,000.

Il-flus li jin©abru minn dawn il-mobiles imorru g˙al Ωew© pro©etti fl-Afrika 1. Tchad (fl-Africa): Kçejjen li jsajru b’ener©ija tax-xemx It-Tchad huwa wie˙ed mill-ifqar pajjiΩi. In-nisa tad-dar jg˙addu ©ranet ji©bru l-injam biex jistg˙u isajru. Óafna tbatija u qerda g˙all-ftit si©ar li baqa’ fil-pajjiΩ. L-ener©ija tax-xemx tista’ ssolvi ˙afna minn dawn il-problemi filwaqt li teduka lin-nies fl-uΩu tat-teknolo©ija li t˙ares l-ambjent. Dan il-pro©ett ma˙sub li jg˙in madwar 3000 familja.

2. Kenya: Orfanatrofju g˙al tfal morda bl-AIDS Dan jismu NYUMBANI. Ìie mwaqqaf minn missjunarju ÌiΩwita biex ilqa’ madwar 100 tifel u tifla li ˙adu l-AIDS minn çkunithom. Joffrulhom kura u ambjent familjari f’sistema ta’ ‘homes’. It-tfal isibu edukazzjoni u g˙ajnuna sa ma jo˙or©u mill-periklu tal-marda u jistg˙u jibnu futur.

Kif nista’ nibgg˙at il-mobile jew mobiles tieg˙i?

• Wassal il-mobile qadim tieg˙ek f’xi dar tal-ÌiΩwiti.

• Óallih g˙and il-Kappillan tieg˙ek fl-uffiççju parrokkjali.

• Çempel: 21420610 mit-Tnejn tal-Ìimg˙a, bejn id-9.00 am u 12.30 pm.

Nag˙tuk id-dettalji ta’ x’g˙andek tag˙mel biex tag˙ti l-mobiles tieg˙ek.