RM2008-09 November

Ma˙ru© mill‐ÌiΩwiti Maltin • Sena 59 • NOVEMBRU 2008 • Numru 9 78, Marquis Scicluna Street, Naxxar NXR 2607

N E W S P A P E R P O S T

Óija Kevin jemmen li Alla joqg˙od ta˙t is-sodda tieg˙u. Tal-anqas hekk smajtu jg˙id darba. Kien qieg˙ed jitlob f’kamartu mitfija. Waqaft wara l-bieb tieg˙u biex nissemma’ x’kien qed jg˙id. “Fejn int, Mulej?” beda jistaqsi. “Fejn int? Eh, issa naf! Hemm, qed narak, tafx! Ta˙t is-sodda hux?”

Alla taht is-sodda NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Tbissimt u bqajt miexi fuq ponot subg˙ajja g˙al kamarti. Kevin dejjem jg˙a©©bek kif i˙ares lejn l-affarijiet. Imma dik il-lejla bqajt inberren x’seta’ kien qed ja˙seb u j˙oss ˙ija meta qal dak il-kliem. G˙all-ewwel darba intba˙t kemm kien jg˙ix f’dinja differenti minn tag˙na, a˙na li ng˙idu li a˙na ‘normali’! Óija twieled tletin sena ilu. Min˙abba xi kumplikazzjonijiet waqt it-twelid safa b’diΩabilità mentali. Ìismu ta’ wie˙ed adult, imma l-bqija tista’ ssejja˙lu tifel.

Jitkellem u jirra©una qisu g˙andu seba’ snin. U hekk se jibqa’. Probabbli hekk se jibqa’ jemmen, li Alla jg˙ix ta˙t issodda tieg˙u, b˙al ma jemmen bl-istess konvinzjoni li r-rigali tal-Milied i©ibhom il-Christmas Father u li l-ajruplani jΩommu fis-sema g˙ax imexxuhom l-an©li.

Ma nafx kemm jirrealizza kemm hu differenti. Kultant nistaqsi: kif qatt ma jixba’ mill-˙ajja ta’ rutina u monotona li jg˙addi? Kuljum iqum qabel jisba˙, jitlaq g˙ax-xog˙ol fl-istess ˙anut ta’ persuni b’diΩabilità, jo˙ro© il-kelb meta ji©i lura, jiekol l-istess platt spagetti u mbag˙ad g˙as-sodda. L-uniku eççitament li jkollu huwa meta jmur ja˙sel il-˙wejje© filmagna tal-˙asil. Tarah idur mag˙ha qisu omm li trid t˙ares u tipprote©i t-tarbija tag˙ha.

Kieku qatt jidher imdejjaq. Kull filg˙odu, mas-sebg˙a tarah tielaq g˙ax-

xog˙ol sempliçi tieg˙u. Filg˙axija tarah jog˙rok idejh bil-fer˙ meta jara l-borma tag˙li qabel l-ikel. Darbtejn fil-©img˙a jog˙xa ji©bor il-˙wejje© ma˙mu©in tal-familja biex ilestihom g˙all-˙asla ta’ l-g˙ada.

Imbag˙ad is-Sibtijiet… Ìranet tassew glorjuΩi g˙alih! Dakinhar missieri jie˙u lil Kevin sa l-ajruport biex jie˙du drink, joqog˙du jaraw l-ajruplani telg˙in u neΩlin u jippruvaw jaqtg˙u fejn ikunu sejrin il-passi©©ieri. Tant teççitah din il-˙ar©a tas-Sibt, li sa mill-Ìimg˙a filg˙axija ma jkunx jista’ jorqod.

U hekk jg˙addu l-©ranet, ©img˙a wara ©img˙a. U, b’dankollu, ma jafx x’inhuma dwejjaq jew burdati ˙Ωiena. Óajtu hi sempliçi g˙all-a˙˙ar. Qatt mhu se jit˙awwad min˙abba l-flus, jew mhu se jinkwieta ta’ liema ditta huma l˙wejje© li jilbes, jew x’tip ta’ ikel hemm fil-platt. Kull ma jag˙mel jag˙mlu bil-galbu u l-g˙aqal. L-akbar fer˙ tieg˙u meta jkun qed jag˙mel xi xog˙ol. Trid tarah b’liema da˙ka fuq wiççu jo˙ro© il-platti mill-magna, jew meta jnaddaf it-twapet bil-vacuum cleaner. Qalbu tkun kollha kemm hi f’dak li jkun qed jag˙mel.

Qatt ma jiddarras minn ebda biçça xog˙ol. U qatt ma jkun kuntent qabel ma jispiççaha sa l-a˙˙ar. Imbag˙ad, iva, tarah jitbellag˙ u jiddie˙ek kemm jifla˙. Veru jaf jistrie˙ u jie˙u gost.

Ta˙sibx li se jiffissa fuq ix-xog˙ol. Qalbu hi safja g˙all-a˙˙ar. G˙adu jemmen li kul˙add jg˙id il-verità. Jemmen li dak li twieg˙ed g˙andek iΩΩommu u meta tiΩbalja tg˙id “Sorry”. Xejn ma j˙abbel

mo˙˙u fuq kif se jarawh l-o˙rajn. Meta jwe©©a’ jibda jibki, meta rrabjat jurik çar li hu rrabjat. Dejjem trasparenti u sinçier.

Ma jaf ja˙bi xejn.

Jafda bis-s˙i˙ f’Alla. Ma jafx joqg˙od jirra©una jew jilg˙ab bid-diskors. Meta jersaq lejn Alla tiddi fih it-tfulija tieg˙u.

Kevin donnu jaf lil Alla mill-qrib. Sar ˙abib tieg˙u b’mod li donnu ebda bniedem ie˙or, bl-intelli©enza kollha tieg˙u, ma jista’ jasal g˙aliha. Alla g˙alih huwa l-aktar ˙abib tal-qalb.

Meta nsib ru˙i f’mumenti ta’ dubju u frustrazzjoni in˙ossni ng˙ir g˙aç-çertezzi li jgawdi Kevin fil-fidi sempliçi tieg˙u.

F’dawk il-mumenti jkolli nammetti li g˙andu g˙arfien t’Alla li jmur ferm lil hemm mill-˙afna ˙sibijiet u mistoqsijiet li nista’ nag˙mel jien. F’mumenti b˙al dawn niddubita hux hu jew jien li qed inbati mid-diΩabiltà.

Is-sens falz ta’ dover, il-biΩa’, issuppervja tieg˙i – dawn kollha jsiru diΩabiltajiet meta ma ner˙ihomx f’idejn Alla. Min jaf jekk Kevin hux di©à qed jifhem dak li jien g˙ad anqas g˙andi ˙jiel tieg˙u? Wara kollox ˙ajtu g˙addiha kollha fl-innoçenza, jitlob fid-dlam u jg˙um fit-tjubija u l-im˙abba t’Alla ˙abibu.

Jien perswaΩ li ©urnata, meta jinfet˙u quddiemna l-misteri tal-˙ajja, g˙ad nifhmu li Alla minn dejjem kien ferm aktar qrib tag˙na milli qatt ˙sibna. G˙ad nifhmu g˙aliex Alla dejjem sema’ t-talb ta’ tifel kbir li baqa’ jemmen li Alla jg˙ix ta˙t is-sodda tieg˙u.

Dakinhar Kevin Ωgur li mhu se jiskanta xejn b’dil-verità!

RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008

X’hemm In-naha l-ohra?

Wie˙ed marid kien ferm imbeΩΩa’ mill-˙sieb tal-mewt. Darba, meta kien imissu l-viΩta tat-tabib, iddeçieda li jifta˙ qalbu mieg˙u.

“Dott, in˙ossni mwerwer millmewt. G˙idli ftit, x’hemm in-na˙a l-o˙ra?”

It-tabib ˙akk ftit rasu u qallu, “Ma nafx, ˙abib!”

“Kif ma tafx!” stag˙©eb il-marid.

“Int tg˙id li temmen u li int Nisrani. Kif NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

ma tafx x’hemm in-na˙a l-o˙ra?”

Sadanittant it-tabib kien serra˙ idu fuq il-pum biex jifta˙ il-bieb. Wara l-bieb kien jinstema’ b˙al tnehid u xi ˙a©a t˙axwex mal-bieb. Malli t-tabib feta˙ il-bieb minnufih kelb ˙elu qabeΩ ©olkamra, iferfer denbu bil-fer˙ u jipprova jitla’ ma’ saqajn it-tabib.

Dan dar fuq il-pazjent u qallu: “Rajtu l-kelb tieg˙i. Qatt ma kien da˙al f’dilkamra qabel. Ma kienx jaf x’fiha jew

x’ma fihiex. Kien ˙ass biss li sidu jinsab hawn ©ew. Malli fta˙tlu l-bieb qabeΩ bil-fer˙ hawn ©ew, bla biΩa’ u bla ebda mistoqsija!

Jien b˙all-kelb tieg˙i. Ma nafx x’hemm in-na˙a l-o˙ra. Nemmen biss li Sidi qieg˙ed hemm jistennieni.

G˙alija biΩΩejjed. Malli jifta˙li l-bieb, naqbeΩ dritt fi ˙danu bil-fer˙.”

?

Lil min se naghzel

Mela Ìesù re©a’ sab ru˙u fid-dinja mill-©did. Kollox donnu kien re©a’ lura g˙al kif kien fi Ωmienu, meta kien ©ie l-ewwel darba. Ta˙wid, ©lied, firda, piki, mard, divorzju, politika, faqar, in©ustizzji… Il-litanija ta’ problemi ma tiqafx! Minkejja kollox, wara elfejn sena ta’ ˙idma bla heda d-dinja kienet g˙adha fl-istess miΩerja.

Re©a’ sab ru˙u Ìerusalemm u ried li jag˙Ωel mill-©did tnax-il appostlu biex jibda mill-©did mag˙hom. Mhux g˙ax kellu xi ˙a©a kontra dawk ta’ elfejn sena ilu, imma, taf int, ir-riΩultati donnhom ma kinux daqshekk brillanti daqs kemm wie˙ed kien jixtieq.

“Did-darba,” ˙aseb bejnu u bejn ru˙u, “irrid noqg˙od ˙afna attent lil min nag˙Ωel. Iridu jkun r©iel ta’ kwalità, inkella ner©g˙u koppi!” Beda jara kif se jipproçedi biex jag˙Ωel il-kandidati tajbin. Kif kien miexi f’Jaffa Road, Ìerusalemm, ra uffiççju modern, kbir, kollu ˙©ieg u aluminju. Kellu tabella enormi: JORDAN RECRUITMENT & BUSINESS CONSULTANTS. Kienet agenzija li tispeçjalizza fl-g˙aΩla ta’ kandidati g˙all-impiegi ta’ managers u diretturi ta’ kumpaniji kbar.

Da˙al fil-binja u laqg˙uh firreception. Po©©a bilqieg˙da jistenna.

Tfaçça Ωag˙Ωug˙ pulit pulit biex jiddiskuti mieg˙u dak li kellu bΩonn. Fi ftit kliem, Ìesù spjegalu xi xtaq jag˙mel u x’tip ta’ appostli kien qed ifittex. Qallu li kien di©à sab bosta persuni twajbin ˙afna li kien xe˙et g˙ajnejh fuqhom.

Imma xtaq jaççerta ru˙u li kellhom ilkwalitajiet me˙tie©a g˙all-pro©ett kbir li RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008

kellu – li jsalva d-dinja mill-miΩerji kollha.

L-impjegat assigura lil Ìesù li llum jeΩistu l-mezzi kollha biex wie˙ed jag˙raf il-personalitajiet u l-karattri tan-nies. Ittestijiet psikolo©içi tal-lum juru çar kristall id-dg˙ufijiet ta’ dak li jkun, g˙al xiex hu tajjeb jew le. Talab lil Ìesù jibg˙atlu s-CV u l-indirizz ta’ kull kandidat li kellu f’mo˙˙u. Kienu se jibag˙tu g˙alihom, jintervistawhom wie˙ed wie˙ed u mbag˙ad jiktbulu lura bl-opinjoni u lparir tag˙hom fuq kull wie˙ed. Ìesù ˙are© minn hemm xi ftit mo˙˙u mistrie˙. Issa l-g˙aΩla Ωgur se tkun aktar professjonali u soda. Il-missjoni tieg˙u jista’ jafdaha f’idejn nies kompetenti u kapaçi jwettquha bis-serjetà. Il-Knisja kienet se tkun f’idejn tajba Ωgur.

G˙addew xi ©img˙at minn dan kollu.

U Ìesù fl-a˙˙ar irçieva din l-ittra li tidher hawnhekk: Ìesù qara l-ittra g˙al darba darbtejn. Innota li fil-lista kellu l-istess nies li kellu elfejn sena ilu.

Bl-istess kwalitajiet u l-istess difetti.

Kien ming˙alih sab nies ©odda. Imma nduna li jg˙addu kemm jg˙addu snin il-bnedmin jibqg˙u l-istess – Qaddisin u Midinbin fl-istess ˙in.

G˙alhekk qabad l-ittra qattag˙ha f’elf biçça, sejja˙ lill-Appostli b’isimhom u qallhom: “Iddeçidejt li ma ner©ax nibda xxog˙ol li g˙amilna mill-©did. Xejn ma jiswa. L-aktar ˙a©a importanti mhux li nbiddlu n-nies, anqas li nbiddlu s-sistema. L-aktar ˙a©a importanti NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Kunfidenzjali Jordan Recruitment & Business Consultants 777, Pjazza ta’ l-An©li, Ìerusalemm Lis-Sinjur Ìesù ta’ Nazaret Su©©ett: G˙aΩla ta’ l-Appostli Data: Illum Sinjur, Nirringrazzjawk tal-fiduçja li wrejt fil-Kumpanija tag˙na. Tlabtna neΩaminaw it-tnax-il kandidat g˙al-pro©ett li ddeskrivejtilna fl-ewwel intervista li kellna mieg˙ek.

Huma g˙amlu t-testijiet kollha psikolo©içi biex nistabilixxu x’tip ta’ personalitajiet g˙andhom. Kollha sarulhom intervisti mill-ispjeçalisti u l-esperti tag˙na. Nistednuk biex tistudja mill-qrib dak li ˙are© minn dan l-istudju ta’ kull wie˙ed minnhom qabel ma tiddeçiedi li tafdalhom il-pro©ett tieg˙ek f’idejhom.

Simon Mag˙ruf ukoll b˙ala Peter g˙andu karattru emozzjonalment instabbli u tendenzi qawwija lejn attakki ta’ rabja u nervi. Ûgur mhux addattat g˙al ebda rwol ta’ tmexxija, anqas u anqas it-tmexxija ta’ organiΩΩazzjoni mondjali, li semmejtilna fil-laqg˙a. F’mumenti ta’ tensjoni g˙andu tendenza li jong˙os, itawwal ilsienu, isir vjolenti jew jibΩa’ tant li jiç˙ad imqar lil min hu l-aktar g˙aΩiΩ g˙alih. Ma tistax tafdah. L-a˙jar ˙a©a li jag˙mel hija li jistad. U anke hawn jidher li ma tantx hu xi sajjied prim. Imma, talanqas, meta jkun fuq biçça dg˙ajsa f’nofs ta’ ba˙ar, l-anqas jista’ jag˙mel ˙sara.

Andrew Ra©el twajjeb imma ©wejjed wisq u m’g˙andu anqas idea ta’ leadership. Forsi jkun tajjeb biex isegwi xi istruzzjonijiet ˙fief, basta jkunu preçiΩi u ming˙ajr kumplikazzjonijiet. Bih u ming˙ajru organiΩΩazzjoni b˙al ma tixtieq int tkun kwaΩi xorta.

L-a˙wa James u John Huma pjuttost perikoluΩi. Rashom tis˙on malajr u ma tridx wisq biex jo˙olqulek rewwixta, pandemonju, jew konfuΩjoni fil-grupp. L-aktar ˙a©a perikoluΩa fihom hija t-tendenza li jfittxu l-ewwel l-interessi personali tag˙hom qabel dawk tal-grupp. Façli jaraw kif se japprofittaw ru˙hom mis-sitwazzjoni, speçjalment biex jil˙qu u javanzaw

fil-karriera jew biex jin˙abbu ΩΩejjed mill-Boss il-kbir. G˙andhom kilba Ωejda g˙allpoter u g˙adhom wisq dipendenti fuq ommhom li hi mara dominanti.

Thomas Huwa bniedem li jag˙ti impressjoni Ii hu ©enwin u ˙add ma jag˙millu l-bΩieq fuq imnie˙ru. Imma fil-fatt huwa xettiku fuq kollox u suspettuΩ minn kul˙add. Filmumenti ibsin façli li tfittxu u ma ssibux g˙ax ikun qed isegwi xi biçça xog˙ol tieg˙u personali.

Matthew Hu bniedem ta’ kapaçitajiet u intelli©enza mhux Ωg˙ira. Jidher bniedem twajjeb, imma l-karriera tieg˙u b˙ala uffiçjal tat-taxxi tag˙mlu bniedem ittimbrat. Wisq identifikat ma’ dawk li ma jafux x’inhi onestà fix-xog˙ol tag˙hom u li japprofittaw irwie˙hom minn kul˙add. Ûgur li m˙abba fih l-organiΩΩazzjoni tieg˙ek ikollha dell ikrah wisq fuqha. I©iblek fama ˙aΩina fuq il-pro©ett u jwaqqag˙lek il-brand name.

James u Thaddeus Jidhru li g˙andhom tendenzi fundamentalisti u estremisti. Wisq probabbli li jda˙˙luk f’basal u f’kumplikazzjonijiet li jwaddbu l-organiΩΩazzjoni lura ˙afna. Ma nirrikamandawhomx.

Jude G˙andek wie˙ed li jkollna ng˙idu li impressjonana. Jidher bniedem b’kapaçitajiet qawwija. Kreattiv u ta’ riΩorsi kbar. Jaf imur man-nies, g˙andu sens qawwi talbusiness, g˙andu ˙afna kuntatti fost nies imla˙˙qa fil-Gvern u fil-Knisja. Jaf ja˙dem b’o©©ettivi çari, determinat, ta’ ambizzjonijiet kbar u responsabbli. Dan hu Jude, imlaqqam Iskarjota. Nirrikmandawhulek ˙afna, speçjalment g˙al poΩizzjoni delikata b˙al ma hi dik ta’ Financial Controller. Tista’ tistrie˙ fuqu b˙ala ç-Chief Executive tieg˙ek.

Nixtiqulek kull suççess fl-intrapriΩa kbira li se tid˙ol g˙aliha. Ûommna dejjem g˙ad-dispoΩizzjoni tieg˙ek f’kull bΩonn ta’ konsultazzjoni mani©erjali. Nie˙du gost li l-kollaborazzjoni bejnietna titkompla.

Dejjem tieg˙ek

Jordan P.S. Tirçievi l-invoice bil-posta

biex insalvaw id-dinja hi li nkomplu minn fejn wasalna s’issa, ftit ftit, ©urnata wara o˙ra. B’dak li intom u b’dak li g˙andkom. Li jg˙odd mhux li nirnexxu, imma li nkomplu nag˙mlu ˙ilitna kollha, kif u kemm nistg˙u. Kul˙add b’dak li hu!”

U int, ˙abib? Ìieli ©ralek b˙ali?

Kultant insibni nitkaΩa ©o qalbi u ng˙id: ‘Imma dak kif la˙aq qassis, daqskemm hu ta’ rasu u flok ji©bed linnies ibeg˙idhom? Kif il-passat tal-Knisja huwa mimli ta˙wid u Ωbalji u stejjer li kieku a˙jar ma ji©ru lil ˙add, a˙seb u ara fost persuni li suppost huma qrib t’Alla aktar minna lkoll?’

U mbag˙ad nifta˙ il-Van©elu u ninduna li Kristu g˙aΩel nies dg˙ajfa u midinbin b˙ali. Fuqhom iddeçieda li jibni l-Knisja tieg˙u. M’g˙aΩilx nies perfetti biex jibni l-Knisja fuqhom! U nkompli nqalleb fil-Bibbja u nsib li ˙afna min-nies mag˙Ωula minn Alla kienu nies dg˙ajfa, mimlija difetti u li f’g˙ajnejn id-dinja ma kienu jiswew g˙alxejn…

Tassew li Alla jinqeda b’kul˙add biex iwassal l-im˙abba tieg˙u! Kemm ja˙dem b’mod differenti minna l-bnedmin! Lil dawn g˙aΩel: nies dg˙ajfa b˙alek u b˙ali, mimlija difetti. Imma lilhom ried!

U l-istess int u jien… Mela tibqax iktar tin˙eba wara d-difetti u l-problemi u tg˙id li ma tiswa g˙al xejn. A˙jar tara x’qed jitlob minnek Alla u tipprova twettqu fl-a˙jar mod li tista’.

Kieku Alla jinqeda biss bin-nies perfetti, kieku g˙adu qed ifittex lil xi ˙add. U dan ix-xi ˙add ma jsibu qatt… g˙ax ma jeΩistix.

RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008

NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Fejn int Mulej?

Kemm nistaqsuha din iddomanda: Alla fejn hu? Ng˙iru g˙al dawk li g˙exu fi Ωmien Kristu.

Kienu jarawh ifejjaq, jg˙allem, jitma’ l-im©ew˙in, iqajjem ilmejtin. Imma donnu fi Ωmienna Alla sparixxa. In˙arsu madwarna.

MiΩerji u tbatijiet naraw aktar milli rridu, imma lil Alla ma nistg˙ux narawh.

Ra©el fuq il-˙amsin kien bilqieg˙da fuq bank u hekk kien qed ja˙seb hu u j˙ares madwaru.

Ra nies jg˙a©©lu g˙ax-xog˙ol, karrozzi g˙addejjin ma˙rubin, Ωag˙Ωag˙ ipejpu u jitbellhu, ambulanzi u karozzi tal-pulizija j©ennu lil kul˙add bis-sireni jwerΩqu jg˙addu xkanati minn bejn it-traffiku folt…

“Fejn int Mulej, f’dan kollu?” beda jistaqsi r-ra©el. “U dan forsi tort tieg˙ek wara kollox!

Kif nistg˙u narawk f’ta˙wid u konfuΩjoni b˙al din?” ˙aseb dan ir-ra©el.

Minn ta˙t l-ilsien, dan ir-ra©el talab: “Kellimni Mulej!” Dak il-˙in instema’ g˙asfur ikanta fuq si©ra.

Imma ir-ra©el ma semg˙ux.

G˙olla le˙nu dan ir-ra©el u b’çerta herra re©a’ g˙ajjat: “Kellimni Mulej!” Instemg˙et rag˙da tfaqqa’ fuq rasu imma dan ir-ra©el kien imbehren wisq biex jag˙ti kas.

Qalbu maqtug˙a, minn ta˙t l-ilsien, dan ir-ra©el talab: “Mulej ag˙mel li narak!” Minn qalb is-si©ar fe©© ra©© qawwi taxxemx. Imma r-ra©el lanqas dan ma nnota.

Iddisprat, dan ir-ra©el g˙ajjat: “Ag˙mel miraklu, Mulej!” U dak il-˙in instemg˙et bikja ta’ tarbija tat-twelid f’dirg˙ajn omm Ωag˙ug˙a li kienet g˙addejja minn ˙dejh. Imma lanqas din ma sema’.

Qam bilwieqfa u bi protesta g˙ajjat: “Missier, Mulej, urini li int ˙dejja!”

U l-Mulej tbaxxa mis-sema u missu imma r-ra©el tajjar il-farfett sabi˙ minn fuq spallejh u telaq ‘l hemm…

Ibni, jekk qed tfittex lill-Mulej, tfittxux fi ˙wejje© kbar u li jimpressjonaw. Fittxu fi ˙wejje© sempliçi u Ωg˙ar.

Alla tag˙na tant hu kbir li ssibu biss fi ˙wejje© Ωg˙ar.

Alla tag˙na tant hu qrib li ta˙sbu ‘l bog˙od.

Ala tag˙na tant jaf jisma’ li ta˙sbu li ma jafx jitkellem.

Jekk trid tisimg˙u ikellmek… ifta˙ widnejk.

Jekk trid tarah ˙dejk… ifta˙ g˙ajnejk.

Jekk trid tifhmu… sikket lil mo˙˙ok.

Jekk trid tmissu b’idek… ˙allih imisslek qalbek.

Adattata minn kitba ta’ Vince Cachia

RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008

Fost l-armi l-aktar kiefra li jintuΩaw fil-gwerer tal-lum hemm il-mini – imsej˙a LANDMINES! Dawn jintefg˙u bl-eluf fl-g˙elieqi, fil-kampanja u fil-boskijiet bi skop wie˙ed: li joqtlu jew ikorru lil kemm jista’ jkun nies, militari jew çivili. G˙alkemm sar ftehim internazzjonali kontra l-uΩu ta’ dat-tip ta’ armi qerrieda, xorta g˙adhom jintuΩaw f’bosta konflitti.

Ftit Stejjer

Dawn huma ftit stejjer ta’ xi vittmi innoçenti ta’ dawn il-mini. Juru lkefrija tat-tra©edji li j©ibu fil-˙ajja ta’ eluf ta’ nies, anke ˙afna snin wara li tkun spiççat il-gwerra f’pajjiΩhom.

Mansour

DAWK IL-MISHUTA

LANDMINES 10 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Jisimni Mansour Ahmad, wie˙ed mill-˙afna Afgani li ˙ajjithom inbidlet drastikament min˙abba l-mini li hemm imxerrdin mal-pajjiΩ kollu. Hemm mini kullimkien – fl-irziezet, fil-©onna, fit-toroq, sa˙ansitra fid-djar.

G˙axart ijiem wara l-mewt tra©ika ta’ ommi, wara nofsinhar, innotajt biççiet Ωg˙ar tal-˙adid fil-bit˙a tad-dar tag˙na.

Ommi kienet dejjem tg˙idilna nΩommu l-indafa u g˙alhekk jien mort biex inne˙˙i dan il-˙adid. Hekk kif ©bart biçça minn dak il-˙adid, kien hemm spluΩjoni u dlam çappa. Intlift minn sensija. In-nanna, li rat dan kollu ji©ri, ©riet g˙al ˙dejja u g˙annqitni mag˙ha avolja ˙wej©i kienu qed jin˙arqu... demm ˙iere© minn kullimkien.. ˙asbitni mitt. Kienet anke bdiet tirran©a g˙all-funeral. Imma Alla ˙anin Ωammni ˙aj.

Qomt wara lejl mitluf minn sensija.

X’kien ©rali? G˙aliex ma stajt nara xejn?

Fejn kienu jdejja? G˙aliex dan id-dlam kollu? Fejn hu l-˙olm u l-ambizzjonijiet tieg˙i? Jien ridt insir tabib, ridt ng˙in lil nies li jkunu qed ibatu. Ridt naqdi lil pajjiΩi… Imma minn dan kollu ma ©ara xejn. Minflok, il-familja tieg˙i kellha ta˙rab mill-Afganistan u temigra lejn ilPakistan. Dan kien ifisser it-tmiem. Kont ng˙addi ˙afna mill-˙in tieg˙i wa˙di.

Mn’Alla kienet il-familja li tatni ˙afna sapport. Irran©aw biex jarawni t-tobba u jag˙tuni l-kura me˙tie©a u ftit ftit irkuprajt il-viΩta f’g˙ajni l-leminija. Issa kont iktar determinat minn qabel u rnexxieli nispiçça l-iskola sekondarja.

Illum in˙oss sodisfazzjon kbir li, bixxog˙ol tieg˙i, jien kapaçi nag˙ti sehem tajjeb u s˙i˙ lis-soçjetà b˙ala computer programmer.

Tlift Lil SieÓbi Edris

Jien Ωag˙Ωug˙ Afrikan ta’ 15-il sena.

Konna noqog˙du f’Chilsotoon, post li mhux l-ewwel darba kien kamp talbattajla. Ma kellix xog˙ol, allura kont immur fil-muntanji u ni©bor kull biçça metall mormija li nsib. Ta’ dan il-metall kont nit˙allas xi ˙a©a Ωg˙ira.

Kien it-2 ta’ Marzu. Jien u sie˙bi Edric morna biex, b˙as-soltu, ni©bru dawn il-biççiet tal-metall. Il-©enituri wissewni li kont qed nilg˙ab man-nar imma jien weg˙edthom li mhu se mmiss xejn ta’ periklu. Dakinhar rajna Ωew© kadavri u g˙all-ewwel konna se nçaqalquhom imma imbag˙ad bΩajna

li jista’ jkun hemm xi mina u ddeçidejna li n˙alluhom fejn kienu u naqbdu t-triq lura d-dar. Konna mexjin fil-mog˙dija tas-soltu u Edris kien qed jirrankontali l-istejjer.

F’daqqa wa˙da smajt spluΩjoni kbira – kienet mina u Edris kien rifisha. It-tnejn li a˙na waqajna fl-art… Lil Edris smajtu jitkellem bit-tbatija u qalli li kien tilef saqajh it-tnejn. Wara ftit er©ajt g˙ajjattlu imma ma we©ibnix – kien miet. Bdejt inwerΩaq kemm nifla˙ u wara ftit ©ie ˙ija u xi nies li kienu jafu kif jismantellaw il-mini. Malajr ˙aduni l-isptar. Wara ˙afna Ωmien l-isptar, ˙ri©t, b’sieq wa˙da. Ma nafx g˙aliex ©rali hekk u ma nafx g˙aliex sie˙bi kellu jmut. Nipprova nifhem, imma diffiçli.

Ghulam

Ghulam Mohammed ©ej mir-re©jun ta’ Kandahar, post mill-isba˙ fl-Afganistan t’Isfel. Hu missier ta’ ˙ames subien u Ωew©t ibniet. We©©a’ b’mina nhar it-23 ta’ Frar 1994.

G˙alkemm ©ej minn in˙awi fejn it-tfal ma tantx jing˙ataw edukazzjoni, Ghulam irnexxielu jitg˙allem u la˙aq surmast ta’ skola f’dan ir-re©jun li darba kien kalm u fil-paçi. IΩΩewwe© u beda l-familja tieg˙u b’tamiet kbar fil-futur. Imma fl-1979, ir-Russja invadiet lill-Afganistan u b˙al ˙afna Afgani o˙ra, Ghulam sofra l-konsegwenzi. 10 miljun mina twaddbu fl-Afganistan u r-ra˙al ta’ Ghulam kien wie˙ed mill-iktar milquta.

Wara l-gwerra, ˙afna Afgani sabuha diffiçli biex ila˙˙qu mal-˙ajja u xejn inqas Ghulam, li biex jg˙ajjex lill-familja, ˙tie©lu

jsib impieg ma’ a©enzija li ssib u tne˙˙i lmini minn fejn ikunu mo˙bija. Ghulam kien jaf li qieg˙ed f’riskju kontinwu imma ma seta’ jsib l-ebda xog˙ol ie˙or. Ûew© fatturi kienu jag˙mlulu kura©©: kien hemm bΩonn li pajjiΩu je˙les minn din il-pjaga u b’xi mod ried jaqla’ l-g˙ixien tieg˙u u ta’ familtu li sadanittant kienet tg˙ix f’kamp tar-refu©jati fil-Pakistan. Jirrakkonta Ghulam: “B˙as-soltu dik il-g˙odwa kont qed n˙ares b’˙erqa lejn tmiem il-missjoni li kont fiha biex immur ˙dejn familti u nie˙u xi rigali lit-tfal g˙ax hekk kont weg˙edthom. Imma hekk kif d˙alna filpost irfist fuq mina Russa. Kull ma niftakar hu dawl qawwi u spluΩjoni kbira. Dawn iΩ-Ωew© affarijiet fissru t-tmiem ta’ ˙ajti kif kont nafha u ng˙oΩΩha sa dakinhar.

Kif ©ejt f’sensija ninduna li kelli sieqi tal-lemin maqtug˙a u kif ˙sibt f’uliedi jistennewni bla ma jafu xi ©rali qabduni dwejjaq kbar u ˙assejt u©ig˙ li qatt ma ˙assejt b˙alu. Domt Ωmien twil u ta’ tbatija kbira fl-isptar u fil-kamp tarrefu©jati – mu©ug˙ u bla sieq, bla xog˙ol u nara lill-familja tbati. Fl-1996 tawni sieq artifiçjali u bdejt nit˙arre© biex inkun nista’ niççaqlaq. Sibt impieg mas-survey team mal-istess a©enzija li kont na˙dem mag˙ha qabel.

Messa©© wie˙ed g˙andi g˙al dawk li jag˙mlu dawn il-mini Min jaf kieku tibdew tag˙mlu saqajn artifiçjali jew mine detectors biex jinstabu l-iktar minn 110 miljun mina li intom big˙etu? Dawn ilmini jistg˙u xi darba jew o˙ra jwe©©g˙u lilkom u lil uliedkom ukoll… g˙ax intom hekk ipprogrammajtuhom.

RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 11

Miss Landmine Beauty Contest b’sieq wahda!

Morten Traavik hu direttur tat-teatru u films Norve©iΩi. Erba’ snin ilu mar l-Angola u impressjonawh Ωew© affarijiet: kemm in-nies i˙obbu l-Beauty Contests u n-numru kbir ta’ nies li g˙andhom xi sieq jew id nieqsa. Kollha vittmi tal-Landmines (mini) li t˙allew f’dak il-pajjiΩ wara 20 sena ta’ gwerra çivili.

12 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

B˙ala bniedem imdorri fit-teatru, Morten jemmen ˙afna fil-qawwa tax-xokk. Dak li jixxukkjana j©ag˙alna na˙sbu fuqu aktar.

U minn hawn nibtet fih l-idea li jorganizza Beauty Contest bejn dawk it-tfajliet li korrew gravi min˙abba xi Landmine. Dawn huma bombi li jkunu mo˙bija fl-art u min jirfishom

Ωgur jispiçça ˙aΩin, jitlef xi id jew sieq jew g˙ajnejh, jekk ma jmutx ukoll!

Din l-idea mhux lil kul˙add g˙o©bot. Hemm min ra b˙ala ˙a©a diΩgustanti. Imma Morten isostni li kompetizzjonijiet b˙al dawn kapaçi juru s-sbu˙ija tal-˙ajja. Juru lil kul˙add li dawn in-nies, vittmi tal-mini, g˙adhom u jibqg˙u persuni sbie˙. Irnexxilu jikseb il-fondi me˙tie©a u l-kompetizzjoni saret. Reb˙uha Ωew© vittmi Angolani – Augusta u Maria. Ir-rigal? Sieq artifiçjali b’teknolo©ija l-aktar avanzata.

Morten qed jippjana biex is-sena d-die˙la din il-kompetizzjoni ssir filKambodja jew l-Afganistan, pajjiΩi o˙rajn fejn hemm iktar minn miljun Landmine midfuna fl-g˙elieqi u l-kampanja lesti biex jisplodu hekk kif imisshom xi ˙add!

Traavik jemmen bis-s˙i˙ li dawn il-kompetizzjonijiet iservu biex jg˙ollu l-moral tal-vittmi kif ukoll iqajmu iktar kuxjenza dwar din il-pjaga li j˙allu warajhom il-gwerer. Meta ktibnielu biex nitolbuh permess in©ibu dan l-artiklu u r-ritratti tal-kompetituri qalilna hekk: “thank you for your kind words of encouragement… I am happy that you spread the message to your country as well, thereby helping our ambition to create awareness on as big a scale as possible.”

G˙all-grazzja t’Alla Malta m’g˙andniex problemi b˙al dawn. Imma ma jfissirx li nistg˙u nibqg˙u indifferenti quddiem il-passjoni li jaraw eluf kbar ta’ vittmi tal-Landmines f’pajjiΩi o˙ra.

Li nqajmu kuxjenza fostna hu l-anqas li nistg˙u nag˙mlu biex ng˙inuhom.

Dawn huma xi w˙ud millparteçipanti f’dan il-Beauty Contest, b’xi dettalji dwar kull wa˙da.

MISS BENGUELA Isem: Ana Diogo Età: 32 Inçident: 1984 Professjoni: Omm ta’ tliet itfal Tip ta’ mina: VS-5- anti-personnel, E12 Manifattura: Italia

MISS BIÉ Isem: Domingas Barroso Età: 30 Inçident: 1992 Professjoni: Omm ta’ erbat itfal Tip ta’ mina: PMN anti-personnel, E15 Manifattura: Russja

MISS CUANDO CUBANGO Isem: Generosa Cassinda Età: 30 Inçident: 1989 Professjoni: Omm ta’ Ωew©t itfal Tip ta’ mina: NO-4 anti-personnel Manifattura: Israel

MISS CUANZA SUL Isem: Maria Restino Manuel Età: 25 Inçident: 1997 Professjoni: Tbieg˙ f’˙anut Tip ta’ mina: MAI 75 anti-personnel, E10 Manifattura: Romania

MISS CUNENE Isem: Severina Cuhiela Età: 26 Inçident: 1985 Professjoni: Omm ta’ Ωew©t itfal Tip ta’ mina: PPM-2 anti-personnel, E15 Manifattura: Russja

MISS HUILA Isem: Paulina Vadi Età: 25 Inçident: 1997 Professjoni: Omm ta’ tliet itfal Tip ta’ mina: PMD-6 anti-personnel, E14 Manifattura: Russja RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 13

Basta tigri sal-ahhar Samia telqet minn Beijng biex

tmur lura f’Mogadishu, il-belt kapitali tas-Somalia, fejn kienet tg˙ix ma’ seba’ membri tal-familja tag˙ha f’Ωew© kmamar Ωg˙ar. Ommha tg˙ix hemm billi tbieg˙ xi ftit frott u ˙axix. Missierha midfun hemm ukoll. Miet waqt bombi sparati fil-gwerra, flimkien ma’ zijietha.

14 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Din hi storja li ˙add ma rrakkonta mil-Log˙ob Olimpiku ta’ Beijing. Hija l-istorja ta’ tfajla li l-avventura tag˙ha f’Beijing damet biss 32 sekonda. Kienet l-anqas wa˙da ˙afifa fost l-46 mara li ˙adu sehem fit-tellieqa. 32 sekonda li ˙add ma ta kas tag˙hom, imma li Samia ©arret lura d-dar mag˙ha, qalbha mimlija fer˙ u meravilja. Ìarrithom mag˙ha lejn beltha – Mogadishu, lkapitali tas-Somalia - belt imfarrka minn gwerra çivili ta’ aktar minn g˙axar snin.

Lura lejn ikel fqir, ftit ˙obΩ bla ˙mira, qam˙ mid˙un u ilma tal-vit.

“Iva, jien kburija”, qalet ftit qabel ma telqet miç-Çina. “Din hi l-˙olma ta’ kull atleta. Kburija li g˙amilt din l-esperjenza kbira, ©ibt il-bandiera tas-Somalia u perpirtha flimkien mal-bnadar ta’ dawn il-pajjiΩi kollha, ©rejt spalla ma’ spalla ma’ l-aqwa ©errejja tad-dinja.”

Beijing. Tfajla fra©li ˙dejn ©ganti tal-©iri.

Kien id-19 t’Awwissu u ç–çkejkna Samia imxiet sal-post tag˙ha biex tikkompeti fil-provi tal-200 metru.

Postha kien fit-track numru 2. Meta g˙ajtu isimha fuq il-loudspeakers ma

sabu xejn x’jg˙idu dwarha ˙lief li kienet tiΩen 54 kilo u kienet twila 1.6 metru.

Kellha 17-il sena. Ma kien hemm ebda informazzjoni o˙ra, g˙ax pajjiΩha ma kien ipprovda xejn lill-organizzaturi.

Kienet irqiqa g˙uda. Differenza kbira mill-©errejja l-o˙rajn. Kellha daqsxejn ta’ faxxa bajda ma’ rasha u T-shirt kbir wisq g˙aliha li jinΩel sa rkopptejha.

Saqajha kienu qishom Ωew©t izkuk niexfa u idejha rqaq kienu donnhom imdendlin minn ta˙t il-flokk tag˙ha.

G˙ajnejha kienu jΩebb©u, i˙arsu bisserqa lejn il-©errejja l-o˙rajn ta’ ˙dejha bil-muskolatura impressjonanti frott ta’ ©ranet twal ta’ ta˙ri©.

Mogadishu. Kif tista’ tittrenja?

Is-Somalia huwa pajjiΩ imfarrak minn gwerra kiefra. L-istadium tal-belt kien il-post imdemmi fejn mietu bosta nies, illum okkupat minn ribelli militari.

Il-ground mimli ˙ofor tal-bombi u balal.

Il-˙axix ˙aΩin kiber u g˙atta ir-‘running tracks’ li darba kienu jeΩistu. L-isports ji©i l-a˙˙ar f’pajjiΩ b˙al dan. M’hemmx flus, m’hemmx ikel… problemi biss!

Fejn u kif tridhom jittrenjaw atleti b˙al Samia? Bla flus, bla çentri talisports, b’ikel mill-anqas u bil-biΩa’ kontinwu li ma tafx x’jista’ ji©rilek jekk to˙ro© ti©ri fit-toroq. Malli to˙ro© malajr issib ru˙ek f’xi roadblock, jew fi triq imblukkata minn munzell tyres jaqbdu, jew xi suldati jew musulmani ˙orox li ja˙btu g˙alik g˙ax g˙alihom mara qatt m’g˙andha tag˙mel sports, jew to˙ro© ming˙ajr maktur ma’ rasha. Biex tevita l-

kummenti Samia kienet to˙ro© tittrenja bi flokk bil-kmiem twal, b’qalziet twil inkaxxat, u b’velu fuq rasha, fi s˙ana taqli l-©rieden.

Xi w˙ud mill-atleti Somali ©ieli sabu ru˙hom mhedda li jisparawlhom ir-ribelli g˙ax akkuΩawhom li kienu qed jikkollaboraw mal-gvern. Bosta minnhom qatg˙u qalbhom u ma baqg˙ux jie˙du sehem fl-isports. Imma Samia, flimkien ma’ xi kollegi tag˙ha komplew minkejja kollox. Illum anke rribelli tg˙allmu jag˙mlu differenza bejn l-isports u l-politika.

Min-na˙a tieg˙u il-gvern ftit li xejn kien jinvesti fl-atleti. G˙alih l-importanti hija l-gwerra u l-flus kellu bΩonnhom biex jonfoqhom fl-armi mhux fuq l-atleti. Anqas ikel ma kienu joffrulhom waqt it-training tag˙hom. Jaraw xi jsibu huma stess. Spiss kienu jispiççaw jg˙ixu fuq ftit An©era (speçi ta’ ftira çatta ˙afifa u rqiqa mag˙mula minn ta˙lita ta’ dqiq u xg˙ir). Anqas issib ˙anut tal-merça.

Campbell-Brown li g˙amlet il-©irja f’meravilja ta’ 23.04 sekondi.

Mogadishu – x’˙asset Samia

Meta staqsew lil Samia kif tiddeskrivi lil Beijing, g˙ajnejha kbar infet˙u bera˙ u wie©bet: “Dawk l-Istadiums… Qatt ma mma©inajt li tista’ teΩisti xi ˙a©a b˙alhom fid-dinja. U mbag˙ad il-belt kollha bil-bini kbir u impressjonanti tag˙ha. SorpriΩa fuq o˙ra. Ma nafx meta nispiçça nirrakkonta l-istejjer kollha li g˙ext hawn.” Il-bini f’Mogadishu huwa normalment ta’ Ωew© jew l-aktar tliet sulari biss.

Beijing – it-ti©rija

Mat-tir tar-revolver biex tibda t-tellieqa seba’ nisa sparaw mill-post tat-tluq bl-iqsar ˙in irre©istrat ta’ 0.16 ta’ sekonda. Il-˙in tat-tluq ta’ Samia tant kien bil-mod li l-kompjuter anqas biss irre©istrah.

Fi ftit sekondi s-seba’ ©errejja kienu di©a’ waslu fl-ewwel liwja fid-dawra ta’ l-istadium ta’ Bejing hekk imsejja˙ ‘Il-Bejta’. Samia la˙qet l-istess post meta s˙abha kienu waslu biex itemmu t-ti©rija. Ir-rebbie˙a kienet Veronica RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 15

L-isba˙ ˙a©a kienet illi Samia u s˙abha l-atleti Somali g˙aqqdu lil pajjiΩhom mifrud. Kemm telefonati u messa©©i ming˙and Somali o˙ra mxerrdin mad-dinja. Kul˙add baqa’ mqajjem bil-lejl biex jarahom jikkompetu.

Dan kollu hu ferm aktar importanti milli jekk kompetitur jirba˙x jew jitlifx din jew dik it-tellieqa. Kull pajjiΩ i˙ossu kburi li jkun preΩenti fost il-pajjiΩi lo˙rajn f’çirkustanza li g˙aqqdet id-dinja kollha.

“G˙alhekk a˙na kburin”, qalet Samia, “g˙ax tellajna l-bandiera tag˙na flimkien ma’ dawk tal-pajjiΩi l-o˙rajn.

M’g˙andekx idea kemm ˙assejna ru˙na kburin nimmarçjaw ma’ nies minn tant pajjiΩi fiç-çerimonja tal-ftu˙.”

©errejja we˙idha we˙idha ‘il bog˙od mil-linja tat-tmiem. Qishom ftehmu u qamu kollha bilwieqfa, kollha jg˙ajtu kliem u çapçip ta’ nkura©©iment lil din il-©errejja çkejkna çkejkna li baqg˙et wara u spiççat l-a˙˙ar. Il-©errejja li kienu di©a’ waslu fi tmiem it-ti©rija kollha waqfu j˙arsu, jaraw din ix-xena mhux tas-soltu.

Malli Samia misset il-linja tat-tmiem, wara 31.16 sekondi, il-folla infexxet f’g˙ajjat u çapçip aktar qawwi. Kul˙add stag˙©eb b’din id-daqsxejn ta’ tfajla qisha qasba li baqg˙et ti©ri sa l-a˙˙ar, g˙alkemm b’ebda mod ma setg˙et tikkompeti mal-©ganti ta’ ©errejja li kienet mag˙hom.

Xi jiem wara Samia sej˙et dan ilmument b˙ala l-‘Ispirazzjoni Olimpika’ tag˙ha. Kienet fer˙ana li ˙adet sehem Beijing – tispiçça l-a˙˙ar fil-log˙ob Olimpiku g˙ax g˙amlet Waqt li kienet tit˙abat biex tla˙˙aq ˙ilitha kollha minkejja li ma kellha ebda mal-kompetituri l-o˙rajn, Samia nteb˙et çans tirba˙. B’çerta mist˙ija tkellmet li kienu qeg˙duha f’tellieqa li ma kenitx fuq kif ˙assitha meta l-folla qamet tg˙odd g˙aliha. Il-federazzjoni kienu fuq ri©lejha tinkura©©iha tkompli sa rawha biss b˙ala opportunità biex Samia l-a˙˙ar. tikseb ftit esperjenza. Samia spiççat ti©ri “Kemm kont fer˙ana nara dawk infuq it-track we˙idha. Is-seba’ l-o˙ra nies jinkura©©uni bl-g˙ajjat u ç-çapçip kienu di©a’ spiççaw it-ti©rija filwaqt li hi tag˙hom. Iva, kemm xtaqt kieku li kienet g˙adha tit˙abat u tilg˙e© f’nofs dak iç-çapçip kien g˙ax kont irba˙t ir-rotta. it-ti©rija, u mhux g˙ax kelli bΩonn min Dak il-˙in l-ispettaturi fl-istadium jinkura©©ini. Imma, g˙alkemm tlift, donnhom inteb˙u li kien g˙ad fadal qatt ma ninsa t-tjubija ta’ dawk in-nies

16 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

li ©rew mieg˙i bl-inkura©©iment tag˙hom. Darb’o˙ra nag˙mel ˙ilti biex nirba˙ u mhux biex ni©ri biss.

Kont naf li quddiemi kelli sfida kwaΩi impossibbli.

“A˙na s-Somali nafu li a˙na differenti mill-kompetituri l-o˙rajn.

G˙amilna ˙ilitna biex nidhru li a˙na b˙alhom. Nafu li anqas biss nersqu lejn il-livell u l-kapaçitajiet tag˙hom. Nafu li m’g˙andniex çans nil˙qu dak il-livell.

Imma g˙alina l-aktar importanti hu li nuru li a˙na u pajjiΩna wkoll g˙andna d-dinjita’ tag˙na!”

Il-vera rebbie˙

Dawn l-atleti (b˙al bosta o˙rajn) ©ew u marru minn Beijing bla ˙add ma nteba˙ bihom jew ta kashom.

Imma huma l-eΩempju tal-veru sens li g˙andu l-Log˙ob Olimpiku. Il-veru rebbie˙ mhux biss min jirba˙ il-midalji, imma min kapaçi jie˙u telfa b’rasu merfug˙a, b’qalb serena u bi tbissima fuq fommu.

U, min jaf, forsi l-fqir u min fil-˙ajja g˙andu kollox kontra tieg˙u, ikun g˙amel l-aqwa reb˙a jekk mhux biss jie˙u sehem, imma jkompli l-©irja sa l-a˙˙ar! G˙al min twieled u g˙ex fil-miΩerja, li ti©i l-ewwel jew l-a˙˙ar ftit tag˙mel differenza. L-aqwa hu li tkompli ti©ri sa l-a˙˙ar!

Jiktbu l-Qarrejja

Grazzi

Grazzi, Missier (Dedika lil Piru Borg li ng˙aqad mal-Mulej fit-22 ta’ Dicembru, 2007) Fuq midba˙ i˙obbha Raddejt im˙abbtek s˙i˙a U l-frott tal-im˙abba kont jiena.

Miftuma minn ˙dan ommi, Kienu dirg˙ajk li rassewni.

Minn fommok l-ewwel bewsiet fuq ˙addejja Ìamriet ja˙arqu nar.

U dmug˙ il-fer˙, ˙asilli wiççi.

Kont çkejkna tarbija U int tajt ˙iltek g˙alija.

Jekk dak iΩ-Ωmien ma fhimtx Tifsir g˙emiltek Kemm g˙araq, qtieg˙ ta’ qalb, Kemm tbatijiet sofrejt Biex jiena ma nbatix Illum li kbirt u sirt naf x’tag˙ti l-˙ajja, Bil-ftit ˙lewwiet u ©arar tal-imrar, Inrodd ˙ajti lil Mulej li kelli lilek.

Grazzi, Pa

G˙aΩiΩ Missier, Permezz ta’ din il-poeΩija nixtieq nirringrazzjak ta’ dak kollu li g˙amilt mieg˙i u ma’ ibni Jurgen tul ˙ajtek kollha. Nirringrazzja lil Missieri tas-sema li tani lilek b˙ala missieri. IΩ-Ωmien jag˙laq il-©rie˙i. Id-dmug˙, in-niket jehda imma tifkira tieg˙ek ma jiç˙adhieli ˙add u lilek minn qalbi ma nwarrbek qatt u qatt.

In˙obbok, Pa Bintek Louise

Wittejtli l-mog˙dijiet u qalbi n˙ossha tikbes, U fommi jixher grazzi -Grazzi tal-fsied li bih fisqejtni, Tal-g˙oΩΩa li biha Ωammejtni, Tal-hena li fiha rabbejtni.

Fuq kollox tal-im˙abba li biha ˙abbejtni.

Ta’ kull ma tajtni, Ta’ kull ma g˙amilt mieg˙i, Ma nehda qatt intenni: Grazzi, grazzi, missier Louise Cefai RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 17

Chiara tfajla b˙all-o˙rajn, imma differenti L-istorja ta’ Chiara Luce (Badano) u l-©enituri tag˙ha

Chiara - tfajla sabi˙a, mimlija ˙ajja u t˙obb l-isport. Però Chiara kellha xi ˙a©a aktar. Kienet t˙obb lil Ìesù b’qalbha kollha.

Omm u missier Chiara, Maria Theresa u Ruggero, kienu ilhom g˙axar snin miΩΩew©in u ma setax ikollhom tfal. Maria Theresa kienet tg˙id, “Dak kollu li ji©rili, nikkunsidrah b˙ala rieda ta’ Alla.

Alla j˙obbni, allura anke dan innuqqas ta’ tfal huwa m˙abba.”

Min-na˙a tieg˙u, Ruggero kien i˙oss nuqqas f’˙ajtu. Darba minnhom Ruggero mar quddiem l-Ewkaristija u t-talba tieg˙u biex jaqla’ l-grazzja li jkollhom l-ulied kienet verament sinçiera tant li xahar wara…

18 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Maria Theresa kellha 37 sena.

Lanqas riedet temmen li fi ˙danha kienet qieg˙da ©©orr tarbija u bilkemm bdiet tg˙idilhom lillqraba. Ruggero kien fer˙an wisq u kien anke jitkellem man-nies fuq “it-tqala tag˙na”! Kien sa˙ansitra jerfa’ lil martu biex itellag˙ha t-tara©.

Kien id-29 ta’Ottubru, 1971, meta twieldet tifla u semmewha Chiara. Kienu mimlija fer˙ u Maria Theresa u Ruggero emmnu li din it-tifla hija qabel kollox bint Alla.

Ftit xhur wara, Maria Theresa kienet ma tifla˙x u, avolja kellha l-g˙ajnuna t’o˙tha, ma xtaqitx t˙alli f’idejn ˙addie˙or ix-xog˙ol delikat ta’ l-ewwel edukazzjoni ta’ bintha. Kienet te˙odha l-knisja u, avolja bintha ma kinitx tifhem wisq, l-omm kienet tirrakkonta lit-tifla stejjer fuq Ìesù u Marija.

Chiara kienet tisma’ ming˙ajr matwaqqaf ‘l ommha. Chiara bdiet tikber f’tifla twajba u ©eneruΩa. Darba, f’ittra li kitbet lil Ìesu fil-kindergarten, talbitu lfejqan tan-nanna Gilda u l-persuni kollha li huma morda.

wisq ©ugarelli u allura stiednet lit-tifla twarrab xi ftit minnhom g˙at-tfal foqra, iΩda Chiara ma riditx. L-omm ma qaltilha xejn u warrbet bil-kwiet. Wara ftit Maria Theresa tisma’ lil Chiara tag˙mel xi ˙sejjes fil-kamra u marret tittawwal, u hemm sabet lit-tifla tg˙id “dan iva, dan le”.

Darba o˙ra meta Chiara kellha erba’ snin, ommha stednitha biex jitolbu flimkien, u Chiara ta’ tifla li kienet, ma riditx. Minflok qabdet tg˙ajjat, Maria Theresa ftakret li qabel xejn Chiara kienet bint Alla, li kien ˙alaqha libera u riedet tirrispettaha. G˙alhekk qaltilha li ser titlob minflokha u bdiet titlob it-talba tal-an©lu t’Alla. Ftit ˙in wara, Maria Theresa semg˙et lil bintha tirrepeti warajha t-talba li kienet qieg˙da titlob. G˙al omm Chiara, din kienet tag˙lima importanti ˙afna g˙ax fehmet li qabel l-edukazzjoni ti©i l-im˙abba.

Ta’ disa’ snin, Chiara kienet mistiedna g˙all-festival Gen 3 li jorganizzaw il-Moviment talFocolare. Hemmhekk iltaqg˙et ma’ l-ideal ta’ dinja mag˙quda g˙all-ewwel darba u xtaqet issir Minn tifla ssir Ωag˙Ωug˙a taf iktar fuqu. Chiara riedet tg˙ix Maria Theresa bniet relazzjoni hekk: b’Ìesù dejjem f’nofsna biex ma’ bintha bbaΩata fuq il-fiduçja fid-dinja jkun hawn l-g˙aqda. u l-im˙abba. Darba Maria Theresa Chiara kompliet tikber u rat li fil-kamra tat-tifla kien hemm tg˙ix b˙al ˙afna adoloxxenti

o˙ra. Kellha l-istudju, il-˙bieb, il-volontarjat, l-isports u affarijiet o˙ra. Il-mumenti ta’ tbatija tag˙ha kienet tipprova toffrihom lil Ìesù. Darba minnhom ma g˙addietx mill-eΩami talMatematika u fl-istess ˙in talbuha takkumpanja xi tfal g˙al attività tal-Focolare f’Ruma. Chiara kienet iddispjaçuta ˙afna dwar l-eΩami, però marret xorta wa˙da takkumpanja lil dawn it-tfal. Minn Ruma hi kitbet lill-©enituri tag˙ha dan il-kliem: “Dan huwa mument importanti ˙afna g˙alija; qed niltaqa’ ma’ Ìesù abbandunat.”

Chiara g˙aΩlet li tg˙ix ˙ajjitha ma’ Ìesù u toffri kull tbatija Ωg˙ira jew kbira lilu.

Jitfaçça l-mard Ta’ 17-il sena, Chiara saret taf li kellha kançer fl-g˙adam, kançer serju u li j©ib u©ig˙. Kif semg˙u l-a˙bar, missierha jg˙id li kien çert li Ìesù kien f’nofshom jag˙tihom il-kura©© biex jaççettawha. Chiara bdiet tid˙ol l-isptar ta’ spiss u bilkemm kienet tistrie˙. Minflok, kienet tqatta’ ˙afna ˙in ma’ tfajla li kienet tbati minn depression.

Kienet timxi mag˙ha fil-kuritur, titkellem mag˙ha u ΩΩommilha kumpanija. Il-©enituri ta’ Chiara kienu jg˙idulha li g˙andha bΩonn tistrie˙, iΩda hi kienet tg˙id li RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 19

til˙aq tistrie˙ wara. Jekk qatt ma’ ltqajt ma’ qaddisa fer˙ana, Chiara kienet Ωgur wa˙da minnhom.

Il-marda tag˙ha kompliet tiggrava u din id-darba hi g˙enet ˙afna lill-©enituri tag˙ha jikbru spiritwalment u jing˙aqdu flimkien. Missierha jg˙id li “filmarda rajna id Alla; skoprejt tifla ©dida. Ir-relazzjoni li Chiara kellha ma’ Ìesù g˙enitna nag˙mlu passi interjuri neçessarji. Kienet tg˙addilna ˙afna serenità. Chiara kienet marida ˙afna, imma ma

20 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

ddisprajniex g˙ax fiha kien hemm dejjem Ìesù. Darba minnhom g˙amilna mument ta’ riflessjoni flimkien u Chiara qaltilna li meta jkollna l-preΩenza ta’ Ìesù f’nofsna, nkunu l-aktar familja fer˙ana tad-dinja! U dakinhar bil-lejl qabdet tkanta u bdejna nibΩg˙u li se tqajjem lill-©irien, imma jien ˙allejtha tkanta.”

Chiara messet qalb it-tobba li kienu jie˙du ˙siebha. Kienet ferri˙ija u bi spirtu sabi˙. Fla˙˙ar ma riditx tie˙u l-morfina g˙all-u©ig˙ kbir li kellha. Chiara qalet: “L-unika ˙a©a li g˙andi x’noffri lil Ìesù huwa dan lu©ig˙ u jekk ma nibqax f’sensija, x’sens g˙andha ˙ajti?”. Darba o˙ra kellha tibqa’ g˙al tlett ijiem ma ççaqlaqx subg˙ajha g˙ax kienet qieg˙da tie˙u l-mediçina minn labra Ωg˙ira fil-polz ta’ idha. Lil ommha qaltilha: “Din hija prova Ωg˙ira.

Anke jekk qieg˙da nwe©©a’ u nixtieq niççaqlaq, biex neg˙leb it-tentazzjoni niftakar li din hija xewka Ωg˙ira minn ras Ìesù u jien sa ng˙ixha mieg˙u”.

Kienet tbatija kbira g˙al omm u missier Chiara, però flimkien ma’ binthom g˙exu dawn il-mumenti f’g˙aqda flimkien u ma’ Ìesù f’nofshom.

G˙exu wkoll biç-çertezza li Alla huwa m˙abba.

Chiara mietet ta’ 18-il sena.

Il-funeral tag˙ha kien l-isba˙ tie© - kienet il-festa fejn Chiara marret tiltaqa’ mal-g˙arus tag˙ha, Ìesù. Wara li Chiara titla’ s-sema, missierha jg˙id dan il-kliem: “Alla tahielna u Alla ˙adhielna. Ikun imbierek Alla.”

Grupp Appostolat tat-Talb (Marbuta ma’ l-Intenzjoni Ìenerali g˙al Ottubru)

Appostolat tat-Talb IntenzjonijietNovembru 2008 Issie˙eb bint ukoll ma’ l-eluf ta’ Insara mad-dinja kollha li flimkien joffru t-talb tag˙hom skond l-intenzjonijiet li kull xahar il-Papa u l-Isqfijiet jag˙Ωlu. Jekk Alla jisma’ t-talb ta’ wie˙ed jew wa˙da, kemm aktar jisma’ dak tag˙na lkoll flimkien!

Ìenerali: Óalli x-xiehda ta’ m˙abba tal-Qaddisin tqawwi l-Insara jimitaw lil Kristu li ©ie fostna biex jaqdi.

Missjunarja: Biex il-komunitajiet Insara fl-Asja, b’fedeltà s˙i˙a lejn il-Van©elu, isibu modi adatti ta’ kif i˙abbru lil Kristu lil dan il-kontinent.

Isqfijiet: Biex ikun hawn kuxjenza akbar favur l-ambjent naturali li huwa ktieb li jitkellem dwar Alla.

Iç-Çentru ta’ Spiritwalità Injazjana Joffrilek opportunitajiet ta’ formazzjoni Mount St Joseph Retreat House Tar©a Gap, Mosta. Tel:2141 6916

Mulej, kull meta n-niket iΩurni fit-ti©rib, urini l’Inti mieg˙i li tieg˙i Int ˙abib.

Jien naf li jiena midneb li jfittex il-˙elsien mix-xkiel li r-ru˙ itaqqal u jisraq minnha s-sliem.

G˙alkemm madwari n˙ares biex nifhem ftit g˙aliex, jien nibqa’ bla twe©iba f’misteru ming˙ajr qies.

Fi ˙danek

Mulej

It-tama biss sultana f’dal-wied kiebi u mudlam; is-sabar biss fih sura f’dal-vja©© ming˙ajr ser˙an.

Lejk, Sidi, ndur; seddaqni fil-fidi fik, kuljum – iΩ-Ωmien g˙addej, qed joqrob biex ng˙id: ‘Kollox mitmum’.

Geoffrey G. Attard

Nitolbu bl-EvanÌelju (Is-Sibtijiet ta’ matul l-Avvent) Dati: Is-Sibtijiet: 29 ta’ Novembru, 6, 13, u 20 ta’ Diçembru 2008 mill-4.00 sat-8.00p.m.

Imexxu: Fr Alfred Micallef, SJ. u Fr Mario Jaccarini, SJ. Irtir ta’ ‘Weekend’ gÓall-MiÛÛewÌin Il-Weekend huwa okkaΩjoni g˙all-dawk il-koppji miΩΩew©a li jixtiequ j©eddu u jiççelebraw il-weg˙ediet taΩ-Ωwie© tag˙hom. Din hija esperjenza spiritwali b’differenza. Il-Weekend huwa mfassal li jkun kreattiv fejn il-partners jirriflettu u jitolbu flimkien. Ikun hemm ˙in ta’ sharing fi grupp mag˙mul minn 8 koppji. Dan ilWeekend joffri opportunità lill-koppji parteçipanti sabiex jiskopru dejjem aktar l-im˙abba li Alla g˙andu g˙allmiΩΩew©in u l-familji tag˙hom.

Dati: Mill-Ìimg˙a 12 ta’ Diçembru, 2008, fis-6.00 p.m. sal-Óadd 14 ta’ Diçembru, fil-5.00 p.m.

Imexxu: Fr Vince Magri, SJ flimkien ma’ Carmel u Carmen Conti

DAR MANRESA Rabat, G˙awdex. Tel:2155 6635 InÓejju ruÓna biex nilqgÓu lil Dak li Ìej Nixtieq nistiednek biex ti©i ghal dan l-irtir bi t˙ejjija ghaççelebrazzjoni tal-©rajja l-aktar importanti fl-istorja talbniedem, it-Twelid tal-Iben ta’ Alla, il-Feddej. Ejja mhux biex tisma’ tag˙rif ©did iΩda biex titlob, g˙ax fit-talb biss nistg˙u nilqg˙u lill-Mulej Ìesù kif jixraqlu.

Data: Mill-Ìimg˙a, 12 ta’ Diçembru, 2008 fis-7.00 p.m., sal-Óadd, 14 ta’ Diçembru wara l-pranzu.

Imexxi: Fr Victor Degabriele, S.J. RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 21

Bellavista Djarju mill-˙abs ta’ Medellin Columbia

(Kif ˙abbarna se nibdew in©ibu siltiet mid-djarju li Karmenu Duca, Brother ta’ M. Teresa, kiteb meta kien ja˙dem mal-˙absin) MAURICIO - Però, fuq dik l-art mitluqa hemm tieqa bil-˙adid, u mqabbad ma’ dik it-tieqa hemm ra©el, dejjem wa˙du.

L-unika veduta hija l-art mitluqa, kollha Ωibel. G˙ada f’nofsinhar g˙addi minn dawk l-in˙awi, u ˙ares lejn dik it-tieqa, u tbissem.

MAURICIO - L-ewwelnett, emmen fik innifsek li tiswa g˙al xi ˙a©a. u tara kif tiswa. Xejn iΩjed. Pitg˙ada er©a’ g˙addi fl-istess U ta˙sibx li g˙andek bΩonn tag˙mel affarijiet ˙in. Ag˙mel l-istess il-jum ta’ wara u ta’ kbar. Di©à indunajt li ˙afna drabi sa bukkett wara... fjuri jiswa biex issalva ˙ajja. Min jaf, jista’ jkun ISABEL - Ma fhimtx. li g˙andek tbissima affaxxinanti.

MAURICIO - L-ag˙ar diqa ©ewwa l-˙abs Kif tg˙in ˙absi - Parir ta’ ˙abib ISABEL - Nizzik ˙ajr, biss, x’nista’ nag˙mel jien ming˙ajr grazzja ta’ xejn, l-a˙˙ar wa˙da li wasalt, G˙ajejt nisma’ l-istess kantaliena x-xog˙ol. Ma niswa g˙al xejn!

ISABEL - Bis-serjetà temmen li tbissima tiswa hija l-vojt, il-fatt li l-˙in qatt ma jg˙addi.

Meta dak ir-ra©el jinduna li l-miraklu qed g˙al xi ˙a©a? jirrepeti ru˙u u sa˙ansitra l-iljieli jiqsaru, MAURICIO – Min jaf. Qatt g˙addejt millwaqt li ja˙seb, “G˙ada, f’nofsinhar...” parti ta’ wara tal-˙abs?

ISABEL - G˙alfejn? Biçça art mitluqa rnimlija biççiet ta’ ˙adid u Ωibel, 22 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Is-Si©ar Imutu bil-Wieqfa” Casona Alex

L-akbar mistoqsija tibqa’: “X’qed nag˙mel f’dan il-˙abs qalb dawn in-nies, qalb dawn l-ir©iel, qalb dawn id-delinkwenti, qalb dawn iz-Ωg˙aΩag˙ ta’ qattag˙ni?” B˙al Isabel fil-play ta’ Casona, hemm is-sens ta’ inutilità tal-persuni, is-sens ta’ impotenza, is-sens ta’ “x’jiswa dan ix-xog˙ol?”

Mauricio jikkonvinçiha bi tliet argumenti: ippersevera, Ωomm il-˙in, tbissem. Huma tliet affarijiet li jΩommuni ©ewwa Bellavista.

Jum fost l-o˙rajn ma rnexxilix nid˙ol il-˙abs u spiççajt nie˙u kafè ma’ William Arturo, voluntier ie˙or. Kienet l-ewwel darba li tkellimna u b˙al dejjem staqsieni minn fejn jien u x’qieg˙ed nag˙mel il˙abs. We©ibtu li lanqas jien stess ma naf x’qed nag˙mel. Kien l-ewwel persuna li

fehmitni… Qalli: “Aqra l-ktieb ta’ Casona u tifhem x’ qieg˙ed tag˙mel ©ewwa l-˙abs.”

Darba minnhom ©uvni ©ewwa l-˙abs qalli, “Xemx u xita u Karmenu dejjem hawn.” Iva, nemmen li hija lezzjoni indiretta ta’ “impenn.” F’˙abs fejn g˙andek ©uvintur li f’temp ta’ ˙ames snin jista’ jkollhom daqs tliet nisa u l-istess numru ta’ tfal (jekk mhux aktar); fejn g˙andek ©uvintur li l-uniku impenn f’˙ajjithom huwa l-marijuana; fejn l-uniku impenn hu li dejjem de˙lin u ˙er©in il-˙abs; il-fatt li hemm xi ˙add li mhux tal-familja tag˙hom li ta’ kull ©img˙a, darbtejn fil-©img˙a reli©joΩament fiddisg˙a ta’ filg˙odu jasal fil-blokk, huwa xhieda ta’ impenn.

It-tieni ra©uni hija l-˙in. Fil-˙abs kull attività sservi biex “jg˙addi l-˙in”. Il˙absi jmur il-quddies, imur jistudja, imur ja˙dem biex jg˙addi l-˙in malajr. Il-˙in ©ewwa l-˙abs huwa twil, ma jg˙addi qatt. Sa˙ansitra r-ritwal li wie˙ed ipo©©i bilqieg˙da jpejjep marijuana huwa mod kif wie˙ed jg˙addi l-˙in. Ta’ kull xog˙ol jew studju li ˙absi jag˙mel hu intitolat g˙ar-“rebaja”. Jekk ja˙dem jew jistudja jew imur il-gym g˙al xahar s˙i˙, inaqqsulu ˙mistax-il ©urnata ˙abs. Din hi motivazzjoni qawwija wkoll g˙alihom.

G˙all-©uvni fil-˙abs kull Ωjara li jirçievi hija ta’ importanza kbira g˙ax tkisser u tinterrompi r-rutina tal-˙absi. Il-˙absi j˙ossu importanti li xi ˙add “de la calle” (tat-triq) iΩuru b’permess speçjali fost il©img˙a u ja˙li ftit ˙in mieg˙u.

It-tielet ra©uni ta’ Mauricio hija ttbissima. Isabel m’g˙andha tag˙mel xejn speçjali g˙ajr li tg˙addi quddiem il-˙abs u titbissem lill-˙absi. Fil-˙abs m’hemmx

g˙alfejn tag˙mel affarijiet speçjali g˙ajr li tkun preΩenti u tifta˙ widnejk...

Il-preΩenza tieg˙i tfisser ˙afna g˙alija u g˙alihom. Hija preΩenza ta’ ˙abib li jmur iΩur lill-˙abib tieg˙u u li jaqsmu flimkien tama, fer˙, dwejjaq, u ˙afna affarijiet o˙ra li jaqsmu Ωew©t i˙bieb - preΩenza ta’ persuna li tidentifika ru˙ha ma’ kull ˙absi.

Il-punt fejn kul˙add jista’ jifhem lil kul˙add huwa t-tbatija. Meta jiltaqg˙u Ωew© persuni minn oqsma tal-˙ajja differenti jiskopru li t-tnejn g˙andhom xi ˙a©a komuni...

Hija preΩenza ta’ Knisja qrib il-˙absi.

Apparti l-qassis li jid˙ol kuljum u Ωew© sorijiet, jien l-uniku reli©juΩ ra©el li jid˙ol iΩur 5,000 ˙absi ©ewwa Bellavista. Din hija l-Knisja: preΩenza ta’ Missjunarju tal-Karità li jwassal il-messa©© li ˙allitilna Madre TereΩa ta’ Kalkutta Wie˙ed jista’ jikteb volumi s˙a˙ fuq Bellavista; wie˙ed jista’ jmur iΩur il-˙abs kuljum, biss nassi©urakom li qatt ma naslu biex nifhmu d-dinja li ddur ©ewwa Bellavista u dak li jmexxi din id-dinja ©ewwa Bellavista. Bellavista hija kultura apparti mill-kultura ta’ Medellín. Tibda mill-fatt li 90% tal-©uvintur li jo˙or©u mill-˙abs jer©g˙u jid˙lu wara ftit xhur jew snin, ©uvintur li de˙lin u ˙er©in il-˙abs. Il˙abs huwa t-tieni dar tag˙hom. G˙an-nisa tag˙hom iΩ-Ωjara f’Bellavista hija l-˙ar©a ta’ kull nhar ta’ Óadd. Hemm min ibakkar fit-tlieta ta’ filg˙odu biex jid˙ol minn talewwel fit-tmienja ta’ filg˙odu. Bellavista huwa istituzzjoni o˙ra ta’ Medellín b˙alma hi l-Qorti, il-Posta u l-Katidral. Bellavista mhuwiex il-Kordin ta’ Malta li g˙al ˙afna jibqa’ misterjuΩ u mbieg˙ed, g˙ax hija xi ˙a©a ta’ barra minn hawn li jkollok xi

˙add mill-qraba maqful hemm. Óalli nipprova nispjega fuq fuq xi affarijiet biex wie˙ed jifhem ftit, speçjalment çerti kliem u ismijiet li jidhru f’dan id-djarju.

Bellavista nbena fl-1976 biex jilqa’ 1,800 ©uvni. Illum il-©urnata hemm madwar 5,000. Sa sentejn ilu kien hemm aktar minn 6,000 ru˙. Kuljum jid˙ol daqs 20 ˙absi. U hawnhekk ni©u wiçç imb’wiçç mal-ewwel problema kbira: hemm wisq nies. Biss il-˙absi “paisa” (ji©ifieri bniedem minn Medellín) jippreferi jg˙ix f’post iffullat milli jg˙ix 23 sieg˙a ’l bog˙od minn Medellín fejn ma jistax jara lill-mara u lit-tfal.

Rigward struttura fiΩika hemm diversi blokki jew a˙jar “patios” (letteralment tfisser bit˙a). Fost l-akbar patios hemm in-nru 2, 4, 5, u 8. Kull blokk fih 3 sulari u f’kull sular hemm 4 kurituri, kull kuritur fih 5 çelel, u f’kull çella jaf ikollok daqs 20 ru˙. Kull çella suppost tesa’ 8 persuni.

Patio nru. 10 hu apposta g˙al dawk li g˙andhom aktar minn 50 sena; patio nru. 11 qieg˙ed g˙all-pulizija, il-gwardjani u s-suldati. Patio nru. 16, li hu maqtug˙ mill-bini çentrali ta’ Bellavista, jissejja˙ “Maxima Seguridad”. Issa qeg˙din jirran©aw patio nru. 9 biex iservi ta’ çentru tar-rijabilitazzjoni g˙ad-drogati.

Interessanti li f’patio nru. 6, li hu l-uniku patio li m’g˙andux ˙absin, hemm uffiçini, ˙wienet, l-iskola, il-gym, knisja Kattolika li sservi ta’ kollox, knisja Protestanta u grawnd tal-futbol. G˙alkemm fis-”sexta” (patio 6) hemm ˙afna ˙wienet, ma jfisser xejn, g˙aliex f’kull patio hemm diversi ristoranti u ˙wienet ta’ l-ikel, sapun, toothpaste, condoms - minn kollox.

RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 23

Kif di©à semmejt, f’çella ta’ 8 persuni jorqdu mal-20 ru˙. Óabsi li jid˙ol f’Bellavista jkollu jikri jew jixtri l-post fejn ser jorqod. Hawn ftit “barrios” jew kwartieri f’Medellín fejn il-kiri tal-art jiswa aktar millbarrio bl-isem ta’ “Poblado” fejn joqog˙du s-sinjuri. Wie˙ed mill-postijiet g˙aljin hu Bellavista. Il-kiri ta’ flat ©ewwa l-Poblado jista’ jiswa bejn 4 u 6 US$ il-metru kwadru fix-xahar. Óanut ©ewwa “shopping centre” fil-Poblado jista’ jiswa minn 12 sa 15-il dollaru kull metru kwadru fix-xahar. Ìewwa Bellavista Ωew© metri kwadri jiswew bejn 10 u 40 dollaru fix-xahar!

Biss hawn min jixtri l-“camarote”… u ovvjament ifisser li hawn min ibig˙!

“Camarote” b’fann, televixin, radju, u sodda tas-siment jista’ jiswa bejn 500 u 1,000 dollaru. Tip ie˙or ta’ akkommodazzjoni huwa s-“zarzo” jew raff.

L-g˙oli tal-camarote jinqasam fi tnejn u jinbena raff tal-injam b’sellum fuq barra...

Is-“zarzo” huwa ftit akbar minn tebut.

Wasal il-Óadd...

Fl-a˙˙ar wasal il-Óadd, il-©urnata taΩΩjara tan-nisa. Minn ©urnata qabel jibda t-tindif ©enerali tal-patio. Ilma, u ilma, u aktar ilma bis-sapun u og˙rok u ©ib ’il min jog˙rok. Kollha jilbsu l-a˙jar ˙wejje© li g˙andhom, fwie˙a, lotion.

It-tmienja ta’ filg˙odu, sieg˙a ta’ fer˙ g˙al xi w˙ud, u sieg˙a ta’ dulur u dwejjaq g˙al o˙rajn li jistennew u jistennew u ma jaraw lil ˙add ife©© fil-kançell. Ma ji©ux... g˙ax ma g˙andhomx flus g˙al tal-linja, jew g˙ax ma g˙andhomx flus biex jippreparaw ikla ta’ nhar ta’ Óadd g˙all-g˙aΩiΩ tag˙hom li qieg˙ed maqful, jew… nisa li di©à sabu xi ma˙bub ie˙or barra mill˙abs.

Jaslu n-nisa, ommijiet, ˙uthom nisa, u jekk ikun il-Óadd tat-tfal jaslu eluf ta’ tfal. Hernan, wie˙ed mill-gwardjani qalli li darba minnhom il-Óadd g˙addew aktar minn 18,000 ru˙ ©ewwa l-˙abs.

L-G˙axar Kmandamenti tal-Blokk Kull blokk g˙andu l-kmandamenti tieg˙u. Dawn jinkitbu mill-“koordinaturi tal-paçi” li jintg˙aΩlu mill-amministrazzjoni minn fost il-˙absin stess – dawn huma nies li jmexxu anki meta jkunu barra mill-˙abs u l-amministrazzjoni “tinqeda” bihom biex iΩommu l-ordni fost il-˙absin u fl-istess ˙in biex ma jxewxux lil s˙abhom. Il-verità hi li l-amministrazzjoni g˙andha madwar 300 gwardjan maqsumin fuq Ωew© xiftijiet, ji©ifieri mal-150 gwardjan li jridu jla˙˙qu ma xi 5000 ˙absi. F’dan ix-xenarju, ir-rwol tal-koordinaturi tal-paçi huwa fundamentali biex tinΩamm l-ordni.

L-G˙axar Kmandamenti tal-Blokk Nru. 5

1. Qatt tqum bil-buli.

2. Irrispetta n-nisa tal-o˙rajn.

3. T˙awwadx minn ta˙t - tag˙milx kuntrabandu.

4. Irrispetta lil s˙abek.

5. L-irjus tal-˙absin ta’ Blokk 5 m’g˙andhomx prezz.

6. Hawn ©ew tid˙ol il-persuna u mhux ir-reat.

7. Temminx ’il min jg˙idlek li g˙andu l-“˙bieb” li kapaçi jsibuk barra.

8. Meta tikseb il-libertà mill-©did ˙u ˙siebha g˙ax hi teΩor kbir.

9. Ma ne˙dux gost nag˙mlu ˙sara lil ˙addie˙or, imma ma rridu ‘l ˙add jag˙mel ˙sara lilna.

10. Imxi ma’ dawn il-kmandamenti g˙ax hawnhekk m’hawnx dittaturi - hawn ir©iel ta’ paçi A˙na ˙bieb tad-djalogu u g˙edewwa tattradituri!

(Ikompli f’˙ar©a o˙ra)

24 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Ittra ta’ Missier ...lill-qattiel t’ibnu!

Nist˙ajlek tiskanta kif jien, minn daqs tant nies, qieg˙ed niktiblek ittra, imma nitolbok taqraha kollha u ta˙seb fuq dak li qieg˙ed nitolbok. Jien missier dak ir-ra©el li int qtilt. G˙andi xi ˙a©a importanti ˙afna x’ng˙idlek.

Na˙firlek. Na˙firlek b’qalbi kollha. Naf li t˙ossha bi tqila biex temminni imma na˙firlek tassew. Waqt il-proçess fil-qorti, meta int ammettejt li kellek parti fil-qtil ta’ ibni u tlabt ma˙fra, jien ˙firtlek fil-pront minn qalbi. Nittama li temminni u tilqa’ l-ma˙fra tieg˙i.

Imma dan mhux kollox. Nixtieq nag˙millek offerta – irrid nadottak b˙ala ibni. Ibni, li miet, kien ibni l-wa˙dieni, u jien nixtieq issa li inti taqsam ˙ajtek mieg˙i u rridek tiret it-teΩori tieg˙i kollha.

Forsi dan ma jfisser xejn g˙alik jew g˙al ˙addie˙or, imma jien nemmen li lilek jixraqlek. Jien irran©ajt kollox – jekk inti taççetta l-offerta tieg˙i, mhux biss jin˙afirlek id-delitt li g˙amilt imma je˙ilsuk mill-˙abs u mill-kundanna tal-mewt. Hekk issir ibni adottat u l-werriet tal-©id tieg˙i.

Jien naf li din hi offerta riskjuΩa li qieg˙ed nag˙millek. Tista’ ma taççettahiex – imma jien xorta nag˙milhielek. Nifhem kemm tidher ˙a©a stramba li nag˙mel offerta b˙al din lill-qattiel ta’ Ibni. Imma jien g˙andi im˙abba kbira u ma˙fra f’qalbi g˙alik.

Forsi tinkwieta g˙ax tibΩa’ li din xi log˙ba biex inΩommok midjun lejja. Forsi tibΩa’ li xi darba, jekk ter©a’ tiΩbalja, se npattilek ta’ kollox f’daqqa. Serra˙ rasek. Mhux hekk. Jekk na˙firlek g˙all-mewt ta’ ibni, kif nista’ ma na˙firlekx kull nuqqas ie˙or? Jien naf li int qatt ma tista’ tkun perfett, imma m’hemmx g˙alfejn tkun perfett biex in˙obbok. Ûgur li bosta isej˙uli iblah li qieg˙ed nag˙millek din l-offerta. X’jimporta! Kull ma nixtieq ming˙andek hu biss li ssejja˙li Missierek. Fik nara lil ibni, g˙ax f’ibni msallab rajt lilek!

Dejjem tieg˙ek, Missier Ìesù RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 25

Jaf x’qieghed Jaghmel

26 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

“Kollox f’idejn Alla… Hu jaf x’qieg˙ed jag˙mel”. Kliem sempliçi imma li jfisser ˙afna, speçjalment meta ji©i minn fomm soru li ˙ajjitha g˙addietha fl-umiltà u s-sempliçità biex tg˙in lil min hu fil-bΩonn fl-isptar ta’ Cottolengo f’Torino Iktar milli sptar dan hu b˙al villa©© Ωg˙ir li fih jilqa’ mijiet ta’ pazjenti. Óafna minnhom bilfors g˙andhom bΩonn lil xi ˙add ie˙or biex jibqg˙u ˙ajjin.

Nemmen li l-im˙abba u l-paçi li sibt f’Cottolengo g˙andhom l-g˙eruq tag˙hom fil-©eneroΩità kbira ta’ ˙afna nies li lesti li jinsew il-bΩonnijiet tag˙hom biex jg˙inu lil o˙rajn.

F’©imag˙tejn f’Cottolengo tg˙allimt li l-im˙abba kollox, imma biex t˙obb trid tkun lest tinsa lilek innifsek. Dak li jag˙milna Nsara mhux biss li mmorru l-quddies jew nag˙tu l-flus lil min hu fil-bΩonn... In-Nisrani hu dak li ˙ajtu hija tama g˙all-o˙rajn, dak li fil-mumenti diffiçli kapaçi jinduna li qabel ma bata hu kien hemm xi ˙add ie˙or li bata ferm iΩjed fuq salib.

L-iktar ˙a©a li laqtitni kif wasalt Cottolengo kienet is-sens kbir ta’ paçi li ˙assejt. IΩda jkolli nammetti li xorta wa˙da kont g˙adni xi ftit imbeΩΩa’ meta bdejt na˙seb fuq ix-xog˙ol li kelli nag˙mel. Lanqas kont naf x’kelli nistenna. Mill-ewwel ©urnata xog˙ol f’dan l-isptar bdejt nibΩa’ li g˙alxejn kont mort hemm. Bdejt naqta’ qalbi kif se nikkomunika mal-pazjenti b’diΩabilità li kelli na˙dem mag˙hom.

Sinçerament, meta n˙ares lura ninduna li bdejt nag˙mel l-affarijiet bi kbar g˙alxejn. Jekk ˙sibt li kont se nkun xi bniedem speçjali li j©ib il-fer˙ fejn hemm in-niket kont kompletament Ωbaljat. Il-˙ajja sempliçi ta’ Cottolengo g˙allmitni li fil-verita’ kont jien li nieqes mill-paçi u mill-fer˙ u mhux il-pazjenti li kienu qeg˙din fit-tbatija.

G˙all-ewwel ˙assejt b˙al vojt fija g˙ax indunajt li huma kellhom xi ˙a©a li qatt ma kelli jien... Kienu kuntenti b’li g˙andhom - kapaçita’ li fis-soçjetà tal-lum qeg˙din nag˙mlu minn kollox biex inwarrbu. Óloqna sitwazzjoni fejn ming˙alina ma jonqosna xejn imma fil-verità, ˙ajjitna tixbah tuffie˙a sabi˙a minn barra imma li minn ©ewwa ©iet imnawra. Li tie˙u pjaçir bil-©id li g˙andek sabi˙, imma kemm hu isba˙ li tkun fer˙an f’kull çirkostanza ta’ ˙ajtek. Kemm hu isba˙ li ˙ajtek ma tapprezzahiex f’mumenti speçjali biss imma li tapprezzaha anke meta t˙ossok wa˙dek.

Forsi dan li qieg˙ed ng˙id jidher kliem sabi˙ imma li g˙adu fl-arja.

Fl-ewwel ©ranet f’Cottolengo kont nistaqsi lili nnifsi, “Imma dawn in-nies g˙alfejn g˙adhom ˙ajjin? Mhux a˙jar

Network Injazjan taΩ-Ûg˙aΩag˙ forsi jekk ma jibqg˙ux ibatu?” Issa naf kemm ma jag˙milx sens dan il-kliem.

Kieku dawn ma kinux ˙ajjin, kieku ma kontx ninduna kemm il-viΩjoni ta’ ˙ajti kienet imçajpra? Sempliçi tbissima minn wa˙da jew wie˙ed mill-pazjenti kapaçi tkun tag˙lima kbira g˙al kull wie˙ed minna. Jekk kont kapaçi nferra˙ imqar g˙al ftit mumenti lil persuna li tinsab f’tant tbatija, kemm iktar nista’ nferra˙ nies qrib tieg˙i fil-˙ajja ta’ kuljum li g˙andhom l-g˙atx g˙al ftit dawl fil-˙ajja mudlama tag˙hom.

Fil-bidu il-volontarjat jidher challenge qawwi g˙ax jitlob çerti sagrifiççji. Imma nag˙mlu x’nag˙mlu fil-˙ajja dejjem se nbatu xi ftit jew wisq. L-a˙jar g˙aΩla tkun jekk inbatu g˙al dak li verament in˙obbu, dak li jag˙tina skop. Ilvolontarjat hu l-a˙jar mod biex wie˙ed jara çar it-triq ta’ fejn ˙ajtu jridha tasal.

Permezz tieg˙u wie˙ed jifhem xi jfisser t˙obb ming˙ajr ma tistenna xejn lura.

Kemm tkun sabi˙a d-dinja kieku kul˙add jag˙mel hekk!! Ikolli ng˙id li f’Cottolengo sibt il-vera paçi - fejn irçevejt ˙afna iktar milli tajt.

Julian Delicata (student tat-tieni sena tas-Sixth Form, Kulle©© San Alwi©i) RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 27

ssa Volontarju mal-InYgo (in-Network taΩ-Ûg˙aΩag˙ Injazjan) jirrifletti fuq lesperjenza li g˙adu kif g˙amel fil-missjoni fl-Indja, mal-ÌiΩwiti. Il-kittieb huwa student tal-˙ames sena tal-mediçina. Kien wie˙ed fost l-ewwel grupp ta’ volontarji li telg˙u l-Indja din is-sena.

Mhux ˙a niddejjaq ng˙id li qatt ma kelli xi ˙ajra kbira li nΩur l-Asja - wisq anqas l-Indja. U Ωgur ma kontx ˙a nog˙xa bil-fer˙ kieku ©ie xi ˙add jg˙idli biex nitla’ g˙al xahar l-Indja, na˙dem f’dar fejn ixxog˙ol ikun jinvolvi ˙afna ˙in mat-tfal u fejn ma jsirx xog˙ol tan©ibbli imma ˙afna “crafts” g˙at-tfal stess. U biex inkun çar, bqajt ma bdiltx fhemti.

Nista’ pero’ ng˙id biΩ-Ωgur li anqas ewro wie˙ed mill-flus kollha li sewa dan il-vja©© go Raiganj ma kien mo˙li. Forsi kienet is-semplicità u l-˙lewwa ta’ dawk it-tfal li ltqajna mag˙hom; forsi kien il-fatt li meta tajniehom karta u kulur biex ipin©u lanqas biss kienu jafu x’jaqbdu jag˙mlu bihom; forsi kien il-fatt li meta tajniehom tazza luminata x’jixorbu bdew jitkerrhu 28 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

Network Injazjan taΩ-Ûg˙aΩag˙

himt bit-tog˙ma qarsa tag˙ha g˙ax qatt ma kienu daquha qabel; jew g˙ax biss kienu jafu li dik il-˙a©a kies˙a u tant tajba tissejja˙ ©elat… Inkella jaf kienet il-˙arsa ta’ dak it-tifel ta’ erba snin, li g˙all-bidu ˙sibnieh tifla - g˙ax Ωaqqu tant kienet minfuha li s-sorijiet dak inhar kienu libbsuh libsa g˙ax ma kellhomx ˙wejjeg o˙ra li kienu ji©uh. Kienet ˙arsa li qatt ma kont nemmen li nista’ nara fuq wiçç tifel ta’ dik l-eta’ ˙arsa ta’ bniedem li g˙ajja mill-˙ajja li kien qieg˙ed jg˙ix.

Raiganj mhux xi post li s-sbu˙ija tieg˙u tg˙axxqek u milli qalulna s-sorijiet a˙na konna l-ewwel grupp ta’ voluntiera li qatt marru jg˙addu daqxejn Ωmien fit-tul f’dik id-dar tat-tfal li g˙andhom hemm.

Li kellek tfittex fuq Google dwaru, forsi issib xi Ωew© pa©ni; u wa˙da minnhom Ωgur tkun dwar il-”Wildlife Sanctuary” li g˙andhom, li baΩikament qisu il-Buskett - ˙lief li m’hemmx kaççaturi.

G˙all-Lonely Planet East India, Raiganj anqas ˙aqqu linja wa˙da, pero’ Ωgur li lili g˙allimni ˙afna dwar dak li verament

hu ta’ valur fil-˙ajja. Dan hu dak li ma nsibx kelma wa˙da biex niddiskrevih.

Kulma naf hu li ma tistax tixtrih bil-flus u li f’postijiet b˙al dawn, fejn m’hemm xejn ta’ interess g˙ad-dinja mg˙a©©la li ng˙ixu fiha a˙na, tinduna verament x’inhu.

Na˙seb g˙adu kmieni wisq biex ng˙id biç-çert x’se tkun dik it-tifkira li l-iΩjed tibqa’ mieg˙i minn dal-vja©©.

Jaf tkun dik is-semplicità ta’ dawk it-tfal li jikkuntentaw ru˙hom ‘bix-xejn’.

Dak li naf hu li issa fhimt verament xi tfisser meta rajt da˙ka liema b˙ala li xeg˙let wiçç dak it-tifel fl-a˙˙ar sig˙at li g˙addejna hemm. Min jaf? IΩ-Ωmien biss g˙ad jag˙tina parir…

Jean Paul Mangion

Trid tagÓmel volontarjat mal-ÌiÛwiti f’pajjiÛi fqar?

L-Inygo qieg˙ed ja˙seb jorganiΩΩa xog˙ol volontarju fit-tul (minn sitt xhur sa sena) fl-Indja, fil-Kenja, fiç-Chile u fl-Etjopja. Min hu interessat jista’ jiktbilna fuq inygo@jesuit.org.mt jew içempel lil Fr. Jimmy Bartolo, s.j. fuq 99281101 jew INYGO OFFICE, Dar. P.M.Magri, s.j., Mons. Carmelo Zammit Str., Msida MSD2020.

Volontarji Maltin mat-tfal Indjani li marri jg˙inu RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 29

Hdejn il-Bahar

30 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

L-arja kienet mimlija du˙˙an u l-˙ornijiet ma kienu jaqtg˙u xejn.

Kien hemm massa ta’ nies mitlufin, fer˙ana, jippassi©©aw. Il-bejjieg˙a kienu l-˙in kollu jg˙ajtu. It-tfal kienu jaqbΩu bil-fer˙. Xi koppji kienu mitlufin fid-dinja tag˙hom tal-im˙abba. Óadd ma kien qed jag˙ti kas ta’ ra©el li kien bilqieg˙da wa˙du fuq il-blat. In-natura biss kienet siekta u hi biss kienet qieg˙da ΩΩommlu kumpanija.

Kien qieg˙ed i˙ares kwiet lejn ixxemx nieΩla u jammira l-isfumaturi tal-kuluri madwarha. Donnhom il-kuluri kienu qeg˙din ikellmuh.

Il-mew© kien i˙abbat bil-mod mal-blat biex ma jfixklux. Kollox kien qisu qieg˙ed ikellmu. Kollha kellhom il-vuçi tag˙ha; kienet tidher fihom kollha, kien hemm anki r-ri˙a tfu˙ tag˙ha u l-fer˙ tag˙ha ©ewwa fihom. Mitluf f’dawn il-˙sibijiet beda triqtu lejn id-dar battala tieg˙u. Dak inhar qalbu kienet imfawra b’fer˙ u sodisfazzjoni speçjali.

Steven kien twieled f’familja sinjura. Il-©enituri tieg˙u kienu in©iniera u kien jidher çar li hu kien wiret it-talenti tag˙hom. Ommu kienet mietet Ωg˙ira u missieru kien ifittex li jikkonsla bix-xog˙ol. Kien bravu ˙afna fl-isport u anki fl-istudju.

S˙abu kienu jg˙iru g˙alih min˙abba l-pocket money li kien ikollu. Kellu kull ma ried - flus, log˙ob, ˙elu u ˙wejje©, imma ma kellux im˙abba.

Steven kien wa˙du ming˙ajr ˙bieb. Kien imrobbi Kattoliku imma l-aktar li kien jasal kien li jmur, bla ˙e©©a, il-Quddiesa tal-Óadd. Kien jag˙ti l-impressjoni li kien sod u superjuri imma, fil-verità, kollox kien faççata minn barra. Kellu ˙afna nies madwaru imma ma kienx i˙oss li xi ˙add kellu ra©uni g˙aliex kellu j˙obbu.

Steven kompla l-iskola u da˙al l-Università. L-industrija tal-kompjuters kienet qed tfittex l-a˙jar im˙u˙, g˙alhekk malajr sab ru˙u fil-kors talComputer Engineering. Kienet deçiΩjoni li bidlitlu ˙ajtu g˙aliex kien hemm li ltaqa’ mag˙ha.

Kien jiftakar çar l-ewwel darba li da˙al fil-klassi. Kien stag˙©eb meta ra li kien hemm tfajla wa˙da ma’ dawk il-©uvintur kollha fil-kors. Meta bdew il-lezzjonijiet malajr induna kemm kienet brava. Kienet tilbes sempliçi u ma tantx kienet ˙elwa imma ma setax jaqla’ g˙ajnejh minn fuqha. Hi ma tatx kasu u tg˙idx kemm we©©g˙etu din il-˙a©a.

Steven beda jobg˙odha u jobg˙od lilu nnifsu g˙aliex ma kienx kapaçi jintroduçi lilu nnifsu lilha.

Darba minnhom Steven wasal kmieni u stag˙©eb meta raha hemm quddiemu. Aktar stag˙©eb meta nduna li kienet qieg˙da tipprova ΩΩomm milli tibki. Qatt qabel ma kien raha tibki. Qalbu ng˙afset meta raha hekk.

Resaq lejha u bil-mod po©©a idu fuq spallejha. Forsi dak il-˙in dak li kellha bΩonn. Infaqg˙et tibki u tolfoq u bdiet tirrakkuntalu l-istorja tag˙ha. L-g˙arus

li kienet ilha mieg˙u g˙al erba’ snin kien bidilha ma’ xi ˙add ie˙or. L-istess dispjaçir li ˙ass hu stess ©ieg˙lu jersaq lejha.

Kif kien qieg˙ed i˙ares lejha, ja˙bi r-rabja u d-dwejjaq, ma setax ma jarax kemm kienet sabi˙a. Wara ftit ©iet f’tag˙ha u Steven mexa mag˙ha lejn il-canteen. Waqt li xorbu l-kafé saru jafu lil xulxin. Dan kien il-bidu ta’ ˙biberija kif ukoll ta’ storja ta’ m˙abba. Ìurnata minnhom qabad u telaq lejn l-uffiççju tag˙ha u, quddiem s˙abha, talabha tiΩΩew©u. Hi mill-ewwel qaltlu iva u, wara li ΩΩew©u, kellhom qamar il-g˙asel sabi˙. Imma, wara, l-affarijiet inbidlu.

Steven xtaq it-tfal. Hu ried jag˙ti lil ibnu dak li hu qatt ma kellu. Hi, minna˙a l-o˙ra, riedet tkompli bil-karriera tag˙ha. Ftit kienu jiltaqg˙u d-dar min˙abba l-pressjoni tax-xog˙ol. Jekk kienu jiltaqg˙u kienu jispiççaw jillitikaw.

Dawk li kienu wieg˙du li jibqg˙u fidili lejn xulxin g˙al g˙omorhom kollu u li g˙amlu tant stqarrijiet sbie˙ ta’ m˙abba kienu, issa, lanqas jissaportu joqog˙du fl-istess kamra.

Hi bdiet tg˙id li Steven kien qieg˙ed jittradiha u l-kwistjoni spiççat billi ttnejn qablu li Ω-Ωwie© hu impossibli u li l-im˙abba ta’ bejniethom kienet mietet.

Il-karti tad-divorzju kienu lesti. Steven kien xurban meta kien qieg˙ed isuq biex imur g˙and l-avukat u l-karozza tieg˙u ˙abtet ma’ çint li kien jifred it-triq. Intilef minn sensih. Spiçça l-isptar.

Hi ©iet u ratu f’dak l-istat. Kienet hi li ffirmat il-karti. It-tobba ma tantx ittamawha imma qalulha li kellu bΩonnha. Steven ma kellu lil ˙add aktar ˙liefha. Insiet il-kwistjonijiet Ωg˙ar li kellhom u daret bih bis-s˙i˙. Steven kien sar qisu tifel Ωg˙ir li trid tag˙millu kollox int. Wara xahar, it-tobba qalu li kellhom riΩultati tajbin u Steven seta’ jmur id-dar. Ìabitu lura d-dar u g˙amlet minn kollox biex tara li ma kien jonqsu xejn.

Telqet ix-xog˙ol li kellha u ddedikat ˙ajjitha kollha kemm hi g˙alih. Naqra naqra Steve ˙a sa˙˙tu. It-tobba qalu li kien miraklu u hu kien jaf li kien bis-sa˙˙a tag˙ha. Steven beda jittama f’˙ajja ©dida mag˙ha. L-im˙abba li kienet mietet re©g˙et bdiet tie˙u l-˙ajja u, sena eΩatt wara l-inçident, Steven re©a’ talabha tkun martu. Din id-darba kien hu li kellu d-dmug˙ f’g˙ajnejh.

Wara g˙axar snin fer˙anin fil-˙ajja miΩΩew©a, re©g˙et faqqg˙et disgrazzja o˙ra. Hi kellha kançer li kien infirxilha.

Ma kellhiex wisq tama. Óadd ma seta’ jg˙inha, la l-mediçina u lanqas operazzjoni. Steven ma qatax qalbu u beda jitlob, g˙alkemm g˙al snin twal kien ilu li nesa ‘l Alla. Peress li kienet t˙obb il-ba˙ar kien je˙odha hemm.

Kien jag˙mel minn kollox biex l-a˙˙ar ©ranet ta’ ˙ajjitha jkunu speçjali.

Baqg˙et sejra lura u darba, meta kienu ˙dejn il-ba˙ar, marret tiltaqa’ ma’ Dak li taha l-˙ajja.

RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 31

KONKORS ESPERJENZI u NOVELLI 2009 DIN IS-SENA WKOLL QED NISTIEDNU LILL-QARREJJA JIKTBU NOVELLI, STEJJER U ESPERJENZI BIEX INÌIBUHOM FIL-MAGAZIN TAGÓNA. Ikteb xi ESPERJENZA li inti jew xi ˙add li taf g˙adda minnha.

Kondizzjonijiet biex tie˙u sehem 1. L-Esperjenza jew in-Novella trid tkun ori©inali u ma tkunx dehret f’rivista o˙ra f’Malta u G˙awdex

• L-Esperjenza trid turi xi valur poΩittiv jew uman biex twassal messa©© ta’ fara©, appo©©, u kura©© li min jaqraha. 2. Dak li tikteb g˙andu jintbag˙at, jew • Flok issemmi l-ismijiet veri ta’ persuni ittajpjat. jew preferibbilment fuq diskett. jew postijiet, uΩa ismijiet o˙ra.

3. Isem il-kittieb/a m’g˙andu jidher imkien Is-su©©ett tan-NOVELLA jista’ jintg˙aΩel minn wie˙ed minn dawn l-oqsma:

• Il-paçi tal-qalb • Il-ma˙fra • Il-vokazzjoni • Il-volontarjat • It-tfal • Il-˙elsien mid-drogi jew xi vizzju • L-ambjent • Ir-relazzjonijiet bejn il-©enituri u l-ulied • Ix-xju˙ija • Rispett lejn persuni ta’ reli©jon jew nazzjonalità differenti • Xi tag˙lima kbira li ˙adt mill-˙ajja • Kif tg˙ix it-tbatija b’mod poΩittiv • Xi valur poΩittiv ie˙or Il-Perspettiva tan-Novella trid tkun wa˙da li tag˙ti kura©© u ispirazzjoni u li tirrifletti l-valuri tal-Van©elu.

It-TUL ta’ l-Esperjenza jew tan-Novella g˙andu jkun ta’ bejn id-900 u l-1,000 kelma u mhux iktar.

32 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

ma’ l-Esperjenza jew in-Novella, iΩda g˙andu jing˙ata biss nom-de-plume.

4. In-numru tal-kliem g˙andu jidher fittmien l-Esperjenza jew in-Novella.

5. Indirizza l-kitba u / jew id-diskett tieg˙ek lil: Konkors Esperjenzi u Novelli 2008 RM 2000 - Lill Óbiebna 78, Marquis Scicluna Str, Naxxar, NXR 2067 6.

F’envelop ie˙or ibg˙at: • In-nom-de-plume • Ismek u kunjomok • L-indirizz bil-kodiçi postali

•

Jekk il-kitba hiex Esperjenza jew novella

7. Kull Esperjenza jew Novella li tintbag˙at g˙all-Konkors tibqa’ proprjetà ta’ RM 2000 Lil Óbiebna u tista’ ti©i ppublikata.

8. L-Esperjenzi jew in-Novelli ji©u eΩaminati minn bord li d-deçiΩjoni tieg˙u titqies finali.

9. Wie˙ed jew iktar mill-premjijiet jistg˙u ma jing˙atawx jekk l-Esperjenzi jew inNovelli ma jil˙qux il-livell mixtieq.

10. Id-data tal-g˙eluq biex jaslu l-Esperjenzi jew in-Novelli hi l-31 ta’ Jannar, 2009

Premjijiet

L-Ewwel: E60 It-Tieni: E35 It-Tielet: E25

Il-Premjijiet ikunu book tokens li jistg˙u jissarrfu fil-Librerija Preca, il-Blata l-Bajda.

RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 33

Carpet Zone ©entilment joffri Dirt Controller b˙ala rigal g˙ar-rebbie˙/a tal-Crossword Puzzle

Tisliba NOVEMBRU Mimdudin: 1. Ine˙˙i t-trab mill-art (6); 4. Dan jg˙in fil-qadi u l-façendi (6); 7. Dan Ωgur li mhux xi o©©ett ta’ kafkaf (3); 8. Ji©bor fiha s-sagristan (6); 9. NiΩΩel xi ˙a©a minn dak li ntqal (6); 10. Dan ©ie maqtul minn Kajin (4); 12. D˙ul u ______ (minn fejn to˙ro©) (4); 14. Residenza (3); 15. Isem imqassar jew l-a˙˙ar tlieta ta’ ÌiuΩeppina (3); 16. L-______ tal-Ìetsemani (3); 18. UΩa g˙ajnejk (3); 20. To˙ro© mill-Vulkan (4); 21. Il-kuntrarju ta’ ˙afna (4); 24. Indawwar il-˙abel ma’ xi ˙a©a (6); 25. Dawn l-a©enti ja˙dmu kontra pajjiΩhom (6); 26. Issibu fil-karti tal-log˙ob (3); 27. G˙asafar (anna gramma ta’ T. Welta) (6); 28. Il-mara tar-Re (6);

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ Ottubru 2008, hu Mr M Falzon, Gudja IMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-Lil Óbiena, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar, NXR 2067.

It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar.

Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000. Tinsiex tikteb l-ammont bl-Ewro u tiffirma ˙dejn kull bidla li tag˙mel fuq iç-çekk.

Disinn • Outlook Coop

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek lill-benefatturi u ’l-˙bieb tag˙na mejtin

34 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna

In-Naxxar Bro. Nikola Vassallo, SJ L-G˙asri Mario Zammit

Óu Fr Ìi©i, SJ In-Naxxar Jane Spiteri, O˙t Br Michael, SJ

u l-mejjet Br. Joe, SJ BiΩebbu©a Victor Grech Il-Birgu Giovanna Delmar

Raymond Tabone Floriana Evelyn Pearson Victoria Gozo Anthony Xuereb

Weqfin: 1. Tipprova taqbad il-˙ut (6); 2. Farrak (6); 3. Biddel il-kulur g˙al lewn il-lelluxa (forsi beΩΩieg˙a) (4); 4. Ûmien (4); 5. Twe©©a gravi (6); 6. Po©©a kollox f’postu (6); 11. Din tag˙tina l-˙alib (5); 13. Dawn je˙duhom dawk li veru jist˙oqqilhom (5); 16. PajjiΩ l-OlandiΩi (6); 17. TniΩΩlu d-dg˙ajsa l-ba˙ar (6); 18. Narawhom fuq il-palk (6); 19. Ìibed (l-attrazzjoni) lejh (6); 22. Wie˙ed mill-Uniti tal-Amerika forsi (4); 23. L-inizjali ta’ jew kif kienet mag˙rufa r-Russja (4);

TWEÌIBA TAT-TISLIBA OTTUBRU 2008 MIMDUDIN: 1. Tletin; 4. Iqerru; 7. Dun; 8. Nsejtu; 9. Sie˙bi; 10. Osta; 12. Çatt; 14 u 15. Stilla; 16. Ati; 18. Ajk; 20.

Nisa; 21. Arti; 24.I˙obba ; 25. Attakk; 26. Jum; 27. Indjan; 28. AvΩata.

WEQFIN: 1. Tonqos; 2. Eletti; 3 u 16 mimduda. Ndurati; 4. Insa; 5. Ra˙˙al; 6.

Umilta; 11. Stati; 13. Tlajt; 16. Antiki; 17. Issodd; 18. Armata; 19. Kikkra; 22.

Tajn; 23. Óama.

BIEX IÌÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK U TgÓin FIL-ÓIDMA TAL-ÌiÛwiti Ibg˙at ismek, indirizz u telefon flimkien mal-˙las g˙all-abbonament tieg˙ek fl-indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien 04.66 (Lm2) ta’ l-abbonament regolari. Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA: Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar.

G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibg˙atu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament.

Biex i©©edded

Biex i©©edded

PERMEZZ TAL-MOBILE

PERMEZZ TAT-TELEFON

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

ATTARD

BALZAN BAÓRIJA BIRKIRKARA BIRÛEBBUGIA BURMARRAD BUSKETT DINGLI FGURA FLORIANA GÓARGÓUR GÓAXAQ

GUDJA GÛIRA KIRKOP LUQA MANIKATA MÌARR MOSTA

MQABBA MSIDA NAXXAR QORMI

RABAT SAFI

50618916 jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e6.99 50619210 jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e11.66 (li minnhom e0.70 (30ç) jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

(li minnhom e1.16 (30ç) jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

Lm3 Lm5

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidiriz u l-kodiçi postali. Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb: ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA. G˙al kull tag˙rif: RM-LIL ÓBIEBNA c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna In‐Naxxar NXR 2067 Tel: 2141 2606 • Mobile: 7982 6899 Email: rmlh@jesuit.org.mt

2141 8028 2141 8031 2149 2288 2145 9135 2149 2578 2165 4518 2158 1122 2145 6227 2145 2859 2180 2021 2124 2230 2143 1177 2189 8052 2189 2005 2169 6336 2133 5231 2164 2144 2189 5174 2157 6769 2157 4658 2143 3769 2143 3835 2168 3070 2123 8804 2141 1859 2148 7282 2149 4097 2145 6824 2167 6824

SENGLEA SIÌÌIEWI

SLIEMA STA LUÇIJA ST. JULIAN’S ST PAUL’S BAY TARXIEN XGÓAJRA ÛABBAR ÛEBBIEGÓ ÛEBBUÌ

ÛEJTUN ÛURRIEQ

GÓAWDEX GÓASRI GÓAJNSIELEM MUNXAR NADUR QALA SAN LAWRENZ VICTORIA

XAGÓRA XEWKIJA ÛEBBUÌ

2169 0019 2146 1377 2146 4804 2133 2375 2189 6093 2133 6914 2157 1854 2189 7312 2169 0769 2166 6267 2157 5652 2146 7453 2145 0651 2167 5009 2164 9680 2168 2143 2155 2613 2155 5518 2155 4621 2155 2206 2156 4206 2155 6355 2155 4088 2155 6487 2155 3477 2155 1329 2155 1135

Jekk tibg˙at çekk, importanti li tiktbu f’Euro u mhux f’Liri Maltin. Inkella ma jissarrafx

RM2000 Lil-Óbiebna • NOVEMBRU 2008 35

BETHLEHEM 2008

Ir-Rahal fejn twieled Gesù... Illum imdawwar b’hajt tal-biza’

Dan il-˙ajt inbena min˙abba l-vjolenza u l-attakki terroristi bejn il-Palestinjani u l-Lhud

Il-ftit insara li baqa’ qed ja˙arbu... ifittxu l-paçi x’imkien ie˙or Trid tg˙inhom isibuha billi jaqalg˙u g˙ixien xieraq?

Dan il-Milied ixtri o©©ett mag˙mul bl-idejn minn Bethlehem. Rigal sabi˙ g˙al min t˙obb. G˙ixien g˙al min ja˙dem dawn l-o©©etti mill-injam taΩ-Ωebbu©. Fl-istess ˙in tkun qed tg˙in il-˙idma tal-ÌiΩwiti Maltin.

1

2 Sagra familja (16X8cm) Prezz: e15

Slaleb jintlibsu (10X15cm) Prezz: e1-il wie˙ed

5 Salib (9X9cm) Prezz: e4

3 Ornament jiddendel (11X6.5cm) Prezz: e4

6 Presepju (10X9cm) Prezz: e6

4 Kuruni tar-RuΩarju 10 posti: e2 • Posta wa˙da: e1

7 Set i©mla (20X8cm) Prezz: e10

8 Ornament jiddendel (7X5cm) Prezz: e1

Jekk tixtieq tordna ikteb: EDITUR RM2000 LIL ÓBIEBNA, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 2607 Çempel 2141 2606 u SMS fuq 7982 6899 • Email: rmlh@jesuit.org.mt

36 NOVEMBRU 2008 • RM2000 Lil-Óbiebna jew