2010-08 Ottubru

Ma˙ru© mill‐ÌiΩwiti Maltin • Ottubru 2010 • Sena 61 • Numru 8 • 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar NXR 2607

N E W S P A P E R P O S T

Erfaghni..!

Id-Divorzju Soluzzjoni?

2 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Erfaghni!

Dakinhar, malli d˙alt lura d-dar wara x-xog˙ol, waqt li marti Mary kienet qed taqleb l-ikel, qbadtilha idha u g˙edtilha, “Je˙tie© ng˙idlek xi ˙a©a.” Hi po©©iet bilqieg˙da u bdiet itteftef fl-ikel bil-kwiet. Stajt nara n-niket u l-u©ig˙ f’g˙ajnejha miksura.

Ma kontx naf x’ser naqbad ng˙id, imma kelli ng˙idilha dak li kelli f’mo˙˙i.

“Iddeçidejt li niddivorzja!” Sparajt il-kliem bl-aktar mod kalm li stajt. Hi, donna anqas in˙asdet xejn. Minflok, b’vuçi kalma u kwaΩi ˙elwa, staqsietni, “G˙aliex?”

Ma ridtx jew ma stajtx inwie©eb.

F’daqqa ˙ar©et ir-rabja kollha. Sabbtet l-img˙arfa li kellha f’idha u ˙ar©et g˙ajta fgata, “Int m’intix ra©el!” Dak il-lejl ma tkellimna xejn. Hi g˙addietu tibki.

Kont naf kemm riedet tkun taf x’kien ©ara miΩ-Ωwie© tag˙na. Imma ma stajt nag˙tiha ebda risposta sura ta’nies.

Il-fatt kien li jien kont sirt in˙obb mara o˙ra u ma ridt xejn aktar ˙lief li mmur ng˙ix mag˙ha. Lil marti ma bqajtx in˙obbha. Ma kont in˙oss xejn g˙aliha, ˙lief li kont nit˙assarha xi ftit. Filwaqt li Sharon, il-mara sabi˙a li kont i©©ennint warajha, kienet saret kollox g˙alija.

B’sens qawwi ta’ ˙tija f’qalbi, g˙amilt il-kitba tad-divorzju. Óallejtilha d-dar, il-karozza, tletin fil-mija mill-ishma tal-kumpanija tieg˙i. Meta tajtha l-karti, bilkemm tag˙thom daqqa t’g˙ajn.

Qattg˙athom mitt biçça f’wiççi.

Dik il-mara li qattajt ˙mistax-il sena ta’ ˙ajti mag˙ha, g˙alija issa kienet saret barranija g˙al kollox. Iddispjaçieni g˙as-snin li ˙lejtilha minn ˙ajjitha. Imma ma stajtx ner©a’ lura. Lil Sharon kont sirt in˙obbha b’im˙abba tal-©enn. Anke waqt li kont nit˙assar lil marti mbikkija, f’qalbi bdejt in˙oss li d-deçiΩjoni li niddivorzja bdiet kull mument issir aktar soda u qawwija.

L-g˙ada, meta wasalt lura tard ˙afna wara x-xog˙ol, sibtha tikteb fuq il-mejda tal-kçina. Bla kliem u bla sliem, anqas kilt u mort dritt norqod. Kont sfinit wara ©urnata mimlija emozzjonijiet li kont qattajt ma’ Sharon. F’˙in minnhom,

stenba˙t u rajt lil marti g˙adha qed tikteb fuq il-mejda. Dort in-na˙a l-o˙ra u r©ajt irqadt.

Mary kienet kitbet il-kundizzjonijiet tag˙ha biex niddivorzjaw. Ming˙andi ma riedet xejn ˙lief li nag˙tiha avviΩ ta’ xahar qabel ma niddivorzjaha. Talbitni biss li tul dak ix-xahar nag˙mlu ˙ilitna biex ng˙ixu fid-dar qisu ma kien qed ji©ri xejn. Ir-ra©uni kienet wa˙da: ibni kien wasal g˙all-a˙˙ar eΩamijiet tas-sena u bl-ebda mod ma riedet li nfixkluh bilfirda ta’ bejnietna.

Qbilt mag˙ha fuq dan. Imma Ωiedet ukoll kundizzjoni o˙ra. Fakkritni kif dakinhar tat-tie© tag˙na jien kont erfajtha u ˙adtha f’kamritna wara l-festa tat-tie©. Talbitni li tul dak l-a˙˙ar xahar tag˙na flimkien jien nerfag˙ha u ne˙odha kull filg˙odu mill-kamra tassodda sa ˙dejn il-bieb ta’ barra. F’qalbi g˙edt li veru tilfet rasha. Imma aççettajt il-kundizzjonijiet biex niffranka ˙afna nkwiet fuq flus u affarijiet b˙al dawn.

Meta rrakkontajt kollox lil Sharon tg˙idx kemm da˙ket. B’ton ta’ disprezz g˙al Mary qaltli “Dik qed tag˙mel hekk biex ming˙aliha se ddawwarlek fehmtek. Imma d-divorzju deçiΩ, mhux hekk?”

Minn meta ˙abbartilha d-deçiΩjoni tieg˙i jien u Mary qatt ma kellna kuntatt fiΩiku. G˙alhekk meta fl-ewwel jum erfajtha t-tnejn li a˙na ˙assejna ru˙na skomdi ˙afna u ma konniex nafu kif se naqbdu n©ibu ru˙na. It-tifel tag˙na tg˙idx kemm çapçpilna meta RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 3

rani n©orr lil ommu f’dirg˙ajja. “Ara l-papà qed jerfa’ ’l-mamà!” beda jg˙ajjat waqt li jifra˙ fl-innoçenza tieg˙u. Kliemu kien b˙al daqqa ta’ stallet f’qalbi.

Mill-kamra tas-sodda, g˙as-salott u mbag˙ad sal-bieb ta’ barra. Imxejt b’marti xi g˙axar metri b’kollox. Hi, g˙alqet g˙ajnejha u minn ta˙t l-ilsien qaltli, “Qis li ma tg˙id xejn lit-tifel bid-divorzju.” G˙amiltilha sinjal b’rasi li ftehimna u mbag˙ad, xi ftit im˙awwad minn ©ewwa, niΩΩiltha ˙dejn il-bieb ta’ barra minn fejn marret tistenna l-karozza tal-linja fuq l-istage ta’ faççata tag˙na biex tmur g˙ax-xog˙ol. Jien soqt wa˙di lejn l-uffiççju.

Fit-tieni jum it-tnejn li a˙na konna ftit anqas skomdi b’din il-biçça. Hi serr˙et rasha fuq sidri waqt li kont qed nerfag˙ha u stajt inxomm il-fwie˙a li soltu kienet tag˙mel mal-blouse tag˙˙a.

Qisni rrealizzajt li kont ili Ωmien ma n˙ares lejn din il-mara daqshekk millqrib b’attenzjoni vera. Stajt nara li ma kenitx g˙adha Ωg˙ira. Kien hemm b˙al tikmix ˙afif fil-©enb ta’ g˙ajnejha u xi xag˙ar griΩ kien jittawwal minn bejn ix-xahar folt u qastni tag˙ha. Din kienet il-mara li kienet tatni ˙mistax-il sena minn ˙ajjitha.

Mal-˙ames u s-sitt jum stajt in˙oss li s-sens ta’ intimità bejnietna kien donnu re©a’ nibet u tfaçça. Lil Sharon ma g˙edtilha xejn dwar dan, imma kull ©urnata li kienet tg˙addi kont qed insibha dejjem aktar e˙fef u façli li nerfa’

4 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

lil Mary. Forsi l-eΩerçizzju kien qed isa˙˙a˙li drieg˙i?

Darba filg˙odu kienet qed tfittex liema libsa se tilbes. Ippruvat diversi, imma ma setg˙et issib ebda wa˙da li toqg˙dilha tajjeb. Bi tnehida qalet, “L-ebda libsa m’g˙adha ti©ini…!”

Irrealizzajt kemm Mary kienet g˙olbot u li din kienet ir-ra©uni g˙aliex kont qed in˙ossha e˙fef mis-soltu meta kont nerfag˙ha kull filg˙odu. F’˙in wie˙ed intba˙t li marti kienet ilha ©©orr midfunin f’qalbha tant imrar u u©ig˙ li sa˙˙itha kienet bdiet sejra lura. Óassejt b˙al mew©a ta’ m˙abba tiela’ f’qalbi.

Ersaqt lejha u dawwart idi ma’ spallejha.

Dak il-˙in jitfaçça ibni fil-bieb. “Pa, sara il-˙in li terfa’ lill-Mummy!” G˙alih, li jara lil missieru jerfa’ lil ommu kull filg˙odu, kienet saret parti essenzjali mill-©urnata tieg˙u. Mary g˙amlet sinjal lit-tifel biex jersaq aktar qribna u ˙addnitu wa˙da kbira mag˙ha. Jien ˙arist in-na˙a l-o˙ra. BΩajt li nbiddel id-deçiΩjoni li kont ˙adt fl-a˙˙ar minuta.

Imbag˙ad erfajt lil marti u bdejt miexi biha lejn il-bieb ta’ barra. Idejha kienu mdawrin ma’ g˙onqi bl-aktar mod naturali u ˙afif. Sibt ru˙i qed nag˙fasha aktar mieg˙i, b˙al dakinhar tat-tie©.

Imma l-©isem aktar fra©li u mg˙addam tag˙ha ©abli dieqa kbira.

Fl-a˙˙ar jum tax-xahar miftiehem, malli erfajtha, donni ma stajtx nag˙ti pass wie˙ed biha. Ibni kien di©à telaq g˙all-iskola. G˙afastha aktar mieg˙i u

g˙edtilha li issa ndunajt kemm konna tbeg˙idna dan l-a˙˙ar u tlifna l-intimità li kellna bejnietna. Imbag˙ad, bil-©irja biex ma nkunx tard g˙ax-xog˙ol, d˙alt filkarozza u soqt kemm nifla˙ lejn l-uffiççju.

Malli wasalt mort dritt fl-uffiççju ta’ Sharon, li kienet wa˙da mis-segretarji, saqajja bdew ji©ru donnhom imbeΩΩg˙in li jer©a’ jibdieli. Hi fet˙itli bit-tbissima tas-soltu, imma jien ˙ri©t dak li kelli f’qalbi f’nifs wie˙ed, “Sharon, m’inix se niddivorzja lil Mary!” Hi baqg˙et iççassata lejja. Missitli mo˙˙i b˙allikieku biex tara inix f’sensija. Ne˙˙ejtilha idha minn fuq mo˙˙i u tennejt b’determinazzjoni kbira, “Sharon, jiddispjaçini. Ma rridx niddivorzja. IΩ-Ωwie© tieg˙i mar lura g˙ax ma kontx nag˙ti kas tal-˙wejje© iΩ-Ωg˙ar tal-˙ajja u mhux g˙ax ma bqajtx in˙obb lil Mary. Illum nifhem li matul is-snin ma bqajtx in©orr lil Mary f’qalbi. Kelli nibda ner©a’ nerfag˙ha biex ninduna kemm kienet ilha hemm tistennieni!”

Sharon ma fel˙etx aktar. Tatni daqqa ta’ ˙arta u sabbtet il-bieb tal-uffiççju f’wiççi. Jien inΩilt isfel u r©ajt soqt lura lejn id-dar. Fit-triq waqaft g˙and talfjuri. Staqsewni x’irrid nikteb fuq il-card.

Tbissimt u ktibt, “Nibqa’ nerfg˙ek kuljum sa mal-mewt tifridna!”

Mhux li kieku l-miΩΩew©in iwarrbu t-ta˙bit ta’ kuljum biex isibu ftit ˙in ikunu tassew qrib xulxin. L-intimità tal-qalb hija l-aqwa mediçina g˙all-elf inkwiet li jista’ jifridhom.

Din l-istorja Ìrat veru fil-Ìappun

Dik Fedeltà Waqt xi xog˙lijiet fid-dar tieg˙u, wie˙ed kellu jne˙˙i xi twavel li kien jiksu l-˙ajt. Issa l-˙itan tad-djar ÌappuniΩi jkollhom b˙al vojt bejn it-twavel tag˙hom. Waqt li jaqla’, dal-˙addiem jiskopri gremxula çkejkna mwa˙˙la hemm.

Miskina, waqt li xi ˙add kien qed isammar musmar fil-˙ajt, dan nifed u da˙al eΩatt f’sieq il-gremxula, b’mod li miskina din ma setg˙etx tiççaqlaq aktar. Spiççat isammra minn saqajha. Tg˙idx kemm ˙ass g˙aliha imma kien kurjuΩ biex jara x’kien ©ara minn dik il-gremxula.

Iççekkja l-musmar u skopra li kien ilu msammar hemm xhur kbar, jekk mhux snin. Il-gremxula kienet ilha msammra hemm dak iΩ-Ωmien kollu, mag˙luqa bejn Ωew©t itwavel bla ma tiççaqlaq g˙ax sieqha msammra fl-injam. Kif g˙amlet biex baqg˙et ˙ajja kien misteru kbir.

Waqaf minn xog˙lu biex jifhem x’kien ©ara. Óin

minnhom titfaçça gremxula o˙ra minn na˙a o˙ra ta’ bejn it-twavel. Bdiet riesqa lejn il-gremxula msammra bi ftit ikel f’˙alqha. Bdiet titmag˙ha bl-ikel li ©abitilha. Fehem li tul dan iΩ-Ωmien kollu xi gremxula qalbha tajba kienet titma’ lill-gremxula msammra biex din setg˙et tkompli tg˙ix g˙alkemm miΩmuma pri©uniera bla ma tista’ tiççaqlaq.

Baqa’ msa˙˙ar minn im˙abba daqshekk fidila f’annimal daqshekk çkejken u li jidher li m’g˙andux qalb li t˙oss jew sentimenti b˙alna l-bnedmin.

U a˙na, li nifta˙ru bil-kapaçità li g˙andna li n˙obbu, kemm lesti nibqg˙u fidili lejn xulxin meta l-persuna li n˙obbu tispiçça msammra ma’ salib, ma’ sodda, ma’ diΩabiltà, ma’ dipressjoni, ma’ xju˙ija jew marda? Kieku g˙andna mqar ftit mill-fedeltà ta’ dik il-gremxula, forsi jkollna anqas Ωwi©ijiet u familji li jitfarrku!

RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 5

Il-ÌiΩwita

3

li miet

6 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

L-ewwel darba li Fr Walter Ciszek «miet» kien fl-1947. Dan il-ÌiΩwita Amerikan kien sparixxa fl-1940 ftit wara li rnexxilu jid˙ol bil-mo˙bi fl-Unjoni Sovjetika.

darbiet

«Kont tlabt lil Alla biex jg˙ini, imma Wara seba’ snin ta’ tfittxija u stennija, fil-fond ta’ qalbi, bqajt nemmen li, jekk qrabatu u s˙abu l-Ìizwiti st˙ajluh mejjet nistrie˙ fuq il-˙ila u l-kapaçitajiet tieg˙i, u qatg˙u qalbhom li qatt jer©g˙u stajt nevita kull ti©rib u kull ˙azen. Filjarawh ˙aj. Madanakollu, fl-1955 o˙t fatt, ta’ spiss irringrazzjat lil Alla, g˙ax Walter irçeviet ittra ming˙and ˙uha li ma kontx b˙all-bnedmin l-o˙ra… fiha Walter irrakkonta li matul il-gwerra Kemm kont qed niΩbalja! Il-©urnata li kien ©ie arrestat mill-awtoritaijiet çedejt g˙all-pressjoni tal-awtoritaijiet Sovjetiçi fuq akkuΩi ta’ spjuna©©. Meta, u g˙idtilhom il-gideb kollu li xtaqu tmien snin wara, seta’ sa fl-a˙˙ar imur jisimg˙u, kienet g˙alija ©urnata lura fl-Istati Uniti, ˙afna kienu dawk li ta’ mist˙ija u niket insopportabbli. laqg˙uh b˙ala xi ˙add li kien miet u Madanakollu, bil-mod il-mod u bi re©a’ qam. Fl-1984, Fr. Walter miet fltbatija kbira wasalt biex niskopri età ta’ tmenin sena, imma l-mewta – u l-g˙eruq tal-problema. U r-risposta r-reΩurrezzjoni - li bidlitlu ˙ajtu kienet sibtha f’kelma wa˙da u qasira: se˙˙et snin qabel, fiΩ-Ωmien meta kien JIEN. Iva, g˙ax sa dak il-˙in jinsab pri©unier f’idejn ir-Russi. Fil-fatt, kont ippruvajt nag˙mel kollox l-awtoritaijiet Sovjetiçi kienu konvinti wa˙di… u kont fallejt bl-ikrah. li Walter kien spija tal-Vatikan. U biex Ósibt li nista’ ng˙addi ming˙ajr i©ieg˙luh jistqarr il-˙tija tieg˙u, huma l-g˙ajnuna u l-grazzja t’Alla … u bdew jinterrogawh bla waqfien, ta’ kont fallejt bl-ikrah. Fi kliem ie˙or, indunajt li f’dan il-mument kruçjali kuljum, g˙al sena s˙i˙a. Fl-a˙˙ar, Walter ta’ ˙ajti kont stra˙t biss fuqi nnifsi… u kont fallejt bl-ikrah. ma fela˙x iΩjed u bejn min˙abba l-biΩa’ Kont naf g˙alhekk li Alla kien tassew l-unika tama tieg˙i. Kont naf li dak il-˙in li jitlef ˙ajtu u bejn min˙abba l-g˙ejja kont imsejja˙ biex nintelaq f’idejh u nilqa’ r-rieda tieg˙u. U kien propju dak li li kien qed i˙oss, iddeçieda li jammetti g˙amilt. Óallejt ir-riedni ta’ ˙ajti f’idejh, fdajtlu dak kollu li huwa prezzjuΩ; ilg˙all-akkuzi li kien qed isirulu. Walter preΩent, il-futur u l-passat kollu tieg˙i. jiddeskrivi dan iΩ-Ωmien ta’ ˙ajtu b˙ala Permezz ta’ din id-deçiΩjoni Alla sar g˙alija kollox f’kollox, tant xejn ma seta’ mument mill-iktar koroh u terribli. Flqatt jifridni iΩjed minnu u l-ebda periklu ma baqa’ jbeΩΩag˙ni, g˙ajr il-biΩa’ li ma istess ˙in dan kien ukoll il-mument li fih nibqax fidil g˙all-Kelma tieg˙u. Il-futur, g˙alkemm mimli inçertezzi, fdajtu f’idejh u sar jaf a˙jar lilu nnifsu u lil Alla, mument tlabtu jag˙tini l-qawwa biex nilqa’ bil-fer˙ dak kollu li l-˙ajja kienet ˙a tirriΩervali. li g˙enu jibda ˙ajja ©dida li waslitu Il-passat, inkluΩi l-fallimenti kollha tieg˙i, ma nsejtux imma baqa’ preΩenti f’mo˙˙i biex, matul il-bqija taΩ-Ωmien li qatta’ biex ifakkarni dejjem fid-dg˙ufija tieg˙i u fil-©enn tal-bniedem li jafda biss fih b˙ala ˙absi, beda jxandar b’kura©© kbir innifsu.» il-Bxara t-Tajba fil-kampjijiet tax-xog˙ol tal-Unjoni Sovjetika.

Add name of author at the g˙al g˙omri g˙ax Dan il-kliem jista’ forsi jidher sempliçi u banali. Madanakollu, id-deçiΩjoni li ˙adt dakinhar immarkatni end:- esperjenza Mark Cachia g˙araft li Alla kien ©ie jfittxni fil-miΩerja li kont fiha biex ire©©ag˙ni lura g˙all-˙ajja ta’sjkonverΩjoni; esperjenza ta’ mewt u reΩurrezzjoni.

Fr Wa lt e r Cisze k

Talba ghal sens , ta

Fettilli nfittex ftit dwar il-qaddis San Tumas More (1478 – 1535) peress li fit-22 ta’ Ìunju kienet çelebrata t-tifkira tal-martirju tieg˙u. F’sit talinternet dwar ˙ajjet il-qaddisin, kien hemm miktub li dan il-qaddis, minbarra li hu mag˙ruf g˙al xog˙olijiet kbar b˙al “Utopia”, kien kiteb talba biex il-Mulej itih sens tajjeb ta’ umoriΩmu.

umorizmu

Hu fatt mag˙ruf li dan ir-ra©el tant intelli©enti, li kien sie˙eb ukoll Umanisti kbar ta’ Ωmienu b˙al Desiderius Erasmus, kien qal lill-bojja tieg˙u li kien se ji©©ustizzjah fit-Tower of London: “Biex nitla’ (fuq il-pjattaforma fejn kienet

Talba għal sens ta' umoriżmu

Talba g˙al umoriΩmu Ag˙tini, o Mulej, di©estjoni tajba, u xi ˙a©a wkoll x’niddi©erixxi.

Ag˙tini ©isem b’sa˙˙tu, u l-umoriΩmu me˙tie© biex immantnieh.

Ag˙tini ru˙ sempliçi li taf tapprezza dak kollu li hu tajjeb u li ma titgerrixx malajr malli tiltaqa’ mal-˙aΩen, imma li tkun kapaçi ssib il-mezz ta’ kif tqieg˙ed l-affarijiet lura f’posthom.

Tini ru˙ li ma tafx x’ji©ifieri tixba min˙abba fid-dwejjaq, tgergir, tnehid u lmenti, u lanqas g˙ejja Ωejda, min˙abba f’dik il-˙a©a li tant ittellef li jisimha “Jien”.

Ag˙tini, o Mulej, sens ta’ umoriΩmu tajjeb. Óallini ngawdi l-grazzja li nkun kapaçi nie˙u çajta, li niskopri fil-˙ajja dik it-tikka fer˙, U li nkun kapaçi naqsam dal-fer˙ mal-o˙rajn.

Ammen.

8 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

se tinqatg˙alu rasu) nie˙u ˙sieb jien; il-vja©© lura kompletament f’idejk!”

U fl-a˙˙ar irnexxieli nsib din l-imbierka talba! Óa nirriproduçiha blIngliΩ, peress li din hi l-lingwa ori©inali li biha nkitbet, u naqlibha g˙all-Malti.

M’g˙andix dubju li tag˙mel sens g˙aΩ-Ωminijiet tal-lum minkejja li din inkitbet mal-500 sena ilu! Ta’ min jg˙id

Prayer for Good Humor Grant me, O Lord, good digestion, and also something to digest.

Grant me a healthy body, and the necessary good humor to maintain it.

Grant me a simple soul that knows to treasure all that is good and that doesn’t frighten easily at the sight of evil, but rather finds the means to put things back in their place.

Give me a soul that knows not boredom, grumblings, sighs and laments, nor excess of stress, because of that obstructing thing called “I.” Grant me, O Lord, a sense of good humor.

Allow me the grace to be able to take a joke to discover in life a bit of joy, and to be able to share it with others.

Amen

li San Tumas More (li huwa l-patrun tal-Università ta’ Malta u l-kappella tal-Università hi wkoll dedikata lilu), hu l-qaddis tal-avukati, ma©istrati, im˙allfin, skrivani tal-qrati, familji kbar, familji li adottaw tfal, u familji bi problemi. Fis-sena 2000 il-Papa g˙amlu wkoll il-qaddis patrun tal-politiçi. Dan ©ej mill-fatt li More, iben Ma©istrat, sar avukat u la˙aq fl-og˙la kariga ta’ Ωmienu - Kançillier fil-gvern ta’ Enriku

VIII – kariga legali u politika, kif ukoll kellu erbat itfal, kien jeduka o˙rajn daqslikieku parti minn familtu, u kien jemmen ˙afna l-edukazzjoni indaqs bejn il-bniet u s-subien. Fil-fatt g˙allem il-Latin, il-Grieg u l-Klassiçi lit-tliet ibniet tieg˙u minbarra lit-tifel, li kien iΩ-Ωg˙ir tal-familja.

Jibqa’ mfakkar talli m’aççettax is-supremazija tar-Re fuq il-Knisja Kattolika u li b’hekk, anki wara li

g˙adda ©uri baΩat fuq xhieda falza ta’ Sir Richard Rich, inqatg˙etlu s-sentenza tal-mewt permezz tal-qtug˙ ir-ras. Dan se˙˙ fis-6 ta’ Lulju 1535 u ji©i mfakkar fit-22 ta’ Ìunju flimkien ma’ sie˙bu l-Kardinal Fisher, li b˙alu m’aççettax isSupremazija u nqatg˙etlu rasu fit-Tower of London b’ordni tar-Re. Ta’ min jg˙id San Tumas More u wkoll imfakkar b˙ala qaddis mill-Anglikani.

Mary Muscat RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 9

Min jasal b’©irja g˙al-lectures u eΩatt wara jitlaq lura d-dar... Min jitlajja f’Atriju Vassalli (Quad)... u o˙rajn jistennew il-˙in g˙addej? Imbag˙ad hemm min jiddeçiedi li jinvolvi ru˙u f’attivitajiet o˙ra barra mill-istudji tieg˙u u g˙alhekk j/tid˙ol ©o xi g˙aqda. Jien wa˙da minn dawn tal-a˙˙ar! G˙aΩilt li nqatta’ ˙afna mill-˙in liberu tieg˙i bejn lecture u o˙ra ç-Chaplaincy. Imma ˙afna jsaqsuni: ‘Xi tmur tag˙mel iç-Chaplaincy?’, inkella ‘Fejn qieg˙da ç-Chaplaincy?’, jew a˙jar ‘X’inhi ç-Chaplaincy?’

Xi tmur taghmel

ic-Chaplaincy?

10 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

tipprova tittanta ’l dik u tg˙abbi ’l o˙ra! kappella?!’ Le, mhux ovvja, g˙ax lil Alla Iç-Chaplaincy hija l-komunità li kont ghadni ma sirtx nafu mill-quddisiet n˙olqot madwar il-Kappella. Il-Kappella? Issa ç-çirku ta’ ˙bieb tieg˙i sploda bi kollha li mort f’˙ajti. Imbag˙ad smajt ˙bieb ta’ veru: ˙bieb b’valuri nsara li Dak il-bini b’kappell a˙mar hekk kif bil-‘Week of Guided Prayer’ – opportunità nista’ nitkellem mag˙hom fuq kollox, tid˙ol l-università! F’din il-komunità biex titg˙allem titlob a˙jar permezz ta’ minn studju sa ©rajjiet kurrenti, muΩika sibt ˙bieb bis-sens u n˙ossni tassew utli akkumpanjatur u tie˙u l-˙ajja spiritwali nag˙ti sehmi, iΩda fuq kollox sibt iktar lili u ˙afna su©©etti o˙ra li jolqtu lilna tieg˙ek iktar bis-serjetà. F’salt wie˙ed Ω-Ωg˙aΩag˙. nnifsi u lil Alla. bdew ˙er©in il-mistoqsijiet kollha fuq BiΩ-Ωmien bdejna niltaqg˙u kuljum.

Kont g˙adni die˙la l-università meta il-fidi – ‘Kif ser nisma’ lil Alla?’; ‘Kif ser ç-Chaplaincy bag˙tuli biex immur g˙all- Tg˙iduli: ‘Fejn? Iç-Chaplaincy? Ìo inkun naf li Hu?’; ‘Alla x’jixtieq minni?’ ‘freshers meeting’. Mort... Konna xi erbat kapella?’ Nassigurakom li sejrin Ωmerç!

Forsi ma tafux, però ç-Chaplaincy mhux – u g˙alhekk saqsejt lil Fr. Mike, içi˙bieb, kollha diΩorjentati u mist˙ija Chaplain, biex ikun il-gwida spiritwali kappella biss hemm imma kmamar f’did-dinja ©dida jisimha ‘Università’, tieg˙i. Mill-ewwel aççetta! fejn tista’ tqatta’ ©urnata s˙i˙a tistudja imma mbag˙ad waqt il-laqg˙a ltqajna Minn hemm t˙ajjart nag˙mel irtir wa˙dek, ta˙dem fi gruppi ma’ s˙abek ma’ studenti li di©à g˙addew minn din fis-silenzju. Qatt ma ˙sibt li ser jirnexxieli filwaqt li tieqaf tie˙u té, kafé, hot l-esperjenza u li w˙ud minnhom kienu nag˙mel tlett ijiem ma nitkellimx; sahansitra g˙aΩli l-istess kors tag˙na fis-snin ta’ qabel. Ser˙ulna mo˙˙na, Forsi ma tafux, però ç-Chaplaincy g˙all-ewwel kont na˙sibha xi imma saru wkoll ˙bieb tag˙na u mhux kappella biss hemm imma ˙a©a tal-iffissati jew tal-wannabees qaddisin imma kienet esperjenza konna narawhom an©li ghax kull kmamar fejn tista’ tqatta’ ©urnata tal-©enn. Illum il-©urnata mmur meta kellna bzonnhom dejjem il-quddies g˙ax veru n˙ossha sibnihom. Esperjenza simili kienu s˙i˙a tistudja wa˙dek, ta˙dem ttini l-˙ajja u tg˙ini n˙ares lejn li-student encounters fejn mhux biss fi gruppi ma’ s˙abek il-˙ajja minn lenti iktar poΩittiva. sirt naf lill-istudenti imma l-lecturers Issa Ωmien il-Milied u l-G˙id il-Kbir tal-kors tieg˙i aktar mill-qrib. G˙allerwie˙, fl-a˙˙ar stajt in˙ossni iktar komdu chocolate jew inkella t˙alli l-lunch tieg˙ek niççelebrahom ma’ s˙abi u bil-kreattività tag˙na dawn il-festi litur©içi jie˙du fil-fridge u ssa˙˙nu fil-microwave. Barra nkellimhom wara xi lecture jew jekk sura u sens ©did, tant li a˙na nistg˙u minn hekk il-kmamar iddekorajnihom ninzertahom f’xi kuritur tal-fakultà! a˙na stess bi stil vivaci. L-aktar g˙al qalbi n˙ossuna parti minnhom. Kollox sar Minn dawn l-esperjenzi qtajtha li jag˙mel iktar sens u bdejt nag˙raf iktar però jibqg˙u l-bean bags vera komdi dawn taç-Chaplaincy nies li g˙andhom minn qatt qabel kemm il-Knisja u Kristu xi ˙a©a iktar x’joffru g˙ax verament jafu biex tintefa’ fuqhom u tg˙id kelmtejn huma ˙a©a wa˙da. jew tag˙mel xi laqg˙a. F’Jannar u dak li konna qed ng˙ixu b˙ala studenti.

G˙alija l-università mhux biss post f’Ìunju inqattg˙u ©ranet s˙a˙ nistudjaw Nista’ ng˙id li dan kien biss aperitiv ta’ studju, imma post fejn kbirt b˙ala flimkien u nissapportjaw lil xulxin fiΩu li wara doqt ˙afna iktar esperjenzi. persuna. Nispera li permezz ta’ dak kollu L-ewwel bdejt b’dawk li huma l-aktar ta’ Ωmien ta’ stress. li rçevejt nkun aktar ta’ servizz fil-karriera Imma l-aktar importanti g˙alija gost: night hikes, BBQs u DVD nights! u fil-˙ajja tieg˙i! kienet out li fiç-Chaplaincy sibt lil Alla.

Sibtni a˙jar minn Paceville f’xi barremove crossed words Abigail Darmanin ‘Mhux ovvja!! X’tippretendi fildejjem mal-istess erbg˙a tal-klikka jew G˙al min jixtieq isir jaf aktar fuq iç-Chaplaincy: Tel no: 2340 2341, facebook Chaplaincy Uni u e-mail: chaplaincy@um.edu.mt and contact details of author: Abigail Darmanin 7982 7742 inygocommunications@googlegroups.com RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 11

inkun

MIEGHEK Michael Debono, Ωag˙Ωug˙ li g˙adu kif spiçça l-istudji fl-università, ©ie aççettat biex f’Ottubru ta’ dis-sena jibda n-novizzjat b˙ala ÌiΩwita. Filwaqt li nifir˙u mieg˙u u nawgurawlu ˙ajja ta’ qadi fl-im˙abba u rabta tal-qalb ma’ Ìesù, tlabnih jaqsam mag˙na ftit ˙sibijiet dwar is-sej˙a tieg˙u u dak li tfisser g˙alih. Hawn jg˙idilna kif nibtet u kibret il-vokazzjoni tieg˙u u kif qed i˙ossu lejliet li jibda t-triq twila u sabi˙a biex jing˙ata lil Alla fil-Kumpanija ta’ Ìesù. Inweg˙duh it-talb tag˙na.

“La tibΩax; jien inkun mieg˙ek”. Kien biss permezz ta’ dal-kliem li jien, madwar seba’ snin ilu, stajt nsib il-kura©© u l-fidi biex ng˙id “iva” g˙as-sej˙a li ˙assejt lil Alla jag˙milli waqt rtir.

Ori©inarjament kienet sej˙a ©enerali li ng˙in lil Kristu jie˙u ˙sieb tal-mer˙la, “g˙ax kienu qishom nag˙a© bla rag˙aj” (Mark 6: 34). Din ©iet ççarata u kkonfermata b’˙afna sinjali o˙ra wkoll matul is-snin. U˙ud minn dawn il-konfermi ©ew mir-relazzjonijiet tieg˙i ma’ persuni li ltqajt mag˙hom u meta stajt nag˙raf il-kwalitajiet tal-karattru tieg˙i.

G˙enuni ˙afna d-diretturi spiritwali matul issnin sabiex stajt niççara dak li Alla kien qed jitlob minni, kemm fis-sej˙a ta’ ˙ajti imma wkoll fis-sej˙iet iΩ-Ωg˙ar ta’ kuljum.

MaΩ-Ωmien sirt naf iktar dwar il-ÌiΩwiti u bdejt ninnota kariΩmi fihom li kienu jolqtuni: l-ispiritwalità fil-˙ajja ta’ kuljum u li hija aççessibli g˙al kul˙add, il-˙idma soçjali tag˙hom kemm f’Malta u kif ukoll ‘l hemm 12 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

minn xtutna, l-edukazzjoni s˙i˙a li jag˙tu, il-kollaborazzjoni mal-lajçi. Imma fuq kollox il-fatt li kont n˙ossni komdu mag˙hom urieni li posti kien mal-ÌiΩwiti.

Ovvjament sakemm wasalt s’hawn kien hemm Ωminijiet diffiçli. Kien hemm Ωmien meta tbeg˙idt minn Alla g˙aliex kont ˙assejt li Hu kien qed jara biss il-˙aΩin ta’ ©o fija u li ma kontx qed nag˙mel biΩΩejjed g˙alih.

Kien permezz tad-direttur spiritwali tieghi u tat-talb li mbag˙ad g˙araft li Alla kien, u g˙adu, j˙obbni kif jien, bin-nuqqasijiet tieg˙i. U b˙ali, nag˙raf ukoll li hemm innuqqasijiet fl-o˙rajn, anke fil-ÌiΩwiti. IΩda Alla jinqeda b’dak li a˙na g˙at-tkattir ta’ m˙abbtu.

Ma nistax ma nsemmix l-importanza tat-talb kuljum sabiex ir-relazzjoni tieg˙i ma’ Alla setg˙et timmatura matul is-snin.

Nemmen li b˙alma je˙tie© li jkun hemm komunikazzjoni tajba bejn ra©el u mara biex ir-relazzjoni tag˙hom tissa˙˙a˙, hekk

ukoll kull min irid relazzjoni intima m’Alla importanti li jkellmu u jag˙ti çans li Hu jkellmu fit-talb. Barra l-uΩu tal-Bibbja, dan l-a˙˙ar qed niskopri kemm hu effettiv wkoll l-g˙odda (li jis˙aq ˙afna fuqu Sant’ Injazju) tal-awareness examen, jew l-eΩami talkuxjenza, biex nara kif Alla qed ja˙dem fija u fir-relazzjonijiet tieg˙i fil-˙ajja ta’ kuljum.

Matul is-snin kelli l-opportunità wkoll nara b’g˙ajnejja x’faqar materjali u soçjali jeΩisti fil-pajjiΩi ©irien tag˙na kif ukoll f’pajjiΩna stess!. Dawn kienu esperjenzi li ©eg˙luni nirrealiΩΩa kemm jien xxurtjat li kuljum nsib x’niekol u li twelidt f’familja eΩemplari u ta’ valuri. F’esperjenzi o˙ra rrealiΩΩajt kemm g˙andi nirringrazzja lil Alla li twelidt f’ambjent nisrani u li tani l-grazzja li nsir nafu u li nemmen fih. Ûew© ÌiΩwiti li dan l-a˙˙ar qed nsib ispirazzjoni kbira fihom huma Alberto Hurtado u Pedro Arrupe, nies qaddisa li g˙exu fis-seklu l-ie˙or. Nammira l-©lieda

tag˙hom favur il-©ustizzja soçjali, u li pperseveraw minkejja il-kritika li rçevew.

Personalment in˙oss wkoll id-dmir li ng˙arraf lis-soçjetà kemm rridu nie˙du ˙sieb ta’ l-unika dinja li g˙andna, mhux biss g˙ax Alla kkmanda lill-bniedem biex “ja˙dem u j˙ares” id-dinja (Ìenesi 2:15), imma wkoll b’rispett lejn sa˙˙itna u lejn dawk li ©ejjin warajna. Nittama ˙afna li l-istudji li g˙amilt fil-fiΩika u l-matematika f’dawn l-a˙˙ar erba’ snin jkunu utli g˙al dan il-g˙an. Óafna nies jibqg˙u skantati kemm hi twila il-formazzjoni ta’ ÌiΩwita. Però naf li g˙alkemm mhix qasira, hija ser tiffurmani sew mhux biss fl-istudji imma wkoll fl-aspett appostoliku u spiritwali, fost o˙rajn. Naf ukoll li Ω-Ωmien itir, speçjalment meta nkunu qed nag˙mlu affarijiet li jog˙©buna!

Issa li ser nibda il-formazzjoni b’mod s˙i˙ fi ˙dan il-Kumpanija naf li se jkun hemm xi sfidi. Çert li l-fatt li l-ma©©oranza tal-formazzjoni ssir f’pajjiΩi barranin ˙a tkun esperjenza li tkabbarni.

NirrealiΩΩa però li ser in˙oss in-nuqqas ta’ familti u tal-˙bieb li dejjem kienu ta’ sostenn g˙alija. Madankollu nemmen li Alla ser jipprovdi nies li jag˙tuni l-g˙ajnuna f’kull bΩonn. Jibqa’ l-aqwa fatt, li Hu dejjem jkun hemm ˙dejja speçjalment f’mumenti ta’ solitudni.

Nag˙laq bi stedina lil kull min qed jaqra dan l-artiklu biex ma jibΩax jg˙id “iva” g˙al kull sej˙a li qed jag˙millu Alla.

B˙alma jiena çert li lili mhux se j˙allini wa˙di, hekk ukoll çert li mhux se jitlaq lil kull min jg˙idlu “iva” mill-qalb.

“U ara, jiena mag˙kom dejjem, sa l-a˙˙ar taΩ-Ωmien.” (Mattew 28: 20) RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 13

Il-flieles tal-ajkla kienu mgezzin fil-bejta s˙una tag˙hom issummati jisimg˙u il-kliem tal-ajkla xwej˙a u g˙arfa. Dak il-jum kien wie˙ed tassew speçjali g˙alihom. Kienu qed i˙ejju g˙al-ewwel titjira we˙idhom ’il barra mill-bejta.

L-ajkla x-xi˙a kellha timlihom bilkura©© biex jittajru ’l hemm mill-bejta u jitg˙allmu jsaltnu fuq is-smewwiet.

“Kemm nista’ ntir ’il bog˙od?” staqsiet fellusa ˙elwa u ˙erqana.

“Kemm int kapaçi tara fil-bog˙od?” wie©bet l-ajkla x-xi˙a.

“Kemm nista’ nitla’ fl-g˙oli?” staqsa fellus ie˙or.

“Kemm g˙andek ˙ila tifrex ©wen˙ajk bera˙?” qaltlu l-ajkla.

“Kemm nista’ ndum intir?” tenna fellus ie˙or.

“Kemm hu mbieg˙ed ix-xefaq?” staqsietu x-xi˙a.

“Kemm nista’ no˙lom?” qalet l-ewwel fellusa.

“Kemm g˙andek ˙ila to˙lom?” staqsietha l-ajkla.

“Kemm se jirnexxili?” kompliet il-fellusa.

“Kemm int kapaçi temmen?” sfidatha l-ajkla x-xi˙a.

14 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Il-flieles tfantsu mhux ftit b’dawn it-twe©ibiet. “G˙aliex ma we©ibtx g˙allmistoqsijiet tag˙na?” ilmentaw mag˙ha.

“Imma jien we©ibtkom.” Qalet ix-xi˙a.

“Iva, imma we©ibtna b’˙afna mistoqsijiet o˙rajn!”

“We©ibt mill-a˙jar li stajt u li kont naf.”

“Imma int ajkla g˙arfa u g˙omrok mimli esperjenza kbira. Int suppost taf kollox.

Jekk int ma tistax twie©eb dal-mistoqsijiet hekk importanti g˙alina, min jista’ jwe©ibhomlna?”

“Intom stess.” Qalet l-ajkla b’vuçi soda.

“A˙na stess?” wie©bu skantati l-flieles. “Óadd maw jista’ jg˙idilkom kemm tistg˙u tittajru fil-g˙oli jew kemm tistg˙u to˙olmu. Kull ajkla hi differenti. Alla u intom biss tafu kemm tistg˙u taslu ’l bog˙od. Óadd fid-dinja ma jista’ jkun jaf ilpotenzjal tag˙kom jew x’hemm f’qalbkom.

Intom biss tistg˙u tkunu tafu. Xejn ma jista’ jwaqqafkom milli to˙olmu u tittajru sal-ibg˙ad trufijiet tas-sema jekk mhux in-nuqqas ta’ fidi, tama u ima©inazzjoni tag˙kom stess!”

“Imma x’g˙andna nag˙mlu? Kif se nibdew?” “Óarsu lejn ix-xefaq, ift˙u ©wen˙ajkom u ibdew tiru…!”

Tom Reilly

RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 15

x’hemm gewwa?

16 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Fuq werqa ta’ si©ra, hemm jidhru ˙ames tikek Ωg˙ar distinti, lewn abjad. Kollox ˙iemed g˙ajr iΩ-Ωiffa ˙afifa tmelles il-weraq bellusi li beda jitbandal mar-ritmu tag˙ha. Ma’ daqqa t’g˙ajn iktar mill-qrib intba˙t, però, li dawk it-tikek m’huma tikek xejn.

Dlonk nisma’ t˙axwixa... minn fejn U jien, hemm kont... hemm barra g˙al biçça xog˙ol siewja? Il-mistoqsija ©ejja? Infittex ’l hemm u ’l hawn u f’salt ta˙t is-se˙er bla kliem u bla tmiem tan- baqg˙et tirbombja ©ol-garigori ta’ mo˙˙i wie˙ed nara t-tikek jinfet˙u u minnhom natura! Imbag˙ad komplejt t˙awwadt u l-eku kompla ˙affer ix-xquq, is-sisien jo˙ro© dud mimli ˙ajja. F’tebqa t’g˙ajn g˙all-fatt li tant sempliçità nisslet komplew içedu u l-˙ofra kompliet tikber. infirex fuq wiçç il-werqa u g˙attieha. dat-taqlib kollu ta’ emozzjonijiet u Madanakollu b˙al donnha tnisslet Beda jiekol dak li sa ftit sekondi ilu b˙al donnu mliet vojt mg˙otti ©ewwa mill-©did çertu paçi ©ewwa fija meta kien g˙alih post ta’ wens u kenn u fis fija. Kien propju dan il-vojt li kont ftakart kif, g˙al mument, nsejt kollox il-werqa g˙ebet. Sa dak il-˙in bsart nipprova nimla b’xebg˙a imbarazz: u ntlift nitpaxxa bl-innoçenza u li d-dud kien lest minn xog˙lu imma msn, facebook, ˙ru© u xorb bl-addoçç l-perfezzjoni li biha ta˙dem in-natura. bilkemm il˙aqt dawwart wiççi Ming˙ajr ma kelli çans li ma nilm˙ux fuq werqa nifhem jew ninduna, ir-ritratt Madanakollu b˙al donnha tnisslet mill-©did çertu o˙ra li ftit ftit bdiet tittiekel hi mentali ta’ dawk il-˙ames paçi ©ewwa fija meta ftakart kif, g˙al mument, wkoll. Issa beda jiddaqqas u tikek lewn abjad fuq werqa ftit minnu beda, b’arti kbira u we˙idha, bis-se˙er dejjiemi nsejt kollox u ntlift nitpaxxa bl-innoçenza u b’paçenzja liema b˙alha, jibni tieg˙u ˙oloq fija bniedem l-perfezzjoni li biha ta˙dem in-natura. madwaru fosdqa. X’miraklu! ©did: bniedem li flok ikompli X’meravilja! j˙affer g˙alih innifsu toqba G˙ajr iΩ-Ωiffa ˙afifa li re©g˙et bdiet u bl-g˙ama, muΩika ddamdam, tfajliet, bla qieg˙, jag˙raf iç-çokon tieg˙u tfewwe© u xi ftit weraq li g˙ebu, kollox sess, sewqan eççessiv... Óafna minnhom quddiem il-Óallieq u ma jiddejjaqx jid˙ol kien jidher kalm u qieg˙ed. Imma setg˙u kienu ta’ ©id g˙alija kieku g˙araft fil-kamra tal-imbarazz ta’ ©ewwa u jarmi mhux l-istess ©ol-qalba tal-fosdqa fejn nraΩΩan ftit imma l-vizzju li tipprova dak li hemm bΩonn, bniedem proattiv, kien hemm g˙addejja attività s˙i˙a: tinsa biex ta˙rab mir-realtà tal-˙ajja, sempliçi, kuntent, grat, mog˙ti lillmetamorfosi bla waqfien – tliet pari b˙al kull vizzju ie˙or, jekk ma ΩΩommlux o˙rajn... bniedem s˙i˙. saqajn, antenni twal u sbie˙ u par jirkbek u tnissel fik ˙ofra li kulma jmur Alla jifta˙lek il-bibien u jag˙tik iç©wen˙ajn b’bosta lwien ikan©u u dejjem tikber u to˙loq fik vojt ikbar. Ara çans li tag˙mel x’tag˙mel f’˙ajtek tkun jg˙ajtu; tliet pari saqajn, antenni twal naqra jien ukoll fiex intlift!... T˙abbilt kuntent, iΩda inti trid tkun lest tilqg˙u u sbie˙ u par ©wen˙ajn b’bosta lwien u tg˙aqqadt f’kobob ta’ filosofiji u ©ewwa fik.. Trid temmen li mhux biss ikan©u u jg˙ajtu; tliet pari... Minn dan metafori! Jew tg˙id din il-vuçi ta’ ©o jist˙oqqlok imma li Alla stess jista’ u ir-ritmu sfrenat beda ˙iere© farfett wara fija? X’jg˙idulha b˙alissa? Iva… bil˙aqq: jrid itik dak kollu li ser jg˙inek tikber. l-ie˙or, kull wie˙ed ibexxaq g˙ajnejh il-kuxjenza. Imm’issa fiex da˙lu Alla u Imbag˙ad, b˙ad-dud, Alla jbiddlek u jmattar ©wen˙ajh, ˙erqan biex itir r-reli©jon? Le le, dan kollu telf ta’ Ωmien f’farfett sabi˙ li jag˙ti l-frott lilek u ’l g˙al ©ol-bera˙ ta’ dinja o˙ra li hemm u stress Ωejjed; m’g˙andix x’nambih!... komunità ta’ madwarek. tistennieh hemm barra.

Mhux a˙jar immur immidd idejja Andre Brincat RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 17

.

GESÙ

18 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Karl Vella huwa student ÌiΩwita li qed i˙ejji ru˙u biex isir saçerdot. Fil-formazzjoni tieg˙u b˙ala ÌiΩwita, huwa g˙amel sentejn ta’ esperjenza ta’ ˙idma prattika. Dawn is-sentejn insej˙ulhom Regency. L-iskop huwa li Ω-Ωag˙Ωug˙ ÌiΩwita jag˙mel esperjenza ta’ ˙idma diretta, qabel ma jkompli bl-istudji tieg˙u fi triqtu lejn is-saçerdozju.

Karl g˙adda dawn l-a˙˙ar sentejn ja˙dem fost l-istudenti universitarji u ag˙mel bosta esperjenzi ta’ volontarjat mag˙hom, b’mod speçjali fl-E©ittu. Hawn jitkellem dwar dawn is-sentejn u dak li rçieva permezz ta’ din l-esperjenza.

GHADU COOL! Óafna drabi konna nistaqsu lil xulxin fl-uffiççju taç-Chaplaincy...

‘Imma din il-˙a©a tajba ©rat lil xi student b’kumbinazzjoni jew forsi l-Provvidenza?’ Matul dawn l-a˙˙ar sentejn ˙assejt din il-Provvidenza tal-Mulej ˙ajja,ta˙dem u tmiss l-qalb tal-istudenti u l-istaff tal-Università.

Wara li rajt u g˙ext dan kollu tibqa’ fija gratitudni u llum jien iktar konvint li iktar ma’ tkun ©eneruΩ ma’ Alla iktar tista’ tkun kuntent u liberu li tag˙ti aktar.

Il-˙idma tieg˙i kienet tvarja ˙afna fiç-Chaplaincy talUniversità. Mill-priedti qosra tal-Van©elu darbtejn fil-©img˙a g˙al akkumpanjament ta’ xi Ωg˙aΩag˙, g˙al li nqatta’ ˙in maΩ-Ωg˙aΩag˙ u nesperimenta b’xi xog˙ol manwali.

Kemm is-suççessi kif ukoll l-fallimenti li g˙addejt

minnhom g˙amlu l-˙afna uçu˙ tal-esperjenza isba˙ u iktar matura. Óidma li kienet u li g˙adha tag˙tini konsolazzjoni kbira hi l-esperjenza li nitlob g˙al u maΩ-Ωg˙aΩag˙.

Nissa˙˙ar b’kemm Ìesù g˙adu attraenti g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ u ninnota li dawk li lesti jinvestu f’din ir-relazzjoni jsiru jafu lilhom infushom, lill-o˙rajn u lil Alla a˙jar.

Wie˙ed mis-slogans tal-ÌiΩwiti hu ‘l-g˙aΩla preferenzjali favur ilfqar’. Jien kuntent li dan stajt ng˙ixu ukoll fir-regency tieg˙i permezz tal-esperjenzi ta’ volontarjat li noffru permezz taç-Chaplaincy u l-inYgo. Il-qawwa tal-kuntatt ftit iktar fit-tul ma’ min hu ifqar jew inqas b’sa˙˙tu minna Ωgur li bidlet lili u lil ˙afna Ωg˙aΩag˙ madwari. Sa˙ansitra darba student iddeskriva din l-epserjenza b˙ala l-isba˙ u l-iktar qawwija.

Il-˙ajja komunitarja f’dar fejn

il-ÌiΩwiti huma ˙afna ikbar minni kella l-isfidi tag˙ha matul dawn s-sentejn imma çert li jiΩbqu lil dawn it-tag˙limiet li ˙adt ming˙and ilÌiΩwiti s˙abi. Il-fatt li stajt ukoll nikkontribwixxi g˙all-komunità g˙alkemm g˙andi inqas esperjenza jqawwili ˙afna qalbi g˙all-©ejjieni.

Dan nista’ ng˙idu ukoll g˙ad-diversi opportunitajiet li kelli li na˙dem ma’ ÌiΩwiti o˙ra u lajçi o˙rajn.

Na˙seb li l-akbar tag˙lima li ˙a nie˙u mieg˙i Pari©i (fejn ˙a nkompli l-formazzjoni teolo©ika b˙ala ÌiΩwita) hi li nkun grat ta’ kemm Alla jie˙u ˙siebi u kif permezz ta’ hekk jistedinni nie˙u ˙sieb u ng˙addi ftit minn din l-esperjenza tal-Van©elu lil ˙afna o˙rajn. U g˙al darb’o˙ra ntenni “Grazzi mmens” lil Dak (Mulej) u dawk li jie˙du ˙siebi sabiex nista’ nie˙u ˙sieb aktar tal-o˙rajn.

Karl Vella sj RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 19

mix-Xewk . johrog il-Ward It-tra©edja tat-Twin Towers ma tintesa qatt. Imma je˙tie© li ma jintesewx anqas il-˙afna ©rajjiet li se˙˙ew f’dak id-diΩastru – il-kura©©, dedikazzjoni, ˙ajjiet li ng˙ataw biex isalvaw o˙rajn, bidliet ta’ qlub u solidarjietà bejn nies li ma kienux jafu lil xulxin qabel.

Din hi storja ta’ missier jismu Robert Matthews. Sentejn wara t-tra©edja tal-11 ta’ Settembru, 2001 jirrakkonta x’kien ©ara lill-familja tieg˙u.

Xi ©img˙at qabel il-11 ta’ Settembru, marti u jien skoprejna li kien se jkollna l-ewwel tarbija.

Hi ppjanat vja©© g˙al Kalifornja biex iΩΩur lil o˙tha. Fi triqitna g˙all-ajruport, tlabna lil Alla sabiex jipprote©i lill-mara matul il-vja©© u biex ikun mag˙ha l-˙in kollu. Lanqas il˙aqt g˙idt “Ammen” li ma smajniex spluΩjoni Ωg˙ira u l-karozza g˙al ftit ma ˙abtitx. Kellna puncture; u jien bdiltu malajr kemm stajt, imma ©ara li xorta l-mara tieg˙i tilfet l-ajruplan. Ma kien hemm xejn li stajna nag˙mlu ˙lief li mmorru lura d-dar, inkwetati b’li ©ara u xi naqra rrabjati wkoll.

Irçevejt telefonata ming˙and 20 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

missieri li kien pumpier irtirat tanNYFD (New York Fire Department).

Saqsieni x’kien in-numru tat-titjira tal-mara, imma kelli nispjegalu li konna tlifniha min˙abba puncture.

“Missieri qalli bla tlaqliq li t-titjira li kellha tie˙u l-mara kienet dik li kkraxxjat f’wie˙ed mit-Twin Towers. Kont wisq ixxukkjat biex nitkellem. Missieri kellu aktar x’jg˙idli: kien sejjer jag˙ti daqqa t’id lil s˙abu l-pumpiera. “Din mhix ˙a©a li nista’ noqg˙od insegwiha minn fuq it-televixin, irrid nag˙ti sehemi.”

Inkwetajt g˙al sa˙˙tu, bla dubju, imma mhux biss; kont qisni ras maqtug˙a g˙aliex missieri qatt ma kien bniedem

reli©juΩ. Ipprovajt nikkonvinçih jer©a’ ja˙sibha u ma jmurx f’dak il-periklu, imma kelli nieqaf g˙ax kont naf li kien di©à ˙adha d-deçiΩjoni. Qabel temm it-telefonata, qalli, “Óu ˙sieb lin-neputi l-©did tieg˙i.” Dawk kienu l-a˙˙ar kelmiet li qatt smajt ming˙andu g˙ax miet floperazzjoni ta’ salvata©©.

Il-fer˙ li ˙assejt illi t-talb g˙all˙arsien ta’ marti kien instema’ issa inbidel f’rabja. Kont irrabjat g˙al Alla, g˙al missieri, u g˙alija nnifsi.

G˙amilt kwaΩi sentejn inwa˙˙al f’Alla talli ˙adli lil missieri. Ibni qatt ma kien se jkun jaf lil nannuh.

Missieri qatt ma kien se jkollu çans isir jaf lil Kristu, u jien qatt

ma kien se jkolli l-konsolazzjoni li nsellem lil missieri qabel mewtu.

Imbag˙ad ©rat xi ˙a©a li qatt ma stennejtha. Xahrejn qabel ittieni anniversarju tat-Twin Towers kont qieg˙ed g˙all-kwiet id-dar flimkien ma’ marti u ma’ ibni meta ˙abbat il-bieb ta’ barra. Óarist lejha u wrietni li hi ma kienet qed tistenna lil ˙add. Fta˙t il-bieb u sibt koppja b’tifel Ωg˙ir.

“Ir-ra©el ˙ares lejja u saqsieni jekk missieri kienx jismu Jake Matthews. We©ibtu li iva, u hu ˙atafli idi u qalli, “Qatt ma kelli ç-çans niltaqa’ ma’ missierek, imma hu unur kbir ˙afna g˙alija li qed niltaqa’ ma’ ibnu.”

Spjegali li martu kienet ta˙dem fil-World Trade Center u li kienet inqabdet ©ewwa waqt l-attakk.

Kienet tqila u kienet maqbuda ta˙t it-terrapien. Spjegali li kien missieri li sabha u li ˙elisha.

G˙ajnejja mtlew bid-dmug˙ hekk kif imma©inajt lil missieri jag˙ti ˙ajtu g˙al dik l-omm u nies b˙alha. Imbag˙ad qalli, “Imma hemm xi ˙a©a o˙ra li rrid ng˙idlek.” Imbag˙ad martu rrakkontatli li, hekk kif kien qieg˙ed i˙affer biex jo˙ro©ha minn ta˙t it-tifrik, bdiet tkellmu fuq Kristu u hu ried ikun jaf iΩjed sakemm aççettah f’˙ajtu. Dak il˙in ma stajtx inΩomm id-dmug˙.

Issa naf li meta mmur il-Ìenna, missieri se jkun qieg˙ed ma©enb Ìesù jistennieni.

Ir-ra©el kompla jg˙idli li meta t-tifel tag˙hom twieled, semmewh Jacob Matthew, b’rispett lejn ir-ra©el li ta ˙ajtu sabiex l-omm u t-tarbija tag˙ha jkunu jistg˙u jg˙ixu.

Mur ifhimhom it-toroq t’Alla! Kemm hu kbir u kapaçi li mix-xewk jo˙ro© il-ward!

RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 21

D I D L A A H J L KU SPEC ew Casha eire (PFI) r h F t t lo a o a M ’ P a t m tu ti Intervista ˙aΩag˙ tal-Is g Ω i n jo z z n tfal u kbar li e s s ˙idma hu li jg˙i iln di ’ ta ni koordinatur ta lie ew ilji fil-bΩonn li -Ûejtun. L-iskop a’ persuni u fam

tm l-ÌiΩwiti fiΩ je© o˙ra.

Isir ˙afna kuntat . m m xog˙ol sabi˙ ta he a mpjuter u ˙wej x w af ko hu u , jiq a lm m al ol g˙ Freire jit g˙ r lo xo da fis-sajf. xL-Istitut Pau ijiet u nisa tadjaqraw. Imma q il-qofol tieg˙u m u m ˙a u jil l-o tb l lil jik ˙o nu ex og ˙i bi -x jg ix ex nuhom kultà i fiΩ-Ûejtun. Dan wkoll korsijiet bi kull xorta li jg˙i g˙andhom diffi al ’ or iru ta st Is t pa a. jie i rt tr ita xo en tiv ll f’ç at ta’ ku allmu u qs bajda b’ lassi kif ukoll jfittxu g˙ajnuna jiddevertu, jitg˙ om sajf mimli da -tfal, kemm fil-k lh at ol m ik ol al tf g˙ ’ xo ta a ir . Din kb Isir ukoll ˙afn jesprimu ru˙hom lontarji, numru vo g˙ Ωa ˙a Ωg ’ wwija talBil-g˙ajnuna ta l-esperjenza qa mm b’wirja Kamp Sajf tinte al stess. ta’ talenti mit-tf inbeda Dan l-Istitut kien suttil minn Fr Edgar Bu Illum kiber tnax-il sena ilu. ’ nies li ˙afna fil-firxa ta mexxi jg˙in u huwa m agri sj. minn Fr Vince M wie˙ed F’din l-intervista jsir mhux jara l-©id kbir li ma biss mat-tfal im ag˙ wkoll maΩ-Ωg˙aΩ dikaw voluntiera li jidde ru˙hom b’tant om. im˙abba g˙alih n luntiera, flimkie IΩ-Ωg˙aΩag˙ vo nofs) n(fi sj ri ag M e ma’ Fr Vinc u mat-tfal li das-sajf ˙adm ganizzat millor jf fil-Kamp Sa e fiΩ-Ûejtun.

Istitut Paulo Freir 22 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Kif sirt taf bl-Istitut Paolo Freire (PFI)?

Jiena sirt naf dwar il-PFI meta s˙abi bdew imorru u kien hemm bΩonn ta’ iktar helpers. Tnejn minnhom saqsewni biex immur mag˙hom darba u mort saΩ-Ûejtun biex nimla ftit mill-˙in liberu tieg˙i. B’hekk kont qed nie˙u gost ma’ s˙abi u fl-istess ˙in kont qed nag˙mel xi ˙a©a ta’ ©id.

S’issa din l-avventura ilha g˙addejja sitt snin u nispera li tkompli!

Din l-esperjenza g˙enet fil-formazzjoni tieg˙ek b˙ala persuna? Kif? Iva, g˙enitni immens biex nikber kemm personalment kif ukoll spiritwalment. Personalment g˙enitni napprezza aktar dak li g˙andi madwari. It-tfal li na˙dmu mag˙hom mhux dejjem ji©u minn ambjenti façli Ladarba bdejt tmur, iΩda tara kif minkejja dan lesti x’Ωammek hemm u sa˙ansitra wasslek biex tie˙u jimxu ’l quddiem bi tbissima fuq fommhom. G˙enitni nikber r-rwol preΩenti li jitlob iktar X’wasslek biex tie˙u ukoll b˙ala mexxej u bniedem responsabbiltà? d-deçiΩjoni li toffri ftit minn g˙all-o˙rajn. Spiritwalment tatni L-iktar ˙a©a li Ωammitni ˙inek f’servizz lil ˙addie˙or hemmhekk hi s-sodisfazzjon li ta˙dem s-sa˙˙a li nibqa’ nemmen dejjem b’xejn? fil-provvidenza t’Alla g˙ax meta mat-tfal u li tarahom kuntenti u Kif g˙idt qabel, g˙all-ewwel konna fl-aktar sitwazzjoniet ebsin mixjin ’il quddiem. Dan narah l-iktar kont immur biex nimla l-˙in tieg˙i dejjem sibna kif u biex na˙dmu. fit-talent show. Fl-a˙˙ar tal-pro©ett imma meta bdejt na˙dem u nilg˙ab tas-sajf ntellg˙u talent show li fih Xi tg˙id lil dawk mat-tfal, doqt xi jfisser verament li it-tfal jiΩfnu u jirreçtaw. G˙all-ewwel tag˙ti lilek innifsek g˙all-proxxmu. jibdew jittratenu u jkunu jridu jilag˙bu li jixtiequ jag˙mlu esperjenza b’differenza Illum il-©urnata, in˙ares lura u minflok, però meta tarahom fuq f’˙ajjithom? ninteba˙ li ˙adt ˙afna aktar milli tajt. il-palk tinduna kemm ikunu qeg˙din Li ng˙idilhom hu: morru, Il-volontarjat sar parti integrali minn jag˙tu qalbhom u hemmhekk, sena ˙ajti u l-fatt li ng˙in lil ˙addie˙or wara sena, tara l-frott tal-isforzi kollha o˙or©u u aqsmu l-©id li g˙andkom mal-o˙rajn. Kul˙add jimlieni. jo˙ro© fil-bera˙. g˙andu dik ix-xi ˙a©a speçjali Illum il-©urnata qieg˙ed X’memorji g˙andek koordinatur tas-sezzjoni Ωg˙aΩag˙ tal- ©o fih li hu biss jista’ tag˙ti lil tal-ewwel darba?

PFI. Dak li wassalni biex nie˙u dan ir- ˙addie˙or. Il-volontorjat mill-qalb Niftakar li l-ewwel darba kien rwol hu l-fatt li dejjem xtaqt inkompli jista’ jkun l-akbar g˙ajn ta’ ©id laqag˙ni Fr. Edgar u introduçieni mal- nara lill-PFI jitjieb u jimxi ’l quddiem. g˙alik u g˙al ta’ madwarek. Huwa koordinatriçi ta’ dak iΩ-Ωmien, AnneIllum il-©urnata mieg˙i hemm grupp esperjenza li tibnik u tag˙tik Marie, li g˙amlitli intervista zg˙ira sa˙˙a biex timxi ’l quddiem ta’ ˙ames mentors li flimkien nie˙du u fehmitni x’ji©ri u ma ji©rix meta f’˙ajtek. ˙sieb l-attivitajiet kollha tas-sezzjoni nkunu qeg˙din na˙dmu mat-tfal. Ωg˙aΩag˙.

Ovvjament kont naqra imbeΩΩa’ g˙ax ma kellix idea ta’ x’attitudni ˙a nie˙u mat-tfal u jekk hux ser jaççettawni jew le. L-ewwel ©urnata morna nduru g˙at-tfal u l-g˙ada bejt na˙dem mag˙hom. Ikolli ng˙id li x-xog˙ol beda jog˙©obni u mal-ewwel qbadt ir-ritmu.

RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 23

Ma’ kull par Kalzetti…

Jiktbu l-Qarrejja

Omm ta’ familja twie©eb g˙all-mistoqsija, “Min hu Ìesù g˙alija?”

Kont qed nisma’ quddiesa u fil-Van©elu Ìesù staqsa lil ta’ madwaru min hu g˙alihom. Bqajt na˙seb fuq din ilmistoqsija. Óassejt li jien ukoll kelli nwe©ibha. G˙alhekk qed naqsam dan il˙sieb mieg˙ek. Ìesù huwa dak li jien nirrelata mieg˙u ˙afna ˙afna ma’ kull ˙in tal-©urnata… ma’ kull par kalzetti li jinxfu, meta nifta˙ il-fridge u nsib ikel biΩΩejjed biex nitma’ lil kul˙add, u anki meta jkun hemm in-nuqqas ta’ ikel... meta jien inkun bin-nervi u meta jien inkun hemm isfel u anki meta inkun hemm fuq...

M’hemmx distinzjoni bejni u bejnu. Naf li hu qatt ma nesa minn fejn telaq... Dak hu l-motto tieg˙i... Naf li hu, meta kien b˙ala persuna f’din id-dinja kienet jitlef it-tempra, kien i˙obb lil min ifissdu, kien ikun ma’ nies li huma l-inqas stmati, kien ribell, kien ta’ barra minn Ωmienu, ma kienux 24 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

jifhmuh ˙lief ftit nies biss, kien i˙obb il-kumpanija u kien i˙obb is-solitudni, kien umli u kien fra©li...

BeΩa’ fl-a˙˙ar mumenti meta kellu jaffronta t-tbatija u l-mewt. Ìesù huwa l-parallel tieg˙i...jew a˙jar jien ilparallel tieg˙u, g˙ax b˙alna iffaççja l-istess sfidi tag˙na l-bnedmin. Huwa l-ikbar ˙abib u l-ikbar Konfessur, dak li nafdah b’kollox.

Dan hu Ìesù g˙alija. Óa©a wa˙da naf Ωgur: meta jien ma bqajtx miexja id f’id mieg˙u, jien tlift iddirezzjoni u xejn ma kont tajba.

Liz

X'fih

Jiktbu l-Qarrejja

il-Lunch?

Il-fidi kelma tqila biex tifhimha g˙ax hi twemmin ibbaΩat fuq ir-ra©uni imma ma tistax taraha jew tippruvaha bixxjenza. Forsi ˙afna jorbtu l-fidi marreli©jon, imma fil-verità ni©u bΩonnha kuljum tista’ tg˙id!

It-tfal ma joqog˙dux jiçekkjaw jekk fil-lunch tal-iskola l-©enituri

ma tkunx intag˙©net mal-iΩvilupp talindividwu. B’riΩultat ta’ dan il-bniedem ma jkunx jista’ jag˙raf ’l Alla jekk ma jkabbarx il-fidi fiH! A˙na l-Insara rridu nkunu nsara vera u mhux fejn jaqblina biss! Inutli ng˙idu li nemmnu f’Alla imbag˙ad g˙amluhomx il-valenu fih g˙ax huma nag˙mlu distinzjoni bejn razza, reli©jon, çerti minn kemm i˙obbuhom tant li sess u kull tip ta’ diskrimnazjoni o˙ra. g˙andhom fiduçja g˙amja li m’humiex L-qassisin b’mod partikulari g˙andhom ˙a jag˙mlulhom xejn ˙aΩin. Imma jekk responsabiltà kbira biex kollha kemm mill-banda l-o˙ra ma jkunu qatt raw huma jilqg˙u lil kul˙add. B’hekk titne˙˙a lil ©enituri jew ti©ri xi ˙a©a li ka©un din il-perspettiva ˙aΩina li sfortunatament tag˙ha tinkiser il-fiduçja hija ovvja li ma hawn tal-Knisja. Mhu veru xejn li l-Knisja jkollhomx dik il-fiduçja fihom. Jibdew hija partit politiku ie˙or kif smajt dan jiddubitaw minn kollox u j˙ossu çertu l-a˙˙ar fuq it-televixin. Il-Knisja waqqafha indifferenza u bruda g˙ax qatt ma jkunu Sidna Ìesù Kristu b˙ala komunità li daqu l-vera m˙abba ta’ omm u missier! flimkien f’g˙aqda wa˙da tistqarr fidi Dan huwa paragun simili tal-fidi wa˙da. Mela kif ji©u xi nsara jg˙idulek tag˙na f’Alla. Hawn Alla iva imma l-Knisja le! Nammetti li min g˙andu fidi kbira fil-Knisja saru u jsiru Ωbalji li ˙abba fihom f’Alla g˙ax f’˙ajtu jkun batew nies innoçenti u huwa ˙aΩin u ta’ esperjenza xi ˙a©a li ˙sara kbira. Imma ma rriddux ninsew li qanqitlu iΩ-Ωerrieg˙a l-Knisja hi ukoll su©etta g˙all-iΩball g˙ax tal-fidi. Issib ukoll min mmexxija mill-bnedmin. Ìesù ˙alla ikun mg˙ammed u jkollu f’idejn l-appostli biex immexxu l-Knisja, iΩ-Ωerrieg˙a tal-fidi iΩda kien jaf xi jsarrfu; imma b’dan wera li jinqeda bid-dg˙ufija tag˙na u li fid-dinja xejn m’hu perfett!

Jekk a˙na Nsara veru rridu nimxu dejjem wara Kristu u g˙andna d-dmir li ng˙addu d-don tal-fidi lil kul˙add hekk kif ©iet mg˙oddija lilna minn missierna San Pawl.

Lynn Aquilina RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 25

WASALT GÓALL-FIDI BIR-RAÌUNI “Illum wara l-lecture kelli ç-çans nitkellem ftit mal-professur li g˙andna g˙all-IT”, kont irrakkontajt lil Joe li dak iΩ-Ωmien konna g˙adna kemm bdejna no˙or©u flimkien. Dlonk staqsieni g˙aliex, g˙ax ˙asibni li kelli xi diffikultajiet fil-kors li kont qed nag˙mel.

Imma d-diffikultajiet tieg˙i kienu aktar dwar it-twemmin u n-nuqqas t’Alla f’˙ajti. “Professur b˙al dan ukoll jemmen f’Alla…?” stag˙©ibt ma’ Joe. Dakinhar Joe kien qag˙ad jismag˙ni nirrakkonta l-konverΩazzjoni li kelli mal-professur u ftit kien irrea©ixxa. Kont g˙adni ma nafx li g˙alkemm ma kienx prattikanti, xorta kellu xi forma ta’ twemmin. U mnalla, g˙ax kieku kont naf, ma kontx nibda no˙ro© mieg˙u Ωgur! Kont supperva wisq u kienet din is-suppervja li bdiet twassalni biex ma nemmen f’xejn.

G˙al tletin sena g˙ext ta’ atea.

G˙alija t-twemmin f’Alla kien imur kontra r-ra©uni. Jien u Joe, it-tnejn a˙na studjuΩi ta’ xjenzi differenti. Hu kien Baptist u bejnietna ftit konna nitkellmu fuq reli©jon ˙lief meta lili bdew ji©uni l-mistoqsijiet. Óajjitna flimkien kienet kollha kemm hi sekulari, anke t-tie© tag˙na. Kellna l-idea Ωbaljata li r-reli©jon u r-ra©uni ma jmorrux flimkien.

Illum inqisha b˙ala l-ikbar grazzja li ltqajt ma’ Joe. Konna na˙dmu flimkien f’kumpanija tal-high tech. MaΩ-Ωmien, bdejt nirrealizza li g˙alkemm Ωew©i 26 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

g˙andu tliet lawrji minn universitajiet differenti, xorta wa˙da kellu xi tip ta’ twemmin f’Alla. Anke ˙biebu wkoll kienu konvinti mill-eΩistenza t’Alla. Bdejt nara li anke nies ta’ intelli©enza kbira kienu jemmnu f’Alla.

It-twelid tal-ewwel tarbija tag˙na ©eg˙litni nibda nfittex il-verità b’aktar umiltà. Fittixt f’libreriji, anke f’libreriji ta’ universitajiet Kattoliçi. Bdejt naqra u nistudja kitbiet ta’ g˙orrief kbar taddinja. Sibt li l-ma©©oranza tag˙hom kienu jemmnu f’Alla. Billi ninteressa ru˙i fl-istudji tax-xjenzi, fittixt fuq xjenzati kbar. Sibt li kienu ftit ix-xjenzati li ma jemmnux f’Alla.

IΩda bdew ji©uni ˙afna mistoqsijiet li bdew jitturmentawni g˙aliex ma kontx insib twe©iba g˙alihom. UΩajt g˙odda moderna… ˙loqt blog fuq l-internet u kull tant Ωmien kont nikteb fih mistoqsijiet ibsin ˙afna biex nara x’kienu se jwe©buni. Ix-xjenza tal-kompjuter, li tant kont nistudja dwarha, wasslitni wkoll biex nibda t-triq g˙all-konverΩjoni.

Tiskantawx! L-a˙jar twe©ibiet bdew ji©uni ming˙and il-Kattoliçi, li tant impressjonawni. G˙al kull mistoqsija kellhom twe©iba pronta u lesta.

Jien u Joe, issa miΩΩew©in g˙al sitt snin b’erbat itfal, nibqg˙u niftakru l-G˙id ta’ tliet snin ilu… il-Knisja Kattolika laqg˙etna fil-komunità tag˙ha b’fer˙ kbir.

G˙alkemm qsamt mag˙kom din l-esperjenza, g˙adni m’g˙idtilkomx x’jisimni! Jien Jennifer Fulwiler, Amerikana. Il-blog tieg˙i tistg˙u ssibuh fuq www.conversationdiary.com.

Fih nikteb il-mixja intima tieg˙i li waslitni g˙all-fidi f’Alla u kif din skoprejtha aktar anke permezz tar-ra©uni li Alla stess tani u tat-tag˙lim li ˙adt minn tant g˙alliema u professuri. Kienet ir-ra©uni stess li kattret fiha aktar il-fidi f’Alla. Jien u Joe mhux biss qed inwasslu din il-fidi lill-erbat itfal tag˙na iΩda wkoll lil dawk li jid˙lu f’dan il-blog. Nistiednek taqra aktar…

Grupp Appostolat tat-Talb

Appostolat tat-Talb Intenzjonijiet gÓal OTTUBRU Ìenerali: Biex l-universitajiet kattoliçi,

fid-dawl tal-Van©elu, juru l-mod kif il-fidi u r-ra©uni jistg˙u jaqblu bejniethom.

Missjunarja: Biex il-©urnata missjunarja tfakkar li huwa dmir tal-Knisja xxandar lil Kristu g˙all-©id tal-umanità.

Isqfijiet: G˙all-familji li jsiefru min˙abba x-xog˙ol biex ikunu ta’ xhieda fil-komunità nisranija fejn jg˙ixu.

RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 27

ÌEDDED L-ABBONAMENT TIEGÓEK

Ming˙ajr l-abbonament u l-offerta tieg˙ek il-magaΩin ma jistax ikompli. G˙andna bΩonn l-g˙ajnuna tieg˙ek. G˙alhekk IMPORTANTI li ©©edded l-abbonament Ibg˙at ismek, l-indirizz u n-numru tat-telefon flimkien mal-˙las g˙all-abbonament tieg˙ek fl-indirizz ta’ hawn ta˙t. Napprezzaw kull offerta flimkien mal-05.00 tal-abbonament regolari.

Jekk g˙andek ˙las b’lura ibg˙atilna l-˙las tas-snin mg˙oddija.

Biex i©©edded

Biex i©©edded

PERMEZZ TAT-TELEFON ATTARD

BALZAN BAÓRIJA BIRKIRKARA BIRÛEBBUGIA BORMLA BURMARRAD BUSKETT DINGLI FGURA FLORIANA GÓARGÓUR GÓAXAQ

GUDJA GÛIRA KIRKOP LUQA MANIKATA MÌARR MOSTA

MQABBA MSIDA NAXXAR QORMI

RABAT SAFI

2141 8028 2141 8031 2149 2288 2145 6760 2149 2578 2165 4518 2720 6840 2158 1122 2145 6227 2145 2859 2180 2021 2124 2230 2143 1177 2189 8052 2189 2005 2169 6336 2133 5231 2164 2144 2189 5174 2157 6769 2157 4658 2143 3769 2143 3835 2168 3070 2123 8804 2141 1859 2148 7282 2149 4097 2145 6824 2167 6824

SENGLEA SIÌÌIEWI

SAN PAWL IL-BAÓAR SAN ÌILJAN STA LUÇIJA TARXIEN XGÓAJRA ÛABBAR ÛEBBIEGÓ ÛEBBUÌ

ÛEJTUN ÛURRIEQ

PERMEZZ TAL-MOBILE 2169 0019 2146 1377 2146 4804 2157 1854 2133 6914 2189 6093 2189 7312 2169 0769 2166 6267 2157 5652 2146 7453 2145 0651 2167 5009 2168 5963 2168 2143

GÓAWDEX GÓASRI GÓAJNSIELEM KERÇEM MUNXAR NADUR QALA SAN LAWRENZ VICTORIA

XAGÓRA XEWKIJA ÛEBBUÌ

2155 2613 2155 5518 2156 4253 2155 4621 2155 2206 2156 4206 2155 6355 2155 4088 2155 6487 2155 3477 2155 1329 2155 4993

Ibg˙at SMS fuq dawn in-numri:

5061 8916 5061 9210

(li minnhom e0.70 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile)

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e11.66 (li minnhom e1.16 jmorru g˙all-operaturi tal-mobile.

IMPORTANTI: Fuq l-SMS ikteb: ismek, kunjomok, l-inidirizz u l-kodiçi postali.

Jekk se ©©edded l-abbonament ikteb ir-Reference Number li ssib miktub fuq it-tikketta mwa˙˙la mar-rivista li soltu tirçievi bil-posta.

NOTA GÓAL DAWK LI GÓANDHOM ÓLAS B’LURA: Biex ma ntellfux il-©id li tag˙mel ir-rivista, s’issa bqajna nibg˙atuha wkoll lil dawk li jittardjaw biex i˙allsu l-abbonament tag˙hom. Jiddispjaçina li, min˙abba l-ispejjeΩ li g˙andna, dan mhux se jkun possibbli nag˙mluh aktar.

G˙alhekk, kontra qalbna jkollna nwaqqfu li nibag˙tu ir-rivista lil min idum iΩΩejjed ma j©edded l-abbonament

RM2000-LilÓbiebna c/o 78, Triq il‐MarkiΩ Scicluna In‐Naxxar NXR 2067 Tel: 2142 0610 • Mobile: 7982 6899 • Email: rmlh@jesuit.org.mt

28 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

jekk tixtieq tag˙ti offerta ta’ e6.99

GRAZZI MILL-QALB LIL DAWK KOLLHA LI QED JIBGÓATU OFFERTI U GÓAJNUNA

Jiktbu l-Qarrejja

Kjarifika minn qarrejja dwar il-kummenti tag˙ha fuq l-artiklu: TRID TAGÓMEL ABORT… NIBBUKKJALHA? Fil-˙ar©a ta’ Mejju li g˙adda konna ©ibna esperjenza ta’ tabiba li meta kienet qed tistudja biex issir ginekologa kellha tag˙Ωel: jew taççetta li tg˙in biex isiru l-aborti, inkella tabbanduna l-karriera li xtaqet min˙abba l-prinçipji Nsara tag˙ha. G˙aΩlet li tabbanduna dak il-kors li tant xtaqet u taqbad linja o˙ra fil-mediçina.

Wa˙da mill-qarrejja ikkummentat fuq din l-g˙aΩla u kitbet hekk: “…il-persuna li qed tirrakkonta ˙liet il-karriera li xtaqet, karriera fejn setg˙et tag˙mel daqs tant ©id, u ssalva wkoll imwiet ta’ trabi u nisa, sempliçiment, g˙ax ma riditx ti©©ieled g˙ad-dritt tag˙ha b˙ala Nisranija. Jekk kul˙add jag˙mel hekk fil-˙ajja ˙add qatt ma jasal imkien, u lanqas ˙add ma jsir ginekologu, g˙ax dawn kollha jridu jag˙mlu xi ftit snin jistudjaw barra minn Malta.”

Dan il-kliem seta jinftiehem, kif fil-fatt fihmnieh a˙na, li kien ikun a˙jar li t-tabiba kompliet bil-karriera tag˙ha, anke jekk xi darba kien ikollha tasal biex tg˙in f’xi abort. Min˙abba f’hekk kemm it-tabiba li rrakkuntat l-esperjenza tag˙ha, kif ukoll a˙na, we©ibna li skont l-prinçipji Nsara, qatt ma jista’ jsir ebda kompromess fuq l-abort. L-iskop, tajjeb kemm ikun tajjeb, qatt ma ji©©ustifika mezz li fih innifsu jkun ˙aΩin.

Il-kittieba tal-ittra ikkomunikat mag˙na u iççaratilna li bl-ebda mod ma riedet tifhem li din l-istudenta kellha tkompli l-karriera tag˙ha akkost li tg˙in biex isiru l-aborti. G˙all-kuntlarju, riedet tinsisti li dik it-tabiba, meta kienet g˙adha studenta, kellha ti©©ieled aktar bil-qawwa biex fl-istituzzjoni fejn kienet qed tistudja jkun rispettat id-dritt tag˙ha tal-‘o©©ezzjoni tal-kuxjenza’. Dan ifisser li persuna g˙andha kull dritt li tg˙ix u ta˙dem skont il-prinçipji morali u l-valuri tal-kuxjenza tag˙ha. G˙alhekk, fl-opinjoni tag˙ha, kellha tibqa’ ti©©ieled biex issir ginekologa filwaqt li ΩΩomm id-dritt li qatt ma tg˙in biex isiru aborti. Jekk l-insara jisparixxu minn oqsma moralment delikati bhal dawn, min se jibqa’ biex jag˙ti xhieda talvaluri tajbin?

Fil-waqt li esprimiet il-konvinzjonijiet tag˙ha, il-kittieba Ωiedet tg˙id li ma kinitx l-intenzjoni tag˙ha li ti©©udika lit-tabiba li rrakkuntat l-esperjenza personali tag˙ha. Riedet biss tikkummenta fuq sitwazzjonijiet b˙al dawn b’mod ©enerali.

Dan kien is-sens veru tal-kumment tag˙ha.

Nirringrazzjaw lill-kittieba ta’ din il-kjarifika u jiddispjaçina li ma fhimniex is-sens s˙i˙ u eΩatt ta’ dak li riedet tesprimi.

L-Editur

WEEK-END GÓAWDEX GÓALL-KWIET?

Iç-‘ÇENTRU TA’ SPIRITWALITÀ INJAZJANA’ tal-ÌiΩwiti jistiednek g˙al dawn l-esperjenzi. Waqfa mill-©irja sfrenata tal-˙ajja, biex tistrie˙, titg˙allem, tikber fil-fidi u tara f’liema direzzjoni sejra ˙ajtek. Ara liema esperjenza tinteressak u ikteb jew çempel illum lil: Fr Anthony Cilia, sj, MANRESA RETREAT HOUSE Triq Sta. Dminka, Victoria VCT 9037 • Tel: 2155 6635, Email: manresa@vol.net.mt

IRTIR BL-IKONI: IL-ÓARSA MATERNA TA’ MARIJA

Mill-Ìimg˙a, 15 ta’ Ottubru, filg˙axija sal-Óadd, 17 ta’ Ottubru, 2010. Permezz ta’ ikoni Marjani naraw kif fit-tenerezza ta’ Marija ng˙arfu l-im˙abba lejna ta’ Alla Missier. Din l-im˙abba titlob minna risposta personali u generuΩa.Imexxi: Dun Gerry Bu˙a©iar, STD, DipLit, DipArch., (Rettur tas-Santwarju Ta’ Pinu.)

IRTIR TA’ WEEKEND GÓALL-MIZÛEWÌIN

Mill-Ìimg˙a, 29 ta’ Ottubru, fis-6.00 p.m. sal-Óadd, 31 ta’ Ottubru, fil-5.00 p.m. OkkaΩjoni g˙al dawk il-koppji mizΩew©a li jixtiequ j©eddu u jicçelebraw il-weg˙diet taΩ-Ωwie© tag˙hom. Il-Weekend huwa mfassal li jkun kreattiv fejn il-koppja jirriflettu flimkien. Ikun hemm ˙in ta’ qsim ta’ esperjenzi fi grupp mag˙mul minn 8 koppji. Dan il-Weekend joffri opportunità lill-koppji parteçipanti sabiex jiskopru dejjem aktar l-im˙abba li Alla g˙andu g˙all-mizΩew©in u l-familji tag˙hom. Imexxu: Il-Koppja Carmen u Karm Conti u Fr. Vince Magri, SJ

IT-TAGÓLIM SOÇJALI TAL-KNISJA

Is-Sibt, 27 ta’ Novembru, 2010, mid-9.00a.m. sal-4.30 p.m.

Il-Knisja mhix xi qawwa politika jew ekonomika. Allura l-Knisja m’g˙andha l-ebda vuçi fil-˙ajja soçjali tal-bniedem? L-g˙an a˙˙ari tal-Knisja huwa li taqdi u ©©ib ’il quddiem id-dinjità ta’ kull bniedem ma˙luq fuq ix-xbiha ta’ Alla. Proprju b’dan l-iskop quddiemha, il-Knisja tg˙allem “Id-Duttrina Soçjali” tag˙ha, biex tg˙in ˙alli l-forzi politiçi, ekonomiçi, kulturali u soçjali tad-dinja moderna j˙arsu tassew il-Ìid Komuni u hekk jitkattru l-Ìustizzja u s-Solidarjetà fil-familja umana globali. Imexxi: Fr. Vince Magri, SJ

IRTIR TA’ TÓEJJIJA GÓALL-MILIED: NILQGÓU LIL DAK LI ÌEJ!

Mill-Ìimg˙a, 10 ta’ Diçembru fis-7.00 .m. sal-Óadd, 12 ta’ Diçembru, 2011 wara l-pranzu. Irtir g˙al min f’dawn il-©ranet qabel il-Milied qed i˙ejji lilu nnifsu biex jilqa’ lil Ìesù. Kull persuna ©dida li tilqa’ g˙andek, tbiddillek ˙ajtek - a˙seb u ara Ìesù! Imma l-bidla li j©ib Hu tkun g˙all-a˙jar tieg˙ek g˙ax tag˙mlek aktar uman. Imexxi: Fr. Ray Pace, SJ. RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 29

30 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Carpet Zone ©entilment joffri Dirt Controller b˙ala rigal g˙ar-rebbie˙/a tal-Crossword Puzzle

Tisliba OTTUBRU Mimdudin: 1. Bejn wie˙ed u ie˙or (6) 4. PajjiΩ lil hinn miç-Çina (6) 7. Kemm g˙andek Ωmien (3) 8. Laqlaq (6) 9. Frotta b’qoxra safra tiΩloq ˙afna (6) 10. Karti tal-log˙ob (4) 12. Hekk jag˙mel ikel bnin (4) 14. Lem˙ek (3) 15. Ûmien twil ..... (3) 16. Kiel ftit fir-randan (3) 18. G˙adu ma sarx (3) 20. Idi ..... , kien mexxej Afrikan (4) 21. Ta bidu (4) 24. Satal (6) 25. Munita antika ©o Mafkar Lino(6) 26. L-isem Hugh bil-Malti (3) 27. Naqqas il-prezz (6) 28. Jaf ipin©i sew (6)

Weqfin: 1. Ajruport (6) 2. Drapp minsu© g˙at-tiΩjin (6) 3. Tefa’ ‘l barra (4) 4. Newlu ‘l hawn (4) 5. Nieklu fihom (6) 6. Óadu n-nar (6) 11. G˙aw© (5) 13. Tfal (5) 16. Ikkonsla ( (6) 17. Saqqu (6) 18. Serviet (6) 19. L-ewwel xahar (6) 22. Tixtri bihom (4) 23. G˙an (4)

REBBIEÓA tat-Tisliba ta’ Ìunju/Lulju hi Mr R Scicluna mill-Ibra© IMPORTANTI: Ibag˙tu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz: RM2000-LilÓbiebna, 78, Triq il-MarkiΩ Scicluna, Naxxar, NXR 2067. It-twe©ibiet iridu jaslulna sal-a˙˙ar tax-xahar.

Meta ©©edded l-abbonament tieg˙ek u tibg˙at çekk, ag˙mlu fuq isem RM2000.

TWEÌIBA TAT-TISLIBA awwissu/settembru 2010 MIMDUDIN: 1. Gawdew 4. Ìabret 7. Eli 8. Lissen 9. Fakkar 10. Umli 12. UEFA 14. Nat 15. Nan 16. Dab 18. Dak 20. Idum 21. Zero 24. Grassi 25. Ìganti 26. Dur 27. Ininnu 28. Ipassu WEQFIN: 1. Gallun 2. Wasalt 3. Wens 4. Ìifa 5. Rekken 6. Tarzan 11. Marad 13.

Faqar 16. Dingli 17. Buqari 18. Dennis 19. Kolinu 22. Bidu 23. I©ri

Disinn • Outlook Coop

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek lill-benefatturi u ’l-˙bieb tag˙na mejtin Balzan Sr Emmanuela Gatt,

o˙t Fr A. Gatt sj Naxxar Maria Debono Brother ÌuΩeppi Farrugia sj Ta’ Xbiex Jacqueline Busuttil Omm Fr Edgar Busuttil sj

Carpet Zone, Valley Road, B’Kara (opposite Post Office)

RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 31

Fil-pjan terren tal-Mother House, filLower Circular Road ta’ Kalkutta, wie˙ed isib il-kappella sempliçi u mneΩΩa’ minn kollox, fejn jinsab midfun il-©isem ta’ Madre Tereza. Barra, l-istorbju li jtarrax tal-metropoli Indjana, mimlija faqar u miΩerja. Ìewwa, iΩda l-˙in b˙al jieqaf quddiem qabar fqir: blokka siment abjad u fuqu l-Bibbja personali ta’ Madre TereΩa u statwa tal-Madonna b’kuruna ta’ fjuri m’g˙onqha. Ódejha lapida ta’ l-ir˙am b’versett bl-IngliΩ mill-Vangelu ta’ San Ìwann: “Óobbu lil xulxin kif ˙abbejtkom jien”(15,12).

32 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

Fl-okkaΩjoni tal-100 sena mit-twelid tag˙ha Madre TereΩa ta’ Kalkutta twieldet f’familja Kattolika AlbaniΩa fis-26 t’Awwissu 1910.

Ta’ 18-il sena ddeçidiet li tid˙ol fil-Kongregazzjoni tas-Sorijiet Missjonarji tal-Madonna ta’ Loreto.

Fl-1928 telqet lejn l-Irlanda, u sena wara kienet l-Indja. Fl-1931 iΩ-Ωag˙Ωug˙a IneΩ ˙adet l-ewwel voti u l-isem ©did ta’ Swor Marija TereΩa tal-Bambin Ìesù (g˙addevozzjoni tag˙ha lejn il-qaddisa ta’ Lisieux), u g˙al 20 sena kienet tg˙allem l-istorja u l-©ografija lil studenti bniet sinjuri fil-kulle©© tas-sorijiet ta’ Loreto f’Entally, Ωona fil-lvant ta’ Kalkutta. Wara l-˙ajt tal-kunvent kien hemm il-kwartier ta’ Motijhil bl-intiena soffokanti tieg˙u, wie˙ed mill-ifqar slums ta’ Kalkutta, il-miΩbla tad-dinja. Millbog˙od swor TereΩa setg˙et tisma’ l-˙sejjes li kienu jaslu sal-kulle©© lussuΩ iΩda ma kinitx taf x’kienu.

Kienu l-wiçç l-ie˙or ta’ l-Indja, dinja o˙ra ‘l bog˙od minnha, g˙allinqas sa dik il-lejla ta’ l-10 ta’ Settembru 1946, meta kienet f’ferrovija diretta lejn Darjeeling g˙all-

eΩerçizzji spiritwali u hemm ©ietha t-“tieni sej˙a”: matul dak il-lejl fraΩi baqg˙et imwa˙˙la f’mo˙˙ha tul il-vja©© kollu, l-g˙ajta mu©ug˙a ta’ Ìesù msallab: “G˙andi l-g˙atx!” Hija kellha t˙alli l-kunvent biex tiddedika ru˙ha g˙all-ifqar fost il-fqar: dawk li huma x-xejn, l-emar©inati f’kollox, l-abbandunati li kuljum kienu jmutu fuq il-bankini ta’ Kalkutta, ming˙ajr lanqas id-dinjita’ li jistg˙u jmutu fil-paçi.

Swor TereΩa ˙alliet il-kunvent ta’ Entally b’˙ames rupiji fil-but u s-sari abjad bit-tarf ik˙al ta’ l-ifqar Indjani, wara kwaΩi 20 sena mas-sorijiet ta’ Loreto. Kien is-16 t’Awissu 1948. IΩ-Ωg˙ira IneΩ saret Madre TereΩa. Fl-1950 id-djoçesi approvat il-kongregazzjoni ©dida tag˙ha tal-Missjunarji tal-Karita’.

Kien is-7 ta’ Ottubru, il-festa tarRuΩarju, u mhux b’kumbinazzjoni g˙ax g˙al Marija hija ddedikata din il-kongregazzjoni ©dida.

L-im˙abba profonda ta’ Madre TereΩa lejn il-Madonna kellha g˙eruq fit-tfulija tag˙ha, meta

ommha kienet tie˙u lilha u lil ˙utha Lazar u Age l-knisja, iΩuru l-foqra u jitolbu flimkien ir-ruΩarju.

Barra t-tliet voti tal-faqar, kastita’ u ubbidjenza, kull Missjonarju tal-Karita’ jie˙u ie˙or, dak ta’ “servizz gratwit lejn l-ifqar fost il-fqar”. Enfasi fuq l-imitazzjoni tal-virtujiet tal-Madonna, speçjalment l-umilta’, is-silenzju, u l-karita’. “I thirst” (g˙andi l-g˙atx), hemm miktub fuq il-kurçifiss tal-Casa Madre u f’kull kappella , f’kull parti tad-dinja , f’kull dar talkongregazzjoni ta’ Madre TereΩa.

Din il-fraΩi tat-”tieni sej˙a tag˙ha”, ti©bor f’Ωewg kelmiet l-ispiritwalita’ tag˙ha.

Illum il-figura rqiqa ta’ Madre Tereza, il-©isem fra©li tag˙ha mg˙awwe© bl-g˙ejja tax-xog˙ol, u wiççha mkemmex saru mag˙rufin mad-dinja kollha. Kull min iltaqa’ mag˙ha, anke darba, ma jistax jinsieha: id-dija tat-tbissima tag˙ha kienet tirrifletti l-im˙abba immensa tag˙ha. Meta hi t˙ares lejk, b’dawk g˙ajnejha profondi, amorevoli, limpidi, kont t˙oss li qed i˙arsu lejk RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 33

l-istess g˙ajnejn ta’ Alla l-Imbierek.

Attiva u kontemplattiva fl-istess ˙in, fiha kien hemm idealiΩmu u konkretezza, pragmatiΩmu u utopia.

Kienet t˙obb tiddefinixxi lilha nnifisha b˙ala “l-lapes zg˙ir ta’ Alla”, strument Ωg˙ir u sempliçi f’idejH. Kienet tag˙raf b’umilta’ li meta l-lapes jispiçça, il-Mulej jarmih u jafda lil ˙addie˙or il-missjoni appostolika tag˙ha: “Min jemmen fija jag˙mel hu ukoll l-g˙emejjel li qed nag˙mel jien, u ikbar minnhom ukoll” (Ìwanni 14, 12).

Madre TereΩa mietet f’Kalkutta filg˙axija tal-Ìimg˙a 5 ta’ Settembru 1997, fid-9.30. Kellha 87 sena. Fis26 ta’ Lulju 1999 infeta˙ il-processo tag˙ha ta’ beatifikazzjoni, 3 snin qabel suppost; g˙alkemm g˙allpoplu Madre TereΩa kienet di©a qaddisa. Il-messa©© tag˙ha huwa dejjem attwali: li kul˙add ifittex il-Kalkutta tieghu, li tinsab ukoll fittoroq ta’ l-Occident sinjur, fir-ritmu frenetiku ta’ l-ibliet tag˙na. “Tista’ ssib Kalkutta fid-dinja kollha jekk g˙andek g˙ajnejn biex tara. Kull fejn hemm persuni mhux ma˙buba, li ma jridhom ˙add, imwarrbin u minsijin minn kul˙add”.

L-ulied spiritwali tag˙ha g˙adhom jaqdu lill-“ifqar fost il-fqar” florfanotrofji, fil-lebbroΩarji, fid-djar tal-anzjani, ommijiet xebbiet, u moribondi. B’kollox qeghdin 5000 f’madwar 600 dar imferrxin madwar id-dinja. “Meta mmut “ kienet tg˙id hi, “inkun nista’ ng˙inkom iktar.”

34 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna

FR PAUL CHETCUTI JAQSAM XI FTIT MILL-ESPERJENZA TIEGÓU TA’ M. TERESA X’inhi l-esperjenza tieg˙ek ta’ Mother Teresa?

Iltqajt ma’ M. Teresa meta ©iet Malta fil-bidu tas-snin 70.

L-ispirtu tag˙ha sa˙˙arni u meta spiççajt l-istudji g˙al saçerdot ÌiΩwita, tlabt li mmur na˙dem mag˙ha fl-Indja g˙al sitt xhur.

Hemm sirt nafha, kif ukoll lis-sorijiet tag˙ha, ferm aktar millqrib. Bdiet titlobni ng˙in lis-sorijiet fl-irtiri u direzzjoni spiritwali.

Snin wara talbitni nkunu id-Direttur Spiritwali internazzjonali tal-CoWorkers tag˙ha – eluf ta’ Lajçi minn pajjiΩi differenti li kienu dedikati biex jg˙inu l-˙idmiet tas-sorijiet u lill-fqar u l-batuti ta’ madwarhom f’pajjiΩhom stess.

Kelli ˙afna okkaΩjonijiet nit˙addet, nitlob, niddiskuti u anke nargumenta mag˙ha. G˙allmitni xi jfisser t˙obb lil Ìesù fuq kollox u tg˙ix g˙alih biss. Il-qdusija u l-kobor tag˙ha kienu fil-kapaçità li tix˙et im˙abba enormi fl-içken ©est u azzjoni ta’ kuljum. Jekk qed tkellmek, int l-aktar persuna importanti g˙aliha. Kienet kapaçi tittraduçi l-akbar ideal f’azzjonijiet çkejknin u umli. G˙alhekk dejjem ˙abbet iç-çkejken u l-ifqar fost il-fqar, kif g˙amel Ìesù.

Kif sabu ruhhom Bormla il-komunità tas-sorijiet tag˙ha?

Madwar l-1983, flimkien mal-Co-Workers, dejjem ˙lomna li s-sorijiet ji©u Malta. Konna kellimna lill-Arçisqof Mercieca biex jistedinhom ji©u. G˙all-ewwel ma kienx daqshekk entuΩjast fuq l-idea. Imma darba talabni nqeg˙du f-kuntatt ma’ M.Teresa. Talabha tibg˙at komunità hawn Malta.

Mal-CoWorkers, b’˙afna ˙idma ta’ Lilian Miceli Farrugia u bosta o˙rajn, fittixna dar Bormla u ˙ejjejnihilhom. Ìew hawn ftit wara.

Kemm jg˙odd il-messa©© spiritwali ta’ Mother Teresa g˙al lum?

G˙al M.Teresa l-essenzjal huwa Ìesù. Ma tistax t˙obbu jekk ma t˙obbx lill-fqir u l-batut.

G˙alhekk trid tkun lest tbati biex t˙obb. G˙al Alla l-importanti mhux kemm se tag˙mel ˙wejje© kbar, imma kemm se tag˙mel ˙wejje© Ωg˙ar b’im˙abba kbira.

Tista’ ssemmi xi esperjenza partikolari li laqtitek b’mod aktar speçjali fil-kuntatti tieg˙ek mag˙ha.

Iva. L-aktar mument li jibqa’ stampat f’mo˙˙i kien meta darba kont qed nitkellem mag˙ha fuq

livell personali ˙afna. Qsamt mag˙ha kemm kont in˙ossni çkejken u dg˙ajjef meta nkun ˙dejha u nara l-qawwa tal-fidi u tal-karità tag˙ha. Is-sens ta’ sagrifiççju tag˙ha kien isa˙˙arni. Imma kont aktar in˙ossni l-bog˙od u mpossibbli li b’xi mod nil˙aq is-sbu˙ija u l-qdusija ta’ ˙ajjitha. Allura g˙edtilha, “Mother, meta nkun ˙dejk kwaΩi nibda naqta’ qalbi li xi darba nkun kapaçi ng˙ix kif tg˙ix int!”

Dak il-˙in ˙arset dritt f’g˙ajnejja, b’dawk l-g˙ajnejn çkejknin imma li jmissulek qalbek bi tjubithom. Qaltli dawn l-eΩatti kelmiet – bl-IngliΩ kif qalithomli – “Father, what I can do you cannot do. But what you can do I cannot do! Together let us do something beautiful for God!” (Father, dak li nista’ nag˙mel jien ma tistax tag˙mlu int. Imma dak li tista’ tag˙mel int, ma nistax nag˙mlu jien.

Flimkien, ejja nag˙mlu xi ˙a©a sabi˙a g˙al Alla!)

Dawk il-kliem baqg˙u stampati f’qalbi.

Kul˙add g˙andu s-sej˙a u l-kapaçità tieg˙u.

L-importanti mhux li nag˙mlu dak li kapaçi jag˙mel ˙addie˙or. Fl-g˙ajnejn t’Alla ˙add ma jista’ jie˙u post ˙add. L-importanti hu li kul˙add jag˙mel il-biçça li jista’ hu, kif jaf hu, bil-mezzi li tah Alla, basta b’˙afna m˙abba.

Dak li jag˙mel wie˙ed, ma jistax jag˙mlu bniedem ie˙or. Imma kull wie˙ed u kull wa˙da je˙tie© li nag˙mlu dak li nistg˙u b’˙afna m˙abba bejnietna, biex flimkien nag˙mlu xi ˙a©a sabi˙a g˙al Alla. Dak li nistg˙u nag˙mlu flimkien ˙add ma jista’ jag˙mlu wa˙du!

G˙alhekk l-aktar ˙a©a mportanti mhux tant kemm kapaçi nag˙mlu u x’kapaçi nag˙mlu, imma kemm kapaçi nkunu ˙a©a wa˙da flimkien flim˙abba ta’ bejnietna.

RM2000-LilÓbiebna • ottubru 2010 • 35

KIENET TAF Fl-okkaΩjoni tal-100 sena mit-twelid ta’ M. Teresa ta’ Calcutta,

insellmulha u nitolbuha tid˙ol g˙alina biex l-ispirtu ta’ m˙abba tag˙ha lejn Ìesù u lejn il-fqar imexxina f’kull ma nag˙mlu.

Mother Teresa tirrakkonta: “Lejla wa˙da ji©i ra©el fid-dar tag˙na u qalli: ‘Hemm familja Hindu bi tmint itfal.

Ilhom Ωmien twil ma jieklu. Ag˙mel xi ˙a©a g˙alihom.’ Óadt ftit ross, u minnufih tlaqt g˙al g˙andhom. Malli d˙alt g˙andhom stajt nara ©u˙ terribbli fuq wiçç it-tfal. B’danakollu meta l-omm ˙adet ir-ross li ©ibtilha, rajtha taqsmu f’Ωew© porzjonijiet u to˙ro© ’il barra!

Meta re©g˙et lura staqsejtha: ‘Fejn mort?

X’g˙amilt?’ We©bitni xott xott: ‘Anki huma bil-©u˙.’ Kienet marret g˙and il-familja ©irien tag˙hom li kienu Musulmani [Hindus u Musulmani sikwit kienu ikollhom ©lied a˙rax bejniethom] g˙ax kienet taf li anki huma kienu bil-©u˙. Dakinhar ma r©ajtx mort ˙adtilha iktar ross ˙alli jkollha ç-çans li tgawdi l-fer˙ li taqsam mal-o˙rajn. Dak li skantani ma kienx daqstant li qasmet ir-ross li rçeviet mal-©ara, iΩda li hi kienet taf li kienu bil-©u˙.”

A˙na nafu? G˙andna Ωmien biex inkunu nafu? G˙andna mqar ftit Ωmien biex nitbissmu lejn xi ˙add?

36 • ottubru 2010 • RM2000-LilÓbiebna