Μανιφέστο των πολιτών
ΜΑΝΙΦΕΣΤΟ ΤΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΙΣΟΤΗΤΑ Για τις Ευρωεκλογές του 2014 Εμείς, οι κάτοικοι της Ευρώπης, που γεννηθήκαμε από επιλογή ή κάτω από άλλες συνθήκες σε αυτή την ήπειρο, πιστεύουμε πως η Ευρωπαϊκή Ένωση και τα Κράτη Μέλη έχουν αποτύχει να διασφαλίσουν την ευημερία των πολιτών και να ανταποκριθούν στις παγκόσμιες και στις τοπικές προκλήσεις που έχουν συγκλονίσει την Ευρώπη τα τελευταία πέντε χρόνια της κρίσης. Πιστεύουμε πως η Ευρώπη έχει ένα κοινό μέλλον, αλλά συνειδητοποιούμε ότι χάνουμε τον έλεγχο της τύχης μας. Δεν βασιζόμαστε στην κλονισμένη ιδέα της εθνικής κυριαρχίας, αλλά επιθυμούμε την ενδυνάμωση της δράσης σε ένα πολυεθνικό επίπεδο. Η Ευρώπη μπορεί να παίξει σπουδαίο ρόλο σαν ένας χώρος δημοκρατίας, αλληλεγγύης και ισότητας, αλλά αυτό απαιτεί γρήγορες και ριζικές αλλαγές στο ισχύoν πολιτικό πλαίσιο και στις προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το 2014 προσφέρει την ευκαιρία για μια τομή στην συνεχή κρίση των τελευταίων ετών. Ένα νέο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα εκλεγεί και μια νέα Ευρωπαϊκή Κομισιόν θα οριστεί. Η ανανεωμένη εξουσία θα πρέπει να συνοδεύεται με ανανεωμένες υποχρεώσεις των πολιτών. Οι υγιείς δημοκρατίες έχουν επιβιώσει πάντοτε, βασιζόμενες στην ζωηρή συμμετοχή που εκφράζεται μέσα από τη συνεργασία, την αμφισβήτηση και την κριτική. Σ'αυτό το πνεύμα έχουμε αναπτύξει ένα συμμετοχικό πολυεθνικό Μανιφέστο, σαν σύμβαση μεταξύ των Ευρωπαίων πολιτών και των κυβερνητικών δομών. Το Μανιφέστο περιέχει πολιτικές διεκδικήσεις που έχουν δομηθεί μέσα από μια πανευρωπαϊκή συμμετοχική διαδικασία τριών χρόνων, έχοντας απασχολήσει χιλιάδες ανθρώπους. Η προσπάθεια αποτελείται από 60 συζητήσεις πολιτών, 12 πολυεθνικά φόρουμ, 2 ακροάσεις στην Ευρωβουλή, διαδικτυακό δημόσιο διάλογο και μια εκτεταμένη παρουσία στους δρόμους και στις πλατείες της Ευρώπης. Αυτό έχει οδηγήσει στη διαμόρφωση προτάσεων που ξεφεύγουν από τα στενά όρια του εθνικών διεκδικήσεων. Οι συγκροτημένες προτάσεις λαμβάνουν υπόψη τους τη νομοθεσία της Ε.Ε. και το ευρύτερο δικαστικό πλαίσιο, με στόχο να παρέχουν ένα ρεαλιστικό πολιτικό σχέδιο για μια δυνατή εναλλακτική Ευρώπη μέσα σε εφικτά πλαίσια. Τα θέματα που καλύπτονται δεν εξαντλούν το πλήθος των προβλημάτων που αντιμετωπίζουμε, αλλά αντανακλούν κάποιες προτεραιότητες που έχουν επισημανθεί από τους συμμετέχοντες κατά τη διάρκεια της προσπάθειας. Το
1
Μανιφέστο των πολιτών για την ευρωπαϊκή δημοκρατία, αλληλεγγύη και ισότητα
Μανιφέστο θα ανανεωθεί στο μέλλον για να συμπεριλάβει νέες προτάσεις πολιτών. Γι’ αυτό το λόγο αποτελεί ένα ζωντανό κείμενο που απηχεί τις απαιτήσεις των πολιτών. Ζητάμε από πολίτες, οργανισμούς και κοινωνικά κινήματα που ασχολούνται με τέτοια ζητήματα να ενεργοποιηθούν γύρω από μια συμμετοχική διαδικασία για την Ευρωπαϊκή μεταρρύθμιση. Ζητάμε από υποψήφιους πολιτικούς για τις τοπικές, τις εθνικές και ειδικότερα για τις Ευρωεκλογές να υποστηρίξουν τις προτάσεις του Μανιφέστο, να τις συμπεριλάβουν στις προεκλογικές τους εκστρατείες και να τις προωθήσουν κατά τη διάρκεια της θητείας τους. Η Ευρώπη αντιμετωπίζει μια οικονομική, περιβαλλοντική και δημοκρατική κρίση. Τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε βρεθεί μπροστά σε νέες κοινωνικές αλλαγές, από την ανάπτυξη του κράτους κοινωνικής πρόνοιας μέχρι τη δημιουργία οργανισμών που διαφυλάσσουν την ειρήνη. Η μεγαλύτερη κρίση από όλες δεν είναι οι δοκιμασίες που αντιμετωπίζουμε, αλλά η έλλειψη ικανότητας και αξιοπιστίας της Ευρώπης να απαντήσει σε αυτές. Ιδιοτελή συμφέροντα εκμεταλλεύονται αυτό το κενό για να μονοπωλήσουν την οικονομική σφαίρα, το δημόσιο διάλογο και την αίσθηση της δικαιοσύνης. Ένα από τα πιο εμφανή σημάδια αυτού είναι διαδικασία “race to the bottom”, δηλαδή η δημιουργία εσωτερικού ανταγωνισμού μεταξύ εργαζόμενων και μεταξύ χωρών. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη χρόνια ανεργία, την επισφάλεια και τη φτώχεια, που είναι βασικοί παράγοντες της υπονόμευσης της αξίας της εργασίας. Αυτή η κατάσταση χρειάζεται να αντικατασταθεί με ένα Ευρωπαϊκό σύστημα κοινωνικής πρόνοιας που θα διασφαλίζει μια σειρά κοινωνικών και οικονομικών δικαιωμάτων τα οποία θα ανταποκρίνονται στις βασικές ανάγκες των ανθρώπων, όπως η εργασία και τα συνταξιοδοτικά οφέλη, ο κατώτατος μισθός ή το βασικό εισόδημα, ανεξάρτητα με τις καταστάσεις και τον τόπο κατοικίας τους. Αυτό απαιτεί μια κοινή και δίκαιη φορολογική πολιτική, η οποία θα βάλει τέλος στο φορολογικό ανταγωνισμό που ευνοεί τις μεγάλες επιχειρήσεις. Αρνούμαστε να δούμε τα κοινωνικά και τα οικονομικά μας δικαιώματα να υπονομεύονται, όταν τεράστια ποσά χρημάτων έχουν χρησιμοποιηθεί για να σώσουν ένα οικονομικό σύστημα που μας έχει οδηγήσει στην αποτυχία. Η Ευρώπη πρέπει να αρχίσει βάζοντας φρένο στη διάσωση των τραπεζών και αναδιαρθρώνοντας το τραπεζικό σύστημα να το επαναφέρει στις πραγματικές του κοινωνικές λειτουργίες, όπως τη διαφύλαξη των αποταμιεύσεων των ανθρώπων και τη χρηματοδότηση μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων. Μια εφαρμογή φόρου επι των χρηματοπιστωτικών συναλλαγών, για παράδειγμα, μπορεί να ενθαρρύνει
2
Μανιφέστο των πολιτών
περισσότερο υπεύθυνες μορφές εμπορίου και επενδύσεων. Πρέπει να αρνηθούμε τον εκβιασμό των οικονομικών αγορών μέσα από την αμοιβαιοποίηση των χρεών, συμπεριλαμβανομένου ενός μηχανισμού λύσης ανάγκης για διαγραφή ενός μη βιώσιμου ηγεμονικού χρέους χωρίς μονομέρεια για τα βασικά κοινωνικά δεδομένα. Η Ευρώπη χρειάζεται μια νέα οικονομική πολιτική που θα προωθεί την εργασία πλήρους απασχόλησης σε επαρκώς προσοδοφόρα επαγγέλματα. Η πολιτική αυτή θα εξαρτάται λιγότερο από τον άνθρακα και δεν θα βασίζεται σε εμπορικές συμφωνίες που θα είναι άδικες για χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ευρωπαϊκή Ένωση είναι η μεγαλύτερη οικονομία στον κόσμο και η οργάνωσή της και οι φιλόδοξες αποφάσεις για τη λειτουργία της μπορούν να έχουν ένα πραγματικά μεγάλο παγκόσμιο αντίκτυπο σε θέματα προστασίας του περιβάλλοντος, προώθησης ουσιαστικής και αξιοπρεπούς εργασίας, διασφάλισης παγκόσμιας δικαιοσύνης στις εμπορικές σχέσεις και αλλαγής από μια ανταγωνιστική καταναλωτική κοινωνία, σε μια οικονομία συνεργασίας και διαμοιρασμού. Η Κοινή Αγορά έχει διευρύνει τις ελευθερίες μας αλλά η τρέχουσα λειτουργία της έχει δώσει στις ισχυρές εταιρίες περισσότερες ευκαιρίες να διαφεύγουν των κοινωνικών ευθυνών μην πληρώνοντας τους φόρους τους. Ακόμη ομάδες οργανωμένου εγκλήματος έχουν εκμεταλλευτεί τα κενά στους κανονισμούς για να μεγιστοποιήσουν την εγκληματική τους δράση σε όλη την έκταση της ηπείρου. Η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει επίσης να πολεμήσει τους φορολογικούς παραδείσους και πρέπει να έχει δυνάμεις για την κατάσχεση των παράνομα αποκτημένων κερδών προωθώντας την κοινωνική τους επαναχρησιμοποίση. Η Δημοκρατία στην Ευρώπη είναι σε κρίση. Η προσέλευση των ψηφοφόρων και η συμμετοχή στα κόμματα βρίσκονται σε συνεχή παρακμή. Οι άνθρωποι αισθάνονται αδύναμοι να προωθήσουν αλλαγές μέσα από τις ισχύουσες συνταγματικές δομές, ειδικά σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Γι΄αυτό το λόγο χρειάζεται να τροποποιήσουμε ριζικά τις δημοκρατικές δομές της Ε.Ε., για παράδειγμα δημιουργώντας μια ολοκληρωτικά εκλεγμένη Ευρωπαϊκή Κυβέρνηση, παραχωρώντας πλήρη νομοθετική δύναμη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και εισάγοντας διεθνικές λίστες για τις Ευρωπαϊκές εκλογές. Πρέπει να διευρύνουμε τη διαδικασία λήψης αποφάσεων σε όλες τις κοινωνίες πολιτών, επιτρέποντας σε όλους τους μόνιμους κατοίκους να ψηφίζουν στις Ευρωεκλογές. Ζητάμε φιλικά και αποτελεσματικά εργαλεία για να επηρεάσουμε άμεσα την αλλαγή -‐από την βελτίωση του European Citizens’ Initiative μέχρι τη δυνατότητα ελέγχου της χρήσης του δημόσιου χρήματος. Για την εκκίνηση αυτής της διαδικασίας της ριζοσπαστικής τροποποίησης, προτείνουμε μία Ευρωπαϊκή Συμφωνία όπου οι πολίτες και οι πολιτικοί θα συνεργάζονται ώστε να
3
Μανιφέστο των πολιτών για την ευρωπαϊκή δημοκρατία, αλληλεγγύη και ισότητα
αναπτύξουν ένα νέο δημοκρατικό οικοδόμημα. Κάθε δημοκρατικό σύστημα έχει ανάγκη από ελευθερία και πλουραλισμό στα ΜΜΕ. Στην Ευρώπη, αυτό διασφαλίζεται μόνο τυπικά και δεν εφαρμόζεται πάντα στην πράξη, με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό κάποιων φωνών από το δημόσιο διάλογο. Χρειαζόμαστε ανεξάρτητα ρυθμιστικά σώματα που θα παρακολουθούν τη διαφάνεια της ιδιοκτησίας των ΜΜΕ και ξεκάθαρους κανόνες εναντίον του συγκεντρωτισμού. Ζητάμε ουσιαστικές επενδύσεις σε ανεξάρτητα δημόσια μέσα ενημέρωσης και διαδίκτυο με ελεύθερη πρόσβαση για όλους. Ζητάμε, ακόμη, την προστασία της ιδιωτικής ζωής και την ελευθερία της από την κρατική και ιδιωτική παρακολούθηση καθώς και τη σημαντική επένδυση στην Παιδεία για τα Μέσα. Το μέλλον που επιθυμούν οι Ευρωπαίοι απαιτεί μία χειροπιαστή αναδιανομή της εξουσίας. Η δημοκρατία στην Ευρώπη πρέπει να σημαίνει ότι οι αποφάσεις θα παίρνονται από όλους για όλους, και όχι από λίγους προς όφελος των λίγων. Καλούμε την Ευρωπαϊκή Ένωση να ξεκινήσει δημιουργώντας πρωτοβουλίες για μακροχρόνιες και βιώσιμες δράσεις που θα αντιμετωπίσουν τα κοινά προβλήματα. Η αναδιανομή της δύναμης υπαγορεύει πως κανείς δεν θα υφίσταται καμία διάκριση στην απόλαυση των δημόσιων αγαθών, απαραίτητων για τη ζωή. Η Ε.Ε. πρέπει να δράσει διασφαλίζοντας την πρόσβαση στα δημόσια αγαθά, όπως η ασφαλής κατανάλωση του νερού, που είναι απαραίτητα για την απόλαυση βασικών δικαιωμάτων. Έχουμε μια μοναδική ευκαιρία κάνοντας την Ευρώπη να εργαστεί ξανά προς την ανανέωση της μεγαλύτερης οικονομίας του κόσμου, με καθαρό και βιώσιμο τρόπο. Η Ευρώπη πρέπει να ηγηθεί της μετάβασης της ενέργειας από τις καταστρεπρικές στις καθαρες και ανανεώσιμες πηγές. Η αναδιανομή της δύναμης απαιτεί ότι οι ιδιωτικές πράξεις που έχουν περιβαλλοντικές επιπτώσεις πρέπει να επαφύονται στη συγκατάθεση των κατοίκων της Ευρώπης οι οποίοι εξαρτώνται από το συγκεκριμένο περιβάλλον. Η Ε.Ε. πρέπει να επιβάλει την αρχή της πρόληψης όταν επιβλαβείς περιβαλλοντικοί κίνδυνοι επισημαίνονται από τους πολίτες της. Η κρίση έχει χτυπήσει κατά κύριο λόγο συγκεκριμένες ομάδες όπου ήταν ήδη σε μη ευνοϊκή κατάσταση, συμπεριλαμβανομένου των μεταναστών, των γυναικών, εκείνων που έχουν μετακινηθεί λόγω πολέμου, των γκέι, των λεσβιών και των Ρομά, των οποίων η πρόσβαση σε θεμελιώδη δικαιώματα, βασικές κοινωνικές
4
Μανιφέστο των πολιτών
υπηρεσίες και κοινά αγαθά καθώς και η ουσιαστική πολιτική συμμετοχή έχουν περιοριστεί ή δεν υφίστανται. Υπάρχει μια άμεση ανάγκη για το σύνθημα της Ε.Ε. «ενότητα στη διαφορετικότητα» να τεθεί σε λειτουργία, δίνοντας τη δυνατότητα σε όλους τους κατοίκους και τους πολίτες να γίνουν συμμέτοχοι της αλλαγής σε ευρωπαικό επίπεδο και να απολαμβάνουν επαρκή προστασία για ίση πρόσβαση στα θεμελιώδη δικαιώματα, ανεξάρτητα από το φύλο, τη φυλετική ταυτότητα και έκφραση, τον σεξουαλικό τους προσανατολισμό, το κοινωνικό ή εθνικό τους υπόβαθρο, τον τόπο της καταγωγής τους. Ειδικότερα, σε καιρούς της κρίσης, η Ε.Ε. πρέπει να ανταποκριθεί στη φιλοδοξία της να διασφαλίσει την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, όχι μόνο μέσα στα όρι της αλλά και στα σύνορά της. Η Ε.Ε. πρέπει να διασφαλίσει το σεβασμό των πολιτισμικών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των μεταναστών που μπαίνουν στην Ε.Ε. Η διαχείριση των συνόρων πρέπει να είναι διαφανείς και υπεύθυνη. Η διοικητική κράτηση πρέπει να εξαιρεθεί ως βασικό μέτρο και η κράτηση ανηλίκων πρέπει να απαγορευθεί σε κάθε περίπτωση. Για να διασφαλιστεί η αξιοπρέπεια των μεταναστών πρέπει να τους παρέχεται το δικαίωμα της εργασίας καθώς περιμένουν για τη διοικητική απόφαση που αφορά τη μεταναστευτική τους κατάσταση. Οι απελάσεις δεν θα πρέπει να προκαλούν τον χωρισμό οικογενειών. Η εμπειρία των μεταναστών και η πνευματική τους ικανότητα είναι τόσο σημαντική όσο και η σκληρή τους εργασία. Οι γυναίκες έχουν χτυπηθεί δυσανάλογα από τη κρίση και από τις συνεχείς επιθέσεις στις κοινωνικές πολιτικές. Η Ε.Ε. πρέπει να εγγυηθεί τα δικαιώματα των γυναικών και την ισότητα των φύλων, παλεύοντας κυρίως κάθε μορφή βίας εναντίον των γυναικών και καλύπτοντας το κενό ανάμεσα στην αντρική και την γυναικεία μισθός. Οι κρίσεις αποτελούν πρόσφορο έδαφος για δημόσιο λόγο που χρησιμοποιεί το φόβο του «άλλου» για να δημιουργήσει αποδιοπομπαίους τράγους. Μετανάστες και Ρομά είναι οι πιο συνηθισμένοι στόχοι για εκφράσεις και εγκλήματα μίσους, όπως για παράδειγμα οι LGBT (λεσβιες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι και τρανσεξουαλικά άτομα) που συνήθως αποκλείονται κοινωνικά εξ’ αιτίας της διαφορετικότητά τους. Η ευρωπαϊκή υπηκοότητα δεν πρέπει να είναι μια κενή έννοια ή να επιτρέπει να υπάρχουν πρώτης και δεύτερης τάξης πολίτες. Όλα τα πλεονεκτήματα προερχόμενα από αυτή, όπως η ελευθερία μετακίνησης και διαμονής στην Ε.Ε. και η κινητικότητα των δικαιωμάτων, πρέπει να είναι προσβάσιμα σε όλους. Η ταυτότητα φύλου και η έκφρασή της ή ο σεξουαλικός προσανατολισμός των LGBT πολιτών δεν πρέπει να τους εμποδίζουν να μετακινούνται ελεύθερα. Αυτό δεν μεταφράζεται στο να δοθούν επιπλέον δικαιώματα σε μερικούς, αλλά στο να διασφαλιστεί ιδιαίτερη προστασία των ομάδων που βρίσκονται σε μη ευνοϊκή θέση, για πρόσβαση σε ίσα δικαιώματα.
5
Μανιφέστο των πολιτών για την ευρωπαϊκή δημοκρατία, αλληλεγγύη και ισότητα
Αν οι χώρες μπορούν να κριθούν από τον τρόπο που συμπεριφέρονται στις μειονότητες, τότε η Ε.Ε. πρέπει να κριθεί από τον τρόπο που αντιμετωπίζει τους Ρομά, που ίσως είναι η πιο διεθνική ομάδα στην Ευρώπη, αλλά και το πιο αποκλεισμένο. Οι Ρομά πρέπει να αναγνωρισθούν ως ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής κοινότητας που πρέπει να συμμετέχουν σε όλα τα στάδια των πολιτικών αποφάσεων που τους επηρεάζουν. Σήμερα η Ευρώπη βρίσκεται μπροστά σε ένα σταυροδρόμι. Η διαδικασία ολοκλήρωσης όπως συμβαίνει μέχρι τώρα έχει δημιουργήσει μια πολιτική οντότητα χωρίς ενεργούς πολίτες οι οποίοι να μπορούν να επηρεάσουν εύκολα την πορεία της. Πρέπει να γίνουμε πρωταγωνιστές μίας τόσο αναγκαίας μετατροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ένα δημοκρατικό και συμμετοχικό χώρο. Ο χρόνος δεν είναι με το μέρος μας: Ευρωσκεπτικιστικές και ξενοφοβικές απόψεις διαδίδονται γρήγορα σ’όλη την Ευρώπη και οι κίνδυνοι μεγαλώνουν ακόμα περισσότερο όταν τέτοιες φωνές υπάρχουν σε Ευρωπαϊκούς θεσμούς. Οι επερχόμενες Ευρωεκλογές πρέπει να ειδωθούν σαν μια ευκαιρία για να αποφασίσουμε τι είδους μέλλον επιθυμούμε για την κοινωνία μας. Χρειαζόμαστε φιλόδοξες πολιτικές προτάσεις από υποψήφιους και κόμματα και να έχουμε το δικαιώμα να συμμετέχουμε στην αλλαγή. Η Ε.Ε. έχει την ευκαιρία να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή των μεταρρυθμίσεων, παρέχοντας ένα νέο παγκόσμιο μοντέλο αντιπροσωπευτικής και συμμετοχικής δημοκρατίας σε μια πολυγλωσσική, πολυεθνική και πολυπολιτισμική κοινωνία που θα είναι ικανή να ανταποκρίνεται σε τοπικές και παγκόσμιες προκλήσεις που χρειάζονται επείγουσες και ριζικές απαντήσεις. Η Ευρώπη έχει δείξει την ικανότητά της να αναγεννιέται από τις στάχτες περισσότερες από μια φορές και τώρα χρειάζεται να επιβεβαιώσει εκ νέου αυτή την ικανότητά της ως μέσο αλλαγής. Έφτασε η ώρα! www.citizenspact.eu
6