Citizen Manifesto
CITIZEN MANIFESTO DLA EUROPEJSKIEJ DEMOKRACJI, SOLIDARNOŚĆΙ I RÓWNOŚCI Do wyborów Europejskich w 2014 roku My, mieszkańcy Europy, poprzez urodzenie, wybór lub stałe okoliczności, twierdzimy, że Unia Europejska i jej państwa członkowskie zawiodły zarówno w zagwarantowaniu opieki społecznej swoim obywatelom jak i spełnieniu globalnych i lokalnych wyzwań, które poruszyły Europą w czasie ostatnich pięciu lat kryzysu. Wierzymy, że Europa ma wspólną przyszłość, ale czujemy, że tracimy kontrolę nad naszym losem. Zamiast bazować na niedotrzymanej suwerenności na poziomie narodowym, chcemy mieć prawo do działania na poziomie ponadnarodowym. Europa może odegrać istotną rolę, jako przestrzeń demokracji, solidarności i równości, jednak wymaga to szybkich i radykalnych zmian dotyczących aktualnych przepisów prawnych oraz priorytetów Unii Europejskiej. Rok 2014 daje możliwość zerwania z przeszłością, na której mocno odcisnęło się piętno ciągłego kryzysu. Nowy Parlament Europejski ma zostać wybrany, podobnie zostanie wyznaczona nowa Komisja Europejska. Odnowiony rząd musi iść w parze z odnowionym zaangażowaniem obywateli. Zdrowe demokracje zawsze utrzymywały się z różnorodnej partycypacji wyrażanej poprzez współpracę, kontestację i krytykę. W myśl tego stworzyliśmy partycypacyjny, transnarodowy Manifest, jako pakt między mieszkańcami Europy, a strukturami rządzącymi. Manifest zawiera postulaty polityczne powstałe na poziomie transnarodowym podczas trzyletniego procesu partycypacyjnego obejmującego całą Europę, w który zaangażowało się tysiące ludzi. Proces ten składał się z ponad 60-‐ciu paneli obywatelskich, 12 transnarodowych forów, 2 posiedzeń w Parlamencie Europejskim, paneli online oraz rozpowszechnionej obecności na ulicach i placach europejskich. Doprowadziło to do sformułowania postulatów, które sięgają daleko ponad poziom narodowy. Powstałe postulaty biorą pod uwagę europejski kontekst ustawodawczy i prawniczy, co ma umożliwić zapewnienie realistycznego planu strategicznego odnośnie polityki i stworzenie alternatywnej Europy w bezpośrednim zasięgu każdego mieszkańca. Poruszone kwestie nie wyczerpują mnogości problemów, z którymi się zmierzamy, ale określają priorytety podkreślane przez różnych uczestników tego procesu. Manifest będzie w przyszłości regularnie
1
Citizen Manifesto dla Europejskiej demokracji, solidarności i równości
aktualizowany w celu dołączenia propozycji nowych obywateli. Jest to żywy dokument stanowiący echo ludzkich potrzeb. Poprosiliśmy obywateli, organizacje i ruchy społeczne, dla których poruszane kwestie są ważne, żeby aktywnie włączyły się do tego otwartego i partycypacyjnego procesu reform Europejskich. Poprosiliśmy również polityków startujących do lokalnych, państwowych, a przede wszystkim europejskich wyborów do podpisania się pod postulatami zawartymi w Manifesto, do przystąpienia ich do kampanii wyborczej oraz promowania w trakcie trwania kadencji. Zasady wynikające ze specyficznych postulatów zostaną najpierw zaprezentowana w formie streszczenia, a następnie w uszczegółowionej wersji zostaną przesłane jako załącznik z konkretnymi działaniami politycznymi. Europa zmaga się z ekonomicznym, ekologicznym i demokratycznym kryzysem. W ostatnich dekadach stawiliśmy czoła nowym społecznym wyzwaniom, od rozwoju dobrobytu państwowego, po budowanie instytucji mających na celu ugruntowanie pokoju. Istotą kryzysu nie są jednak same wyzwania, z którymi się zmierzamy, ale brak umiejętności i zasadności Europy do odpowiedzi na nie. Osobiste interesy przeważają i prowadzą do zdominowania sfery ekonomicznej, publicznego dyskursu oraz poczucia sprawiedliwości. Jednym z najbardziej widocznych znaków był tzw. wyścig na dno, tworzący wewnętrzną konkurencję między robotnikami oraz między państwami. W rezultacie doprowadziło to do chronicznego bezrobocia, prekariatu i ubóstwa, które trwale podkopują wartość pracy. Obecną sytuację należy poprawić przez stworzenie europejskiego systemeu pomocy społecznej zapewniającego komplet socjalnych i ekonomicznych praw, które spełniają podstawowe ludzkie potrzeby niezależnie od okoliczności i miejsca pobytu, tj. bezrobocia i emerytury, minimalnej płacy lub podstawowego przychodu. Wymaga to wspólnej i sprawiedliwej polityki fiskalnej, która zatrzyma konkurencję podatkową działającej na korzyść dużych korporacji. Nie chcemy dopuścić do tego, żeby nasze socjalne i ekonomiczne prawa były łamane, podczas gdy ogromne sumy były przeznaczane na zachowanie systemu, który nas zawiódł. Europa musi zaprzestać dofinansowania banków, a z drugiej strony poprzez restrukturyzację przemysłu bankowego wrócić do pierwotnych społecznych funkcji zabezpieczania oszczędności oraz finansowania małej i średniej wielkości interesów. Na przykład unijny podatek od transakcji
2
Citizen Manifesto
finansowych mógłby zachęcić do przedsięwzięcia bardziej odpowiedzialnej formy handlu i inwestycji. Powinniśmy odmówić szantażowania przez rynki finansowe poprzez wspólne ponoszenie długów, włączając mechanizm pomniejszania wagi niewystarczającego długu państwowego bez uszczerbku na podstawowych standardach socjalnych. Europa potrzebuje na nowo zintegrowanej polityki ekonomicznej, która promuje pełne zatrudnienie w znaczących i adekwatnie opłacanych zawodach, które są mniej zależne od zużycia węgla oraz nie są zależne od niekorzystnych umów handlowych z państwami spoza Unii Europejskiej. UE jest największą ekonomią na świecie, a skoordynowane i ambitne decyzje odnośnie jej funkcjonowania mogą mieć realny wpływ na ochronę środowiska, promocję znaczącego i godnego zatrudnienia, zapewnienie globalnej sprawiedliwości w relacjach handlowych oraz przejście z modelu konsumpcyjnego społeczeństwa do ekonomii współpracy i dzielenia się. Wspólny rynek europejski wpłynął na powiększenie naszej wolności, ale sposób, w jaki obecnie funkcjonuje daje więcej możliwości potężnym korporacjom do unikania socjalnych obowiązków w płaceniu rachunków. Luki w regulacjach przyczyniły się również do zwiększenia działań kryminalnych zorganizowanych grup przestępczych. UE powinna zwalczać raje podatkowe oraz przejąć kontrolę nad konfiskatą nielegalnie pozyskanych dóbr, a także sprzyjać ich ponownemu społecznemu użyciu. Demokracja w Europie przeżywa kryzys. Wskaźniki frekwencji wyborczych i członkostwa w partiach ciągle się obniżają. Ludzie czują się bezsilni do promowania zmian poprzez obecne kanały instytucyjne, zwłaszcza na poziomie europejskim. Dlatego tak ważne jest wprowadzenie radykalnych zmian unijnych demokratycznych struktur, np. tworząc w pełni wybierany Parlament Europejski poprzez zapewnienie pełnomocnictwa prawodawczego dla Parlamentu Europejskiego oraz wprowadzenie międzynarodowej listy do Eurowyborów. Musimy stworzyć możliwość do otwarcia się na decyzję o rozpoczęciu procesu społeczeństwa dostępnego dla ogółu i tym samym dopuścić do wyborów wszystkich mieszkańców Europy. Chcemy narzędzi przyjaznych użytkownikom;, skutecznych i pozwalających na bezpośrednie zmiany – od polepszania European Citizens’ Initiative po powierzenie nam wykonywania audytu odnośnie publicznych pieniędzy. Jako mocny akcent na początku procesu radykalnych zmian proponujemy Konwencję Europejską, dzięki której mieszkańcy i politycy będą wspólnie budować nową, demokratyczną strukturę. Każdy demokratyczny system opiera się na wolności i pluralizmie w mediach. W Europie dotyczy to tylko założeń teoretycznych, nie zawsze wprowadzanych w
3
Citizen Manifesto dla Europejskiej demokracji, solidarności i równości
życie, z niektórymi opiniami nie dopuszczonymi do publicznej debaty. Wymagamy niezależnych organów regulacyjnych monitorujących transparencję własności i jasnych zasad przeciw koncentracji kapitału. Żądamy poważnych inwestycji w niezależne media publiczne oraz internetu jako ogólnodostępnej przestrzeni. Żądamy również ochrony prywatności wolnej od korporacyjnego lub państwowego nadzoru, jak również konkretnych inwestycji w edukację medialną. Przyszłość, której oczekują mieszkańcy Europy wymaga konkretnej redystrybucji władzy. Demokracja europejska musi oznaczać podejmowanie decyzji przez wszystkich, a nie tylko służyć korzyściom nielicznych grup. Apelujemy do Unii Europejskiej, aby przejęła inicjatywę w tworzeniu długoterminowych i zrównoważonych działań dla rozwiązywania problemów. Redystrybucja władzy wymaga równego traktowania i równego dostępu do wspólnych zasobów niezbędnych do życia. Nasze młode pokolenie będzie żyło mając w pamięci poważną krzywdę jeśli niewytłumaczalna i nieodpowiedzialna konkurencja będzie wspierana. UE musi działać aby zagwarantować dostęp do dobra wspólnego, jak bezpieczna woda pitna, która należy do podstawowych zasobów niezbędnych do życia. Mamy jednorazową możliwość do sprawienia, że Europa będzie znów funkcjonować jako największa światowa ekonomia w sposób zrozumiały i zrównoważony. Europa musi przejść zmiany w zużyciu energii z niszczącej do czystej, z odnawialnych źródeł. Redystrybucja władzy wymaga także żeby działania prywatne wpływające na środowisko były przeprowadzane za zgodą mieszkańców Europy, którzy są zależni od tego środowiska. UE musi wzmocnić środki ostrożności w przypadku identyfikacji przez obywateli zagrożeń środowiskowych. Panujący kryzys uderzył przede wszystkim w specyficzne grupy, które już wcześniej można było uznać za wykluczone, jak migranci, kobiety, ofiary wojen, LGBT, Romowie, osoby cierpiące z powodu braku dostępu do podstawowych praw, usług socjalnych i wspólnego dobra lub licznych ograniczeń w uczestniczeniu w polityce. Istnieje pilna potrzeba do przełożenia hasła UE „Jedność w różnorodności” na faktyczne działania umożliwiając mieszkańcom i obywatelom UE odegranie roli przy zmianach na poziomie unijnym oraz zapewnieniu właściwej ochrony i dostępu do fundamentalnych praw niezależnie od płci, orientacji seksualnej, społecznego lub etnicznego pochodzenia, miejsca urodzenia.
4
Citizen Manifesto
W szczególności w czasach kryzysu, UE powinna spełnić swoje własne ambicje do zagwarantowania przestrzegania praw człowieka, nie tylko w granicach Unii, ale również na terenach przygranicznych. UE powinna respektować prawa człowieka i obyczaje kulturowe migrantów wkraczających na terytorium Unii. Zarządzanie granicami powinno być transparentne i odpowiedzialne. Areszt administracyjny powinien zostać zniesiony, jak również areszt dzieci powinien być całkowicie zabroniony, niezależnie od okoliczności. Zapewnienie godności migrantów powinno być zagwarantowane poprzez zapewnienie im prawa do pracy podczas okresu oczekiwania na decyzję w sprawie ich statusu. Deportacje powinny być przeprowadzane bez rozdzielania członków rodzin. Doświadczenie i potencjał intelektualny migrantów jest tak samo wartościowy, jak każda wykonywana przez nich praca. Kobiety zostały nieproporcjonalnie bardziej dotknięte przez kryzys i ataki ze strony polityki społecznej. UE powinna zagwarantować przestrzeganie praw kobiet i równouprawnienie płci, w szczególności zwalczając wszystkie formy przemocy wobec kobiet oraz wyrównując płace. Kryzysy stanowią pożywkę dla dyskursów wykorzystujących strach przed „innym” w celu identyfikacji kozłów ofiarnych. Migranci i Romowie należą często do grup narażonych na ataki w postaci mowy nienawiści i zbrodni nienawiści, podobnie jak grupy LGBT, które często doświadczają wykluczenia społecznego ze względu na ich różnice. Obywatelstwo UE nie powinno być jedynie pustym pojęciem lub być dostępne dla obywateli pierwszej i drugiej kategorii. Wszystkie korzyści wynikające z tego statusu, jak swobodne przemieszczanie się i pobyt w granicach UE oraz przenoszenie praw powinny przysługiwać wszystkim. Grupy LGBT nie powinny być ograniczane przez swoją identyfikację płciową, ekspresję lub orientację seksualną do swobodnego przemieszczania się. Nie można tego tłumaczyć poprzez nadawanie dodatkowych praw niektórym, ale przez zapewnienie szczególnej ochrony i otrzymanie równych praw przez grupy niewygodne dla władz. Jeżeli państwa mogą być sądzone w sposób, w jaki traktują swoje grupy mniejszościowe, Unia Europejska powinna być osądzana w sposób, w jaki traktuje Romów, którzy stanowią prawdopodobnie najbardziej ponadnarodową europejską grupę na całym kontynencie, a jednocześnie grupę najbardziej wykluczoną. Romowie powinni być uznani za integralną część europejskiego społeczeństwa i powinni móc uczestniczyć we wszystkich etapach policyjnej debaty na ich temat.
5
Citizen Manifesto dla Europejskiej demokracji, solidarności i równości
Współcześnie Europa stoi na rozdrożu. Dotychczasowy proces integracji doprowadził do powstania podmiotu politycznego bez aktywnego obywatelstwa, które mogłoby nadawać kierunek działań. Musimy być protagonistami niezbędnych zmian w celu przekształcenia UE w demokratyczną i partycypacyjną przestrzeń. Czas nie jest naszym sprzymierzeńcem: eurosceptyczny i ksenofobiczny dyskurs rozprzestrzenia się w szybkim tempie po całym kontynencie i staje się coraz bardziej wyraźnym głosem w europejskich instytucjach. Nadchodzące europejskie wybory muszą być rozumiane jako możliwość decydowania o charakterze przyszłości, której chcemy dla naszego społeczeństwa. Potrzebujemy ambitnych postulatów politycznych od kandydatów i partii, a jednocześnie musimy wywalczyć prawo do tego, by być częścią zmian. UE ma możliwość stać się awangardą demokratycznych reform, wprowadzając nowy, globalny model reprezentatywnej i partycypacyjnej demokracji w wielojęzykowym, wieloetnicznym i wielokulturowym społeczeństwie, które jest w stanie zmierzyć się z lokalnymi i globalnymi wyzwaniami wymagającymi szybkich i radykalnych rozwiązań. Europa ma zdolność do powstania z popiołów więcej niż jednokrotnie i teraz jest czas, gdy musi na nowo potwierdzić swoją sprawczość do zmian. Teraz jest czas. www.citizenspact.eu
6