Safetywijzer 2017 full magazine by Rob Swart

Sponsored by:

SafetyWijzer 2017

Your Global Automation Partner

elektro

DATA

www.inrato.com

machineveiligheid

voertuigveiligheid

signaleringstechniek

advies

FOCUS OP VEILIGHEID

Bij Inrato International vindt u direct de oplossing in Machinevei ligheid â&#x20AC;&#x201C; Voertuigvei ligheid â&#x20AC;&#x201C; Signaleringstechniek die u zoekt. Onze kracht ligt in het vinden van de combinatie tussen productiviteit en vei ligheid. Samen met onze jarenlange ervaring in machinevei ligheid geeft dat ons een uniek onderscheidend vermogen.

X UHPRWH

X UHPRWH JHQHUHHUW HHQ PD[LPDOH HIÃ&#x20AC;FLsQWLH LQ XZ SURMHFWHQ /HWÂ·V FRQQHFW

,QWHJUDWHG

9HLOLJKHLGVUHODLV PRGXOHV

6DIHW\ , 2 PRGXOHV

+HOGHUH GLDJQRVH

,QWHJUDWHG VDIHW\

8 YHUZDFKW VQHOOH UHVXOWDWHQ HQ YORWWH SURFHVVHQ YDQ HHQ HIÃ&#x20AC;FLsQWH PDFKLQH DXWRPDWLVHULQJ 'DDUELM UHNHQW X RS XQLHNH IXQFWLHV GLH HHQ ]LFKWEDUH WRHJHYRHJGH ZDDUGH KHEEHQ YRRU XZ V\VWHPHQ 0HW RQ]H LQQRYDWLHYH , 2 RSORVVLQJ OHJW X GH EDVLV YRRU PHUNEDUH YRRUGHOHQ ]HOIV LQ GH RQWZHUSIDVH YDQ KHW V\VWHHP YDQ LQVWDOODWLH YLD GH LQEHGULMIVWHOOLQJ WRW ODWHUH VHUYLFH ZHUN]DDPKHGHQ

Adverteerersindex ABB Balluff D&F Group Dekra Certification elobau Benelux Euchner Benelux Festo Fusacon Groneman IFM Electronic Inrato International Leuze Electronic Murrelektronik NEN Omron Electronics Pilz Nederland Schmersal Nederland Sick TCPM Advies Tele Radio Turck Weidmuller Benelux

Colofon Safetywijzer 2017 Uitgave van MYbusinessmedia bv Postbus 58, 7400 AB Deventer Mr. H.F. de Boerlaan 28 www.mybusinessmedia.nl Telefoonnummer (0570) 50 43 00 Redactie-adres Postbus 58, 7400 AB Deventer Hoofdredacteur Robin Zander t 06 22 20 80 34 r.zander@mybusinessmedia.nl

18 7 29 35 19 11 34 15 28 29 2 11 7 3 35 34 15 36 18 19 6 2

Inhoud

Veilige mobiele transporteurs maken: hoe doe je dat? 4 “Te veel met het hoofd, te weinig met het hart” 8 In tien stappen voldoen aan de Machinerichtlijn 12 Goed scheiden voorkomt lijden 16 Machinebouwers – pas op met SIL-componenten uit de procesindustrie 20 Manipulatie minimaliseren 24 Balluff komt met Safety over IO-Link voor machineveiligheid 26 Bedrijfsprofielen 30

Eindredacteur José Pot t. +31 (0)570 50 43 82 e-mail: j.pot@mybusinessmedia.nl Uitgever Marjan Leenders t. +31 (0)570 50 43 36 e-mail: m.leenders@mybusinessmedia.nl Advertentie-afdeling Rob Swart, sr.accountmanager/teamleider t (0)6 22 79 66 33 e-mail: r.swart@mybusinessmedia.nl of verkoop binnendienst, Fatma Zeytun (0570) 504352/Annet Kreijkes (0570) 504353, Orders.engineering@mybusinessmedia.nl

Vo r m g e v i n g Colorscan BV, Den Haag

‘Het auteursrecht op de inhoud van dit tijdschrift wordt uitdrukkelijk voorbehouden’.

Druk Roelofs, Enschede

ISSN 1385-0091

Reproductie Overname van artikelen, tekeningen en foto’s uit deze uitgave is slechts mogelijk na schriftelijke toestemming van de uitgever.

MYbusinessmedia, 2017

MYbusinessmedia bv legt uw gegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst. Uw gegevens kunnen door MYbusinessmedia bv, of zorgvuldig geselecteerde derden, worden gebruikt om u te informeren over relevante producten en diensten. Indien u hier bezwaar tegen heeft, kunt u dit melden aan MYbusinessmedia bv, t.a.v. Afdeling Relatiebeheer, postbus 58, 7400 AB Deventer.

GRATIS normenoverzicht download Europese normen – Machinerichtlijn 2006/42/EC Actuele Europese normen gekoppeld aan Machinerichtlijn ACTUEEL OP 1 MAART 2017 | 206 PAGINA’S | RELATIE TUSSEN RICHTLIJN EN NORMEN | HOE KOMEN ZE TOT STAND De normen in dit overzicht hebben als doel fabrikanten van machines te ondersteunen bij het voldoen aan de fundamentele eisen van de Machinerichtlijn. Let op: u moet zich eerst gratis registeren als NEN-klant om de PDF te kunnen downloaden.

Direct downloaden: www.nen.nl/UIT76

Veilige mobiele transporteurs maken: hoe doe je dat? Meegetrokken worden in de bewegende delen van een transportband. Je moet er niet aan denken. Helaas is het meerdere werknemers overkomen, met ernstige verwondingen als gevolg. Hoe dat kwam? Meestal stonden ze te dicht bij niet goed afgeschermde aandrijfrollen of keerrollen. Vanwege deze ernstige ongevallen, stelde de Inspectie SZW een onderzoek in bij fabrikanten van mobiele transporteurs. Eind 2016 bleek dat 40% van de producten niet aan de wettelijke eisen voldeed. Hoe is dat zo gekomen en wat moeten fabrikanten doen om de veiligheid van hun machines te garanderen?

Eerst even iets over de taken van de Inspectie SZW. De meeste mensen kennen deze organisatie van de arbo-inspecties, arbeidsongevallenonderzoeken en het aanpakken van illegale arbeid en onderbetaling. Maar de Inspectie SZW houdt ook toezicht op de veiligheid van professionele producten en het weren van non-conforme producten. Inspecteur Willem Veltmeijer: “Onze arbo-inspecties en ongevallenonderzoeken zijn gericht op het werken met apparaten. Bij het markttoezicht kijken we naar de machine zelf, of die is geproduceerd conform de Europese productregelgeving. De essentiële veiligheidseisen voor mobiele transporteurs en andere machines zijn opgenomen in Europese richtlijnen, zoals de Machinerichtlijn 2006/42/EG. Deze richtlijnen zijn opgenomen/vertaald in de Nederlandse Warenwet en het Warenwetbesluit Machines.” Ingrijpende gevolgen In 2014 besloot de Inspectie SZW een risicoanalyse uit te voeren voor alle producten die vallen onder de zes productierichtlijnen/ Warenwetbesluiten waarop zij toezicht houdt. Op basis van het risico

en de (verwachte) hoeveelheid non-conforme producten, kleurde de Inspectie tien productgroepen ‘rood’. Vervolgens kregen drie productgroepen prioriteit in het programma, waaronder mobiele transporteurs. De Inspectie SZW noemt ze mobiele transporteurs, fabrikanten hebben het vaak over verplaatsbare transportbanden. Het zijn dezelfde machines. Deze apparaten transporteren allerlei goederen. Bijvoorbeeld aardappels, veevoer, afval, hooi, stro, stenen en zand. De machines zijn er in allerlei uitvoeringen. Hoog, laag, lang, kort. Ze worden vaak op maat gebouwd op basis van de wensen van de klanten. De risico’s van mobiele transporteurs zijn hoog. Als er wat misgaat, zijn de gevolgen ingrijpend. In Nederland raakte een werknemer in 2011 bekneld in een transportband bij een reinigings- en wasinstallatie. Hij overleed aan de gevolgen ervan. En een werknemer van een Brits voedingsmiddelenbedrijf raakte met zijn hand bekneld in een niet-beveiligd onderdeel van de transportband. Hij moest maandenlang revalideren. Op bezoek In 2015 heeft de Inspectie SZW een deel van de mobiele transporteurs op de Nederlandse markt gecontroleerd. Het was nog niet zo eenvoudig om de fabrikanten van mobiele transporteurs te vinden, stelt Veltmeijer. “Deze apparaten worden gemaakt door kleine en grote fabrikanten, die vaak allerlei soorten machines maken. Sommige produceren wel mobiele transporteurs, andere niet. Daarom zijn we begonnen bij een aantal gebruikers. We vroegen ze hoe ze de transporteurs gebruikten en keken van welke fabrikant ze afkomstig zijn. Als we vragen hadden of als we zagen dat er iets niet klopte, gingen we op bezoek bij de fabrikant.” Dertig verschillende typen De Inspectie SZW heeft dertig verschillende typen mobiele transporteurs van vijﬁen Nederlandse fabrikanten en vijf buitenlandse producenten onder de loep genomen. “We keken onder meer of de bewegende delen van de transportband goed waren afgeschermd”, vertelt Veltmeijer. “Dat is een heel belangrijk veiligheidsaspect, omdat werknemers die te dicht bij de rollen staan, kunnen worden meegetrokken in de bewegende delen. Dat is de oorzaak van veel

SafetyWijzer 2017

ongelukken. Verder is het belangrijk dat er een goede noodstopvoorziening aanwezig is om de transporteur te laten stoppen als je toch bekneld raakt. Ook beveiligingen en de functieaanduiding van bedieningsorganen zijn essentieel. Bijvoorbeeld om te voorkomen dat de transportband onverwacht opnieuw start. We keken ook of alle documentatie en de CE-markering in orde waren.” Onbekend met regels Uit de inspectie bleek dat 40% van de mobiele transporteurs niet in orde was, terwijl de afzonderlijke onderdelen van deze samengestelde machines vaak wel een CE-markering hadden. Veel leveranciers waren daar verbaasd over. Hoe zit dat? Veltmeijer: “Als je een product samenstelt uit verschillende onderdelen, ziet de wetgever dat als een nieuwe machine. En dan moet je als fabrikant de zogenoemde conformiteitsprocedure doorlopen. Veel leveranciers waren zich daarvan niet bewust. Je moet die procedure ook doorlopen als je een mobiele transporteur substantieel aanpast. Dan kunnen er namelijk nieuwe risico’s ontstaan.”

Hier let de Inspectie SZW op • Afschermingen of beveiligingen op plaatsen waar sprake is van knel-/pletgevaar. • Noodstopvoorziening waarmee reële of dreigende gevaarlijke situaties kunnen worden voorkomen. • Bedieningsorgaan om ongewilde gebeurtenissen te voorkomen. • Beveiliging die onverwacht heropstarten voorkomt. • Documentatie en markeringen (Verklaring van Overeenstemming, Nederlandse gebruiksaanwijzing, typeplaatje, en CE-markering).

Conformiteitsprocedure De conformiteitsprocedure houdt onder meer in dat fabrikanten alle essentiële veiligheidseisen en gezondheidsrisico’s moeten inventariseren en passende maatregelen moeten nemen om aan de Europese richtlijnen te voldoen. Denk aan een afscherming van de bewegende delen langs de hele transportband, een noodstopvoorziening en juiste uitvoering van de bedieningsorganen. Als dat is gebeurd, moet de machine worden gecertificeerd door een bevoegd keuringsinstituut (Conformiteitsbeoordelingsinstantie). De machine krijgt dan een CE-markering. Dit is een bewijs dat de machine geacht wordt te voldoen aan alle normen (zie kader voor een korte opsomming van de volledige procedure). Niet onderschatten Het doorlopen van deze procedure moet je niet onderschatten, zegt Veltmeijer. “Het certificeren alleen al is een behoorlijke klus. Je moet bijvoorbeeld nagaan welke certificeringsinstantie bevoegd is om de mobiele transporteur te beoordelen, weten welke normen je moet hanteren en ze op de juiste manier toepassen. Daarnaast kunnen normen en veiligheidseisen wijzigen. Het is belangrijk dat goed bij te houden.” De inspecteur adviseert fabrikanten één persoon aan te stellen die zich met het certificeren van de machines bezighoudt. Hij schat de tijdbesteding voor kleinere fabrikanten in op één à twee dagen per week, afhankelijk van de productie. Bij grote producenten kan deze functionaris hier mogelijk fulltime mee bezig zijn. Herinspecties In 2017 gaat de Inspectie SZW hercontroles uitvoeren en de overige merken/typen op de Nederlandse markt inspecteren. “Daarbij

Conformiteitsprocedure Fabrikanten van transporteurs, mobiele transportbanden en andere machines die na 31 december 1994 in de Europese handel zijn gebracht, moeten de zogenoemde conformiteitsprocedure doorlopen. Die bestaat uit de volgende stappen: • Risico’s van de machine beoordelen. • Risicobeoordeling vastleggen in een Technisch Dossier. • Risico’s beheersen door te voldoen aan essentiële Europese veiligheidseisen. • Verklaring van Overeenstemming (VVO) opstellen, waarin de fabrikant verklaart dat de machine veilig is en zich daaraan committeert. • Gebruiksaanwijzing opstellen (in de taal van het land). • CE-markering laten aanbrengen op de machine. Deze markering bevestigt dat de machine aan de Europese Machinerichtlijn voldoet. Deze procedure geldt ook voor machines die vóór 1 januari 1995 zijn geproduceerd en daarna substantieel zijn gewijzigd of aangepast. De factsheet Mobiele transporteurs en nadere informatie is te vinden op www.inspectieszw.nl (onderwerp productveiligheid).

kunnen we wederom machines van buitenlandse fabrikanten aantreﬀen die niet veilig zijn. Als dat zo is, spreken we ze erop aan. Op deze manier dragen we bij aan een eerlijke markt zonder handelsbelemmeringen”, stelt Veltmeijer. “De resultaten van de

inspectie bespreken we in het EER-overleg over de uitvoering van de Machinerichtlijn. Het verslag ervan gaat naar de Europese Commissie en de product-toezichthouders in de andere EU-lidstaten.” Hoe gaat de Inspectie te werk bij controleren of de fabrikanten hun tekortkomingen hebben gecorrigeerd? “Het hangt af van het soort overtreding wat we doen”, legt Veltmeijer uit. “Als het om een administratieve tekortkoming gaat - bijvoorbeeld het ontbreken van een Nederlandse gebruiksaanwijzing - dan hoeven we niet bij het bedrijf langs te komen om te checken of dat is gebeurd. Een mail met een pdf van de gebruiksaanwijzing is voldoende. Gaat het om technische aanpassingen die we niet op afstand kunnen beoordelen, dan gaan we ter plekke kijken.” Vertrouwen Hij heeft vertrouwen in de herinspecties. “Mijn ervaring is dat fabrikanten hun tekortkomingen na het eerste bedrijfsbezoek hebben gecorrigeerd. Fabrikanten willen producten verkopen. Daarbij is hun reputatie belangrijk. Producenten willen geen slechte reputatie krijgen door onveilige producten op de markt te brengen.” En fabrikanten die nog steeds niet aan de eisen voldoen? ’Die kunnen uiteindelijk een boete krijgen. Bij een ernstige overtreding kunnen we een product uit de markt laten halen.”

www.inspectieszw.nl

Your Global Automation Partner

Veiliger Dan Ooit! Hybride Veiligheid I/O Module Betrouwbare werking door robuuste IP65/67/69K module voor PROFIsafe Maximale flexibiliteit door combinatie van standaard en veiligheid in-/uitgangen en IO-Link in één enkele module Variabel uit te breiden met I/O-hubs tot 32 standaard I/O’s

www.turck.nl

SafetyWijzer 2017

SPEEL OP SAFE. Balluff‘s unieke safety concept.

OPTIMALE BESCHERMING VOOR MENS EN MACHINE Optimale bescherming voor mens en machine: veiligheidstechnologie is een belangrijk onderdeel binnen de automatiseringstechniek. Decentrale installatieconcepten van Murrelektronik maken het mogelijk om de hoogste veiligheidscategorieën voor het totale systeem te bereiken. Murrelektronik biedt diverse oplossingen voor verschillende applicaties – dit alles met een perfecte prijs/kwaliteit verhouding.

ONS UITGEBREIDE ASSORTIMENT VOOR MAXIMALE VEILIGHEID

Nieuw: Safety via IO-Link Automatisering vraagt om veiligheid. Daarom hebben wij de Balluff Safety Hub ontwikkeld; een unieke geïntegreerde Safety oplossing via IO-Link. Eenvoudige integratie, een korte reactietijd en meer ruimte in uw machine. Ga naar www.balluff.nl voor meer informatie

murrelektronik.nl

Ingeborg Koopmans, officier van Justitie:

“Te veel met het hoofd, te weinig met het hart”

Ingeborg Koopmans – een van de hoofdsprekers op het Safety Event 9 mei a.s. in het Evoluon in Eindhoven – is inmiddels elf jaar Officier van Justitie bij het Functioneel Parket bij het Openbaar Ministerie in ’s Hertogenbosch. In deze functie is zij bezig met de strafrechtelijke handhaving van economische, financiële en milieucriminaliteit. Tevens is zij sinds 1 januari 2016 één van de acht Officieren die alle arbeidsongevallen in Nederland behandelen. Een gesprek over haar kijk op veiligheid binnen de Nederlandse industrie, de impact van arbeidsongevallen en tips.

Marieke Brands-van den Wijngaard, D&F Consulting BV Strafrecht heeft Ingeborg Koopmans altijd geboeid. “Iets met rechtvaardigheid en maatschappelijke betrokkenheid”, zo noemt ze het zelf. Koopmans studeerde rechten in Leiden en komt via een docent in aanraking met het handhaven van milieuwetgeving. Het onderwerp boeit haar meteen waarop ze besluit extra vakken te volgen over milieu. Na haar afstuderen gaat ze aan de slag als assistent in opleiding en schrijft ze een proefschrift getiteld ‘Strafbaarstelling van milieuverontreiniging’. Na haar promotie werkt ze vervolgens enkele jaren als universitair docent straf- en strafproces recht aan de universiteit van Tilburg. In januari 2000 wordt ze benoemd als rechter-commissaris (onderzoeksrechter). Een leerzame periode vanwege de praktische kant van het werk en de samenwerking met verschillende belanghebbenden: advocaten, het Openbaar Ministerie en collega’s in de rechtbank. Speelveld Als onderzoeksrechter geeft ze toestemming voor telefoontaps, doet ze aanhoudingen en hoort ze talloze getuigen in allerlei strafzaken. Toch wordt dit na een aantal jaren en lijken behoorlijk saai. “Bijna niet te geloven. Hé, dat moord saai kan zijn?”, aldus Koopmans. “Echter, het motief voor moord is veelal een ‘crime passionnel’, winstbejag of gewoon omdat iemand een stoornis heeft, en de dader is niet altijd geholpen met het opleggen van een gevangenisstraf.” De behoefte aan intellectuele uitdaging brengt haar, na een jaar

kamervoorzitter te zijn geweest van de strafkamer in de rechtbank Roermond, naar haar huidige betrekking: Officier van Justitie belast met de strafrechtelijke handhaving van economische, financiële en milieucriminaliteit. In die functie richt Koopmans zich op het aanpakken van grote zaken met als voorbeelden Chemiepack, Dow Benelux, Willy Selten en Shell Moerdijk. Positieve effecten door handhaving van milieu en veiligheid zijn op lange termijn volgens haar de “verbetering van milieu, een eerlijker speelveld in de industrie en ‘last but not least’ verbetering van de veiligheid”. Schokkend en zorgelijk Een van de eerste grote onderzoeken betrof die van Dow Benelux. Deze zaak behoort tot nu toe tot één van de meest indrukwekkende voor Koopmans. “Zo’n groot bedrijf, een enorm budget voor veiligheid, en toch is er zoveel mis. Schokkend en zorgelijk tegelijk”, is haar uitgesproken mening. “Die grote jongens die zoveel geld uitgeven aan veiligheid en waar het urgentiebesef bij de leidinggevenden zo klein is.” Koopmans krijgt deze zaak onder haar hoede en onder het motto ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ zoekt ze de zaak tot op de bodem uit. Zo stuit ze op diverse ernstige incidenten, variërend van een lekkende benzeenleiding tot het ontsnappen van duizenden kilo’s kraakgas. Maar ook het regelmatig niet melden van dit soort ernstige ongevallen en het oppervlakkig uitvoeren van op grond van de wet verplicht ongevalsonderzoek door het bedrijf zelf. Door grote bedrijven aan te pakken en als voorbeeld te stellen door het opleggen van straffen wil het OM bewustwording creëren. Dow

SafetyWijzer 2017

staat niet op zich. Uit een recent gepubliceerd proefschrift is naar voren gekomen dat er in de Botlek te Rotterdam tien tot vijftien bedrijven kunnen worden onderscheiden waar het niet zo veilig is. En volgens Koopmans is dat beeld zeker nog niet achterhaald. Verwijtbaar Sinds 1 januari van dit jaar is Koopmans één van de acht Officieren die alle arbeidsongevallen in Nederland behandelen. Het gaat hier om arbeidsongevallen met zeer zwaar lichamelijk letsel, of overlijden. Iedere Officier behartigt een eigen regio; West-Brabant en Zeeland zijn de verantwoordelijkheid van Koopmans. Een heel heftig aspect is het voeren van gesprekken met nabestaanden van (dodelijke) arbeidsongevallen. Die gesprekken maken veel indruk en raken haar écht, want “er is niets zo erg als wanneer iemand plotseling verwijtbaar overlijdt, nabestaanden raken in chronische rouw”. “In veel gevallen had door vooraf ingrijpen een tragedie kunnen worden voorkomen. Veelgehoorde overwegingen zijn dan ook: ‘hadden ze maar…’ en ‘als ze nu eens…’ Echter, daarop zal het antwoord nooit meer komen. Een recent voorbeeld van zo’n aangrijpend ongeval is een 15-jarige stagiaire die met zijn voet klem komt te zitten en daardoor enkele tenen moet missen en waarbij pezen zijn doorgesneden. Hij zal zijn voet nooit meer goed kunnen gebruiken door dit arbeidsongeval in een magazijn. Deze jongeman zal voor de rest van zijn leven met een beperking door moeten en wellicht niet het leven kunnen leiden dat hij graag had gedaan.” Bewustwording Vroeger was het Openbaar Ministerie (OM) erg gesloten in het naar buiten brengen van informatie. Vandaag de dag is dat anders. Veel meer informatie wordt gedeeld met de buitenwereld om een positief effect en bewustwording in de samenleving te bereiken. Het doel van het OM is enerzijds de samenleving bewuster te maken door strafzaken te doen. Het OM laat zien dat er aangepakt wordt, dat voorbeelden gesteld worden. Ongeoorloofd de veiligheids- en milieuregels negeren is geen optie meer. Anderzijds deelt het OM nu meer informatie dan jaren terug. Koopmans zelf spreekt veel op congressen en bijeenkomsten over haar werkveld en ervaringen.

(Foto: Marieke Viergever) Weinig Heeft het werk van het OM effect? De rode draad die Koopmans signaleert is “dat er maar weinig verandert”. Op de veiligheidscultuurladder van Hudson zit het gros van de bedrijven nog steeds in de reactieve fase volgens Koopmans. Het is en blijft moeilijk om de bedrijven te motiveren te bewegen naar de proactieve fase ondanks alle beloften die je kunt lezen in de jaarplannen. Hier zijn verschillende redenen voor aan te wijzen; één daarvan is het kostenaspect. Het blijkt lastig voor de bedrijfsleiding om de kosten voor preventie op waarde te schatten. Wat zou er zijn gebeurd als de preventieve maatregel niet was getroffen? Was er dan een incident geweest? Van welke aard? En met welke gevolgen? En wat zou dat dan gekost hebben? Deze vragen zijn lastig vooraf te beantwoorden. De financiële en emotionele consequenties van een ongeval zijn echter vaak zeer groot. Denk hierbij aan: schade aan mensen in de vorm van lichamelijk letsel of psychische klachten omdat ze een collega hebben zien verongelukken. Maar ook achterop lopen in de productie en imago kun je hierbij optellen als grote kostenpost, de juridische procedures enzovoort. Zorgen “Het omslagpunt waarop ik me zorgen ga maken is eenvoudig aan te geven. Dat ligt daar waar ik, als ik in een bedrijf rondloop en op de

vraag hoe veiligheid is geregeld als antwoord krijg: ‘alles gaat goed’. Mijn vraag is dan altijd waar gaat het dan niet goed? De druk op iemands schouders kan zwaar zijn om een procedure af te keuren en daardoor de productie stil te leggen. Niet iedere persoon zal het aandurven om zo’n beslissing te nemen.” Over het algemeen wordt er veel aan veiligheid gedaan, maar de indruk van Koopmans is dat dit te veel met het hoofd en te weinig met het hart gebeurd. “Bedrijven doen het omdat het moet, omdat de wet het voorschrijft of omdat ze gecertiﬁceerd willen zijn, maar niet vanuit het hart omdat het bedrijf het zelf graag wil.” Vinger “Het veiligheidsniveau van bedrijven in Nederland is moeilijk over één kam te scheren”, vervolgt Koopmans. “Maar er is wel een trend zichtbaar en dat is die van een terugtredende overheid qua toezichthouders. Het bedrijfsleven heeft in deze beslissing een belangrijke stem gehad. Bedrijven geven aan dat zij hun bedrijf autonoom kunnen besturen. Hun voornaamste beweegreden hiervoor is dat zij specialist zijn in hetgeen ze doen. Daarmee kiest het bedrijfsleven voor een stuk eigen verantwoordelijkheid. De terugtredende overheid zorgt echter wel voor dilemma’s. Niet zelden wordt met de vinger naar de overheid gewezen omdat er te weinig toezicht was. Aan de andere kant vraagt het bedrijfsleven zelf om bemoeienis van de overheid.” Koopmans stelt dat het allereerst de verantwoordelijkheid van een bedrijf zelf is om de veiligheid op orde te hebben. “Een

De veiligheidscultuurladder van Hudson 1. Pathalogisch 2. Reactief 3. Calculatief 4. Proactief 5. Generatief

Ons doel is om de arbeidsinspectie buiten de deur te houden.” “Veiligheid is belangrijk, we doen een heleboel na ieder ongeval.” “We hebben systemen om alle gevaren te managen.” “Waarden en leiderschap in veiligheid zijn de motor voor continue verbetering.” “Veiligheid, gezondheid en milieu staan centraal in onze aanpak.”

toezichthouder ziet ook niet altijd alles, en hij hoeft en kan ook niet altijd alles zien.” Ethiek Tot slot vragen we Koopmans om haar mening over adviesbureaus op het vlak van veiligheid. De verantwoordelijkheid van adviesbureaus, waar begint en eindigt deze? Koopmans geeft een pasklaar antwoord: “Het advies moet kloppen met de geldende weten regelgeving. Geef een juist advies. Wees er selectief in voor wie je werkt. Wil je wel geassocieerd worden met díe opdrachtgever? Durf nee te zeggen. Op de korte termijn loop je de opdracht mis, maar op lange termijn wordt je reputatie er steviger door. Hierdoor kun je op

“Bedrijven doen het omdat het moet”

den duur een hogere adviesprijs vragen voor de kwaliteit die je levert. Als je tijdens het uitvoeren van het eerste deel van een opdracht constateert dat het bedrijf zaken niet op orde heeft, vraag je dan af of je deel twee wel wilt uitvoeren. Want ethiek is in mijn ogen een belangrijk onderdeel van veiligheid.” Drie-eenheid Koopmans heeft ook voor bedrijven nog wel een paar tips: “Bedrijf veiligheid vanuit het hart, geloof erin en niet omdat het moet. Veiligheid, gezondheid en milieu is een drie-eenheid die onlosmakelijk met elkaar is verbonden. Verbetering van veiligheid betekent een optimalisatie van het volledige bedrijfsproces. Chemiepack had te maken met talloze soms zeer ernstige milieuovertredingen waardoor de veiligheid direct negatief werd beïnvloed. Hierdoor leidt een bedrijf verlies op meerdere vlakken.” Een veilige werkdag begint bij jezelf, zeker als je een leidinggevende (voorbeeld)functie hebt. Geef het goede voorbeeld; zorg voor jezelf en je collega’s. Voor elkaar zorgen betekent ook elkaar aanspreken op onveilig gedrag. Samen veilig en gezond weer naar huis na het werk, dáár draait het om.

Bron: Brainsafe, in vijf stappen naar een sterke veiligheidscultuur, G.J. Frijters

www.engineersonline.nl/safetyevent

SafetyWijzer 2017

Veiligheidstechniek voor de Machinebouw

w w w . e u c h n e r. n l

MGB

Multifunctional Gate Box Veiligheidssystemen voor afschermingen MGB en MGB2 PL e / Cat 4 (EN ISO 13849-1) High Level Coded (EN ISO 14119) Configureerbaar (MGB) Modulair (MGB2)

Interfaces: - OSSD - ProfiNet / ProfiSafe - EthernetIP / Cip-Safety

EUCHNER (BENELUX) BV

P O S T B U S 11 9

N L- 3 3 5 0 A C P A P E N D R E C H T

+31 ( 0 )78 615 47 6 6

INFO@EUCHNER.NL

SMARTER PRODUCT USABILITY

ZO GOED WAS BEVEILIGING NOG NOOIT. VEILIGHEIDLASERSCANNER RSL 400 Met twee onafhankelijke beschermings functies, 8,25 m bereik en een hoekbereik van 270° is de RSL 400 een nieuwe norm in de veiligheidstechniek.

Rolf Brunner Produkt Center –

www.leuze.nl

easy handling.

Laserscanner

In tien stappen voldoen aan de Machinerichtlijn De Machinerichtlijn. Voor veel fabrikanten leidt alleen het woord al tot een verhoogde bloeddruk. Want die Richtlijn maakt deel uit van de wet, de wet staat vol verplichtingen en hij is ook nog eens heel lastig te lezen. Je bent als fabrikant bijna verplicht om een expert in te huren, dus je zit vast aan hoge kosten. En als die expert beslist dat je machine in gebreke blijft, loopt de rekening nog verder op.

Dit artikel is gebaseerd op een interview met Martijn Drost, manager Consultancy Department Pilz Nederland. Althans, dit is de angst van veel fabrikanten. Zijn hun zorgen terecht? Vormt die Machinerichtlijn inderdaad een hoofdpijndossier? Allereerst het goede nieuws: de richtlijn is juist bedoeld om fabrikanten te helpen. Het gaat hier namelijk om Europese wetgeving, onder meer gericht op het stimuleren van vrije handel. Het doel: iedere Europese fabrikant moet zijn product weg kunnen zetten in ieder willekeurig land, althans binnen de Europese Unie (eigenlijk de Europees Economische ruimte, maar dat terzijde). Zonder dat hij wordt gehinderd door verschillende nationale regels van elk land op zich. Dus zonder dat hij in het ene land gebruik moet maken van schroefje A en in het andere van schroefje B. Stempel Natuurlijk geldt hier wel een voorwaarde: zo’n machine mag pas worden verkocht als hij ook veilig is. En daarvoor moet zo’n fabrikant voldoen aan een ﬂink aantal eisen, niet alleen die in de Machinerichtlijn (voluit Machinerichtlijn 2006/42/EG) maar ook

die in bijvoorbeeld de Richtlijn Laagspanning en de Richtlijn Elektromagnetische compatibiliteit (EMC). Met andere woorden: die machine moet beschikken over de veiligheidsstempel: de zogenaamde CE-markering. Natuurlijk, de fabrikant kan die markering –in de meeste gevallen– zelf aanbrengen. En als er met zijn machine geen ongelukken gebeuren, is er waarschijnlijk niemand die controleert of dat terecht is. Maar als zo’n ongeval wél plaatsvindt, kan de fabrikant maar beter aantonen dat hij aan alle van toepassing zijnde Richtlijnen heeft voldaan. Zo niet dan loopt hij het risico dat zijn product uit de handel wordt genomen en dreigen er bovendien boetes en schadevergoedingen. Normen Daar staat weer tegenover dat de fabrikant beschikt over hulpmiddelen: de NEN-, ISO en IEC-normen. De Machinerichtlijn is namelijk vrij algemeen. Er staat bijvoorbeeld in dat de machine voorzien moet

SafetyWijzer 2017

• Oranje: ook deze stap is nog niet buitengewoon ingewikkeld – maar als u niet volledig in de materie bent ingevoerd, kan ondersteuning van een expert geen kwaad. • Rood: deze stap kunt u alleen maar uitvoeren als u zelf een expert ben. Bent u dat niet, kunt u er beter zo’n expert bij roepen. Anders kost het u veel te veel tijd. Stap 1: Bepaal welke richtlijnen voor uw machine van toepassing zijn

Nogmaals, het gaat hier niet alleen over de Machinerichtlijn, maar bijvoorbeeld ook over de Richtlijn laagspanning of de Richtlijn EMC. Bedenk daarbij dat er verschillende eisen kunnen gelden voor verschillende onderdelen. Een mobiele telefoon hoeft bijvoorbeeld niet te voldoen aan de Richtlijn laagspanning, want die geldt vanaf een hoger voltage (vanaf 50 VAC). Maar de lader wordt aangesloten op het lichtnet (230 VAC), dus daarvoor geldt die richtlijn wel. Uiteraard is dit bij uitstek het kennisdomein van de fabrikant zelf. Vandaar de kleur geel. Geen expert dus. Een tip: let bij richtlijnen vooral op artikel 1 en 2. Hierin vindt u over het algemeen de deﬁnities, wat onder die richtlijn wordt verstaan en wat voor die richtlijn de uitsluitingen zijn. Stap 2: Stel vast aan welke eisen u moet voldoen

Deze stap is relatief gemakkelijk, want u kunt die eisen terugvinden in de Machinerichtlijn zelf. Om precies te zijn: in bijlage 1. Die bevat de essentiële veiligheids- en gezondheidseisen waaraan een machine in basis moet voldoen. Die bijlage behandelt allerlei mogelijke onderwerpen: van verlichting tot ergonomie, van besturing tot afscherming. U hoeft alleen die checklist na te lopen en te kijken welke punten op uw machine van toepassing zijn. Het grote voordeel: als u deze stap heeft doorlopen, hebt u gelijk voldoende input voor de risicobeoordeling (zie stap 4). Een laatste opmerking: u dient ook de bijlagen 1 van de overige richtlijnen te controleren. Maar over het algemeen zult u de meeste tijd kwijt zijn met de Machinerichtlijn. Zijn de zorgen van veel fabrikanten terecht? Is die Machinerichtlijn inderdaad een hoofdpijndossier? Is de Machinerichtlijn inderdaad ingewikkeld? zijn van een duidelijk zichtbare noodstop. Maar hoe die noodstop precies zichtbaar moet worden gemaakt, dat laat de wetgever in het midden. Een norm werkt dat concreter uit. Met andere woorden: die legt fabrikanten uit hoe ze aan de richtlijnen zouden kunnen voldoen. Inderdaad: ‘zouden kunnen’. Zo’n norm is namelijk geen wetgeving, dus een fabrikant mag er van afwijken. Echter, juist het volgen van een norm biedt het beste bewijs dat de fabrikant er alles aan heeft gedaan om in overeenstemming met de Machinerichtlijn te komen. Na een eventueel ongeval zal de rechter wel willen weten wáarom de fabrikant van de norm is afgeweken. En dan kan hij maar beter een goed verhaal hebben. De 10 stappen Terug naar de vraag waarmee we begonnen: is de Machinerichtlijn inderdaad ingewikkeld? Het antwoord luidt: ja en nee. Als u aan de richtlijn wilt voldoen, neemt u namelijk verschillende stappen, en sommige zijn ingewikkelder dan andere. Daarom hebben we die stappen gelabeld met drie kleuren: • Geel: u kunt deze stap eenvoudig zelf uitvoeren, zonder hulp van experts.

Stap 3: Bepaal of u de CE markering moet laten aanbrengen door een keurende instantie

Zoals gezegd, dat aanbrengen dat kunt u vaak zelf (zelfcertificering), maar er zijn uitzonderingen. Die uitzonderingen staan vermeld in bijlage 4 van de Machinerichtlijn. Voldoet uw machine aan de daar gegeven beschrijving, dan zult u de machine en het Technisch Dossier moeten laten toetsen door een externe keuringsinstantie, een zogenaamde Notified Body. Het lijkt een lange lijst, maar bedenk wel: om werkelijk te vallen onder een van de uitzonderingen uit bijlage 4, moet uw machine voldoen aan álle daar genoemde eigenschappen. Wijkt hij ook maar op een van de genoemde punten af – het materiaal wordt bijvoorbeeld niet met de hand ingevoerd, maar door een robot – dan is er van een uitzondering geen sprake. U mag de CE markering dan gewoon zelf aanbrengen. Overigens mag u áltijd een notified body inschakelen om te toetsen of uw ontwerp voldoet. Daarvoor hoeft de machine niet onder bijlage 4 te vallen. Sta ap 4: Stel va ast met welke rissico’s u te mak ken hee eft

In deze stap gaat het om het uitvoeren van een risicobeoordeling. Stel, uw machine bevat scherpe messen. Op zich vormen die wellicht nog geen risico (de messen zitten in de machine), maar in de praktijk zullen die messen regelmatig moeten worden vervangen of bijgeslepen – en dan is dat risico natuurlijk wel aanwezig. De normen

genoemd in stap 5 geven u ook input voor de risicobeoordeling. Die geven aan wat bij speciﬁeke machines de gevaren zijn. Dit kunt u ook weer gebruiken om uw beoordeling vorm te geven. In de meeste gevallen kunt u zo’n risicobeoordeling zelf opstellen. Bij complexe machines is het misschien toch verstandiger om gebruik te maken van een expert. Die kijkt vaak met een frisse blik – en is bovendien getraind om speciﬁek op risico’s te letten. Stap 5: Selecteer de normen die voor uw machine van toepassing zijn

Dit is de enige rode stap, en met een goede reden. U kunt die normen vinden op https://ec.europa.eu/growth/single-market/ european-standards/harmonised-standards/machinery_nl, maar zelfs voor kenners is het hier niet gemakkelijk zoeken. Het vereist veel creativiteit en ook flinke oefening om te zien of er een norm bestaat die precies van toepassing is op uw machine. Of om er een te vinden die geldt voor een machine die sterk op de uwe lijkt. Als u hier geen ervaring mee heeft, kunt u beter gebruik maken van een expert. Van belang is het om te zoeken naar een norm die specifiek van toepassing is op uw machine. Bijvoorbeeld de EN 692 (deze geldt voor mechanische persen), of de ISO 10218-2 (voor robots). Hoe specifieker hoe beter van toepassing. Dit biedt u ook voordeel in stap 4 en 6. Sta ap 6: Bepaa al de reduce erende e maa atregele en

Als u eenmaal de goede norm hebt gevonden, lijkt deze stap relatief eenvoudig. Die reducerende maatregelen zijn immers voor een deel in de norm terug te vinden. Meestal kunt u deze stap dan ook zelf zetten, maar soms is er toch een expert nodig. Stel, uw machine 14 bevat een motor die in extreme omstandigheden door de lucht zou

kunnen gaan vliegen, omdat hij wordt uitgestoten door het proces. Uw afscherming moet dat dus tegen kunnen houden. Maar de ene norm zegt alleen iets over de hoogte van die afscherming en de ander alleen over de afstand van die afscherming tot het risico. U zult die twee normen moeten combineren, en als u daar geen ervaring mee hebt, is dat lastig. Let op: waar het steeds om gaat, is het risico zo laag te houden als praktisch mogelijk is. Stap 7: Voer die reducerende maatregelen uit

Als u de vorige stappen hebt doorlopen, is deze simpel. Als fabrikant weet u immers het beste hoe u de risico’s moet aanpakken. Terug naar het voorbeeld uit stap 4: uw machine bevat scherpe messen. Die moeten regelmatig worden vervangen, en dat kan alleen met de hand. Hoe dekt u dat risico af? Bijvoorbeeld met speciaal gereedschap. En hoe gaat u voorkomen dat iemand bij draaiende messen kan komen? Met een bewaking op de afscherming en controle door een veiligheidsbesturing. In stap 6 heeft u deze maatregelen omschreven. Nu is het zaak om deze dan ook uit te voeren en aan te brengen. Stap 8: Stel een technisch constructiedossier samen

Ook hierbij leunt u zwaar op de vorige stappen. Sterker nog, als u die goed heeft gedocumenteerd, ligt dat dossier al klaar. Het bestaat uit overzichtsschema’s, berekeningen, gebruiksaanwijzingen en inspectierapporten. Als de Inspectie SZW langskomt en naar dat dossier vraagt, volstaat het om alleen de informatie te overhandigen die betrekking heeft op veiligheid. Stap 9: Stel een gebruikershandleiding op in de taal van het land

Alweer terug naar het voorbeeld uit stap 4: het risico van de scherpe messen in die machine hebt u gereduceerd door de onderhoudsmedewerkers gebruik te laten maken van speciaal gereedschap. Maar er is wel een aandachtspunt: ook als die dat gereedschap gebruiken, moeten ze handschoenen dragen. Die waarschuwing zet u dus in de gebruikshandleiding. Hierin vermeldt u de aanpak van risico’s die u niet op een andere manier kunt afdekken. Een punt tot slot: als u uw machine exporteert naar bijvoorbeeld Polen, stelt u die gebruikershandleiding uiteraard op in het Pools. Stap 10: Stel een verklaring van overeenstemming op en breng de CEmarkering aan

Zo’n markering bestaat uit het typeplaatje op de machine, en de naam en adresgegevens van de fabrikant. In het certiﬁcaat verklaart u dat de machine voldoet aan de richtlijnen. Als u de vorige stappen hebt doorlopen, kunt u dat met goed geweten opstellen. www.pilz.nl

In tien stappen kun je aan de Machinerichtlijn voldoen. En ja - sommige zijn ingewikkelder dan andere.

SafetyWijzer 2017

Wij leveren ondersteuning aan de industrie op het gebied van

functionele veiligheid en machineveiligheid Wij maken uw werkplek veiliger • CE-markeringsadvies • Begeleiding aankoop machines • Inspectie voor eerste ingebruikname • CE-coördinatie en projectleiding • Risicobeoordeling en -reductie machines • Ondersteuning Technisch Dossier • LOTOTO advies en trainingen • Functional Safety Management • Opstellen veiligheidsconcepten • SIL en/of PL classificatie • Advies ontwerp veiligheidscircuits • Verificatie en validatie ontwerp • SIL en/of PL berekeningen • Trainingen en individuele coaching

+31(0)347 - 352 519 www.fusacon.nl

Ons N-programma met hygiënisch ontwerp Ŷ Paneelschakelaars en signaalelementen met een hygiënisch ontwerp

Ŷ &OHDQURRP FHUWLĺFHULQJ Ŷ Beschermingsgraad IP67 en IP69K Ŷ Optioneel met blauwe dichtingsring www.schmersal.nl

Drie idealisten ontwikkelen veilige remote-lototo

Goed scheiden voorkomt lijden Kibbelen, bekvechten, elkaar de les lezen maar ook sparren en constructief overleg leidde in 2016 tot de verwachte scheiding. In dat jaar zetten drie idealisten namelijk hun ideeën omtrent het veilig scheiden van een willekeurige hoofdstroom om in een concrete oplossing waarmee een veilige en geautomatiseerde loto-procedure is gegarandeerd. Idealisten omdat zij de benodigde kennis open stellen voor iedereen die hiermee een oplossing in zijn eigen machine wil genereren. De veiligheid van BV Nederland staat voorop.

Ing. M. de Wit – Blok

Is het niet de (jongetjes)droom van iedere ingenieur of techneut: een unieke oplossing ontwikkelen voor een concreet probleem en er dan achter komen dat het ook nog eens fantastisch werkt? Het overkwam de drie heren Paul Hoogerkamp, Pouw Jongbloed en Aart van Ginkel. “Overkwam is misschien wel makkelijk gezegd”, geeft Hoogerkamp aan. “We hebben er hard voor gewerkt en heel wat uurtjes onder uiteenlopende omstandigheden gediscussieerd voordat we concreet aan de slag gingen en met de remote-lototo naar buiten konden.” Aanleiding Het verhaal begon feitelijk met een opdracht voor een waterschap die Hoogerkamp en Jongbloed gezamenlijk hadden uitgevoerd. Na het schrijven van het rapport bleef een onbevredigend gevoel achter dat er toch nog iets ontbrak; íets klopte er niet. Dit ‘iets’ bleek te liggen bij de werkschakelaar in de stuurstroom die in veel systemen en machines wordt toegepast om veilig onderhoud te kunnen uitvoeren. Jongbloed: “We kwamen erachter dat

deze werkschakelaar eigenlijk helemaal niet veilig is. Het scheiden met behulp van relais in de stuurstroom leidt kort gezegd namelijk wel tot een stroomloze, maar niet tot een spanningsloze toestand en is in veel gevallen dus niet veilig. Deze oplossing is ooit toegelaten door de NEN 1010 (voor gebouwgebonden installaties) maar nooit door de NEN-EN-IEC 60204-1 (voor machines).” Onderzoek.. Een uitgebreid onderzoek binnen de weten regelgeving – waarvan de heren zelf toch al behoorlijk veel verstand hebben – leidde niet tot de meest prettige conclusie. Met het combineren van onder meer de Machinerichtlijn en Arbeidsmiddelenrichtlijn kwam het erop neer dat een onderhoudsmedewerker pas een veilige situatie kan creëren voor het uitvoeren van onderhoud, wanneer hij in de technische ruimte aan de slag gaat om hier zowel een mechanische als elektrische scheiding te realiseren. Pouw: “Veel onderhoud wordt uitgevoerd door mensen met twee rechter-

Even voorstellen Aart van Ginkel houdt zich sinds 1996 bezig met industriële automatisering binnen zijn eigen onderneming VGB Beheer; daarbij ligt een specifieke focus op veiligheid. Tevens is hij lid van het National Standard Committee ‘Elektrische uitrusting van machines’ (NEC44). Deze groep is onder andere verantwoordelijk voor NEN-EN-IEC 60204-1 en NEN-EN-IEC 62061. Paul Hoogerkamp is eigenaar van advies- en trainingsbureau voor productveiligheid (MECID) waar hij bedrijven ondersteunt met het praktisch toepassen van de (Europese) regelgeving en normen; zowel op producten en machines als arbeidsmiddelen. Daarnaast is hij actief in verschillende commissies van NEN, ISO, IEC en CEN. Pouw Jongbloed heeft een W- en E-achtergrond en neemt uitsluitend projecten aan die uitdagend of vernieuwend zijn en deelt zijn kennis met anderen. Daarnaast maakt hij zowel nationaal als internationaal deel uit van diverse normcommissies van NEN, ISO, CENELEC en IEC.

Van links naar rechts Pouw Jongbloed, Paul Hoogerkamp en Aart van Ginkel.

SafetyWijzer 2017

handen maar minder verstand van de elektrotechniek. Iedere installatieverantwoordelijke zou de kriebels krijgen wanneer hij wist dat deze mensen in de elektrotechnische ruimte bezig zijn met het spanningsloos maken van de installatie. Iets wat ook noodzakelijk is voor het uitvoeren van mechanische werkzaamheden.” De problematiek werd geïntroduceerd in de diverse normcommissies waarvan de heren lid zijn, maar een antwoord bleef uit. Tot zich een serieuze partij meldde – een waterzuiveringsinstallatie – die graag wilde dat zijn medewerkers veilig het gras konden maaien in de buurt van de draaiende machines. Hoogerkamp: “Op dat moment konden we het onderwerp gewoon niet meer laten liggen; we wisten immers dat de huidige oplossingen niet voldeden aan de weten regelgeving, niet leidden tot de beoogde veilige situatie en bovendien waren we ervan overtuigd dat er een geschikte oplossing te ontwikkelen zou moeten zijn!” De speurtocht ging richting het buitenland om te achterhalen of er wereldwijd niet érgens een oplossing bekend zou zijn. In de Verenigde Staten werd inderdaad een speciﬁeke norm gevonden, maar na het bestuderen van de octrooien bleven de documenten achter; voorzien van diverse rode strepen die alles wat niet klopte markeerden. Dus toch maar zelf aan de slag. ..en ontwikkeling Op basis van alle onderzoeken en parate kennis broeide er in het hoofd van Hoogerkamp, Jongbloed en inmiddels ook automatiseringsspecialist Van Ginkel een idee om het afschakelprobleem op te lossen. Van Ginkel: “Wat volgde was een onvervalst productontwikkelingstraject waarin drie mensen met elk hun eigen kennis en ervaring aan de slag gingen met het idee dat uiteindelijk de naam ‘remote-lototo kreeg: remote lock-out, tag-out en try-out. Hierbij zijn we uitgegaan van standaard componenten – onder andere de veiligheidsbesturing PNOZmulti – die op een juiste wijze en met de juiste programmering worden gekoppeld om een geautomatiseerde loto-procedure te garanderen. Op deze manier is het correct scheiden van de hoofdstroom net zo eenvoudig geworden als de oorspronkelijke bediening van een werkschakelaar.” Kennis is beschikbaar Na het ontwikkelingstraject volgde het daadwerkelijk bouwen en programmeren van de oplossing. Van Ginkel: “We hebben op dit moment twee demonstratiemodellen gebouwd met een vermogen van respectievelijk 15 en 100 kW die laten zien dat het principe werkt. Voor de detailleringsfase gaan we uit van samenwerking met bedrijven die het principe willen toepassen. Dan hebben we het wel

Een werkschakelaar (geel omcirkeld) in de stuurstroom bij een pomp-unit.t over maatwerk omdat voor iedere toepassing opnieuw de juiste componenten moeten worden geselecteerd en de software geschreven. “Iedereen met kennis van zaken kan in principe zelf aan de slag met de door ons vrijgegeven kennis. Ons uitgangspunt is namelijk niet om deze oplossing zo goed mogelijk om te zetten in klinkende munt maar – heel idealistisch – om Nederland veiliger te maken. Bedrijven die ondersteuning nodig hebben bij het bouwen in implementeren kunnen deze kennis bij ons inkopen.” Uitbreiding Met het aantonen van een werkend principe is de groep echter niet gestopt met ontwikkelen. Voortdurend steken nieuwe ideeën de kop op wat onder meer heeft geleid tot het uitbreiden van de oplossing met een veldbus en een UPS. Bovendien wordt de Nederlandse documentatie op dit moment vertaald naar het Engels zodat ook andere BV’s hiermee hun voordeel kunnen doen. Hoogerkamp: “Inmiddels hebben diverse bedrijven hun medewerking toegezegd of sponsoren ons door middel van het beschikbaar stellen van componenten. Op 9 mei demonstreren we de oplossingen op het Safety Event in Eindhoven.”

In Aandrijven en Besturen en in Constructeur eindigt binnenkort de zesdelige reeks ‘Werkschakelaars en LOTO(TO) – Correct uit is het nieuwe in’ met uitgebreide informatie over de door het trio ontwikkelde oplossing.

www.remotelototo.nl

KENT U DE WEG IN WET- EN REGELGEVING OP HET GEBIED VAN: • MACHINEVEILIGHEID • VEILIGHEIDSBESTURINGEN • EXPLOSIEVEILIGHEID • RISICOBEOORDELINGEN • RICHTLIJN ARBEIDSMIDDELEN?

ONZE ADVISEURS HELPEN U GRAAG! KIJK OP ONZE WEBSITE OF BEZOEK ONS TIJDENS HET ENGINEERING EVENT SAFETY! WWW.TCPM.NL

088 - 220 14 00

Machineveiligheid Hoogste prioriteit

ABB biedt een compleet pakket innovatieve producten en systemen voor machineveiligheid. Producten met unieke eigenschappen die het hoogste level van veiligheid bieden. Geschikt voor het beveiligen van losse machines en voor volledige productielijnen.

ABB b.v. George Hintzenweg 81, 3068 AX Rotterdam Tel. +31 (0)10 407 89 11, email: sales.sc@nl.abb.com website www.abb.nl/low-voltage

Veilig draadloos besturen? www.teleradio.nl Wij leveren universele, draadloze afstandsbesturingen en maatwerkoplossingen voor industriĂŤle aandrijvingen en besturingen. Onze producten dragen bij aan een comfortabelere en veiligere werkplek. Als enige in Nederland voorzien van het officieel, extern gecertificeerde SIL3, PLd en PLe veiligheidsniveau. Robuuste en betrouwbare systemen met geavanceerde software voor eenvoudige installatie, een hoge mate van flexibiliteit en instelbare gebruiksparameters. Met recht:

Strong, Smart en Safe.

SIL3PLd-P L

De Bodyguard

GRATIS TESTEN? info@teleradio.nl

Perfecte monitoring en een snelle respons. Verstoring wordt direct geregistreerd. De compacte en betrouwbare eloProtect serie veiligheidssensoren zijn een belangrijk deel van elobauâ&#x20AC;&#x2122;s machineveiligheid assortiment, ontworpen voor betere prestaties & veiligheid. De eloProtect E RFID sensoren bieden 3 verschillende coderingsmogelijkheden in 2 verschillende behuizingen met IP67 als standaard. eloProtect E kan gebruikt worden als stand-alone of als anderdeel van een serieschakeling middels speciale T connectoren en adapters.

STRONG SMART SAFE www.elobau.com

Machinebouwers – pas op met SIL-componenten uit de procesindustrie Of het nu gaat om een machine, een auto, trein of een procesinstallatie, de invloed van het besturingssysteem op de veiligheid is de laatste jaren sterk gegroeid. Elke sector heeft zijn eigen

Gerald van Engeland, senior consultant en trainer, D&F Consulting

Een belangrijke eis uit de machinerichtlijn is: ‘De besturingssystemen moeten zodanig ontworpen en gebouwd zijn dat een storing in de apparatuur of de programmatuur van het besturingssysteem niet tot een gevaarlijke situatie leidt’.

Om te kunnen voldoen aan de eisen van de richtlijn kunnen geharmoniseerde normen worden gebruikt. Voor de veiligheidsgerelateerde delen van het besturingssysteem van machines kunnen we de normen EN ISO 13949-1/2 (PL) en EN IEC 62021 (SIL) gebruiken. In andere sectoren zoals onder andere de spoorwegen, landbouw en automobielindustrie zijn ‘eigen‘ sectornormen in gebruik die de besturingstechnische veiligheid beschrijven en die ook gebruik maken van de termen PL of SIL. In de procesindustrie wordt de norm IEC 61511 toegepast voor functionele veiligheid. Omdat vooral deze SIL-norm erg populair is, is in het verleden het misverstand ontstaan dat SIL alleen voor de procesindustrie is. Al deze (sector)normen voor functionele veiligheid

De veiligheidsvoorzieningen in machines worden relatief vaak gebruikt of aangesproken. Deuren worden geopend, lichtschermen doorbroken en aandrijvingen starten en stoppen regelmatig.

verwijzen naar de overkoepelende norm IEC 61508 die in de praktijk vooral gebruikt wordt door ontwikkelaars van veiligheidsgerelateerde hardware en (embedded) software. Een eindgebruiker zal zich slechts in bijzondere gevallen wenden tot deze ‘moedernorm’. High en low demand De veiligheidsvoorzieningen in machines worden relatief vaak gebruikt of aangesproken. Deuren worden geopend, lichtschermen doorbroken en aandrijvingen starten en stoppen regelmatig. We noemen dit ‘High Demand’ en berekenen de faalkans van de keten per uur (PFHd – probability of dangerous failure per hour). Sensoren die de veiligheid uitvoeren worden ook in de gewone besturing gebruikt, trend is verdergaande integratie in veiligheids-PLC’s waarbij de informatie uit de veiligheidsbesturing ook in het reguliere PLC-programma wordt gebruikt. De veiligheidsvoorzieningen in de procesindustrie worden bij voorkeur nooit gebruikt. Dit noemen we ’Low Demand’ en dat komt omdat de veiligheid bij continu-processen gelaagd is uitgevoerd. De eerste laag is de basisprocesbesturing die bijvoorbeeld de druk in een vat regelt. De tweede laag is de operator die een knipperend vlakje op het scherm ziet en kan ingrijpen om de druk te verlagen. De derde laag is dan pas de veiligheidsbesturing. Deze laag noemen we een ‘Safety Instrumented System’, is volledig gescheiden van de basisprocesbesturing en heeft eigen opnemers, logica en actuatoren. De faalkans van deze keten wordt niet uitgedrukt in de kans op gevaarlijk falen per uur maar in de kans dat het systeem faalt op het moment dat de functie nodig is (PFD – probabilty of failure on demand) Architectural Constraints in de machinebouw Omdat de faalkans van een enkelvoudige component soms spectaculair laag kan zijn is er ook een belangrijke rol weggelegd voor de architectuur van de veiligheidsfunctie. Het falen van een enkelvou-

SafetyWijzer 2017

uitgevoerd is het ook toegestaan om de diagnosetest tenminste 100 x zo vaak als de veiligheidsfunctie uit te voeren wat in veel machines onmogelijk is.

De veiligheidsvoorzieningen in de procesindustrie worden bij voorkeur nooit gebruikt. Dit noemen we ’Low Demand’ en dat komt omdat de veiligheid bij continu-processen gelaagd is uitgevoerd. dig subsysteem levert namelijk verlies van veiligheid op (ongeacht hoe klein deze kans is). Als een systeem niet voldoende redundantie en diagnose heeft, beperkt dat het te behalen SIL of PL level. Voor PL zijn deze architectuurbeperkingen opgenomen in de categorie (B, 1-4), voor SIL (machinebouw) is de term SILCL (SIL Claim Limit) geïntroduceerd waarmee aangegeven wordt welk SIL-level met dit subsysteem maximaal kan worden behaald (geclaimd) op grond van de architectuur. Een eenvoudige vuistregel is dat tot en met SIL1 of PL = c een subsysteem met een beproefde component enkelvoudig zou kunnen zijn uitgevoerd (PL: categorie 1, SIL: HFT0) en daarboven redundant. (PL: categorie 3/4, SIL: HFT1). Tussen de enkelvoudige en redundante systemen bevindt zich echter nog een vreemde eend in de bijt namelijk het enkelvoudige systeem met diagnose (PL: categorie 2; SIL: HFT0 DC>= 90%) dit systeem mag echter alleen worden toegepast onder strikte voorwaarden. Als een fout wordt gedetecteerd door het diagnosesysteem, dan moet er een specifieke actie zijn die ervoor zorgt dat de machine (nadat de fout in het enkelvoudige systeem is gedetecteerd) tóch in een veilige toestand komt. (SIL: ‘specified fault reaction’ / PL: ‘appropriate control action’). Dat is in machines vaak moeilijk. Plakken van een magneetschakelaar die een motor inschakelt, kan met grote zekerheid worden gedetecteerd maar de motor blijft draaien en de machine komt niet in een veilige toestand. Als een specifieke foutreactie niet kan worden

Architectural Constraints in de procesindustrie In de procesindustrie zijn ook architectuureisen van kracht. Hier worden enkelvoudige systemen met diagnose echter veel vaker toegepast. In de recent vernieuwde norm IEC 61511-1:2016 is in paragraaf 11.4.6 de volgende zin opgenomen: ‘Fault tolerance is the preferred solution to achieve the required confidence that a robust architecture has been achieved’

Desondanks kan volgens tabel 6 van deze norm een SIL2-veiligheidsketen in low demand met een enkelvoudige architectuur (dus niet redundant) worden gerealiseerd. Daarnaast zijn er mogelijkheden om onder voorwaarden de redundatie met één te verminderen. Deze waren in de vorige versie van de norm nog evidenter aanwezig. Daar stond weliswaar in tabel 6 dat SIL2 redundant zou moeten worden gerealiseerd, maar werd de redundantie van sensoren en ‘ﬁnal elements’ vaak verlaagd met als argument onder andere ‘Prior use’ (IEC 61511-1: 2003, 11.4.4). Zonder verder te veel in detail te treden volstaan we hier met de constatering dat in de procesindustrie, voor veel veiligheidscomponenten, SIL2 behaald kan worden met een enkelvoudige architectuur. Sistema Hoewel de machinebouw en de procesindustrie gescheiden werelden zijn is er altijd overlap. Het bepalen van een niveau of druk is in machine soms ook nodig. De huidige tools zoals Sistema 2.0 (Safety Integrity Software Tool for the Evaluation of Machine Applications) van het Duitse IFA (Institut für Arbeitsschutz der Deutschen gesetzlichen Unfallversicherung) bieden ook de mogelijkheid om voor PL-berekeningen faalkans-

Stopcategorie

Benaming

IEC 61508 – High Demand

Safety Integrity Level SIL

2 (max. 10% van totale SIL; diagnosedekkingsgraad DC van de aansturingseenheid bij A1/A2 dient ≥ 90% te zijn) IEC 61508 – Low Demand

Benaming

2 (max. 10% van totale SIL; diagnosedekkingsgraad DC van de aansturingseenheid bij A1/A2 dient ≥ 90% te zijn) EN ISO 13849

Performance Level (PL)

Categorie

Benaming

EN 62061

Safety Integrity Level Claim Limit (SIL CL)

Benaming

1 (max. 10% van totale SIL; diagnosedekkingsgraad DC van de aansturingseenheid bij A1/A2 dient ≥ 90% te zijn) IEC 50156

Safety Integrity Level (SIL)

Safety Integrity Level SIL

Tabel 1. Gegevens van de datasheet van een veiligheidsrelais. gegevens zoals MTBF of h in te voeren. Het is zelfs mogelijk om direct voor een subsysteem een SIL-level op te geven. Op zich is dat een goede ontwikkeling omdat het gemakkelijker wordt om voor de machinebouw atypische componenten in veiligheidsketens te integreren. Het gevaar dat hierin schuilt is dat de ontwerper zich blind staart op een ‘SIL2’-kwaliﬁcatie in de datasheet zonder dat er een controle is op de juiste normverwijzing. Het resultaat hiervan kan zijn dat een veiligheidsfunctie wordt gerealiseerd waar uit de (kwantitatieve) berekening onterecht volgt dat deze SIL2 is. Daarom volgt nu een aantal voorbeelden uit de praktijk om dit probleem te illustreren.

Veiligheidsrelais Op blad 1 van de datasheet van een veiligheidsrelais staat de volgende commerciële samenvatting: Veilig koppelrelais voor SIL 2 High en Low Demand-toepassingen, koppelt digitale uitgangssignalen aan de

SIL HFT Instrument type

SIL2 0 Type B

SFF PFDavg TProof = 1 year TProof = 2 year TProof = 5 year

< 0.107 x 10-2 < 0.214 x 10-2 < 0.533 x 10-2

PFH

< 0.244 x 10-2

Tabel 2. Gegevens van de datasheet van een niveausensor.

77%

periferie, 2 vrijgavecircuits, 1 meldcontact, moduul voor Safe State Off-toepassingen, geïntegreerd testpulsfilter, steekbare schroefklemmen, breedte: 17,5 mm.

Wordt de bladzijde omgeslagen dan zijn daar de gegevens uit tabel 1 te vinden. Tussen de SIL2verwijzingen naar andere normen zijn ook de normen voor de machinebouw opgenomen. Hier staat duidelijk dat het component ook in machines kan worden gebruikt maar dan is het te bereiken niveau PL=c (EN ISO 13849-1) of SILCL1 (EN IEC 62061). We hebben bovenstaande datasheet met de leverancier besproken, waarbij deze opmerkte: “Zeg maar wat er fout is, dan passen we het aan.” Maar de tabel klopt en de conclusie is dat de tekst in de datasheet wel wat commercieel is maar dat de oorzaak van het foutief gebruik ligt bij ontwerpers die onvoldoende kennis hebben of niet verder kijken dan de ‘SIL2’-aanduiding. Inductieve opnemer Een inductieve opnemer heeft de volgende gegevens: - ATEX categorie II 2 G, Ex-zone 1; - ATEX categorie II 1 D, Ex-zone 20 bij temperaturen tot 70 °C; - SIL2 volgens IEC 61508; - schroefdraad, M30 x 1,5; - kunststof, PA12-GF30; - voor temperaturen tot +100 °C; - DC 2-draads, nom. 8,2 VDC; - uitgang volgens DIN EN 60947-5-6 (NAMUR); - kabelaansluiting. Hier kwam een klant met de vraag: “Mag ik deze opnemer in een veiligheidsfunctie van een machine gebruiken?” De datasheet maakt alleen een referentie naar IEC 61508. Natuurlijk is het beter en makkelijker om in veiligheidsfuncties van machines sensoren te gebruiken waarvan de fabrikant verwijst naar de juiste SIL- of PL-norm. In dit geval is het echter een bijzondere sensor vanwege het toegestane temperatuurgebied en is

SafetyWijzer 2017

het voor deze machine een sensor die uitermate geschikt is. Ons advies is om deze sensor gewoon toe te passen omdat de omgevingsomstandigheden dit rechtvaardigen maar niet uitgaan van de kort-door-de-bocht SIL2-speciﬁcatie. Deze component heeft geen enkele redundantie. Door twee redundante sensoren toe te passen waarbij de veiligheids-PLC de diagnose verzorgt, ontstaat een robuuste architectuur. Omdat er in de datasheet ook een MTTF gegeven is, is het verwerken van dit subsysteem in SISTEMA eenvoudig mogelijk. Niveausensor Een niveausensor die een vloeistofniveau meet. De datasheet is wederom optimistisch (tabel 2). In de datasheet staat de volgende tekst: ‘The measuring system can be used for process pressure or level measurement of gases, vapours and liquids which meet the specific requirements of the safety technology. Due to the reliability this can be implemented in a single channel architecture (1oo1D) up to SIL2 and in a multi-channel diversitary redundant architecture up to SIL3’ 1oo1D : This architecture consists of a single channel connected to an independent diagnostic circuit (not self-diagnostics). If the diagnostic circuit detects a hidden fault in the channel it asserts the safe state via a means independent of the channel.

Deze niveauopnemer behaalt SIL2 met een enkelvoudige architectuur. De PFH is opgegeven dus de berekening is snel gemaakt. Bij de component is echter nergens een verwijzing naar de machinebouw en de daarbij horende SIL- of PL-norm gemaakt. Dus ook hier is het niet te onderbouwen dat enkelvoudig toepassen van de component geschikt is voor een SIL2- of PL=dfunctie in een machine. Conclusie Gebruik in een machine bij voorkeur veiligheidscomponenten die verwijzen naar de PL- (EN ISO 13849-1) of SIL-normen (EN IEC 62061) voor de

Behalve gebruik van veiligheidscomponenten die verwijzen naar de PL- of SIL-normen voor de machinebouw – en zijn voorzien van een CE-markering – is het belangrijk dat componenten worden toegepast die geschikt zijn voor hun taak onder de heersende omgevingsomstandigheden. machinebouw (en voorzien zijn van een CE-markering volgens de Machinerichtlijn). Het is echter minstens zo belangrijk dat componenten worden toegepast die geschikt zijn voor de taken die ze uitvoeren en de omgevingsomstandigheden die daar heersen. Als dit betekent dat een component uit de procesindustrie beter geschikt is, kies dan voor deze oplossing. Let er dan wel op dat de SIL2 op de eerste bladzijde van de datasheet waarschijnlijk niet van toepassing is. Machinebouwers zullen dan vaak zelf de redundantie moeten realiseren door twee componenten te combineren. Kortom, staar je niet blind op alleen een SIL-niveau op een veiligheidscomponent! Dit artikel is onderdeel van een driedelige serie over de nieuwe PL-norm en Sistema 2.0 omdat Sistema 2.0 het integreren van SIL-componenten erg eenvoudig maakt. Ook machinebouwers die geen PL of Sistema gebruiken kunnen hier hun voordeel mee doen. In de komende edities van Aandrijven en Besturen (juni/juli en augustus/ september) en Constructeur (mei en juni/juli) verschijnen beide andere delen: ‘Nieuwe ontwikkelingen in de PL-norm en de lancering van Sistema 2.0’ en ‘VDMAbibliotheken voor faalkansberekeningen’.

www.denf.nl

Manipulatie minimaliseren Manipulatie kun je het best omschrijven als een actie die een veiligheidsfunctie inactief maakt of omzeilt met de bedoeling de machine te gebruiken, op een manier zoals niet bedoeld door de ontwerper of zonder de noodzakelijke beveiligingsmaatregelen. Het toepassen van bedieningsof bedrijfsmodi is een beproefd hulpmiddel om de motivatie tot manipulatie te verminderen. Zeker als dit wordt gecombineerd met veilige snelheidsbewaking.

In de NEN-EN-ISO 14119:2013, ook wel de anti-manipulatienorm genoemd, worden de stappen in het engineeringsproces gedeﬁnieerd om veiligheidsvoorzieningen op blokkeerinrichtingen op een veilige manier te integreren. De norm behandelt beweegbare blokkeerinrichtingen als deuren en kappen maar ook vaste blokkeerinrichtingen zoals hekken die van schakelaars zijn voorzien. In de praktijk worden deze blokkeerinrichtingen, maar ook andere veiligheidscomponenten zoals lichtschermen of scanners, regelmatig omzeild om meer rendement te behalen. Het snel oplossen van storingen, alvast opstarten tijdens het inregelen van de machine of producten geleiden om storingen te voorkomen, zijn vaak geziene acties die gevaarlijke werkomstandigheden opleveren. Machinebouwers worden volgens deze norm geacht om maatregelen te nemen om manipulatie tegen te gaan. Natuurlijk kun je deze norm ook gebruiken om manipulatie bij andere veiligheidsvoorzieningen tegen te gaan. Basisregel De EN ISO 14119 beschrijft de maatregelen die je moet nemen om manipulatie te voorkomen. De basisregel, eigenlijk toepasbaar voor alle beveiligingsmaatregelen op elke machine, luidt: De machine moet zodanig zijn ontworpen dat manipulatie eigenlijk niet nodig is.

Dat bereik je door een eenduidige bediening, foutvrije werking en beveiligingsmiddelen die de operator niet onnodig hinderen. Bij het toepassen van deze basisregel wordt de engineer gevraagd om speciﬁek te controleren of er een vermoeden van manipulatie is. Is er zo’n vermoeden? Dan worden onder andere alternatieve bedieningsof bedrijfsmodi voorgeschreven om de motivatie tot manipuleren te verminderen. Het toepassen van bedieningsof bedrijfsmodi is namelijk een beproefd hulpmiddel om de motivatie tot manipulatie te verminderen. Machinerichtlijn Indien we het aantal bedieningsmodi hebben bepaald, moeten we deze integreren in het ontwerp. Volgens de EN-ISO 13849-1 is ‘bedieningsof bedrijfsmoduskeuze’ een veiligheidsfunctie. Zowel

de EN-ISO 12100, als de EN 60204-1 stelt eisen aan gebruik en integratie van de bedieningsof bedrijfsmoduskeuze. Basis voor deze eisen is echter gewoon de Machinerichtlijn. Belangrijk is dat bijvoorbeeld een noodstopinrichting nooit mag worden uitgeschakeld/overbrugd. Als de machine is ontworpen en gebouwd om gebruikt te worden met verschillende bedieningsof bedrijfsmodi, waarbij per bedieningsof bedrijfsmodus andere beveiligingsmaatregelen vereist zijn, moet de machine voorzien zijn van een in elke stand vergrendelbare functiekeuzeschakelaar. Elke positie van de functiekeuzeschakelaar moet duidelijk herkenbaar zijn en mag slechts met één bedieningsof bedrijfsmodus verbonden zijn. Ook moet de bediener vanaf de bedieningspost het functioneren van de onderdelen waarop hij invloed uitoefent, kunnen overzien. Voordelen Het toepassen van extra bedieningsof bedrijfsmodi heeft naast het tegengaan van manipulatie nog veel meer voordelen. Als je bijvoorbeeld de beveiliging met een keuzeschakelaar tijdelijk en onder bewaakte condities kunt uitschakelen, is het ook nog eens makkelijker en sneller om een storing te verhelpen. Via dezelfde keuzeschakelaar kun je bijvoorbeeld via veilige snelheidsbewaking ervoor zorgen dat de machine alleen maar langzaam kan draaien: het veiliger inregelen van de machine wordt voor de gebruiker veel eenvoudiger. Daarnaast is het bijvoorbeeld met diezelfde veilige snelheidsbewaking mogelijk de vergrendelde deuren rondom de productiemachine veel eerder te openen omdat je niet meer afhankelijk bent van een extra berekende wachttijd. Veilige snelheidsbewaking Het gebruik van extra bedieningsof bedrijfsmodi in combinatie met veilige snelheidsbewaking zorgt dus niet alleen voor een veiligere werkomgeving maar levert vaak ook functionele gebruiksvoordelen voor de operator op en bovenal tijdwinst ten behoeve van het productieproces.

www.sick.nl

SafetyWijzer 2017

‘Veiligheidsfuncties en veilige snelheidsbewaking’ In de IEC 61800-5-2 zijn verschillende veiligheidsfuncties beschreven die te maken hebben met veilige snelheidsbewaking. Hier onder een aantal typische veiligheidsfuncties. Veilige snelheidsbewaking (SSM – Safe Speed Monitor) Indien de snelheid onder een vooraf ingestelde waarde komt levert de SSM- functie een veilig outputsignaal. Dit kan onder meer gebruikt worden om een vergrendelde deur te ontgrendelen Veilige snelheidsbegrenzing (SLS – Safely Limited Speed) De SLS-functie bewaakt/ controleert de snelheid. Zodra deze een vooraf ingestelde waarde overschrijdt zal hij een veilige stopfunctie activeren. SLS vereenvoudigt het inregelen of ingrijpen bij een machine Veilige bewegingsrichting (SDI – Safe Direction) Behalve de veilige beweging kan ook een veilige draairichting (rechts/links) bewaakt worden. Bij beweging in niet vrijgegeven (draai)richting wordt er een veilige stopfunctie geactiveerd. Ideaal voor bijvoorbeeld het vrijgeven van het lichtscherm bij de omhooggaande veilige slag. Veilig uitgeschakeld Koppel (STO – Safe Torque Off) STO voorkomt het genereren van het koppel in de motor. Dit betekent dat zodra de Safe Torque Off wordt geactiveerd, de motor niet onverwacht kan starten nadat deze tot stilstand is gekomen.

Veilige stop 1 (SS1 – Safe Stop 1) Gecontroleerd stoppen. De snelheidsafname wordt bewaakt. Na het stilzetten of onder een snelheidsgrens: energie afschakelen door activering van de functie STO. De machine wordt zo snel als mogelijk gestopt met als gevolg kleinere veiligheidsafstanden. De machine kan daarna niet meer onverwacht opstarten. Veilige remregeling (SBC – Safe Brake Control) De SBC-functie levert veilige outputsignalen voor aansturing van externe remmen waardoor bijvoorbeeld de pers niet naar beneden komt. Veilige bedrijfsstop (SOS – Safe Operating Stop) Na stilstand: betrouwbare bewaking van de aandrijfaspositie in het gedefinieerde bereik. De rem hoeft niet te worden geactiveerd waardoor kortere cyclustijden. Veilige stop 2 (SS2 – Safe Stop 2) Gecontroleerd stoppen met handhaving van energietoevoer naar de aandrijfelementen. De snelheidsafname wordt bewaakt. Na stilstand: betrouwbare bewaking van de aandrijfaspositie in het gedefinieerde bereik. De last in de kraan blijft bijvoorbeeld in positie.

Balluff komt met Safety over IO-Link voor machineveiligheid Tijdens SPS IPC Drives 2016 verraste Balluff de automatiseringsmarkt met een dubbele noviteit. De onderneming stapt in de markt voor machineveiligheid en komt bovendien als eerste fabrikant met een veiligheidsnetwerk dat is gebaseerd op IO-Link. De fabrikant ziet het nieuwe netwerk vooral als een aanvulling op standaard IO-Link.

IO-Link is een communicatiestandaard die via een interface direct is te integreren in elke bestaande veldbus. De speciﬁcaties zijn vastgelegd in IEC 61131-9. Het wordt ook wel omschreven als ‘de veldbus voor de laatste meter’. IO-Link is een digitale punt-tot-punt verbinding, waarbij conventionele IO (digitaal/analoog), maar ook IO-Link sensoren/actuatoren ingezet kunnen worden. Safety over IO-Link is daarop geen uitzondering.

Safety over IO-Link Kennis van componenten en systemen heeft Balluﬀ ruim voldoende in huis, maar het is een nieuwe speler in de veiligheidsmarkt. Dat het bedrijf meteen een nieuw veiligheidssysteem in de markt zet, getuigt van zelfvertrouwen. Het is niet ontwikkeld als aanval op bestaande veiligheidsbussystemen maar vooral als aanvulling op standaard IO-Link. Met Safety over IO-Link zijn alle veiligheidsniveaus te bereiken, dus tot en met SIL3 volgens EN ISO 61800-5-2 en PLe volgens EN ISO13849.

De architectuur van Safety over IO-Link. Het veiligheidsnetwerk kan in een standaard IO-Link-netwerk worden geïntegreerd.

Het systeem voldoet aan de IO-Link-standaard, maar werkt alleen met de IO-Link-master van Balluff, niet met een ander fabricaat master. De standaard Profinet-master is te gebruiken in combinatie met Safety. De slave (safety-hub) is een eigen ontwikkeling, maar ook die wijkt niet veel af van een standaard IO-Link-hub. Een veiligheidscircuit bestaat uit een veiligheids-PLC, een IO-Linkmaster, een Safety over IO-Link-hub en veiligheidscomponenten. De communicatie tussen de IO-Link-master en -slave vindt plaats via standaard IO-Link. Het bedrijf werkt nog aan een safety-master waar direct veiligheidscomponenten op zijn aan te sluiten. De communicatie tussen de IO-Link-master en de veiligheids-PLC gaat over een bestaand netwerk. Balluff heeft als eerste voor Profinet gekozen, mede omdat dit in het thuisland door de aanwezigheid van de auto-industrie en grootmacht Siemens het meest wordt toegepast. Het systeem is ook beproefd met PLC’s van onder meer Bosch en Rockwell Automation. Aan de onderkant van het systeem kunnen veiligheidscomponenten van diverse fabrikanten worden toegepast, mits de pinbezetting overeenkomt met die van de safety-hub. Communicatie IO-Link werkt met digitale signalen (24V-pulsen) in de vorm van telegrammen. Bepaalde bits in de standaard zijn vastgelegd, bijvoorbeeld voor afzender, geadresseerde, parameterdata, procesdata, controlebits, et cetera. In het telegram is ruimte gereserveerd voor een prioriteitsbit. Veiligheidssignalen hebben altijd voorrang boven parameter- en statussignalen. De prioriteit wordt aangegeven door de eindapparaten, de veiligheids-PLC en de safety-hub bepalen hoe er wordt gecommuniceerd. Er wordt gebruik gemaakt van een zogenaamd ‘black channel’ (ook wel tunneling genoemd). Bij Safety over IO-Link is de data die is opgesloten in het telegram, anders ingevuld dan bij standaard IO-Link. Daaruit kan de PLC opmaken dat het een veiligheidssignaal is, dat uiteindelijk van een veiligheidscomponent afkomstig is. De ‘intelligentie’ van het systeem, dat op basis van een aansprekende veiligheidscomponent besluit om naar een veilige situatie te gaan, ligt vast in de veiligheids-PLC. De veiligheidscomponenten, master en slave zijn in principe ‘domme’ apparaten, al beschikken ze over de nodige elektronica voor communicatie en zelfdiagnose. De eerste slave (safety-hub) die Balluff op de markt heeft gebracht bevat vier veilige ingangen, twee veilige uitgangen en twee combinaties van veilige ingangen en standaard IO. De eerste zes zijn voorzien van vijf pennen, laatstgenoemde telt er acht.

SafetyWijzer 2017

De Safety Hub zorgt voor een veilige signaaloverdracht en communicatie. De safety-hub is gebaseerd op het principe van AIDA, het automatiseringsinitiatief van de Duitse autofabrikanten. In principe zouden alle 4-, 5- of 8-pins M12-componenten zijn aan te sluiten, mits de juiste pinbezetting voor de safety-hub is aangehouden. De eigen veiligheidscomponenten voldoen daar uiteraard aan, gebruikers van andere componenten moeten eerst de pinbezetting controleren voordat ze die aansluiten. Werking Elke safety-hub heeft een eigen adres, waardoor de PLC altijd weet dat hij met een veiligheidscircuit heeft te maken. Op basis van het adres en de instellingen wordt bij de inbedrijfstelling met een additioneel stukje software een checksum (controle-bit) gegenereerd, waarin alle instellingen en codenummer van de safety-hub worden meegenomen. Die checksum moet in de PLC (hardwareconfiguratie) worden ingevoerd, waardoor de veilige verbinding tot stand is gebracht. Wijzigt er ook maar iets ergens in de keten van veiligheidscomponent naar PLC, dan constateert de veiligheidsbesturing dat de checksum niet meer klopt en zal het betreffende circuit naar de veilige toestand brengen. De PLC bepaalt daarbij of het betreffende circuit (of de totale machine) een echte noodstop maakt, gecontroleerd tot stilstand komt of naar een veilige lage toestand wordt teruggebracht, afhankelijk van wat in het programma is vastgelegd. De betreffende actie moet vooraf worden geanalyseerd, geprogrammeerd en gedocumen-

Safety-standaard Wie op Google zoekt naar ‘Safety over IO-Link’, komt daar voornamelijk Balluff en haar distributeurs en wat vakbladen tegen. Dat zou de indruk kunnen wekken dat het om een eigen, merkgebonden ontwikkeling gaat. De technologie is volledig gebaseerd op IO-Link, aangevuld door Balluff. Safety over IO-Link is getest en goedgekeurd door de TüV in Duitsland en het IO-Linkconsortium, en als standaard erkend. Balluff heeft in ieder geval de primeur dat het wereldwijd de eerste onderneming is die een veiligheidssysteem op basis van IO-Link heeft ontwikkeld en ook al daadwerkelijk aanbiedt op de markt. Safety over IO-Link is een nagenoeg geheel open standaard. Het enige niet-standaard is, dat het alleen werkt met de Profinet Master en de Safety Hub van Balluff.

Lichtschermen detecteren vingers, handen, andere lichaamsdelen en voorwerpen die te dicht bij gevaarlijke delen van machines komen. teerd zoals in de Machinerichtlijn is vastgelegd. De fabrikant zoals omschreven in deze richtlijn is daar verantwoordelijk voor. Eigenschappen De kracht van IO-Link is dat de machinebouwer met een sterk gereduceerd kabelnetwerk zo diep mogelijk in het veld of zijn machine kan komen en met dat niveau digitaal kan communiceren. Gebruikers kunnen bestaande systemen ook achteraf nog voorzien van veiligheidscircuits, mocht dat worden vereist of verlangd. Omdat het IO-Link een robuust signaal hanteert (24 V), is geen speciale afgeschermde kabel nodig. Standaard en veilige IO-Link kunnen in één systeem worden geconfigureerd, geprogrammeerd en gebruikt; ze sluiten naadloos op elkaar aan. De Master wordt aangesloten op de veiligheids-PLC en samen met de onderliggende slave(s) en veiligheidscomponenten geconfigureerd. In een standaard IO-Link-systeem is het mogelijk om ‘on the fly’ instellingen te wijzigen of sensoren te vervangen. Bij Safety over IO-Link kan bijvoorbeeld de functionaliteit van de safety-hub niet worden gewijzigd. Wanneer dit wel gebeurt, verandert de checksum in de telegrammen naar de PLC, die daarop de machine naar een veilige situatie stuurt. Als een kapotte component wordt vervangen door een gelijkwaardig exemplaar, kan de PLC (na bevestiging door de operator of technicus) zijn programma hervatten. Als de functionaliteit van de poort (op de hub) niet verandert, heeft dit geen invloed op de werking. Componenten De veiligheidscomponenten die Balluff aanbiedt, zijn speciale sensoren die dubbel zijn uitgevoerd (redundant). Om ze duidelijk als zodanig herkenbaar te maken, heeft Balluff ze geel gemaakt. Op dit moment omvat het assortiment noodstopknoppen, deurschakelaars, veiligheidsschakelaars en lichtschermen. In de toekomst zullen nieuwe componenten en varianten verschijnen, onder meer met RFID-tags, waarmee wordt voorkomen dat schakelaars worden overbrugd. De PLC zal na een veiligheidsstop de machine alleen opstarten als de deurschakelaar een RFID Tag met een uniek nummer ‘ziet’, die bij die specifieke component moet worden gebruikt. De hubs kunnen direct op de machine worden geplaatst en aangezien ze zijn uitgevoerd in IP67 kunnen dat ook natte en stoffige omgevingen zijn. Ook het aantal safety-hubs in de nabije toekomst zal worden uitgebreid met tal van varianten, bijvoorbeeld twee of vier aansluitingen, alleen ingangen, alleen uitgangen, net waar de markt om vraagt.

Veiligheidsschakelaars beschermen personen en machines. De uitvoering met de rode knop kan vanuit de gevaarlijke zone worden bediend, mocht daar nog iemand zijn na bijvoorbeeld onderhoud.

De nooduitknop ontbreekt uiteraard niet in het veiligheidsprogramma

In principe kan elke PLC die via Proﬁnet met de master communiceert, worden toegepast. Balluﬀ heeft nog niet alle op de markt zijnde PLC’s onderzocht en bij bepaalde merken en typen zijn mogelijk aanpassingen in de additionele software (checksum-bepaling) nodig.

Voor het veiligheidsdeel is alleen een extra softwarepakketje nodig om de checksum te berekenen. Die software is op de site van Balluﬀ te vinden. Vanuit de programmeeromgeving is dit softwarepakketje direct aan te roepen. Op basis van de conﬁguratie-instellingen in de safety-hub moet er een checksum worden gegenereerd. De berekende checksum wordt gekopieerd naar de programmeeromgeving bij de poort waarop de safety hub is aangesloten, met het bijbehorende node-nummer dat hard in de node moet worden ingesteld. Het pakketje waarschuwt de programmeur ook nadrukkelijk dat zíjn handeling de veiligheid bepaalt en dat híj verantwoordelijk is voor de veiligheid van de machine!

Software Voor de configuratie en programmering van een systeem met Safety over IO-Link kan gebruik worden gemaakt van de bestaande software van Siemens (Simatic Manager of TIA-Portal), Rockwell of andere fabrikanten die IO-Link ondersteunen. Wie met dergelijke software vertrouwd is, zal weinig moeite hebben om Safety over IO-Link in deze software te configureren. Met het importeren van de GSD-file voor de componenten in de programmeeromgeving is het meeste werk al gedaan.

www.balluff.nl

KOM OP 9 MEI NAAR ONZE STAND OP HET

ENGINEERING EVENT

Aandrijftechniek

Besturingstechniek Verbindingstechniek

UW PARTNER OP GEBIED VAN veiligheidskoppelingen, veiligheidsremmen & veiligheidsvangmoeren

VOOR MEER INFORMATIE: G RO N E M AN. N L

SafetyWijzer 2017

“Papa, kom je vanavond met me voetballen?” VEILIG NAAR HUIS Aan het eind van de dag wil iedereen veilig en gezond naar huis. Desondanks stellen we ons voortdurend bloot aan allerlei vormen van gevaar. Veiligheid kost immers tijd en aandacht. Op dat spanningsveld begeeft D&F zich dagelijks, in haar streven naar veilige bedrijven en gelukkige klanten. D&F spoort risico’s binnen organisaties op en maakt voorstellen om ze te voorkomen.

Gevaar ontstaat door mens en machine, oftewel: gedrag en techniek. Machines maken het werk efﬁciënter, maar de mens zoekt naar gemak in zijn dagelijkse routines. De machine duldt geen tegenspraak of nonchalance, die raast door. Zo staan mens en machine op gespannen voet. Soms los je een probleem op met techniek, soms met gedrag. Maar in de praktijk hangen deze twee altijd samen. Vanuit dat principe zorgt D&F ervoor dat iedereen veilig en gezond naar huis gaat.

www.denf.nl

Bedrijfsprofielen

ABB b.v.

elobau Benelux BV

Postbus 301, 3000 AH Rotterdam Tel: +31(0)88- 2600 900 Web: www.abb.nl/low-voltage E-mail: contact.center@nl.abb.com

Stadionstraat 32, 4815 NG BREDA tel: (076) 504 30 40, fax: (076) 504 03 41 web: www.denf.nl e-mail: info@denf.nl

Europalaan 28d, 5231 BC ‘S-HERTOGENBOSCH tel: (073) 210 03 99 web: www.elobau.com e-mail: benelux@elobau.com

ABB is een grensverleggende, technologische marktleider op het gebied van laag- en middenspanningsproducten, power grids, industriële automatisering, robotica en drives en biedt wereldwijd oplossingen voor klanten in de bouw, industrie, transport & infra. Met 125 jaar ervaring op het gebied van innovatie richt ABB zich nu op de toekomst van de industriële digitalisatie en de vierde energie & industriële revolutie. Het concern opereert in meer dan 100 landen met ongeveer 135.000 medewerkers. www. abb.com

D&F Consulting biedt advies, coaching en training aan om de veiligheid van mens en machine te vergroten en te optimaliseren. Dit om een veilig werkklimaat te creëren en te behouden met als ultiem doel: NUL ongevallen. Om de hoogste kwaliteit in ons werk te kunnen garanderen richten we ons op drie expertisegebieden: machineveiligheid, procesveiligheid en veiligheidscultuur en –gedrag. Doordat we alle relevante expertisegebieden in huis hebben, bereiken we synergie en voorkomen we conflicterende adviezen. www.denf.nl

Het beschermen van mensen en veilig en efficiënt besturen en controleren van machines is onze missie. Altijd alert en bijzonder waakzaam; alles wordt waargenomen. Klaar om direct in te grijpen en een potentieel gevaar onschadelijk te maken. Onze teamleden vullen elkaar met hun speciale vaardigheden perfect aan, en vormen een onverslaanbaar team.

AXIS & Stuifmeel BV

Coenecoop 1, 2741 PG WADDINXVEEN tel: (0182) 64 70 70, fax: (0182) 63 26 32 web: www.axis-stuifmeel.nl e-mail: info@axis-stuifmeel.nl

D&F Consulting BV

Onze missie is het ontzorgen van onze klanten. Wij maken de vertaalslag van uitdaging naar oplossing. De ingrediënten voor succes: een compleet pakket aan producten en services, ervaren technisch specialisten, een betrokken team, order-gestuurde voorraad en een eigen werkplaats.

DEKRA Certification B.V.

Europalaan 6A, 5232 BC ‘S-HERTOGENBOSCH tel: (073) 657 97 02, fax: (079) 657 97 86 web: www.balluff.nl e-mail: info.nl@balluff.nl Balluff is een erkend partner in sensoroplossingen en -systemen in de industriële automatisering. Een wereldspeler van formaat met vestigingen in 65 landen. Balluff staat voor klantspecifieke totaaloplossingen, persoonlijk en deskundig advies, met eerste klas service. Specialist op het gebied van objectdetectie, industriële identificatie (bijvoorbeeld RFID), niveau- en drukmeting van vloeistoffen, industriële netwerken en connectiviteit, IO-Link, Safety en weg- en afstandmeting.

EUCHNER (Benelux) BV

Postbus 5185, 6802 ED ARNHEM tel: +31 (0) 88 9683 560, fax: +31(0)88 9683 100 web: www.dekra-certification.nl e-mail: products.nl@dekra.com

Postbus 119, 3350 AC PAPENDRECHT tel: (078) 615 47 66, fax: (078) 615 43 11 web: www.euchner.nl e-mail: info@euchner.nl

DEKRA is één van ‘s werelds grootste bedrijven op het gebied van testen, inspecteren en certificeren. Sinds 90 jaar werkt het bedrijf aan veiligheid op de weg, op het werk en thuis. DEKRA’s experts ondersteunen bij wereldwijde vraagstukken over onder andere de machinerichtlijn, de laagspanningsrichtlijn, EMC, ATEX, RoHS/REACH en het Internet of Things. DEKRA heeft ruim 38.000 medewerkers in meer dan 50 landen.

EUCHNER is ruim een halve eeuw actief in industriële automatisering. EUCHNER ontwikkelt hoogwaardige kwaliteitsproducten die doen wat ze horen te doen en hun weg vinden in uiteenlopende industrieën over de hele wereld. Betrouwbare apparatuur zorgt voor ononderbroken productie en processen. Elke locatie vraagt om zijn eigen specifieke benadering en EUCHNER heeft de techniek en de kennis in huis om voor elke situatie een praktische, duurzame en doeltreffende oplossing te vinden. EUCHNER heeft de visie en ervaring. En nog veel meer.

Met producten uit vijf verschillende technologiepijlers en meer dan 130 jaar ervaring, is AXIS & Stuifmeel uw partner op het gebied van losse componenten, complete producten of subassemblies.

Balluff BV

Overtuig uzelf en bezoek ons op het Engineering Event; Safety!

EKB

Wijkermeerweg 31, 1948 NT BEVERWIJK tel: (0251) 26 19 20 web: www.ekb.nl e-mail: info@ekb.nl EKB is een multidisciplinaire systeem integrator met de focus op industriële automatisering. Met meer dan 200 medewerkers verspreid over vier locaties biedt EKB innovatieve automatiseringsoplossingen binnen de proces- en maakindustrie. Een hoogwaardig kwaliteitssysteem conform CSIA en gedegen projectmanagement maken EKB een betrouwbare partner. Daarnaast is EKB ook uw partner op het gebied van machine safety. Onze safety consultant is CMSE© gecertificeerd en kan u adviseren over alle vraagstukken met betrekking tot machineveiligheid.

Festo

Schieweg 62, 2627 AN DELFT tel: (015) 251 88 99, fax: (015) 261 10 20 web: www.festo.nl e-mail: sales@festo.nl Festo is gespecialiseerd in de automatisering van ”Motion in Control”-processen in verschillende industrieën en wordt wereldwijd vertegenwoordigd in 176 landen. De ambitie van Festo is om als innovatieve partner, klanten in staat te stellen hun concurrentiekracht te verhogen door verregaande samenwerking op het gebied van re-engineering van bestaande machines en bij het ontwerpen van nieuwe machines. Door continue innovatie heeft Festo een assortiment van ruim 30.000 catalogus producten en biedt zij automatiseringsoplossingen op maat voor meer dan 200 industriële sectoren. Het uitgebreide dienstenpakket varieert van advies en dienstverlening op ontwerpgebied tot en met logistieke en technische ondersteuning, en van services voor installatie en onderhoud tot en met training en opleiding van operators en technici.

SafetyWijzer 2017

Bedrijfsprofielen

fortop automation & energy control

Grote Kranerweerd 53, 8064 PE ZWARTSLUIS tel: (038) 337 27 00 web: www.fortop.nl e-mail: info@fortop.nl Fortop is specialist op het gebied van automation en energy control. We kijken mee, denken mee, en ontwikkelen samen met onze leveranciers de beste oplossing. Ook als die nog niet bestaat. Want storingen of problemen binnen uw energiebeheer of installaties kunnen uw productie en bedrijfscontinuïteit in gevaar brengen. Fortop helpt door deze processen te waarborgen en te versnellen.

Fusacon B.V.

IFM Electronic b.v.

Postbus 477, 3840 AL HARDERWIJK tel: (0341) 43 84 38 web: www.ifm.com/nl e-mail: info.nl@ifm.com ifm staat voor positie- en processensoren, objectherkenning, identificatiesystemen, sensoren ter ondersteuning van predictive maintenance, displays, IO-Link, AS-interface en CAN-besturingssystemen in de automatisering. Innovatief, gedreven door praktijkervaring, kwaliteit in producten en op het gebied van service en leverbetrouwbaarheid, een serieuze partner voor alle branches.

Inrato International

Vogelenzangseweg 20, 4124 AS HAGESTEIN tel: (0347) 35 25 19, fax: (087) 784 35 20 web: www.fusacon.nl e-mail: info@fusacon.nl

Joh. Postweg 4, 8309 PE TOLLEBEEK tel: (085) 273 67 50, fax: (085) 273 67 60 web: www.inrato.com e-mail: info@inrato.com

Denkt men binnen uw bedrijf ook verschillend over machineveiligheid en PL/SIL? Heeft u moeite met de praktische implementatie van alle weten normeisen?

Inrato International is een klantgerichte technische handelsonderneming, gespecialiseerd in op maat gesneden veiligheidsoplossingen. Bij ons vindt u direct de oplossing in machinebeveiliging, voertuigveiligheid en signaleringstechniek die u zoekt.

Fusacon B.V. kan u hierbij helpen! Zij levert ondersteuning aan industriële bedrijven op het gebied van functionele veiligheid en machineveiligheid. Steeds meer organisaties gebruiken onze grondige expertise en jarenlange ervaring. Fusacon B.V., Uw KennisPartner! Voor meer informatie: www.fusacon.nl

Groneman B.V.

Met een praktijkgerichte kijk vinden wij samen met u oplossingen die veilig, productief en haalbaar zijn en voldoen aan de geldende richtlijnen en normen. Ons brede aanbod bevat onder andere lichtschermen, veiligheidsmatten, veiligheidsschakelaars, aanrijdbeveiligingen, camerasystemen en autorisatiesystemen. Kortom: Bij Inrato kunt u rekenen op de beste totaaloplossing voor uw veiligheidssituatie. Inrato International, focus op veiligheid! Inspectie SZW

Isotron Systems B.V.

Postbus 2232, 5232 BD ‘S- HERTOGENBOSCH tel: (073) 639 16 39, fax: (073) 639 16 99 web: www.isotron.eu e-mail: info@isotron.eu Isotron Systems heeft ruim 40 jaar ervaring in diverse industrieën op het gebied van industriële automatisering. Naast o.a. de industriële PC’s, PLC’s, netwerkcomponenten, machine-vision en positioneringtechnieken is er ook een specifiek assortiment en uitgebreide kennis op het gebied van machineveiligheid. Een breed portfolio van veiligheidsproducten die voldoen aan de normeringen voor machineveiligheid. Denk hierbij aan RFiD-contacten, scharnierschakelaars, programmeerbare veiligheidsrelais, lichtschermen, bumpers, matten etc. Leuze Electronics

Ringweistraat 6, 4181 CM WAARDENBURG tel: (0418) 65 35 44, fax: (0418) 65 38 08 web: www.leuze.nl e-mail: sales@leuze.nl Al meer dan 50 jaar staat Leuze electronic wereldwijd voor innovatie en efficiënte sensor-oplossingen. Onder het motto “smart sensor business” hebben we in woorden samengevat wat ons onderscheidt. We bieden concrete en meetbare meerwaarde op het gebied van USABILITY, APPLICATION KNOW-HOW en SERVICE en maken zo onze klanten succesvol met onze optische sensoren voor detectie en veiligheid.

Murrelektronik BV

Postbus 24, 7550 AA HENGELO tel: (074) 255 11 40, fax: (074) 255 11 09 web: www.groneman.nl e-mail: info@groneman.nl

Postbus 90801, 2509 LV Den Haag tel: (0800) 51 51 web: www.inspectieszw.nl e-mail: https://www.inspectieszw.nl/contact/

Takkebijsters 3, 4817 BL BREDA tel: (085) 222 02 82, fax: (085) 222 02 83 web: www.murrelektronik.nl e-mail: sales@murrelektronik.nl

Heeft u vragen over de automatisering van uw productieproces of de beveiliging van machines tegen schade en productiestilstand? Heeft u een aanpassing of bescherming van uw machine nodig? Ons team staat klaar om u te helpen met uw vragen.

De Inspectie SZW is toezichthouder op productwetgeving. Hierbij gaat het om producten die gebruikt worden in de professionele sfeer, in het bijzonder machines, persoonlijke beschermingsmiddelen, liften, drukapparatuur, drukvaten van eenvoudige vorm en explosieveilig materieel. De eisen die aan deze producten zijn gesteld, liggen vast in Europese productrichtlijnen, die zijn omgezet in Warenwetbesluiten. De fabrikant is er verantwoordelijk voor dat producten aan het Warenwetbesluit voldoen.

In de industriële automatiseringstechniek wordt Veiligheidstechniek met een hoofdletter geschreven. Optimale bescherming van mens en machine neemt er een belangrijke plaats in.

Onze activiteiten zijn gericht op Besturingstechniek, Aandrijftechniek en Verbindingstechniek. Groneman denkt met u mee, adviseert en assisteert. Onze kwaliteitsproducenten voldoen aan de eisen die Groneman ook aan zichzelf stelt: innovatief, kundig, oplossingsgericht en flexibel.

Met onze slogan “Stay Connected” luisteren wij naar wat de markt nodig heeft en ontwikkelen wij weldoordachte innovatieve oplossingen in zowel actieve veiligheid (Profisafe) als ook passieve veiligheid om uw installatie decentraal en kostenbesparend op te bouwen.

Bedrijfsprofielen

Nederlands Normalisatie-instituut

Postbus 5059, 2600 GB DELFT tel: (015) 269 01 80, fax: (015) 69 02 07 web: www.nen.nl e-mail: industrie&veiligheid@nen.nl NEN, normalisatie en normen NEN ondersteunt in Nederland het normalisatieproces en vertegenwoordigt bedrijven en partijen bij ISO, CENELEC en IEC. Afspraken worden opgesteld op verzoek uit de markt of als wij signaleren dat afspraken nodig zijn. Alle belanghebbende partijen worden uitgenodigd deel te nemen. Deze afspraken komen op basis van consensus tot stand en worden vastgelegd in een document, zoals een norm of een richtlijn.

Omron Electronics B.V.

Postbus 582, 2130 AN HOOFDDORP tel: (023) 568 11 00, fax: (023) 568 11 88 web: www.industrial.omron.nl e-mail: omron-nl@eu.omron.com

Omron, een van ‘s werelds marktleiders op het gebied van industriële automatisering, biedt veiligheidssystemen die gebruikmaken van de allernieuwste sensoren besturingstechnologie waarbij onze veiligheidsoplossingen zijn gebaseerd op INPUT, LOGIC, OUTPUT + SAFETY & ROBOTICS. Wij leveren oplossingen om uw machineproces te beschermen, naadloos en over de gehele keten, met harmonie en integratie tussen de veiligheidsbesturing en standaard machinebesturing. Pilz Nederland

Postbus 186, 4130 ED VIANEN tel: (0347) 32 04 77, fax: (0347) 32 04 85 web: www.pilz.nl e-mail: info@pilz.nl Pilz is een toonaangevend, innovatief bedrijf in de industriële automatiseringstechniek. Als expert in de veiligheid van mens, machine en milieu biedt Pilz wereldwijd klantgerichte oplossingen voor alle industriële branches. Wij bieden totaaloplossingen die individueel zijn afgestemd. Hiertoe behoren innovatieve producten en een uitgebreid dienstenpakket op het gebied van procesoptimalisatie, besturingstechniek, aandrijftechniek, consultancy, engineering en trainingen. Pilz is marktleider in de belangrijkste deelgebieden van industriële automatisering, onderzoek en technologie.

SafetyPlaza

Mechelbaan 17, B 2801 MECHELEN (HEFFEN) tel: (+32 477) 67 70 23 web: www.safetyplaza.eu e-mail: office@safetyplaza.eu SafetyPlaza is een uniek samenwerkingsverband tussen 7 partners die ieder op hun specifieke terrein onderdeel uitmaken van het SafetyPlaza totaalconcept. SafetyPlaza biedt bedrijfsgerichte informatie over regelgeving, risico-inventarisatie en pragmatische totaaloplossingen in beveiliging van mens en machine. Naast onze openbare seminars, verzorgen wij eveneens in-company presentaties rond machineveiligheid. Een exclusieve demonstratiekoffer, de SafetyCase, werd specifiek ontwikkeld voor scholen, bedrijven en opleidingscentra. Schmersal Nederland B.V.

Lorentzstraat 31, 3846 AV HARDERWIJK tel.: (0341) 43 25 25, fax: (0341) 42 52 57 web: www.schmersal.nl en http://www.schmersal.net e-mail: info-nl@schmersal.com

SGS Nederland B.V.

Postbus 200, 3200 AE SPIJKENISSE tel: (0181) 69 37 03, fax: (0181) 69 35 86 web: www.sgs.nl e-mail: nl.ndt.sales@sgs.com SGS, opgericht in 1878, is wereldwijd actief op het gebied van inspectie, controle, analyse en certificering. en staat bekend als de global benchmark voor kwaliteit en integriteit. SGS onderhoudt een netwerk van circa 1650 kantoren en laboratoria met meer dan 80 000 werknemers. SGS beschikt over de deskundigheid en ervaring om producenten en importeurs te ondersteunen bij het CE-traject van producten, die vallen onder de machinerichtlijn. Daarnaast is SGS een geregistreerde Notified Body voor het uitvoeren van EG-typeonderzoek van hijsen hefwerktuigen met valgevaar voor personen van meer dan 3 meter. De diensten van SGS omvatten: • Advies CE-markeringsproces • Conformiteitsbeoordeling • Typegoedkeuring • Beoordelen technische dossiers • Risicoanalyse en –beoordeling • Beoordelen en/of opstellen gebruikershandleiding

Schmersal Nederland is de specialist op het gebied van machine- en productieveiligheid . Wij bieden u een uitstekend advies en een innovatieve productlijn. Het leveringsprogramma bestaat uit: - Schmersal veiligheids- en automatiseringscomponenten - Elan paneelschakelaars en veiligheidssystemen - Wachendorff encoders - Satech machineafschermingen - Tiemann RVS machineafschermingen Schneider Electric

Taurusavenue 133, 2132 LS HOOFDDORP tel: (023) 512 41 24, fax: (023) 512 41 16 web: www.schneider-electric.com/nl Schneider Electric is wereldwijd specialist op het gebied van energiemanagement en procesautomatisering. We helpen onze klanten met het beheren van hun energie op een veilige, betrouwbare, efficiënte en duurzame manier. Onze technologieën, software en diensten lopen uiteen van de eenvoudigste schakelaars tot en met de meest complexe operationele systemen. Hiermee verbeteren we de manier waarop ondernemingen hun activiteiten managen en automatiseren. Onze ‘connected’ oplossingen ondersteunen o.a. smart cities, big data en digitalisering. Bij Schneider Electric noemen we dit: Life Is On.

Sick BV

Postbus 186, 3720 AD BILTHOVEN tel: 030 204 40 00, fax: (030) 229 39 94 web: www.sick.nl e-mail: info@sick.nl Veiligheid voor alles. De oplossing komt van SICK. In geautomatiseerde productie- en logistieke systemen is effectieve ongeval- en persoonsbeveiliging topprioriteit. SICK loopt voorop in het ontwikkelen en produceren van nieuwe technieken en producten welke het werk veiliger maken. SICK is ook uw partner voor risicoanalyses, het opstellen van veiligheidsconcepten en projectmanagement t.b.v. ontwerp, installatie en validatie. Feilloos en betrouwbaar signaleren en reageren, daar draait het om bij SICK sensoren die processen sneller en betrouwbaarder maken, sensoren die de continuïteit van productieprocessen bewaken en sensoren die bedrijfsongevallen voorkomen.

SafetyWijzer 2017

Bedrijfsprofielen

TCPM Ingenieurs & Adviseurs

Turck B.V.

Your Global Automation Partner

Postbus 119, 7327 AC APELDOORN tel: (088) 220 14 00 web: www.tcpm.nl e-mail: tcpm@tcpm.nl

Postbus 297, 8000 AG ZWOLLE tel: (038) 422 77 50, fax: (038) 422 74 51 web: www.turck.nl e-mail: info@turck.nl

Veiligheid volgens TCPM

TURCK is een toonaangevende fabrikant op het gebied van industriële automatisering. Met ruim 4200 werknemers in 28 landen, evenals verkoop partners in 60 andere landen zijn onze specialisten altijd dichtbij.

Onze veiligheidskundigen bieden al jaren ondersteuning en effectieve oplossingen op het gebied van Safety management, Productveiligheid (o.a. CE-markering, ATEX, PL/SIL en machineveiligheid), Procesveiligheid en Arbeidsveiligheid. Onze speciale kracht ligt daarbij in de nauwe samenwerking met TCPM Engineering én de samenwerking met uw eigen medewerkers. Want ook wanneer wij weg zijn, moet het resultaat van ons werk blijven werken! Tele Radio Benelux

Postbus 24008, 2490 AA DEN HAAG tel: (070) 419 41 20 web: www.teleradio.nl e-mail: info@teleradio.nl Tele Radio ontwikkelt en produceert universele, draadloze afstandsbesturingen voor industriële aandrijvingen en besturingen. Onze producten zijn universeel toepasbaar en als enige in Nederland voorzien van het officieel, extern gecertificeerde SIL3 en Ple veiligheidsniveau. Tele Radio zet de gebruikersveiligheid centraal. Met robuuste en betrouwbare systemen en geavanceerde software voor eenvoudige installatie, hoge mate van flexibiliteit en instelbare gebruiksparameters. Onze afstandsbedieningen bieden voordelen op het gebied van comfort en veiligheid.

Detecteren, verbinden, communiceren en identificeren – daarin voelen wij ons als specialist thuis. Onze oplossingen verhogen de beschikbaarheid en efficiëntie van uw systemen. U krijgt de beste oplossingen voor uw automatiseringsvraagstukken.

Unique Safety Products

Van ’t Hoffstraat 4, 2665 JL BLEISWIJK tel: (010) 822 44 00, fax: (010) 822 45 00 web: www.uniquesafetyproducts.com e-mail: sales@usp-online.nl Unique Safety Products is leverancier van kwalitatief hoogwaardige veiligheidssystemen voor de Nederlandse industrie. Onze producten zijn getest tot meer dan 1.000.000 handelingen en ontworpen voor jarenlang probleemloos gebruik onder de meest zware industriële omstandigheden. Ons productgamma bestaat onder andere uit: veiligheidsschakelaars & interlock systemen (Fortress Interlocks), machine afscherming (Troax), Lockout-Tagout (Master Lock & Brady), contactloze veiligheidsschakelaars (Mechan Controls), afsluiter interlocks (Smith Flow Control) en veiligheidslaserscanners (Hokuyo). Voor Lockout Tagout hebben wij tevens een toegewijde website opgezet met een breed assortiment en allerhande informatie betreffende lockout-tagout: www.lockouttagout-shop.com

Troax BV

Heereweg 331, 2161 BL LISSE tel: (0252) 37 01 54, fax: (0252) 37 01 84 web: www.troax.com e-mail: info@troax.nl Machineafschermingen komen in verschillende vormen. Troax produceert en levert gaaspanelen in combinatie met veiligheidsdeuren en sluitingen. Hiermee bouwt u een veilige, stevige afsluiting rondom uw machine, robot of conveyor. De modulaire componenten zijn flexibel en kunnen onderling gecombineerd worden. De systemen voldoen volledig aan de vernieuwde ISO 14120:2015 en zijn op zware impacts getest. Kwaliteit en veiligheid staan voorop!

Weidmuller Benelux

Franciscusweg 221, 1216 SE HILVERSUM tel: (035) 626 12 61 web: www.weidmuller.nl e-mail: verkoop@weidmuller.nl Weidmüller, uw partner in Industrial Connectivity Wist u dat Weidmüller staat voor prestaties, bekwaamheid en betrouwbaarheid sinds 1850? Het is voor ons belangrijk dat u niet alleen onze producten en oplossingen kent, maar dat u ook weet wat onze waarden, onze oorsprong en onze cultuur zijn. Want het zijn deze connecties die ons uw partner in Industriële Connectiviteit maken. Verbindingen zijn de gemeenschappelijke, onveranderlijke rode draad in de Weidmüller Wereld. Let’s connect.

CPX/VTSA: Revolutionair remote I/O platform.

8 ZLOW PRGHUQH QHWZHUNVWUXFWXUHQ YHLOLJ HQ ė H[LEHO LQ]HWWHQ" 8 ZLOW IXQFWLHV LQWHJUHUHQ ¿Q FRPPXQLFHUHQ PHW RSHQ VWDQGDDUGHQ" Wij reiken u de oplossing aan. WE ARE THE ENGINEERS OF PRODUCTIVITY. Het modulaire concept van de CPX-terminal omvat het hele scala van besturing, veldbus en I/O communicatie, diagnostiek en machineveiligheid. Via het protocol PROFIsafe worden de veiligheids in-en uitgangen aangestuurd, waarmee de gebruiker beschikt over één CPX remote I/O platform voor zowel veilige als niet-veilige signalen.

We care about you Laat u ontzorgen door onze ambassadeurs van veiligheid!

Pilz Nederland | Havenweg 22 | 4131 NM Vianen | info@pilz.nl | www.pilz.nl

Festo BV 015 2518759 www.festo.nl

PRODUCT TESTING & CERTIFICATION Testen in elke fase van het traject voor CE: van de ontwerpfase, beoordeling of probleemanalyses, waar u ook bent.

Graag verwelkomen onze experts u op onze stand, locatie nr. 17, tijdens het Safety Event. Voor meer informatie neemt u contact op met de support desk op telefoonnummer +31 88 96 83560 of stuurt u ons een e-mail: products.nl@dekra.com.

Totale machineveiligheid ... Op weg naar een veilige machine Uw keuze voor Omron geeft u toegang tot een ongeĂŤvenaard portfolio van veiligheidsproducten en -oplossingen waarmee uw machines veilig opereren en voldoen aan de nieuwste industriestandaarden.

industrial.omron.nl/safety

Meer weten? Omron Electronics B.V. 023 568 11 00 omron-nl@eu.omron.com

HOE VEILIG IS EEN MACHINE MET ALLEEN CE-MARKERING? KIJK VERDER MET DE SAFETY-EXPERTS VAN SICK

THIS IS

Sensor Intelligence. Een CE-markering betekent niet zomaar dat uw machine veilig is. De producent geeft er weliswaar mee aan dat hij alles in het werk heeft gesteld om een veilige machine te bouwen. Maar het zegt niets over de veiligheid in uw bedrijfssituatie. Kijk daarom bij uw RI&E verder dan de CE-verklaring. Bijvoorbeeld samen met de safety - experts van SICK. Met hun jarenlange ervaring en kennis van de gevaren in de praktijk ondersteunen zij u zowel in de ontwerpfase als bij retrofitprojecten. Toe aan ondersteuning bij het thema machineveiligheid in uw RI&E of een plan van aanpak? We helpen u graag. www.sick.nl