ÒÈÉÍÅÉÄÆÚÐÑÊÈ ÂÅÑÒÍÈÊ
ÍÀÉ-ßÊÈßÒ ÂÅÑÒÍÈÊ! ÁÐÎÉ 22 / 2014 ã.
ÈÇÄÀÂÀ Í× „ÐÎÄÈÍÀ 1860”-ÑÒÀÐÀ ÇÀÃÎÐÀ
Ìåñå÷íî èçäàíèå, öåíà 0.30 ëâ. e-mail àäðåñ: teen_stzagora@abv.bg, òåë. 0899 425 503
ÑÚÄÁÀÒÀ ÍÀ ÌËÀÄÈÒÅ, ÊÎÈÒÎ ÍÅ ÑÀ ÑÒÓÄÅÍÒÈ..
Âñè÷êè íèå èìàìå ìå÷òè è æåëàíèÿ. Òå íè ñúïúòñòâàò îùå â íà÷àëîòî íà ñúçíàòåëíèÿ íè æèâîò.Ìå÷òàåì çà âúëíóâàùè áåçãðèæíè äíè ,çà ñêúïè äðåõè,áúðçè êîëè è ïëàìåííà ëþáîâ.  î÷àêâàíå ñìå íà íîâîòî, íåïîçíàòîòî - èñòèíñêîòî. Íî äàëè òåçè î÷àêâàíèÿ íå ñà ñàìî ìèðàæ? Âå÷å çàâúðøèëè ñâîåòî ñðåäíî îáðàçîâàíèå, òðúãâàìå âñåêè ïî ñâîÿ ïúò… Íî êàêâî ñëåäâà çà òåçè îò íàñ,
êîèòî íå ïðîäúëæàò ñâîåòî ïðîôåñèîíàëíî ðàçâèòèå? ×óâñòâàò ñå ñàìîòíè, íåîðèåíòèðàíè è áåç íèêàêâè ïåðñïåêòèâè. Äà ïðèåìåì, ÷å ÷àñò îò íàñ ùå áúäàò íàñî÷åíè îò ðîäèòåëè. Íî êàêâî ñå ñëó÷âà ñ äåöàòà, êîèòî ñà èçòåãëèëè êúñàòà êëå÷êà â æèâîòà ñè è íÿìàò âúçìîæíîñò çà ïðîôåñèîíàëåí ïðîãðåñ - ïî åäíè èëè äðóãè ïðè÷èíè? Êúì êîãî áèõà ìîãëè äà ñå
îáúðíàò, ùîì äîðè äúðæàâàòà è èíñòèòóöèèòå ïîäõîæäàò êúì ïðîáëåìèòå íè êàòî çëà ìàùåõà?? Íàìåðèëè âðàòè÷êà ÷ðåç ãëîáàëíàòà ìðåæà, êàíäèäàòñòâàìå çà èçáðàíàòà ïîçèöèÿ è î÷àêâàìå êúñìåòà äà íè ñå óñìèõíå. Ñëåäâà íà ñòð. 2
ÍÀÖÈÎÍÀËÅÍ ÊÎÍÊÓÐÑ ÇÀ ÅÑÅ 2014 ÎÁÙÈÍÀ ÑÒÀÐÀ ÇÀÃÎÐÀ ÍÀÐÎÄÍÎ ×ÈÒÀËÈÙÅ” ÐÎÄÈÍÀ 1860” – ÑÒÀÐÀ ÇÀÃÎÐÀ ÊËÓÁ „ÌËÀÄ ÏÈÑÀÒÅË” È ÂÅÑÒÍÈÊ „TEEN’S PAPER” ÎÐÃÀÍÈÇÈÐÀÒ ÍÀÖÈÎÍÀËÅÍ ËÈÒÅÐÀÒÓÐÅÍ ÊÎÍÊÓÐÑ ÇÀ ÅÑÅ “ÒÂÎÐÖÈÒÅ Â ÄÓÕÎÂÍÎÒÎ ÐÀÇÂÈÒÈÅ ÍÀ ÌÎß ÐÎÄÅÍ ÊÐÀÉ”
×àñò îò åêèïà íà âåñòíèê " Teen's paper" , êîéòî âçå àêòèâíî ó÷àñòèå â ïîïóëÿðíîòî ìëàäåæêî ïðåäàâàíå íà Ðàäèî Ñòàðà Çàãîðà -"Ïîæàð â åôèðà".
Ñíèìêà: Äàíè Íèêîëîâ
Êîíêóðñúò å â äâå âúçðàñòîâè ãðóïè: • Ïúðâà ãðóïà - äî 13 ãîäèíè. • Âòîðà ãðóïà - äî 18 ãîäèíè. Åñåòàòà ùå áúäàò ïðèåìàíè íà email: teen_stzagora@abv.bg äî 19 ñåïòåìâðè 2014 ãîäèíà. Ïîëó÷åíèòå òâîðáè ùå áúäàò îöåíÿâàíè îò òðè÷ëåííî æóðè. È â äâåòå âúçðàñòîâè ãðóïè ùå áúäàò íîìèíèðàíè íàé-äîáðèòå òðè ëèòåðàòóðíè òâîðáè. Îðãàíèçàòîðèòå ùå ðàçäàäàò è ïîîùðèòåëíè íàãðàäè. Íàãðàæäàâàíåòî ùå ñòàíå â íàâå÷åðèåòî íà 5 ÎÊÒÎÌÂÐÈ ÄÅÍ ÍÀ ÑÒÀÐÀ ÇÀÃÎÐÀ 2014 ãîäèíà.
ñòð. 2
ÑÚÄÁÀÒÀ ÍÀ ÌËÀÄÈÒÅ, ÊÎÈÒÎ ÍÅ ÑÀ ÑÒÓÄÅÍÒÈ.. Ïðîäúëæàâà îò ñòð. 1 Ñëåä äúëãî î÷àêâàíå íè êàíÿò íà èíòåðâþ, îò êîåòî åñòåñòâåíî íèå ñìå ðàçî÷àðîâàíè, çàùîòî ïîçèöèÿòà å âå÷å íÿêîìó îòðåäåíà è íèå ñìå èçëúãàíè ñ áàíàëíàòà ôðàçà: „Ùå Âè ñå îáàäèì!” Íî èìà è äðóã âàðèàíò, ïðè êîéòî ñìå íàåòè íà äîãîâîðåíà äëúæíîñò, íî òÿ ñå îêàçâà ðàçëè÷íà îò ïðåäñòàâåíàòà íè, à òðóäîâîòî âúçíàãðàæäåíèå íÿìà íèùî îáùî ñ îáåùàíîòî, èëè â ïîëîøèÿ âàðèàíò - âúîáùå ëèïñâà! Ìëàäîñòòà å âðåìåòî, â êîåòî ñå ó÷èì îò ãðåøêèòå ñè, ñòðàäàìå îò ãëóïîñòòà ñè è ñå ó÷èì äà ñå ïðèñïîñîáÿâàìå ñúñ ñèòóàöèèòå. Ìíîãî îò ñúçíàòåëíî îòêàçàëèòå ñå þíîøè, êîèòî ñà èìàëè øàíñ çà óñúâúðøåíñòâàíå íà óìñòâåíèòå ñè êà÷åñ-
òâà, áúðçî ðàçáèðàò, ÷å ñ îáðàçîâàíèå å òðóäíî äà ñå íàìåðè äîáðà ðàáîòà, à áåç - ìíîãîêðàòíî ïîâå÷å. Òîâà ñå îêàçâà ïðîáëåì ïîíÿêîãà, çàùîòî ñå çàáåëÿçâà òåíäåíöèÿ íà ïîñòîÿííî îòëàãàíå âúâ âðåìåòî, êîåòî å îòïîð çà äîñòèãàíå íà äîáðî ïîïðèùå. Ìíîãî ìëàäè õîðà òúðñÿò èçõîä â äðóãè ñòðàíè è áÿãàò îò ðîäèíàòà, òúðñåéêè âúçìîæíîñòè çà ðåçóëòàòè â ðàçëè÷íè íàñîêè. Äàëè íàìèðàò øàíñ - òîâà å ñïîðíî, äàëè óñïÿâàò - ñúùî, íî å ñèãóðíî, ÷å âúðâÿò íàïðåä è ñå áîðÿò ñ òðóäíîñòèòå â äðóãàòà çåìÿ ñ ÷óæäà îáùíîñò, êîåòî âñúùíîñò å âèä íàïðåäúê è ëè÷åí ïðîãðåñ.  äåéñòâèòåëíîñò èñòèíñêèÿò óñ-
ïåõ â æèâîòà íå âèíàãè ñå êðèå çàä îáðàçîâàíèåòî. Ìíîãî âåëèêè õîðà ñà íÿìàëè âúçìîæíîñòòà çà ïðîôåñèîíàëíî ðàçâèòèå, íî âñå ïàê ñà îñòàíàëè â èñòîðèÿòà ñúñ ñâîèòå äåëà. Êîãàòî ÷îâåê å òðóäîëþáèâ è âúçïðèåì÷èâ, òîé âèíàãè ùå óñïÿâà. Âàæíà å ñèëàòà íà ÷îâåøêèÿ äóõ è ñìåëîñòòà äà ñå èçïðàâèø ñðåùó óäàðèòå íà áèòèåòî. Òîãàâà ÷àê ðàçáèðàø, ÷å ìíîãî îò ñòðåìåæèòå â íåâðúñòíèòå ãîäèíè èçãëåæäàò ãëóïàâî è íåðåàëèñòè÷íî, â ñðàâíåíèå ñ ïðèîðèòåòèòå, êîèòî òåïúðâà ïðåäñòîÿò èëè ñà âå÷å ôàêò. Êëþ÷úò çà ùàñòèå å â ìàëêîòî, êîåòî å áëèçî äî íàñ è î÷àêâà ñàìè äà ãî îòêðèåì! Ñòåëà Èâàíîâà
Áåç ñúìíåíèå ìëàäåæêàòà ïðåñòúïíîñò ñúïúòñòâà âñÿêî îáùåñòâî. Òÿ óñëîâíî çàñÿãà ëèöà äî 30 ãîäèøíà âúçðàñò. Îò ìåäèöèíñêà ãëåäíà òî÷êà ñå ñ÷èòà, ÷å èíòåëåêòúò íà ëè÷íîñòòà ñå ðàçâèâà è äîñòèãà ñâîÿòà ãðàíèöà â ïåðèîäà îò 18- ãîäèøíà âúçðàñò äî 20- ãîäèøíà âúçðàñò. Íå òàêà îáà÷å ñòîè âúïðîñúò ñ ïîëîâàòà çðÿëîñò.  ïåðèîäà ìåæäó 16-17 ã., îò ìåäèöèíñêà ãëåäíà òî÷êà ôèçè÷åñêîòî è ïîëîâî ðàçâèòèå å ïî÷òè çàâúðøåíî. Óñëîâíî ùå íàðè÷àì òàçè âúçðàñòîâà ãðóïà ïîíàäîëó „ìëàäèòå”. Ìëàäèòå, âúïðåêè ÷å ëè÷íî íå ïîçíàâàì ìëàäåæ, êîéòî áè ïðèçíàë, ÷å íå å äîñòàòú÷íî çðÿë, íàâëèçàéêè â ïåðèîäà, â êîéòî òÿëîòî ìó å ïîäëîæåíî íà äèíàìè÷íè ïðîìåíè, ïðîìåíÿò äèíàìè÷íî è ïîâåäåíèåòî ñè, êàêòî è îòíîøåíèåòî ñè êúì îêîëíèòå. Ìëàäèòå ñå ñòðåìÿò äà áúäàò ñàìîñòîÿòåëíè è âñÿêà íàìåñà â ëè÷íîòî èì ïðîñòðàíñòâî å ñâúðçàíà ñ åñòåñòâåíà îòâåòíà ðåàêöèÿ îò òÿõíà
ñòðàíà.  òúðñåíå íà ñîáñòâåíîòî ñè ñàìîîïðåäåëåíèå â îáùåñòâîòî ìëàäèòå ñå ÷óâñòâàò çðåëè, êîãàòî ñà îáãðàäåíè îò îãðàíè÷åí áëèçúê äî òÿõíàòà âúçðàñòîâà ãðóïà êðúã. Îáðàçóâàò çàòâîðåíî îáùåñòâî, êîåòî èìà ñîáñòâåíè âúçãëåäè çà æèâîòà, ñîáñòâåíè èäåè, ñîáñòâåíè öåëè.  íåãî ñå âçåìàò „ïðàâèëíè” ðåøåíèÿ è âñåêè ÷ëåí íà òîâà çàòâîðåíî îáùåñòâî, êîéòî íå å ñúãëàñåí ñ îáùàòà ïîçèöèÿ, å ñ÷èòàí çà íåäîñòîåí. Èìåííî çàòîâà è ïðåñòúïíîñòòà ïðè ìëàäèòå ñå õàðàêòåðèçèðà íàé-÷åñòî ñ ãðóïîâî èçâúðøèòåëñòâî. Ïîðàäè íåäîñòàòú÷íî îïèò îòäåëíèòå ÷ëåíîâå íà òàçè ìàëêà çàòâîðåíà îáùíîñò ñà ñêëîííè ÷åñòî äà ñå ñúãëàñÿâàò ñ îáùîòî ìíåíèå. Ïðèêðèâàò âñÿêà ðàçëèêà, çà äà íå áúäàò èçõâúðëåíè îò íåãî. Ëèïñàòà íà ñàìîñòîÿòåëíîñò ïðè âçèìàíå íà ðå-
øåíèÿ, êàêòî è ñúçäàâàíåòî íà èäîëè å â òÿñíà âðúçêà ñ ìëàäåæêàòà ïðåñòúïíîñò è å îòíîñèòåëíî ñàìîñòîÿòåëíî îòðèöàòåëíî ÿâëåíèå, â êîåòî ñå ïîÿâÿâà âèñîêà êîíôëèêòíîñò è îñîáåíîñòè íà íåãàòèâíà ñîöèàëíà ðåàëèçàöèÿ íà ìëàäèòå õîðà. Êîãàòî ãîâîðèì çà ìëàäåæêà ïðåñòúïíîñò, íåìèíóåìî ñòèãàìå äî äâà îñíîâíè ïðîáëåìà - ñîöèîëîãè÷åí è êðèìèíîëîãè÷åí. Ñîöèîëîãè÷íèÿ ïðîáëåì íà êîíôëèêòà íà ïîêîëåíèÿòà å âèíàãè àêòóàëåí êàòî ïðîáëåì íà ðàçâèòèåòî. Òîé å ñâúðçàí ñúñ ñòðåìåæà êúì ñàìîîïðåäåëåíèå, êîéòî â ïîâå÷åòî ñëó÷àè å ïîäñúçíàòåëíî ïðîòèâîïîñòàâÿíå íà „âúçðàñòíèòå”. È òîâà å íàïúëíî ëîãè÷íî. Ñëåäâà íà ñòð.3
ñòð. 3
ÏÐÅÑÒÚÏÍÎÑÒÒÀ ÑÚÏÚÒÑÒÂÀ ÂÑßÊÎ ÎÁÙÅÑÒÂÎ Ïðîäúëæàâà îò ñòð.2  ñúçíàíèåòî íà ìëàäèòå ÷åñòî ìíåíèåòî íà „âúçðàñòíèòå” å ñâúðçàíî ñ îãðàíè÷àâàíå íà ëè÷íîòî èì ïðîñòðàíñòâî.  ìîìåíò, â êîéòî òå íåèñòîâî ñå ñòðåìÿò äà ñà ñàìîñòîÿòåëíè, âñÿêà íàìåñà â ëè÷íîòî èì ïðîñòðàíñòâî å íåæåëàòåëíà. Êîíôëèêòà íà ïîêîëåíèÿòà ñå èçðàçÿâà èìåííî â ñúçíàòåëíîòî îòðè÷àíå íà ìíåíèåòî íà „âúçðàñòíèòå”. Êîãàòî ãîâîðèì çà îòðè÷àíå, òóê íÿìà íèêàêâî çíà÷åíèå äàëè âúçðàñòíèòå ñà ïðàâè èëè íå, çàùîòî îòðè÷àíåòî å íà÷èí íà ôîðìèðàíå íà ñàìîñòîÿòåëíà ïîçèöèÿ. Ëèïñàòà íà äîñòàòú÷åí îïèò è íàëè÷èåòî íà îáùíîñò, êîÿòî „îòðè÷à” âñè÷êè ïîðÿäêè /ñúçäàäåíè îò „âúçðàñòíèòå”/, ÷åñòî âîäè äî ôîðìèðàíå íà îáùà ïîçèöèÿ íà „çàòâîðåíîòî îáùåñòâî”, êîåòî â æåëàíèåòî ñè äà ñå ïðîòèâîïîñòàâè íà „âúçðàñòíèòå” è ðúêîâîäåíè îò ãðóïîâîòî ìíåíèå çà çðÿëîñò, ñà ñêëîííè äà äåéñòâàò è âúðøàò íåùà, êàêâèòî íå áèõà íàïðàâèëè, àêî íå ñëåäâàøå äà ñå ïðèäúðæàò êúì îáùàòà ïîçèöèÿ íà „çàòâîðåíîòî ñè îáùåñòâî“. Âúïðåêè ÷å ñà ñêëîííè äà ñå ïðîòèâîïîñòàâÿò íà ïîðÿäêèòå, èçãðàäåíè îò „âúçðàñòíèòå”, ìëàäåæêàòà ïðåñòúïíîñò íå ñå õàðàêòåðèçèðà ñ âèñîêî íèâî íà îáùåñòâåíà îïàñíîñò. Íàé-÷åñòè ñðåä íåÿ ñà êðàæáèòå. Ñ÷èòàì, ÷å òîâà å òàêà, çàùîòî ñàìîñòîÿòåëíîñòòà â
çàòâîðåíîòî èì îáùåñòâî, íåìèíóåìî âîäè äî ëèïñàòà íà ñðåäñòâà è ÷óâñòâî çà ñèëà, ïîðîäåíà îò íàëè÷èåòî íà êîëåêòèâ. Äàëå÷ ïî-ïðèòåñíèòåëíà îáà÷å å ìëàäåæêàòà ïðåñòúïíîñò, ïîðîäåíà îò äèíàìè÷íèòå ôèçèîëîãè÷íè ïðîìåíè. Çàñèëåíîòî õîðìîíàëíî ðàçâèòèå âîäè êàêòî äî àãðåñèÿ, òàêà ñúùî è äî ñúïúòñòâàùîòî ïðîöåñà íà èçðàñòâàíå ïîëîâî ðàçâèòèå. Ïðîáëåìúò ñ ïîëîâîòî ñúçðÿâàíå, â ñú÷åòàíèå ñ îòðè÷àíåòî íà ïîðÿäêèòå íà „âúçðàñòíèòå”, êàêòî è â ñú÷åòàíèå ñ ÷óâñòâîòî çà ñèëà è áåçíàêàçàíîñò, ïîðîäåíè îò îáùàòà ïîçèöèÿ íà „çàòâîðåíîòî îáùåñòâî”, ïðåïëåòåíî ñ æåëàíèåòî íà ìëàäèòå äà ñå äîêàæàò êàòî ñàìîñòîÿòåëíè èíäèâèäè ïðåä „çàòâîðåíèÿ ñè êðúã îò åäèíîìèñëåùè”, âîäè äî åäíè îò íàé-ïðèòåñíèòåëíèòå ïðåñòúïëåíèÿ ïðè ìëàäåæèòå – èçíàñèëâàíèÿòà. Ïðîáëåìúò ïðè ìëàäåæèòå å, ÷å ÷åñòî òåçè ïðåñòúïëåíèÿ íå ñà ñ÷èòàíè çà ïðåñòúïëåíèÿ. Ñåêñúò å íåùî íîâî çà òÿõ. Îáùåñòâîòî íè âñå îùå íå å ñêëîííî äà îáñúæäà îòêðèòî ñúñ ñîáñòâåíèòå ñè äåöà òàçè òåìà. Âúïðåêè òîâà, ñåêñúò å äîñòúïåí çà ìëàäåæèòå âúâ âñè÷êèòå ìó ôîðìè îò òåëåâèçèÿ, èíòåðíåò è äðóãè. Ñ÷èòàì, ÷å ïðîáëåìúò â ëèïñàòà íà îñúçíàâàíå íà ñåðèîçíîñòòà íà íåïðèêîñíîâåíîñòòà íà ÷îâåøêîòî òÿëî å èìåííî â
ÄÎÂÅÐÈÅÒÎ Äðàãè ÷èòàòåëþ, äíåñ ùå òè ðàçêàæà åäíà èñòîðèÿ çà äîâåðèåòî, ïðåäàòåëñòâîòî… è êàêâî ñëåäâà ñëåä òÿõ. Ãëàâíèÿò ìè ãåðîé å Òèìîí, ïîçíàò íè äåòñêà ïðèêàçêà. Òèìîí îò ìàëúê áèë âúçïèòàí äà âÿðâà íà õîðàòà, òîâà áèëà öåííîñò, êîÿòî áèëà ïðåäàâàíà îò ïîêîëåíèå íà ïîêîëåíèå... Íî âåäíúæ , â åäèí ìðà÷åí äåí, òîé ñå íàòúêíàë íà íåùî íåïîçíàòî äîñåãà... õîðàòà ãî íàðè÷àëè ïðåäàòåëñòâî... Áîëêàòà áèëà ãîëÿìà, âåðåí äðóãàð ìó áå „çàáèë“ íîæ â ãúðáà... Òèìîí íå çíàåë êàêâî äà íàïðàâè, áèë ÿäîñàí, îáèäåí, çàòîâà âçåë åäíà ãîëÿìà ïðú÷êà è òðúãíàë ïî åäíà ïúòå÷êà. Ñëåä ïðåäàòåëñòâî, îòìúùåíèåòî å ïúò, ïî êîéòî íèå, õîðàòà, ÷åñòî
òðúãâàìå, àëà Òèìîí áå ðàçëè÷åí... Òàçè ïúòå÷êà âîäåëà äî áðåãà íà ìîðåòî. Íàøåòî ìîì÷å îòèøëî òàì è íàïèñàëî ñ ïîìîùòà íà ïðú÷êàòà ñâîÿòà èñòîðèÿ... Ñïîäåëèëî ÿ ñàìî ñ ïåíëèâèòå âúëíè è òîïëèÿ ïÿñúê. Êàêâî áèëî ïðåäàòåëñòâîòî? Òîâà ëè áå íà÷èíà Òèìîí äà ñå ñïðàâè ñ íåãî? Ïîïèòàõ ãî è òîé, áåç äà ñå çàìèñëÿ, îòãîâîðè „Äà“... Íàïèñàëî ëîøèòå äóìè òàì, çàùîòî èñêàë áúðçî âúëíèòå äà îòìèÿò íåãîâàòà òúæíà èñòîðèÿ êàêòî îò áðåãà, òàêà è îò íåãîâîòî ñúçíàíèå. Òîé ðåøèë äà çàáðàâè è äà ïðîäúëæè íàïðåä... Òèìîí áå ìàëêî, íî óìíî ìîì÷å!!! Çà íåãî äðåáíàâîñòèòå îò åæåäíåâèåòî áèëè ïúëíà ãëóïîñò... Ìîæå áè Òèìîí áå ïðàâ? Ïúëíåéêè ñúðöåòî ñè ñ îòðîâà, íèå íå ïîñ-
íà÷èíà, ïî êîéòî ìëàäåæèòå äîñòèãàò äî èíôîðìàöèÿ çà ñåêñà. ×åñòî òîé ñå ïðåäñòàâÿ êàòî îáèêíîâåíî ñðåäñòâî çà îáùóâàíå è â òàçè âðúçêà ìëàäåæèòå ÷åñòî íå ãî ñâúðçâàò ñ ëþáîâ, ïðèâúðçàíîñò è ïîñëåäèöà îò ñáëèæàâàíå, êîåòî îò ñâîÿ ñòðàíà âîäè äî ôîðìèðàíå íà íåïðàâèëíà ïðåäñòàâà çà ïîëîâèòå îòíîøåíèÿ. Âñè÷êî òîâà, ïðèìåñåíî ñ íàïðåãíàòà ñåìåéíà ñðåäà, ëèïñàòà íà ñðåäñòâà, ïðèåìàíåòî íà ðàçâîäà êàòî íåùî íîðìàëíî, ïîðàäè àêòóàëíîñòòà ìó â ïîñëåäíî âðåìå, êàêòî è ñòðåìåæúò íà ìëàäåæèòå äà ïîñòèãíàò ñàìîñòîÿòåëíîñò, íî ïîäïîìàãàíè îò „çàòâîðåíîòî ñè îáùåñòâî”, ñ÷èòàì çà ïðè÷èíà çà ìëàäåæêàòà ïðåñòúïíîñò.  òàçè âðúçêà ñúì íà ìíåíèå, ÷å ñåêñúò íå òðÿáâà äà áúäå òåìà „òàáó” â ñåìåéñòâîòî. „Ðîäèòåë” â òàçè âúçðàñò å òâúðäå ñëîæíî çàíèìàíèå. Òîé òðÿáâà äà áúäå êîëêîòî çàãðèæåí, òîëêîâà è äåëèêàòåí. Òðÿáâà äà ïîìàãà, íî è äà íå ïðå÷è. Ãðàíèöàòà å òúíêà. Óáåäåí ñúì, ÷å íÿìà „ðîäèòåë”, êîéòî äà çíàå êúäå òðÿáâà äà ñïðå è îòêúäå äà çàïî÷íå. Ìíîãî áèõ èñêàë äà íå çâó÷à êàòî „ðîäèòåë“ è îòêðîâåíî âÿðâàì, ÷å íå ñàìî ðîäèòåëèòå òðÿáâà äà ïðåäðàçïîëîæàò äåöàòà ñè äà îáùóâàò ñ òÿõ, à è îáðàòíîòî. Æåëüî Ìàðèíîâ àäâîêàò
òèãàìå íèùî... Àç ðåøèõ äà ãî ïîñëóøàì... Àëà àêî çàáðàâÿõ âñè÷êî è òàêà âúëíèòå îòìèâàõà ìîèòå ñïîìåíè, êàêâî ùåøå äà ñòàíå? Êàêúâ ùåøå äà áúäå æèâîòúò áåç ñïîìåíè? Òèìîí ñå çàñìÿ... Ñàìî ëîøèòå íåùà òðÿáâàëî äà áúäàò çàáðàâåíè.. Ñ äîáðèòå òîé ïðàâèë íåùî ðàçëè÷íî... Îòèâàë â áëèçêàòà õîðà, âúðõó ñâîÿ ëþáèìà ñêàëà è çàïî÷âàë äà äúëáàå ñ ïîìîùòà íà ïèðîí ñâîÿòà êðàñèâà èñòîðèÿ... È òàêà òîé ÿ çàïàçâàë çàâèíàãè, íèòî åäíà ïðèðîäíà ñòèõèÿ íå ìîæåëà äà ãè èçòðèå... Ñúðöåòî è ñúçíàíèåòî íà Òèìîí áÿõà ïúëíè ñ äîáðîòà è êðàñîòà... Íå çàùîòî íèùî ëîøî íå ìó ñå ñëó÷âàëî, à çàùîòî òîé íàìåðèë ñâîÿ íà÷èí äà ïðîäúëæè è äà çàáðàâè... À òè äðàãè ÷èòàòåëþ, íàìåðè ëè ñâîÿ íà÷èí íà çàáðàâèø ëîøîòî è äà ïðîäúëæèø ñ óñìèâêà íàðåä?! Êàìåëèÿ Òîäîðîâà
ñòð. 4
Úïñóðò Úïñóðò å íàé-õàðåñâàíàòà áúëãàðñêà õèï-õîï ãðóïà, ñúçäàäåíà â íà÷àëîòî íà 1996 ãîäèíà îò Èöî Õàçàðòà, Áàò Âåíöè, Áó÷ è Èöî Ïàí÷åâ (Øëåâè Äîëíèÿ), êîèòî ñà ïðèÿòåëè îò äåòñêà âúçðàñò ñ ìåíèäæúð Ñàìóèë Ïîïîâ. Ãðóïàòà èçïîëçâà ñîôèéñêèÿ äèàëåêò çà òåêñòîâåòå íà ïåñíèòå ñè. Ïðåç ãîäèíèòå Õèï-õîï òðèîòî ñè èçãðàæäà ñâîé ñîáñòâåí ñòèë, êîéòî å çàïàçåíàòà ìàðêà íà Úïñóðò. Òåêñòîâåòå èì ñà ïî-ñîöèàëíè â ñðàâíåíèå ñ îñòàíàëèòå ðàïúðè îò Áúëãàðèÿ. Çà äà ðàçáåðåø ëèðèêàòà èì, òðÿáâà äà ïîìèñëèø âúðõó íåÿ è „äà ÷åòåø ìåæäó ðåäîâåòå“. Ñ âñåêè òåõåí ïîðåäåí àëáóì, ñòèëúò íà èçðàçÿâàíå â òåêñòîâåòå ñå ïîäîáðÿâà è Úïñóðò ñå ïðîìåíÿò òîòàëíî. Ñòèëúò, êàêòî è èçðàçíèòå ñðåäñòâà, äîáèâàò ïî-âèñîêî êà÷åñòâî. Ãðóïàòà å ïî-ðàçëè÷íà ñ âñåêè ñëåäâàù àëáóì. Ïðîìÿíàòà ñå îòðàçÿâà ïîëîæèòåëíî íà òåêñòîâåòå è ìóçèêàòà èì. Äîðè Úïñóðò ñè ïðèçíàâàò, ÷å „ñàìè ñè âäèãíàõà ëåòâàòà”.
Ìîìè÷åòàòà ÷åñòî êàçâàò "îáè÷àì òå" áåç äà ãî ìèñëÿò Òîâà ìîæå äà íå å íàé-ðîìàíòè÷íîòî íåùî, êîåòî äà íàó÷èòå òî÷íî â Äåíÿ íà âëþáåíèòå. Íî êîãàòî åäíî ìîìè÷å êàçâà "îáè÷àì òå" - òîâà ìîæå äà áúäå ñàìî îò ó÷òèâîñò. Åäíà òðåòà îò æåíèòå êàçâàò íà ïàðòíüîðà ñè, ÷å ãî îáè÷àò, ìàêàð äà íå å òàêà, çàùîòî òîé èì ãî å êàçàë ïúðâè è òå ÷óâñòâàò íàòèñê äà ìó îòâúðíàò ñúñ ñúùîòî. Åäíà ïåòà îò ìúæåòå ïðèçíàâàò, ÷å ïðàâÿò ñúùîòî. Äðóãè êàçâàò „îáè÷àì òå”, çàùîòî èì ñå ñòðóâà, ÷å "òîâà å ïðàâèëíîòî íåùî, êîåòî äà ñå êàæå". 15 íà ñòî ïðèçíàâàò, ÷å ñà ãî êàçàëè, ìàêàð äà íå ãî ìèñëÿò ñåðèîçíî âúâ âèõúðà íà ñòðàñòòà. Ìàêàð æåíèòå äà ñà ïîñêëîííè äà êàçâàò òåçè äóìè, áåç âñúùíîñò äà ãî ìèñëÿò, ìúæåòå ñà äàëå÷ ïîñêëîííè äà êàçâàò "îáè÷àì òå" êàòî íà÷àëî. Ñàìî ïåò íà ñòî îò ìúæåòå çàÿâÿâàò, ÷å ùå èç÷àêàò òåõíèòå ïðèÿòåëêè äà ãî êàæàò ïúðâè, à ïîâå÷å îò åäíà ïåòà îò æåíèòå çàÿâÿâàò, ÷å âèíàãè èç÷àêâàò ìúæúò äà äåêëàðèðà ñâîÿòà ëþáîâ ïðúâ. Ìàêàð äåêëàðèðàíåòî íà ëþáîâòà
äà å ðîìàíòè÷íî è äðúçêî äåëî, òîâà å àêò, ïðè êîéòî èìà ñèëåí åëåìåíò íà ðèñê è ïîòåíöèàëíî ñìóùåíèå. Îêîëî ïîëîâèíàòà îò çàïèòàíèòå, íà êîèòî áèëî êàçàíî "îáè÷àì òå", êàçâàò, ÷å íå ñà îòãîâîðèëè ñúñ ñúùîòî. Æåíèòå ñà ïî-÷åñòíèÿ ïîë – 59 íà ñòî îò òÿõ òâúðäÿò, ÷å òå
íå ñà ãî êàçàëè, â ñðàâíåíèå ñ åäâà 41 íà ñòî îò ìúæåòå. Ïðîñòàòà ïðè÷èíà, ïîðàäè êîÿòî òîëêîâà ìíîãî õîðà íå ñà îòâúðíàëè å, ÷å íå ñà áèëè âëþáåíè â ïàðòíüîðà ñè – ïî-òî÷íî 74 íà ñòî îò æåíèòå è 62 íà ñòî îò ìúæåòå. Ïîâå÷å îò ïîëîâèíàòà îò àíêåòèðàíèòå (59 íà ñòî)
ñà êàçàëè "îáè÷àì òå" íà íîâ ïàðòíüîð â ðàìêèòå íà åäâà åäèí ìåñåö ñëåä çàïîçíàíñòâîòî. Èçíåíàäâàùî, èëè äîðè òðåâîæíî, òðè íà ñòî ïðèçíàâàò, ÷å êàçâàò "îáè÷àì òå" íà ïúðâàòà ñðåùà, à 13 íà ñòî ãî ïðàâÿò ïðåç ïúðâàòà ñåäìèöà. Âúïðåêè òîâà, ñëåä êàòî âðúçêàòà ñòàíå ïîñòàáèëíà, äâîéêèòå ñà ìíîãî ïî–ñïîêîéíè äà îáÿâÿò ëþáîâòà ñè. Îêîëî ÷åòèðè îò âñåêè äåñåò äâîéêè êàçâàò "îáè÷àì òå" ïî íÿêîëêî ïúòè íà äåí, êîãàòî ñà â ïîñòîÿííàòà âðúçêà. Ìàëêî íàä åäíà òðåòà ãî ïðàâÿò âåäíúæ äíåâíî, à 14 íà ñòî ãî ïðàâÿò íÿêîëêî ïúòè íà ñåäìèöà. Äâà ïúòè ïîâå÷å ìúæå, îòêîëêîòî æåíè çàÿâÿâàò, ÷å çà òÿõ å "ìíîãî âàæíî" äà ÷óÿò òåõíèòå ïàðòíüîðè äà êàçâàò, ÷å ãè îáè÷àò. Îêîëî ïîëîâèíàòà îò àíêåòèðàíèòå ñìÿòàò, ÷å õîðàòà, êîèòî ÷åñòî êàçâàò "îáè÷àì òå" íå èçðàçÿâàò èñòèíñêè ÷óâñòâà , êîãàòî ãî êàçâàò. Ïîäîáåí áðîé êàçâàò, ÷å ñå âäèãà òâúðäå ìíîãî øóì îêîëî ôðàçàòà è òå ïðåäïî÷èòàò äà áúäàò ïî-ñäúðæàíè îòíîñíî ÷óâñòâàòà ñè.
ñòð. 5
Êàê ìèñëèì?
Âèæòå åäèí áúðç òåñò, êîéòî ïîêàçâà êàê ðàáîòè àâòîìàòè÷íîòî ìèñëåíå
Ôóíêöèîíèðàíåòî íà ÷îâåøêèÿ ìîçúê å ïîâå÷å îò îáúðêâàùî. Êàê ìîæåì äà áúäåì òîëêîâà èçîáðåòàòåëíè â íÿêîè ñèòóàöèè è òîëêîâà íåâåæè â äðóãè? Êàê ìîæå äà ñìå åäíîâðåìåííî òîëêîâà óìíè è òîëêîâà ãëóïàâè? Ìíîãî ïñèõîëîçè è íåâðîëîçè âñå ïîâå÷å êëîíÿò êúì îïèñàíèå íà ìîçú÷íîòî ôóíêöèîíèðàíå, êîåòî ùå íè ïîìîãíå äà ðàçáåðåì íåãîâèòå ïðîòèâîðå÷èÿ. Òîçè ïîäõîä âêëþ÷âà ðàçãðàíè÷åíèåòî ìåæäó äâà íà÷èíà íà ìèñëåíå, ïúðâèÿò îò êîèòî å èíòóèòèâåí è àâòîìàòè÷åí, à âòîðèÿò – ðàçñúæäàâàù è ðàöèîíàëåí. Àâòîìàòè÷íîòî ìèñëåíå å áúðçî è ñå óñåùà êàòî èíñòèíêòèâíî. Òî íå âêëþ÷âà òîâà, êîåòî îáèêíîâåíî àñîöèèðàìå ñ äóìàòà ìèñëåíå. Êîãàòî êëåêíåì, êîãàòî íÿêîé õâúðëè òîïêà êúì íàñ èëè ñå óñìèõíåì ïðè âèäà íà ñèìïàòè÷íî êó÷åíöå, íèå ìèñëèì àâòîìàòè÷íî. Ðàöèîíàëíîòî ìèñëåíå å ìíîãî ïî-ïðåäíàìåðåíî è íàÿñíî ñ äåéñòâèÿòà ñè. Èçïîëçâàìå ãî, êîãàòî íàïðèìåð íè ïîïèòàò: „Êîëêî å 411õ37?” Ïîâå÷åòî õîðà èçïîëçâàò òîâà ìèñëåíå, êîãàòî ðåøàâàò ïî êîé ïúò äà
ïîåìàò èëè êàêâî äà ó÷àò. Àâòîìàòè÷íàòà ñèñòåìà å íàøàòà èíòóèöèÿ, à ðàçñúäú÷íàòà – ñúçíàòåëíèòå íè ìèñëè. Èíòóèöèÿòà ìîæå äà áúäå äîñòà òî÷íà, íî ÷åñòî ãðåøèì, çàùîòî é ñå ïðåäîâåðÿâàìå. Çà äà ðàçáåðåì êàê òî÷íî ðàáîòè àâòîìàòè÷íîòî ìèñëåíå, àâòîðèòå íà „Ïîáóòâàíå” (ÈÊ „Èçòîê-Çàïàä”) – Ðè÷àðä Òàëåð è ÊàñÑúíñòåéí, íè ïðåäëàãàò äà îïèòàìå ñëåäíèÿ òåñò: Çà âñåêè åäèí îò òðèòå âúïðîñà íàïèøåòå ïúðâèÿ îòãîâîð, êîéòî âè äîéäå íàóì. Ñëåä òîâà ñïðåòå è ïîìèñëåòå. 1. Áåéçáîëíà áóõàëêà è òîïêà ñòðóâàò $1.10. áóõàëêàòà ñòðóâà ñ $1 ïîâå÷å îò òîïêàòà. Êîëêî ñòðóâà òîïêàòà? 2. Àêî íà 5 ìàøèíè èì îòíåìà 5 ìèíóòè äà èçðàáîòÿò 5 óðåäà, êîëêî ùå îòíåìå íà 100 ìàøèíè äà èçðàáîòÿò 100 óðåä? 3.  åäíî åçåðî èìà ñòðóïâàíå íà ëèëèè. Âñåêè äåí áðîÿò íà ëèëèèòå ñå óäâîÿâà. Àêî îòíåìà 48 äíè íà ëèëèèòå äà ïîêðèÿò öÿëîòî åçåðî, êîëêî äíè îòíåìà äà ãî ïîêðèÿò íàïîëîâèíà? Ïîâå÷åòî õîðà îòãîâàðÿò 10 öåíòà, 100
Áúëãàðñêèÿò îòáîð ïî èíôîðìàòèêà ñ äâà çëàòíè è åäèí ñðåáúðåí ìåäàëà îò ÌÎÈ 2014
Áúëãàðñêèòå ñúñòåçàòåëè òðèóìôèðàò íà XXVI Ìåæäóíàðîäíà îëèìïèàäà ïî èíôîðìàòèêà â Òàéâàí ñ äâà çëàòíè ìåäàëà è åäèí ñðåáúðåí. Èçêëþ÷èòåëíî ïîñòèæåíèå çà ñòðàíàòà å è èçáèðàíåòî íà ïðîô. Êðàñèìèð Ìàíåâ çà ïðåçèäåíò íà Ìåæäóíàðîäíà îëèìïèàäà ïî èíôîðìàòèêà íà îáùîòî ñúáðàíèå íà ìåæäóíàðîäíèÿ êîìèòåò, ïðîâåäåíî ïî âðåìå íà ñúñòåçàíèåòî.
ìèíóòè è 24 äíè. Âñè÷êè òåçè îòãâîðè ñà ãðåøíè. Àêî ïîìèñëèòå çà ìèíóòà ùå ðàçáåðåòå çàùî. Àêî òîïêàòà ñòðóâà 10 öåíòà, à áóõàëêàòà ñ $1 ïîâå÷å îò íåÿ, ò.å. $1.10, çíà÷è çàåäíî òå ñòðóâàò $1.20, à íå $1.10. Èçñëåäâàíèÿòà íà èêîíîìèñòà Øåéí Ôðåäåðèê, êîéòî íàðè÷à òàçè ïîðåäèöà îò âúïðîñè „Òåñò çà êîãíèòèâíî ðàçìèøëåíèå” óñòàíîâÿâàò, ÷å òîâà ñà íàé-÷åñòî ñðåùàíèòå îòãîâîðè ñðåä èíòåëèãåíòíà ãðóïà ñòóäåíòè. Ïðàâèëíèòå îòãîâîðè ñà 5 öåíòà, 5 ìèíóòè è 47 äíè, íî íèå âå÷å çíàåì òîâà èëè ïîíå íàøàòà ðàçñúäú÷íà ñèñòåìà ãî çíàå, àêî ñå êîíñóëòèðàìå ñ íåÿ. www.economy.bg
Áúëãàðèÿ å 44-òà ïî èíîâàöèè â ñâåòà ×îâåøêèÿò ôàêòîð â èíîâàöèèòå å òàçãîäèøíèÿò àêöåíò â èíäåêñà
Îñíîâíàòà òåìà íà òàçãîäèøíèÿ GlobalInnovationIndex å "×îâåøêèÿò ôàêòîð â èíîâàöèèòå". Èçñëåäâàíåòî íàáëÿãà íà ÷îâåøêèÿ êàïèòàë â èíîâàöèîííèòå ïðîöåñè è ïîä÷åðòàâà íàðàñòâàùèÿ èíòåðåñ íà êîìïàíèè è ïðàâèòåëñòâà êúì îòêðèâàíå è ñòèìóëèðàíå íà êðåàòèâíè èíäèâèäè è åêèïè. Èíäåêñúò, èçãîòâåí îò CornellUniversity, INSEAD è World IntellectualPropertyOrganization, ïîäðåæäà 143 ñòðàíè ïî ñâåòà ïî 81 èíäèêàòîðà, êîèòî èçìåðâàò òåõíèòå ñïîñîáíîñòè è èçìåðèìè ðåçóëòàòè â ñôåðàòà íà èíîâàöèèòå. Èíäåêñúò ñå èçãîòâÿ îò 2007 íàñàì.  ñåäìîòî ïîðåäíî èçäàíèå íà èíäåêñà ïúðâîòî ìÿñòî çàåìà Øâåéöàðèÿ. Ñëåä íåÿ ñå ïîäðåæäàò Âåëèêîáðèòàíèÿ, Øâåöèÿ, Ôèíëàíäèÿ è Íèäåðëàíäèÿ. Íà ïîñëåäíî ìÿñòî å Ñóäàí, êàòî ïðåäè íåãî ñà Òîãî, Éåìåí, Ìèàíìàð è Ãâèíåÿ. Áúëãàðèÿ çàåìà 44-òà ïîçèöèÿ, Ãúðöèÿ å 50-òà, Òóðöèÿ 54-òà, à Ðóìúíèÿ 55-òà. www.economy.bg
ñòð. 6
Ìîìåíòúò îò ðàçâèòèòå íà åäíî ìîìè÷å, êîãàòî òî äîñòèãà ïîëîâà çðÿëîñò, âëèÿå íà ðèñêà îò çàáîëÿâàíèÿ Âúçðàñòòà, íà êîÿòî åäíî ìîìè÷å äîñòèãà ïóáåðòåòà, ìîæå äà ïîâëèÿå íà íåéíèÿ ðèñê îò ðàçâèòèå íà äèàáåò, ñúðäå÷íè çàáîëÿâàíèÿ è ðàê íà ãúðäàòà ïîêúñíî â æèâîòà. Åäíî íîâî ïðîó÷âàíå, ïðîâåäåíî â Óíèâåðñèòåòà â Êåéìáðèäæ, å îòêðèëî, ÷å âúçðàñòòà, íà êîÿòî åäíî ìîìè÷å äîñòèãà ïîëîâà çðÿëîñò, ñå îïðåäåëÿ îò òîâà îò êîé ðîäèòåë ìîìè÷åòî íàñëå- çàíè ñ ìîìåíòà, êîãàòî ìîìè÷åòàäÿâà ñïåöèôè÷íè ãåíè. Ùàìïîâà- òà ïîëó÷àâàò ñâîÿ ïúðâè ìåíñòðóàíèòå ãåíè ñà íàáîð îò ãåíè, êîèòî ëåí öèêúë. Øåñò îò òåçè âàðèàíòè ñå íàñëåäÿâàò ñàìî îò åäèí ðîäèòåë è êàòî òàêèâà, äåéíîñòòà èì ñå ðàçëè÷àâà â çàâèñèìîñò îò òîâà îò êîé ðîäèòåë èäâàò. Îòêðèòèåòî ìîæå äà ïðîïðàâè ïúòÿ çà ãåíåòè÷íè èçñëåäâàíèÿ íà âðúçêèòå ìåæäó ïóáåðòåòà è âåðîÿòíîñòòà îò ðàçâèòèå íà íàáîð îò çàáîëÿâàíèÿ ïî-êúñíî â æèâîòà, çàÿâèõà èçñëåäîâàòåëèòå. Ä-ð Äæîí Ïåðè îò Ñúâåòà çà ìåäèöèíñêè èçñëåäâàíèÿ (MRC) â Ïóøåíåòî íà êàíàáèñ â òèéíåéäæúðÊåéìáðèäæ, êàçà: "Îáèêíîâåíî ñêèòå ãîäèíè ïîíèæàâà êîåôèöèåíòà íàøèòå íàñëåäåíè ôèçè÷åñêè õàíà èíòåëèãåíòíîñò è â çðÿëà âúçðàñò è ðàêòåðèñòèêè îòðàçÿâàò ïðèáëèìîæå äà îêàæå âëèÿíèå âúðõó öåëèÿ çèòåëíî ñðåäíà êîìáèíàöèÿ îò ãåæèâîò, ïðåäóïðåæäàâàò ó÷åíè. íîìèòå íà íàøèòå ðîäèòåëè, íî ùàìïîâàíèòå ãåíè èìàò íåðàâíà òåæåñò íà âëèÿíèå. Íàøèòå ðåçóëòàòè ïîêàçâàò, ÷å â åäíî ñåìåéñòâî, åäèíèÿò ðîäèòåë ìîæå ïîäúëáîêî äà çàñåãíå ïóáåðòåòà íà äúùåðèòå ñè, îòêîëêîòî äðóãèÿ ðîäèòåë. Çíàåõìå, ÷å íÿêîè ùàìïîâàíè ãåíè êîíòðîëèðàò ïðåíàòàëíèÿ ðàñòåæ è ðàçâèòèå - íî èìà íàðàñòâàù èíòåðåñ êúì âúçìîæíîñòòà òåçè ãåíè äà ìîãàò ñúùî òàêà äà êîíòðîëèðàò ñúçðÿâàíåòî è ïî-êúñíèòå åòàïè íà æèâîò, âêëþ÷èòåëíî ðèñêîâåòå îò çàáîÀìåðèêàíñêè èçñëåäîâàòåëè ñà îòëÿâàíå." êðèëè, ÷å âðåäíèòå åôåêòè íà íàðêîÎòêðèòèåòî å íàïðàâåíî ÷ðåç èçòèêà îñòàâàò äîðè àêî ïîòðåáèòåëèòå ñëåäâàíå íà ïîâå÷å îò 180 000 æåñà ñïðåëè äà ïóøàò ìàðèõóàíà êàòî íè è òÿõíîòî ÄÍÊ, çà äà ðàçáåðàò âúçðàñòíè. Òå êàçàõà, ÷å òèéíåéäæúêîè îïðåäåëåíè ãåíåòè÷íè âàðèàðèòå ñà èçïðàâåíè ïðåä ïîâèøåíè ðèñöèè îïðåäåëÿò êîãà åäíî ìîìè÷å êîâå îò ïóøåíåòî íà êàíàáèñ, çàùîòî äîñòèãà ïîëîâà çðÿëîñò. Èçñëåäîìîçúêúò ñå ðàçâèâà áúðçî â òîçè âúçâàòåëè èäåíòèôèöèðàíè 123 ãåíåðàñò. òè÷íè âàðèàöèè, êîèòî áèëè ñâúð-
Ïóøåíåòî íà ìàðèõóàíà â òèéíåéäæúðñêèòå ãîäèíè ïîíèæàâà êîåôèöèåíòà çà èíòåëèãåíòíîñò
ñå îêàçâàò êîíöåíòðèðàíè â îòïå÷àòàíè ðåãèîíè íà ãåíîìà. Èçñëåäâàíåòî ðàçêðèëî, ÷å äåéíîñòòà íà òåçè ãåíè ñå ðàçëè÷àâà â çàâèñèìîñò îò òîâà îò êîé ðîäèòåë ñå íàñëåäÿâà ãåíà - íÿêîè ãåíè ñà àêòèâíè ñàìî êîãàòî ñå íàñëåäÿâàò îò ìàéêàòà, à äðóãè ñà àêòèâíè ñàìî êîãàòî ñà íàñëåäåíè îò áàùàòà. È äâàòà âèäà ùàìïîâàíè ãåíè ñà áèëè èäåíòèôèöèðàíè êàòî îïðåäåëÿùè çà çàïî÷âàíåòî íà ïóáåðòåòà ïðè ìîìè÷åòàòà, êîåòî ïîêàçâà âúçìîæåí áèîëîãè÷åí êîíôëèêò ìåæäó ðîäèòåëèòå, ñâúðçàí ñ áúðçèíàòà íà ðàçâèòèå íà äåòåòî èì. Îùå åäíî äîêàçàòåëñòâî çà òåîðèÿòà áå íàìåðåíî îò ïðîó÷âàíå íà íàä 35 000 æåíè â Èñëàíäèÿ. Ó÷åíèòå îò Íàöèîíàëíèÿ èíñòèòóò çà çëîóïîòðåáàòà ñ íàðêîòèöè (NIDA) â ÑÀÙ, äîáàâèõà, ÷å ïóøåíåòî íà êàíàáèñ âëèÿå êðèòè÷íî íà ìèñëåíåòî è ïàìåòòà ïî âðåìå íà óïîòðåáà, à åôåêòèòå ïðîäúëæàâàò äíè íàðåä. Ïðåãëåæäàéêè ïîðåäèöà îò ïðîó÷âàíèÿ çà ïóøåíåòî íà ìàðèõóàíà, òå îòíîâî ïîä÷åðòàõà, ÷å êàíàáèñúò óâðåæäà ñïîñîáíîñòòà çà øîôèðàíå è óâåëè÷àâà ðèñêà ÷îâåê áúäå âúâëå÷åí â àâòîìîáèëíà êàòàñòðîôà. Ðèñêîâåòå ñà äîïúëíèòåëíî ïîäñèëåíè ïðè êîìáèíèðàíåòî íà ìàðèõóàíà ñ àëêîõîë. Ó÷åíèòå ðàçãëåäàëè îáëàñòè, â êîèòî ñà èçâúðøåíè ìàëêî èçñëåäâàíèÿ äîñåãà. Òåçè îáëàñòè âêëþ÷âàò ïîñëåäñòâèÿòà îò âòîðè÷íèÿ äèì îò ìàðèõóàíà, äúëãîñðî÷íîòî âúçäåéñòâèå íà ïðåíàòàëíîòî èçëàãàíå íà ìàðèõóàíà, òåðàïåâòè÷íèÿ ïîòåíöèàë íà îòäåëíèòå õèìèêàëè, îòêðèòè â ðàñòåíèåòî ìàðèõóàíà, êàêòî è ïîñëåäèöèòå îò ïîëèòèêèòå çà ëåãàëèçàöèÿòà íà ìàðèõóàíàòà âúðõó îáùåñòâåíîòî çäðàâå â ÑÀÙ. Ïî-ñåðèîçíè åôåêòè âúðõó çäðàâåòî ìîãàò äà âúçíèêíàò çàðàäè äíåøíàòà ìàðèõóàíà, êîÿòî å ïî-ñèëíà. Ó÷åíèòå ïðåäóïðåæäàâàò, ÷å ïî-ñòàðèòå ïðîó÷âàíèÿ ñå îñíîâàâàò íà âúçäåéñòâèåòî íà ïî-ñëàáàòà ìàðèõóàíà. "Âàæíî å äà ñå ïðåäóïðåäè îáùåñòâåíîñòòà, ÷å èçïîëçâàíåòî íà ìàðèõóàíà â þíîøåñêè ãîäèíè íîñè çäðàâåí, ñîöèàëåí è àêàäåìè÷åí ðèñê", êàçà âîäåùèÿò àâòîð è äèðåêòîð íà NIDA ä-ð Íîðà Âîëêîó.
ñòð. 7
Ìóçèêàòà - êàê âëèÿå íà ñúñòîÿíèåòî íè? Îò õèëÿäîëåòèÿ ìóçèêàòà ñúïðîâîæäà ÷îâåêà è ñå èçïîëçâà çà ïîäîáðÿâàíå íà íàñòðîåíèåòî, è íå ñàìî.
Îò ëþëêàòà ñè, ïîçíàâàìå áëàãîòâîðíèÿ é åôåêò çà åìîöèîíàëíîòî íè ñúñòîÿíèå, äóøåâíîòî íè ðàâíîâåñèå è äîðè çäðàâåòî íè. Íåñúìíåíî, ìóçèêàòà íè ïîìàãà äà ñå óñïîêîèì è îñâîáîäèì îò ñòðåñà. Íî è îáðàòíîòî. Îùå Ïëàòîí è Êîíôóöèé ñà èçïîëçâàëè îïðåäåëåíè ìåëîäèè çà îñâîáîæäàâàíå íà óìà. Ñúùåâðåìåííî, âîåííèòå îðêåñòðè ñà âäúõâàëè íà âîéíèöèòå êóðàæ è ñìåëîñò. Äíåñ ìóçèêàëíèòå ïàð÷åòà ñå ïðèëàãàò ïî÷òè íàâñÿêúäå, çà ïîâèøàâàíå íà åíòóñèàçìà â ñïîðòà, çà íàñúð÷àâàíå íà ïàçàðóâàíåòî è çàäúðæàíåòî íà êëèåíòèòå â ìàãàçèíèòå... Äåöàòà íè äî äåí äíåøåí ó÷àò äóìè÷êè è àçáóêàòà ÷ðåç ïåñíè÷êè è ñå ïðåâðúùà â ïðàêòèêà ïóñêàíåòî íà ìóçèêà â îïåðàöèîííèòå çàëè è çúáîëåêàðñêèòå êàáèíåòè... Çàðàäè ðàçëè÷íèÿ æèòåéñêè îïèò, êîéòî èìàìå, ðàçëè÷íèòå óñëîâèÿ, â êîèòî æèâååì, è âêóñúò íè êúì ìóçèêàòà å ðàçëè÷åí. Íåçàâèñèìî îò òîâà îáà÷å ìîãàò äà ñå èçâåäàò íÿêîëêî îáùîâàëèäíè çàêîíîìåðíîñòè. Íàïðèìåð, áåáåòàòà ïðåäïî÷èòàò ïðèñïèâíè ïåñíè - çàùîòî ïååíåòî íà ìàéêàòà óñïîêîÿâà, íî îñâåí òîâà è äîáðèíàñÿ çà ôîðìèðàíåòî íà ìóçèêàëíèÿ ñëóõ è äàðáà íà äåòåòî è ãî ïðèâèêâà êúì ðå÷òà. Çà íÿêîè ñòèëîâå å äîêàçàíî, ÷å äåéñòâàò íåãàòèâíî íà íàñòðîåíèåòî, äîðè êîãàòî ñå ñúîáùàâà, ÷å ñå õàðåñâàò. Òàêúâ å ñëó÷àÿò ñ ãðúíäæà. Ïðè ïðîó÷âàíå ñ ó÷àñòèåòî íà 144 âúçðàñòíè è òèéíåéäæúðè ñå ïðàâè èçâîäúò, ÷å òîçè ñòèë îòêëþ÷âà âðàæäåáíîñò, òúãà, ïîòèñíàòîñò è óìîðà. Ïðè äðóãî, ñå íàìèðà, ÷å ïîï, ðîê, êëàñè÷åñêàòà ìóçèêà è ïåñíèòå îò 50 äî 70-òå ãîäèíè ïîìàãàò çà îòïóñêàíåòî, óñïîêîÿâàò, íàñòðîéâàò ïîçèòèâíî è êúì ïðèÿòåëñêî îòíîøåíèå.
1. Ìóçèêàòà, êîíöåíòðàöèÿòà è ó÷åíåòî...
Âåðîÿòíî ìîæåì äà ñè ñïîìíèì êîëêî áúðçî ñìå çàïîìíÿëè ïåñíè÷êèòå êàòî äåöà. Íå ñëó÷àéíî è çàïàäíàòà ñèñòåìà íà îáó÷åíèå â íà÷àëåí êóðñ ñú÷åòàâà îáó÷åíèåòî ïî åçèê ñ ìóçèêà. Íàó÷íè èçñëåäâàíèÿ ïîòâúðæäàâàò, ÷å ðèòìè÷íàòà ìóçèêà ïîäïîìàãà çàïîìíÿíåòî. Ìóçèêàòà ñå ïðèëàãà ñåðèîçíî ïðè òåðàïèÿòà íà äåöà è òèéíåéäæúðè, êîèòî èìàò ïðîáëåìè ñ êîíöåíòðàöèÿòà è óñâîÿâàíåòî íà çíàíèÿ. Ïúðâî, êàòî ïîîùðèòåëíà íàãðàäà çà äîáðî ïîâåäåíèå. Íàïðèìåð, àêî äåòåòî óñïåå äà ñå ñúñðåäîòî÷è âúðõó äîìàøíîòî ñè çà 10 ìèíóòè, ñëóøà ïðåç ñëåäâàùèòå 5 ìèíóòè ëþáèìèòå ñè ïåñíè.
Ïîñëå, ìóçèêàòà ñå èçïîëçâà, çà äà „ïðîãîíè“ äîñêó÷àâàíåòî â îáó÷èòåëíèÿ ïðîöåñ, êàòî çà öåëòà ñå ïóñêàò ðèòìè÷íè ìåëîäèè. Äîïóñêà ñå è äâèæåíèå, òàíöóâàíå, çà äà ñå çàäúðæè èíòåðåñúò êúì ó÷åáíèÿ ìàòåðèàë. Áàðîêîâàòà èíñòðóìåíòàëíà ìóçèêà ïîäîáðÿâà ñïîñîáíîñòòà çà êîíöåíòðàöèÿ è ëîãè÷åñêî ìèñëåíå. Äîðè çà ïî-ãîëåìèòå ó÷åíèöè, ñòóäåíòèòå, ìóçèêàëíèÿò ôîí íå çàòîðìîçÿâà è íå ðàçñåéâà, à íàïðîòèâ. Òðåòî, ìóçèêàòà ñå èçïîëçâà êàòî ïîìîùíî ñðåäñòâî ïðè îðãàíèçèðàíå íà ðàçëè÷íè ìåðîïðèÿòèÿ. Íàïðèìåð, ïóñêà ñå îïðåäåëåí âèä ìóçèêà çà ñïîðòíè çàíèìàíèÿ, õðàíåíå, îáó÷åíèå... Íå íà ïîñëåäíî ìÿñòî, ñïîêîéíàòà áàâíà ìóçèêà ñòèìóëèðà îáùóâàíåòî, ñîöèàëíèòå êîíòàêòè è ïîòóøàâà èìïóëñèâíîòî ïîâåäåíèå.
2.Ìóçèêàòà, íàñòðîåíèåòî è áåçñúíèåòî Ïðè àíàëèçà íà 5 ïðîó÷âàíèÿ çà ðîëÿòà íà ìóçèêàòà ñðåùó äåïðåñèÿ, ñå ïðàâè èçâîäúò, ÷å ìóçèêîòåðàïèÿòà ïîäïîìàãà âúçñòàíîâÿâàíåòî íà äóøåâíîòî ðàâíîâåñèå, âêëþ÷èòåëíî è ïðè õîðà, êîèòî ñà ñåðèîçíî áîëíè – ñ òðåñêà, ìíîæåñòâåíà ñêëåðîçà, ðàê. Ìíîçèíà ñïîäåëÿò, ÷å ñïîêîéíàòà ìóçèêà èì ïîìàãà â áîðáàòà ñðåùó áåçñúíèåòî. Çà öåëòà îáà÷å íå ñà ïîäõîäÿùè âúçòîðæåíèòå ìàðøîâå èëè äàíñ ìóçèêàòà. Êàêòî è îáðàòíîòî - àêî èñêàìå äà ñå ñúáóäèì ñóòðèí, èçáèðàìå äà å ñ áúðçî òåìïî.
3. Ìóçèêàòà, òðåâîæíîñòòà è ñòðåñúò
Ìóçèêàòà îáëåê÷àâà òðåâîæíîñòòà ïðè âúçðàñòíè õîðà, ðîäèëêè, äåöà. Ðåëàêñèðàùèòå, ñïîêîéíè ìåëîäèè ñå èçïîëçâàò çà óñïîêîÿâàíå íà äóõà è îò ïñèõîëîçèòå. Óñòàíîâåíî å, ÷å êîãíèòèâíàòà òåðàïèÿ å ìíîãî ïî-åôåêòèâíà, êîãàòî ñå ïðîâåæäà íà ôîíà íà ìóçèêà. Ñïåöèàëíî ïîäáðàíèòå è ñúçäàäåíè çà öåëòà ïàð÷åòà, âêëþ÷âàùè óìèøëåíî îïðåäåëåíè óäàðè ñèíõðîíèçèðàò ìîçú÷íèòå âúëíè â äåëòà è òåòà ðèòúì, êîåòî óñïîêîÿâà, ìíîãî ïîâå÷å. Óïðàæíÿâàíåòî íà íÿêîè äåéíîñòè (íî íå è ïðè ãîòâåíå, ãîâîðåíå, ÷åòåíå è øîôèðàíå) íà ôîíà íà òàêàâà ìóçèêà ïîäîáðÿâà ðåçóëòàòèòå. Ñïîêîéíèÿò ìóçèêàëåí ôîí ïðîãîíâà ðàçäðàçíèòåëíîñòòà, ïîðàäè êîåòî è ñå èçïîëçâà êàòî ìåòîä çà âúçäåéñòâèå íà âúçðàñòíè ñ äåìåíöèÿ â ñòàð÷åñêèòå äîìîâå. Èçñëåäâàíèÿ ïîêàçâàò, ÷å ñïîìàãà ïîíèæàâàíåòî íà íèâîòî íà õîðìîíèòå íà ñòðåñà. Ìóçèêàòà èìà áåçñïîðåí åôåêò ïðè ñúñòîÿíèÿ íà òðåâîæíîñò. Çàòîâà ñå ïðèëàãà êàòî ôîí è â ìåäèöèíàòà, â çúáîëåêàðñêàòà ïðàêòèêà, ëú÷åòåðàïèÿ è äð. Ïîìàãà íà ïàöèåíòèòå äà ñå îòïóñíàò è çàáðàâÿò òðåâîãèòå ñè îòíîñíî íàñòîÿùàòà ïðîöåäóðà. Îò äðóãà ñòðàíà, èìà îïðåäåëåíè ñòèëîâå, êîèòî àêóìóëèðàò ñòðåñ. Îáèêíîâåíî òîâà ñà òåçè, êîèòî âêëþ÷âàò âèñîêè òîíîâå. Åòî çàùî å âàæíî äà ñå ïîçíàâàò åôåêòèòå íà âñåêè ñòèë è äà ñå ïðàâè ðàçëèêà ìåæäó èçáîðà íà ëþáèìà ìóçèêà è èçáîðà íà ïîäõîäÿùà çà îïðåäåëåíà äåéíîñò ìóçèêà.
Èçòî÷íèê: puls.bg
ñòð. 8
Ñúçäàäîõà ñïðåé çà ñàìîçàùèòà ñ âãðàäåíà êàìåðà
Àìåðèêàíñêè èíæåíåðè ñà ðàçðàáîòèëè ñèñòåìàòà çà áåçîïàñíîñò Defender, êîÿòî ïðåäñòàâëÿâà ñïðåé çà ñàìîçàùèòà ñ âãðàäåíà ôîòîêàìåðà è áåçæè÷íà âðúçêà. Çà ðàáîòàòà íà óñòðîéñòâîòî å íóæåí ñìàðòôîí ïîä óïðàâëåíèåòî íà Android èëè iOS, êîéòî èçïðàùà GPS êîîðäèíàòè è ñíèìêà íà íàïàäàòåëÿ â ïîëèöèÿòà. Âèäåîêëèï îïèñâà ðàáîòàòà íà Defender. Ïðè âúçíèêâàíå íà îïàñíîñò ñïðåÿò ñå íàñî÷âà êúì íàïàäàòåëÿ è ñå íàòèñêà áóòîíúò. Åäíîâðåìåííî ñ ïðúñêàíåòî íà ãàç ñå ïðàâè è ñíèìêà, êîÿòî çàåäíî ñ âñè÷êè ñúïúòñòâàùè äàííè ñå èçïðàùà ÷ðåç ñìàðòôîíà êúì îïåðàòîð, êîéòî ñèãíàëèçèðà íà ñúîòâåòíèòå îðãàíè.Çà ðåàëèçàöèÿòà íà ïðîåêòà ñà íóæíè $100 000, íî ñóìàòà áåøå ñúáðàíà ñàìî çà íÿêîëêî äíè íà Indiegogo. Defender ñå î÷àêâà íà ïàçàðà êúì äåêåìâðè. Íàé-åâòèíèÿò âàðèàíò ñòðóâà $159 – â òåçè ïàðè âëèçà ñàìîòî óñòðîéñòâî è àáîíàìåíò çà óñëóãèòå íà îïåðàòîð. Hobby News
LEGO Fusion ñúçäàâà âèðòóàëåí ñâÿò îò ðåàëåí êîíñòðóêòîð
Lego ïóñíà ñïåöèàëíî èçäàíèå íà êîíñòðóêòîðà LEGO Fusion, êîåòî ïðåìàõâà ãðàíèöàòà ìåæäó âèðòóàëíèòå èãðè è òðàäèöèîííèòå ïîñòðîéêè îò êóá÷åòàòà íà êîíñòðóêòîðà. Ñúùíîñòòà íà ïðîåêòà ñå çàêëþ÷àâà â òîâà, ÷å ïîòðåáèòåëÿò êóïóâà îáèêíîâåíà êóòèÿ ñ êîíñòðóêòîðà, ñúçäàâà íåùî îò íåãî, à ñëåä òîâà ãî ñíèìà ñ ïîìîùòà íà êàìåðàòà â Androidòàáëåò èëè iPad. Ñ ïîìîùòà íà ñïåöèàëíî ïðèëîæåíèå òàáëåòúò ôîðìèðà âèðòóàëíà 3D âåðñèÿ íà ïîñòðîéêàòà, êîÿòî ñëåä òîâà ñå ïîÿâÿâà âúâ âèðòóàëåí ñâÿò, êîéòî ìîæå äà ñå ïðîìåíÿ ñïîðåä ëè÷íèòå ôàíòàçèè íà äåòåòî. Hobby News
Âåñòíèê “TEEN’S PAPER” - ÌÅÑÅ×ÍÎ ÈÇÄÀÍÈÅ, ÏÎ ÈÄÅß ÍÀ ÄÈÌÈÒÚÐ ÍÈÊËÅÍΠÈçäàâà: Êëóá „Ìëàä ïèñàòåë” êúì Í× „Ðîäèíà 1860” Ñòàðà Çàãîðà, ïðåäñåäàòåë Äîðà Èëèåâà Àäðåñ íà ðåäàêöèÿòà: ãð.Ñòàðà Çàãîðà-6000, óë. „Ñâ. Êíÿç Áîðèñ I” ¹ 94, t. 0885 41 94 16 teen_stzagora@abv.bg
http://www.facebook.com/TeensPaper
Ëåãåíäàðíèÿòõèïõîï èçïúëíèòåë îò GangStarr, Guru, êîéòî â íà÷àëîòî íà ãîäèíàòà ïî÷èíà ñëåä äúëãà áîðáà ñ áîëåñòòà. Guru ñ èñòèíñêî èìå Keith Òîé áå ñàìî íà 43 ãîäèíè.
Á/ñêà :BG58RZ8891551089070020 BIC RZ88BGSF Ðúêîâîäèòåë: Äèìèòúð Íèêëåíîâ Ðåäàêòîðñêè åêèï: Èâàí Òîäîðîâ, Òàòÿíà Àíãåëîâà, Êàìåëèÿ Æåëÿçêîâà, Äàðèÿ Èâàíîâà, Åëåíà Èâàíîâà, Ñîíÿ Ïåòêîâà, Åëåíà Ñòîÿíîâà, Êðèñòèàíà Ñòîÿíîâà, ßâîð Áèíåâ è Íèêîëàé Äèìîâ
Õîíîðàðè íå ñå èçïëàùàò ÊËÓÁ „ÌËÀÄ ÏÈÑÀÒÅË” ÍÀÁÈÐÀ ÍÎÂÈ ×ËÅÍÎÂÅ È ÑÚÒÐÓÄÍÈÖÈ ÇÀ ÂÅÑÒÍÈÊ TEEN’S PAPER