AUTHORITY ANALYSE VAN HET
S TA D H U I S Deel C
INHOUDSOPGAVE
DEEL A Voorwoord
Ruurd Roorda
Inhoudsopgave
A-5 A-6
Inleiding
Wouter Hilhorst
A-8
500 - 400 v.Chr.
Athene
Reinier Simons
A-19
1298 - 1532
Florence
Wieger Meijer
A-97
1448 - 1459
Gouda
Koen Hintzen
A-187
1648 - 1655
Amsterdam
Roland van Deelen
A-255
1886 - 1897
Hamburg
Rene Heuvelink
B-7
1911 - 1923
Stockholm
Ruud Heynen
B-125
1924 - 1931
Hilversum
Arjen Simonse
B-265
1936 - 1942
Heerlen
Jelmer van der Ploeg
C-7
1964 - 1968
Arnhem
Rick Melchers
C-81
2008 - 2009
Bronckhorst
Bas Kikkers
C-177
2009 - 2011
Nieuwegein
Danny Schoester
C-259
DEEL B
DEEL C
DEEL D
4
Onderzoeksvergelijking
D-6
Essays
D-36
Begrippenlijst
D-118
DEEL A
Athene, 500 - 400 v.Chr. p. 19
Florence, 1298 - 1532 p. 97
Gouda, 1448 - 1459 p. 187
DEEL B
Hamburg, 1886 - 1897 p. 7
Stockholm, 1911 - 1923 p. 125
Hilversum, 1924 - 1931 p. 265
DEEL C
Heerlen, 1936 - 1942 p. 7
Arnhem, 1964 - 1968 p. 81
Bronckhorst, 2008 - 2009 p. 177
Amsterdam, 1648 - 1655 p. 255
Nieuwegein, 2009 - 2011 p. 259
5
HEERLEN
7
HEERLEN, 1936 - 1942
Jelmer van der Ploeg
De ontwikkeling van de mijnbouw heeft er voor gezorgd dat het inwoneraantal van Heerlen in kort tijdsbestek vertienvoudigde, Heerlen veranderde hierdoor van een stad met een landelijke karakter in een moderne mijnstad.1 Vanaf de jaren twintig van de twintigste eeuw werd het centrum daarom ook ingrijpend veranderd. Het streven om een slapend marktdorp om te vormen tot een moderne, leefbare industriestad, heeft er toe geleid dat verschillende architecten en stedenbouwkundigen werden benaderd om hun visie op dit gebied te geven. Architect Jos Klijnen uit Den Haag werd aangesteld om samen met architect Peutz en burgemeester Van Grunsven een ontwerp te maken voor nieuw stedenbouwkundig plan. Uitbreiding van het oude stadscentrum moest ervoor zorgen dat de enorme groei en aantrekkingskracht van de regio kon worden opgevangen. Belangrijk onderdeel binnen deze stadsuitbreiding was een nieuw plein ten zuiden van het oude stadscentrum. Het oude raadhuis zou worden vervangen door een nieuw modern raadhuis dat in zijn verschijningsvorm moest aansluiten op het moderne karakter van Heerlen. Het nieuwe Raadhuisplein zou door het prestigieuze raadhuis een meer stedelijk karakter moeten krijgen wat aansloot op de nieuwe visie van de stad. Architect Frits Peutz – die bekend was als lokaal architect – werd als vanzelfsprekend aangesteld om het nieuwe raadhuis te ontwerpen. Het gebouw werd opgeleverd in twee fasen tussen 1936 tot 1942. De eerste fase bestaat uit het representatieve deel wat georiënteerd is op het nieuwe Raadhuisplein. Na de
Bronnen Van Geest, J. (1987). Heerlen Architectuur en Stedebouw 1850-1940. Zwolle: Waanders Uitgevers 2 Arets, W. van den Bergh, W. Graatsma, W. (1981). F.P.J. Peutz Architekt 1916 1966. Eindhoven 3 Umberto Barbieri , S. (2000). Honderd jaar Nederlandse architectuur 1901 – 2000. Nijmegen: Uitgeverij Sun 1
sloop van het oude raadhuis aan de Geleenstraat ontstond er ruimte voor de tweede fase van het gebouw, dit bestaat uit het administratieve deel wat zich richt op de Geleenstraat. Peutz ontwierp een strak en sober gebouw dat een duidelijk front maakt richting het nieuwe Raadhuisplein. Het abstract ogende gebouw werd direct na oplevering onderwerp van discussie. Vooral uit de hoek van de traditionalisten kreeg het gebouw veel kritiek, men zou zich vooral ergeren aan de asymmetrische plaatsing van de hoofdentree en ramen. Peutz wist door middel van het raadhuis – maar ook met andere bijzondere projecten als het Glaspaleis (1932) – Heerlen op de kaart te zetten als moderne architectuurstad.
BASISTEKENINGEN
Ruimtenummering 1 Hall / Entree 2 Representatieve hall 3 Secretaris 4 Voorkamer 5 Burgemeester 6 Vergaderzaal 7 Wethouder 8 Wachtruimte 9 Chef 10 Onderwijs 11 Eerste afdeling 12 Sociale zaken 13 FinanciĂŤn 14 Belasting 15 Publieke hal 16 Onbenoemd 17 Bevolking 18 Ontvanger 19 Burgerlijke stand 20 Portier 21 Garage 22 Archivaris 23 Schuilkelder 24 Registratuur 25 Typekamer 26 Archief 27 Wachtkamer B&W 28 Raadzaal 29 Garderobe 30 Keuken / Buffet 31 Trouwzaal
10
Heerlen
32 Vergaderzaal 33 Directeur publieke werken 34 Correspondentie 35 Wachtkamer 36 Inspectie financiĂŤn 37 Boekhouding 38 Publieke tribune 39 Berging 40 Architectenkamer 41 Archief tekenkamer 42 Tekenkamer 43 Kadaster 44 Materieel kamer 45 Kantoor 46 Bibliotheek 47 Opzichter 48 Bouw en woningtoezicht 49 Adjunct directeur 50 Tentoonstelling 51 Toiletten
1 2
5
10
20 meter
N
Situatie 1931 1:10000
Basistekeningen
11
N 10
Situatie 1:2000
12
Heerlen
20
50
100 meter
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Basistekeningen
13
Verdieping 3 1:500
Verdieping 2 1:500
14
Heerlen
Dak 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Verdieping 4 1:500
Basistekeningen
15
16
Zuidgevel 1:500
Westgevel 1:500
Noordgevel 1:500
Oostgevel 1:500
Heerlen
1 2
5
10
20 meter
N
Doorsnede A-A’ 1:500
Basistekeningen
17
STADSNIVEAU
CONTEXT
De vele loze koloniĂŤn zorgden ervoor dat de gemeente Heerlen omstreeks 1930 gekenmerkt werd door een versnipperd landschap. Afgezien van de kern waren huizen verspreid over het gehele oppervlak van de gemeente, waarin gebieden met bos en groen veelvuldig aanwezig waren. Een nieuw stedenbouwkundig plan moest er voor zorgen dat het versnipperde karakter werd getransformeerd tot een samenhangend geheel. Centraal binnen dit plan stond de uitbreiding van het stadscentrum waarmee de sterke groei en toenemende aantrekkingskracht van de gemeente opgevangen moest zien te worden.
Stadhuis Kerkelijke instanties Andere overheidsinstanties Internationale instanties Overige bebouwing Water
18
Heerlen
N 50
100
200
500 meter
Situatie 1:10000
Context
19
MORFOLOGIE
CONTEXT
De morfologie kenmerkt zich door een grote mate van lint- en blokbebouwing. Het raadhuis vormt hierin een duidelijke uitzondering. Het gebouw staat op zichzelf en is ook door zijn korrelgrootte een uitzondering.
Analyse
20
Heerlen
Gebouwen
Infrastructuur
N
Context
21
PROFIELDOORSNEDE
CONTEXT
In profieldoorsnede is duidelijk te zien hoe in het ontwerp van het gebouw is omgegaan met het hoogteverschil tussen het Raadhuisplein en Geleenstraat. Het representatieve- en administratieve deel hebben hierdoor een eigen entree wat aansluit op het maaiveld. Aan de kant van het Raashuisplein vormen het raadhuis, de Hema (aanzicht) en de bestaande huizen de grenzen van het nieuwe plein. Door de aanwezigheid van dit prestigieuze raadhuis en grote winkelketens vormt dit een belangrijk plein binnen de uitbreiding van het oude stadshart. Opvallend is de korrelgrootte van dit gebouw, die in de context van voornamelijk kleinschalige bebouwing een prominente plek inneemt.
Positie profieldoorsnede 1:10000
Aanzicht Snede
22
Heerlen
10
20
50
100 meter
Profieldoorsnede 1:1000
Context
23
TOEGANG
CONTEXT
Het gebouw kan door het publiek worden betreden via de twee kopgevels die beide aansluiten op een plein. Het apart functioneren van de twee hoofdonderdelen (representatieve- en administratieve functies) wordt hierdoor versterkt. Voor burgerzaken kan men het gebouw bereiken via het kleine plein aan de Geleenstraat. Representatieve functies en hoofdentree van het raadhuis zijn ontsloten aan het grotere Raadhuisplein. Er is dus een duidelijk relatie tussen het belang van hoofdfuncties en de wijze waarop het gebouw betreden wordt.
Secundaire toegang Primaire toegang
24
Heerlen
N 10
20
50
100 meter
Situatie 1:2000
Context
25
NOLLI
CONTEXT
De Nolli kaart geeft het publieke domein weer in en rondom het raadhuis. Er valt aan deze kaart duidelijk af te lezen dat gebouwen als het raadhuis en diverse kerken zich manifesteren als openbare gebouwen aan publieke pleinen en bieden hierdoor de burgers een plek om samen te komen.
Openbaar Privaat
26
Heerlen
N 10
20
50
100 meter
Situatie 1:2000
Context
27
TYPE RUIMTE
CONTEXT
Het raadhuis van Heerlen ligt ingeklemd tussen twee pleinen die in uitstraling aanzienlijk van elkaar verschillen. Aan de Geleenstraat is het nieuwe raadhuis een aantal meter achter de rooilijn geplaatst, waardoor er een klein en intiem plein ontstaat aan de noordzijde van het gebouw. Aan de zuidzijde vormt het grotere Raadhuisplein de toegang tot de representatieve functies van het raadhuis. Er is een duidelijk verschil waar te nemen in het publieke domein rondom het raadhuis. Van klein en intiem rondom het administratieve deel van het gebouw tot grootst en stedelijk van allure aan het representatieve deel. De tweedeling van hoofdfuncties wordt hierdoor nogmaals onderstreept.
Plein Binnenplaats Straat
28
Heerlen
N 10
20
50
100 meter
Situatie 1:2000
Context
29
VOLUME
EXTERIEUR
Het hoofdvolume is opgebouwd uit een rechthoekig blok waarin belangrijke functies duidelijk te onderscheiden zijn. Raadzaal en burgemeesterskamer hebben door vorm en verhouding tot het hoofdvolume een bijzondere plek binnen het ontwerp en geven daardoor aan belangrijke functies te zijn. Daarnaast is het verhoogde volume aan het Raadhuisplein een duidelijk front richting het plein. Dit blok wordt verbijzonderd door de uitstekende zuilen en het uitkragende balkon. Hoewel het gebouw is opgebouwd uit twee afzonderlijk van elkaar functionerende onderdelen – representatieve en administratieve deel – is er in de hoofdmassa op het eerste gezicht geen duidelijke scheiding te ontdekken. Het zijn uitingen van vorm en verhouding van de belangrijke functies die de functionele opzet van het gebouw verduidelijken.
30
Heerlen
2 4
10
20
40 meter
Isometrie 1:1000
Exterieur
31
TOEGANG
EXTERIEUR
Hoewel het gebouw aan alle vier de zijden kan worden betreden is een duidelijke verschil waar te nemen in de hiĂŤrarchie van de entrees. Aan de kopgevels bevinden zich entrees voor het publiek, de hoofdentree bevindt zich aan de zijde van het Raadhuisplein en wordt benadrukt door een lijst van een afwijkend materiaal en de aanwezigheid van een boven hangend balkon. De twee entrees aan de langszijde zijn aan het zicht onttrokken door ze verdiept in de gevel te plaatsen, ze hebben geen directe relatie met de straat, waardoor publiek niet wordt uitgenodigd om deze entrees, die zijn bedoeld voor medewerkers, te gebruiken.
Secundaire toegang Primaire toegang
32
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Exterieur
33
DREMPEL
EXTERIEUR
De overgang tussen buiten en binnen voor het publiek vindt aan de beide kopgevels plaats door middel van deuren. Toch is er een wezenlijk verschil tussen de beide publieke entrees. Bij de representatieve entree zorgt de aanwezigheid van een balkon en de afwijkende materialisatie van de lijst rondom de entree ervoor dat het een duidelijke toegang is tot het gebouw, waarin de deur een harde barrière vormt tussen straat en de voorhal. De entree van het administratieve deel aan de Geleenstraat is op een andere wijze ontworpen en wordt hierdoor ook anders ervaren. Aan deze zijde zijn twee entrees die zonder deur in verbinding staan met de achterliggende hal. Vanuit deze hal kan die publieke hal worden betreden door middel van twee draaideuren. De bezoeker hoeft dus geen handeling te verrichten om de eerste hal te betreden, een lichte drempel. Vervolgens moet de bezoeker door een draaideur om de publieke hal te bereiken. Afgezien van deze hoofdentrees heeft het gebouw aan de twee langszijde entrees voor het personeel. Doordat deze uit het zicht en niet aan de straat gelegen zijn vormen zowel de entrees op zich als de benadering ervan harde barrières. Bezoekers worden hierdoor niet op het idee gebracht deze entrees te gebruiken.
Zachte overgang Harde overgang
34
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Exterieur
35
GEVELCOMPOSITIE - TRANSPARANTIE
EXTERIEUR
Het gebouw kent een grote variatie in gevelopeningen welke een afspiegeling zijn van de achterliggende functie. Er is duidelijk verschil waarneembaar tussen het deel waar “bijzondere ruimtes� zich bevinden, het representatieve deel en het deel waar voornamelijk kantoorfuncties zijn ondergebracht, het administratieve deel. Dit uit zich door een grote mate van variatie in vorm, afmeting en neggemaat van de vensters in het representatieve deel, tot een meer geordend en repeterende rangschikking van raamopeningen in het administratieve deel. Een opvallende plek binnen het gevelbeeld is het grote venster aan de westgevel van het gebouw. Het voorziet de imposante trap en de centrale hal van natuurlijk licht. De raadzaal daarentegen kent geen gevelopeningen en heeft daarom naar buiten toe een zeer gesloten karakter, Peutz lijkt hiermee de indruk te wekken dat men van buitenaf niet mag zien wat er zich in raadzaal afspeelt.
Transparant
36
Heerlen
Zuidgevel 1:500
Westgevel 1:500
Noordgevel 1:500
Oostgevel 1:500
1 2
5
10
20 meter
Exterieur
37
GEVELCOMPOSITIE - REPETITIE
EXTERIEUR
Binnen de verschillende gevelaanzichten is een grote variatie in repeterende (raam)elementen te herkennen, zonder ĂŠĂŠn duidelijk hoofdelement. Zoals in de andere gevel analyses duidelijk naar vormen komt is ook hier de achterliggende functie een bepalende factor. De variatie van repeterende elementen is een resultante van de variatie van achterliggende functie.
Ramen Ramen Ramen Ramen
38
Heerlen
Zuidgevel 1:500
Westgevel 1:500
Noordgevel 1:500
Oostgevel 1:500
1 2
5
10
20 meter
Exterieur
39
GEVELCOMPOSITIE - RITME
EXTERIEUR
Hoewel alle gevels uit hetzelfde materiaal zijn opgetrokken zorgt de vlakverdeling van de travertin platen voor een duidelijk verschil in expressie, die wordt bepaald door de afmetingen van de travertin platen. Bij de kopgevels is er een onregelmatige verdeling waarbij zowel in hoogte als breedte wordt gevarieerd in de afmeting van de platen. Deze onregelmatige vlakverdeling staat in groot contrast met een streng horizontaal en verticaal ritme van de langszijde.
Variatie Primair ritme
40
Heerlen
Zuidgevel 1:500
Westgevel 1:500
Noordgevel 1:500
Oostgevel 1:500
1 2
5
10
20 meter
Exterieur
41
GEVELCOMPOSITIE - SYMMETRIE
EXTERIEUR
De moderne architectuuropvatting van Peutz komt tot uiting in de wijze waarop gevelcomposities van het Raadhuis zijn vormgegeven. Functionaliteit vormt een belangrijk thema, dit komt tot uiting in de wijze waarop gevelcomposities een resultaat is van de achterliggende functie. Symmetrie is in dit ontwerp niet leidend zoals dat in het verleden in classicistische architectuur wel het geval was. Er wordt echter wel een continue spel gespeeld met symmetrische en asymmetrische vlakken. Zo vormt de entreepartij een symmetrisch vlak – met de entree, het balkon en de naastliggende ramen – maar valt dit vlak binnen het complete gevelaanzicht net buiten het hart.
Symmetrie Symmetrie Uitzondering
42
Heerlen
Zuidgevel 1:500
Westgevel 1:500
Noordgevel 1:500
Oostgevel 1:500
1 2
5
10
20 meter
Exterieur
43
MATERIALISATIE GEVEL
EXTERIEUR
Het gebouw is bijna compleet opgetrokken uit travertin, voor enkele in het oog springende elementen zoals de omlijsting van entree, het balkon en classicistische zuilen is gekozen voor hardsteen. Door de keuze van een ander materiaal ontstaat er een nadruk op deze elementen. De entree met boven hangend balkon en de bijzondere zuilen vormen hierdoor in vormtaal en materialisatie uitzonderingen.
Travertin Glas Hardsteen Stuckwerk
44
Heerlen
Zuidgevel 1:500
Westgevel 1:500
Noordgevel 1:500
Oostgevel 1:500
1 2
5
10
20 meter
Exterieur
45
ORNAMENTEN
EXTERIEUR
Hoewel de eerdere schetsontwerpen van Peutz een classicistische stijl vertonen, is het uiteindelijke ontwerp een sober en zakelijk gebouw. Enkel de zuilen aan de westzijde van het gebouw hebben rechtstreekse verwijzing naar de classicistische stijl. Juist doordat dit de enige ornamenten zijn, contrasteren ze sterk met de rest van het sobere en zakelijke gebouw en nemen daardoor een bijzondere plek in binnen het ontwerp. Peutz is een architect met interesse in context en historie en citeert met deze elementen letterlijk de Romeinse architectuur, waarmee hij refereert naar de grondleggers van de stad. Naast deze ornamenten heeft Peutz het meest zuidelijke blok voorzien van een subtiele verfraaiing aan de dakrand. Door deze rand naar boven toe wijd uit te laten lopen ontstaat er een bijzondere afsluiting van dit hoofdvolume, waardoor dit volume – in combinatie met de zuilen – een extra nadruk krijgt.
Aanzichten 1:100
Isometrie 1:100
Functionele verfraaiing Ornament
46
Heerlen
Zuidgevel 1:500
Westgevel 1:500
Noordgevel 1:500
Oostgevel 1:500
1 2
5
10
20 meter
Exterieur
47
ONDERDELEN VAN HET STADHUIS
EXTERIEUR
Het raadhuis van Heerlen valt – door het ontbreken van traditionele stadhuisonderdelen – niet onder typische stadhuis architectuur. Waar in het verleden functionele onderdelen als klokkentoren en (bordes)trappen werden ingezet in het ontwerp van het stadhuis, zijn enkel een balkon en vlaggenmasten terug te vinden in dit ontwerp.
Trap Toren Bordes Vlaggenmast Balkon Klok
48
Heerlen
Zuidgevel 1:500
Westgevel 1:500
Noordgevel 1:500
Oostgevel 1:500
1 2
5
10
20 meter
Exterieur
49
ROUTING
INTERIEUR
Ook in de verkeersstromen is er een duidelijk onderscheid tussen het representatieve- en administratieve gedeelte. Dit onderscheid is voornamelijk terug te zien in de routing die door het publiek gemaakt kan worden. Hoewel de twee hoofdelen onderlinge verbonden zijn, vormt die verbinding geen onderdeel van de routing voor het publiek. Enkel medewerkers kunnen deze overgang maken. Bezoekers van burgerzaken worden hierdoor letterlijk weggehouden van de afdeling waar besluitvorming plaats vindt. Het apart functioneren van de twee hoofdonderdelen wordt hierdoor versterkt. Een bijzondere routing is weggelegd voor de trouwceremonie, deze loopt vanaf de trouwzaal op de eerste verdieping via de indrukwekkende trap naar de publieke hal op de begane grond.
Medewerker Bezoeker Trouwen
50
Heerlen
Isometrische plattegronden
Interieur
51
FUNCTIE VAN DE RUIMTE
INTERIEUR
In de rangschikking van functies valt te concluderen dat ook hier een duidelijke tweedeling bestaat in het gebouw, die overigens wel sterke overeenkomsten hebben. Zowel het representatieve als het administratieve deel zijn op maaiveld niveau opgebouwd uit een publieke hal die omringd worden door stroken van werkruimtes of bijeenkomstfuncties. In het administratieve deel wordt deze rangschikking naar boven toe verder doorgezet. In het representatieve deel is een grotere variatie aan ruimtes, wat een direct gevolg is van de variatie aan functies in dit bouwdeel. Op de begane grond van het representatieve deel zijn in beide delen centrale hallen die – ondanks dat ze overdekt zijn – sterke verwanten tonen met een binnenplaats. In beide gevallen draagt de wijze waarop daglicht de vertrekken belicht (daklicht en venster) bij aan het gevoel van een open binnenplaats. De strook die de twee hoofd bouwdelen van elkaar scheidt wordt voornamelijk gevormd door facilitaire ruimtes. Een strook die geen direct daglicht krijgt er daardoor ongeschikt als verblijfsruimte. Er kan geconcludeerd worden dat afzonderlijk functionerende delen een vergelijkbare opzet hebben, een opzet waarbij verblijfruimtes langs de gevel rondom een centrale hal gegroepeerd zijn.
Externe functie Werkruimte Bijeenkomstruimte Ceremoniële ruimte Ontvangstruimte Facilitaire ruimte
52
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Interieur
53
ONDERDELEN VAN HET STADHUIS
INTERIEUR
Uit de rangschikking van ruimtes valt te concluderen dat er een duidelijk scheiding is tussen de functies die aan het dagelijks bestuur gekoppeld zijn en de overige, administratieve functies. Deze representatieve functies – functies die kenmerkend zijn voor het stadhuis – zijn gebundeld in het zuidelijk deel van het gebouw en hebben hierdoor een duidelijk oriëntatie op het Raadhuisplein, het nieuwe stadsplein. De overige “minder belangrijke” functies bevinden zich in het administratieve deel wat vanaf het Raadhuisplein gezien de achterzijde is. Oriëntatie van de belangrijkste stadhuisfuncties richting het plein was een belangrijk uitgangspunt om het gebouw als stadhuis te manifesteren aan het nieuwe Raadhuisplein.
Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal Raadzaal Publieke zaal Bestuurskamer
54
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Interieur
55
DREMPEL TUSSEN RUIMTES
INTERIEUR
Ruimtes in het gebouw worden in de meeste gevallen van elkaar gescheiden door deuren, er is dus een handeling nodig voordat de meeste ruimtes betreden kunnen worden. Een handeling die wordt ervaren als een harde drempel. Uitzondering is de wijze waarop de publieke hal op de begane grond in verbinding staat met de eerste verdieping. De brede trap die omhoog stijgt richting het grote venster in de gevel maakt van deze verbinding een vloeiende beweging die als zachte overgang wordt ervaren. Bezoekers worden uitgenodigd op de eerste verdieping, waar de raadzaal en burgerzaal zich bevinden. Naast harde en zachte overgangen tussen ruimtes, is er in de ruimtelijke opzet van het hoofdvolume een duidelijke barrière te constateren tussen de twee afzonderlijk functionerende bouwdelen. Een strook van voornamelijk facilitaire ruimtes zorgt voor een duidelijke grens tussen representatieve- en administratieve ruimtes, die enkel door één deur met elkaar verbonden worden. Een opvallende oplossing, die het vermengen van hoofdfuncties tegengaat.
Zachte drempel Harde drempel
56
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Interieur
57
REPETITIE
INTERIEUR
In de rangschikking van ruimtes is geen duidelijk repetitie te ontdekken, hiervoor is er een te grote variatie in de afmetingen van ruimtes.
58
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Interieur
59
RITME
INTERIEUR
In de rangschikking van ruimtes is geen duidelijk ritme te ontdekken, ook hier is er een te grote variatie aan ruimtes.
Secundair ritme Primair ritme Uitzondering
60
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Interieur
61
SYMMETRIE
INTERIEUR
Zoals in de analyse van de gevelaanzichten al naar voren kwam is geen strenge symmetrie in de totale gevel compositie. De gevel is een representatie van de achterliggende functies en uit zich daarom in de verschillende aanzichten op verschillende wijze. Hoewel de achterliggende ruimtes niet altijd exact symmetrisch zijn, staat het hart van de publieke hallen in lijn met de het hart van de betreffende entreepartij. In de kopgevel van het administratieve deel is dit exact in het midden, terwijl dit bij het representatieve deel resulteert in een entree die net uit het midden ligt. Programma bepaald het gevelbeeld. Haaks op deze symmetrie as staat de entree van de burgemeester, de raadzaal en de tien meter brede trap. Door het in ĂŠĂŠn lijn leggen van deze onderdelen wordt het belang van deze ruimtes en de verhouding tot elkaar versterkt.
Secundaire symmetrie Primaire symmetrie Uitzondering
62
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Interieur
63
MATERIALISATIE
INTERIEUR
Het interieur van de representatieve hal kenmerkt zich door donkergrijze gepolijste marmeren tegels met wit gestucte wanden en plafonds die naadloos overlopen in de voor Peutz zo herkenbare paddenstoel kolommen. De prominent aanwezige trap heeft net als de vloer een afwerking van grijs en zwart marmer. De combinatie van het glimmende marmer en de witte wanden, kolommen en plafond geven de hal een moderne en statige uitstraling. Een uitstraling die door de materialisatie in het administratieve deel veel minder uitgesproken is. Ook hier vormt witte stucwerk de basis voor wanden, kolommen en plafonds maar is er voor de vloerafwerking gekozen voor een minder uitgesproken materiaal dan het gepolijste marmer in de representatieve hal. Zo is ook in de materialisatie van de twee afzonderlijke bouwdelen een duidelijke hiĂŤrarchie te ontdekken in belangrijkheid van de functies.
Gepolijst marmer Vloerbedekking Parketvloer
Wit stucwerk
64
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Interieur
65
Verdieping 1 1:500
Gepolijst marmer Vloerbedekking Parketvloer Materiaal Begane grond 1:500
66
Heerlen
Wit stucwerk
1 2
5
10
20 meter
Doorsnede A-A’ 1:500
Interieur
67
DOMEINEN
INTERIEUR
Een analyse van publieke- en privé domeinen verduidelijkt de opbouw van de twee afzonderlijk functionerende bouwdelen. Publieke of semipublieke ruimtes staan centraal binnen beide bouwdelen en worden omringt door ruimtes die privé of semi private zijn. Bezoekers komen op een centrale plek binnen en hebben direct een duidelijk overzicht van de omringende ruimtes. Een ordeningsprincipe dat een duidelijke structuur heeft en wat de leesbaarheid van functies ten goede komt. De verbinding tussen deze twee bouwdelen is rood en daarmee semi privé. Zoals al eerder aangegeven wordt hiermee de connectie tussen het representatieve en administratieve deel voor het publiek ontnomen.
Publieke ruimte Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Private ruimte
68
Heerlen
Verdieping 1 1:500
1 2
5
10
20 meter
N
Begane grond 1:500
Interieur
69
Verdieping 3 1:500
Publieke ruimte Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Verdieping 2 1:500
70
Heerlen
Private ruimte
1 2
5
10
20 meter
Verdieping 4 1:500
Interieur
71
RAADZAAL
INTERIEUR
Het interieur van deze raadzaal dateert uit 1955 en kenmerkt zich door een symmetrische opstelling die haaks op de hoofdentree van de raadzaal staat. Het dagelijks bestuur richt zich hierdoor achtereenvolgens op de raad, journalisten en de bovenliggende publieke tribune. Een opstelling die in de loop der jaren veranderd is tot een opstelling die een kwartslag gedraaid is waardoor het hart van de hoofdentree in lijn ligt met de ovaalvormige opstelling.
Verdieping 3 1:1000
Verdieping 2 1:1000
Spreekgestoelte Raadsleden Wethouders Burgemeester Ondersteunend personeel Publiek / Pers
72
Heerlen
Verdieping 2 1:200
Verdieping 3 1:200
Doorsnede A-A’ 1:200
1
2
5
10 meter
Interieur
73
CONCLUSIE - SCHEIDING VAN HOOFDFUNCTIES
HEERLEN
Eén van de opvallendste conclusies is dat – ondanks het uiterlijk het niet doet vermoeden – het gebouw opgebouwd is uit twee afzonderlijk van elkaar functionerende bouwdelen. Dit komt in de analyse duidelijk naar voren in de lagen; entree, drempels tussen ruimtes, functies van ruimtes en domeinen. Het verschil in oriëntatie, de verschillende entrees op verschillende niveaus en het ontbreken van een duidelijke interne verbinding, maken dat deze representatieve- en administratieve functies letterlijk los van elkaar functioneren.
Scheiding Representatieve functies Administratieve functies
74
Heerlen
1 2
5
10
20 meter
Conclusie tekening 1
Conclusie
75
CONCLUSIE - ORDENINGS PRINCIPE
HEERLEN
Ondanks de scheiding van hoofdfuncties kennen de twee delen van het gebouw een eenduidig ordeningsprincipe dat opgebouwd is uit een centrale, (semi) openbare ruimte van waaruit de omliggende ruimtes bereikt kunnen worden. Een verwijzing naar oude binnenplaatsen is hiermee snel gemaakt en wordt versterkt door de toetreding van daglicht in deze centrale ruimtes.
Daglicht toetreding Representatieve functies
76
Heerlen
1 2
5
10
20 meter
Conclusie tekening 2
Conclusie
77
CONCLUSIE - HOOFDVOLUMES
HEERLEN
Hoewel er in gevelaanzichten op het eerste gezicht geen duidelijke scheiding is, bevestigt een grondige analyse van de gevelcompositie deze tweedeling. Voornamelijk het ritme en variatie van raampartijen – die letterlijk voortvloeien vanuit de achterliggende functies – verduidelijken de hoofdopzet van het gebouw. Daarnaast verwijzen de uitzonderingen in het volume naar de plaatsing van belangrijke functies zoals raadzaal en burgemeesterskamer, ook hiermee wordt het onderscheid tussen het representatieve- en administratieve deel verduidelijkt. Het administratieve kenmerkt zich door één hoofdvolume met weinig variatie terwijl er in het volume ven het representatieve deel juist gevarieerd wordt met verschillende massa’s.
Representatieve functies Administratieve functies
78
Heerlen
1 2
5
10
20 meter
Conclusie tekening 3
Conclusie
79
ARNHEM
81
ARNHEM, 1964
Rick Melchers
In 1539 kocht Maarten van Rossum het woonhuis aan de Koningstraat 38 te Arnhem. Vier jaar later liet hij het huis verbouwen en kreeg het zijn officiële naam: Huis van Maarten van Rossum. Tijdens deze verbouwing werd de kenmerkende vroegrenaissancistische gevel aangebracht. Na de dood van Maarten van Rossum is het huis in vele handen geweest totdat de gemeente Arnhem het pand in 1828 aankocht. De gemeente kocht dit pand omdat het bestaande stadhuis op de markt in vervallen toestand verkeerde. Na een flinke verbouwing en versobering van de gevel werd het pand in 1830 in gebruik genomen als stadhuis. Aan het eind van de negentiende eeuw vond er wederom een restauratie plaats aan het gebouw, ditmaal werd de historische stijl van het pand hersteld. Het Huis van Maarten van Rossum heeft in de loop der jaren een bijnaam gekregen door de vele ornamenten welke zich op de gevel bevinden, namelijk het Duivelshuis. De stadhuis dankt deze naam aan de saters die zich op de gevel bevinden. Een sater is een wezen met het onderlichaam van een bok en het bovenlichaam van een mens, een ander woord voor duivel. Aan het begin van de twintigste eeuw werd het stadhuis te klein voor Arnhem en diende er wederom een uitbreiding te komen. Gedurende de Tweede Wereldoorlog ging het achtergebouw in vlammen op en liep het duivelshuis flinke schade op. Voor het nieuwe stadhuis werd een prijsvraag uitgeschreven in 1953. Uiteindelijk werd in 1959 het ontwerp “Spazio” tot winnaar verkozen, dit ontwerp werd gemaakt door J.J. Konijnenburg, oud leerling van Gerrit Rietveld.
Bronnen Stadhuis Arnhem. http://www.arneym.nl/. Bezocht op 14 april 2014 2 Duivelshuis. http://www.arneym.nl/. Bezocht op 14 april 2014 1
Het nieuwe stadhuis is rondom een binnenplaats gebouwd, Spazio betekend tussenruimte. Deze tussenruimte slaat op de lege plaats tussen de Eusebiuskerk en de Walbargiskerk. De plek waar het nieuwe stadhuis zou worden gebouwd. De straat dient ongemerkt over te gaan in de binnenplaats. Daarnaast diende de binnenplaats weer ongemerkt door te gaan in de richting van de grote hal. Dit moest de vrije communicatie tussen burger en overheid weerspiegelen.
Situatie 1968 1:10000
84
Arnhem
50
100
200
500 meter
N 10
20
50
100 meter
Situatie 1:2000
Basistekeningen
85
BASISTEKENINGEN
1 Garderobe 2 Toiletten 3 Werkkast 4 Portaal 5 Kleedruimte 6 Archief 7 Technische ruimte 8 Kluis 9 Berging/Provisie 10 Parkeren 11 Werkplaats 12 Ontvangst goederen 13 Bode 14 Spreekkamer 15 Entree 16 Kantoor 17 Ondertrouw kantoor 18 Gang/wachtruimte 19 Balie burgerzaken 20 Burgerzaal 21 Receptie 22 Trouwzaal 23 Entree trouwen
86
Arnhem
24 Schepenenzaal 25 Dienstruimte 26 Antichambre 27 Bibliotheek 28 Dienstkeuken 29 Ontvangstruimte 30 Rookruimte 31 Tribune 32 Raadszaal 33 Loggia 34 Leeskamer 35 Wethouder 36 Secretariaat 37 Vergaderzaal 38 Kabinet 39 Burgemeesterskamer 40 Zolder 41 Kantine 42 Gang 43 Bestuurskamer 44 Onbekend
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping -1 1:500
Basistekeningen
87
Begane grond 1:500
88
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Basistekeningen
89
Verdieping 2 1:500
90
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 3 1:500
Basistekeningen
91
Dakaanzicht 1:500
92
Arnhem
Noordgevel
Zuidgevel
Oostgevel
Westgevel
1 2
5
10
20 meter
Aanzichten 1:500
Basistekeningen
93
94
Arnhem
1 2
5
10
20 meter
Doorsnede 1:500
Basistekeningen
95
STADSNIVEAU
CONTEXT
Voor zover bekend duikt de naam Arnhem, destijds Arneym, voor het eerst op in 893. In 1227 wordt er gesproken over de nederzetting Arnhem. In deze periode was Arnhem niet meer dan een klein dorpje. De bewoners van Arnhem hielden zich voornamelijk bezig met akkerbouw en veeteelt. Opvallend aan het ontstaan van Arnhem is dat dit niet gebeurde rondom de rivier de Rijn, maar langs de Sint-Jans beek. Deze beek voorzag de bewoners, het vee en akker van het benodigde water. In 1817 werd Arnhem de hoofdstad van de provincie Gelderland. Het gouvernementsgebouw kreeg zijn plaats aan de markt. Sinds deze tijd is dit het bestuurskwartier van Arnhem. Ook na de grote verwoestingen van de Tweede Wereldoorlog zijn alle belangrijke bestuurlijke functies rondom de markt gebleven. Daarnaast bevinden zich ook diverse kerken rondom het stadhuis. Hierdoor is dit een bijzondere plaats in de stad waar veel dingen samenkomen. Door de grote groei van Arnhem is men uiteindelijk de stad ook gaan uitbreiden ten zuiden van de Rijn en is het stadhuis meer in het midden van Arnhem komen te liggen. Vroeger lag het aan de zuidgrens van de stad.
Stadhuis Kerkelijke instanties Andere overheidsinstanties Internationale instanties Overige bebouwing Water
96
Arnhem
N 50
100
200
500 meter
Stedelijke context Arnhem 1:10000
Context
97
MORFOLOGIE
CONTEXT
Door middel van deze vijf morfologische kaarten wordt de stedelijkheid van de ruimte rondom het stadhuis weergegeven. Opvallend hierbij is dat er veel grote bouwblokken zijn en dat er weinig groen aanwezig is in het centrum. Is er groen aanwezig, dan betreffen dit alleen bomen. Alleen bij de brug over de Rijn is wat meer groen te zien, dit is een groene ader rond het centrum van Arnhem. Daarnaast valt het op dat er diverse open ruimtes zijn rondom het stadhuis en de kerk, het kerkplein en de markt.
Analyse
98
Arnhem
Gebouwen
Infrastructuur
Groen
Water
Kavels
N 10
20
50
100 meter
Morfologie 1:8000
Context
99
PROFIELDOORSNEDE
CONTEXT
Het nieuwe stadhuis van Arnhem werd gebouwd tussen twee kerken in, de Eusebiuskerk en Walburgiskerk. De architect wilde niet dat het nieuwe stadhuis deze twee kerken zou domineren en heeft vanwege dat feit het stadhuis beperkt tot slechts vier bouwlagen. Alle gebouwen in de oude binnenstad van Arnhem hebben een beperkte hoogte van ongeveer twaalf meter, met een paar uitzonderingen daar gelaten. De begane grond heeft hierbij altijd wel een hogere verdiepingshoogte dan de verdiepingen De Eusebiuskerk in Arnhem is zelfs op dit moment nog een beeldbepalend gebouw in het centrum van Arnhem. Alle gebouwen in Arnhem dienen lager te zijn dan deze kerk.
Aanzicht Snede
100
Arnhem
Noord-zuid
Oost-west
N 10
20
50
100 meter
Doorsnede 1:200
Context
101
TOEGANG
CONTEXT
De toegang tot het stadhuis heeft niet een specifieke route, de entree bevindt zich op de hoek van het gebouw, onder de loopbrug. Doordat een gedeelte van het stadhuis is opgetild ontstaat er als het ware een groot plein voor de ingang. Deze buitenruimte is als het ware geclaimd door het gebouw, de bestrating behoort tot het stadhuis en niet tot de omgeving. Je kunt je dus vrij over het “plein� beweging in de richting van de entree. Echter kan deze ruimte ook worden gebruikt als snelle route richting het centrum van Arnhem.
Primaire toegang
102
Arnhem
N 10
20
50
100 meter
Toegang 1:2000
Context
103
NOLLI
CONTEXT
Op de Nolli tekening is onderscheidt gemaakt tussen openbaar toegankelijke en private ruimte. In deze tekening worden alle private ruimte in het zwart en alle openbare ruimte in het wit aangegeven. Binnen deze openbare ruimte zijn ook de openbaar toegankelijke gebouwen opgenomen. In deze openbare gebouwen is te zien in hoeverre de begane grond van het gebouw vrij toegankelijk was. Zoals op de tekening te zien zijn de Eusebiuskerk, het stadhuis en de Walburgiskerk gedeeltelijk toegankelijk op de begane grond. Opvallend is dat rondom deze openbare gebouwen veel openbare buitenruimte aanwezig is. Via de entree van het stadhuis komt de bezoeker in een lange gang terecht waarin zich alle balies bevinden waar men zaken met de gemeente kan regelen. Aan het eind van deze gang bevindt zich aan de rechterzijde de grote hal. In deze zaal bevindt zich een grote trap, welke tevens als tribune kan dienen, welke leidt naar de eveneens openbare burgerzaal en raadszaal.
Openbaar Privaat
104
Arnhem
N 10
20
50
100 meter
Nolli-kaart 1:2000
Context
105
TYPE RUIMTE
CONTEXT
Voor deze analyse laag is onderscheid gemaakt tussen veel voorkomende typen van de onbebouwde ruimte. Het meest in het oog springend is de kleine hoeveelheid groen in de binnenstad, er enkel plaats voor een aantal bomen. Alle overheidsgebouwen beschikken over een binnenplaats, echter gaat de binnenplaats van het stadhuis op in zijn omgeving omdat deze niet volledig is afgesloten. Deze binnenplaats is dus niet direct te linken aan het gebouw zelf. Daarnaast bevinden zich ook een aantal pleinen rondom deze overheidsgebouwen, maar het merendeel bestaat uit straten.
Plein Tuin Binnenplaats Straat Groen
106
Arnhem
N 10
20
50
100 meter
Type ruimte 1:2000
Context
107
VOLUME
EXTERIEUR
In deze isometrische tekening is duidelijk te zien hoe het stadhuis is opgebouwd. Het stadhuis bestaat uit twee kantoorvleugels, waarbij in de noordelijke vleugel de meeste activiteit bevindt. In de zuidelijke vleugel bevinden zich de raadskamers. De twee vleugels worden verbonden door de burgerzaal, deze dient als “verbindend� element. Bij de zuidelijke kantoorvleugel gebeurd er op de koppen iets bijzonders. Aan de westzijde bevindt zich het Duivelshuis, dit gebouw steekt zich erg af van de nieuwbouw omdat het oude gedeelte rijkelijk is gedecoreerd. Aan de oostzijde zit er een accent op het gebouw omdat de raadszaal hier een uitkraging vormt.
108
Arnhem
1 2
5
10
20 meter
Isometrie
Exterieur
109
TOEGANG
EXTERIEUR
Het stadhuis valt op diverse manieren te betreden. Echter is er een hoofdingang welke door de bezoekers gebruikt dient te worden, daarnaast is er ook nog een belangrijke ingang speciaal voor het trouwen. Naast deze ingangen zijn er nog een aantal deuren welke eigenlijk nauwelijks worden gebruikt. In de kelder bevindt zich nog wel een belangrijke toegang voor het personeel, aangezien hier ook de parkeergarage van het stadhuis is gesitueerd. Opvallend is dat de deuren bij de burgerzaal, op dit moment, niet tot nauwelijks gebruikt worden. Terwijl deze glazenwand de drempel met de burger diende te verkleinen en de stad als het ware in het stadhuis door liep.
Secundaire toegang Primaire toegang
110
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping -1 1:500
Exterieur
111
Secundaire toegang Primaire toegang
112
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Exterieur
113
DREMPEL
EXTERIEUR
Voor de drempel bij exterieur zijn er twee definities: een harde en een zachte overgang. De harde overgangen vormen bij het stadhuis de deuren die naar binnenleiden. De zachte overgangen betreffen de hellingbaan naar de parkeergarage. Op de begane grond zorgt een trap met bordes een zachter overgang naar de harde drempel van een deur. Daarnaast gebeurd er bij het Duivelshuis iets bijzonders. De bogen en gewelven zorgen hier voor een zachte overgang, deze geven het gevoel dat je langzaam het gebouw betreedt.
Zachte overgang Harde overgang
114
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping -1 1:500
Exterieur
115
Zachte overgang Harde overgang
116
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Exterieur
117
GEVELCOMPOSITIE - TRANSPARANTIE
EXTERIEUR
Transparantie is een belangrijk aspect in de compositie van de gevel van een stadhuis. Voor veel burgers bepaald dit de mate van openheid van de overheid richting de burger. Het nieuwe gedeelte van het stadhuis vormt en sterk contrast met het oude Duivelshuis. Hoe gesloten het oude gedeelte oogt, zo open is de nieuwbouw. In het stadhuis is zoveel mogelijk glas toegepast om een open karakter te geven aan het stadhuis, de burger moest zich hier welkom voelen. De hoofdgevels van de diverse delen zijn veel in glas uitgevoerd, echter de zijgevels hiervan zijn, bijna, geheel gesloten. Hierdoor krijgt elke ruimte wel een duidelijke richting naar buiten toe.
Transparant
118
Arnhem
Noordgevel
Zuidgevel
Oostgevel
Westgevel
1 2
5
10
20 meter
Transparantie 1:500
Exterieur
119
GEVELCOMPOSITIE - REPETITIE
EXTERIEUR
De repetitie bevindt zich voornamelijk in de herhaling van diverse typen kozijnen. Het meest opvallende repeterende element is de kolom onder de raadzaal. Deze valt op door zijn bijzondere vorm en de veelvoud van deze kolommen naast elkaar. Ook de overige kolommen aan de zuidgevel vormen een duidelijke repetitie.
Repeterend element Repeterend element Repeterend element Repeterend element Repeterend element
120
Arnhem
Noordgevel
Zuidgevel
Oostgevel
Westgevel
1 2
5
10
20 meter
Repetitie 1:500
Exterieur
121
GEVELCOMPOSITIE - RITME
EXTERIEUR
In de gevelaanzichten is een duidelijk ritme te vinden, dit komt door het feit dat het stadhuis op een duidelijk stramien is gebouwd. Al is de maat niet in alle richtingen gelijk, de herkenning van het stramien is duidelijk aanwezig. Bij de noordgevel is het ritme ook goed te zien in de horizontale richting. De oostgevel bestaat uit een primair en secundair ritme. Het primaire ritme bevindt zich op de stramienmaat, het secundaire ritme zit hier precies tussen in. Deze zijn iets verschillend vanwege de breedte van de constructie op de stramienmaat.
Secundair ritme Primair ritme
122
Arnhem
Noordgevel
Zuidgevel
Oostgevel
Westgevel
1 2
5
10
20 meter
Ritme 1:500
Exterieur
123
GEVELCOMPOSITIE - SYMMETRIE
EXTERIEUR
De noordgevel is de enige gevel waarin geen duidelijke symmetrie aanwezig is. Bij de overige gevels is een groot deel van de gevel duidelijk symmetrisch, zoals de burgerzaal, raadszaal en de delen van het Duivelshuis. Het duivelshuis bestaat uit twee symmetrieĂŤn, het gedeelte dat iets uitkraagt is symmetrisch maar eveneens de normale gevel is symmetrisch.
Symmetrie Symmetrie Uitzondering
124
Arnhem
Noordgevel
Zuidgevel
Oostgevel
Westgevel
1 2
5
10
20 meter
Symmetrie 1:500
Exterieur
125
MATERIALISATIE GEVEL
EXTERIEUR
In deze analyse zijn alleen de vijf materialen geanalyseerd welke het meest voorkomen, namelijk: glas, beton, dakpannen, natuursteen (zandsteen, marmer) en baksteen. In de materialisatie is een duidelijk onderscheid tussen het oude en nieuwe gedeelte. Het Duivelshuis is opgetrokken in baksteen in combinatie met zandsteen. Daarbij heeft dit gedeelte van het stadhuis een pannendak. Het nieuwe stadhuis is gebouwd in beton waarop marmer is gelijmd. Voor de tijd dat het stadhuis werd gebouwd was dit een innovatie. De gelijmde marmeren platen hebben in de afgelopen jaren ook voor problemen gezorgd. Doordat diverse platen loslieten, omdat de lijm niet goed hechtte, ontstonden er gevaarlijke situaties en diende het stadhuis te worden gerenoveerd.
Glas Beton Dakpan Natuursteen Baksteen
126
Arnhem
Noordgevel
Zuidgevel
Oostgevel
Westgevel
1 2
5
10
20 meter
Materialisatie 1:500
Exterieur
127
ORNAMENTEN
EXTERIEUR
Het Duivelshuis bevat een duidelijke repetitie aan decoratieve ornamenten. Tevens zijn hier ook constructieve ornamenten aanwezig in de vorm van pilasters. Het nieuwe gedeelte heeft slechts een functionele verfraaiing ter plaatse van de kolommen van de raadszaal. Verder is het een strak en zakelijke nieuwbouw.
Functionele verfraaiing Ornament
128
Arnhem
Noordgevel
Zuidgevel
Oostgevel
Westgevel
1 2
5
10
20 meter
Ornamenten 1:500
Exterieur
129
ONDERDELEN VAN HET STADHUIS
EXTERIEUR
Er zijn een aantal belangrijke onderdelen bij een stadhuis welke vaak zijn te herkennen, dat zijn trap, toren, bordes, vlaggenmast, balkon en een klok. Veel traditionele kenmerken van een stadhuis zijn niet terug te vinden in het stadhuis van Arnhem. Het balkon is daarentegen wel duidelijk aanwezig bij de raadszaal. Daarnaast zit bij de ingang van het stadhuis een kleine trap met een bordes. Vlak voor het stadhuis aan de kant van de raadszaal bevinden zich drie vlaggenmasten. Deze staan net iets buiten de fontein aan de rechterzijde van de raadszaal.
Trap Toren Bordes Vlaggenmast Balkon Klok
130
Arnhem
Noordgevel
Zuidgevel
Oostgevel
Westgevel
1 2
5
10
20 meter
Onderdelen stadhuis 1:500
Exterieur
131
ROUTING
INTERIEUR
De route welke is weergegeven betreft de hoofdroute voor bezoeker, medewerker en de speciale route voor het trouwen. De medewerkers komen over het algemeen binnen via de parkeerkelder, hier kunnen zij hun auto of fiets stallen. Op de verdiepingen is een duidelijk verschil te zien tussen de route van de bezoeker en medewerker. De bezoeker kan zich eigenlijk alleen begeven in de noordvleugel en burgerzaal. Voor het trouwen is een aparte ingang, wanneer je binnenkomt kan je in een rechte lijn op de trouwzalen aflopen. Uit de routing blijkt dat de burger een flinke route moet afleggen om bij de raadszaal te komen, er leidt hier geen directe route naar toe.
Medewerker Bezoeker Trouwen
132
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping -1 1:500
Interieur
133
Medewerker Bezoeker Begane grond 1:500
134
Arnhem
Trouwen
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Interieur
135
Medewerker Bezoeker Verdieping 2 1:500
136
Arnhem
Trouwen
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 3 1:500
Interieur
137
FUNCTIE VAN DE RUIMTE
INTERIEUR
Het stadhuis kent vele functies, om hierin toch enige duidelijkheid te verschaffen is voor deze analyse gebruik gemaakt van de belangrijkste functies: werkruimte, bijeenkomstruimte, ceremoniële ruimte, ontvangstruimte en facilitaire ruimte. In de kelder bevindt zich een werkruimte midden in het gebouw, dit is de werkplaats van het ondersteunend personeel. Op de begane grond zitten de ceremoniële ruimten voor het trouwen en bevindt zich de burgerzaal, welke via de trap wordt verlengd naar de twee verdieping. Deze trap wordt tevens als tribune gebruikt bij voorstellingen. Uit deze analyse blijkt ook dat de burgemeester op een rustige plek zit in het Duivelshuis. Er zijn alleen een aantal kleine vergaderruimten in het Duivelshuis, de overige functies bevinden zich in het nieuwe gedeelte van het stadhuis. Hoe hoger je in het gebouw komt des te meer is het gebouw gericht op de werkruimtes van de medewerkers en minder op de bezoekers van het stadhuis.
Externe functie Werkruimte Bijeenkomstruimte Ceremoniële ruimte Ontvangstruimte Facilitaire ruimte
138
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping -1 1:500
Interieur
139
Externe functie Werkruimte Bijeenkomstruimte CeremoniĂŤle ruimte Ontvangstruimte Begane grond 1:500
140
Arnhem
Facilitaire ruimte
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Interieur
141
Externe functie Werkruimte Bijeenkomstruimte CeremoniĂŤle ruimte Ontvangstruimte Verdieping 2 1:500
142
Arnhem
Facilitaire ruimte
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 3 1:500
Interieur
143
ONDERDELEN VAN HET STADHUIS
INTERIEUR
Voor het interieur van het stadhuis zijn diverse kenmerkende ruimten welke in vrijwel elk stadhuis zijn te vinden: kamer voor wethouders, burgemeesterskamer, trouwzaal, raadszaal, publieke zaal en bestuurskamer. Opvallend is dat alle belangrijke kamers van burgemeester en wethouder zich bevinden in de zuidvleugel van het stadhuis. Deze kamers hebben een goede relatie met de raadszaal. Maar ook de publieke zaal, de burgerzaal ligt naast de raadszaal. Hiermee liggen alle kenmerkende functies van het stadhuis dus in het zuidelijk deel. Het noordelijk deel van het stadhuis is meer het uitvoerende gedeelte voor publieke zaken.
Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal Raadzaal Publieke zaal Bestuurskamer
144
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
145
Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal Raadzaal Publieke zaal Verdieping 1 1:500
146
Arnhem
Bestuurskamer
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 2 1:500
Interieur
147
DREMPEL TUSSEN RUIMTES
INTERIEUR
Voor drempels binnen het stadhuis wordt wederom onderscheid gemaakt tussen een harde en zachte drempel. Een harde drempel is een barrière zoals een deur. Een zachte drempel vormt een trap, je ziet wat erop volgt. De opvallendste zachte drempel is de trap in de burgerzaal, hij vormt een geleidelijke overgang naar de bovenverdieping, je kunt al vanaf beneden zien wat er boven gaande is. Daarnaast vormen de burgerbalies ook een zachte drempel. Het is een barrière waar je niet langs kunt, maar het is wel zichtbaar wat er achter deze drempel gaande is. Het trappenhuis in het Duivelshuis is wel een harde drempel. Dit komt doordat deze trap zich in een donkere hoek bevindt en het dus wat lastiger is om hier een goede oriëntatie te hebben.
Zachte drempel Harde drempel
148
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
149
Zachte drempel Verdieping 1 1:500
150
Arnhem
Harde drempel
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 2
Interieur
151
REPETITIE
INTERIEUR
De meest herkenbare repetitie zijn de kolommen van de burgerzaal en de raadszaal. Dit vanwege hun massa en de bijzondere vorm. Tevens de kolommen in de noordvleugel vormen een duidelijke repetitie en zijn opvallend door de combinatie van vier HEAprofielen tot een kolom. Op de verdieping is er ook een duidelijke herhaling zichtbaar van de werkkamers van de wethouders. Deze is met name in de plattegrond duidelijk zichtbaar en zal gevoelsmatig minder aanwezig zijn dan de kolommen.
Ruimte Kolom Kolom burgerzaal Kolom raadzaal
152
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
153
Ruimte Kolom Kolom burgerzaal Kolom raadzaal
154
Arnhem
1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Interieur
155
RITME
INTERIEUR
Het stadhuis is op een duidelijke stramienmaat gebouwd, alleen het Duivelshuis staat niet op een stramienmaat. In de plattegrond is hierin dan ook lastig een ritme te ontdekken. Met de stramienlijnen valt ook duidelijk te zien dat het stramien van de noordvleugel niet overeenstemt met het stramien van de zuidvleugel.
Secundair ritme Primair ritme Uitzondering
156
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
157
Secundair ritme Primair ritme Uitzondering
158
Arnhem
1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Interieur
159
SYMMETRIE
INTERIEUR
In het interieur van het stadhuis bevindt zich weinig symmetrie, welke duidelijk merkbaar is. De burgerzaal is de meest in het oog springende symmetrie, al heeft deze al wel weer gelijk een uitzondering omdat een helft iets breder is. Daarnaast zijn de trouwzalen ook symmetrisch. Op een iets ander niveau zijn de kamers van de wethouders ook symmetrisch, deze zijn onderling symmetrisch maar niet op zichzelf.
Secundaire symmetrie Primaire symmetrie Uitzondering
160
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
161
Secundaire symmetrie Primaire symmetrie Uitzondering
162
Arnhem
1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Interieur
163
MATERIALISATIE
INTERIEUR
Voor de materialisatie van het interieur is ervoor gekozen om de vijf meest voorkomende materialen weer te geven, welke ook met zekerheid vast zijn te stellen. In het grootste gedeelte van het stadhuis ligt linoleum op de vloeren, dit betreffen de werkvloeren en de binnenkomsthal van het stadhuis. De burgerzaal daarentegen is een stuk luxer uitgevoerd, hier is de vloer in natuursteen uitgevoerd. De ruimten waar belangrijk overleg plaats vindt, ligt vloerbedekking. Dit is ook om het geluid te dempen zodat er goede gesprekken gevoerd kunnen worden. Daarnaast is in het Duivelshuis een houtenvloer aanwezig in een aantal ruimten, wat karakteristiek is voor het oude gebouw.
Linoleum Natuursteen Vloerbedekking Keremische tegels Hout
164
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Interieur
165
DOMEINEN
INTERIEUR
In het stadhuis van Arnhem is een duidelijke scheiding zichtbaar tussen openbaar en privĂŠ toegankelijke ruimten. De noordvleugel is (semi-) openbaar terwijl de zuidvleugel eigenlijk geheel privĂŠ is. Hierdoor zie je ook direct hoe het stadhuis is ingedeeld, waar de burgerzaken zich afspelen en waar de wethouders zich bevinden. Tussen deze twee vleugels in bevindt zich de vrij toegankelijke burgerzaal. De wit gelaten ruimten betreffen diverse installatieruimten en schachten en zijn dus in principe voor niemand toegankelijk.
Publieke ruimte Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Private ruimte
166
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping -1 1:500
Interieur
167
Publieke ruimte Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Begane grond 1:500
168
Arnhem
Private ruimte
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Interieur
169
Publieke ruimte Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Verdieping 2 1:500
170
Arnhem
Private ruimte
N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 2 1:500
Interieur
171
RAADZAAL
INTERIEUR
De indeling van de raadszaal, zoals getekend, is op het moment van de opening van het stadhuis. In de huidige tijd heeft de raadszaal een hele andere indeling en heeft het meer een ronde opstelling. De burgemeester en wethouders zitten op een kleine verhoging om ze wat meer aanzien te geven. De raadsleden zitten hier omheen in een grote rechthoek. De pers en burgers zitten eigenlijk net buiten de raadszaal. De pers zit recht tegenover de burgemeester en wethouders, achter de raadsleden, de burger bevinden zich boven de pers op de tribune.
Verdieping 1 1:1000
Spreekgestoelte Raadsleden Wethouders Burgemeester Ondersteunend personeel Publiek / Pers
172
Arnhem
N 1
2
5
10 meter
Verdiepingen raadzaal
Interieur
173
Spreekgestoelte Raadsleden Wethouders Burgemeester Ondersteunend personeel Publiek / Pers
174
Arnhem
N 1 2
5
10
20 meter
Doorsnede 1:200
Interieur
175
BRONCKHORST
177
BRONCKHORST, 2009
Bas Kikkers
In 2005 zijn vijf kleine gemeenten in de Gelderse Achterhoek zijn samengevoegd en omgedoopt tot ĂŠĂŠn gemeente met de naam Bronckhorst. Deze bundelt veertig buurtschappen tot een van de grootste plattelandsgemeenten van Nederland. Voor de gemeente die uit ongeveer 40.000 inwoners bestaat ontwierp Atelier Pro een gemeentehuis dat de nieuwe bestuurlijke eenheid overtuigend en elegant symboliseert1. Een in het oog springend ontwerp wat midden in het unieke Gelderse landschap herrijst. De kenmerkende omgeving bood inspiratie voor de architectonische vorm van het gebouw. De lichte glooiing in het landschap, de beken die af wateren op de Oude en Gelderse IJssel en boomgroepen die het zicht begrenzen. Deze subtiele lijnen en vormen worden doorkruist met agrarische verkaveling welke juist hoekig is met geknikte rechte lijnen. Dorte Kristensen heeft op deze verschijningsvorm subtiel gereageerd met het ontwerp van het gemeentehuis. Op een puntvormige kavel tussen de Elderinkweg en een beekje nabij de doorgaande Rondweg langs het dorp Hengelo valt het gemeentehuis direct op. De ligging vlak buiten Hengelo versterkt de bestuurlijke eenheid vanwege de ongebondenheid en centrale ligging in de gemeente. De keuze van de locatie moet wel in ogenschouw worden genomen, aangezien de positionering boven op een enk is versterkt. De bestaande lichte glooiing is verhoogd en daardoor versterkt wat enige afbreuk doet aan de natuurlijkheid van de locatie. Het gebouw kenmerkt zich door twee vleugels waarin kantoorruimte zijn ondergebracht met daartussen de publieke ruimtes
in een verbinden volume. De bakstenen vleugels hebben hoge smalle ramen, waarmee de gewenste soberheid haar uitdrukking heeft gekregen. Door de luiken en de diepe negge van de ramen oogt het gebouw streng en sober, zeker wanneer deze luiken buiten werktijd gesloten zijn oogt het gebouw als een fort. Wat associaties op roept met de vele kastelen waar de Gelderse Achterhoek om bekend staat2. Echter is deze associatie alleen op die thematische laag te leggen want in materiaal gebruik staat het gebouw op zichzelf. De lichte baksteen komt nauwelijks voor in de omgeving en het ritme van de ramen is op elke plaats in de huid anders uitgewerkt. Daarin zijn de achterliggende ruimtes van belang en die zijn zo flexibel mogelijk gehouden. De vrije plattegronden waarin de verschillende domeinen hun vast positie hebben zorgen flexibele en functionele ruimtes. Welke te zien zijn vanaf de publieke hal op de begane grond waarin de ramen van de buiten gevel door lopen in de twee vleugels. Om zo de transparantie en openheid van de gemeente te versterken. De hal welke als verbindend element tussen beide vleugels is geplaatst zorgt voor overzicht en toegang tot alle publieke ruimtes. De raadzaal welke herkenbaar is in de gevel is eveneens duidelijk te zien in de publieke hal, door de verschuifbare panelen met glazen openingen daarin. De subtiliteit van de overgang naar verschillende ruimtes is groot, waardoor de bezoeker zonder begeleiding begrijpt waar hij moet zijn. Ruimtes waarvoor een afspraak benodigd is liggen niet direct
Bronnen
Atelier Pro (2010). Opgehaald van http://www.atelierpro.nl/nl/ projects/1/gemeentehuis-bronckhorst 2 de Vletter, M. (2010). Gemeentehuis Bronckhorst Hengelo. de Architect. 1
Afbeelding rechter pagina, Appelhof, P., 2010. Gemeentehuis Bronckhorst. (Atelier Pro).
in het zicht en hebben daardoor een lichte drempel bij het betreden. In de verdere analyse van het gebouw zullen alle aspecten worden uitgelicht welke het gebouw kunnen verduidelijk in zijn thematiek van autoriteit. Waarin vanuit een groot gezichtsveld steeds verder wordt ingezoomd om zo het gebouw tot in de details te begrijpen.
N 1 2
3.0.0
Situatie 2009 1:10000
Context - Basistekening 1:10000 180 Bronckhorst
GSEducationalVersion
5
10
500 meter
N 1 2
3.1.1
10
100 20 meter meter
Situatie 1:2000
Context - Basistekening 1:2000
GSEducationalVersion
5
Basistekeningen
181
BASISTEKENINGEN
Ruimtenummering Kelder 1 Fietsenstalling 2 Technische ruimte 3 Kluis 4 Voorruimte archief 5 Archief Begane grond 6 Publieke hal 7 Ontvangsbalie 8 Spreekkamer 9 Restaurant 10 Restaurant keuken 11 Trouwzaal 12 Sanitaire ruimte 13 Vergaderruimte 14 Politieke huiskamer 15 Politiepost 16 Werk domein 17 Archief kantoor 18 Bevoorrading 19 Koelcel 20 Bibliotheek 21 Overlegruimte 22 Individuele werkruimte 23 Onbekend
182
Bronckhorst
Verdieping 1 24 Werk domein 25 Wethouder 26 Burgemeester 27 Secretariaat van dagelijks bestuur 28 Opslag secretariaat 29 Sanitaire ruimte 30 Pantry 31 Individuele werkruimte 32 Overlegruimte 33 Telefonische ondersteuning 34 Bibliotheek 35 Server ruimte 36 Technische ruimte 37 Onbekend Verdieping 2 38 Werk domein 39 Sanitaire ruimte 40 Individuele werkruimte 41 Overlegruimte 42 Bibliotheek 43 Technische ruimte
B A
A
2
2
3
1
4
5
13
B
14
13
13
13 13
B
15
13
13
23
13
15
23 12 12
11
12
8
A
12
A
23 12
10
12
9
21 12
12
6
23 8
12
12
12 8
23
23
23 23
7 17
23
12
23 12
23
12
20
23
16
12
18 19
21
8 8
21
B
16
22 22
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Basistekeningen
183
26
B
25
25 25 25
27 31
28
24 31
37
31
32 33
30
29
31
24
29
A
A
29 29
29 29 29
36
29
35
31
34
29
31
29 29 29 24 29
34
32
31
32
41
B
31
24
40
31 31
B
38
32 31
40
40
31
40 41
42
40
40
42 39 39
A
39 39 39
43
38
B
39
GSEducationalVersion
Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
184
Bronckhorst
A
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Basistekeningen
185
Voorgevel 1:500
GSEducationalVersion
Zijgevel 1:500
186
Bronckhorst
Achtergevel 1:500
Zijgevel 1:500 GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Aanzichten GSEducationalVersion
Basistekeningen
187
STADSNIVEAU
CONTEXT
In deze analyse laag is goed zichtbaar dat het gemeentehuis vlak buiten het drop Hengelo is gesitueerd. Vanwege die gewilde ongebondenheid kan direct worden verklaard waarom het ver van andere belangrijke gebouwen in het dorpscentrum van Hengelo af ligt.
Stadhuis Kerkelijke instanties Andere overheidsinstanties Internationale instanties Overige bebouwing Water
188
Bronckhorst
3.0.1
Context - Bestuurslagen 1:10000
GSEducationalVersion
N 50
100
200
500 meter
Situatie 1:2000
Context
189
MORFOLOGIE
CONTEXT
De vormentaal van het gebouw komt voort vanuit het karakteristieke Gelderse landschap. Door het gebied uit elkaar te trekken in verschillende analyse lagen wordt het ontstaan van de vorm helder. Het gemeentehuis staat vrij in zijn omgeving wat goed zichtbaar wordt door de omringende bebouwing. Deze liggen op ruime afstand en gaan zo geen relatie aan met het gemeentehuis. Het glooiende landschap wordt doorbroken door de hoekige en in rechte lijnen agrarische verkaveling, wat ervoor zorgt dat de geknikte vleugels te herleiden zijn aan de bouwkavel. De verkaveling is op de plaats van het gemeentehuis deels ontstaan door de beek Oosterwijkse Vloed. Deze zorgt voor een natuurlijke verkaveling en sterk bepalend geweest voor verkaveling van het gebied. De infrastructuur sluit het gebied van het gemeentehuis in waardoor er op alle verschillende lagen relaties ontstaan. Door deze ontleding wordt goed zichtbaar hoe de vormentaal van het gebouw gegrond is en voorkomt vanuit de natuurlijke ontwikkeling van het omliggende landschap.
Analyse
190
Bronckhorst
GSEducationalVersion
GSEducationalVersion
Gebouwen
Kavels
GSEducationalVersion
Water
Infrastructuur
N 10
20
50
100 meter
Morfologie
Context
191
PROFIELDOORSNEDE
CONTEXT
De profiel doorsnede verduidelijk de ongebondenheid vanwege de geringe omliggende bebouwing. Het gemeentehuis valt op doordat het op een Enk is geplaatst, waardoor het net wat hoger is dan de omliggende bebouwing en zo de bestuurlijke functie enig gezag mee geeft. Tevens zorgt de Enk voor een doorlopend zicht richting het gemeentehuis want de parkeerplaatsen liggen verdiept in het landschap.
Positie profieldoorsnede 1:10000
Aanzicht 3.0.0
Context - Basistekening 1:10000
GSEducationalVersion
192
Bronckhorst
Snede
GSEducationalVersion
N 10
20
50
100 meter
Profieldoorsnede 1:2000
Context
193
TOEGANG
CONTEXT
Het gemeentehuis ligt aan de Elderinkweg wat een direct aftakking is van de Kruisbergseweg (N316). De kavel is via twee toegangen te bereiken, namelijk de primaire toegang welke is bestemd voor de bezoekers. Waarbij bij het gebouw vanaf de voorkant wordt benaderd en zo heldere toegang geeft tot de entree. Een tweede toegang is bedoelt voor personeel en laden & lossen, welke meer richting het zuiden ligt.
Primaire toegang
194
Bronckhorst
N
3.1.4
Context - Acces GSEducationalVersion 1:2000 Toegang 1:2000
10
20
50
100 meter
Context
195
NOLLI
CONTEXT
Een analyse van bebouwd en onbebouwd, waarin onderscheidt is gemaakt in hoeverre een gebouw te betreden is, is goed te zien dat het verbindend element als publieke ruimte fungeert.
Openbaar Privaat
196
Bronckhorst
N 10
3.1.5
Context - Nolli Nolli 1:2000 1:2000
20
50
100 meter
GSEducationalVersion
Context
197
TYPE RUIMTE
CONTEXT
Het gemeentehuis staat op een Enk in het groene landschap waarin de straat bestaat uit parkeerterrein en de rest van de kavel te onderscheiden is in tuin. Het mist een binnenplaats alhoewel de publieke hal kan worden gezien als een overkapte binnenplaats. Ook geen plein wat te verklaren is vanwege de ligging in het landschap buiten het dorp.
Plein Tuin Binnenplaats Straat Groen
198
Bronckhorst
N
3.1.6
Context - Types spaces Type of ruimte 1:2000 1:2000
10
20
50
100 meter
GSEducationalVersion
Context
199
VOLUME
EXTERIEUR
In de isometrie wordt het open landschap goed zichtbaar met daarin de grote verschijning van het gemeentehuis. De twee vleugels welke zijn geplaatst op de Enk knikken op een subtiele manier mee met het landschap. De proportie van het gebouw wordt enigszins te niet gedaan door de langgerekte vleugels waardoor het in hoogte pas opvalt als het opdoemt tussen de bomen door.
200
Bronckhorst
N
3.1.6
Axonometrie Isometrie 1:2000 GSEducationalVersion 1:1000
1 2
5
10
20 meter
Exterieur
201
TOEGANG
EXTERIEUR
Bij de eerdere analyse laag van toegang werd al uitgelegd dat het personeel via een andere route de kavel betreed. Het personeel wat met auto of fiets richting het werk gaat betreedt het gebouw via de kelder aan de zuidzijde. Hierdoor ontstaat er enige gescheidenheid tussen de toegang voor personeel en bezoeker, echter valt deze samen op het moment dat personeel met het openbaar vervoer reist. Dan wordt de primaire toegang wel gebruikt waardoor de gescheidenheid puur door functionaliteit ontstaat.
Secundaire toegang Primaire toegang Derden toegang
202
Bronckhorst
B
A
B
B
A
A
B
A
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Exterieur
203
DREMPEL
EXTERIEUR
Op de plaatsen waar het gemeentehuis te betreden is zijn harde drempels, namelijk alle toegangen worden afgesloten door een deur.
Zachte overgang Harde overgang
204
Bronckhorst
B
A
B
B
A
A
B
A
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Exterieur
205
GEVELCOMPOSITIE - TRANSPARANTIE
EXTERIEUR
De twee bakstenen vleugels zijn redelijk gesloten en typeren zich door diepliggende ramen welke verspringend in een ritme in de gevel zijn gepositioneerd. De enige plaats waar de gevel ruimte heeft gemaakt voor een groot transparant oppervlakte is op de plaats van de raadzaal, wat openheid en inzichtelijkheid uitstraalt. De publieke hal welke fungeert als verbindend element is eveneens heel transparant uitgevoerd en straalt daardoor die zelfde openheid uit als de raadzaal.
Transparant
206
Bronckhorst
Voorgevel 1:500
Zijgevel 1:500
Achtergevel 1:500
Zijgevel 1:500 GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Gevelcompositie - transparantie
Exterieur
207
GEVELCOMPOSITIE - REPETITIE
EXTERIEUR
Het ritme van de gevel wordt versterkt door de repeterende elementen. Dit zorgt voor rust en overzicht in de weinig complexe gevel, de soberheid wordt hierdoor versterkt. Opvallend is dat beide vleugels zijn opgebouwd uit repeterende elementen maar dat het verbindende elementen geen repetitie bevat. Dit heeft te maken met het volume maar ook met het verschil in functie.
Deur transparant Raam met dubbel kozijn grondgebonden Raam met enkel kozijn Deur niet transparant Raam met dubbel kozijn
208
Bronckhorst
Voorgevel 1:500
Zijgevel 1:500
Achtergevel 1:500
Zijgevel 1:500 GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Gevelcompositie - repetitie
Exterieur
209
GEVELCOMPOSITIE - RITME
EXTERIEUR
Al eerder werd gesproeken over het ritme waarin de gevelopeningen verspringen ten opzichte van elkaar. In de gevel compositie is het ritme zichtbaar en wordt duidelijk dat er voor het gehele gebouw gebruikt wordt gemaakt van hetzelfde ritme.
Secundair ritme Primair ritme
210
Bronckhorst
Voorgevel 1:500
Zijgevel 1:500
Achtergevel 1:500
Zijgevel 1:500 GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Gevelcompositie - ritme
Exterieur
211
GEVELCOMPOSITIE - SYMMETRIE
EXTERIEUR
In de twee vleugels komt nauwelijks symmetrie en op de plaatsen waar symmetrie zichtbaar wordt bevinden zicht belangrijkere functies. De gevelopening bij de raadzaal is symmetrisch opgebouwd en eveneens de naastliggende gevelopeningen. De achterliggende ruimte is daar het restaurant echter fungeert deze ook als publieke ruimte bij grote opkomsten van raadsvergaderingen of andere overleggen. Het verbinden element tussen beide vleugels bestaat ook symmetrie, waar de entree van het gebouw zicht bevindt en aan het einde van de hal de nooduitgang. Toch is opvallend dat op de plaatsen waar de bezoeker het gebouw kan betreden of goed kan inzien er meer gebruik is gemaakt van symmetrie.
Secundaire symmetrie Primaire symmetrie Uitzondering
212
Bronckhorst
Voorgevel 1:500
Zijgevel 1:500
Achtergevel 1:500
Zijgevel 1:500
GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Gevelcompositie - symmetrie
Exterieur
213
MATERIALISATIE GEVEL
EXTERIEUR
De lichte baksteen afkomstig uit Kopenhagen, Denemarken, is het meest herkenbaar aan het gebouw. Van ver valt de geel witte steen op en draagt bij aan een fris en monoliet karakter. De bakstenen vleugels worden met elkaar verbonden door een aluminium vliesgevel welke is afgetopt met een gras sedum dak. Op plaatsen waar het publiek ten allen tijden veel inzicht mag hebben is veel glas gebruikt.
Baksteen Composiet panelen Glas Alluminium Beton
214
Bronckhorst
Voorgevel 1:500
Zijgevel 1:500
Achtergevel 1:500
Zijgevel 1:500 GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Materialisatie gevel
Exterieur
215
ORNAMENTEN
EXTERIEUR
Het gemeentehuis kan zich niet identificeren met enige ornamentiek aan de gevel. Wel zijn de puur functionele luiken bij de ramen verfraaid met aan de buitenzijde het Gelderse landschap ingegraveerd, in de binnenzijde zijn gemeente archief stukken ingegraveerd. De keus voor deze luiken is niet esthetisch maar van bouwfysische waarde om zo ’s nachts de warmte in het gebouw te houden. De waterspuwers aan weerszijde van de twee vleugels zijn eveneens verfraaid maar nog steeds puur functioneel van aard. De voornaamste functie is om het regenwater af te voeren richting het maaiveld.
Functionele verfraaiing Ornament
216
Bronckhorst
Voorgevel 1:500
Zijgevel 1:500
Achtergevel 1:500
Zijgevel 1:500 GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Ornamenten
Exterieur
217
ONDERDELEN VAN HET STADHUIS
EXTERIEUR
Kenmerkende onderdelen van het stadhuis zoals een trap, toren, bordes, vlaggenmast, balkon of klok zijn niet aangebracht bij het gemeentehuis van Bronckhorst. Waardoor het gebouw niet te identificeren is met de kenmerkende onderdelen van een stadhuis. Dit ondersteunt de soberheid van het gemeentehuis maar zorgt ook voor onherkenbare uitstraling.
Trap Toren Bordes Vlaggenmast Balkon Klok
218
Bronckhorst
Voorgevel 1:500
Zijgevel 1:500
Achtergevel 1:500
Zijgevel 1:500 GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Onderdelen van het stadhuis
Exterieur
219
ROUTING
INTERIEUR
De publieke hal verbindt alle voor publiek toegankelijke ruimtes met elkaar, maar de route van de bezoeker is in eerste instantie altijd richting de ontvangstbalie. Waar onderweg de raadzaal en het restaurant worden gepasseerd en aan het einde van de hal bevindt zich een grote tafel wat functioneert als wachtruimte. De ruimtes welke ook door de bezoeker zijn te betreden maar echter alleen worden betreden wanneer er een afspraak is gemaakt zijn weg gelaten, deze vinden altijd plaats met een medewerker van het gemeentehuis. Een speciale route in het stadhuis is die van de binnenkomst door de grote toegangsdeur, welke alleen bij ceremoniĂŤle gelegenheden wordt gebruikt zoals bij het trouwen.
Medewerker Bezoeker Trouwen
220
Bronckhorst
GSEducationalVersion
N 1 2
5
10
20 meter
Routing in plattegronden
Interieur
221
FUNCTIE VAN DE RUIMTE
INTERIEUR
Bij de weergave van de verschillende functies in het gemeentehuis, wordt goed zichtbaar hoe de publieke hal alle publieke ruimtes met elkaar verbindt. De geslotenheid van de twee vleugels is terug te zien in de functie van desbetreffende ruimte in het kantoor gedeelte.
Externe functie Werkruimte Bijeenkomstruimte CeremoniĂŤle ruimte Ontvangstruimte Facilitaire ruimte
222
Bronckhorst
B
A
B
B
A
A
B
A
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
223
B
A
B
B
A
A
B
A
GSEducationalVersion
Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
224
Bronckhorst
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
225
ONDERDELEN VAN HET STADHUIS
INTERIEUR
Direct valt de centrale ligging van het de raadzaal op in de plattegrond van de begane grond. Rechts van de raadzaal ligt de trouwzaal welke bij grote drukte functioneert als extra tribune voor de raadzaal. Dat geldt eveneens voor het restaurant aan de linkerzijde, waar ook de zijwanden kunnen worden open gezet bij grote belangstelling. In de noordelijke vleugel zijn aan weerszijden grote vergaderkamers. Op de eerste verdieping bevinden zich de bestuurlijke functies in de vorm van de burgemeester en wethouders. Deze bevinden zich in de rechterzijde van het de noordelijke vleugel, waarbij opvalt dat de burgemeester een mooi vergezicht heeft vanuit zijn kantoor.
Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal Raadzaal Publieke zaal Bestuurskamer
226
Bronckhorst
B A
A
2
2
3
4
1
B
B
5
B
A
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
227
B B
B
A
B
A
GSEducationalVersion
Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
228
Bronckhorst
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
229
DREMPEL TUSSEN RUIMTES
INTERIEUR
Het onderscheidt tussen harde en zachte drempels is tussen een open en gesloten overgang, deuren zijn harde drempels en een trap een zachte drempel. Hierbij valt op dat de overgang van de publieke hal naar de administratieve vleugels subtiel is gedaan. Een zachte drempel waardoor de bezoeker het gevoel krijgt dat deze ruimtes niet direct bestemd zijn voor hem. In het verlengde van de zachte drempels komen altijd harde drempels waardoor deze overgang dus voornamelijk in fases is opgebouwd.
Zachte drempel Harde drempel
230
Bronckhorst
B
A
B
B
A
B
A
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
231
B
A
B
B
A
A
B
A
GSEducationalVersion
Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
232
Bronckhorst
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
233
REPETITIE
INTERIEUR
De enige repeterende elementen in het interieur van het gemeentehuis zijn de vergaderruimtes in de verschillende domeinen. Dit zijn terug kerende elementen en voor de rest zijn de plattegronden vrij in te delen waarbij ook de centrale ruimtes zoals pantry’s verschillend zijn per domein.
Team ruimte Stilte ruimte
234
Bronckhorst
B A
A
2
2
3
4
1
B
B
5
B
A
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
235
B B
B
A
B
A
GSEducationalVersion
Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
236
Bronckhorst
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
237
RITME
INTERIEUR
Het enige wat deze analyse laag laat zien is dat er geen ritme is te vinden in het interieur van het gebouw. De beide vleugels verschillen en daardoor is het onmogelijk om een ritme te vinden in het interieur van het gebouw.
Secundair ritme Primair ritme Uitzondering
238
Bronckhorst
B A
A
2
2
3
1
4
5
13
B
14
13
13
13 13
B
15
13
13
23
13
15
23 12 12
11
12
8
A
12
A
23 12
10
12
9
21 12
12
6
23 8
12
12
12 8
23
23
23 23
7 17
23
12
23 12
23
12
20
23
16
12
18 19
21
8 8
21
B
16
22 22
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
239
26
B
25
25 25 25
27 31
28
24 31
37
31
32 33
30
29
31
24
29
A
A
29 29
29 29 29
36
29
35
31
34
29
31
29 29 29 24 29
34
32
31
32
41
B
31
24
40
31 31
B
38
32 31
40
40
31
40 41
42
40
40
42 39 39
A
39 39 39
43
38
B
39
GSEducationalVersion
Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
240
Bronckhorst
A
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
241
SYMMETRIE
INTERIEUR
Vanwege de twee vleugels die verschillen in vorm en hoogte is het ontwerp totaal asymmetrisch, het verbindend volume is daardoor eveneens asymmetrisch. Toch heeft dit er niet voor gezorgd dat het gebouw flexibel en functioneel kan zijn.
Secundaire symmetrie Primaire symmetrie Uitzondering
242
Bronckhorst
B A
A
2
2
3
1
4
5
13
B
14
13
13
13 13
B
15
13
13
23
13
15
23 12 12
11
12
8
A
12
A
23 12
10
12
9
21 12
12
6
23 8
12
12
12 8
23
23
23 23
7 17
23
12
23 12
23
12
20
23
16
12
18 19
21
8 8
21
B
16
22 22
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
243
26
B
25
25 25 25
27 31
28
24 31
37
31
32 33
30
29
31
24
29
A
A
29 29
29 29 29
36
29
35
31
34
29
31
29 29 29 24 29
34
32
31
32
41
B
31
24
40
31 31
B
38
32 31
40
40
31
40 41
42
40
40
42 39 39
A
39 39 39
43
38
B
39
GSEducationalVersion
Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
244
Bronckhorst
A
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
245
MATERIALISATIE
INTERIEUR
De voor publiek toegankelijke ruimtes zijn te herkennen aan een andere materialisatie dan de niet publieke ruimtes. De vloer in de publieke hal bestaat uit kopshout wat is doorgetrokken in de raadzaal en de trouwzaal. Alle andere ruimtes hebben vloerbedekking wat de ruimtes intiemer maakt en minder industrieel. De wanden en plafonds zijn overal afgewerkt met stuc zodat het gebouw licht en helder blijft. In de publieke hal wordt de gescheidenheid van de vleugels versterkt door de materialisatie van buiten naar binnen door te lopen.
Hout Vloerbedekking Keramische tegel Beton Kunstof
246
Bronckhorst
B
A
B
B
A
A
B
A
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
247
B B
B
A
B
A
Stuc Keramische tegel GSEducationalVersion
Hout Beton Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
248
Bronckhorst
Glas
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
249
DOMEINEN
INTERIEUR
Bij deze analyse laag wordt het beste duidelijk hoe de twee vleugels met de publieke hal samenwerken. Daarin is onderscheidt gemaakt tussen gebieden waar de bezoeker kan komen zonder afspraak en met afspraak. Er wordt erg duidelijk zichtbaar dat de begane grond grotendeels toegankelijk is voor een bezoeker, maar de verdiepingen er boven zijn totaal gesloten. Deze zijn alleen te betreden doormiddel van een vingerscan waardoor er een hele duidelijk grens is tussen openbaar en privĂŠ.
Publieke ruimte Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Private ruimte
250
Bronckhorst
B
A
B
B
A
A
B
A
GSEducationalVersion
Kelder 1:500 Begane grond 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
251
B
A
B
B
A
B
A
GSEducationalVersion
Verdieping 1 1:500 Verdieping 2 1:500
252
Bronckhorst
GSEducationalVersion
Doorsnede AA 1:500 Doorsnede BB 1:500
N 1 2
5
10
20 meter
Interieur
253
RAADZAAL
A
A
B
Door de transparante panelen in de verschuifbare panelen is er altijd direct zichtbaar als er activiteit is in de raadzaal. De ruimte van de raadzaal is belangrijk en specialer dan andere ruimtes wat te zien is aan de hoogte van de ruimte en ook door het grote raam wat zicht geeft op het landschap. Het meubilair in de raadzaal oogt frivool en verschuifbaar wat de ruimte minder stijf en streng maakt. De tafel is ook niet rond maar door zijn variatie oogt de ruimte gelijkwaardig. Elk raadslid krijgt een vaste plek bij zijn aanstelling, waar de burgemeester en wethouders altijd plaatsnemen aan de tafel recht tegenover het raam. De griffier en secretaris zitten rechts van de spreekstoel. Het publiek kan plaatsnemen op de tribune gelijk gelegen aan de publieke hal en bij een grote opkomst fungeert het restaurant als extra tribune.
B
INTERIEUR
Begane grond 1:1000
Spreekgestoelte Raadsleden Wethouders Burgemeester Ondersteunend personeel Publiek / Pers
254
Bronckhorst
B
A
B
A
GSEducationalVersion
N 1
2
5
10 meter
Raadzaal 1:200
Interieur
255
CONCLUSIE
BRONCKHORST
Er kan worden geconcludeerd dat het gemeentehuis van Bronckhorst niet meer herkenbaar is als gemeentehuis. Het gebrek aan ornamenten en de typische onderdelen van een stadhuis dragen bij aan de vervaging van de herkenbaarheid van het stadhuis. Bij een abstractie van het gebouw, zoals te zien is in de afbeelding met de analyse drempels, wordt goed zichtbaar dat de publieke hal als verbinden elementen fungeert. Wat wordt versterkt door de analyse van drempels te vergelijken met de analyse van typen van ruimte en de analyse domeinen. Daarbij kan worden gezegd dat het gemeentehuis transparant en openheid uitstraalt op plaatsen waar het publiek inzicht mag hebben. De vleugels waarin de administratieve functies van het gemeentehuis zijn ondergebracht ogen transparant maar zijn volledig gesloten. De materialisatie van de gevel draagt bij aan dit duidelijke verschil tussen de publieke en private ruimtes.
256
Bronckhorst
Drempels
Type van de ruimte
GSEducationalVersion
Domeinen
Conclusie
Conclusie GSEducationalVersion
257
NIEUWEGEIN
259
NIEUWEGEIN, 2011
Danny Schoester
Het centrum van Nieuwegein is aan een grote verandering onderheven. In dit gebied komen werken, wonen, winkelen en uitgaan samen. Het stadhuis van Nieuwegein is onderdeel van dit masterplan. Het gebouw is gesitueerd op het stadsplein. Een winkelcentrum, theater en parkeergarage omsluiten het stadhuis. Onder het stadhuis bevindt zich een parkeergarage. Vanwege kosten besparingen is ervoor gekozen niet de parkeergarage in te graven, maar het maaiveld op te tillen waardoor het stadhuis op een voetstuk komt te staan. Aan de oostzijde van het stadhuis loopt de rivier ‘de Doorslag’, ook deze groenzone is meegenomen in het plan. Een boulevard langs de rivier geeft het gebied status en zorgt voor een krachtig beeld en identiteit van het stadhuis. Gedurende het ontwerp heeft 3XN het stadhuis behandeld als onderdeel van het grote masterplan.
wordt het gebouw onderdeel van het gebied maar met een sterke identiteit.
Het stadhuis is ontworpen door het Deense architectenbureau 3XN architecten. Het is een multifunctioneel gebouw; een centrum voor informatie, welzijn en cultuur. Niet alleen herbergt het gebouw een stadhuis, zo bevindt zich op de tweede verdieping een bibliotheek, is er een centrum voor werk en inkomen, en is het gebouw op de begane grond voorzien van winkels. Het volgende citaat omschrijft het doel van de architect: “3XN focused on uniting the wish for intimacy and openness with the desire to create a democratic institution with a certain dignity.” Het stadhuis moet deel uitgaan maken van het dagelijks leven van de mens. Door rekening te houden met de hoogtes van de omliggende bebouwing
De intentie van de architect was om het gebouw een open en intiem karakter te geven zodat het gebouw vaker dan normaal gebruikt zou worden. Een ander belangrijk uitgangspunt was transparantie en communicatie tussen de burger en de overheid, hierbij refererend aan de moderne participatie democratie. Dit wordt verduidelijkt door een uitspraak van Kim Herforth Nielsen: “It was important for us to create a building that was welcoming, rather than authoritarian in its expression.” De glazen huid en het atrium zorgen voor een open en transparant gebouw.
Bronnen
3XN(2006). Design Manual. [Geraardpleegd op 5 maart 2014] Archdaily: Stadhuis Nieuwegein / 3XN. Beschikbaar op: http:// www.archdaily.com/220899/stadshuis-nieuwegein-3xn [Geraadpleegd op 5 maart 2014] 1 2
Afbeelding rechter pagina. Mõrk, A (2012) Stadhuis Nieuwegein. Bekeken op 15-06-2014 via http://www.archdaily.com/220899/ stadshuis-nieuwegein-3xn/_mainimage_07_065_nieuwegein_002_h/
Het stadhuis moest op een natuurlijke manier onderdeel uitmaken van het wandelgebied door het winkelcentrum. Het atrium is namelijk een verbindingstuk tussen de noord- en zuidzijde van het gebied. Bij binnenkomst valt de indrukwekkende sculpturale trap direct op. De spiraalvormige trap brengt de bezoeker op een vloeiende manier naar de verschillende verdiepingen. Het atrium loopt door tot het dak van het gebouw. In combinatie met de verspringende vloervelden zorgt dit voor een open en ruimtelijk karakter. Een andere functie van het atrium is de goede daglicht toetreding van het gebouw. In combinatie met glazen scheidingswanden is elke ruimte voorzien van maximale daglichttoetreding.
De tweede huidgevel is volledig van glas en dient als zonnescherm voor de achterliggende ruimten. De gevel bestaat uit vlakke driehoekige elementen
die vervaardigd zijn uit glas met verschillende kleurtinten. De architect wilde een 3D effect creëren waarmee het gebouw op een kristal moet lijken. Ook zijn de gevelelementen bedrukt met een arabesk geometrisch rasterpatroon die in Moorse huizen de scheiding tussen privé en openbare ruimten verduidelijkt.
N
Situatie 2011 1:10.000
262
Nieuwegein
N 1 2
5
10
20 meter
Situatie 2011 1:2.000
Basistekeningen
263
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Ruimtenummering Begane grond 1 Atrium 2 Winkels 3 Wereldwinkel 4 Oudegeinzaal 5 Ontmoetingszaal 6 Stilteruimte 7 Gardarobe 8 Beveiliging 9 Sanitaire voorzieningen 10 Kleedruimte 11 Workshopruimte WIL-lekstroom Verdieping 1 12 Wachtgebied 13 Balie WIL-lekstroom/gemeente 14 Balie burgerzaken 15 Kantoor burgerzaken 16 Kantoor receptie 17 Spreekkamer 18 Kantoor maatschappelijke ondersteuning 19 Plettenburgerzaal 20 Winkel 21 Keuken trouwzaal 22 Trouwzaal
264
Nieuwegein
Verdieping 2 23 Bibliotheek 24 Kantoorgebied MOVactor Verdieping 3 25 Raadzaal 26 Open kantoortuin WIL-lekstroom 27 Spreekruimte WIL-lekstroom 28 Supportdesk 29 Postkamer 30 Copyshop 31 Stilte werkplek 32 Opslagruimte 33 Vergaderruimte (> 4 personen) 34 Overlegruimte (max. 4 personen) Verdieping 4 35 Bedrijfsrestaurant 36 Keuken 37 Buitenruimte 38 Burgemeesterkamer 39 Wethouderskamer 40 Werkplekken secretaresses 41 Pantry 42 Opslagruimte 43 Overlegkamer College van bestuur & Wethouders 44 Vergaderruimte 45 Sanitaire voorzieningen
Verdieping 5 & 6 46 Open kantoortuin gemeente 47 Stilte werkplek 48 Opslagruimte 49 Vergaderruimte (> 4 personen) 50 Overlegruimte (max. 4 personen)
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Basistekeningen
265
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Verdieping 1 1:500
266
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 2 1:500
Basistekeningen
267
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Verdieping 3 1:500
268
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 4 1:500
Basistekeningen
269
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Verdieping 5 1:500
270
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 6 1:500
Basistekeningen
271
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Zuidgevel 1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Noordgevel 1:500
272
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Westgevel1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
N 1 2
5
10
20 meter
Oostgevel 1:500
Basistekeningen
273
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Doorsnede A-A’ 1:500
274
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Doorsnede B-B’ 1:500
Basistekeningen
275
STADSNIVEAU
CONTEXT
Het stadhuis ligt in het centrum van de stad Nieuwegein. De laatste jaren is het centrum van Nieuwegein aan transformatie onderheven. Het hele gebied wordt herontwikkeld. Het stadhuis maakt onderdeel uit van het winkelcentrum van Nieuwegein. Aan de zuidzijde van het stadhuis bevindt zich het theater van Nieuwegein. Rivier ‘De Doorslag’ begrenst het centrum aan de oostzijde. In het centrum bevindt zich ook het politiebureau. Het winkelcentrum is goed bereikbaar door de centrale ligging en de korte afstand tot de snelweg. Dwars door het centrumgebied loopt een treinspoor van noord naar zuid.
Stadhuis Kerkelijke instanties Andere overheidsinstanties Internationale instanties Overige bebouwing Water
276
Nieuwegein
N 50
100
200
500 meter
Context 1:10.000
Context
277
MORFOLOGIE
CONTEXT
Onder het stadhuis en theater bevindt zich een parkeergarage. Om kosten te besparen heeft men ervoor gekozen om niet de parkeergarage in te graven, maar het maaiveld omhoog te tillen. Hierdoor krijgt het plein een helling. Deze helling loopt van west naar oost en kent een hoogteverschil van 3200 millimeter. De bezoeker wordt geleidelijk naar het stadhuis geleidt. Aan de oostzijde van het stadhuis stopt het plein abrupt. Met trappen kan men op het grasveld aan ‘De Doorslag’ komen. Hierdoor komt het stadhuis op een voetstuk te staan. In combinatie met de centrale plaatsing op het plein heeft de architect de belangrijke status willen benadrukken. Het plein rondom het stadhuis is volledig bestraat. Een drietal plantenbakken zorgen voor een breking van het monotone straatbeeld.
Analyse
278
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Gebouwen
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Infrastructuur
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Kavels
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Groen
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Water
N 10
20
50
100 meter
Context 1:2.000 Morfologie
Context
279
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PROFIELDOORSNEDE
CONTEXT
De architect heeft ervoor gekozen om het stadhuis op te laten gaan in het stedelijk gebied. Bij het bepalen van de hoogte van het stadhuis is dan ook rekening gehouden met de omliggende bebouwing. Wat opvalt is het abrupte afkappen van het plein aan de oostzijde van het stadhuis. Wat de belangrijke status van het stadhuis verduidelijkt. Open vlakten aan de noord- en zuidzijde van het gebouw benadrukken de belangrijke status van het gebouw. Hierdoor komt het los te staan van het winkelcentrum en is het van alle zijden goed zichtbaar.
Positie profieldoorsnede 1:10.000
Aanzicht Snede
280
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK ED
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
N 10
20
50
100 meter
Context 1:2.000 1:1.000 Profieldoorsnede
Context
281
TOEGANG
CONTEXT
Het plein kan van drie zijden benaderd worden. Benadering vanaf de westzijde van het stadhuis leidt de bezoeker doormiddel van een helling, geleidelijk naar het stadhuis. De oostzijde van het plein is toegankelijk doormiddel van twee trappen. Het hoogteverschil is hier 3200 millimeter. Ook is het plein toegankelijk vanuit de parkeergarage die zich onder het stadhuis bevindt. Een flauwe trap leidt de bezoeker, naar het centrale plein. De intentie van de architect was om het stadhuis onderdeel te maken van de routing door het centrum. Het atrium is de verbinding tussen het winkelcentrum ten noorden van het stadhuis en het winkelcentrum ten zuiden van het stadhuis.
Primaire toegang
282
Nieuwegein
Context
283
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Context 1:2.000 10
20
50
100 meter N
NOLLI
CONTEXT
Het stadcentrum is een samenkomst gebied voor de bewoners van Nieuwegein. Het gebied kent een grote publieke toegankelijkheid. In dit gebied bevinden zich vooral (publieke) voorzieningen en bedrijfspanden. Het is een open gebied met lage bebouwingsdichtheid. Net buiten het centrum bevindt zich veel publiekelijk groen.
Openbaar Privaat
284
Nieuwegein
Context
285
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Context 1:2.000 10
20
50
100 meter N
TYPE RUIMTE
CONTEXT
Zoals eerder vermeld is het een open gebied. Dit resulteert in pleinvormingen afgewisseld met grote groene gebieden. Het winkelcentrum kan gezien worden als een groot plein. Het gebied wordt geheel omsloten door een netwerk van wegen. Het centrum zelf is autovrij en alleen toegankelijk voor fietsers en wandelaars. Ten noorden wordt het centrum omsloten door een klein park met daaraan een woonwijk. Aan de oostzijde bevinden zich veelal bedrijvenpanden. Het ziekenhuis van Nieuwegein ligt ten zuiden van het winkelcentrum.
Plein Tuin Binnenplaats Straat Groen
286
Nieuwegein
Context
287
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Context 1:2.000 10
20
50
100 meter N
VOLUME
EXTERIEUR
Het volume van het stadhuis is ontstaan vanuit de context. Een trapeziumvormig blok die relatie heeft met de omliggende bebouwing. Het stadhuis heeft zeven verdiepingen en valt te verdelen in twee opgestapelde blokken. De bovenste drie lagen, kantoren van de bestuurlijke macht, zijn compacter, ogen minder massief en steken aan de zuidzijde licht uit. Verschillende uitsparingen op de begane grond benadrukken de ingangen en geleiden de bezoeker het stadhuis in. De tweede huidgevel moet het gebouw het uiterlijk geven van een kristal. Deze gevel is opgebouwd uit glazen driehoeken die met verschillende kleuren folies zijn bedrukt. Doordat de gevels plat op het volume zijn gemonteerd krijgt het niet het gewenste effect.
288
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT 1 2
5
10
20 meter
Isometrie 1:1.000
Exterieur
289
TOEGANG
EXTERIEUR
Het stadhuis kent twee hoofdingangen, één draaideur aan de noordzijde en één grotere draaideur aan de zuidzijde van het gebouw. Voor een trouwerij heeft het stadhuis een aparte ingang. Deze bevindt zich op de zuidoost hoek van het gebouw. Een trap brengt de gasten naar de trouwzaal op de eerste verdieping zonder dat het gezelschap gestoord wordt door de overige gebruikers van het stadhuis. Vier ingangen zijn alleen toegankelijk voor werknemers van het stadhuis en dienen ook als nooduitgang. Deze deuren geven toegang tot de ronde kernen van het gebouw. De overige openingen geven toegang tot winkels en overige voorzieningen.
Secundaire toegang Primaire toegang
290
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Exterieur
291
TOEGANG
EXTERIEUR
Secundaire toegang Primaire toegang
292
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Exterieur
293
DREMPEL
EXTERIEUR
In het volume zijn bij de hoofdingangen uitsparingen gemaakt die de bezoekers naar binnen geleiden. De uitsparing bij de zuidingang is twee verdiepingen hoog, terwijl de uitsparing bij de ingang aan de noordzijde maar ĂŠĂŠn laag is. Het volume van de uitsparing en de grootte van de draaideur maken duidelijk dat de hoofdingang aan de zuidgevel de belangrijkste ingang van het stadhuis is. Dit is tevens ook de meest representatieve gevel van het stadhuis. Dit terwijl de meeste activiteiten juist plaatsvinden aan de noordzijde van het gebouw waar de winkels en de ingang van de parkeergarage zijn.
Zachte overgang Harde overgang
294
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Exterieur
295
Zachte overgang Harde overgang
296
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Exterieur
297
GEVELCOMPOSITIE - TRANSPARANTIE
EXTERIEUR
Transparantie en openheid waren twee belangrijke uitgangspunten voor de architect. Het gebouw is dan ook bijna geheel transparant, met uitzondering van betonnen elementen. Vooral de onderste twee lagen zijn transparant en zorgen voor openheid van het gebouw. De architect wilde hiermee bereiken dat de burger het gebouw meer zou gebruiken dan gebruikelijk. De burger wordt naar binnen gelokt. Ook verduidelijkt de transparantie de vraag van de huidige burger naar meer transparantie van de bestuurlijke macht en communicatie op ooghoogte. De tweede huidgevel , die volledig uit glas bestaat, bedekt de ruimten die meer privacy vereisen. Hierdoor wordt een grotere afstand gecreĂŤerd met de omgeving. Ook de symboliek, die is aangebracht op de gevel, versterkt dit. De glazen panelen zijn namelijk voorzien van een arabesk geometrisch rasterpatroon die in Moorse gebouwen de scheiding verduidelijken tussen openbaar en privĂŠ. Deze gevel is niet gekleurd in de analyse tekening omdat die voor verwarring zorgt.
Transparant
298
Nieuwegein
Zuidgevel 1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
1 2
5
10
20 meter
Noordgevel 1:500
Exterieur
299
Transparant
300
Nieuwegein
Westgevel 1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
1 2
5
10
20 meter
Oostgevel 1:500
Exterieur
301
GEVELCOMPOSITIE - REPETITIE, RITME & SYMMETRIE
EXTERIEUR
De compositie van de gevel oogt vrij willekeurig. Ritme, herhaling en symmetrie zijn ver te zoeken. Dit is kenmerkend voor de moderne architectuur. Uitsparingen en uitstulpingen zorgen voor een variatie in de gevel. Door het weglaten van rechte, 90 graden, hoeken in het volume zorgt de architect ook voor de nodige variatie. De vliesgevel is wel opgebouwd uit een klein aantal elementen die veelvoudig zijn gekopieerd met hier en daar een kleine uitzondering. Maar de architect heeft met de tweede gevelhuid gezorgd dat deze herhaling teniet wordt gedaan. Een goed voorbeeld is de oostgevel. Op het eerste oog lijkt er symmetrie voor te komen in de gevel van de bovenste drie lagen maar de driehoeken van de tweede huidgevel doet dit teniet.
302
Nieuwegein
Zuidgevel 1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
1 2
5
10
20 meter
Oostgevel 1:500
Exterieur
303
MATERIALISATIE GEVEL
EXTERIEUR
De gevel bestaat hoofdzakelijk uit drie verschillende materialen: glas, aluminium en beton. 3XN architecten wilde een transparant gebouw ontwerpen. Hierdoor bestaat de gevel hoofdzakelijk uit een vliesgevel met aluminium profielen. De borstwering op de verdiepingen zijn betonnen sandwichpanelen. De kantoorruimten op de bovenste drie verdiepingen zijn voorzien van kantelbare aluminium raamdelen. De tweede gevel is volledig van glas. Om te verkomen dat er verwarring ontstaat is er voor gekozen om deze niet te kleuren in de analysetekening. De kolommen op de begane grond zijn gemaakt van beton met een stalen omhulsel.
Glas Aluminium Beton Staal
304
Nieuwegein
Zuidgevel 1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
1 2
5
10
20 meter
Noordgevel 1:500
Exterieur
305
Glas Aluminium Beton Staal
306
Nieuwegein
Westgevel 1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
1 2
5
10
20 meter
Oostgevel 1:500
Exterieur
307
ORNAMENTEN
EXTERIEUR
Ornamentiek en macht waren in het verleden sterk verbonden met elkaar. Ornamenten kwamen dan ook veel voor in stadhuizen. Het stadhuis in Nieuwegein heeft een vlakke gevel met weinig reliĂŤf en versieringen. Toch valt de tweede huidgevel van het stadhuis te omschrijven als ornamentiek. Naast het functionele aspect, waarbij het dient als zonnescherm, heeft het nog een betekenis. De glazen panelen zijn namelijk bedrukt met een arabesk geometrisch rasterpatroon. Dit patroon verduidelijkt in veel Moorse gebouwen de scheiding tussen privĂŠ en openbare ruimten. Daarnaast heeft de architect geprobeerd om het stadhuis op een kristal te laten lijken door de glazen panelen in verschillende kleurtinten te bedrukken. Hierdoor moest een bepaald 3D beeld ontstaan die moet refereren aan een kristal.
Functionele verfraaiing Ornament
308
Nieuwegein
Zuidgevel 1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
1 2
5
10
20 meter
Noordgevel 1:500
Exterieur
309
ONDERDELEN VAN HET STADHUIS
EXTERIEUR
Door de jaren heen zijn er een aantal typische elementen ontstaan die kenmerkend zijn voor een stadhuis. Het stadhuis in Nieuwegein kent weinig kenmerkende onderdelen. Alleen de trouwtrap is een element die behouden is. Door het weglaten van deze onderdelen wordt het steeds lastiger om het gebouw te herkennen als stadhuis.
Trap Toren Bordes Vlaggenmast Balkon Klok
310
Nieuwegein
Zuidgevel 1:500
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
1 2
5
10
20 meter
Oostgevel 1:500
Exterieur
311
ROUTING
INTERIEUR
Het atrium vormt het entreegebied van het gebouw. De sculpturale trap brengt de bezoeker verder het gebouw in. De trap gaat tot de vierde verdieping. De overige lagen zijn niet toegankelijk voor de burger. De werknemers hebben aparte ingangen. Vier kernen brengen de werknemers naar hun werkplekken. Er is een duidelijke scheiding tussen de bezoeker en de ambtenaar. Alleen op de eerste verdieping en derde verdieping ontmoeten de burger en de ambtenaar elkaar. Hier heeft de burger contact met de ambtenaar over burgerzaken en kan men terecht voor problemen met betrekking tot werk en inkomen. Het bruidspaar en de gasten hebben een aparte route. De trouwtrap brengt ze naar de eerste verdieping waar ze bijna direct de trouwzaal binnentreden. Hierdoor heeft zowel de bezoeker als de trouwerij zo min mogelijk last van elkaar.
Medewerker Bezoeker Trouwen
312
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Isometrie 1:1.500
313 Interieur
FUNCTIE VAN DE RUIMTE
INTERIEUR
In het stadhuis bevinden zich ook externe functies. Diverse winkels bevinden zich op de begane grond en eerste verdieping en op de tweede verdieping zit de bibliotheek, Centrum voor Beeldende Kunst en MOVactor, een organisatie voor zorg en welzijn. Facilitaire ruimten zijn veelal weggewerkt in de ronde kernen, net als de noodzakelijke verkeersruimten. De open publieke vloervelden hebben vaak een dubbele functie, zo is de eerste verdieping verkeersruimten en tegelijkertijd wachtruimten. Dit is ook het geval met de bovenste twee verdiepingen, de werkruimten voor de ambtenaren. In de open kantoortuin zijn werkplekken vrij in de ruimten geplaatst. Kleine ruimten bieden mogelijkheid tot overleg en privacy.
Externe functie Werkruimte Bijeenkomstruimte CeremoniĂŤle ruimte Ontvangstruimte Facilitaire ruimte
314
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
315
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Externe functie Werkruimte Bijeenkomstruimte
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Ceremoniële ruimte Ontvangstruimte Verdieping 1 1:500
316
Nieuwegein
Facilitaire ruimte
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 2 1:500
Interieur
317
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Raadzaal Publieke zaal Verdieping 3 1:500
318
Nieuwegein
Bestuurskamer
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 4 1:500
Interieur
319
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Raadzaal Publieke zaal Verdieping 5 1:500
320
Nieuwegein
Bestuurskamer
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 6 1:500
Interieur
321
ONDERDELEN VAN HET STADHUIS
INTERIEUR
Op de begane grond, gelegen aan het atrium, bevindt zich de burgerzaal: ‘de Oudegeinzaal’. Deze zaal wordt hoofdzakelijk gebruikt voor culturele activiteiten. Op de eerste verdieping is nog een kleine zaal gesitueerd genaamd ‘de Plettenburgzaal’. De raadzaal is enigszins weggestopt op de derde verdieping waar de burger niks te zoeken heeft. Dit terwijl de raadzaal het verbindend element is tussen de burger en de bestuurlijke macht. Het college van bestuur is gehuisvest op de vierde verdieping. Deze ruimten lijken haast een apart volume in het gebouw. Gordijnen en folie zorgen ervoor dat het onduidelijk is welke activiteiten hier plaatsvinden. Opvallend is de aankleding van deze ruimten, vloerbedekking en gordijnen geven de ruimten een luxe uitstraling. De intentie van de architect was om deze laag toegankelijk te maken voor het publiek door hier een restaurant te plaatsen. In praktijk blijkt het alleen gebruikt te worden als bedrijfsrestaurant. De kantoren van de ambtenaren zijn gesitueerd op de bovenste twee verdiepingen, boven het college van bestuur.
Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal Raadzaal Publieke zaal Bestuurskamer
322
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
323
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Raadzaal Publieke zaal Verdieping 1 1:500
324
Nieuwegein
Bestuurskamer
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 3 1:500
Interieur
325
Wethouders Burgemeesterkamer Trouwzaal Raadzaal Publieke zaal Bestuurskamer
326
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 4 1:500
Interieur
327
DREMPEL TUSSEN RUIMTES
INTERIEUR
Kenmerkend voor de publieke ruimten zijn de zachte drempels. De sculpturale trap in het atrium verzorgt de zachte overgang van de verblijfsgebieden van de bezoeker. Het voelt alsof de verdiepingen in elkaar overvloeien. De ruimten die alleen toegankelijk zijn voor werknemers zijn gescheiden van de bezoeker door een harde overgang. Een goed voorbeeld zijn de betonnen kernen die het verticale transport van de werknemer verzorgen. Deze zijn alleen toegankelijk door het passeren van een deur met paslezer. In de publieke gebieden zijn bijna geen wanden te vinden die ruimten van elkaar scheiden. Alleen ruimten die privacy vereisen worden afgescheiden met behulp van glazen wanden en deuren.
Zachte drempel Harde drempel
328
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
329
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Zachte drempel Verdieping 1 1:500
330
Nieuwegein
Harde drempel
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 2 1:500
Interieur
331
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Zachte drempel Verdieping 3 1:500
332
Nieuwegein
Harde drempel
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 4 1:500
Interieur
333
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Zachte drempel Verdieping 5 1:500
334
Nieuwegein
Harde drempel
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 6 1:500
Interieur
335
REPETITIE, RITME & SYMMETRIE
INTERIEUR
Net als het exterieur van het stadhuis is symmetrie, ritme en herhaling in het interieur ver te zoeken. Het enige wat een bepaald ritme volgt is de kolomstructuur, maar ook dit bevat een groot aantal uitzonderingen. Plaatsing van wanden en objecten oogt vrij willekeurig. Hierdoor krijgt het interieur een verrassend en speels uiterlijk.
336
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
337
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Verdieping 1 1:500
338
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 3 1:500
Interieur
339
MATERIALISATIE
INTERIEUR
De draagconstructie bestaat hoofdzakelijk uit een betonnen breedplaatvloer, betonnen kolommen en een betonnen kern. Dit zorgt voor een goede stabiliteit en biedt de mogelijkheid tot een open en vrij vloerveld. De Scheidingswanden tussen de ruimten in het stadhuis bestaan volledig uit lichte scheidingswanden met, waar mogelijk van vloer tot plafond glas. Dit zorgt voor een maximale daglichttoetreding in het gebouw. Vooral de wanden die privĂŠ vertrekken scheiden van de publieke ruimten zijn vaak voorzien van glas. Dit verduidelijkt het concept van transparantie. De ruimten die privacy vereisen zijn beplakt met translucent folie of voorzien van gordijnen. Uitzonderingen zijn de betonnen scheidingswanden op de begane grond en eerste verdieping. Deze scheiden de winkels van het stadhuis en winkels onderling. Een andere uitzondering zijn de wanden op de bovenste twee verdiepingen. Deze wand scheidt de kantoortuin van het publieke atrium doormiddel van een halfhoge glazen scheidingswand. De ovaalvormige raadzaal is in zijn geheel niet transparant. De constructie van de ruimte bestaat uit gebogen stalen profielen afgewerkt met houten elementen. Triplex ringvormige elementen benadrukken de ovale vorm.
Kunststof afwerking Hout Beton vloerbedekking Glas
340
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 1 1:500
Interieur
341
PVC vloer Hout Beton vloerbedekking Glas
342
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT 1 2
5
10
20 meter
Doorsnede B-B’ 1:500
Interieur
343
DOMEINEN
INTERIEUR
Het stadhuis kent een duidelijke tweedeling. De eerste vier lagen zijn toegankelijk voor publiek, de vierde verdieping is een overgangszone, de vijfde en zesde verdieping zijn privĂŠ vertrekken voor de ambtenaren. De bedoeling van de architect was om de kantine vrij toegankelijk te maken voor de burger. Echter, in de praktijk blijkt dat alleen personeel gebruik maakt van deze faciliteit waardoor het benoemd is tot bedrijfsrestaurant. De eerste verdieping bevinden zich ruimten die semiprivĂŠ zijn. Dit zijn spreekkamers waar de burger in gesprek gaat met de ambtenaar. In werkelijkheid komt de burger alleen op de eerste vier lagen. De doorsnede maakt een duidelijke scheiding zichtbaar tussen de bestuurlijke macht en de burger.
Publieke ruimte Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Private ruimte
344
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Begane grond 1:500
Interieur
345
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Publieke ruimte
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Verdieping 1 1:500
346
Nieuwegein
Private ruimte
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 2 1:500
Interieur
347
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Publieke ruimte
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Verdieping 3 1:500
348
Nieuwegein
Private ruimte
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 4 1:500
Interieur
349
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT Publieke ruimte
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Verdieping 5 1:500
350
Nieuwegein
Private ruimte
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT N 1 2
5
10
20 meter
Verdieping 6 1:500
Interieur
351
Publieke ruimte Semi-publieke ruimte Semi-private ruimte Private ruimte
352
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT 1 2
5
10
20 meter
Doorsnede A-A’ 1:500
Interieur
353
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
RAADZAAL
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
INTERIEUR
De raadzaal bevindt zich op de derde verdieping en is enigszins verscholen. Bij aankomst springt de raadzaal er niet uit. Alleen de tekst ‘raadzaal’ maakt de functie duidelijk. De raadzaal is ovaalvormig, zowel horizontaal als verticaal. Langs de rand benadrukken horizontale elementen de ovale vorm. Boven de raadzaal bevindt zich het dakterras. Een ovaalvormig dakraam zorgt voor de daglichttoetreding. De raadsleden, wethouders, burgemeester en overige personeelsleden zitten in een ovaalvormig opstelling. Nergens valt er een symmetrieas of ritme te ontdekken in de opstelling. Dit geeft het gevoel van gelijkheid. In de raadszaal is er plaats voor drieëndertig raadsleden,vijf wethouders, griffier en de burgemeester/voorzitter. Daarnaast kunnen eenenvijftig burgers of journalisten de raadsvergadering bijwonen. De voorzitter en griffier zitten vlak naast het spreekgestoelte. Rechts naast de voorzitter zitten de wethouders. De overige stoelen worden bezet door de raadsleden.
Verdieping 3 1:1000
354
Nieuwegein
1
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Raadzaal 2011 1:200 2 5 10 meter
Interieur 355
Spreekgestoelte Raadsleden Wethouders Burgemeester Ondersteunend personeel Publiek / Pers
356
Nieuwegein
1
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Raadzaal 2011 1:200 2 5 10 meter
Interieur 357
CONCLUSIE
NIEUWEGEIN
Stadhuizen, als type, zijn door de jaren heen flinke veranderd. Waar vroeger de macht van het bestuur werd verduidelijkt in de architectuur door het rijk versieren van de gevels is hedendaags juist het tegenovergestelde gaande. Het hedendaagse stadhuis moet democratie uitstralen. Nieuwegein is een schoolvoorbeeld van dit fenomeen. De gevel van het stadhuis is volledig voorzien van een vliesgevel met betonnen banden waardoor een vlakke gevel ontstaat. Hierdoor benadrukt de architect de hedendaagse vraag naar transparantie in de hedendaagse democratie. Door de verdwijning van machtsuitstraling wordt het gebouw identiteitloos. De gevel verraad de functie van het stadhuis niet en laat het open voor eigen interpretatie. Ook het kolossale volume draagt niet bij aan de herkenning van het stadhuis. Het gebouw kan net zo goed een kantoorgebouw zijn.
te insinueren. De werking ervan is teleurstellend, het zorgt namelijk niet voor het gewenste effect. Het blijft een platte gevel waardoor het blijft voelen als leuke aankleding.
De identiteitloosheid van het gebouw wordt nog eens versterkt door het weglaten van de traditionele onderdelen van het stadhuis. In het verleden kon men een stadhuis herkennen aan een paar standaard elementen waaronder een bordes, vlaggenmast, balkon, toren, klok en trouwtrap. Het enige element dat behouden is gebleven is de trouwtrap. De tweede huid van het stadhuis oogt als aankleding van het stadhuis. Je krijgt haast het gevoel alsof het later is toegevoegd. Het voelt namelijk als losstaande element zonder connectie met het volume en het stadhuis als functie. De intentie van de architect was om doormiddel van een 3D effect kristalvorming
Typisch onderdeel stadhuis Publieke hulpverlening Bestuurlijke macht tweede huidgeve
358
Nieuwegein
Exploded view stadhuis
Conclusie
359
CONCLUSIE
NIEUWEGEIN
Een belangrijk uitgangspunt in het ontwerp was transparantie en goede communicatie tussen de burger en de autoriteit. Volgens 3XN architecten is dit kenmerkend voor de huidige democratie. Open vloervelden en het gebruik van glazen scheidingswanden reflecteren de transparantie. Dit valt beter te omschrijven als visuele transparantie. Toch valt het ontwerp weinig transparant te noemen. In het gebouw vinden maar in een beperkt aantal ruimten ontmoetingen plaats tussen de gemeente en zijn burgers. Alleen op de 1ste verdieping en 3de verdieping is een ontmoeting mogelijk, waar alleen burgerzaken besproken worden. Nergens in het gebouw komt de burger in aanraking met de bestuurlijke macht. Wel heeft men vanuit het atrium zicht op de bovenste twee verdiepingen waar zich de kantoren van de ambtenaren bevinden. Een halfhoge glazen wand scheidt de kantoortuin van het atrium. Maar door de kijkhoek heeft men geen zicht op de ambtenaren. De burger wordt misleid.
de doorsnede van de analyse over domeinen in het interieur. Er is dus een duidelijke scheiding tussen de bestuurlijke macht en de burgers waardoor de transparantie en de communicatie ver te zoeken is.
Dit probleem is ook duidelijk zichtbaar in de routing door het gebouw. Waar de burgers doormiddel van de sculpturale trap in het atrium door het gebouw bewegen, hebben de medewerkers de beschikking over 4 trappenhuizen die zijn beveiligd met een paslezer. Daarnaast kan de burger maar tot de 4de verdieping van het stadhuis terwijl de bestuurlijke functies pas op de 4de verdieping beginnen. In praktijk komt de burger zelfs maar tot de 3de verdieping doordat de 4de verdieping tot bedrijfsrestaurant is benoemd. De scheiding tussen privĂŠ en openbare ruimte is duidelijk zichtbaar in
Routing werknemer Routing burger Ontmoetingen
360
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Verticale routing & ontmoetingen 1:1.500
Conclusie
361
CONCLUSIE
Openheid en intimiteit waren ook belangrijke speerpunten in het ontwerp van het stadhuis. Het interieur van het stadhuis is in dit opzicht goed geslaagd. Bij binnenkomst betreedt de burger direct het atrium die tot het dak doorloopt. Alle publieke functies zijn gelegen aan dit atrium wat het open karakter versterkt. Het voelt namelijk als een grote open vloerveld. De sculpturale trap voelt namelijk als een vloeiende overgang van de verschillende vloervelden. Het betreden van de verdiepingshoge publieke ruimten, in combinatie met de aankleding van de ruimten, geeft de bezoeker het gevoel van intimiteit. Het gebouw bezit een goede mix van openheid en intimiteit.
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
NIEUWEGEIN
Routing raadzaal
Routing burger Gezichtsveld burger
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT ‘Buiten’ gezichtsveld burger
362
Nieuwegein
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
PRODUCED BY AN AUTODESK EDUCATIONAL PRODUCT
Ruimtelijkheid: routing raadzaal
Conclusie
363
BRONNEN
NIEUWEGEIN
3XN (2006). Schetsboek Crone, J. (2011). State of the Art: Stadhuis Nieuwegein, Tijdschrift: Bouwwereld. Wely, R. van (2011). Stadshuis Nieuwegein door 3xN en ABT. Tijdschrift: de Architect. Windt, J. van der (2011). Structuur in concept 3XN. Tijdschrift: Cement.
364
Begrippenlijst
365
BEGRIPPENLIJST
AUTORITEIT
366
Begrippenlijst
367