13 minute read
Interview - Igor Gruppman
Dertien jaar geleden speelde Wilbert Scheifes zijn laatste concert bij het orkest. Maar de altviolist ging bepaald niet met pensioen. Hij werkt als vrijwilliger voor Vluchtelingenwerk Nederland en speelt met genoegen in zijn strijktrio. ‘Muziek is voor mij een soort therapie.’
Tekst en foto: Marion Florusse Bij binnenkomst in zijn huis in Gouda is al meteen duidelijk dat hier iemand woont die houdt van boeken, muziek en zijn kleinkinderen. Uitnodigende kratjes vol speelgoed in de hal, uitpuilende boekenkasten in de woonkamer en veel foto’s van dierbaren. Op deze plek zijn altviolist Wilbert Scheifes en zijn vrouw Thea al sinds 1984 gelukkig samen. Hij zat nog volop in zijn orkestjaren toen hij verhuisde naar de woning met grote tuin. Een kwart eeuw later begon zijn nieuwe leven dat nog altijd opvallend gevuld is. Na zijn laatste concert op 7 november 2009, gunde hij zich een jaar rust, daarna begon hij als vrijwilliger bij Vluchtelingenwerk, waar hij nog steeds twee à drie dagen per week als begeleider werkt. ‘Het is een totaal andere wereld, maar ik hou intens van mensen en kan slecht tegen onrecht. Ik los dus met plezier problemen op.’ Plezier heeft hij ook nog altijd in de muziek. ‘Ik speel nog heel graag, al is het dan niet meer op het hoge niveau van vroeger. Het gevoel dat je moet presteren op topniveau moet je op zeker moment loslaten. Ik vind het heerlijk om te spelen met mijn trio bestaande uit een violist, cellist en mijzelf op altviool. Muziek brengt me in balans, ook het luisteren ernaar; als een soort therapie.’ Wilbert (1946) groeide op in het Brabantse Etten-Leur. Zijn vader was musicus en leraar Duits en leidde onder meer een huiskoor en een huisorkest. Zo werd hij in zekere zin – als vijfde van uiteindelijk veertien kinderen – geboren in een klein orkest. Een inspirerende omgeving waar iedereen altijd welkom was. Wilbert: ‘Er was thuis altijd muziek. We woonden in een oude kinderkolonie met een grote zaal waar mijn vader repeteerde met het koor en het orkest. Maar er moest ook gewerkt worden, alle kinderen hadden een rol in het huishouden. Mijn moeder maakte een rooster waarin stond wie wat moest doen: was ophangen, kachels aanmaken.’ Wilbert, die op zijn dertiende een altviool in zijn handen gedrukt kreeg van zijn vader, is een van de drie kinderen uit het gezin die professioneel musicus werden. Een van zijn zussen was pianiste en koordirigente. ‘En mijn oudste zus, ze is nu tachtig, is celliste. Ze werkte jarenlang bij Het Orkest van de Achttiende Eeuw en speelt nog altijd.’
Schuchter mannetje
Zestien jaar was Wilbert toen hij werd toegelaten op het conservatorium. ‘Ik was niet heel goed en moest er keihard voor werken’, herinnert hij zich. ‘Ik was een schuchter mannetje zonder enige ervaring, maar
Dit zal ik nooit vergeten
Portret 1993.
mijn wereld werd daar zoveel groter.’ Makkelijk waren zijn conservatoriumjaren niet. Met een vaak zieke moeder thuis runde Wilbert naast zijn studie het huishouden en had hij de zorg over zijn jongere broers en zussen. ‘Ik was vaak al blij als ik op een dag twee uur kon studeren. Toch lukte het me om te groeien in mijn spel.’ Toen hij in 1969 bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest werd aangenomen, veranderde zijn leven volkomen. ‘Afgezien van al die prachtige muziek die ik daar leerde kennen, was er in die tijd ook van alles te doen op ander vlak. Zo was er nog geen ondernemingsraad.’ Wilbert werd lid van de vakbond waar hij zich naar hartenlust kon wijden aan die andere passie in zijn leven: mensen en het oplossen van hun problemen.
Ondanks ellende gelukkig
Problemen ziet hij nog steeds van heel dichtbij in het vluchtelingenwerk dat hij doet. ‘Ik ben blij dat ik ondanks alle ellende die er is en die ik van nabij zie, in staat ben om gelukkig te zijn. Met mijn vrouw, onze vier kinderen en vijf kleinkinderen. Mijn hoofd leegmaken doe ik door te wandelen en met mijn jongste dochter te werken in onze moestuin. En natuurlijk is er altijd de muziek.’ Hij heeft liefdevolle herinneringen aan zijn veertig orkestjaren. Aan de reizen, de inspirerende dirigenten en de vele goede en lieve collega’s… ‘Onderdeel zijn van zo’n groot geheel, is heel bijzonder. Het was voor mij een verrijking, elke dag weer. Ik ben blij dat ik het allemaal heb kunnen meemaken en dat ik er zo intens van heb genoten. Tot mijn laatste concert.’ NN
Jack Putting
Wilbert in opperste concentratie.
De altvioolgroep van 1980. Foto uit de seizoensbrochure 1980/81.
Afscheid van orkestbode Maurits de Wolf, eind jaren '80.
Super crazy
ZU - Jhator ‘Dit is de allergekste plaat uit mijn collectie. Onvergelijkbaar met wat dan ook. Waanzinnig hoe deze Italiaanse muzikanten zich blijven ontwikkelen met nieuwe stijlen, nieuwe invloeden. Van hardrock tot juist peaceful elektronische muziek waarbij je yoga zou kunnen doen. Hun andere album Carboniferous is ook een van mijn favorieten. Als zij iets nieuws uitbrengen dan koop ik het zonder eerst te luisteren omdat ik toch wel weet dat het waanzinnig goed is wat ze maken.’
Echt klassiek
Radu Lupu - Schubert - Impromptus ‘Zijn interpretatie van deze stukken voor piano solo maakt het zo ontzettend mooi. Het is tegelijkertijd ook heel verdrietig. Het kan me soms zelfs aan het huilen maken en dan voel ik me daarna altijd beter. Zo troostrijk. De cd is al oud. Ik heb geen idee meer hoe ik er ooit aan ben gekomen.’
Hoe aparter, hoe beter
de platenkast van: Bruno Bonansea - klarinet
Tekst: Sanne Tegelaar Beeld: Antim Wijnaendts Van Resandt
Als Bruno Bonansea een week niet in het Rotterdams Philharmonisch Orkest speelt, is hij vaak onderweg, druk met een van zijn vele muziekprojecten. Hij organiseerde deze zomer een muziekfestival in Médoc, trad in Parijs op met trompettist Ibrahim Maalouf, maakt nieuwe muziek met artiesten van over de hele wereld. Zijn missie? Bewijzen dat je met klarinet alle, maar dan ook echt álle muziek kunt spelen. Dat laat zijn platenkast ook zien.
Wat was de eerste cd die je kocht? ‘Ik heb eerlijk gezegd echt geen idee meer. Mijn ouders waren zelf geen muzikanten, maar wel altijd geïnteresseerd in muziek. Mijn vader luisterde naar de Beatles, de Rolling Stones, Neil Young, The Police. Ik luisterde altijd graag met hem mee. Ik heb Italiaanse grootouders dus er klonk regelmatig Italiaanse muziek bij ons thuis. We luisterden ook de beroemde klassieke werken, van Schubert bijvoorbeeld. Ik herinner me nog wel heel goed dat toen ik klarinet ging spelen mijn vader opeens alleen maar klarinetmuziek ging kopen.’
Wat is je eerste herinnering aan muziek die je raakte? ‘Ik begon op mijn zesde met klarinet. Ik wilde eigenlijk liever slagwerk gaan spelen, maar die docent kwam nooit opdagen. In mijn dorp was een harmonie en ik kon eigenlijk alleen nog kiezen tussen saxofoon, trompet of klarinet. Ik koos gewoon maar voor die laatste, geen idee waarom. De eerste keer dat ik totaal onder de indruk raakte van mijn instrument was toen ik Jacques Di Donato zag optreden en vooral toen ik hem Faustin Jeanjeans Guisganderie hoorde spelen. Hij speelde het eerst klassiek, zoals het gecomponeerd is, en daarna nog een keer, maar toen compleet improviserend. Het mooie is dat hij later ook mijn docent werd. En ik houd nog steeds enorm veel van improviseren.’
Waar luisterde je graag naar toen je tiener was? ‘Franse rap was toen wel favoriet en dat luister ik nu nog graag. Toen was ik eigenlijk al gek op verschillende stijlen: jazz, funk, pop, rock, klassiek, electro, folk. Dus ik luisterde ook alles en uit alle windstreken. En dat speelde ik dan vervolgens met de klarinet. Mijn instrument is eigenlijk net als een kameleon; je kunt er echt alles mee spelen. De klarinettisten naar wie ik toen veel naar luisterde waren David Krakauer, Michel Portal, Paquito D’Rivera uit Cuba, Eddie Daniels uit de USA, Ivo Papazov uit Bulgarije.’
Wat luister je nu vooral graag? ‘Crazy music. Ik vind het heel inspirerend om naar innovatieve muziek te luisteren van artiesten die een evolutie hebben doorgemaakt en allerlei verschillende stijlen weten te mengen. Hoe innovatiever, hoe beter, vind ik eigenlijk. Veel mensen denken naar geëngageerde muziek te luisteren, maar dat is het vaak helemaal niet. Dat is toch meestal muziek die is gemaakt om geld mee te verdienen. Ik luister liever naar muziek die echt met het hart is gemaakt, dat hoor je gewoon terug in de kwaliteit. Maar die muziek is niet eenvoudig te vinden. Ik ben daarom altijd op zoek naar nieuwe muziek en wil nieuwe muzikanten ontdekken. Ik krijg graag luistertips van vrienden en mensen die ik ontmoet.’
Je bent veel onderweg. Wat zet je dan op? ‘Farmers Market! En Ibrahim Maalouf luisterde ik ook altijd veel in de auto. Het was een droom om met hem te werken. En ook nog te improviseren. Dat is het mooiste bij muziek, als alles kan en er geen regels zijn dan ontstaan zulke mooie dingen.’
Oppepper
Farmers Market - Slav to the Rhythm ‘Dit album luisterde ik heel veel als ik vier uur in de auto zat naar mijn vriendin. Ik woonde nog in Frankrijk. Zij woonde al in Amsterdam en speelde bij het Concertgebouworkest. Inmiddels wonen we samen en hebben we een dochtertje van twee, maar ik weet nog goed hoe motiverend deze muziek was onderweg naar haar.’
Het Rotterdams Philharmonisch Orkest dankt hier graag zijn subsidiënten en sponsors. De organisaties die het orkest steunen, vormen samen een prestigieus zakelijk netwerk. Voor meer informatie: Afdeling Development, 010 322 53 85 of sponsoring@rpho.nl
SUBSIDIËNTEN
TOURPARTNERS GILDE VAN BEDRIJFSBEGUNSTIGERS
TALENTPARTNER
PROJECTSPONSORS
PREFERRED PARTNERS
PARTICULIERE BEGUNSTIGERS
Op persoonlijke titel mevr. C.F.J. de Ruiter-de Groot, dhr. S.M.T. Schipper, dhr. ir. drs. H.N.J. Smits Ambassadeurs Philharmonisch Fonds dhr. F.J. Lavooij, dhr. S.M.T. Schipper Tekst: Rien van Genderen
Concertinleidingen
Bij de concerten van 16 en 18 december zal de inleiding worden verzorgd door Marien van Staalen (foto), voormalig solocellist bij het Rotterdams Philharmonisch Orkest. Op 22 en 23 december is musicoloog en muziektheoreticus Bart de Graaf de inleider. De inleidingen bij de Nieuwjaarsconcerten van 12, 13 en 15 januari neemt musicoloog Alexander Klapwijk voor zijn rekening. De inleidingen op donderdag en vrijdag beginnen om 19.15 uur. Op zondag is de aanvangstijd 13.15 uur. Alle inleidingen worden gehouden in de Van Cappellen Zaal. De toegang is gratis voor Vrienden. Niet-leden betalen € 5 bij de ingang van de zaal (alleen pin).
Cursus Muziekverdieping 2023
De nieuwe cursus Muziekverdieping staat alweer in de startblokken. In een serie van zes bijeenkomsten op woensdagavond duiken afwisselend Michel Khalifa en Leo Samama met u in de muziek die het orkest in het voorjaar brengt, van Franse barok tot en met Hertog Blauwbaards Burcht De cursus wordt vanaf 11 januari gehouden in de mooie locatie De Machinist, Willem Buytewechstraat 45 in Rotterdam, van 19.30 tot 21.30 uur. Op de website vriendenrpho.nl vindt u meer informatie en kunt u zich aanmelden voor de cursus. De kosten voor deelname zijn voor Vrienden € 124,50, voor niet-leden € 179,50. Vrienden jonger dan 35 jaar betalen € 44,50.
Vriendenconcert 15 januari
Voor het concert van zondag 15 januari met Lahav Shani en Daniil Trifonov geldt een voordeelprijs voor Vrienden van het orkest. Vrienden met een abonnement op een of meer series hebben recht op een korting van 20%, zonder abonnement geldt een korting van 15%.
Laat uw nalatenschap doorklinken!
Wie het Rotterdams Philharmonisch Orkest goed gezind is kan de Vriendenvereniging opnemen in zijn of haar testament. Dankzij onze ANBI-status betaalt de vereniging geen erfbelasting. In het afgelopen jaar hebben legaten met een totaal van meer dan een half miljoen euro ons in staat gesteld om aankoop en onderhoud van kostbare instrumenten voor het orkest te financieren. Denkt u over een legaat of erfstelling? De penningmeester en voorzitter gaan graag persoonlijk met u in gesprek over de mogelijkheden waarmee u via de Vriendenvereniging het orkest in uw testament kunt steunen. U kunt hiertoe contact opnemen via ons secretariaat: info@vriendenrpho.nl of 010 322 53 09.
Wijzigingen voorbehouden. Alle concerten vinden plaats in de Grote Zaal van de Doelen, tenzij anders vermeld. Kaarten zijn te bestellen via www.rpho.nl. Vriendenvoordeel – 15% korting op losse kaarten, 20% korting in combinatie met een abonnement (exclusief voor Vrienden).
November
Harry Potter in Concert, deel 6 wo 9 november 2022 • 19.30 uur do 10 november 2022 • 19.30 uur vr 11 november 2022 • 19.30 uur za 12 november 2022 • 19.30 uur zo 13 november 2022 • 13.30 uur dirigent Justin Freer Harry Potter and the Half-Blood Prince
Enigma-variaties met Adam Hickox vr 18 november 2022 • 20.15 uur zo 20 november 2022 • 14.15 uur dirigent Adam Hickox altviool Lawrence Power Ravel La valse Schnittke Altvioolconcert Elgar Enigma-variaties Vriendenconcert 19.15 / 13.15 uur: concertinleiding door Pepijn Meeuws (gratis voor Vrienden)
Sint Sing-along (3+) wo 23 november 2022 • 14.15 en 16.00 uur* za 26 november 2022 • 11.00 en 14.00 uur** zo 27 november 2022 • 11.00 en 14.00 uur** coproductie met Jeugdtheater Hofplein * de Doelen, Jurriaanse Zaal ** Hofpleintheater
Bruckner 9 met Lahav Shani do 24 november 2022 • 20.15 uur vr 25 november 2022 • 20.15 uur dirigent Lahav Shani piano Yefim Bronfman Beethoven Derde pianoconcert Bruckner Negende symfonie 19.15 uur: concertinleiding door Emanuel Overbeeke (gratis voor Vrienden)
Adam Hickox Yefim Bronfman
James Estrin Victoria Cadisch
za 26 november 2022 • 19.30 uur Brugge, Concertgebouw wo 30 november 2022 • 20.00 uur Reggio Emilia, Teatro Municipale vr 2 december 2022 • 20.00 uur Lugano, Arte e Cultura za 3 december 2022 • 20.00 uur Brescia, Teatro Grande Programma: zie do 24 november
December
Saraste dirigeert Sjostakovitsj vr 9 december 2022 • 20.15 uur zo 11 december 2022 • 14.15 uur dirigent Jukka-Pekka Saraste klarinet Christoffer Sundqvist Wennäkoski Flounce Nielsen Klarinetconcert Sjostakovitsj Achtste symfonie Die Schöpfung vr 16 december 2022 • 20.15 uur zo 18 december 2022 • 14.15 uur dirigent Jan Willem de Vriend sopraan Lucy Crowe tenor Mauro Peter bariton Christopher Purves koor Laurens Symfonisch Haydn Die Schöpfung 19.15 / 13.15 uur: concertinleiding door Marien van Staalen (gratis voor Vrienden)
Yannick Nézet-Séguin: Notenkraker do 22 december 2022 • 20.15 uur vr 23 december 2022 • 20.15 uur dirigent Yannick Nézet-Séguin koor Nationaal Kinderkoor Tsjaikovski De notenkraker 19.15 / 13.15 uur: concertinleiding door Bart de Graaf (gratis voor Vrienden)
Yannick Nézet-Séguin
