Lesson 1 by mayank govil

---------------------------------------------------------------ghl« - 1

üš ÏiHfŸ - Ïj‹ tiffŸ k‰W© FzhÂra¦fŸ ---------------------------------------------------------------Jâfë‹ _y¥bghUŸ üš ÏiHfshF©. üš ÏiHfŸjh‹ Jâfë‹ mik¥ò, njh‰w©, j‹ik k‰W© Fz¦fS¡F äfÎ© K¡»akhdjhF©. ek¡F j‰bghGJ »il¡F© gytifahd üšÏiHfis¡ bfh§L gy tifahd JâfŸ c‰g¤Â brŒa¥gL»wJ. ghl¤Â£l¤Â‹ Ï¨j bjhFÂæ‹ Kjš ghlkhdJ xU m¿Kfkhf mik¨JŸsJ. üš ÏiHfë‹ tiffŸ k‰W© FzhÂr¦fŸ F¿¤jhd étu¦fŸ Ï¥ghl¤Âš cŸsd. mL¤j ghl¤Âš üš ÏiHfë‹ _y¡TWfŸ F¿¤J RU¡fkhf më¡f¥g£LŸsJ. _‹whtJ k‰W© filÁ ghl¤Âš üš ÏiHfë‹ j‹ikæid f§l¿a cjÎ© gçnrhjidfŸ F¿¤J më¡f¥g£LŸsJ.

1.0 neh¡f« Ï¥ghl¤Âš Ú¦fŸ Ñœ¡f§lt‰iw m¿¨J bfhŸÅªfŸ. üš ÏiH v‹whš v‹d v‹gJ g‰¿ üš ÏiH¡F© Ãybk§£L¡F© cŸs é¤Âahr© g‰¿ Ïa‰ifahd bghU£fshš cUth¡f¥g£LŸs üš ÏiHfŸ mšyJ kåjªfshš bra‰ifahd bghU£fshš cUth¡f¥g£l üš ÏiHfŸ tif¥ghL F¿¤J. gU¤Â, cšy‹, Áš¡ üš ÏiHfŸ cUth¡FtJ F¿¤J. kåjdhš bra‰ifahd bghU£fshš cUth¡f¥gL© üš ÏiHfŸ k‰W© Ãybk§£fŸ jahç¡F© Kiw F¿¤J.

1.1 m¿Kf« czÎ, cil, ÅL M»a _‹W© kåjå‹ _‹W mo¥gil njitfshF©. vdnt Ï¥ghl¤Âš cil jahç¡f ga‹gL¤j¥gL© üš ÏiHfŸ K¡»a¤Jt© F¿¤J nkY© mG¤jkhf brhšy nt§oa mtÁaäšiy. JâfŸ jahç¡f ga‹gL¤j¥gL© üš ÏiHfŸ Ko ngh‹W äfÎ© bkšèajhfÎ©, e‹F tisa¡ Toa j‹ikÍilajhfÎ©, njitahd msé‰F tèikÍŸsjhfÎ©, XusÎ Fiw¨j g£r ÚsKilajhfÎ©, x‹nwhblh‹W beU¡fkhf Ão¤J¡ bfhŸs¡ ToajhfÎ© ÏU¡F©. üš ÏiHfë‹ ÚskhdJ mj‹ é£l© mšyJ jokid él Fiw¨j g£r© 500 kl¦F Ús© cŸsjhfÎ© ÏU¡F©. bghJthf Ï¨j ÚskhdJ 1000 Kjš 3000 kl¦F tiu ÚsKilajhf ÏU¡F©. nkY© é£l¤ij él Ús¤Â‹ é»j© äfÎ© Úskhdjhf ms¡f Koahj msé‰F(Ï‹Ãå£) mikÍ©. Ús© Fiwthf cŸs F£ilahd üš ÏiHfŸ Âl¤j‹ikÍila («nlÃš) üš ÏiHfŸ vd miH¡f¥gL»wJ. äfÎ© Úskhd üš ÏiHfŸ Ãybk‹£ vd miH¡f¥gL»wJ. Ï›thwhf ÏU¨jhY©, Ï¨j é¤Âahr© bgçjhf vL¤J¡ bfhŸs¥glhkš, F£ilahd üš ÏiHfŸ k‰W© Úskhd (f‹oåa«) Ãybk‹£ M»a Ïu§Lnk üš ÏiHfŸ v‹nw miH¡f¥gL»wJ. Ï¨j ghl¤Âš 1

üš ÏiHfshdJ mJ v¨j bghUëèU¨J cUth¡f¥g£LŸsJ v‹gj‹ mo¥gilæš tif¥gL¤j¥gL»wJ. Ïjid¤ bjhlª¨J Ïa‰ifahf cUth¡f¥gL© üš ÏiHfŸ k‰W© bra‰ifahf kåjªfshš cUth¡f¥g£l üš ÏiHfŸ M»ait F¿¤J éçthf és¡fkë¡f¥g£LŸsJ. Ï¨j Ïu§Ltif üš ÏiHfë‹ K¡»a j‹ikfŸ k‰W© FzhÂra¦fŸ F¿¤J RU¡fkhf és¡f¥g£LŸsJ.

1.2 üš ÏiHfë‹ tiffŸ üš ÏiHfŸ cUth¡f¥g£l _y¥bghUëèU¨J ÏJ Ïu§Ltifahf Ãç¡f¥g£LŸsJ. mjhtJ Ïa‰ifahd üš ÏiH k‰W© kåjdhš cUth¡f¥g£l bra‰ifahd üš ÏiH Ïa‰ifahd üš ÏiHfŸ mj‹ _y¥ bghU£fis mo¥gilahf¡ bfh§L _‹W tiffshf Ãç¡f¥g£LŸsJ. i) jhtu üš ÏiH: jhtu üš ÏiHfëš bgU©ghyhdit bršYnyh« üš ÏiHfshF©. ÏJ gU¤Â, èd‹, rzš, Ãns¡«, uhä Tçaª, Árš, bA©¥ M»at‰whš Md üš ÏiHfshF©. JâfŸ jahç¥gj‰F k£Lä‹¿ bršYnyh« üš ÏiHfŸ fh»j© jahç¥gj‰F© ga‹gL¤j¥gL»wJ. nkY© faW, fhª£«, fhaª éç¥òfŸ, bjhê‰rhiy cgnahf¤Â‰Fça Jâ tiffŸ k‰W© gytif bghU£fŸ bršYnyh« üš ÏiHfshš jahç¡f¥gL»wJ. ii) äUf¦fë‹ üš ÏiHfŸ: äUf¦fë‹ üš ÏiHfŸ bgU©ghyhdit ònuh£o‹ (òuj©) üš ÏiHfshF©. cšy‹ k‰W© Áš¡ Ï›tifæš nrª¨jitfshF©. iii) äduš üš ÏiHfŸ: M«bg«lh« k£Lnk Ïa‰ifæš »il¡F« äduš üš ÏiHahF©. Ïjdhš bjhê‰Tl¦fS¡F njitahd bghU£fis k£Lnk jahç¡f Ko¨jJ. ÏÂš nf‹rª nehŒ V‰gl¡Toa thŒ¥ò ÏU¥gjhf r¨njf¥g£likahš go¥goahf äduš üš ÏiHfëèU¨J bghU£fŸ jahç¥gJ ifél¥g£lJ. Ïu§lhtJ tif üš ÏiHahdJ mj‹ bgaçnyna cŸsJ nghš kåjdhš cUth¡f¥g£l üš ÏiHfshF©. Ïjid Áy neu¦fëš bra‰ifahd üš ÏiHfŸ mšyJ cUth¡f¥g£l üš ÏiHfŸ v‹W© miH¡f¥gL»wJ. Ïa‰if üš ÏiHfŸ nghš ÏJÎ© _‹W tiffshf Ãç¡f¥g£LŸsJ. i)

Ïa‰ifahf »il¡f¡Toa ~Õ£ «lh¡»èU¨J cUth¡f¥gL© üš ÏiHfŸ: bršYnyhìèU¨J bgU©ghdyhd üš ÏiHfŸ jahª brŒa¥gL»wJ. bršYnyh[hdJ _¦»š, ku© k‰W© gU¤Â éijfëèU¨J jahª brŒa¥gL»wJ. Ï¨j tifæš jahª brŒa¥gL© äfÎ© K¡»akhd üš ÏiH é«nfh« nuah‹ v‹W miH¡f¥gL»wJ. buh©g fhykhf nuah‹ äfÎ© fodkhd tê Kiwfëš jahª brŒa¥g£lJ. mjhtJ Kjèš bršYnyh[hdJ bršYnyh« rh‹nj£ Mf kh‰w¥g£L, ÃwF fiuryhf kh‰w¥g£L, mj‹ ÃwF üš ÏiHfshf cUth¡f¥g£L, mj‰F ÃwF Û§L© R¤jkhd bršYnyh« üš ÏiHfshf cUth¡f¥g£lJ. ÏJnt é«nfh« nuah‹ v‹W miH¡f¥gL»wJ. ÏU¥ÃD© j‰bghGJ bršYnyhi[ fiu¡f¡Toa fiurš f§LÃo¡f¥g£L, bršYnyh« üš ÏiHfŸ neuoahf bršYnyh« fiurèš ÏU¨J cUth¡f¥gL»w 2

iynahbrš k‰W© bl‹brš M»a éahghu bgaªfëš j‰bghGJ bršYnyh« üš ÏiHfŸ »il¡»wJ. urhad Kiwæš kh‰w© brŒa¥g£l bršYnyh« üš ÏiHfŸ Á¿a mséš j‰bghGJ cUth¡f¥gL»wJ. ÏitfŸ bršYnyh« ilyÁnu£ k‰W© bršYnyh« oiu mÁnl£ üš ÏiHfshF©. u¥gª nybl¡« v‹gJ u¥gª ku¤ÂèU¨J Ïa‰ifahf »il¡F© TêèU¨J u¥gª üš ÏiHfŸ jahª brŒa¥gL»wJ. u¥gª üš ÏiHfŸ Jâ MiyfŸ k‰W© Ïju bjhê‰Tl¦fëš ga‹gL¤j¥gL»wJ.

jahª brŒa¥g£l ~Õ£ «lh¡»èU¨J cUth¡f¥gL© üš ÏiHfŸ: vç urhad (bg£nuh bfä¡fš) bjhê‰ Tl¦fëš Ï›tif üš ÏiHfŸ cUth¡f¥gL»wJ. ãy¡fç k‰W© Ïa‰if thÍ M»a Ïu§L© Ï¨j tif üš ÏiHfŸ cUth¡Ftj‰F xusÎ g¦F t»¡»wJ. Fiw¨j vilÍŸs urhad JfŸfshf (khè¡ôš«) Kjèš c‰g¤Â brŒJ ÃwF ghèbkçnrr‹ _ykhf ghèkª üš ÏiHfshf kh‰w© brŒa¥gL»wJ. bra‰if üš ÏiHfshd mjhtJ ghèaik£« (ieyh‹ 66, ieyh‹ 6), ghèa«lª«, m¡çè¡« k‰W© ghè ònuhigè‹ M»aitfŸ Ï©khÂç cUth¡f¥gL»wJ. «gh‹bl¡« k‰W© iy¡uh ngh‹w ÚS© j‹ikÍila vyh«nlhbkç¡ üš ÏiHfŸ Tl Ï©khÂç cUth¡f¥gL»wJ. iii) gytif üš ÏiHfŸ: f§zho üš ÏiHfŸ Áèfh v‹w bghUëèU¨J cUth¡f¥gL»wJ. cnyhf üš ÏiHfshd btŸë k‰W© j¦f ÏiHfshF©. Ï¨j tifæš ÏitfŸ äfÎ© Áw¨jitahf fUj¥gL»wJ. gytifahd üš ÏiHfŸ k‰W© Ãybk‹£« ÑnH rhª£ toéš më¡f¥g£LŸsJ. JâfŸ jahç¡f ga‹gL© üš ÏiHfŸ F¿¤J Ï¨j rhª£ _y« (rh®£ 1.1) äf Áw¥ghf m¿a Ko»wJ. ii)

rh®£ 1.1 üš ÏiHfŸ k‰W© Ãybk‹£«fë‹ tifghLfŸ Jâ üš ÏiHfŸ

Ïa‰ifahf cUth¡f¥g£lit

kåjdhš cUth¡f¥g£lit

jhtu«

äUf¦fŸ

gU¤Â, ngh¡ éijfŸ, rzš, bA©¥, uhÛ, Ãns¡«, Árš, ig‹ M¥Ãš, thiH Ïiy, fhaª, gH¦fŸ

cšy‹, Áš¡

äduš (jhJ¡fŸ)

M°bg°lh°

Ïa‰ifahf cUth¡f¥g£l cUth¡f¥g£l ~Õ£ «lh¡

gytiffŸ

é«nfh« nuah‹, iynghbrš, bl‹brš, ghènehÁ¡, f¥nuh mnkhåa© nuah‹, u¥gª

cnyhf« f©zho

ieyh‹ 66, ieyh‹ 6, ghèba°l® m¡çè¡, «gh‹bl¡«, iy¡uh, ghèònuhbgè‹

brašKiw 1) üš ÏiHfë‹ Áy khÂçfŸ bfhL¡f¥g£LŸsJ. mitfis gçnrhÂ¤J v¨j tifæid rhª¨jJ v‹gij F¿¥ÃLf. 4

1) Ranrhjid nfŸéfŸ Ñœ¡f§l th¡»a¤Âš cŸsit rçahf/jtwh v‹W F¿¥ÃLf. i) gU¤ÂahdJ kåjdhš cUth¡f¥g£l üš ÏiH - rç/jtW ii) é«nfh« nuah‹ kåjdhš cUth¡f¥g£l Kjš üš ÏiH - rç/jtW iii) fhaª xU bršYnyhì¡ üš ÏiH - rç / jtW iv) «nlÃŸ üš ÏiHahdJ msél Koahj msé‰F (Ï‹Ãå£) ÚskhdJ, rç / jtW v) é«nfh« nuah‹ xU ònuh£o‹ (òuj©) üš ÏiH rç/ jtW. vi) Áš¡ - xU Ïa‰ifahd üš ÏiH rç / jtW. 2) Ñœf§l thª¤ijfis tiuaW¡fÎ© : «nl¥Ãš üšÏiH, Ãybk‹£.

1.3 bra‰if üš ÏiHfŸ gU¤Â, cšy‹, Áš¡ M»ait äf¥ bgça mséš cUth¡f¥gL© Ïa‰if ÏiHfshF©. mitfŸ F¿¤J RU¡fkhf Ï¦nf és¡f¥g£LŸsJ. tl Ï¨Âahéš nk khj k¤Âæš gU¤Â gæçl¥gL»wJ. 5 Kjš 6 khj¦fŸ fê¤J gU¤Â¢ broæYŸs fhæ‹ cŸns (nghš) ÏU¡F© éijfŸ Ïa‰if bt¥g¤Âdhš jhdhfnt cil¨J (gl© 1.1) mÂèU¨J üš ÏiH cUth¡f ga‹gL© gŠR btë¥g£L ÃwF fhŒ¨jÎl‹ gU¤Â¢ bro mWtil brŒa¥gL»wJ. gU¤Â gæç£l Kjš ehL Ï¨Âah MF©. Rkhª 5000 M§LfS¡F K‹ng gU¤Â gæç£ljhf Mjhu¦fŸ cŸsd. fl¨j 50 M§Lfshf gU¤Â üš ÏiHfë‹ ju¤Âš F¿¥ÃL©goahd K‹nd‰w© V‰g£LŸsJ. mjhtJ F£ilahd Ku£L¤ j‹ikÍila üš ÏiHfŸ K‹ò cUth¡f¥g£lJ. Mdhš j‰bghGJ buh©g bkšèajhd Úskhd üš ÏiHfŸ c‰g¤Â brŒa¥gL»wJ. mÂf© c‰g¤Â ju¡Toa iAÃç£ tifæid äfÎ© Ôéukhd MuhŒ¢Á _y© f§L Ão¡f¥g£ljhdhš ÏJ rh¤Âakhæ‰W. 2000 M© M§oš cyf¤Âš c‰g¤Â brŒa¥g£l 50 äšèa‹ l‹ üš ÏiHfëš, 20 äšèa‹ l‹ üš ÏiHfŸ gU¤ÂæèU¨J c‰g¤Â brŒa¥g£lJ. Ïnj fhy¤Âš Ï¨Âahéš c‰g¤Â brŒa¥g£l 4 äšèa‹ l‹ üš ÏiHfëš 2 äšèa‹ l‹ gU¤Â üš ÏiHfshF©. Ï¨Âahéš c‰g¤Â brŒa¥g£l bkh¤j üš ÏiHfëš 50% rjÅj© gU¤Â üš ÏiHfŸ v‹gJ ÏÂèUªJ bjç»wJ.

gl« 1.1 gU¤Â¢ bro

Fig. 1.1 Cotton boll

Ïu§lhtJ Ïa‰ifahf »il¡F© Jâ üš ÏiH cšy‹ ÏiHahF©. br©k¿ MLfŸ, btŸshLfŸ, KašfŸ k‰W© x£lf¦fŸ ngh‹w äUf¦fë‹ KofëèU¨J cšy‹ c‰g¤Â brŒa¥gL»wJ. bkh¤j cšy‹ c‰g¤Âæš 90% rjÅj© br©k¿ MLfëläU¨J »il¡»wJ. Ï¨j ònuh£o‹ ÏiHfŸ Áy br©k¿ MLfëš xU khj¤Â‰F 1.25 br.Û. Ús© msé‰F tsª¡»wJ. KGikahf tsª¨j cšy‹ gFÂ f¤Âçahš bt£o (gl© 1.2) vL¡f¥gL»wJ. ÃwF Ï¨j cšy‹ e‹F R¤j© brŒa¥g£L ÃwF ga‹gL¤j¥gLtj‰fhf mD¥g¥gL»wJ. 1996-M© M§oš cyf¤ÂYŸs bkh¤j br©k¿ MLfë‹ v§â¡if 12 nfhoahF©. ÏÂš Ï¨ÂahéYŸs br©k¿ MLfë‹ v§â¡if 4.5 nfhoahF©. Ï›thW ÏU¨j nghÂY©, cyf¤Âš c‰g¤Â brŒa¥gL© bkh¤j cšyåš, Ï¨Âahéš c‰g¤Â brŒa¥gL© cšyå‹ msÎ, br©k¿ MLfë‹ v§â¡ifÍl‹ x¥Ã£L ghª¡F©nghJ äfÎ© Fiwthfnt cŸsJ.

Fig. 1.2 Wool sheared from1.2 sheep gl«

br©k¿ MLfëèU¨J bt£l¥g£l cšy‹.

Áš¡ k‰bwhU ònuh£o‹ ÏiHahF©. Áš¡ g£L¥ó¢Áfëdhš c‰g¤Â brŒa¥gL»wJ. g£L¥ó¢ÁfŸ Áš¡ ÏiH c‰g¤Â brŒÍ© KiwahdJ, »£l¤j£l kåjdhš cUth¡f¥gL© bra‰if ÏiH jahç¥ò Kiw khÂç cŸsJ. g£L¥ ó¢ÁahdJ mjdJ jhil¡F moæYŸs gFÂ (»sh‹£) æèU¨J é«nfh« Âut¤Âid btëna‰W»wJ. ÃwF Ï¨j Ãybk‹£lhš g£L¥ ngh‹w ghJfh¥ghd (fT‹) xU tiyæid V‰gL¤Â mjDŸns ÏU¨J bfhŸ»wJ. g£L¥ó¢Á 1Kjš 2 »nyh Û£lª Úskhd Ãybk‹il c‰g¤Â brŒ»wJ. Ï›thwhf xU kâ neu¤Â‰F 50 br.Û. ÚsKila Ãybk‹il c‰g¤Â brŒ»wJ. g£L¥ ngh‹w ghJfh¥ò tiyahdJ (fT‹) ÃwF bfhÂ¡f it¡f¥gL»wJ. g£L¥ó¢Á Ïw¨jÎl‹ g£L¥ ngh‹w Ãybk‹£ jåahf vL¡f¥gL»wJ.

1.4 ÚS©j‹ikÍila (ghèbkç¡) ÏiHfŸ Ïa‰if üš ÏiHfŸ Ú§l fhykhf e©äl© ÏU¨jhY© mj‹ mik¥òfŸ k‰W© j‹ikfŸ F¿¤J go¤J m¿¨J bfhŸtj‰F cça bjhêš E£g© ÏU¨jhšjh‹ KoÍ©. éçthd Ôéu MŒé‰F¥ ÃwFjh‹ gU¤Â üš ÏiHæš äf¥ bgça _y¡TWfŸ (khè¡ôš«) cŸsJ m¿a Ko¨jJ. ÚS© j‹ikÍila ÏiHfë‹ gy FzhÂra¦fŸ éçthf és¡f¥g£LŸsJ (cjhuz©) ÚS© j‹ikÍila ÏiHfë‹ ÛJ gSéid it¡F© bghGJ mJ F¿¥ÃL© msé‰F ÚŸ»wJ. ÃwF gSéid mf‰¿aÎl‹ Û©L« Ú£Á FiwªJ giHa 6

ãiyahd mil»wJ. ÏJ gl« 1.3-š fh§Ã¡f¥g£LŸsJ. Úskhd _y¡TWfŸ xU nghJ© ešy neª¤Âahd Kiwæš mikahjnj Ï¨ãfœé‰F fhuzkhf mik¨jJ. mjhtJ giHa ãiyæèU¨J F¿¥Ã£l msÎ ÚS© j‹ik cila nj Ïj‰F fhuzkhF©. vdntjh‹ gSit mf‰¿aÎl‹, K¨ija rk ãiy¡F Û©L« tªjilªjJ.

Fig. 1.3 Schematic representation of the extension of a molecule on application of load

gl« 1.3 gS it¤jÎl‹ Ú£ÁailÍ© _y¡TWfŸ g‰¿a és¡F© gl©. kåjåš cUth¡f¥g£l mid¤J ÏiHfS© Ñœ¡f§lthW cŸsJ. é«nfh« nuah‹ - kåjdhš 100 M§LfS¡F K‹ghf f§l¿a¥g£l Kjš ÏiHahF«. ghèaik£ k‰W© ghèba«lªfŸ 1940-M© M§o‰F K‹ghfÎ©, m¡çè¡ k‰W© ghèònuhigÄ‹ 1940-M© M§o‰F ÃwF© f§l¿a¥g£lJ. ÏitfŸ mid¤J© ÚS© j‹ikÍilaitfshF©. äf mÂf mséš cUth¡f¥g£l ieyh‹ 66 k‰W© ieyh‹ 6 M»a Ïu§L© ghèaik£ ÏiHahF©. mit mid¤J© bjhê‰Tl¦fë‹ cgnahf¤Â‰F mÂf mséš ga‹gL¤j¥g£ld. m¡çè¡ ÏiHfŸ bra‰if cšy‹ jahç¥gj‰F äf mÂf mséš gutyhf ga‹gL¤j¥g£ld. MilfŸ jahç¥gj‰F ghèba«lª Ãybk§£« k‰W© ÏiHfŸ äf mÂf mséš ga‹gL¤j¥g£ld.

1.5 kåjdhš cUth¡f¥g£l üš ÏiHfŸ kåjdhš cUth¡f¥g£l mid¤J ÏiHfS© ÚS© j‹ikÍilajhfÎ©, gy msÎfëš x‹W nrª¡f¥g£L, urhad Kiwæš x‹whf Ïiz¡f¥g£L Úskhf r¦»è ngh‹wjhfÎ© mÂf vilÍŸs _y¡TWfshfÎ© cŸsJ. Fiw¨j vilÍŸs _y¡TWfis bfh§l urhad bghU£fis »çah C¡» cjéÍl‹ mÂf mG¤j© k‰W© bt¥g¤Âš ÚS© j‹ikÍila ghèkª ÏiHfŸ c‰g¤Â brŒa¥gL»wJ. ÚS© j‹ikÍila ghèkª ÏiHfŸ Âut tot¤Âš

kh‰w© brŒa¥g£L FW»a Jthu¦fŸ têahf brY¤J© bghGJ E§âa Ãybk§£ »il¡»wJ. nk‰f§lthW cUth¡f¥g£l Ãybk‹£ Drawing Machine - ÏGit v¨Âu© Úskhf it¡f¥gL»wnghJ ghèbkªfŸ x‹whf ÏizªJ Úskhd ÏiHfshfÎ«, tèikahd ÏiHfshfÎ« cUth¡f¥gL»wJ. nkny F¿¥Ã£lgo, ÏiHfŸ c‰g¤Â brŒtj‰F ghèbkªfŸ Âutkhf mšyJ cU¡f¥g£l ãiyæš ÏG¡f nt§oaJ mtÁakh»wJ. Ï¨j bjhêš E£gkhdJ gy ü‰wh§LfS¡F K‹ng Áy¨Â¥ ó¢Á k‰W© k£L© ó¢ÁæläU¨J m¿a¥g£L cgnahf¥gL¤j¥g£lJ. Âut ãiyæYŸs ghèbkªfŸ caª mG¤j¤Âš FW»a Jthu¦fis bfh§l cnyhf j£o‹ ÛJ b#£ ntf¤Âš 7

ÕŒ¢Á mo¡f¥gL»wJ. üš ÏiHfŸ btF ntfkhf btëna ÏG¡f¥g£L fod¤ j‹ikbg‰W Úskhd, bjhlª¢Áahd Ãybk‹£ »il¡»wJ. cUF©bghGJ khW© j‹ika‰w ghèkªfis cUfit¤J ieyh‹ 66, ieyh‹ 6, ghèba«lª, ghèònuhigÄ‹ ngh‹w üš ÏiHfis jahç¡fyh©. bršYnyh« ngh‹w cUfhj ãiyæYŸs ghèbkªfŸ mšyJ ghè m¡çnyhie£çš ngh‹w cUF© bghGJ khW© j‹ik bfh©l ghèbk®fis Âut ãiyæš kh‰w© brŒJ üšÏiH jahç¡fyh©. cUf it¤J üš ÏiH jahç¡F© Kiw gl© 1.4-š fh§Ã¡f¥g£LŸsJ. ghèkª JfŸfŸ xU òdš têahf nghl¥g£L ÃwF v¡«£%lçš cUf it¡f¥gL»wJ. cU»a ÃwF Kjèš xU tof£o têahf br‹W, ÃwF ü‰F© bA£oš cŸs tof£o têahf «Ã‹dbu£ br‹wil»wJ. «Ã‹dbu£oš, »ô‹¢ miwæš cŸs Fëª¢Á fhuzkhf Âlkhdjhf kh‰w¥gL»wJ. ÃwF RHY© cUis têahf br‹W Ïa¨Âu¤Â‹ moæš cŸs é§lªfëš jå¤jå Ãybk‹£ Mf R‰¿ it¡f¥gL»wJ. bghJthf ãiwa Ïl¦fëš gy Ãybk‹£ üš ÏiHfshf R‰¿ it¡f¥gL»wJ. Ïj‰F¥ ÃwF nkY© gy brŒKiwfS¡F c£gL¤Â mjhtJ Ãybk‹£il ÏG¤J x‹nwhblh‹W KW¡» it¡f¥gL»wJ. mšyJ Ús toéš it¡f¥gL»wJ.

Fig. 1.4 A Melt Spinning Unit

gl« 1.4 Âut ãiyæš it¤J üš ÏiH jahç¡F© Kiw `<u ü‰ò` vd tif¥gL¤j¥g£LŸsJ. Âut ãiyæèU¨J Âl ãiy¡F bfh§LtUtj‰F ÃçÁÃnlr‹ Kiw mšyJ bfhahFnyr‹ Kiw Ã‹g‰w¥gL»wJ. cyu it¡F© nr©gçš fiuriy e‹whf bfhÂ¡f it¤J Âl ãiy¡F bfh§L t¨j ÃwF brŒa¥gL© Kiw cyª ü‰ò v‹W miH¡f¥gL»wJ. cUf it¤J üš ÏiH jahç¡F© mnj mo¥gil Kiwænyna Âut ãiyæš üš ÏiH jahç¡f¥gL»wJ. Âut ãiyæš üš ÏiH jahç¡F© Kiw gl© 1.5-š fh§Ã¡f¥g£LŸsJ. ghèkªfŸ xU fiurèš fiu¡f¥g£L tof£l¥gL»wJ. xU Û£lª msÎŸs Âut¤Âid vL¤J bfhaFnyr‹ gh¤ÂDŸns it¡f¥g£l «Ã‹dbu£ têahf mD¥g nt§L©. Âut ãiyæYŸs Ãybk‹£fŸ mG¤j© bfhL¡f¥g£L btëna‰w¥gL© bghGJ ÃçÁÃnlr‹ V‰gL»wJ. Âl ãiyæYŸs Ãybk‹£fŸ ÃwF fGt¥g£L, cyu it¡f¥g£L R‰¿ it¡f¥gL»wJ. Ïªj xU¦»iz¡f¥g£l brašKiwæš ouhæ¦ k‰W© ü‰ò Ïu§L© xU¦»iz¨J brašgLtJ F¿¥Ãl¤j¡fJ. é«nfh« nuah‹ k‰W© ghè m¡çnyhie£çš ÏiHfŸ <u ü‰ò _ykhf jahç¡f¥gL»wJ.

Fig. 1.5 A Wet Spinning Set-up

gl« 1.5 <u ü‰ghiyæ‹ mik¥ò cyª ü‰ò Kiw gl© 1.6š fh§Ã¡f¥g£LŸsJ. tof£l¥g£l ghèkªfë‹ fiurš nkny cŸs gh¤Âu© ngh‹w mik¥ò cila cgfuz¤Âš C‰w¥g£L, xU Û£lª msÎŸs ÂutkhdJ bkGFtª¤Â ngh‹w mik¥òila tof£o _ykhf «Ã‹dbu£L¡F mD¥g¥gL»wJ. Ãybk‹£ bkh¤jkhf cyª nr©gU¡F t¨jil»wJ. Ï¦nf <ukhdJ cyª¤j¥g£L Âlkhd Ãybk‹£ cUthdJ© R‰¿ it¡f¥gL»wJ. ouhæ¦ Ïa¡f Kiw jåahf brŒa¥gL»wJ. ghè m¡çnyhie£çš, bršYnyh« mÁnl£, «gh‹bl¡« k‰W© é«nfh« nuah‹ ÏiHfŸ cyª ü‰ò k‰W© <u ü‰ò M»a ÏU KiwfëY© c‰g¤Â brŒayh©.

Fig.1.6. A Dry Spinning Set-up

gl« 1.6 cyª ü‰ghiyæ‹ mik¥ò 1.6 Ïa‰if ÏiHfŸ k‰W© kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfŸ Ïu§o‰Fäilna é¤Âahr« (ngh£o) Ïa‰if ÏiHfŸ k‰W© kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfŸ Ïu§o‰Fäilæš mÂf é¤Âahr© ÏU¨jhY©, Úskhd _y¡TWfŸ Ïu§oYnk fhz¥gL»wJ. _y¡TWfŸ mik¨ÂU¡F© éj© xG¦fhfÎ© xG¦f‰wjhfÎ© fhz¥gL»wJ (gl© 1.7) xG¦fhf mik¨j _y¡TWfŸ (»¿«lè‹ k§ly¤ij V‰gL¤JtJ) jukhdjhfÎ© tèikahdjhfÎ© Ú£o¤J ãiy¡F© j‹ik cilajhfÎ© ÏU¥gj‰F bgU© g¦F t»¡»wJ. xG¦f‰wjhf mik¨j _y¡TWfŸ (Rkhªg« gFÂæid V‰gL¤JtJ) Ú£Á¤ j‹ik¡F©, rha© k‰W© <u¤ij c¿ŠRtj‰F©, fod¤ j‹ik¡F© bgU© g¦F t»¡»wJ.

Fig. 1.7 Schematic sketch showing how molecules aggregate in a fibre

Ïu§o‰F© gy é¤Âahr¦fŸ fhz¥gL»wJ. kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfëš cŸsij¡ fh£oY© Ïa‰if ÏiHfë‹ mik¥Ãš xnu khÂç Ïšyhj j‹ik äf mÂf mséš fhz¥gL»wJ. Ïa‰if ÏiHfis gçnrhjid brŒtj‰F äf mÂfkhf khÂçfŸ vL¤J nrhjid brŒjÃwF, mj‹ ruhrç kÂ¥ò F¿¥Ãl¥gL»wJ. k‰WbkhU K¡»akhd é¤Âahr© v‹d bt‹whš Ïa‰if ÏiHfëš Á¡fyhd khªgyhíÍ©, kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfëš Á¡fy‰w rhjhuzkhd khªgyhíÍ© fhz¥gL»wJ. _‹whtJ K¡»akhd é¤Âahr© v‹dbt‹whš Ïa‰if ÏiHfŸ, bra‰if ÏiHfis él äf mÂfkhd <u¤ij c¿ŠR© j‹ikÍilajhf cŸsJ. Ïj‰F äf ãiwa mséš Úiu c¿ŠR© j‹ikÍila FG¡fŸ cŸsnj fhuzkhF©. Mdhš kåjdhš cUth¡f¥g£l é«nfh« nuah‹, F¿¥Ã£L¢ brhšY© msé‰F mÂfkhd <u¤ij c¿ŠR© j‹ikÍilajhf cŸsJ. Ïj‰F mÂYŸs bršYnyhÁ¡ mik¥ng fhuzkhF©. Ï¨j fhuz¦fëdhnyna Ïa‰if ÏiH k‰W© é«nfh« nuah‹ ÏiHfshš cUth¡f¥g£l MilfŸ nfhil bt¥g fhy¦fëY©, äfÎ© cZzkhd fhy¦fëY© äfÎ© Rfkhdjhf cŸsjhš mâa¥gL»wJ.

Ranrhjid nfŸéfŸ 3. Ïa‰if k‰W© bra‰if ÏiHfë‹ mo¥gil é¤Âahr¤Âid m¿¨ÂLf. 4. Ñœ¡f§l th¡»a¤Âš cŸsit rçah / jtwh v‹W F¿¥ÃLf. i) bra‰if ÏiHfŸ äfÎ© RfkhdJ. rç / jtW. ii) Ïa‰if ÏiHfis él bra‰if ÏiHfŸ mÂf mséš xnu khÂçahf cŸsJ. rç / jtW. iii) ghèkªfŸ mÂf _y¡TW vilæid cilait. rç / jtW. iv) Jâ üš ÏiHfŸ cUth¡Ftj‰F ghèkªfŸ k£Lnk rçahd bghUshF«. rç / jtW.

brašKiw Ïa‰if üš ÏiHfë‹ tiffis xU rhª£ tot¤Âš jahç¤J më¡fÎ©. m¨j üš ÏiHfŸ »il¡F© _y¥ bghUë‹ gl¦fisÍ© v¦bf¦F KoÍnkh m§F m¿ªÂLf.

1.7 brŒJ ghª¤jš (mir‹bk‹£) 1.7.1 tF¥giwæš brŒJ ghª¤jš i)

brŒKiw neh£oš K¡»akhd üš ÏiHfë‹ Fiw¨jJ I¨J khÂçfisahtJ x£o mj‹ bgaçid F¿¥ÃL.

1.7.2 Å£oš brŒJ ghª¤jš i)

1.8 bjhF¥ò Ï¨j ghl¤Âš JâfŸ jahç¥gj‰F njitahd gšntW tif üš ÏiHfŸ F¿¤J RU¡fkhf és¡f¥g£LŸsJ. Ï¨j ÏiHfis c‰g¤Â brŒa ga‹gL¤j¥g£l bghU£fë‹ mo¥gilæš gšntW tiffshf Ãç¡F© Kiw 11

më¡f¥g£LŸsJ. Ïa‰if ÏiHfis c‰g¤Â brŒÍ© Kiw F¿¤J©, kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfis jahç¡F© Kiw F¿¤J© më¡f¥g£LŸsJ. ÏiHfë‹ äf K¡»akhd j‹ikfŸ F¿¤J© më¡f¥g£LŸsJ.

1.9 Ranrhjid nfŸéfS¡fhd gÂšfŸ 1) rçah/ jtwh v‹W F¿¥ÃLf i) jtW ii) rç iii) rç iv) jtW v) jtW vi) rç 2) «nlÃš ÏiH k‰W© Ãybk‹£ : F£ilahd ÏiHfŸ «nlÃŸ ÏiH v‹W© bjhlª¢Áahf mik¨JŸs ÏiHfŸ Ãybk‹£ v‹W© miH¡f¥gL»wJ. 3) Ïa‰if k‰W© bra‰if ÏiHfS¡F Ïilæš äf mÂf mséš é¤Âahr© fhz¥gL»wJ. kåjdhš cUth¡f¥g£l ÏiHfis él Ïa‰if ÏiHfëš xG¦f‰w j‹ik äf mÂf mséš fhz¥gL»wJ. bra‰if ÏiHfis él Ïa‰if ÏiHfëš Úiu c¿ŠR© j‹ik bfh§l FG¡fŸ mÂfkhf cŸsjhš mÂfkhd Úiu c¿ŠR»wJ. 4) rçah /jtwh v‹W F¿¥ÃLf. i) jtW ii) rç iii) rç iv) jtW

1.10 fhyKiw njªÎ¡fhd nfŸéfŸ 1) bra‰if ÏiHfŸ urhad ghèkçèU¨J v›thW cUth¡f¥gL»wJ? 2) gU¤Â üš ÏiHfŸ F¿¤J RU¡fkhd F¿¥ò vGJf. 3) ešy JâfŸ jahç¥gj‰F njitahd üš ÏiHfë‹ éU«g¤ j¡f j‹ikfŸ v‹d? RU¡fkhf és¡Ff. (mitfŸ V‹ éU©g¥gL»wJ v‹gij F¿¥ÃLf).

1.11 ghl© r©g¨jkhd ò¤jf¦fŸ (bugu‹«) 1. g#h{.Ã. k‰W© F¥jh é.Ã. 2004 çô Ó ieyh‹ nl¡ (ï¨Â) v‹.Á.Ï.Mª.o òJ Âšè 2. Tèaª.Ã.n#. k‰W© nlhªnlhuh. Ã.í. m‹lª «lh‹o¦ bl¡«ilš« 6 tJ gÂ¥ò. Ãç‹o« Ahš Ï¦»yj¨J . ãôahª¡

fh®Ándh b#å¡ ÃçÁÃnlr‹ (ÅœgoÎ) bršYnyh« rh‹nj£ vbyh°nlhbkç¡ ÏiH

ouhÃfš

(jhJ¥bghU£fŸ) ÏiH nf‹riu c§lh¡F© j‹ikÍilaJ. bfhaFnyr‹ - njhŒ¨J nghjš ciwa¢ brŒjš bršYnyhi[ fh«o¡ nrhlh k‰W© fhªg‹il ršig£ cl‹ nrª¡F© bghGJ »il¡F© bghUŸ. u¥gª ngh‹w ÏiH, Ïjid u¥gª ngh‹W Úskhf ÏG¡fyh«. ÏG¤J é£lÃwF Û©L« giHa ãiy¡F tªJéL«. ouhÃ¡° (bt¥gk©ly«) gFÂfis¢ rh®ªjJ.