Ζώντας με την οικονομική κρίση

ΕΛΛΗΝΟΓΑΛΛΙΚΗ ΣΧΟΛΗ ΠΕΙΡΑΙΑ ‘ΑΓΙΟΣ ΠΑΥΛΟΣ’

ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Α’ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΜΑ: Ζώντας με την οικονομική κρίση

Υπεύθυνες Καθηγήτριες: Γεωργατζά Α. Μαυρομματάκη Σ.

Σχολικό έτος 2011-12

Τι περιλαμβάνει η εργασία Κεφ. 1ο: ΕΙΣΑΓΩΓΗ  Τι αφορά η εργασία  Προβληματική επιλογής θέματος  Σκοπός - Ερευνητικά ερωτήματα Κεφ. 2ο: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ Ορισμός οικονομικής κρίσης και άλλων εννοιών Οικονομικές κρίσεις του παρελθόντος  Αίτια  Συνέπειες-Αποτελέσματα  Τέχνη και κρίση  Επαναϊεράρχηση κοινωνικών αξιών Αντιμετώπιση –πρόληψη

Τι περιλαμβάνει η εργασία Κεφ. 3ο: ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ  Ταινία μικρού μήκους  Πειραματική Έρευνα - Ερωτηματολόγιο σε μαθητές Λυκείου  Έρευνα πεδίου - Συνέντευξη από εμπόρους και καταναλωτές της λαϊκής αγοράς  Δραματοποίηση σκηνών από το γνωστό σήριαλ “Πίσω στο σπίτι”  Φύλλα παρουσίασης (power point)

Κεφ 4ο: ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ-ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ

ο 1:

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΤΙ ΑΦΟΡΑ Η ΕΡΓΑΣΙΑ

Η εργασία που έχουμε αναλάβει αφορά στην οικονομική κρίση που υπάρχει στην Ελλάδα, στις επιπτώσεις που έχει στην καθημερινή ζωή και κυρίως στη ζωή των εφήβων.

Προβληματική επιλογής του θέματος H οικονομική κρίση ήρθε στην ζωή μας σαν ανεμοστρόβιλος και σάρωσε τα πάντα: βεβαιότητες, πεποιθήσεις, προβλέψεις, υποθέσεις και προοπτικές. Πιστεύουμε πως η ενασχόληση μας με το θέμα αυτό θα βοηθήσει και εμάς αλλά και τους συνανθρώπους μας να κατανοήσουμε και να συμβάλλουμε ενεργά στην καταπολέμηση του.

Σκοπός της εργασίας •Η γνώση και η κατανόηση του φαινομένου της οικονομικής κρίσης που υπάρχει στις μέρες μας •Η όξυνση της ικανότητας μας στην επίλυση προβλημάτων και τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την ύφεση • Η συνειδητοποίηση της σημασία της οικονομικής κρίσης στη ζωή μας

Ερευνητικά Ερωτήματα •Τι είναι οικονομική κρίση; Καθώς και άλλες έννοιες σχετικές με την οικονομική κρίση όπως ανεργία, ύφεση και διεθνές νομισματικό ταμείο.

•Υπήρξαν άλλες κρίσεις στο παρελθόν ή είναι ένα φαινόμενο που εμφανίστηκε στις μέρες μας; •Ποια είναι τα αίτια που οδήγησαν την χώρα μας σε αυτή την ύφεση; •Ποιες είναι οι συνέπειες τις κρίσης στις ζωής μας; •Έχει αλλάξει η ζωή μας μετά την κρίση; Σε ποιο βαθμό μας έχει επηρεάσει; •Με ποιο τρόπο η τέχνη έχει επηρεαστεί από το φαινόμενο αυτό; •Μέσα από την κρίση μπορούμε να επαναϊεραρχήσουμε τις κοινωνικές αξίες μας; •Πώς μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την οικονομική κρίση;

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2ο: ΘΕΩΡΗΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Ορισμοί

Μικροοικονομία Η μικροοικονομία ασχολείται με τη συμπεριφορά και τα προβλήματα των επιμέρους οικονομικών μονάδων, δηλαδή των καταναλωτών, των παραγωγών, των επιχειρήσεων, των επενδυτών, των αποταμιευτών κ.λπ. Θέματα που ενδιαφέρουν τη μικροοικονομία είναι: α)Η διαμόρφωση της τιμής του κάθε αγαθού ή κάθε παραγωγικού συντελεστή στην αγορά. β) Το πώς δαπανά ο καταναλωτής το εισόδημά του. γ) Ποιες αποφάσεις παίρνει ο παραγωγός για την παραγωγή των αγαθών και με ποια κριτήρια παίρνονται οι αποφάσεις αυτές. δ) Η λειτουργία των διάφορων μορφών αγοράς κ.λπ.

Μακροοικονομία Η μακροοικονομία ασχολείται με τη συμπεριφορά και τα προβλήματα της οικονομίας ως σύνολο, δηλαδή του συνόλου των καταναλωτών, του συνόλου των παραγωγών, του συνόλου των επιχειρήσεων, του δημόσιου τομέα κ.λπ. Θέματα που ενδιαφέρουν τη μικροοικονομία είναι ο προσδιορισμός του εθνικού προϊόντος, του εθνικού εισοδήματος, της εθνικής δαπάνης, της συνολικής απασχόλησης, της συνολικής κατανάλωσης, της συνολικής επένδυσης, της ανεργίας, του πληθωρισμού, της οικονομικής ανάπτυξης, του βιοτικού επιπέδου κ.λπ.

Η έννοια του όρου «οικονομική κρίση» Οικονομική κρίση είναι τo φαινόμενο κατά το οποίο μια οικονομία χαρακτηρίζεται από μια διαρκή και αισθητή μείωση της οικονομικής της δραστηριότητας. Ο βασικότερος δείκτης οικονομικής δραστηριότητας είναι οι επενδύσεις, οι οποίες, όταν αυξομειώνονται, συμπαρασύρουν μαζί τους και όλα τα υπόλοιπα οικονομικά μεγέθη.

Α.Ε.Π Α.Ε.Π (Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν) είναι η συνολική αξία σε χρηματικές μονάδες των τελικών αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα.

ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ Η υστέρηση των εσόδων του κράτους σε σχέση με τις δαπάνες του (μισθούς, συντάξεις, λειτουργικά έξοδα) είναι το δημοσιονομικό έλλειμμα. Δηλαδή όταν τα δημόσια έξοδα είναι περισσότερα από τα δημόσια έσοδα. Το άθροισμα των ελλειμμάτων παράγει το δημόσιο χρέος.

ΔΗΜΟΣΙΟ ΧΡΕΟΣ Τα χρήματα που αναγκάζεται να δανειστεί ένα κράτος ώστε να καλύψει τα δημοσιονομικά του ελλείμματα δημιουργούν το δημόσιο χρέος.

Ύφεση Στην οικονομική θεωρία, μια ύφεση είναι μια γενική επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας. Κατά τη διάρκεια της ύφεσης, πολλοί μακροοικονομικοί δείκτες μεταβάλλονται κατά παρόμοιο τρόπο. Η παραγωγή, η απασχόληση, οι δαπάνες των επενδύσεων, τα εισοδήματα των νοικοκυριών, τα κέρδη των επιχειρήσεων μειώνονται, ενώ οι πτωχεύσεις και η ανεργία αυξάνονται.

Πληθωρισμός Πληθωρισμός είναι η συνεχής αύξηση του γενικού επιπέδου των τιμών μιας οικονομίας μέσα σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο. Ο πληθωρισμός μπορεί να είναι είτε θετικός, είτε αρνητικός (οπότε μιλάμε για αντιπληθωρισμό). Ας σημειωθεί ότι πληθωρισμός είναι η μεταβολή των τιμών.

ΑΝΕΡΓΙΑ • Άνεργοι είναι τα άτομα τα οποία μπορούν και θέλουν να εργαστούν, αλλά δεν μπορούν να βρουν απασχόληση. Το μέγεθος της ανεργίας μπορεί να μετρηθεί ως απόλυτο μέγεθος, για παράδειγμα, χιλιάδες άνεργοι. Η σημασία όμως του αριθμού αυτού εξαρτάται από το μέγεθος του εργατικού δυναμικού. Για αυτό η ανεργία μετράται ως ποσοστό επί της εκατό του εργατικού δυναμικού, για παράδειγμα 8%.

• Ποσοστό ανεργίας = αριθμός ανέργων/εργατικό δυναμικό*100

ΑΝΕΡΓΙΑ

ΔΝΤ Το ΔΝΤ είναι το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, το οποίο εδρεύει στην Ουάσινγκτον. Είναι μια παγκόσμια οργάνωση που αποτελείται από 185 χώρες μέλη, που ιδρύθηκε το 1944 με σκοπό την παροχή βοήθειας όταν απαιτείται για τα μέλη της.

ΔΝΤ

ΤΡΟΪΚΑ Η λεγόμενη «ΤΡΟΪΚΑ» αποτελείται από τρία μέλη: Α) ΔΝΤ(Διεθνές Νομισματικό Ταμείο) Β) ΚΟΜΙΣΙΟΝ(Ε.Ε.) Γ) ΕΚΠ(Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα) Αυτοί οι τρεις θεσμοί είναι οι επίσημοι δανειστές της χώρας, αφού εκείνη μπήκε σε οικονομική επιτήρηση.

ΤΡΟΪΚΑ

Ιστορική αναδρομή οικονομικών κρίσεων στο παρελθόν Παγκόσμια οικονομική Ύφεση 1929 (Κραχ)

 Η παγκόσμια οικονομική ύφεση του 1929 ήταν μια κατάσταση διεθνούς οικονομικής ύφεσης που διήρκησε από ένα μέχρι δέκα χρόνια σε διάφορες χώρες του κόσμου.  Επρόκειτο για τη μεγαλύτερη οικονομική ύφεση της σύγχρονης ιστορίας και χρησιμοποιείται τον 21ο αιώνα ως παράδειγμα για το πόσο οδυνηρή μπορεί να είναι μια οικονομική καταστροφή.  Προκλήθηκε μετά από το χρηματιστηριακό κραχ στις 29 Οκτωβρίου του 1929, γνωστό ως η Μαύρη Τρίτη.  Η οικονομία των πόλεων ανά τον κόσμο επλήγη, ιδίως εκείνων που εξαρτιόνταν άμεσα από τη βαριά βιομηχανία.

Η Αρχή του Τέλους  Στις 3 Σεπτεμβρίου 1929, μετά από μια ξέφρενη πενταετία που ο Dow Jones πενταπλασίασε την αξία του, η αγορά άρχισε να πέφτει, χάνοντας περίπου το 17% της αξίας της.  Τις ημέρες που οδήγησαν στη Πέμπτη της 24ης Οκτωβρίου 1929, η αγορά ήταν ασταθής.  Την Παρασκευή 25 Οκτωβρίου τραπεζίτες της Wall Street συναντήθηκαν να βρουν μια λύση για να αντιμετωπισθεί το χάος που είχε δημιουργηθεί, χωρίς όμως αποτέλεσμα.  Τη Δευτέρα 28 Οκτωβρίου ακόμη περισσότεροι επενδυτές αποφάσισαν να βγουν από την αγορά και ο πανικός συνεχίστηκε με πτώση 13% του Dow Jones εκείνη την ημέρα.  Την επόμενη ημέρα, τη Μαύρη Τρίτη 29 Οκτωβρίου, ο Dow Jones έχασε 12%, φέρνοντας τις απώλειες της εβδομάδας σε 30 δισ. δολ., δέκα φορές τον ετήσιο προϋπολογισμό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και πολλές φορές περισσότερα από όσα είχαν ξοδέψει οι ΗΠΑ στον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο.  Μετά το κραχ ο Dow Jones ανέκαμψε για λίγο στις αρχές του 1930, ξανακυλώντας στη συνέχεια.

Τα Αίτια της Κρίσης  Υπήρξαν πολλοί παράγοντες που προκάλεσαν την κρίση. Το μεγαλύτερο όμως ερώτημα εστιάζεται στο κατά πόσον επρόκειτο για μια αποτυχία της ελεύθερης αγοράς ή για μια αποτυχία εκ μέρους των τραπεζών να προλάβουν την κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος.  Ο υπερβολικός δανεισμός θεωρείται μία από τις αιτίες της μεγάλης κρίσης. Οι τράπεζες που είχαν χρηματοδοτήσει τα υπερχρέη άρχισαν να καταρρέουν, καθώς οι δανειολήπτες αδυνατούσαν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Το 1933, οι καταθέτες είχαν σημειώσει απώλειες $140 δισεκατομμυρίων.  Όντας τα μελλοντικά κέρδη χαμηλά, η επένδυση κεφαλαίων και οι κατασκευές περιορίστηκαν ή πάγωσαν τελείως.  Οι διασωθείσες τράπεζες κατέστησαν ακόμη πιο συντηρητικές στις χορηγήσεις δανείων και άρχισαν να περικόπτουν τα δάνεια, εντείνοντας την υποτίμηση του νομίσματος.  Ένας φαύλος κύκλος σχηματίστηκε και αυτή η αυτοεκπληρούμενη προφητεία μετέτρεψε την οικονομική ύφεση του 1930 σε μια μεγάλη οικονομική εξαθλίωση μέχρι το 1933.

Αποτελέσματα της κρίσης: Πτωχεύσεις και αυτοκτονίες  Εκτός από τους μικροεπενδυτές, και οι τράπεζες είχαν εκτεθεί σημαντικά στο χρηματιστήριο. Μαζικές αναλήψεις καταθέσεων έφεραν πανικό, τράπεζες κατέρρευσαν, χρηματιστηριακοί οίκοι πτώχευσαν, άνθρωποι άρχισαν να πέφτουν από τα κτίρια.  Εκτιμάται ότι περίπου 140 δισ. δολ. καταθέσεων εξατμίστηκαν και 10.000 τράπεζες έβαλαν λουκέτο.  Στη μεγάλη ύφεση που ακολούθησε το κραχ, η φτώχεια έγινε καθημερινότητα. Πρώην εκατομμυριούχοι επιχειρηματίες κατέληξαν να ζουν στις γωνίες των δρόμων και το ένα τρίτο των Αμερικανών βρέθηκε κάτω από το όριο της φτώχειας.  Στις μεγάλες πόλεις δημιουργήθηκαν συνοικίες ανέργων που είχαν χάσει το υποθηκευμένο σπίτι τους και τώρα συνωστίζονταν σε παράγκες. Οι άστεγοι συγκεντρώθηκαν και μαζί με πολλούς άνεργους και κοινωνικά ανένταχτους βετεράνους του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, διέμεναν σε σκηνές, διαδηλώνοντας εναντίον της κυβερνητικής απραγίας. Οι μικρές αυτές παραγκουπόλεις διαλύθηκαν βιαίως από τον αμερικανικό στρατό, ύστερα από εντολή του πρόεδρου των ΗΠΑ, Hoover.  Το 1929 ο αριθμός των νεκρών από την κρίση…23.000

Ιστορική αναδρομή οικονομικών κρίσεων στο παρελθόν

Η ΧΡΕΩΚΟΠΙΑ ΤΗΣ ΑΡΓΕΝΤΙΝΗΣ

Συνοπτικά, η οικονομική κρίση της Αργεντινής διήρκεσε από το 1998 έως το 2002, με τα εξής κεντρικά σημεία: (α) την ισχυρότατη ύφεση, η οποία «έπληξε» τη χώρα μεταξύ των ετών 1998 - 1999 και (β) την κατάρρευση του χρηματοπιστωτικού συστήματος (2001/02), η οποία ουσιαστικά ήταν το φυσικό επακόλουθο, της ύφεσης. Τα γεγονότα αυτά οδήγησαν στην παραίτηση της πολιτικής ηγεσίας της χώρας, την οποία ακολούθησε μία περίοδος μεγάλης εσωτερικής αστάθειας. Τελικά, το ΑΕΠ της Αργεντινής μειώθηκε συνολικά κατά 21%, με καταστροφικά αποτελέσματα για τον κοινωνικό της ιστό – στο ζενίθ της κρίσης (μέσα του 2002), το ποσοστό της «φτώχειας» έφτασε το 57%, ενώ η ανεργία ξεπέρασε το 23%.

ΟΙ ΑΙΤΙΕΣ ΤΗΣ ΚΡΙΣΗΣ •

Οι πολιτικές, όσο και οικονομικές περίοδοι συνεχούς αστάθειας

•

Οι διαρκείς εναλλαγές των κυβερνήσεων είχαν σαν αποτέλεσμα την «εναλλασσόμενη» υιοθέτηση διαφορετικών κάθε φορά οικονομικών πολιτικών

•

Η σύνδεση του αργεντίνικου νομίσματος με το δολάριο επιλέγοντας σταθερή ισοτιμία μαζί του με αρκετές «παρενέργειες»: αύξηση των τιμών των προϊόντων στις διεθνείς αγορές, περιορισμό της ανταγωνιστικότητας, μείωση των εξαγωγών, αρνητικό εμπορικό ισοζύγιο (εισαγωγές μεγαλύτερες από τις εξαγωγές), το οποίο είχε σαν «φυσικό» αποτέλεσμα την μεγάλη άνοδο του εξωτερικού χρέους της χώρας

•

Η υποτίμηση του νομίσματος του Μεξικού και της Βραζιλίας με καταστροφικές συνέπειες για τις εξαγωγικές επιχειρήσεις της Αργεντινής αφού δεν μπορούσε να τις ανταγωνιστεί. Επιπρόσθετα αρκετές επιχειρήσεις της χώρας μετέφεραν τα εργοστάσια παραγωγής τους στη Βραζιλία.

•

Η δυσπιστία των πολιτών της Αργεντινής απέναντι στο τραπεζικό σύστημα οι οποίοι αντέδρασαν αγοράζοντας μαζικά δολάρια και μεταφέροντας τα κεφάλαια τους στο εξωτερικό.

•

Οι ιδιωτικοποιήσεις πολλών δημοσίων επιχειρήσεων - ακόμη και σε τιμές χαμηλότερες από την αξία τους οι οποίες οδήγησαν στην εξάρτηση σημαντικών κλάδων της Οικονομίας της Αργεντινής από το εξωτερικό.

Η ΜΕΓΑΛΗ ΥΦΕΣΗ Έτσι η Αργεντινή οδηγήθηκε το 1999 σε ύφεση (αρνητική οικονομική ανάπτυξη), ύψους -4%, η oποία κατέληξε σε στασιμότητα το 2000, παρά τα τεράστια δάνεια εκ μέρους του ΔΝΤ και των ιδιωτικών τραπεζών. Η ανεργία αυξήθηκε, ενώ ακολούθησαν

διαμαρτυρίες

πληθυσμού, οι οποίες

και

μαζικές

διαδηλώσεις

του

γρήγορα οργανώθηκαν κεντρικά -

εξελισσόμενες το 2001 σε έναν σημαντικό «δυναμικό» παράγοντα της πολιτικής της χώρας.

Η ΤΕΛΙΚΗ ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ Στις 11.09.2001 ακολούθησε η παγκόσμια ύφεση η οποία προκλήθηκε από το τρομοκρατικό χτύπημα στη Νέα Υόρκη. Η ύφεση είχε σαν αποτέλεσμα να χάσουν ξαφνικά οι επενδυτές την εμπιστοσύνη τους απέναντι σε παραδοσιακά επικίνδυνες περιοχές όπως η Αργεντινή. Όταν λοιπόν η κυβέρνηση της Αργεντινής «παραδέχθηκε» δημοσίως, το Νοέμβριο του 2001, ότι δεν μπορούσε να εκπληρώσει τις συνήθεις απαιτήσεις του ΔΝΤ, το ΔΝΤ αρνήθηκε να της δώσει ένα προγραμματισμένο δάνειο, ύψους 1.25 δις $. Αυτή η είδηση για τις παγκόσμιες χρηματαγορές, είχε σαν αποτέλεσμα να χαθεί «ραγδαία» η εμπιστοσύνη των επενδυτών απέναντι στην Αργεντινή - γεγονός στο οποίο οφείλεται η ξαφνική, μαζική και ταχύτατη «απόσυρση» των κεφαλαίων από τη χώρα, η οποία προκάλεσε μία τεράστια κρίση σε ολόκληρο το τραπεζικό σύστημα. Η κυβέρνηση, για να αποφύγει το ολοκληρωτικό χάος που θα επακολουθούσε, εισήγαγε αμέσως μία νομοθετική διάταξη η οποία έθετε όριο στην ανάληψη μετρητών από τους τραπεζικούς λογαριασμούς

Όμως, η ενέργεια αυτή επιδείνωσε την υφιστάμενη «κρίση εμπιστοσύνης» στην Οικονομία της Αργεντινής τόσο στο εξωτερικό, όσο και στο εσωτερικό. Η μεσαία τάξη της χώρας εξαγριώθηκε κυριολεκτικά, με αποτέλεσμα μία γενική απεργία στις 13. Δεκεμβρίου κατέληξε σε μαζικές, βίαιες διαδηλώσεις λίγο αργότερα (19 και 20 Δεκεμβρίου), «κοστίζοντας» συνολικά 28 θανάτους. Αμέσως μετά, παραιτήθηκε η πολιτική ηγεσία της χώρας ενώ, η ανάληψη της προεδρίας από τον κυβερνήτη μίας επαρχίας, τον κ. Adolfo Saa, διήρκεσε μόλις πέντε ημέρες. Το σημαντικότερο γεγονός της σύντομης αυτής ανάληψης της εξουσίας ήταν η επίσημη αναγγελία της χρεοκοπίας της χώρας.

ΝΕΑ ΜΕΤΡΑ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ

Ο νέος πρόεδρος ανακοινώθηκε την 1η Ιανουαρίου του 2002. Με υπόδειξη των ειδικών του οικονομικού επιτελείου του, αποφάσισε αμέσως:

(α) την υποτίμηση του «Πέζος», του νομίσματος της Αργεντινής (β) την εγκατάλειψη της πολιτικής της σταθερής ισοτιμίας με το δολάριο (γ) το πάγωμα των καταθέσεων με όριο αναλήψεων

Η ΑΝΑΚΑΜΨΗ Στα τέλη του 2002 η Οικονομία άρχισε να αναπτύσσεται αργά αλλά σταθερά, αφού άρχισε να αποδίδει η υποτίμηση του νομίσματος, η οποία κατέστησε τα προϊόντα της Αργεντινής ανταγωνιστικά στις διεθνείς αγορές. Έτσι, άρχισαν να αποσύρονται σταδιακά τα μέτρα στήριξης που είχαν ληφθεί γεγονός που έδωσε ξανά ώθηση στην ιδιωτική κατανάλωση και ο ρυθμός ανάπτυξης έφτασε το 8,9% το 2003. Το 2005, ύστερα από σκληρές διαπραγματεύσεις, η χώρα κατάφερε να πετύχει αναδιάρθρωση του χρέους της προς τους ιδιώτες επενδυτές με έκπτωση 25-35% της αρχικής ονομαστικής αξίας των ομολόγων και αύξηση του χρόνου αποπληρωμής (αποδεχόμενοι ουσιαστικά ανταλλαγή των παλαιών ομολόγων με νέα μικρότερης αξίας και μεγαλύτερης διάρκειας). Αντίθετα από τους ιδιώτες επενδυτές, το ΔΝΤ κράτησε σκληρή στάση και δεν δέχτηκε επαναδιαπραγμάτευση των όρων του δανείου του. Το 2006 η Αργεντινή, εκμεταλλευόμενη τα πλεονάσματα λόγω της οικονομικής της ανάπτυξης, αποπλήρωσε το χρέος της προς το ΔΝΤ.

Η Ελλάδα στα πρόθυρα οικονομικής κρίσης

Τα αίτια της οικονομικής κρίσης στην Ελλάδα Η Ελλάδα βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή της σύγχρονης ιστορίας της, καθώς τα τελευταία χρόνια υπάρχει μια ύφεση στην οικονομία της, που την έχει οδηγήσει στα πρόθυρα της χρεοκοπίας. Η κρίση είναι συνδυασμός πολλών και ποικίλων παραγόντων, τους οποίους θα αναφέρουμε παρακάτω:

Ανταγωνιστικότητα Η ανταγωνιστικότητα επιτρέπει σε μία χώρα να απολαμβάνει ευημερία σε βιώσιμη βάση. Κατά τη δεκαετία του 2000, το μέσο εισόδημα των Ελλήνων πολιτών αυξήθηκε σημαντικά. Ωστόσο, αυτή η αύξηση δεν ήταν βιώσιμη διότι χρηματοδοτούνταν από εξωτερικό δανεισμό. Τώρα που η Ελλάδα δεν μπορεί πλέον να δανείζεται, βιώνουμε τη συρρίκνωση του εισοδήματος, τις απολύσεις, την ανεργία. Όταν η παραγωγικότητα είναι υψηλή, οι επιχειρήσεις μπορούν να πληρώνουν υψηλούς μισθούς, και έτσι τα εισοδήματα είναι υψηλά. Επιπλέον, η οικονομία είναι σε θέση να προσελκύσει επενδύσεις από ξένες επιχειρήσεις, γεγονός που δημιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας και αυξάνει περαιτέρω τα εισοδήματα.

Δημόσιο Χρέος Το χρέος της Ελλάδας αυξήθηκε ραγδαία κατά τη δεκαετία του 1980 και συνέχισε να αυξάνεται, με μικρότερο ρυθμό, κατά τις δεκαετίες του 1990 και 2000. Οι Έλληνες πολίτες κατανάλωναν πέραν των δυνατοτήτων τους, με χρήματα που δανειζόταν η κυβέρνησή τους από το εξωτερικό. Οι παραγωγικές επενδύσεις μειώνονταν ενώ η κατανάλωση αυξανόταν. Από την μία πλευρά η αδυναμία των κυβερνήσεων να μαζέψουν έσοδα από φόρους, εισφορές κλπ και από την άλλη πλευρά τα τεράστια έξοδα για την κάλυψη του υπέρογκου δημόσιου τομέα και των ανεξέλεγκτων δαπανών σε όλους τους τομείς, δημιουργούσαν έλλειμμα, το οποίο η χώρα κάλυπτε με δανεισμό από άλλες χώρες και μάλιστα με μεγάλα επιτόκια. Σε αυτόν τον φαύλο κύκλο του δανείζομαι προκειμένου να καλύψω το έλλειμμα του τρέχοντος έτους αν προστεθούν και οι τόκοι από δανεισμούς παρελθόντων ετών, γίνεται αντιληπτό ότι η μαύρη τρύπα της οικονομίας της χώρας όλο και μεγαλώνει και κάποια στιγμή όλοι θα πέσουμε μέσα.

Δημόσια Οικονομικά Ο υπέρογκος δημόσιος τομέας: Ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ελλάδας ήταν η ανεξέλεγκτη διόγκωση του δημόσιου τομέα. Χρόνια τώρα γίνονταν προσλήψεις στο δημόσιο, όχι γιατί υπήρχε πάντοτε ανάγκη ανθρώπινου δυναμικού ούτε πάντοτε αξιοκρατικά αλλά μέσα από ένα πελατειακό σύστημα με ψηφοθηρικούς σκοπούς, χωρίς διαδικασίες και κριτήρια. Για το δημόσιο ο κανόνας της αγοράς προσφορά – ζήτηση δεν είχε εφαρμογή. Ποτέ δεν υπήρξε δείκτης παραγωγικότητας για τον δημόσιο τομέα ούτε σχέδιο ελέγχου ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών όπως θα γινόταν σε μία ιδιωτική επιχείρηση. Ένας δυσκίνητος και καθόλου ευέλικτος δημόσιος τομέας με ένα τεράστιο μισθολογικό κόστος και χαμηλή παραγωγικότητα επιβαρύνει αφενός τον κρατικό προϋπολογισμό απωθεί αφετέρου κάθε σκέψη για επενδύσεις στον παραγωγικό τομέα με αποτέλεσμα η ανάπτυξη να θυσιάζεται στα γρανάζια της ατέρμονης γραφειοκρατίας.

•

Φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή: Ευθύνονται για τη μεγάλη πτώση των κρατικών εσόδων. Οδηγούν το Κράτος σε ταμειακές δυσχέρειες οι οποίες προκειμένου να επιλυθούν οδηγούν είτε σε αύξηση των φόρων είτε σε κρατικό δανεισμό είτε σε μείωση των Κρατικών δαπανών (μειώσεις μισθών, απασχόλησης, κοινωνικών παροχών, μείωση δαπανών για παιδεία, την υγεία κλπ). Η αύξηση των φορολογικών συντελεστών προκειμένου να καλυφθεί το έλλειμμα, λειτουργεί αποτρεπτικά στην προσέλκυση επενδύσεων από το εξωτερικό σε συνδυασμό και με την γραφειοκρατία. Η φοροδιαφυγή και εισφοροδιαφυγή επιτείνεται και με την ευέλικτη, αδήλωτη και ανασφάλιστη εργασία, η οποία αφορά τόσο τους Έλληνες οι οποίοι εργάζονται ανασφάλιστοι και δεν εμφανίζονται σε καµία συναλλαγή του εργοδότη µε τις αρµόδιες Αρχές (ΙΚΑ, ΟΑΕΔ κ.λπ.) όσο και τους αλλοδαπούς οι οποίοι είτε βρίσκονται παράνοµα στη χώρα µας είτε βρίσκονται νόµιµα στη χώρα αλλά δεν έχουν δικαίωµα εργασίας.

•

Η διαφθορά: Η διαφθορά έπαιξε τον ίδιο ίσως και σημαντικότερο ρόλο με αυτόν της φοροδιαφυγής στην κρίση που βιώνει η χώρα σήμερα. Η διαφθορά εμποδίζει την κυβέρνηση από το να παρέχει δημόσιες υπηρεσίες υψηλής ποιότητας διότι κάποια από τα χρήματα που κατανέμονται για τέτοιες παροχές διοχετεύονται αλλού. Η κυβέρνηση υποχρεώνεται να επιβάλλει υψηλότερη φορολογία ώστε να ανακτήσει τα χαμένα χρήματα, με αποτέλεσμα να αποθαρρύνονται οι παραγωγικές δραστηριότητες. Επίσης, η διαφθορά επιβαρύνει άμεσα τους πολίτες και τις επιχειρήσεις επειδή πρέπει να δωροδοκήσουν διεφθαρμένους δημοσίους λειτουργούς ώστε να εξυπηρετηθούν από αυτούς. Τέλος, η διαφθορά οδηγεί σε απώλεια της εμπιστοσύνης των πολιτών προς την κυβέρνηση και τους νόμους, με συνέπεια οι πολίτες να σταματούν να υπακούουν και να σέβονται τους νόμους. Οι επιπτώσεις της διαφθοράς είναι σε μεγάλο βαθμό παρόμοιες με αυτές της φοροδιαφυγής: και στις δύο περιπτώσεις, τα χρήματα που θα έπρεπε να εισπράττονται από την κυβέρνηση και να δαπανώνται σε δημόσιες υπηρεσίες καταλήγουν αντ’ αυτού στις τσέπες ιδιωτών ή πολιτικών.

• Οι υπερτιμολογήσεις των κρατικών προμηθειών: Οι υπερτιμολογήσεις κρατικών προμηθειών (π.χ. σε εξοπλιστικά αμυντικά συστήματα, σε φάρμακα, σε δημόσια έργα κλπ.) σε συνδυασμό με τις «μίζες» που δίνονταν άδειαζαν τα ταμεία του κράτους ενώ παράλληλα ανθούσε η παραοικονομία και η διαφθορά.

• Υπερβολικός Δανεισμός: Τα οικονομικά προβλήματα της Ελλάδας είναι το αποτέλεσμα ενός συνεχούς υπερβολικού δανεισμού από το κράτος, που επί 30 χρόνια εξυπηρετούσε ένα πελατειακό σύστημα και όχι επενδύσεις. Ο υπερβολικός δανεισμός της Ελλάδας δεν οφείλεται μόνο στην ανευθυνότητα των εκάστοτε κυβερνήσεων, αλλά και στο ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες ήταν πρόθυμες να της δανείσουν παρά τον κίνδυνο της μη αποπληρωμής. Έτσι η Ελλάδα χρεώθηκε ποσά τα οποία δεν μπορούσε να αποπληρώσει με αποτέλεσμα να βρεθεί στην σημερινή κατάσταση.

Υπερκαταναλωτισμός Ο υπερκαταναλωτισμός είναι η τάση των ανθρώπων να επιθυμούν να αγοράσουν όλο και περισσότερα προϊόντα ή υπηρεσίες σε μία προσπάθεια εξισορρόπησης του εσωτερικού τους κενού, επειδή ή στερούνται τα βασικά για την κάλυψη των ψυχολογικών κενών, ή λόγω της φθοράς από την καθημερινή ρουτίνα. Το συγκεκριμένο φαινόμενο εμφανίστηκε στην Ελλάδα με την είσοδο του ευρώ, καθώς όλο και περισσότεροι άνθρωποι ωθήθηκαν στον καταναλωτισμό δίχως μέτρο και αυτογνωσία. Έτσι ζώντας «χρυσές εποχές» αγόρασαν ακίνητα και πήραν πολλά δάνεια τα οποία δεν έχουν εξοφλήσει ακόμα και σήμερα. Πριν από 10 χρόνια κάναμε ουρές στις τράπεζες για να αλλάξουμε τις δραχμές μας σε ευρώ και προσπαθούσαμε να μάθουμε να μετράμε στο καινούριο νόμισμα. Εκείνες ήταν μέρες μεγάλων προσδοκιών που μας οδήγησαν στον υπερκαταναλωτισμό αλλά και υποτίμηση του ευρώ..

Μπορούμε, θέλουμε, να συνεχίσουμε να ζούμε με το ευρώ; Με τι κόστος; Με πόση οδύνη; Τα παραπάνω είναι τα ερωτήματα των ημερών, ερωτήματα που έχουν εύκολη απάντηση αλλά εμείς προσπαθήσαμε να θέσουμε ακόμα ένα ερώτημα: «Πώς 10 χρόνια μετά τις ημέρες των πανηγυρισμών και της ευφορίας βρεθήκαμε να θέτουμε στον εαυτό μας τέτοιες ερωτήσεις;»

Οι συνέπειες της κρίσης • Σε χαλεπούς καιρούς οικονομικής κρίσης, η Ελλάδα αγωνίζεται να βγει νικήτρια από το οικονομικό αδιέξοδο στο οποίο βρίσκεται και να διαψεύσει τις Κασσάνδρες που μιλούν για ενδεχόμενη πτώχευση. Κάνοντας μια αναδρομή στο παρελθόν, μπορούμε να παρατηρήσουμε ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα, η οποία έχει βρεθεί κατά καιρούς σε πληθώρα καταστάσεων οικονομικής κρίσης όπως καταστροφές και πολέμους.

• Μια οικονομική κρίση όπως είναι λογικό επιφέρει πάρα πολλές συνέπειες σε αρκετούς τομείς και ιδιαίτερα στον οικονομικό. Όλοι μας παρατηρούμε στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης, διάφορους Οικονομολόγους να αναφέρονται δικαιολογημένα στα οικονομικά προβλήματα της χώρας μας. Αναλύουν την υπάρχουσα κατάσταση και προσπαθούν να βρουν τρόπους για την αποφυγή μιας πλήρους οικονομικής αποτυχίας της χώρας.

Συνέπειες  Μείωση Μισθών, συντάξεων και εισοδημάτων

• Οι μισθοί και τα εισοδήματα έχουν μειωθεί δραματικά • Το 1/3 των ελλήνων πολιτών βρίσκεται στο όριο της φτώχειας • Αδυνατούν να εξασφαλίσουν τις βασικές ανάγκες

Συνέπειες Φτώχεια

•Ηλικιωμένοι ψάχνουν τροφή στα σκουπίδια.

•Παιδιά λιποθυμούν στα σχολεία λόγω ασιτίας.

•Άστεγοι συνωστίζονται σε πάρκα και πλατείες για να κοιμηθούν.

•Ουρές στα συσσίτια για ένα πιάτο φαί.

•Η φτώχεια διογκώνεται και γίνεται πιο ορατή και ‘αγγίζει’ τους ανθρώπους της διπλανής πόρτας, όπως την νεολαία.

Συνέπειες

Άστεγοι • Άστεγοι σε πλαστικά χαρτόνια.

• Πρόσωπα σκυθρωπά ταλαιπωρημένα από το κρύο και τις κακουχίες.

• Τους βλέπουμε, δεν τους ακούμε όμως ποτέ. Η ανθρώπινη αξιοπρέπεια δεν τους επιτρέπει να μιλήσουν ούτε να παραπονεθούν.

Συνέπειες Ανεργία-κοινωνικός αποκλεισμός • Η ανεργία αποτελεί τον τομέα που πλήττεται περισσότερο από τέτοιες καταστάσεις.

• Χιλιάδες άνθρωποι χάνουν τις δουλειές τους.

• Άνθρωποι με οικογένειες και παιδιά δεν μπορούν να καλύψουν τις βασικές τους ανάγκες.

• Η ανεργία στο τέλος του 2011 έφτασε το 22% .

• Προβλήματα στις διαπροσωπικές σχέσεις των ανθρώπων όπως ο κοινωνικός αποκλεισμός.

Συνέπειες Μετανάστευση •Οι νέοι άνθρωποι θα επιδιώξουν την πραγμάτωση των στόχων τους και των ονείρων τους σε άλλες χώρες του εξωτερικού •Οι νέοι φεύγουν από τις πόλεις με προορισμό τα χωριά τους.

•Η πατρίδα μας χάνει το πιο πολύτιμο και παραγωγικό της κομμάτι, τους νέους της.

Συνέπειες Αύξηση εγκληματικότητας • Οι άνθρωποι γίνονται ευάλωτοι σε εγκληματικές δραστηριότητες ή πέφτουν θύματα εγκληματικών πράξεων εξαιτίας της φτώχειας και της ανεργίας.

• Πράξεις όπως κλοπές και αυτοκτονίες.

• Καθημερινά γίνεται γνωστό ότι υπάρχει μία νέα σπείρα ή συμμορία.

• Κάθε εικοσιτετράωρο σημειώνεται μια δολοφονία ή απειλή κατά της ζωής.

• Το πρώτο εξάμηνο του 2011 οι κλοπές και οι διαρρήξεις αυξήθηκαν κατά 7,5%

Συνέπειες Οικονομική κρίση και ψυχική υγεία • Τα οικονομικά προβλήματα και οι δυσχέρειες συνοδεύονται από έντονο άγχος.

• Δυσκολία διαχείρισης των αλλαγών, χάνοντας έτσι τα άτομα την εμπιστοσύνη τους, την αίσθηση σταθερότητας και ασφάλειας.

• Τον τελευταίο χρόνο έχει υπάρξει μια αύξηση των κρουσμάτων των αγχωδών διαταραχών της τάξεως του 15%.

• Σημαντικές επιπτώσεις στη ψυχική διάθεση, νευρώσεις, καταθλίψεις, κρίσεις πανικού, φοβίες αλλά και επιπτώσεις οργανικές και σωματοποιήσεις.

•

Η αγανάκτηση, η ματαίωση, η μοναξιά και ο φόβος είναι κυρίως τα συναισθήματα που βιώνει κάποιος με σοβαρά οικονομικά προβλήματα.

Συνέπειες

Πώς επηρεάζει η οικονομική κρίση την οικογένεια • Η οικογένεια επηρεάζεται από πολλούς εξωτερικούς παράγοντες, που επικρατούν κοινωνικά.

• Οι άνθρωποι εντός οικονομικής κρίσης, αλλοιώνονται κοινωνικά.

• Οι άνθρωποι χάνουν την ισορροπία τους και έτσι φθείρουν τις σχέσεις τους και θέτουν σε κίνδυνο την ύπαρξή τους.

Συνέπειες Οικονομική κρίση και αυτοκτονία • Στην οικονομική κρίση αυτοκτονούν περισσότεροι άνδρες απ' ότι γυναίκες.

• Η κατηγορία ατόμων που πλήττεται περισσότερο από κατάθλιψη και αυτοκτονίες είναι αυτή των ανέργων.

• Η ανεργία προκαλεί σοβαρές διαταραχές στην ψυχική υγεία.

Συνέπειες Οικονομική κρίση και φιλία • Η φτώχεια δεν έρχεται ποτέ μόνη • Αποδεικνύονται συχνά ανεπαρκείς και ψεύτικες οι φιλίες.

• Αισθάνεσαι μόνος, αβοήθητος, χωρίς ελπίδα.

• Έλλειψη κύρους, στην κοινωνία, έλλειψη συντρόφου και αγάπης, έλλειψη συναισθηματικού δεσίματος.

Συνέπειες Οικονομική κρίση στο σχολείο • Ξεκίνησε η χρονιά χωρίς βιβλία, χωρίς μελάνια για τις φωτοτυπίες, χωρίς χαρτιά και γενικά χωρίς τα απαραίτητα για ένα σχολείο.

• Μαθητές και κυριότερα τις Τρίτης Λυκείου, δυσκολεύονται στα μαθήματα λόγω της οικονομικής κρίσης και δεν καταφέρνουν να κάνουν φροντιστήρια.

• Τα παιδιά αναγκάζονται να μην περνάνε στις σχολές που θέλουν.

Οικονομική κρίση και νέοι No money….no honey

• Το 30% των νέων έχει υποστεί μείωση στο χαρτζιλίκι του ή το μισθό του.

• Το 26% των νέων έχει ελαττώσει τον προϋπολογισμό κάθε εξόδου.

• Το 62% των νέων δηλώνει πως διαθέτει πολύ λιγότερα χρήματα από πριν για τις προσωπικές του αγορές.

• Οι νέοι δηλώνουν ότι έχουν επηρεαστεί αρκετά από την οικονομική κρίση και έχουν αλλάξει τον τρόπο διάθεσης και διαχείρισης των χρημάτων τους.

Οικονομική κρίση και νέοι Η ανεργία πλήττει τους νέους • Η κρίση στην ελληνική οικονομία πλήττει ιδιαίτερα τη νεολαία.

• Η ανεργία στους νέους αγγίζει το 25%.

• Απογοητευτικό φαινόμενο επικρατεί και στους μισθούς.

Οικονομική κρίση και νέοι Πίσω στο σπίτι • Η εργασιακή ανασφάλεια σε συνδυασμό με την ακρίβεια κρατούν όλο και περισσότερους νέους στο πατρικό τους σπίτι.

• Το επόμενο βήμα της ανεξαρτησίας αποτελεί πια ένα από τα μακρινά όνειρα.

• Τα ακριβά ενοίκια, οι λογαριασμοί και οι χαμηλοί μισθοί αναγκάζουν τους νέους να γυρίσουν στη σιγουριά της οικογενειακής εστίας.



Σε δύσκολες εποχές, η τέχνη αποτελεί ένα αναγκαίο μέσο έκφρασης πανανθρώπινων αγωνιών και κοινών πόθων και στόχων.



Η οικονομική κρίση αποτελεί ευκαιρία για εκτόνωση και δημιουργία καλλιτεχνικών έργων



Η τέχνη πρέπει να αποτελεί το μέτρο αξιολόγησης ενός ιστορικού γεγονότος.



Τα έργα και οι θεατρικές παραστάσεις πρέπει να φωτίζουν τις ‘σκοτεινές’ μέρες που διανύουμε, δίνοντας ένα λαμπρό χαμόγελο που μπορεί να φωτίσει έστω και λίγο την θλιβερή καθημερινότητά μας.

Γι’ αυτό το λόγο θα σας παρουσιάσουμε ορισμένες θεατρικές παραστάσεις, τηλεοπτικές σειρές και βιβλία εμπνευσμένα από την οικονομική κρίση και τις συνέπειες της.

71

72

73

74

75

76

77

78

79

80

81

82

Επαναϊεράρχηση των αξιών λόγω της κρίσης. Πολλοί άνθρωποι αμφισβητούν το γεγονός πως οι αξίες μπορούν να αναβαθμιστούν και πιστεύουν πως μόνο αλλοιώνονται ή εξαλείφονται ολοκληρωτικά.

Αυτή βέβαια είναι η άποψη/παγίδα στην οποία δεν πρέπει να πέσουμε αν θέλουμε να συνεχίζουμε να ελπίζουμε.

• Η άποψη, πως η ελληνική κρίση δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά είναι κρίση αξιών έχει υιοθετηθεί από αρκετούς.

• Ένα μεγάλο ποσοστό πολιτών βιώνουν καθημερινά προβλήματα ασφαλιστικά, εκπαιδευτικά, οικονομικά, επενδυτικά, περιβαλλοντικά, προβλήματα τάξης, ασφάλειας, ισότητας και κυρίως ηθικής.

• Σε μία κοινωνία που έχει ζαλιστεί οφείλουμε να αναζητήσουμε την σοβαρότητα, το ήθος και τη συμπεριφορά μας.

• Η κρίση αποτελεί ευκαιρία για επαναϊεράρχηση αξιών.

Τι μπορούμε να κάνουμε; Εμείς προτείνουμε: • Αλλαγή της νοοτροπίας και της συμπεριφοράς μας για να ακολουθήσουν τα επιθυμητά αποτελέσματα.

• Λήψη αποφάσεων και τρόπων ως προς την αντιμετώπιση της κρίσης .

• Ώριμη βούληση και υπεράσπιση των αρχών και των ηθικών ιδανικών.

• Καλλιέργεια συναισθημάτων αλληλεγγύης και αλτρουισμού.

Άρα καταλήγουμε: • Η μεταβολή της ανθρώπινης συμπεριφοράς είναι απαραίτητη.

• Αν δράσουμε βάση των παραπάνω παραγόντων θα σημειώσουμε αναβάθμιση αξιών.

Νεολαία.

• Οι νέοι στις μέρες μας επιλέγουν να είναι ενεργοί καθώς ανησυχούν για το μέλλον τους και μάχονται για ένα ιδανικό αύριο.

• Η άποψη αυτή της νεολαίας είναι θεμελιώδης για τη σχέση με τις υπάρχουσες και τις νέες τάξεις πραγμάτων καθώς πρεσβεύει την αλλαγή των αξιών.

• Ο άνθρωπος όταν βρίσκεται σε παιδική ή εφηβική ηλικία δεν γνωρίζει τη διαφθορά καθώς διακατέχεται από αθωότητα αφέλεια και άγνοια.

• Αγωνίζεται για τα πιστεύω του, όποιο και αν είναι το κόστος. Έτσι, η νεολαία μπορεί να αποτελέσει πυρήνα διαφοροποίησης και αναβάθμισης αξιών δίνοντας έτσι το παράδειγμα της υπεράσπισης των ιδανικών.

Στατιστικά όσον αφορά τις αξίες των νέων, διακατέχονται από: Α) ορθότητα άποψης. Β) ειλικρίνεια. Γ) τάση προς βελτίωση. Δ) αναζήτηση για ένα καλύτερο αύριο. Η νεολαία θα παίξει το τελευταίο χαρτί για τη χώρα. Έτσι οφείλει η κοινωνία να προστατέψει τόσο τη νέα γενιά όσο και τις αξίες της.

Συμπέρασμα.

• Συμπερασματικά φαίνεται ότι το ερώτημα δεν είναι τόσο τι κάναμε ως εδώ, αλλά το τι κάνουμε από εδώ και πέρα. Είμαστε διατεθειμένοι να αλλάξουμε; Είμαστε έτοιμοι να αφήσουμε πίσω το παρελθόν και να προχωρήσουμε μπροστά; Ας κάνει ο καθένας την αυτοκριτική του και ας προσπαθήσουμε να γίνουμε χρήσιμοι.

• Ο τόπος έχει ανάγκη από περισσότερους τέτοιους ανθρώπους. Ανθρώπους με όραμα, με διάθεση, με όνειρα. Ανθρώπους που μπορούν να προσφέρουν το θετικό εκείνο μήνυμα που κάποιοι μας στέρησαν. Πού τόσο μας λείπει.

• Είναι το μαγικό εκείνο αποτέλεσμα του συνόλου εν δράσει. Ας ελπίσουμε ότι θα κρατήσει. Ας ευχηθούμε ότι θα εξαπλωθεί. Μπορούμε να αλλάξουμε τις ζωές μας. Το μέλλον μας.

- Ας το πιστέψουμε!

Tρόποι αντιμετώπισης της οικονομικής κρίσης • Η Οικονομική κρίση και η αντιμετώπιση της είναι τα φλέγοντα ζητήματα που απασχολούν τον ελληνικό πληθυσμό.

• Το φάσμα των τρόπων αντιμετώπισης της είναι μεγάλο και περιλαμβάνει ενέργειες που μπορούν να πραγματοποιηθούν από το πολιτικό σύστημα της χώρας, την κοινωνία αλλά και κάθε έναν από εμάς ξεχωριστά.

• Εμείς όμως, δεν είμαστε οικονομολόγοι για να εξηγήσουμε οικονομικούς ορισμούς και να αναλύσουμε οικονομικές στρατηγικές διάσωσης της χώρας έτσι θα αναφερθούμε μόνο επιγραμματικά σε λύσεις που προτείνει η πλειοψηφία των οικονομολόγων, και μιλάμε για την πλειοψηφία γιατί και οι οικονομολόγοι βρίσκονται σε σύγκρουση σχετικά με την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και στη συνέχεια θα αναφέρουμε τις δικές μας προτάσεις.

Λύσεις οικονομολόγων • Μείωση των ομολόγων • Δημιουργία σύγχρονου και σταθερού θεσμικού και φορολογικού πλαισίου • Μείωση του Φ.Π.Α • Αξιοποίηση της περιουσίας του δημοσίου και της εκκλησίας • Κίνητρα στους νέους για τη δημιουργία δικών τους επιχειρήσεων και τη διοίκηση τους • Αύξηση επενδύσεων • Ιδιωτικοποιήσεις

Δικές μας προτάσεις • Οργάνωση και διαφήμιση του τουρισμού της Ελλάδας στο εξωτερικό • Αλληλεγγύη και αλληλοβοήθεια μεταξύ μας συμμετέχοντας σε χαριστικά παζάρια • Εναλλακτικό και αλληλέγγυο εμπόριο • Αγορά φθηνών ρούχων • Εφαρμογή έξυπνων και πρωτότυπων λύσεων • Αγορά οικονομικότερων προϊόντων • Ενημέρωση μέσω διαδικτύου

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Εδώ και 2,5 χρόνια περίπου η χώρα μας έχει ενταχθεί στο Διεθνή Οργανισμό Στήριξης (ΔΝΤ), έτσι ώστε να καταφέρει να βγει από την οικονομική κρίση στην οποία είχε εισέλθει. Όλοι οι εργαζόμενοι έχουν δεχθεί μειώσεις στους μισθούς τους, οι συνταξιούχοι έχουν περικοπές στις συντάξεις τους, ενώ παράλληλα νέοι φόροι επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό των οικογενειών. Έτσι όλοι υποχρεούνται να μειώσουν τις ανάγκες και τα έξοδά τους. Τα πολυέξοδα ταξίδια, οι αλόγιστες αγορές και η υπερκατανάλωση αποτελούν παρελθόν. Οι οικογένειες αγοράζουν μόνο τα απολύτως απαραίτητα για την επιβίωσή τους.

ΓΕΝΙΚΑ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Όμως παρά την καταιγίδα των φόρων, τις μειώσεις και την ακρίβεια, η ζωή πρέπει να συνεχιστεί. Τα παιδιά πρέπει ακόμα να πηγαίνουν σχολείο, τα νοσοκομεία, τα δικαστήρια, πρέπει όλα να λειτουργούν κανονικά και όλοι οι άνθρωποι πρέπει να συνυπάρχουν. Καθώς σιγά σιγά προσπαθούμε να ξεπεράσουμε την κρίση, αυτό γίνεται μία ιδανική ευκαιρία για να διορθώσουμε τα λάθη του παρελθόντος, που μας οδήγησαν εδώ σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο. Αργά και σταθερά θα καταφέρουμε να βγούμε δυνατοί μέσα από την κρίση, χωρίς να ξεχνάμε όμως τα λάθη μας για να μην επαναληφθούν.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3ο : ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ ΕΡΕΥΝΑΣ ΤΑΙΝΙΑ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ Στα πλαίσια της ερευνητικής εργασίας στο β’ τετράμηνο, στην ομάδα μας (ΔΝΤ) σκεφτήκαμε να δημιουργήσουμε μία ταινία μικρού μήκους με θέμα την οικονομική κρίση. Ένα επακόλουθο της κρίσης είναι η ανεργία. Έτσι σκηνοθετήσαμε μία καθημερινή κατάσταση, στην οποία παρουσιάζεται ό πρόεδρος μίας εταιρείας, να δείχνει στον άτυχο εργαζόμενο την πόρτα της εξόδου.

Συντελεστές:

• Κος Κακομοιράκης: Σταύρος Μελέκος (εργαζόμενος) • Κος Απολύογλου: Γιάννης Χουλιάρας (πρόεδρος) • Επεξεργασία Βίντεο-Καμερα: Κυριάκος Σαρόγλου

• Σενάριο: Σταύρος Μελέκος • Σκηνοθεσία: Γιάννης Χουλιάρας

Πειραματική Έρευνα Ερωτηματολόγιο σε μαθητές Λυκείου Σκοπός του ερωτηματολογίου που δημιουργήσαμε είναι να διερευνήσουμε την στάση των συνομηλίκων απέναντι σε ένα φαινόμενο που κυριαρχεί στις μέρες μας, την οικονομική κρίση. Μέσα από το ερωτηματολόγιο θέλουμε να διαπιστώσουμε και να καταγράψουμε τις αλλαγές που έχουν συμβεί στις ζωές μας πριν και μετά την οικονομική κρίση. Το ερωτηματολόγιο μας μοιράστηκε σε 56 παιδιά εκ των οποίων τα 27 ήταν κορίτσια και τα 29 αγόρια.

1. Μειώθηκε το χαρτζιλίκι σας λόγω κρίσης; • Πολύ • Λίγο • Καθόλου

αγόρια καθόλου 31%

κορίτσια πολύ 24%

λίγο 45%

πολύ 8%

καθόλου

33% λίγο 59%

Παρατηρούμε πως και τα δύο φύλλα αναφέρουν πως έχει υπάρξει μείωση στα χρήματα που παίρνουν ως χαρτζιλίκι. Μεγαλύτερη βέβαια μείωση έχουν δεχτεί τα αγόρια, 24%, παρά τα κορίτσια, 8%. Αξίζει να σημειώσουμε όμως πως υπάρχει ένας στους τρεις που δεν έχει δει το χαρτζιλίκι του να μειώνεται.

2. Σας είναι επαρκές το χαρτζιλίκι σας για την κάλυψη των αναγκών σας; • Ναι • Όχι

κορίτσια

αγόρια όχι 14%

όχι 19%

ναι 86%

ναι 81%

Παρατηρούμε πως και τα δύο φύλλα σε μεγάλο ποσοστό, 86% τα αγόρια και 81% τα κορίτσια, ικανοποιούν τις ανάγκες τους με το χαρτζιλίκι που τους δίνεται. Παρόλα αυτά υπάρχει και ένα μικρό σύνολο παιδιών για το οποίο δεν είναι επαρκές.

3. Έχετε μειώσει τις εξόδους σας; Πολύ Λίγο Καθόλου

αγόρια

καθόλου 48%

κορίτσια

πολύ 10%

πολύ 12% καθόλου 35%

λίγο 42%

λίγο 53%

Σύμφωνα με το παραπάνω γράφημα το μεγαλύτερο σύνολο των αγοριών δεν έχει μειώσει καθόλου τις εξόδους του, 48%. Το ίδιο συμβαίνει και με τα κορίτσια, 35%. Μόνο το 10% στα αγόρια και το 12% στα κορίτσια μείωσε κατά πολύ τις εξόδους του.

4. Πόσα χρήματα ξοδεύετε το σαββατοκύριακο; • 0-10€ • 10-20€ • περισσότερα από 20 €

αγόρια

κορίτσια

περισσότερα από 20€ 10%

0-10€ 24%

0-10€ 15%

περισσότερα από 20€ 37% 10-20€ 66%

10-20€ 48%

Διαπιστώνουμε ότι το 66% στα αγόρια και το 48% στα κορίτσια ξοδεύουν 10-20 € το σαββατοκύριακο, ενώ ένα πάρα πολύ μεγάλο ποσοστό των κοριτσιών, 37%, ξοδεύει πάνω από 20€ τα σαββατοκύριακα.

5. Πιστεύετε ότι υπάρχουν οικονομικές λύσεις για τους νέους σχετικά με τις εξόδους; • Ναι • Όχι

αγόρια

όχι 0%

ναι 100%

κορίτσια

όχι 4%

ναι 96%

Τα αγόρια ομόφωνα δηλώνουν ότι υπάρχουν οικονομικές λύσεις σχετικά με τις εξόδους, την ίδια άποψη συμμερίζεται και το 96% των κοριτσιών ενώ μόνο το 4% των κοριτσιών διαφωνεί.

6. Λόγω κρίσης έχετε στραφεί σε οικονομικότερες επιλογές σχετικά με τον τρόπο ντυσίματος σας; • Ναι • Όχι

αγόρια

όχι 52%

κορίτσια ναι 48%

όχι 44% ναι 56%

Οι οικονομικές επιλογές σχετικά με το ντύσιμο διχάζουν και τα αγόρια και τα κορίτσια, μιας και το 48% των αγοριών και το 56% των κοριτσιών δηλώνουν ότι έχουν στραφεί σε οικονομικότερες επιλογές ενώ το 52% των αγοριών και το 44% των κοριτσιών δεν έχει σκεφτεί να αλλάξει τις ενδυματολογικές του επιλογές.

7. Περιμένετε η κατάσταση να επιδεινωθεί; • Ναι • Όχι

κορίτσια

αγόρια όχι 10%

ναι 90%

όχι 0%

ναι 100%

Σε αυτό το γράφημα παρατηρούμε ότι ένα ποσοστό της τάξεως του 10% των αγοριών πιστεύουν πως η κατάσταση στη χώρα μας δεν θα επιδεινωθεί ενώ το 90% των αγοριών και το 100% των κοριτσιών θεωρεί πως τα πράγματα θα χειροτερέψουν.

.

8 Τι αλλαγές έχετε κάνει στην καθημερινή σας ζωή λόγω της κρίσης; καμία αλλαγή 7% μείωσαν τις εξόδους τους 16%

κάνουν οικονομία 67%

μειώθηκε το χαρτζιλίκι 6% χρησιμοποιούν 0% μέσα μαζικής μεταφοράς 4%

Το μεγαλύτερο ποσοστό των μαθητών, 67%, έδωσαν ως γενική απάντηση ότι προσπαθούν να κάνουν οικονομία. Επίσης το 16% των μαθητών μείωσε τις εξόδους του, στο 6% μειώθηκε το χαρτζιλίκι του και το 4% χρησιμοποιεί περισσότερο τα μέσα μαζικής μεταφοράς. Παρόλα αυτά υπάρχει και ένα μικρό ποσοστό 7% στο οποίο δε σημειώθηκε καμία αλλαγή στη καθημερινή του ζωή λόγω της οικονομικής κρίσης.

ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ

Σύμφωνα με τα παραπάνω διαγράμματα φτάνουμε στο συμπέρασμα ότι οι σύγχρονοι νέοι έχουν μεταβάλλει τις συνήθειές τους σε μεγάλο ποσοστό. Συγκεκριμένα έχουν αναγκαστεί να καταφύγουν σε οικονομικότερες λύσεις ως προς τις εξόδους τους και τον ρουχισμό τους λόγω της μείωσης του χαρτζιλικιού τους, επειδή κατανοούν τις δύσκολες στιγμές που περνάει η χώρα μας και, όπως φαίνεται παραπάνω, πιστεύουν πως η κατάσταση αυτή θα επιδεινωθεί.

Έρευνα πεδίου – Συνέντευξη στη λαϊκή αγορά ΣΚΟΠΟΣ Επισκεφτήκαμε τη λαϊκή αγορά κατά τη διάρκεια της ερευνητικής εργασίας και μιλήσαμε με καταναλωτές και εμπόρους. Ο κύριος σκοπός μας ήταν να διερευνήσουμε τη στάση των καταναλωτών απέναντι στην οικονομική κρίση. Έπειτα εξετάσαμε κατά πόσο έχουν επηρεαστεί οι έμποροι από την κατάσταση αυτή και τέλος καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα 111

112

Συμπεράσματα •Οι άνθρωποι φάνηκαν απογοητευμένοι από την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα.

•Επιπλέον οι καταναλωτές ήταν απελπισμένοι αφού οι περισσότεροι αντιμετωπίζουν οικονομικά προβλήματα.

•Από την άλλη πλευρά οι έμποροι μας εξήγησαν πως έχουν μειώσει τις τιμές τους σε μεγάλο βαθμό.

•Ταυτόχρονα πολλοί είναι αυτοί που δηλώνουν πως λόγω μειώσεων των μισθών τους προτιμούν να ψωνίζουν από τη λαϊκή τις μεσημεριανές ώρες που οι τιμές πέφτουν.

•Τέλος κλείνουμε αναφέροντας ένα γεγονός το οποίο μας συγκίνησε. Ένας ηλικιωμένος ξέσπασε σε κλάματα εκφράζοντας μας τη θλίψη του για το μέλλον των νέων γενιών.

113

Θεατρικό – Δρώμενο Η ομάδα των «Φραγκάτων» θα παρουσιάσει ένα δρώμενο (θεατρικό) με θέμα την οικονομική κρίση στις μέρες μας. Το κομμάτι του πιο κάτω διαλόγου είναι από την κωμική σειρά του MEGA «Πίσω στο σπίτι» και αναφέρεται στην οικονομική κρίση που πλήττει μια μεσοαστική ελληνική οικογένεια με παιδιά. Η οικογένεια αυτή έχει χρέη, κινδυνεύει να χάσει το σπίτι της και δέχεται ύστερα από διάλογο μεταξύ των μελών της, οικονομική βοήθεια με τόκο βέβαια, από τη Γερμανίδα φίλη του ενός γιου.

114

ΔΙΑΝΟΜΗ ΡΟΛΩΝ Γιάννης: Καλύβας Γιάννης (Πατέρας) Έφη: Τσιρνίκα Ευσταθία (Μαμά) Νάσος: Γουδής Αθανάσιος (Μικρός γιός) Όλγα: Λαδά Όλγα (Γερμανίδα φίλη του μικρού γιού) Στάθης: Καπαρός Ευστάθιος (Μεγάλος Γιός)

115

116

ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ;

117