Versteend woud Het Petrified Forest in het noordoosten van de Amerikaanse staat Arizona kun je vergelijken met een soort tijdmachine. Op het moment dat je dit nationale park binnenrijdt, is het alsof je een stap terug in de tijd doet. Zo bevindt zich in het zuiden van het Petrified Forest de grootste en tevens een van de mooiste geconserveerde verzameling versteend hout die ooit op aarde is gevonden. Ruim 225 miljoen jaar geleden zwierven hier, in gigantische oerbossen dinosaurussen en reusachtige vleesetende reptielen rond. De prehistorische monsters zijn al lang verdwenen - een indrukwekkende collectie dinosaurussen is tentoongesteld in het Rainbow Forest Museum - maar restanten van de bomen zijn bewaard gebleven in de vorm van prachtig gekleurde fossiele stammen en houtblokken. Hoe dit kan? De meeste bomen zijn uiteraard ooit weggerot, maar een aantal werd bedolven onder een dikke laag van rivierslik en vulkanisch as. Na verloop van tijd werd het organische materiaal vervangen door mineralen waarbij de bomen kristalliseerden tot minerale kwarts. Het resultaat is versteend (‘petrified’) hout waarin de kleinste details zijn vereeuwigd. In tegenstelling tot wat je misschien zou verwachten zijn de versteende bomen hard en bros waardoor ze makkelijk kunnen breken. Denk nu niet dat je de eerste bent die onder de indruk is van deze natuurlijke magie. De vele rotstekeningen die in dit kleurrijke landschap zijn gevonden - door de allereerste bewoners gegraveerd in keien, rotswanden en grotten - tonen aan dat hier al in de prehistorie mensen woonden. De afbeeldingen variëren van hand- en voetafdrukken tot verschillende soorten dieren. Helaas kan niet iedereen zijn handen van al dit moois afhouden. Ondanks dat er een boete van $ 300,- staat op het meenemen van de 225 miljoen jaar oude fossielen, schat het park dat op jaarbasis toch zo’n 12 ton aan versteend hout nps.gov/pefo
welkom bij
inhoud
59 happy campers op de cover: Just cruisin’ Foto Electra
75
# 2 mei 09
32
Rollin’ rollin’ rollin’
Zwitserland Special, deel 2
Zwitserland
Speciale uitgave van Salt magazine 2009
Best of
Zürich hippe fabriekswijk Wallis beklim een 4000-er Jungfrau ijsrivier oversteken Graubünden overnacht in een berghut
interested? keep reading....
s2wiss.indd 75
16-4-09 15:38
92 Lodge Trek Peru
Smaakmakers 10 12
Sacred Site Gouden rots in Myamar
People Planet Play Nieuws, trends & gadgets
17
Onbekend maakt bemind Cappadocië
19 Vluggertje Duinen van Texel 20 Cool People David Rastovich 23 Dromenland Reistrends & tips 53 Huisstijl Wonen, kunst & design 59 Gear Tenten 90 Koek en Zopie Leuk en lekker 93 Body en Soul Voer voor je ziel 94
Lichaamstaal Haal eruit wat erin zit, deel 2
100 Skills Bevrijdend inzicht 107 Routetips Hollands glorie
Heden
Spraakmakers 24 32 54 87 96
Reisreportage Van lodge naar lodge in Peru Interview Lama Lobsang: ‘Discipline is de basis’ Wereldroutes Seal Trail, Finland Exit Hier moet je naar toe Fascinatie It’s all in the mind
Hoofdgerechten 34
Fietsspecial
64
Chicks in charge
Columns 91
Roxane Catz
103
Floortje Dessing
slechts e 9,95 per jaar
Nagerechten 111 Salt Homeshop 114
Colofon
115
Word Salt abonnee
Van dE REdacTiE
“Het heden heeft meer te bieden dan je denkt”, vertelde Lama Lobsang me. Ik sprak de Tibetaanse monnik een paar maanden geleden voor een verhaal dat je in deze uitgave op pagina 32 kunt lezen. De man keek me onderzoekend aan nadat hij zijn woorden had uitgesproken. Dacht hij soms dat ik dat niet allang wist? Tuurlijk leef ik in het heden, vol overgave zelfs. Tssss! Toch bleef het hangen bij me en ik besloot er eens op te gaan letten. Hoe achterlijk ik het ook vond klinken. Des te groter was de schrik toen ik erachter kwam hoeveel dingen ik inmiddels op de automatische piloot doe. Hoe moeilijk ik het vind om niet constant af te dwalen naar het verleden of de toekomst. Ik werd er zelfs pissig van. Al mijn yogalessen en spirituele ontdekkingsreizen ten spijt, mijn geest leek hier mooi lak aan te hebben. Zittend in de cobra-houding was ik in mijn kop bezig met het samenstellen van mijn boodschappenlijst. Mountainbikend door de Lage Vuursche bij
Hilversum zat ik het aantal pagina’s te tellen die ik nog voor Salt moest maken. Hangend op het dek van mijn woonark met een mooi lentezonnetje op mijn snoet, ging mijn geest naarstig door mijn overvolle mailbox. Ook dacht ik nog even aan de kanotocht die ik het weekend daarvoor had gemaakt. Volgens mij was dat leuk... Mijn hemel, hoe moeilijk kan het zijn, zou je denken. Nou, probeer het maar eens! “Je verliest een groot deel van je leven niet door ziekte, vijanden of gebrek aan tijd, maar door gebrek aan bewustzijn!”, deed de lama er nog een schepje bovenop. Het heeft me weer even goed wakker geschud, kan ik zeggen. En nu? Precies, NU is het voor mij vrijdagmiddag, ik heb de laatste woorden voor deze uitgave van Salt (in volle bewustzijn) geschreven en NU ga ik genieten van VANDAAG! En jij hopelijk weer van deze uitgave. Natasha Bloemhard | hoofdredacteur | Natasha@getsalt.com
MEI 09
SALT 01
GetSalt.com
SaLT on LinE
Op onze online ‘hub’ delen we dagelijks het laatste nieuws en alles op het gebied van People, Planet, Passion en Play met je. Reis rond en deel je mening met anderen.
De hoogste golven vinden Terwijl wij hier door het mooie weer net een beetje aan zon, zee en strand beginnen te denken, liggen surfers overal ter wereld in het water in de hoop de perfect wave te vinden. Deze zoektocht krijgt een extra dimensie omdat boardsportmerk Billabong surfers een jaar lang uitdaagt om die ene torenhoge watermuur te vinden. De surfer die hier in slaagt gaat met de Billabong XXL Award en een zak geld ($ 50.000) naar huis. Hoewel de meningen over deze surfwedstrijd verschillen – zo vindt surflegende Laird Hamilton dat surfers door de dollartekens in hun ogen blind voor de gevaren worden en onnodige risico’s nemen – levert het wel huiveringwekkende mooie plaatjes op. Op onze website zie je XXL Award foto’s van de winnaars.
Leven zonder benen “Ik denk soms wel eens dat sinds ik mijn benen kwijt ben meer uit het leven haal dan vroeger.” Deze uitspraak lijkt vrij cru, maar als je Warren MacDonald hoort spreken, dan geloof je ieder woord hij zegt. MacDonald verloor beide onderbenen toen tijdens een hike in de bergen een enorm rotsblok op hem viel. Pas 45 lange, pijnlijke uren later slaagden reddingswerkers erin de geplette Australiër te redden. Nog geen jaar later was Warren alweer in de bergen te vinden en beklom hij met behulp van twee protheses de 5895 meter hoge Kilimanjaro. Op Salt TV hebben we een interview met Warren gezet waarin hij vertelt hoe tegenslagen je kunnen helpen om een beter mens te worden.
Nieuwe rubriek: Cool People Omdat de afgelopen jaren zoveel interessante en inspirerende mensen in Salt hebben gestaan, leek het ons een leuk idee om in een online versie van Cool People al deze interviews te zetten. Zo kun je op je gemak lezen dat mountainbikepionier Gary Fisher gek van fietsen is, wie de CEO van Columbia One tough mother durft te noemen en waarom een Australische surf gang bekend staat als de Sons of Beaches.
Winnen Verderop in deze Salt lees je een verhaal over Greg Mortenson, een ex-bergbeklimmer die al vijftien jaar scholen in de meest onherbergzame gebieden in het noorden van Pakistan en Afghanistan bouwt en er heilig van overtuigd is dat boeken meer effect dan bommen hebben. Mortensons ongelooflijk inspirerende levensverhaal is beschreven in Drie koppen thee, een boek dat je echt gelezen moet hebben. We geven drie boeken weg.
Even geen geld om een vakantie richting Zuid-Amerika te boeken? Geen zorgen, van 7 t/m 15 mei komt Zuid-Amerika in de vorm van het Latin American Film Festival naar Nederland. Het festival laat je de mooiste Latijns-Amerikaanse films van het afgelopen jaar zien. Zin in een film die je normaal niet zo snel in de bios ziet? Surf naar de website en maak kans op 2 van de 20 kaartjes die we weggeven.
Zoals altijd geldt: alleen Salt-abonnees kunnen aan deze prijsvragen meedoen!
Doe mee met de Salt poll
Omdat we nieuwsgierig zijn naar je mening plaatsen we regelmatig een poll met prikkelende vragen op de homepage van onze website. Laat van je horen en vul de vragen in!
MEI 09
SALT 02
7
PEoPLE PLanET PLaY
Hardlopers op safari Ruim 750 hardlopers afkomstig uit heel de wereld verzamelen zich op 27 juni aan de poorten van het Lewa Downs Wildpark in Noord-Kenia. Niet om op hun gemak naar de prachtige wilde dieren te komen kijken – het zal eerder andersom zijn – maar om er zo hard mogelijk doorheen te rennen. Ze nemen deel aan de Lewa Safaricom Marathon die bekend staat als een van de tien zwaarste marathons ter wereld. Door de 1705 meter hoogte, de hitte, de zandpaden en het heuvellandschap zal het de lopers niet gemakkelijk afgaan, maar veel, zo niet alles, wordt meer dan goedgemaakt door het inspirerende natuurschoon en de aanwezigheid van struisvogels, cheeta’s, giraffen, olifanten, leeuwen, zebra’s en vele andere diersoorten die overigens door gewapende parkopzichters op veilige afstand worden gehouden. Doel is niet alleen de finish, maar ook het inzamelen van geld voor natuurbehoud, educatie, gezondheidszorg en ontwikkeling in Noord-Kenia. Jaarlijks brengt de Lewa Marathon zo’n € 100.000,- op. Heb je interesse om mee te doen, schrijf je dan in voor een verblijf in het High Altitude Training Centre (HATC) een ideale trainingsplaats voor hardlopers van elk niveau. Het centrum is opgericht door door drievoudig wereldrecordhoudster Lornah Kiplagat. Behalve een uiterst professionele begeleiding kun je rekenen op een aangenaam verblijf waarbij je ook nog wat toeristische kanten van Kenia leert kennen. lewa.org/lewa_marathon.php en lornah.com (HATC).
GetSalt.com Poll: winkelpersoneel Op onze website vroegen we je mening over de kwaliteit van winkelpersoneeel in sport- en outdoorwinkels. Dit is wat je zei:
6% 13% 36%
16%
29%
12
SALT 02
MEI 09
• matig, ik weet vaak meer dan zij .................................... 29% • ik weet altijd heel goed wat ik hebben wil, dus heb ze alleen nodig om af te rekenen .................... 16% • ik kom steeds minder in winkels en koop steeds meer online ................................................................. 6% • prima. Dankzij hen heb ik altijd het gevoel met het juiste product de deur uit te lopen ................. 36% • ongeïnteresseerd, ik ga mijn eigen gang en roep ze alleen als ik ze nodig heb ............................. 13%
Kerngetallen
Plastic afvalberg
Frisdrankflessen, gsm, fleecetrui, hartslagmeter, iPod, rugzak, surfboard, sneakers; in bijna alle spullen die wij om ons heen hebben verzameld zit wel iets van plastic (dus olie) verwerkt. Gelukkig proberen steeds meer fabrikanten, ook in de funsport- en outdoorwereld, om milieuvriendelijkere producten te maken. Ook de overheid helpt mee een einde te maken aan de gigantische plasticberg. De vorige maand geïntroduceerde ‘Plastic Hero’-campagne belooft dat eind 2012 42% van al het Nederlandse plastic verpakkingsafval efficiënt wordt gerecycled. plasticheroes.nl
0,3 gram
is wat een stormvogel gemiddeld aan plastic in zijn maag heeft. Omgerekend in mensenmaten staat dit gelijk aan een lunchtrommel vol plastic.
6 uur
kan een lamp van 60 watt branden op de energie die één gerecyclede plastic fles oplevert.
7%
van ons afval is plastic.
25 gerecyclede drinkflessen zijn nodig om één warme fleecetrui te maken.
450 jaar
duurt het voor een plastic fles vergaat wanneer je deze zou begraven in de aarde.
100 miljoen ton
is de hoeveelheid plastic die in de Stille Oceaan dobbert. De drijvende plasticberg (2x de omvang van Amerika) werd al in 1997 ontdekt maar groeit nog altijd schrikbarend.
PEoPLE PLanET PLaY
+
Andere snelheidsduivels
Snelheidsduivel
201,9 km/uur
Met een snelheid van 11 kilometer per uur over het water knallen? De draagvleugelcatamaran Hydroptère die je hier ziet ‘vliegen’ is op jacht naar het absolute snelheidsrecord. Hoewel de gestroomlijnde Hydroptère door zijn draagvleugels eerder op een vliegtuig dan op een ouderwets zeilschip lijkt, is de Franse catamaran op dit moment met een snelheid van 112,9 km/ uur (61 knopen) het snelste zeilschip ter wereld. Toch zijn er in 2009 nieuwe kapers op de kust om dit record te breken. Zo liggen futuristische ontwerpen van Britse en Australische teams te wachten op ideale wind- en (vlak)wateromstandigheden om de snelheidsmeter naar nieuwe hoogtes te jagen. Deze miljoenen kostende projecten zullen echter nog de meeste tegenstand krijgen van een ‘zeilvaartuig’ dat nog geen 1500 euro kost; kitesurfer Alexandre Caizergues (F) vloog eind vorig namelijk al met een simpele vlieger naar 93,6 km/uur.
Darren Powell De snelste snowboarder ooit is de Australiër Darren Powell. Hij stortte zich op de speedpiste van Les Arcs met een snelheid van 201,9 km/uur naar beneden.
268,8 km/uur Fred Rompelberg In 1995 fietste Rompelberg (toen 50 jaar) in de slipstream van een dragster op de zoutvlaktes van Utah naar een ongelooflijke snelheid van 268,8 km/uur.
300 km/uur Slechtvalk Deze jager is met snelheden tussen de 250 en 300 km/uur het snelste dier op aarde. Als hij een lekker hapje ziet, dan duikt hij er als een straaljager op af.
1220 km/uur
Oceaanroeier schrijft boek Op 27 september 2006 begon beroepsavonturier Ralph Tuijn in zijn zelfgebouwde roeiboot vanuit Zuid-Amerika aan de Zeeman Ocean Challenge, een solo-oversteek van de Stille Oceaan. Doel was om binnen een jaar Australië te bereiken. De overkant bereikte hij niet, maar wat hij daar tussenin in 281 dagen en 19.500 kilometer wél allemaal meemaakte, lees je in zijn onlangs verschenen boek Zes miljoen slagen. Mocht je denken dat hij na dit enorme avontuur wel uitgeroeid is, dan heb je het mis. Ralph bouwt momenteel alweer een nieuwe roeiboot waarmee hij volgend jaar in augustus/september van plan is om via de Noordzee en Noordse zee een tochtje naar Spitsbergen te maken. “Een ‘kort’ tochtje, niet langer dan 2-3 maanden.” Het boek Zes miljoen slagen is verkrijgbaar in de Salt shop. ralphtuijn.nl
Roadrunner Deze vogel (Acceleratti Incredibilis) is met 1220 km/uur de snelste in tekenfilmland. Op een bochtig parcours zetten wij ons geld echter op Speedy Gonzales.
2.700.000 km/sec
USS Enterprise Hoewel Captain Jean-Luc Picard er in zijn strakke ruimtepak vrij gay uitziet, weten Trekkies dat zijn schip 9x sneller is dan het licht (warp 9).
MEI 09
SALT 02
1
cooL PEoPLE Create, Play & Care
door steven frÖhlich foto’s: archief david
DAVID RASTOVICH
David ‘rasta’ rastovich (28) staat in de surfwereld al jaren bekend als een free surfer, een van de weinige surfers ter wereld die zich gelukkig mag prijzen met een salaris van zijn sponsors zonder dat hij wedstrijdverplichtingen heeft. maar behalve voor zijn zoektocht naar golven trekt rasta ook door de wereld om met zijn organisatie surfers for Cetaceans te strijden voor het behoud van het leven in de oceaan.
“Ik ben een echt natuurmens”, begint hij. “Door al mijn reizen door verschillende landen en culturen, het surfen op verschillende zeeën en oceanen én de ervaringen die ik had met dolfijnen en walvissen, werd ik me bewust van hoezeer alles en iedereen met elkaar verbonden is. Sindsdien omarm ik de holistische levenswijze. Ik snap nu dat al het leven op aarde bestaat dankzij een heel fijnmazig en uiterst kwetsbaar netwerk. Verstoor je dit systeem, dan heeft het gevolgen voor alles en iedereen dat leeft”, legt de surfer op een bevlogen wijze uit. “Dit begrip heeft me geïnspireerd om medeoprichter te worden van de internationale organisatie ‘Surfers for Cetaceans’ (Cetaceas is de Latijnse verzamelnaam voor walvisachtigen red.). In de hoop dat ik een bijdrage kan leveren aan het behoud van het leven in de oceanen en dan met name het beschermen van walvissen en dolfijnen die in landen als Japan, IJsland en Noorwegen vaak het slachtoffer zijn van illegale slachtpartijen.” Op de vraag hoe, antwoordt David: “We proberen wereldwijd surfers te mobiliseren om zich in te zetten. Dit doen we niet alleen door middel van actievoeren en het vastleggen van de feiten, 20
SALT 02
MEI 09
strijdt voor het behoud van walvissen en dolfijnen maar ook door het plezier te delen dat wij als surfers hebben met deze inwoners van de oceaan. Daarnaast geloof ik in onderwijs. Maak de mensen bewust van de feiten en vertel ze over de schoonheid en het belang van het leven in de oceaan voor de mensheid.”
Koel blijven “Het mooie van surfers”, gaat hij verder, “is dat zij keer op keer hun leven riskeren voor een goede golf. Zelf heb ik bijvoorbeeld enkele bijnadoodervaringen gehad met surfen. Zulke ervaringen komen van pas op momenten dat je je rust moet bewaren.” Als voorbeeld noemt hij de keer dat ze in Japan aan het filmen waren hoe vissers illegaal walvissen aan het doden waren. “Het was één groot bloedbad. Toen de vissers doorkregen dat we ze aan het filmen waren werden ze zeer geweldadig. Ze begonnen zelfs met stokken op onze mensen in te slaan. De kneuzingen en blauwe plekken die dat opleverde, waren echter niets vergeleken bij wat die prachtige dieren doormaakten”, zegt hij. “De unieke positie van
Brought to you by Keen HybridLife De rubriek Cool people gaat over mensen die een verschil maken. mensen die inspireren door hun levensstijl en hun inzet om de wereld weer een beetje mooier te maken. een Hybridlife noemt het duurzame schoenenmerk keen dit. samen met salt is keen footwear op zoek naar mensen die inspireren, die een Hybridlife leven. ken jij zo iemand of leef je het zelf, laat ons dit dan weten. wie weet staat jouw verhaal de volgende keer in salt. stuur een mail naar ard@getsalt.com (o.v.v. Cool people).
CREATE NEW POSSIBILITIES
*
ENGAGE WITH THE OUTDOORS | CARE FOR THE WORLD AROUND YOU CREATE, PLAY AND CARE. IT’S A WAY OF LIFE. WE CALL IT HYBRIDLIFE.™
surfersforcetaceans.com
U R BA N G AR DEN ER
Een ontmoeting met Paul Watson, oprichter van de Sea Shepherd Conservation Society en zijn persoonlijke held, spoorde Rasta extra aan om door te gaan met zijn missie. “De man staat wereldwijd bekend als de beschermheer van de walvissen en dolfijnen en schuwt geen enkele actie om zijn doel te bereiken. Hij breekt alle regels die er te breken zijn, bracht zelfs een hele illegale walvisvloot tot zinken. Zijn boek ‘Ocean Warrior’ veranderde mijn leven voorgoed.” Op de vraag of hij het gevoel heeft dat hij er alleen voor staat antwoordt Rasta: “Soms voel ik me wel alleen ja. Maar die momenten zijn gelukkig maar van korte duur. De momenten waarop ik het gevoel heb dat het overweldigend en moeilijk is, zijn erg kort. Die momenten laat ik aan me voorbijgaan zoals een slechte golf van een set. Die golf laat je gaan. Je weet namelijk dat er nog meer goede golven zullen komen.”, besluit David zijn verhaal.
KEEN® IS A REGISTERED TRADEMARK OF KEEN, INC., HYBRIDLIFE™ IS A TRADEMARK OF KEEN, INC., HYBRID.FOOTWEAR™ IS A TRADEMARK OF KEEN, INC.
Persoonlijke held
* G L OB AL GR OO VE R
surfers is dat ze vanwege hun surfervaringen doorgaans koel kunnen reageren en niet snel in paniek raken. Surfers zijn sowieso meestal niet bang om aan de frontlinies te veschijnen.”
HYBRID.FOOTWEAR DESIGNED FOR A HYBRIDLIFE
THE HARVEST MJ
* E N T R E P R E N E UR
ECO KAYAKER
*
JOIN THE KEEN HYBRIDLIFE COMMUNITY AND BROWSE THE NEW LINE OF PRODUCTS AT
KEENEUROPE.EU
HERE IS THE TOP
REiSREPoRTagE
Drukke ‘dorpsstraat’ in Aguas Callientes
REiSREPoRTagE teKst natasha BloeMhard Beeld Jean roBert, caio vilela en natasha BloeMhard
Van lodge naar lodge in Peru 7 dagen door de Andes ‘Dear passenger, Cusco airport is located at 3.400 meters above sea level. unexpected changes in the weather such as strong winds on the runway can occur. this unexpected changes may reduce the aircraft’s capacity to transport a determined number of passengers and cargo.’ lees ik op een papiertje dat ik in mijn handen gedrukt krijg, vijf minuten nadat ik ben geland. een soort waarschuwing, ik moet er rekening mee houden dat mijn terugvlucht anders zal verlopen dan gepland. Dat zie ik dan over een week wel. Nu ben ik in de Andes en dat is het enige dat telt. Het is eind oktober 2008 en ik ben extreem opgewonden. Een reis naar Zuid-Amerika stond al lange tijd hoog op mijn lijstje te branden van verlangen. Wat mij tegenhield was het niet kunnen spreken van de Spaanse taal. Met Engels kom je overal een heel eind, maar om echt tot in de ziel van een land door te kunnen dringen, en dat betekent praten met de ‘locals’, moet je de moedertaal kunnen spreken. Maar soms komen kansen voorbij en kansen krijg je niet maar moet je pakken, heb ik ooit van mijn vader geleerd. Dus greep ik de kans om naar Peru te gaan met beide handen stevig vast en besloot niet meer los te laten totdat ik weer terug zou zijn. De vlucht naar Lima, de hoofdstad van Peru, is lang. Naast me in het vliegtuig zit een koppel waarvan de man onafgebroken in een vogelatlas (op zakformaat) zit te bladeren. Het is niet moeilijk om in te schatten dat het hier om een serieuze ‘vogelaar’ gaat, maar toch vraag ik nieuwsgierig naar wat hij in Peru hoopt te zien. Tot mijn verbazing heeft de man een hele lijst samengesteld waarop wel honderd soorten staan vermeld. Allemaal met een hokje ervoor zodat hij kan afvinken. “Peru is hét land voor vogelliefhebbers”, vertelt hij. In Nederland heeft hij er jaren over gedaan om honderd soorten te kunnen spotten. In de twee weken dat hij in Peru is, verwacht hij dat aantal veruit te overtreffen. Hetzelfde geldt voor vlinders. Peru heeft, naar ik later ook zelf zou ontdekken, de grootste diversiteit aan vlinders ter wereld. Ik ben onder de indruk van de vogelsoorten die er in Peru leven en kijk geïnteresseerd een tijdje met de man mee in zijn boek. De enige vogel waarvan ikzelf intens hoop dat ik die ga zien is de Andescondor, het symbool voor het Andesgebergte en de grootste roofvogel ter wereld met een spanwijdte tot wel drie meter. De kans dat ik de vogel zie neemt echter zienderogen af. De condor staat op de lijst van bedreigde diersoorten. De mens (wij weer) jaagt erop
Specialiteit: geroosterde cavia
MEI 09
SALT 02
25
FiETSPEciaL Beeld: archief Peter Zheutlin
Annie Londonderry
De eerste vrouw die de wereld rondfietste Op 25 juni 1894 klom Annie Cohen ‘londonderry’ kopchovsky onder het toeziend oog van een enthousiaste menigte in Boston op haar 19 kilo zware Columbia fiets. Gewapend met een revolver, een extra setje kleren en goede moed was deze jonge moeder van drie kinderen vastberaden om als eerste vrouw de wereld rond te fietsen. Vijftien maanden later zou een New Yorkse krant Annies wereldreis ‘the most extraordinary journey ever undertaken by a woman’ noemen.
Wat dreef de 23-jarige Annie om in een tijd dat vrouwen alleen maar plichten en geen rechten hadden, man en kinderen achter te laten en de wereld rond, de geschiedenis in, te fietsen? Het antwoord is simpel; een weddenschap. Twee leden van een rijke mannenclub uit Boston gingen met Annie de weddenschap aan dat het haar niet zou lukken om binnen 15 maanden de wereld rond te fietsen. Mocht ze hier onverhoopt toch in slagen, dan wachtte haar een stapel bankbiljetten ter waarde van 10.000 dollar. Geen verkeerd bedrag, gezien het feit dat het gemiddelde jaarsalaris in die tijd niet meer dan 1000 dollar per jaar bedroeg. Voor die jackpot moest Annie echter meer doen dan stug doortrappen. Ze moest haar reis starten zonder een cent op zak, onderweg 5.000 dollar verdienen en handtekeningen verzamelen van Amerikaanse consulaten in verschillende landen. Toen Annie vol bravoure de weddenschap aannam, lachten de mannen in hun vuistje. Wat hadden zij te vrezen van een tengere, 1 meter 60 kleine Joodse immigrante uit Litouwen? Wat ze echter onderschat hadden, was Annies charisma en haar mooie uiterlijk – volgens de El Paso Daily Herald was ze zelfs zo mooi dat ‘any horrid man who says she is not good looking ought to be taken out back of a shed and knocked in the head with an axe’. Dat mooie Annie niet dom was, bleek al meteen bij haar vertrek. De New Hampshire’s Londonderry Spring Water Company bood haar 100 dollar 8
SALT 02
MEI 09
aan in ruil voor een reclamebord op haar fiets. Ter promotie mocht ze verder ‘Londonderry’ als achternaam aannemen. Met haar eerste geld op zak stapte ze als Annie ‘Londonderry’ op haar fiets en ‘sailed away like a kite’. Echt vliegen deed Annie niet. Haar loodzware fiets was nauwelijks over de onverharde wegen vooruit te branden en haar strakke Victoriaanse jurk maakte fietsen bijna onmogelijk. Pas na drie maanden ploeteren kwam ze in Chicago aan. Ze had eigenlijk al besloten om op te geven toen ze twee items wist te bemachtigen die de zaak veranderden; een bloomers, een makkelijk zittende oversized pofbroek voor vrouwen en een nieuwe fiets. Dit was een Sterling toerfiets voor mannen, tien kilo lichter dan haar Columbia. Tegelijkertijd veranderde miss ‘Londonderry’ van tactiek. Er was namelijk niets afgesproken over het aantal kilometers dat ze fietsend moest afleggen. Ze besloot daarom zoveel mogelijk de boot te pakken. Zo zeilde ze in november 1894 van New York naar Le Havre en fietste vervolgens naar Marseille waar ze door een enorme juichende menigte werd opgewacht. ‘De moedige reizigster’, dweepte de krant van Marseille ‘verovert snel de harten van de inwoners’. In januari 1895 pakte ze in Marseille de stoomboot ‘Sydney’ richting Egypte en vervolgens voer ze via het Suez Kanaal naar het Midden-Oosten en verder naar Colombo
FiETSSPEciaL (Sri Lanka), Singapore, Saigon, Hong Kong en Shanghai. In ieder land beperkte ze het fietsen, maar ging ze wel keurig alle afgesproken checkpoints af. Onderweg verkocht de charismatische Annie foto’s van zichzelf, verscheen ze als attractie in winkels, vertelde ze de meest fantastische verhalen en transformeerde ze zichzelf (en haar fiets) tot een levend billboard behangen met advertentiespandoeken, aanplakbiljetten en lintjes. Hoe langer de reis, hoe groter Annie’s verhalen werden. Journalisten hingen aan haar lippen en namen haar mythische reisverhalen, die indrukwekkend maar ook keihard gelogen waren, voor zoete koek aan. Zo verzon ze voor de Franse kranten een verhaal dat ze onderweg was overvallen door struikrovers en vertelde ze een reporter van de New York World over haar korte gevangenschap in China. ‘De cel was niet meer dan een hut met tralies. Een Japanse soldaat sleepte een Chinese gevangene naar mijn cel en vermoorde hem voor mijn ogen. Hij dronk zijn bloed, terwijl de spieren van de dode gevangene nog naschokten’. Uiteindelijk zorgde al deze aandacht er heel slim voor dat iedereen Annie wel wilde sponsoren waardoor ze in maart 1895 met de benodigde 5.000 dollar in San Francisco weer voet op Amerikaanse bodem zette. In de paar maanden die ze nog over had, fietste Annie dwars door het wilde westen via Arizona, New Mexico en Texas richting haar einddoel Chicago. Ze volgde zoveel mogelijk het Southern Pacific Railway spoor en hoewel ze af en toe de trein pakte, legde ze dit deel van haar wereldreis toch grotendeels fietsend af. Na exact 15 maanden onderweg te
zijn geweest, fietste Annie op 12 september Chicago, het einddoel, binnen. Ze ontving de beloofde stapel bankbiljetten en begon kort daarna in New York aan een nieuw leven als journaliste. Haar eerste artikel ging uiteraard over zichzelf. ‘I am a journalist and a ‘New Woman’, leidde ze haar fietsverhaal in, ‘if that term means that I believe I can do anything that any man can do.’ Hoewel ze aan het einde van de 19de eeuw een internationale beroemdheid was, verdween haar roem al vrij snel. Toen Annie ‘Londonderry’ in 1947 overleed was iedereen haar extraordinary journey vergeten.
In de jaren ‘90 van de 19e eeuw explodeerde in Amerika de populariteit van de fiets. Alleen al in 1897 werden er meer dan 2 miljoen fietsen verkocht. Hoewel de meeste fietsers mannen waren, stapten ook steeds meer vrouwen op een tweewieler. Vrouwen met een fiets waren niet alleen vrij in geografisch opzicht, maar ontdekten ook hun persoonlijke vrijheid. Bijkomend voordeel was dat fietsende vrouwen hun ademafknijpende jurken voor lossere exemplaren of zelfs broeken (bloomers) moesten vervangen. Een nieuw soort vrouw stond op, ‘The New Woman’. Dit was een moderne vrouw die buitenshuis ging werken, die de traditionele rol van echtgenote en moeder verafschuwde en die zich ging inzetten voor vrouwenstemrecht.
‘I can do anything any man can do’
MEI 09
SALT 02
in dE mEdia
Drie koppen thee One man’s mission to promote peace door ard KriKKe Beeld GreG Mortenson
Mortenson met de kinderen van Korphe
Als Greg mortenson, traumaverpleger en bergbeklimmer uit montana, er in 1993 net niet in slaagt om de top van de 8611 meter hoge k2 te halen, begint hij aan een reis die lastiger zou worden dan de hachelijke afdaling van de gevaarlijkste berg ter wereld. Op weg naar beneden wordt hij opgevangen door de inwoners van een bergdorpje in het onherbergzame noorden van pakistan. een kennismaking die niet alleen zijn leven drastisch zal veranderen, maar ook dat van de dorpelingen zelf. ruim 15 jaar later is Greg mortenson de man die 78 scholen bouwde in talibangebied, die is voorgedragen voor de Nobelprijs voor de Vrede en over wiens leven de Amerikaanse bestseller ‘Drie koppen thee’ is geschreven.
48
SALT 02
MEI 09
in dE mEdia ‘In het Karakoramgebergte van Pakistan torenen vlak naast elkaar, in een gebied van hoogstens honderdvijftig kilometer breed, meer dan zestig van de hoogste bergen ter wereld uit, met hun voorname alpiene pracht boven een vrijwel uitgestorven, op grote hoogte gelegen woestenij. Op een paar steenbokken en sneeuwluipaarden na vertoonden maar zo weinig levende wezens zich in dit bizarre ijslandschap, dat de aanwezigheid van de op een na hoogste berg op aarde, de K2, voor de rest van de wereld tot aan het begin van de twintigste eeuw voornamelijk een gerucht was.’ Met deze sfeerschets van het reusachtige Karakoramgebergte begint de bestseller Drie koppen thee, waarin journalist David Oliver Relin het indrukwekkende levenswerk vertelt van Greg Mortenson, een Amerikaanse bergbeklimmer die in 1993 de ‘Killing Peak’, zoals de K2 ook vaak wordt genoemd, wil beklimmen. Hij wil de top halen om zijn net gestorven, aan epilepsie leidende zus Christa te herdenken. Op weg naar boven stuit hij op een Franse klimmer in moeilijkheden en redt deze van de dood. Hierdoor strandt zijn eigen poging 600 meter onder de top en moet hij besluiten terug te gaan. Tijdens de afdaling raakt hij echter zo vermoeid dat hij zijn Balti drager uit het oog verliest en moederziel alleen de 60 kilometer lange Baltorogletsjer onder aan de K2 moet afzakken. Uiteindelijk komt hij meer dood dan levend in Korphe aan, een gehucht dat zo arm en vervallen is dat een op de drie kinderen er het eerste levensjaar niet haalt. De gastvrije dorpelingen bieden de vreemde witte man, een Angrezi, eten, zoete boterthee en een bed aan. In de dagen die volgen komt de grote Amerikaan weer op krachten en raakt bij bevriend met het islamitische Balti bergvolk.
Krassen met stokken Tijdens zijn verblijf in het dorp begint hij zich het lot van de kinderen steeds meer aan te trekken. Op een middag loopt hij samen met het dorpshoofd, Haji Ali, naar een plek buiten het dorp waar een groep van 82 kinderen, 78 jongens en 4 meisjes, zonder onderwijzer in de buitenlucht rekensommen aan het maken is. De uitkomst van de sommen krassen ze met stokken in de bevroren aarde. Hoewel een onderwijzer slechts het equivalent van een dollar per dag kost, is dit meer dan het dorp kan opbrengen. Mortenson: “Kun je je in Amerika een lagere school voorstellen waar kinderen alleen in de klas, zonder onderwijzer, rustig hun werk zitten te doen? Mijn hart draaide zich om in mijn borstkas. Het verlangen waarmee deze kinderen wilden leren, hoezeer de omstandigheden dat ook tegenwerkten, deden me denken aan Christa. Toen wist ik dat ik iets moest doen en kwam ik tot het besef dat ik mijn zus veel zinvoller kon eren. Ik beloofde Haji Ali dat ik een school voor ze zou bouwen.” Het nakomen van deze belofte zou er voor zorgen dat Greg vanaf dat moment zijn hele leven in het teken zou stellen van het bestrijden van analfabetisme in arme islamitische dorpen in het Himalayagebergte.
Mortenson met leerlingen van de school in Khanday
Ik snap meer van de interne (stammen)verhoudingen dan welke politicus, militair of ontwikkelingswerker dan ook. Het Amerikaanse leger vraagt me nu zelfs regelmatig om advies. Het schoolgebouw voor Korphe in wording
580 sponsorbrieven Bij terugkomst in Amerika zet hij meteen alles op alles om het benodigde geld voor de school bij elkaar te schrapen. Zo verkoopt de dan 35jarige Mortenson al zijn persoonlijke bezittingen, werkt hij dag en nacht als verpleger op de eerste hulp afdeling van een Californisch ziekenhuis, neemt hij genoegen met een woning ter grootte van een bezemkast, schrijft hij 580 sponsorbrieven aan beroemdheden en politici, en vertelt hij ontelbare keren zijn verhaal in halflege zalen. Uiteindelijk krijgt de onvermoeibare Mortenson een cheque ter waarde van $ 12.000,-, genoeg om een school neer te zetten, van de 70-jarige Jean Hoerni. Hoerni is een steenrijke Silicon Valley pionier die in zijn jonge jaren ook bergbeklimmer is geweest en zelf ooit een poging heeft gedaan om de Mount Everest te beklimmen. MEI 09
SALT 02
4
gEaR
De Wiglo van Bergans
kamperen kent in ieders leven meerdere gezichten. Vroeger als kind vond je slapen in een tent vooral spannend, als tiener was het met name goedkoop, maar daarna werd kamperen voor veel mensen oncomfortabel. De tent begint echter, geholpen door de kredietcrisis, weer langzaam uit zijn verdomhoekje te kruipen. Ook onze zoektocht naar ruimte, stilte en avontuur maakt de tent opeens weer mateloos populair. Gelukkig hebben fabrikanten de laatste jaren ook niet stilgezeten. salt selecteerde de modellen die je zo in de tent lokken.
Power house Vaude ontwikkelde de Power Odyssee XT, een 2-persoon trekkerstentje, voor liefhebbers van mooie hightech tenten. De tent is uitgerust met een gepatenteerd powerframe, waarmee niet alleen een extreem stabiele tent is gecreĂŤerd die letterlijk een (wind)stoot kan verdragen, maar ook meer ruimte biedt aan de binnenkant, inclusief een hoge entree en een ruime voortent. Groots van binnen, maar compact en licht (3,3 kilo) van formaat waardoor deze power house zelfs in een grote rugzak past. Prijs: â‚Ź 440,-. vaude.nl
58
SALT 02
MEI 09
gEaR Hoog en droog Toen Peter Koelewijn zijn bekendste hit ‘Kom van dat dak af’ zong, had hij nog nooit van een daktent, zoals deze Overland van Topsleeper, gehoord. Wat de zanger waarschijnlijk niet wist, is dat een daktent een aantal voordelen boven een gewone tent heeft; 1. je klapt de tent binnen twee minuten uit 2. je ligt hoog (niet op de koude grond, dus warm) en droog. 3. allerlei ongedierte kan de ladder niet beklimmen en 4. minder gevoelig voor grijpgrage handen. De Overland past op iedere auto (geen cabrio uiteraard) en is er in small (223x135x125 cm), medium (223x165x125 cm) en large (223x185x125 cm). Prijs: vanaf € 1375,-. topsleeper.nl
Inclusief fietsenstalling Iedere fietsvakantieganger die onderweg kampeert neemt ‘s nachts het liefst zijn fiets mee de tent in. Het is immers duur spul. Maar bij de meeste tenten is dat knap lastig, behalve bij de Veloci van Eureka! Door het slimme drie stokken ontwerp staat de 4,9 kilo lichte Veloci niet alleen binnen een mum van tijd, je tijdelijke woonruimte is ook nog eens zo ruim (350x230x146 cm) dat je er makkelijk twee fietsen in kunt stallen. Zelfs als je twee meter lang bent, komen je tenen dankzij het ruime slaapgedeelte (130x230 cm) niet in de knoop met je wielen. Gemaakt van ripstop polyester (4000 mm). Prijs: € 369,95. eurekaeurope.com
Lichtste tent ter wereld De Terra Nova Laser Competition staat al sinds 2004 in het Guiness Book of World Records als de lichtste tent ter wereld. De 1-persoonstent is met zijn 940 gram namelijk lichter dan een pak suiker en neemt in je rugzak slechts een ruimte van 12x46 cm in, ideaal voor hikers dus. Ondanks zijn vlieggewicht lig je in de 220 meter lange binnentent niet met je voeten buiten de deur. De Terra Nova dankt zijn lichte gewicht aan het materiaal, dat een mix is van een silicone coating en ijzersterk nylon en aan de ‘groene’ DAC tentstokken. Afmetingen (220x93x100 cm). Prijs: € 369,95. terra-nova.co.uk
Hangtent Iedere kampeerder weet dat je beroerd slaapt als je je tent op een oneffen terrein neerzet. Maar wat doe je als je in de middle of nowhere aan het rondtrekken bent en nergens een goed plekje kunt vinden? De Lawson Hammock biedt uitkomst. De Hammock is een handige 1-persoonstent, gemaakt van ripstop nylon, die zich als een hangmat tussen twee bomen laat spannen. Naast hangen kun je de lichte (1,9 kilo) Hammock ook nog gewoon als grondtent neerzetten. Prijs: € 179,- (de spanbanden kosten € 30). lawsonhammock.com MEI 09
SALT 02
5
door: natasha BloeMhard. Beeld: fotohoKJes oP het centraal station
Chicks in Charge 8 vrouwen over hun droombaan iedereen heeft het liefst een dynamische baan waarin veel gebeurt, een baan met vrijheid en ruimte voor eigen inbreng. waarvoor je regelmatig op pad mag, leuke mensen ontmoet, veel buiten bent. een baan waar je helemaal voor kunt gaan. toch? we vroegen het deze vrouwen die allemaal in zo’n baan hebben.
33 jaar Sterrenbeeld Kreeft Functie Head of Design Women bij Protest sinds 2006
Ine Wouters
Op de foto met: mijn Yashica Electro 35, een oude camera waar mee ik graag fotografeerde, helaas is hij pas geleden stuk gegaan. 64
SALT 02
MEI 09
Heb jij een droombaan? Ik mag mooie dingen maken, reis veel, ontmoet bijzondere mensen en krijg daar ook nog voor betaald. Dus ja, ik heb een droombaan. Wat houdt je werk precies in? Ik stuur een team van creatieve mensen aan en samen ontwerpen we twee collecties per jaar. Verder zijn er fotoshoots, reizen we naar productielanden en winkelen we heel veel. Waar ben je het meest trots op? Dat ik van mijn passie mijn werk gemaakt heb. Dark side of the job? Deadlines en hele lange werkdagen als een collectie af moet. Workaholic? Best wel, dat radartje in mijn hoofd blijft maar doorgaan, kent het nummer ‘9 to 5‘ van Dolly Parton niet. Vind je het belangrijk om werk en privé te scheiden? Mijn werk is een belangrijk onderdeel van mijn persoonlijkheid, dus is deze scheidslijn voor mij heel onnatuurlijk. Een groot deel van mijn inspiratie vind ik juist buiten mijn werk, op straat, bij een concert of op reis. Geloof je? Ik geloof, maar op mijn eigen manier. ‘Be good, do good’.
Doe je zelf aan sport? Surfen, hardlopen en zwemmen. Groen is het nieuwe zwart. Is er iets veranderd in jouw manier van leven? Ik zou wel meer willen, maar het blijft bij afvalscheiden, niet elke dag vlees eten en oude kleding gaat naar het goede doel. Daarnaast probeer ik niet onnodig water, gas of licht te verbruiken. Waar vind jij je rust in? In het water en buiten zijn met mijn hond. Waar maak je je druk over in onze maatschappij? Onrecht en de steeds groter wordende hebzucht van mensen. Waar droom je van? Een goed boek schrijven, een schilderij in het Moma en een eigen tuin. Met welke bekendheid zou je wel eens aan tafel willen zitten en wat zou je dan vragen? Met Frida Kahlo, Coco Chanel en Rosa Parks. Ik zou ze vragen waar zij de kracht vandaan haalden om een verschil te maken. Welk boek of film zou je iedereen aanraden? ’Into The Wild’ was een film die mijn kijk op de belangrijke dingen in het leven weer even op scherp gezet heeft, heel bevrijdend.
Sylvia Kirschenmann 40 jaar Sterrenbeeld Maagd Functie Directeur en eigenaar van opvakantie.nl sinds 2006
Heb jij een droombaan? Ik help mensen om hun droomvakantie te realiseren en dat is op zich al prachtig. Ik kan mijn eigen uren indelen, wat handig is als je twee kinderen hebt. Mijn kantoor is een paar honderd meter van mijn huis. Omdat ik een internetbedrijf heb kan ik daarbij ook makkelijk vanaf thuis werken. Ik zit niet alleen achter de computer, maar kom af en toe ook nog in de sneeuw. Ik ben eigen baas en heb hele leuke mensen om mee te werken. Wat houdt je werk precies in? We verkopen vakanties en moeten dus zorgen dat we een aantrekkelijk aanbod hebben. We richten ons met opvakantie.nl meer en meer op (o.a.) surf en snowboardvakanties. Daarnaast organiseren we een aantal sneeuwevenementen. Die zijn niet alleen voor de deelnemers, maar ook voor mij en de medewerkers. Ook voor mij en de medewerkers zijn deze evenementen leuk om op te zetten en uit te voeren. Waar ben je het meest trots op? Hmmm, die is lastig. Als ik trots ben, dan ben ik dat met name niet op mezelf. Misschien komt dat nog. Ik wil altijd meer en beter en daar wil ik me voor inzetten. Voegen wij iets toe? Bereiken we mensen? Ik ben dagelijks trots op mijn geweldige dochters als ze weer eens iets ongelooflijk knaps hebben gedaan. Dark side of the job? Zo druk. Dingen niet af krijgen. Door stress vergeetachtig worden en belangrijke dingen vergeten die je NIET mag vergeten. Boekhouding en Financiën. Meer aandacht willen hebben voor Andy en de meiden. En veel werk en weinig verdiensten. De marges zijn minimaal en als één klant niet betaalt is je winst van de maand weg.
Op de foto met: dochters Sera en Zoey en vriend Andy. Niet op de foto (maar wel belangrijk): de Kooikerhondjes Aapnoot en Mies
Workaholic? Ja! Vind je het belangrijk om werk en privé te scheiden? Ik vind het een nobel streven, belangrijk ook, maar ik kan het niet zo goed. Dit heeft niet eens te maken met het feit dat ik mijn eigen bedrijf heb. Wat ik doe en waar ik mee bezig ben, laat mij niet snel los. Ik ben veel bezig met opvakantie.nl. Andy is medeoprichter. Hoewel hij tegenwoordig een eigen bedrijf heeft, blijft hij betrokken en hebben we het vaak over de zaak, vooral thuis. Ik heb de laatste jaren gelukkig wel geleerd dat ik niet altijd mijn mobiel hoef op te nemen en dat ik ook af en toe de laptop dicht kan laten. Geloof je? Ik geloof dat iedereen een eigen energie heeft en iets achterlaat bij elke ontmoeting en op elke plek. Ik geloof dat het belangrijk is dat je weet wat je doet en wat je zegt. Ik geloof dus ook dat je op elk moment zelf bepaalt wie je bent en dat je verantwoordelijk bent voor de gevolgen daarvan. Doe je zelf aan sport? Ik voel me beter als ik elke dag beweeg, maar bewegen is nu niet (meer) mijn werk. Ik loop één of twee keer per week hard en ik probeer aan Zoey en Sera mee te geven dat bewegen belangrijk is. Snowboarden blijft een belangrijk ding voor mij. Groen is het nieuwe zwart. Is er iets veranderd in jouw manier van leven? Ik ben redelijk ‘groen’ opgevoed, was gewend dat er een soort geitenwollensokkenimago kleefde aan iedereen die zich zorgen maakte over de gaten in ozon of opkwam voor de rechten van proefdieren. Vanaf mijn 13e eet ik geen vlees. Ik vind het heel fijn dat bewust(er) leven ‘in’ is. Het is een eerste stap om ook echt iets te veranderen.
Waar vind jij je rust in? Haha, rust? Als ik de tijd neem om echt te luisteren naar mijn dochters. Als ik even (heel even) piano speel. Als ik samen met Andy goede vrienden over de vloer heb met lekker eten. Als ik een goed boek lees. Ja, er zijn wel momenten die ik kan pakken, tussendoor. Even tien minuten alleen in de keuken de krant lezen geeft rust. Waar maak je je druk over in onze maatschappij? Dat de mensen die het hardst schreeuwen en die tot het asociale af vervelend zijn hun zin krijgen. Dat korte termijn belangrijker is dan lange termijn. Dat mensen vergeten hoe belangrijk het is om de automobilist te groeten die even bij het zeebrapad stopt als je wilt oversteken. Dat kinderen worden opgevoed met het idee dat ze recht hebben op macht, geld en heel veel spullen. Dat.. hmm - als ik erover na ga denken zijn er veel meer dingen waarover ik mij heel druk kan maken. Waar droom je van? Ik droom nog altijd van een berg met diepe, diepe poedersneeuw. Ik droom tegenwoordig ook van een huis met een tuin op een plek met frisse lucht en uitzicht op bergen. Ik ga kijken hoe we die twee dromen werkelijkheid gaan maken. Met welke bekendheid zou je wel eens aan tafel willen zitten en wat zou je dan vragen? Ik denk niet dat er één internationale bekendheid is waarmee ik liever aan tafel zou willen zitten dan met mijn eigen familie of mijn vrienden. Ik kom daar nu al niet genoeg aan toe. Maar als ik iemand moet kiezen: het lijkt me wel leuk om met Larry Page and Sergey Brin (de oprichters van Google) koffie te drinken. Hun filosofie ‘don’t be evil’ vond ik destijds zo gaaf. Welk boek of film zou je iedereen aanraden? Tipping Point (Malcolm Gladwell). Leest lekker weg en laat ideeën achter waar je wat aan hebt. The Shock Doctrine (Naomi Cambell) verklaart op heldere wijze (een deel van) de problemen die de wereld nu heeft. De roman die de laatste jaren het meeste indruk op mij heeft gemaakt is Extremely Loud and Incredibly Close van Jonathan Safran Foer. Het was toen het uitkwam in 2005 terecht een hype. Dit zijn drie boeken die iedereen gelezen moet hebben. MEI 09
SALT 02
65