14E JAARGANG • € 10 LENTE 2019 • GETSALT.COM
#71 VET GELUKKIG
MET EEN OCHTENDRITUEEL
OBI KAUFMANN'S
MIRNA VALERIO
MAAK OF BREEK JE JE LEVEN
LIEFDESBRIEVEN AAN DE NATUUR
REISREPORTAGE BOSNIË
ROADTRIP NEDERLAND
ODE AAN OUDER WORDEN
ONBETAALBARE GASTVRIJHEID
IN 1300 KM LANGS 21 NATIONALE PARKEN
ONVERSCHROKKENHEID VS ERVARING
Outdoor lifestyle • Creative Culture • Inspired by Nature • Sustainable living
h hOme
rUBrIeKeN
r e p O r TAG e S
I N T e rv I e W S
5 Voorwoord
62 BEELDVULLEND Gewapend met pen, potlood en kwast trekt Trail Painter Obi Kaufmann door het landschap heen.
31 MIRNA VALERIO Nadat haar weblog Fat Girl Running werd opgepikt door lokale media, ging haar faam als een lopend vuurtje.
72 BOSNIë Over grenswachters en onbetaalbare gastvrijheid.
118 DE NIEUWE RIJKEN David Lama, Kiki Bosch, Norbert Peeters, Floortje Dessing.
6 Colofon 10 Backstage 12 Ongezouten 14 Opening 24 Wildgroei 41 Lentekriebels 82 Stadswild 88 Natuurpraat 94 Media 132 Voor de vorm 134 Langs de lat 136 Winkels waar je wat aan hebt
96 HET BELANG VAN EEN OCHTENDRITUEEL. Verover de ochtend, verover de dag. 105 ROADTRIP NEDERLAND In 1300 km langs 21 Nationale Parken. 122 EEUWIGE JEUGD Een ode aan ouder worden. 128 PUMPTRACK Urban Playground van de toekomst.
cOLUMNS 44 Hanne Tersmette 70 Floortje Dessing
S A LT 138 140 144 146
TV Shop Meet-ups Lid worden
O p d e c Ov e r Op 150 Kilometer ten noorden van Tokio ligt Hitachi Seaside Park, de Japanse versie van de Keukenhof. Ieder voorjaar steken hier zo’n 4,5 miljoen emophila’s (bosliefjes) hun babyblauwe kop boven het maaiveld uit. De golvende bloemenzee groeit en bloeit van april tot begin mei.
8 | Salt lente 2019
45
De Jeugd van Tegenwoordig Boomklimmen? Veel te gevaarlijk. Slootjespringen? Ben je betoeterd. Wie pech heeft groeit tegenwoordig op in een wereld van rubberen tegels, rondcirkelende helikopterouders en minder buitenspeeltijd dan een bajesklant. Een recept voor rampspoed, ontdekt Salt-redacteur – en jonge vader – Matthijs Meeuwsen. Op de bres voor de buil en blauwe plek.
Foto: Selfa Verlaat
14 | Salt lente 2019
vUUrWATervAL Iedere lente vindt in het Amerikaanse klimmekka Yosemite een bijzonder natuurfenomeen plaats: de Firefall. Smeltende sneeuw in combinatie met een ondergaand voorjaarszonnetje zorgen ervoor dat de Horsetail Fall, een 650 meter hoge waterval die van El Capitan klettert, zo nu en dan in lichtelaaie lijkt te staan. De naam Firefall verwijst behalve naar de oranjerode lavakleur ook naar een oude traditie die in 1872 werd gestart door James McCauley. De Ierse immigrant runde een hotel op het nabijgelegen Glacier Point, een 975 meter hoge rotsklomp. McCauley had de gewoonte om iedere avond een groot kampvuur voor zijn gasten te stoken. Na afloop schoof hij uit gemakzucht gloeiende stukken houtskool de afgrond in. Vanuit het dal leek deze vuurregen net op een brandende waterval. Het bizarre ritueel groeide in de loop der jaren uit tot een toeristische trekpleister. In 1968 werd het door de parkbeheerders verboden, omdat het geen natuurlijk verschijnsel was. Gelukkig heeft Moeder Natuur het vuurstokje overgenomen, waardoor we nu nog steeds van de Firefall kunnen genieten.
Beeld: Shawn Reeder / Red Bull Content Pool
Salt lente 2019 | 15
I
i n Te RV i e W
Vet gelukkig Tussen de wasbordjes en wespentailles is Mirna Valerio (43) een nogal opvallende verschijning in het hardloopcircuit. Vergis je niet: ze weegt dan wel 120 kilo, maar deinst niet terug voor wedstrijden van evenveel kilometers. Tekst Matthijs Meeuwsen Beeld archief Mirna Valerio
M
irna Valerio had die twee woorden helemaal niet hoeven lezen. Ja, de cardioloog was even zijn kamer uitgelopen. Maar dan nog, ze had haar eigen patiëntendossier op het bureau ook kunnen negeren. Helaas. Dit waren woorden die je maag binnen beukten, omhoog kropen door je strot en zich nestelden in je hersenpan. Ze ziet ze nog staan. Morbidly obese. Tuurlijk, als Mirna dat moment in 2008 geen moeder was geweest zou de boodschap eveneens hard zijn binnengekomen. Ze had sowieso genoeg om voor te vechten. Maar met haar zoontje Rashid meer dan ooit. Amper een week geleden was het jongetje er ook bij geweest. Net vijf. In diepe slaap op de achterbank. En Route 222 die zich voor haar stuur een weg sneed door Pennsylvania. Mirna was moe. Met zijn astmaperikelen bezorgde Rashid zijn ouders al wekenlang slapeloze nachten. Overdag werkte ze zich bovendien een slag in de rondte, met naast haar baan als lerares een vrachtlading ‘side hustles’ in de weekenden en avonduren: van gitaarles tot bijles Duits. Nee, ze speelde geen gitaar en haar Duits was erbärmlich. Maar ze moest wat om de eindjes aan elkaar te knopen. De zomeravond doofde uit toen er plots die snijdende pijn was in haar linkerborst. Een hartaanval, wist Mirna zonder enige twijfel, terwijl ze haar auto met haar laatste krachten de berm in stuurde. Een paniekaanval, zouden ze later concluderen op de Eerste Hulp.
32 | Salt lente 2019
Salt lente 2019 | 33
c
C O Lu M n h A n n e T e R s m e T T e
Trots op mijn littekens Hanne Tersmette (31) is boswachter bij natuurmonumenten. Daarnaast racefietst, mountainbiket en hardloopt ze zich een slag in de rondte. In Salt deelt ze haar belevenissen.
I “Een schommel of wipkip moet in 3-voud goedgekeurd zijn.”
44 | Salt lente 2019
k was een buitenkind. Een jongensmeisje. Ik klom in bomen en sprong over sloten. Ik kwam net iets te vaak thuis met kroos in m’n haar omdat ik de overkant niet haalde. Meer dan eens belandde ik bij de eerste hulp. Ik brak m’n arm omdat ik van m’n fiets viel; ik nam namelijk liever het pad door het bos met boomwortels dan het asfalt. M’n benen, knieën en kin werden meer dan eens gehecht omdat ik roekeloos van enthousiasme net iets te onvoorzichtig was in alles wat ik deed. De littekens zijn stuk voor stuk terug te vinden op mijn lijf. Het zijn herinneringen aan avonturen die ik niet had willen missen. Mijn ouders waren zeker niet altijd blij met mijn avonturen. De keer dat ze me van het politiebureau moesten plukken omdat ik had ‘ingebroken’ in het vervallen ‘heksenhuis’ aan de rand van de wijk. Of toen er een boze boer aan de deur kwam omdat ik picknickte op zijn weiland (waar je alleen met een boot kon komen) hebben ze me niet in dank afgenomen. Maar was het allemaal echt erg? Met gemengde gevoelens kijk ik naar de kinderen van nu. Met helmpjes op fietsen ze van en naar school om dan gauw achter een iPad gezet te worden. Soms lopen ze een blauw oog op vanwege een
hockeybal of een gekneusde enkel met voetbal. Vaker nog zitten ze binnen en krijgen ze niet eens de kans om littekens op te lopen. In het Naardermeer, waar ik een van de boswachters ben, komen kinderen bijvoorbeeld met hun klas varen. Op warme dagen staan ze springend aan wal verlekkerd naar het verkoelende water te kijken: ‘Mogen we zwemmen?’ Ik was allang het water ingedoken en mijn ouders hadden me geen strobreed in de weg gelegd. Maar dat is niet meer. Even een schommel of wipkip plaatsen? Die moet wel in drievoud gekeurd zijn, want stel je voor dat een kind van de schommel valt; wie is er dan aansprakelijk? Het is goed hoor, dat ouders bezorgd zijn over hun kostbare kroost. Maar vergeten we niet om kinderen ook echt kind te laten zijn? Te leren van hun fouten, zoals ik dat vroeger deed? Het zijn toch de avonturen waar iets gebeurde wat niet helemaal de bedoeling was, die ik me van minuut tot minuut herinner. Die verhalen doen het nog steeds goed op verjaardagen en zo blijven alle littekens levend. Ik hoop, mocht ik ooit kinderen krijgen, dat zij ook onder de littekens komen te zitten. Van avonturen die ze niet hadden willen missen. En die littekens gun ik alle kinderen.
Anna Kraynova / shutterstock.com
speel, val, krabbel op Boomklimmen? Veel te gevaarlijk. Slootjespringen? Ben je betoeterd. Wie pech heeft groeit tegenwoordig op in een wereld van rubberen tegels, rondcirkelende helikopterouders en minder buitenspeeltijd dan een bajesklant. Een recept voor rampspoed, ontdekt Salt-redacteur – en jonge vader – Matthijs Meeuwsen. Op de bres voor de buil en blauwe plek. Tekst Matthijs Meeuwsen
Salt lente 2019 | 45
Shutterstock.com
I
k gooi graag met kleine kinderen. Nee, iets genuanceerder: ik gooi graag met mijn kleine kinderen. Eentje vooralsnog. Zoontje T van nog geen tweeënhalf jaar oud. Natuurlijk, ik heb aanvankelijk gewacht tot hij zijn nekspieren onder controle had. Maar sindsdien zijn we samen aan het onderzoeken of die hele zwaartekracht wel echt zo onverslaanbaar is als men beweert. Tijdens onze beste
46 | Salt lente 2019
poging tot op heden, vorige zomer, hing T een kleine vier meter in de lucht; zijn lichaam volmaakt horizontaal als Yuri van Gelder in de ringen. Wie de foto aandachtig bekijkt zou bijna denken dat de kleine baas door een onzichtbaar krachtveld uit mijn handen wordt gezogen. Opgestraald door het ruimteschip dat zich net buiten beeld moet bevinden. ‘Dus? Wat is het probleem?’, hoor ik je
“De woorden ‘doe maar niet’ liggen op de lippen bestorven.” zo kan het ook Ga naar buiten Geen betere plek voor een kind om nieuwsgierigheid, durf, zelfvertrouwen en doorzettingsvermogen te ontwikkelen dan in de natuur. Maak een micro-adventure Het avontuur begint bij je voordeur. Je hoeft niet in het vliegtuig te stappen om onvergetelijke herinneringen te maken. luister naar hun ervaringen Laat ze vertellen over hun avonturen op het schoolplein, de speeltuin of in de natuur. Wakker het vuurtje maar aan. laat ze ruzie maken Conflicten zijn broodnodig voor het opbouwen van sociale vaardigheden. Grijp niet te snel in.
vragen. Niets. Niet als ik de schaterlach van mijn zoontje correct inschat tenminste. Helaas wordt er vanaf de zijlijn geregeld anders gereageerd. Bekenden en onbekenden wenden angstig hun blik af, schudden meewarig het hoofd of spreken me zelfs bezorgd aan op de luchtacrobatiek. Let wel: het betere babywerpen doe ik niet boven een roestig spijkerbed of een poel bloeddorstige bijtschildpadden, hè. En toch: steeds weer die argwanende doe-tocheens-voorzichtig-blikken. Ik ben zeker niet de enige die dit soort reacties krijgt. Nadat een vriend onlangs een filmpje online slingerde waarop hij zijn 1-jarige zoontje staand op een skateboard door de keuken liet rollen, stonden er tussen de (goddank) vele lovende comments ook berichten als: ‘Are you nuts dude?!?’ Goede vraag. Heb je een steekje los wanneer je jouw nog-niet-eens-peuter blootstelt aan het risico om plat op de plavuizen te vallen? Of is een kind juist gebaat bij wat minder van die oprechte – maar mijns inziens hopeloos overdreven – bezorgdheid?
curlingouders Ik spreek af met Steven Pont, een toonaangevend ontwikkelingspsycholoog en jeugdtherapeut. Minder dan een eeuw geleden keek niemand raar op wanneer gezinnen acht kinderen hadden, vertelt hij. “De opvoeding draaide dus om slechts twee dingen: voldoende voedsel en fatsoenlijk gedrag. Pas in de jaren 60 kwam er meer aandacht voor de ontwikkeling van het kind.” Niet noodzakelijkerwijs een slechte verandering, vindt Pont. Zij het dat de focus op het geïndividualiseerde kind nogal is doorgeslagen. “Ik gruwel als ik zie dat er kinderdagverblijven zijn die
Prinsjes en Prinsesjes heten.” Pont staat niet alleen. Allerhande ontwikkelingspsychologen, gedragsbiologen en pedagogen buitelen over elkaar heen om het lot van de huidige jeugd te duiden. Vaak valt snel het begrip helikopterouder: constant rondcirkelend rond zijn of haar kind. Of curlingouder: altijd paraat om mogelijke obstakels uit de weg te bezemen. Stereotypes? Misschien. Maar met rugdekking van de statistieken; volgens het Sociaal Cultureel Planbureau besteden Nederlandse ouders bijna twee keer zoveel tijd aan het vervoeren, verzorgen en begeleiden van hun kroost als dertig jaar geleden. “Mensen hebben het idee gekregen dat goed ouderschap op micromanagen is gebaseerd”, ziet Pont. “De woorden ‘doe maar niet’ liggen op de lippen bestorven. Vind je het gek dat Natuurmonumenten kinderwandelingen organiseert waarbij ouders niet mee mogen? Die remmen de boel voortdurend af. Niet zo hard rennen! Niet zo hoog in de boom!” Ook Martin van Rooijen, als pedagoog en promovendus aan de Universiteit voor Humanistiek al jaren gespecialiseerd in risicovol spelen, onderschrijft dat ouders hun kroost de laatste decennia steeds fanatieker proberen te beschermen tegen de boze buitenwereld. “Het is ergens ook best begrijpelijk. We leven in een maatschappij waarbij elk risico in protocollen, checklists en regelgeving wordt gevat. In de kinderopvang krijgen medewerkers zoveel regeltjes te verhapstukken dat ze niet eens meer weten hoe te handelen.”
recht op risico’s En dit soort symptomen zijn allerminst uniek voor Nederland. In Engeland
Salt lente 2019 | 47
62 | Salt lente 2019
b
b e e l DV u l l e n D
Obi kaufmann
Trail painter Obi Kaufmann (45) is van vele markten thuis. Zo is de Amerikaan behalve schilder ook dichter, kaartenmaker, filosoof, tatoeëerder en natuurbeschermer. “Als klein mannetje was ik gefascineerd door de kaarten en tekeningen uit de Lord of the Rings boeken.” Tekst ard krikke Beeld obi kaufmann
“
I
k schaam me niet om te zeggen dat J.R.R. Tolkien, schrijver van de Lord of the Rings trilogie, een belangrijke rol in mijn leven heeft gespeeld. De manier waarop hij de fantasielandschappen van Middle-Earth in woord én beeld beschreef, heeft me van kleins af aan geboeid; urenlang bestuurdeerde ik zijn gedetailleerde kaarten en waande ik me in een compleet andere wereld. Nu ik ouder ben, besef ik me dat Californië in feite mijn Tolkienachtige droomlandschap is. Ik groeide op in de buurt van San Francisco en heb nu een berghut in de Sierra Nevada. Net als in de Lord of the Rings boeken wemelt het hier van de woeste bergtoppen, diepe dalen, snelstromende rivieren, sprookjesachtige mistflarden, wilde beesten en ga zo maar door. Maar in plaats van boven kaarten te hangen, trek ik nu als trail painter het landschap in. Gewapend met pen, potlood, kwast, verf en papier zwerf ik soms dagenlang te voet door
het achterland. Van kustbergen in het zuiden tot dichte bossen in het noorden. Onderweg probeer ik als een spons zoveel mogelijk indrukken op te zuigen. Regelmatig ga ik ergens zitten om aantekeningen en schetsen te maken. Eenmaal thuis werk ik deze uit tot verhalen, ansichtkaarten, topografische kaarten en waterverfschilderijen. Een paar jaar geleden heb ik 600 van mijn beste trail paintings en kaarten gebundeld in de ‘The California Field Atlas’. Met dit larger than life boekwerk wil ik net als Tolkien een verhaal vertellen. In dit geval een verhaal over de schoonheid én kwetsbaarheid van de natuur. Uiteindelijk hoop ik dat mensen door mijn werk eropuit trekken en gebiologeerd raken door de onbeschrijflijke schoonheid van Moeder Natuur. Wie weet gaan ze zich dan ook inzetten voor natuurbehoud. Hoop doet leven.” Meer weten? coyoteandthunder.com |
coyotethunder
Salt lente 2019 | 63
72 | Salt lente 2019
R
R e i s Re P O RTAg e
bosnië:
grenswachters & gastvrije moslims De Balkanoorlog is alweer twintig jaar geleden. Maar in Bosnië willen de littekens maar nauwelijks helen. Gelukkig is de natuur wel ongeschonden uit de strijd gekomen. Redacteur Ard Krikke nam poolshoogte en stuitte op middeleeuwse graven, eenzame hoogvlaktes, woeste watervallen en onbetaalbare gastvrijheid. Tekst ard krikke Beeld ard krikke / shutterstock
O
f ik cash geld bij me heb, vraagt de grenswachter terwijl ik mijn paspoort aan hem overhandig. En of ik meteen mijn groene kaart wil pakken. Na een korte blik op het verzekeringsdocument deelt hij me resoluut mee dat ik niet verder mag rijden. “Precies wat ik al dacht: deze kaart is niet geldig, althans niet in mijn land. Kijk maar: er staat een kruis door BIH, oftewel Bosnië en Herzegovina. Ik moet u aan de kant zetten.” Verbouwereerd kijk ik hem aan. De ietwat sjofel geklede douanier lijkt echter geen grap te maken. Onbewogen blijft hij naast de auto staan. Ik leg hem uit dat ik een rondreis door de Balkan aan het maken ben, en na Slovenië en Kroatië ook heel graag Bosnië wil bezoeken. Ik stel voor om mijn verzekeringsmaatschappij
Salt lente 2019 | 73
96 | Salt lente 2019
s
sO u l k iTc h e n
het belang van een ochtendritueel
Verover de ochtend, verover de dag We morsen tijd bij de vleet, laten ons constant afleiden en kijken te vaak terug op een dag die toch weer anders is verlopen dan gepland. Vaak met frustratie tot gevolg. Hoe keren we dit gedrag? Onderdeel van de verandering, zo horen we steeds vaker, is het hebben van een ochtendritueel. Lees hoe hoofdredacteur natasha Bloemhard de ochtend veroverde. Tekst natasha bloemhard Beeld Yoal Desurmont / unsplash
N
et als velen was ik was lang iemand die gewoon zo rond half acht opstond, mezelf aankleedde, snel ontbeet en naar mijn werk ging. Inmiddels sta ik onder mijn vrienden, familie en collega’s bekend als de persoon die altijd een heel programma in de ochtend afdraait. En dat klopt, voordat ik naar de Salt redactie ga of naar een afspraak, heb ik er al bijna twee uur op zitten. Het hielp dat ik van nature een ochtendmens ben maar desondanks was dit ochtendgloren zeker niet van de ene op de andere dag een feit. Daar heb ik gewoontes voor moeten af- en aanleren. Maar dat is een behoorlijk hardnekkig iets. Wij zijn een optelsom van onze gewoontes die we in de loop der jaren hebben gecreëerd. Van de meeste gewoontes zijn we ons niet eens meer bewust, we draaien routineus op de automatische piloot. Om dingen te veranderen zetten we onze wilskracht in, samen met een hoop discipline en van dit laatste heb ik echt een hoop, durf ik gerust te stellen. Dan moet het toch lukken, zou je denken. Niet dus. Zo leerde ik dat 95%
van ons gedrag wordt bepaald door ons onderbewustzijn dat zich in de rechterhelft van onze hersenen ontwikkelt. Wilskracht bevindt zich in de linker hersenhelft en bepaalt slechts 5%. Ik probeerde dus met 5% aan wilskracht 95% van mijn onderbewustzijn te veranderen. Forget it! Zelfs mensen met heel veel wilskracht lukt dat niet. Om van mijn oude gewoontes af te komen en het nieuwe felbegeerde ochtendritueel onderdeel van mijn leven te laten worden, moest ik dus een andere strategie kiezen.
telkens 1% beter Zo begon ik zo’n drie jaar geleden met de telkens 1% beter aanpak. In de herfsteditie van Salt 2018 besteedden wij uitgebreid aandacht aan deze strategie waarbij je telkens een kleine verandering doorvoert met na verloop van tijd een grote verandering als resultaat. Mijn ochtendritueel begon met het verzetten van de wekker met een half uur vroeger dan normaal. Gevolgd door een ijskoude douche. Aargghhh. Eerst 30 seconden en inmiddels doe ik dit
met het grootste gemak twee minuten. Het went dus echt. De voordelen van een koude douche zijn inmiddels door vele wetenschappelijke onderzoeken bevestigd: goede bloedcirculatie, stimulans van je immuunsysteem en je metabolisme, meer energie, goed voor de huid, bevordert spierherstel, verlaagt de kans op depressie en het verlicht gewrichtspijn. Tel uit je winst. Hierna drink ik een flink Glas lauw water met een paar druppels citroensap. In de nacht is ons lichaam bezig met reinigen en met het herstellen van cellen. Door een glas water in de ochtend te drinken help je afvalstoffen af te voeren, breng je je stofwisseling op gang en voorkom je dat je organen uitdrogen. Tot nu toe verliep alles heel gemakkelijk, het vergde immers geen grote verschuiving van mijn gewoontes. Om verder te komen, besloot ik elke week een kleine verandering aan te brengen. Als hulpmiddel maakte ik een zogenaamde ‘Habit Calender’ waarop ik elke dag een kruis zette als ik iets had afgerond. Het geheim van deze kalender is dat je je progressie zichtbaar maakt. Bovendien is elk kruis
Salt lente 2019 | 97
1. nP utrechtse heuvelrug 2. nP Veluwezoom 3. nP De hoge Veluwe 4. nP sallandse heuvelrug 5. nP nieuw land 6. nP Weeribben - Wieden 7. nP Dwingelderveld 8. nP Drents - Friese Wold 9. Drentse Aa 10. nP schiermonnikoog 11. nP Park lauwersmeer 12. nP De Alde Feanen 13. nP Duinen van Texel 14. nP Zuid-kennemerland 15. nP De biesbosch 16. nP Oosterschelde 17. grenspark kalmthoutse heide 18. nP loonse en Drunense Duinen 19. De groote Peel 20. nP De meinweg 21. nP De maasduinen
10 11 9 12
13
8 7 6
14
5
4
1
3
2 15 18
16
21 17
19 20
106 | Salt lente 2019
nationale parken nl 21 nationale Parken in nederland?!!? Hoe dan? Waar dan? Het zal niet de eerste keer zijn dat we deze reactie horen. Bij nationale Parken denken we gek genoeg al snel aan noord-Amerika, terwijl Europa en ja óók nederland een indrukwekkend aantal kent dat niet alleen verrast met een enorme biodiversiteit maar ook met de mogelijkheden die ‘The Great Outdoors’ in ons eigen land voor buitenspelers in petto heeft. Wie alle 21 parken aaneenrijgt is zo’n 1300 km onderweg. Laten we beginnen met een (voorstel)rondje.
het ontstaan In 1930 werd de Veluwezoom tot allereerste nationale park van Nederland uitgeroepen. Amper vijf jaar later kreeg ook de Hoge Veluwe de beschermende parkstatus. De overige negentien natuurparels stammen uit de laatste dertig jaar. Op dit moment is nog één park in de maak: Van Gogh Nationaal Park in Brabant. Het idee om een ongerept natuurgebied te vrijwaren van vreemde invloeden is overigens afkomstig uit Amerika; Yellowstone werd al in 1872 een nationale park.
Het congres dacht destijds dat er in het onherbergzame gebied niets van waarde te halen viel en had daarom geen moeite om de wildernis tegen grijpgrage handen te beschermen. Behalve nationale parken hebben we in Nederland ook twintig nationale landschappen. Dit zijn gebieden die de cultuurhistorische geschiedenis van ons dichtbevolkte postzegellandje laten zien. nationalelandschappen.nl
Salt lente 2019 | 107
Pablo Guerrero / unsplash
R R e P O RTAg e
eeuwige jeugd Behoorde je vroeger na je vijftigste al bijna thuis bij de bejaarden; tegenwoordig staan midlifers in de kracht van hun leven en dollen ze menig jongere aan alle kanten. Zo lopen veertigplussers gemiddeld snellere marathontijden dan twintigjarigen. Een ode aan ouder worden. Tekst ard krikke
M
ark Zuckerberg zei ooit eens: “Young people are just smarter.” Uit talloze onderzoeken blijkt echter dat de boude uitspraak van de 34-jarige Facebook-baas nergens op slaat. Zo toont een studie van het Amerikaanse MIT aan dat de snelst groeiende start-ups in de technologiesector op dit moment worden gerund door oprichters die gemiddeld 45 jaar oud zijn. Niet dus door nerds in vale hoodies. Diezelfde onderzoekers kwamen er ook achter dat een 50-jarige ondernemer twee keer zoveel kans op zakelijk succes heeft dan een 30-jarige. Met andere woorden: succes is niet afhankelijk van leeftijd, zelfs niet in de razendsnelle wereld van start-ups. Blijkbaar zijn zaken als ervaring en wijsheid net zo belangrijk. Zou dit ook voor sport opgaan? Het antwoord op deze vraag is lastig. Toch lijken de sportprestaties van de huidige midlifers – de term midlifecrisis werd in 1957 bedacht door psychoanalyticus Elliot Jacques – in het voordeel van ‘krasse knarren’ te spreken. Vanuit een fysiologisch standpunt is de jeugd natuurlijk in het voordeel: de meeste (top)sporters pieken halverwege hun twintiger jaren. Toch zijn er steeds meer uitzonderingen. Wat dacht je van tienvoudig Tour de France-deelnemer Laurens ten Dam (38), 11-voudig wereldkampioen surfen Kelly Slater (46), topklimmer Conrad Anker (56) of Diana Nyad (69), die een paar jaar geleden nog als eerste mens van Florida naar Cuba zwom (zonder haaienkooi). “Je hoeft geen twintiger te zijn om tot de allerbesten ter wereld te behoren”, aldus Anker.
Salt lente 2019 | 123
w W egW i Js
Pumptrack urban playground van de toekomst
Pumptracks zijn wereldwijd superpopulair aan het worden. Ook in nederland waar inmiddels 25 golvende banen vol bulten en bochten uit de grond zijn gestampt. Het zijn stuk voor stuk rollercoasters voor ongeveer alles op wielen. En jong en oud; iedereen is welkom. Salt helpt je op weg. Tekst ard krikke Beeld Velosolution
wat is het?
hoe werkt het?
Pumpwattes? Voor degenen die nog nooit van een pumptrack hebben gehoord, leggen we kort uit wat het is. Een pumptrack is een soort fietscrossbaan, maar dan eentje die behalve voor BMX-ers ook geschikt is voor loopfietsertjes, steppers, inline skaters, rolschaatsers, skeeleraars, mountainbikers en skateboarders. Eenmaal op de baan kun je eindeloos losgaan: een pumptrack is een gesloten circuit. Heuvels, kuilen en kombochten volgen elkaar in rap (en ritmisch) tempo op. Wel is er meestal een platform vanwaar je veilig kunt starten. Nederland telt inmiddels zo’n 25 pumptracks, waarvan de meesten bekleed zijn met een fluwelen laag asfalt. De reden: minder weerstand, betere afvoer van regenwater en meer ontwerpmogelijkheden (in vergelijking met banen die van beton of gravel gebouwd zijn). De grootste pumptrack van Europa ligt overigens gewoon in het Brabantse Roosendaal; WielerExperience Roosendaal is 500 meter lang en heeft een oppervlakte van zo’n 14 tennisvelden.
Vaart maken op een pumptrack doe je door als een springveer op en neer te bewegen: bovenop een bult ‘pomp’ je je bovenlijf schuin naar voren (armen strekken) en ga je door de knieën; onderin een kuil doe je precies het tegenovergestelde, benen lichtjes strekken en armen buigen. Door dit ritmisch te doen, kun je al na een paar meter over de baan vliegen. Dus zonder te trappen of te steppen. Na verloop van tijd merk je vanzelf dat je de flow te pakken krijgt. Tip: kijk goed vooruit. Anticipeer op de obstakels en pas je lichaamspositie aan. Niet vermoeiend? Toch wel: iedere pompbeweging bestaat uit een volledige squat (kniebuiging). Daarnaast krijg je in supersnelle kombochten (tip 2: kijk door de bocht heen) behoorlijk wat g-krachten op je donder. Ervaring leert dat de meeste beginners al na 1 of 2 rondjes even op adem moeten komen.
128 | Salt lente 2019
Salt lente 2019 | 129
l L
lAngs De lAT
i n D e Z e n i e u W e R u b R i e k l e g g e n W e m e n s e n l A n g s D e l AT O m u i T T e V i n D e n h O e ‘ s A lT ’ Z e Z i J n . P e R A n T WO O R D Z i J n e R m A x i m A A l 2 P u n T e n T e V e R D i e n e n . A A n h e T e i n D e VA n h e T JA A R k i J k e n W e W i e h e T m e e s T e P e P e R - e u h s A lT - i n Z i J n O F h A A R D O n D e R h e e F T. Zelf meedoen? oorden Stuur jouw antw tsalt.com ge ie@ ct naar reda
hoe salt ben jij? Dorian van Rijsselberghe (30) is tweevoudig Olympisch kampioen windsurfen en vader van twee dochters. Van 19 t/m 23 juni vindt op Texel de eerste editie van zijn eigen watersporten muziekfestival plaats: WAVES. kun je een lekke band plakken? “Er was een tijd dat ik daarvoor naar de fietsenmaker ging. Maar als je veel gaat mountainbiken, en in de middle of nowhere lek rijdt, is dat niet vol te houden. Nu doe ik het dus al jaren zelf.” (Zo hoort het. +1) heb je ooit een berg beklommen? “Ik ben in Canada op de fiets de Chilcotin Ranges opgereden. Maar bij berg beklimmen denk ik aan touwen, tuigjes, haken en ogen. Mij niet gezien.” (0) kun je langer dan een minuut je adem inhouden? “Makkelijk. Ik heb een tijdje terug zo’n masterclass gedaan van Wim Hof. Ik heb geen idee hoe lang ik het precies volhield, maar ik weet dat ik een tijd goed weg was. Drugs heb ik nooit geprobeerd, maar ik kan me voorstellen dat zo’n high ongeveer zo moet voelen. Alles ging tintelen, mijn lippen werden paars, maar ik was nog steeds superhelder bij geest.” (+1) heb je ooit een dag je mond gehouden? “Nooit. Ik ben eigenlijk altijd met mijn teamgenoten onderweg. Er zijn vast mensen die zo’n stilteretraite geweldig
134 | Salt lente 2019
heb je wel eens iets van hout gemaakt? “Ik heb op de vrije school gezeten, hè. Wat denk je zelf? Toen ik een jaar of acht was zaagden we op de boerderij stukken hout, waar we met een soldeerbout de vorm van Texel op brandmerkten. Zo’n ding verkochten we dan aan Duitsers. Voor tweeënhalve gulden.” (Ouderwets vakmanschap. +2)
heb je ooit van een (huis)dier gehouden? “Op Texel heb ik als kind een jonge gans gevonden. Hij was verdwaald en kon niet meer vliegen. Van een oude kuubskist heb ik toen een soort speelhuisje gemaakt; gaten erin gezaagd en een hekje eromheen zodat-ie buiten kon lopen. Gak-Gak heette hij. Het was echt een beetje mijn huisdier. Al weet ik niet of Gak-Gak dat zelf ook zo zag. Na twee weken heeft-ie de vleugels genomen.” (Tranen in de ogen. +2)
kun je in de wildernis je maaltijd regelen? “Een braam en een appelboom herken ik nog wel. Maar daar houdt de plantenkennis helaas wel een beetje op, ook al is mijn vader vroeger boswachter geweest op Texel. Ik zou het misschien net overleven tot de hulptroepen kwamen.” (0)
heb je alle zeven continenten bezocht? “Ik ben iets van 200 dagen per jaar van huis weg. Alleen op Antarctica ben ik niet geweest. Ik ben niet echt van de kou – of zeg maar gerust ‘echt niet’ – maar zo’n expeditie lijkt me wel vet. Puur daarheen om even af te kruisen, hoeft van mij niet.” (0)
kun je de eskimorol? “Nooit gedaan. Maar zodra ik een nieuwe sport ga doen, vind ik dat soort uitdagingen wel heel erg mooi. Ik heb geen bewijs dat ik het kan, maar ook geen bewijs dat ik het niet kan.” (Jammer joh. 0)
kun je een houtvuur maken? “Zeker weten. Op de boerderij hadden we vroeger een grote vuurplaats. En nog steeds, als er ergens een fikkie aan moet… Hoppa, ik sta vooraan.” (+1)
vinden, maar ik zie er totaal het nut niet van in.” (0)
Foundation, sporten met gehandicapten, veel beach clean-ups. En natuurlijk mijn eigen Dorian Foundation, waarmee we jonge talenten die worden beperkt door de regio waar ze wonen – bijvoorbeeld op het eiland – helpen om hun sportieve dromen te verwezenlijken.” (Petje af. +2) ben je ooit verdwaald? “Met fietsen ben ik vaak genoeg even de weg kwijt. Maar echt urenlang ronddolen, nee.” (0) heb je ooit onder de sterren geslapen? “Ik dacht altijd dat we op Texel weinig lichtvervuiling hadden, maar toen ik tijdens een trainingskamp voor het eerst kampeerde op het Central Plateau in Nieuw-Zeeland wist ik niet wat ik zag. Van horizon tot horizon is de hele lucht daar volkomen bespikkeld met sterren. Onbeschrijfelijk mooi. Alleen technisch gezien sliep ik wel in een tent.” (+1) heb je ooit een lifter meegenomen? “Op het eiland doe ik het wel eens. Daarbuiten een stuk minder. Ik maak gemakkelijk contact, maar alleen als het goed voelt, en dat is niet altijd in te schatten op snelheid en door je autoruit. Het kunnen hartstikke aardige mensen zijn, maar voor hetzelfde geld heb je twee uur lang een enorme eikel in je auto. En eerlijk: het grootste ding wat me tegenhoudt is de kans dat ze stinken.” (+1) ben je ooit te voet een landgrens overgestoken? “Tussen Israël en Jordanië moesten we bij de grens even het busje uit.” (Kunnen we niet goed rekenen. 0) hangt er een wetsuit in je kast? “Nee. In de garage wel een stuk of twaalf.” (+2) heb je ooit in het wild gepoept? “Op wedstrijddagen moeten we tussen de races door vaak een half uur wachten op het water. Als je dan heel nodig moet, zit er maar één ding op: aquapoo! Je wurmt je wetsuit uit, gaat met je handen op je plank in het water liggen en… voilà. Als je een mooie floater hebt, heb je geluk en is er weinig aan de hand. Maar geloof me, wanneer je half
aan de rees bent, is het eindresultaat minder lekker.” (+2) heb je on the road gelezen? “Ik had heel graag een beetje de intellectueel uitgehangen. Helaas ben ik verschrikkelijk dyslectisch.” (0) heb je aan yoga gedaan? “Ik heb een tijdje een trainingspartner gehad waarmee ik soms een lesje pakte. Als je een fijne groep hebt, heeft het best zijn momenten. Maar voor mij alleen hoeft het niet zo nodig. Ik heb andere manieren om te stretchen en mijn ademhaling te trainen.” (+1)
wanneer ben je voor het laatst bang geweest? “Eergisteren. Ik ging met 45 km/u op de foil (een draagvleugel onder je surfplank, red.), maar dreigde eroverheen te klappen en de bietenbak in te gaan. Snelheid vind ik prachtig, maar dit zijn wel van die broekpoepmomenten. Je kan een aardige jaap oplopen. Verder heb ik alleen last van wat hoogtevrees. Van een hoge klif spring ik niet af. Naja, wel met een beetje groepsdruk.” (+1)
HET KLASSEMENT 1. Dorian van Rijsselberghe
+17
heb je ooit meer voor een goed doel gedaan dan alleen geld overgemaakt? “Ja, veel voor de Plastic Soup
Salt lente 2019 | 135
SHOP
Don’t forget your hat Original truckers cap – nieuwe kleur Chocolade bruin met karamel mesh aan de achterzijde. Afgewerkt met oranje Salt logo. Ook in andere kleurcombinaties verkrijgbaar. Ga naar getsalt.com (shop) voor het overzicht. Geproduceerd in Europa. salt-leden € 16 / niet-leden € 18
be Part of the change Wie tegenwoordig zijn eigen mug meeneemt naar een coffee to go scoort steeds vaker een korting van gemiddeld € 0,25 per bakkie! Reden is dat je meehelpt aan het verminderen van de afvalberg. Een goede daad dus voor zowel Moedertje Natuur als voor je portemonnee. Je verdient je beker vanzelf terug. Deze stijlvolle Salt koffiebeker (0,2 l.) past onder vrijwel elke koffiemachine. Uitgevoerd met een lasergravure van het Salt logo. Keuze uit 4 kleuren. salt-leden € 22,50 / niet-leden € 24,95 bestellen: getsalt.com (shop)
140 | Salt lente 2019
Print: Forest
SHOP
nieuw salt T-shirt 100% biologisch katoen, geproduceerd in Europa, on demand geprint in Amersfoort.
Print: Sunrise
Verkrijgbaar in heren- en damessnit en in verschillende kleuren. Kies zelf je print (forest, ocean of sunrise) en de kleur t-shirt (grijs, donkerblauw, rood of carribean blue) waarop je de print gedrukt wilt hebben. salt-leden € 22,50 niet-leden € 24,95
Print: Ocean
2 shirts voor: € 40 (leden) / € 45 (niet-leden)
bestellen: getsalt.com (shop)
Salt lente 2019 | 141
SHOP
Garden Maintenance
What type of soil do I have?
Clay
If you have heavy clay soil, it will firmly stick together when you squeeze a handful of it.
Soil
Soil is a plant’s home, just like your house is your home. It’s important to make sure this home is healthy and happy so your plants will be healthy and happy too. All soil types love the same thing—life!
Concrete
Sometimes your yard has no soil at all! In this case, use lots and lots of pots to make your garden.
Watering
A fun way to check if your garden needs watering is to stick your finger into the soil. Does it feel damp? Or does it feel dry and crumbly?
Compost
Adding compost to your soil is like giving it a big, nutritious meal so your plants can grow big and strong. To make compost, layer leaves, straw, or dry grass with nutritious things, like food scraps or freshly cut grass. Make lots of layers, like a lasagne. Your compost pile may get warm, and you may see steam rising off the top!
easy Peasy Een super leuk boek om je koters kennis te laten maken met de magische (moes)tuinwereld. Stap voor stap wordt uitgelegd hoe je zaadballetjes maakt, een eigen bloempot ontwerpt, bijen en vlinders aantrekt, een terrarium maakt en hoe je bladeren en bloemen droogt. Maar ook hoe je de tuin bijhoudt, hoe je vogels voert en hoe je je eigen tuindagboek bijhoudt. Rijk geïllustreerd. Easy Peasy, gardening for kids (Engelstalig) is te koop in de Salt shop. salt-leden € 13,95 / niet-leden € 14,95
Sand and Loam
If you have sandy loam soil in your garden, it may not stick together very well when you squeeze it and it will trickle through your fingers. Cacti like this kind of soil especially.
Air Bee & Bee 2
An easy way of attracting friendly bugs is to give them somewhere nice to stay! Many useful insects need a place to sleep that’s dry and snug. You can help them by making an insect hotel. Different insects like different kinds of holes to sleep in.
You Will Need
Mold the clay into a circle . Get a small stick and carefully poke holes into one side of the clay . Each hole should be at least five centimeters deep .
1 Put your box on its side . Measure the sticks and reeds so that they poke out of the box a little . Cut your sticks to size with pruning shears .
An old but sturdy box ma de of wood, car dboard, or plastic dles Short bun reeds, of sticks, boo or thin bam
Thin wir e Prun
ea ing sh
rs
Cla y
Some insects like the nooks between sticks, some like the holes in reeds, and some like holes in mud or clay. Try to give the insects lots of different types of rooms to stay in!
14
4 3 Put your clay shape in a corner of the box with the holes facing outward .
Bundle up your sticks and reeds, making sure to group together the same material, and then tie the sticks together firmly . Arrange the bundles of sticks in the box .
5
Carefully place your insect hotel outside, at least one meter off the ground . Put it in a sheltered place out of the rain, like on a shelf or table . It will tak e a little while for and check insects to in, but of the hol es have visi one day you wil discover your hot el l not covered tors. Som over wit e holes ma ice that some h insect y even get guests, about the great new as they will tell completely the hotel the y have fou ir friends nd!
15
small Adventures Journal Een veldgids voor elke kleine Bear Grylls in spé. Rijk geïllustreerd met visuele referentiepagina's, checklists en tal van teken- en schrijfopdrachten om je avonturen en ontdekkingen te documenteren. Een journal die op latere leeftijd met weemoed tevoorschijn wordt gehaald. salt-leden € 12,95 / niet-leden € 13,95 ga naar getsalt.com (shop) voor meer informatie en bestellen. Ook vind je hier ons complete boekenaanbod.
142 | Salt lente 2019
SHOP
salt logo patch Voor op je rugzak, pukkel of jas Formaat 6 cm x 4,5 cm Kleur: blauw, oranje of zwart Geborduurd. salt-leden € 4 per stuk / € 7,- per twee. niet-leden € 4,50 per stuk / € 8 per twee
salt stickers Hufter proof en UV-bestendig! Losse stickers - Formaat: 9 cm x 7 cm salt-leden € 1,75 / niet-leden € 1,95 Set van 4 salt-leden € 6 / niet-leden € 7,50 Salt A6 stickervel Formaat per sticker: 6,5 cm x 4,7 cm salt-leden € 4 / niet-leden € 4,50
bestellen: getsalt.com (shop)
Salt lente 2019 | 143
12 01 2017
salt
the network for trailseekers & happy dreamers
meetup
PEDDEL
WOrkshop
make your own
12 2017
jan
d o e n l e r e n
aanmelden: saltmeetups.com
m a k e n
ontmoeten
verbinden
aanmoedigen
delen
s p e l e n
meetups
meetup
meet meetups Ontdek de magie die in het doen zit
salt
salt
the network for trailseekers & happy dreamers
meet meetups meetup the network for trailseekers & happy dreamers
Salt Meet-ups gaan over het volgen van je instinct, doen wat je graag doet, nieuwe dingen leren, mensen ontmoeten en geïnspireerd worden. Salt gelooft bovendien dat ieder persoon een positieve invloed kan hebben op de wereld als je actief betrokken wordt bij je passies.
Dat is de reden waarom Salt sinds 2014 verspreid over het jaar diverse Meet-ups organiseert. Kleinschalig en variërend van ambachtelijke workshops, outdoor adventures, filmavonden, sprekerssessies en producttesten tot meerdaagse trips. Leden hebben altijd een flinke streep voor. Je profiteert van een korting op het inschrijfgeld en sommige Meet-ups zijn zelfs gratis en exclusief voor jou. Bovendien heb je vaak voorrang bij de inschrijving en ben je als eerste op de hoogte van nieuwe evenementen. Doeners inspireren anderen om ook aan de slag te gaan. Dat is de magie van de Salt meet-ups en de kracht van een community die bestaat uit mensen die willen groeien. Op GetSalt.com (meetups) vind je altijd een up to date overzicht van onze activiteiten, meer informatie over de programma’s en de mogelijkheid om in te schrijven. Je kunt je op deze plek ook inschrijven voor onze wekelijkse nieuwsbrief. Elke zaterdagochtend inspireren we je met nieuwe ideeën en ben je als eerste op de hoogte van onze activiteiten.
ontdekken
inspireren b e l e v e n
genieten
Wij zijn salt Salt is een community van trail seekers en happy dreamers. Wij doen niets liever dan buiten de lijntjes kleuren. Altijd op zoek naar avontuur en aangemoedigd door het verlangen om steeds nieuwe te dingen te proberen. Ons leven en werk zijn gebaseerd op een waargebeurde fantasie waarin het vieren van de outdoor lifestyle en de kracht van creativiteit positieve verandering brengen. Zo brengen wij Salt tot leven in alles wat wij doen. Ben jij ook zo’n vrijbuiter? Steun ons dan in onze missie en word lid van Salt.
Voor slechts € 36 sluit je aan en leveren wij in ruil ons best mogelijke werk om jou een veelvoud aan waarde terug te kunnen geven. Zo zetten wij ons het hele jaar voor je in en bieden we inspiratie om dromen en doelen te realiseren. Dit doen we met een dik kwaliteitsmagazine dat je 4 keer per jaar krijgt toegestuurd, met meet-ups waar wij doeners en dwarsdenkers samenbrengen en met een wekelijkse een nieuwsbrief voor iedereen die van ideeën houdt. Doel is waarde toevoegen aan het leven van iedereen die wil blijven ontdekken, spelen, verbinden en groeien.klinkt dit je allemaal als muziek in de oren? meld je dan aan.
146 | Salt lente 2019
Wij zijn
create.
explore.
play.
grow
Jij ook? Word dan lid op GetSalt.com