9 minute read
Yiorgos Koumentakis
Όταν ο Αντώνης Φωνιαδάκης ανέλαβε το Μπαλέτο της Λυρικής, το είδαμε να μεταμορφώνεται. Εσείς μπορείτε να «μεταμορφώσετε» όλο το πρόσωπο της Λυρικής, να δούμε δηλαδή μία νέα Εθνική Λυρική Σκηνή; Θα ήθελα να τοποθετήσω τα πράγµατα στη σωστή βάση. Η προσπάθειά µου θα είναι να ανανεωθεί το καλλιτεχνικό προφίλ της ΕΛΣ, αξιοποιώντας τις πιο υγιείς δυνάµεις. Την ίδια στιγµή, θα σεβαστούµε την ιστορία του οργανισµού και τους εργαζόµενούς του. Θεωρώ πως µε τις σωστές, χειρουργικής ακρίβειας, κινήσεις, θα επιτύχουµε τη σωστή συνεργασία εντός του οργανισµού, τη µέγιστη απόδοση των συνόλων µας και ένα υψηλότατου επιπέδου καλλιτεχνικό έργο, για το οποίο θα είµαστε υπερήφανοι. ∆εν βάζουµε στόχο ούτε να γίνουµε Μetropolitan Οpera, ούτε Φεστιβάλ του Σάλτσµπουργκ. Στόχος είναι να είµαστε ένα λυρικό θέατρο αντάξιο των προσδοκιών του κοινού του, ικανό να αναπτυχθεί µε τον βέλτιστο τρόπο στις νέες µας εγκαταστάσεις, στο ΚΠΙΣΝ, αξιοποιώντας στο έπακρο τα δικά µας ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Γενικότερα, πιστεύω βαθιά πως η εποχή του «εφάµιλλου» του ευρωπαϊκού έχει περάσει: είµαστε κι εµείς ένα ευρωπαϊκό θέατρο, που χρειάζεται να αναµετριόµαστε τόσο µε τους άλλους, όσο και µε τις επιθυµίες µας. ∆εν χρειαζόµαστε πολιτιστικούς οργανισµούς-βιτρίνες αλλά ουσίας.
Ένας καταξιωμένος συνθέτης μπορεί να γίνει και ένας επιτυχημένος «διαχειριστής» του κορυφαίου στη χώρα μας λυρικού θεάτρου; Δεν απαιτούνται άλλες ικανότητες για το ένα κι άλλες για το άλλο; Ο ιδρυτικός νόµος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής προβλέπει ότι τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή µπορεί να αναλάβει είτε ένας συνθέτης, είτε ένας µαέστρος, είτε ένας σκηνοθέτης όπερας, είτε ένας πρωταγωνιστής όπερας. Με λίγα λόγια, για την Καλλιτεχνική ∆ιεύθυνση του µοναδικού ελληνικού λυρικού θεάτρου δεν προβλέπεται ένας manager, ή ένας λογιστής, ή ένας οικονοµολόγος. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά ενός καλλιτεχνικού οργανισµού απαιτούν έναν καλλιτεχνικό διευθυντή που έχει την ιδιότητα του αναγνωρισµένου καλλιτέχνη. Το αν θα ανταποκριθεί στο σύνολο των καθηκόντων του, αυτό είναι κάτι που δεν µπορεί παρά να φανεί όταν θα ασκήσει το έργο του. Και κάτι ακόµα: Σε πρόσφατη αλλαγή του νόµου που διέπει την ΕΛΣ, έχει προβλεφθεί η θέση του διοικητικού και οικονοµικού διευθυντή, την οποία σκοπεύω να πληρώσω άµεσα, προκειµένου να µπορώ να εστιάσω στο καλλιτεχνικό µου έργο.
Advertisement
Ποιο θεωρείτε πιο δημιουργικό κομμάτι της καριέρας σας, το «τιμόνι» της ΕΛΣ ή τη σύνθεση, η οποία σας έχει προσφέρει παγκόσμια καταξίωση και αναγνώριση; Η σύνθεση µουσικής είναι ολόκληρη η ζωή µου. Μου έχει προσφέρει τις µεγαλύτερες συγκινήσεις και τις πιο σπουδαίες εµπειρίες. Μέσω της µουσικής έχω µάθει να ορίζω τον κόσµο δίπλα µου. Από την άλλη, τα καθήκοντα της Καλλιτεχνικής ∆ιεύθυνσης έρχονται σε µία στιγµή, όπου η εµπειρία και η γνώση που έχω αποκτήσει, πιστεύω ότι µπορούν να φανούν χρήσιµες για την Εθνική Λυρική Σκηνή. Είναι, συµπερασµατικά, δύο τελείως διαφορετικά πράγµατα, που όµως συναντιούνται εντός µου και θεωρώ πως µπορούν να λειτουργήσουν παράλληλα και εξίσου αποτελεσµατικά.
Με τα νέα σας καθήκοντα, έχετε χρόνο για να γράφετε; Είχατε πει ότι συνεργάζεστε με έναν Έλληνα σκηνοθέτη σε ένα project που έχει σχέση με την Ελλάδα. Πώς πάει αυτό; Το κοµµάτι της σύνθεσης παραµένει πάντα ενεργό, ακόµα και στις περιόδους που έχω ελάχιστο χρόνο να αφιερώσω σε αυτό. Κάθε ερέθισµα, κάθε πιθανή αφορµή λειτουργεί ως µία νέα πηγή έµπνευσης για τον εσωτερικό µου κόσµο και σε µία συγκεκριµένη στιγµή, όλο αυτό µπορεί να γίνει σύνθεση ενός νέου έργου.
Η κουλτούρα της όπερας είναι κάτι που -παρά τις προόδους που έχουν σημειωθεί- δεν βρίσκεται στο dna του Έλληνα, όπως ας πούμε του Αυστριακού ή του Γερμανού… Υπάρχει πολύ µεγάλο κοινό για την όπερα στην Ελλάδα. Παρά το γεγονός ότι δεν αποτελεί προφανώς ένα είδος που αφορά τους πάντες, εντούτοις, κατ’ αναλογία πληθυσµού, θεωρώ ότι η Ελλάδα έχει σηµαντικό κοινό για την όπερα. Οι αριθµοί το επιβεβαιώνουν. Η όπερα, από τη δεκαετία του 1950 έως σήµερα, γεµίζει κάθε καλοκαίρι τις 5.000 θέσεις του Ηρωδείου. Αν αυτό δεν είναι ένα δηµοφιλές είδος τέχνης, τότε ποιο είναι; i believe that, with some careful handling, we can achieve fruitful collaborations within the company and maximize performance levels in order to build something we can all be proud of. Our goal isn’t to transform the GNO into the Metropolitan Opera or the Salzburg Festival overnight. Our goal is to live up to the audience’s expectations and grow into our new SNFCC facilities, taking advantage of the company’s best aspects. Generally speaking, i feel being “comparable” to other European companies doesn’t cut it. We are a European company that has to be competitive with others and in touch with our own desires. We don’t need an organization that’s an empty shell, we need something that can make a difference.
Can a successful composer become an equally successful administrator of the country’s only opera company? don’t the two require different skill sets? The Establishment Act of the Greek National Opera stipulates that the Artistic Director’s position can be filled by a composer, a maestro, an opera director or vocalist. in a few words, the Artistic Director position of the only opera company in the country cannot be filled by a manager, an accountant or an economist. The special traits of an artistic organization require the position to be filled by an established artist, in order to be fully comprehended. Whether he or she will be able to deliver on the rest of their responsibilities, only time will tell. And something else. A recent revision of the law, allowed for two more positions: that of administrative and financial director, which i plan to fill shortly, so i can fully focus on my artistic duties.
What do you consider to be the most artistic part of your career? steering the Gno or composing, which has brought you worldwide acclaim? Composing is my whole life. i owe some of my most exciting and memorable experiences to it. i’ve learned to define the world around me through music. On the other hand, my responsibilities as an Artistic Director befell me at a point in my career when the knowledge and experience i have amassed can be of use for the Greek National Opera. in conclusion, they are two very different things that somehow overlap, so i’m confident they will both work equally well -if not complete each other.
do you have time to compose now that you’ve taken up your new post? You had mentioned you were working with a local composer on a Greecerelated project. How is that going? i’m always actively composing, even when i don’t have enough time to do it in. Anything can stimulate or inspire me and, at some point, all these triggers might come together in the form of a new work.
do you think the Greek dna, despite significant advances, is still lacking in opera culture, at least in comparison to the austrians and the Germans? i think Greece has quite a large audience that’s interested in opera. Despite the fact that it’s obviously not a genre for everyone, in proportion to the population, i think the audience is considerable. The numbers speak for themselves. From the '50s onwards, opera has managed to fill 5000 seats at the Odeon of herodes Atticus every summer. if that’s not a popular art form, then i don’t know what is!
XANTHOU 2 & ANAGNOSTOPOULOU STR. KOLONAKI ATHENS TEL: 210 7225910 WWW.FACEBOOK.COM/MCMGREECE
the gALLerIst who chANgeD Art
κοντρΆ ΣτουΣ ΘυµΩµένουΣ ΩκέΆνουΣ!
απο Τον κοσμα ΒΊδο / φώΤOγραφΊΕσ: αρχΕΊο νΊκου σΤαΘουλή, φώΤήσ Τραγανουδακήσ alexander iOlas was cOsmOpOlitan, a persOn skilled in the art and an insightful cOllectOr. thirty years after his death, his BiOgrapher nikOs stathOulis
rememBers... By kOsmas vidOs / phOtOgraphs: image liBrary nikOs stathOulis, fOtis traganOudakis
EνΆ ΒρΆδυ, ο ΆλέξΆνδροΣ ιολΆΣ είχε καλεσµένους σε δείπνο διάφορους σηµαντικούς ανθρώπους, ανάµεσά τους και την Παλόµα Πικάσο. Για να συµπληρώσει ιδανικά την οµάδα των καλεσµένων, χρειαζόταν ακόµα οπωσδήποτε µία κυρία. ∆υστυχώς, καµία από τις επώνυµες γνωστές του δεν ήταν διαθέσιµη. Τότε, εκείνος δεν δίστασε να δώσει µία... σουρεαλιστικά πρακτική λύση: έντυσε µε ένα πανάκριβο φόρεµα τον φτωχό, θεόκουφο γείτονά του, τον Μιχάλη -τον άνθρωπο που κάποτε του είχε πει «διαβάζοντας» το φλιτζάνι του καφέ, πως είχε πεθάνει ο ζωγράφος Μαξ Ερνστ, προτού µεταδώσουν την είδηση τα ξένα πρακτορεία!
Του φόρεσε και ένα κολιέ και σκουλαρίκια, για να ολοκληρώσει τη θεαµατική µεταµφίεση, κάνοντάς τον «να µοιάζει µε εκείνες τις δαιµονικές γριές αρχόντισσες του Γκόγια». Ακολούθως, τον σύστησε στους υψηλούς καλεσµένους του ως «the duchess of Agrinion» (η δούκισσα του Αγρινίου). Κανείς δεν τόλµησε να αµφισβητήσει την υψηλή καταγωγή της δούκισσας, έτσι όπως καθόταν αµίλητη, σαν άγαλµα, στο τραπέζι. Και άλλο ένα δείπνο του
Ιόλα ολοκληρώθηκε µε επιτυχία.
Την ιστορία µού διηγήθηκε ο Νίκος Σταθούλης, ο στενός φίλος, συνεργάτης και στη συνέχεια βιογράφος του συλλέκτη, προσπαθώντας να µου εξηγήσει µερικά από τα συστατικά του πολυσχιδή χαρακτήρα του Ιόλα, εν προκειµένω τον «θανατηφόρο» συνδυασµό εστετισµού και χιούµορ, που πάντα προσέθετε ενδιαφέρον στη συναναστροφή µαζί του.
Τριάντα λοιπόν χρόνια µετά την αποχώρησή του από αυτόν τον όχι µόνο µάταιο αλλά, στην περίπτωσή του, εχθρικό και αχάριστο κόσµο -ο Αλέξανδρος Ιόλας πέθανε στη Νέα Υόρκη, στις 8 Ιουνίου 1987- και οι αναφορές σε εκείνον, τουλάχιστον στην Ελλάδα, έχουν µάλλον ατονήσει. Κάτι η αδιαφορία µε την οποία αντιµετωπίζουµε την κληρονοµιά του (γιατί ναι, άφησε µεγάλη εθνική κληρονοµιά πίσω του ο Ιόλας), κάτι ο πόONE NIGHT, ALEXANDER IOLAS WAS HOSTING A NuMBER of celebrities to dinner. Paloma Picasso was among them, but he needed one more lady in order to round out his dinner guests. unfortunately, none of his female friends of a certain standing were available that night. So iolas resorted to a rather surreal practical solution: he dressed his poor and utterly deaf neighbor Michalis in a ridiculously expensive evening dress, the same man who had read his coffee cup, announcing that artist Max Ernst had passed away before the media had even gotten wind of it! he completed the look with a necklace and earrings, recalling “one of those demonic old ladies, in Goya paintings!” he introduced him to his guests as “the duchess of Agrinion” and nobody dared question her high standing, as she stood there, frozen like a statue, at the dinner table. iolas had pulled off another successful dinner party.
Nikos Stathoulis, a close friend, collaborator and biographer to the famed collector, recounted the story in an effort to explain some of the basic ingredients of his multi-faceted character. in this particular instance, it was the deadly combination of aestheticism and humor that always made spending time with iolas interesting.
30 years after he departed from this pointless -and, in his case, rather cruel- world on June 8, 1987, his name has ceased to be heard -in Greece at least. if you think about the indifference his legacy has been treated with (and he did leave a rather significant legacy behind) and how his name got dragged through the mud towards the end of his life -the damage was already done! Despite bequeathing his country with his life’s work, his offering was largely kept under wraps and later buried under a mountain of slander. but maybe the time has finally come for a more dispassionate evaluation and integral analysis of the Alexandrian benefactor’s personality and character traits.
