Learn MySql in Kurdish

‫‪MySQL‬‬

‫لۆگۆی فەرمی ‪MySQL‬‬ ‫مەبەضت لە ‪ MySQL‬ضیطتەمێکی بەڕێىەبردوی بىکەدراوەی پێکەوەبەضتراوە (‪ )RDBMS‬کە کىرتکراوەي ‪Relational‬‬ ‫‪ .System Management DataBase‬کە پتر لە ‪ ١١‬ملیۆن جار دامەزراوە لەضەر ڕاژەکارەکاوی جیهان‪.‬‬ ‫‪ MySQL‬کە بە مای ئێص کیى ئیڵ (یان مای ضیکىێل) ئەخىێىرێتەوەو یەکێکە لە بەرباڵوتریه بەڕێىەبەرایەتی بىکەدراوەی‬ ‫ژێذەرکراوە (‪ ،)source open‬هاوکات بەغێىەی بازرگاویع ئامادەکراوە‪ MySQL .‬لەضەر بىەمای ‪SQL‬ـەکە کىرتکراوەی‬ ‫(‪)Structured Query Language‬ـە‪ MySQL .‬زۆر بەرباڵوەو بەغێکە لە ‪ LAMP‬کە ‪ M‬لەوێذا مەبەضت لێی‬ ‫‪ MySQL‬ـە‪ .‬ئەم بىکەی دراوەیە بەکاردەهێىرێت لەگەڵ زۆر لە زماوەکاوی پرۆگرامکردن بۆ ومىووە وەک ‪Perl , PHP‬‬ ‫‪...‬هتذ‪.‬‬ ‫‪ MySQL‬لەالیەن کۆمپاویایەکی ضىیذی هاتۆتە بەرهەم بەواوی ‪ ،AB MySQL‬کە ئەمیع لە ‪۲٦‬ـی ماوگی غىباتی‬ ‫‪۲۰۰۲‬ـذا کڕدرا لەالیەن کۆمپاویای زلهێسی ‪ .Sun Microsystems‬لە ویطاوی ‪ ۲۰۰٢‬دا کۆمپاویای ئۆراکل ‪Oracle‬‬ ‫‪ Corporation‬کە خاوەوی گەورەتریه بىکەدراوەی بازرگاوییە‪ ،‬کۆمپاویای ضەوی ‪ Sun Microsystems‬کڕی‪ ،‬وەخػەی‬ ‫کارەکاوی ئۆراکل تاکىو ئەمڕۆ وادیارە‪ ،‬کە لەزۆر غىێىذا پێػەواکاوی ژێذەرکراوە ویگەراوی خۆیان دەربڕیىە و دەخىازن‬ ‫ئۆراکل دەضت لە ‪ MySQL‬هەڵبگرێت‪ MySQL .‬بەزۆری لە پرۆژە و وەرمەکااڵ ضەربەضتەکاوذا بەکاربراوە‪ ،‬وەکىو‬ ‫‪.. phpBB ,Wordpress‬هیتر‪ ،‬جگەلەوەظ لە پرۆژەکاوی ویکیپیذیا و گىوگل دا پػتی پێبەضتراوە‪.‬‬

‫واوەڕۆک‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ١‬ضەرەتایەک بۆ‪MySQL‬‬ ‫‪ ۲‬چۆویەتی دامەزراوذوی ‪MySQL‬‬ ‫‪ ۲.١ o‬چ وەغاوێک بەکاردەبەیت؟‬ ‫‪ ۲.۲ o‬پەیىەوذی گرته بە ‪ MySQL‬ـەوە‬ ‫‪ ۲.٢ o‬کارکردوی ‪ MySQL‬بەغێىەی خۆکار‬ ‫‪ ٢‬ضازکردوی‪MySQL‬‬ ‫‪ ٤‬غىێىی هەڵگرتىی بىکەدراوەکاوی‬ ‫‪ ٥‬دروضت کردوی )‪ (create‬بىکەی دراوە لە‪MySQL‬‬ ‫‪ ٦‬ضڕیىەوە (فڕێذان)ـی بىکەی دراوە لە‪MySQL‬‬ ‫‪ ٧‬دیاریکردوی )‪ (selection‬بىکەی دراوە لە‪MySQL‬‬

‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬ ‫‪‬‬

‫‪ ۲‬جۆری داتا (دراوە‪(- Data Types‬‬ ‫‪ ٢‬درووضت کردوی خػتە‪- Create tables‬‬ ‫‪ ١۰‬ضڕیىەوەی خػتە‪- Drop tables‬‬ ‫‪ ١١‬تێخطتىی داوا‪- Insert Query‬‬ ‫‪ ١۲‬دیاریکردوی داوا‪- Select Query‬‬ ‫‪The WHERE Clause١٢‬‬ ‫‪ ١٤‬وىێکردوەوەی داوا‪- Update Query‬‬ ‫‪ ١٥‬ضڕیىەوەی داوا‪- Delete Query‬‬ ‫‪Like Clause١٦‬‬ ‫‪ORDER BY Clause١٧‬‬ ‫‪ ١۲‬بەکارهێىاوی‪Join‬‬ ‫‪ ١٢‬ضەرچاوە‬

‫سەرەتایەک بۆ ‪MySQL‬‬ ‫‪ MySQL‬یەکێکە لە هەرە خێراتریه‪/‬ئاضان بەکارهێىاوتریه ضیطتەمی بەڕێىەبردوی بىکەی دراوە کە‬ ‫بەکاردەهێىرێت‪/‬بەکارهێىراوە لە بىارە بازرگاوییە بچىوک‪/‬گەورەکاوذا‪ MySQL .‬زۆر بەواوباوگ بىوە بەهۆی چەوذیه‬ ‫هۆوە لەواوە‪:‬‬ ‫‪ .١‬ضەرچاوەیەکی کراوەیەو ضەرەڕای بەهێسی پێىیطت بە هیچ ورخێک واکات بۆ بەکارهێىاوی‪.‬‬ ‫‪ .٢‬دەتىاوریت دابمەزرێت لەضەر زۆر لە ضیطتەمەکارگێڕییەکان وە هەروەها لەگەڵ زماوەکاوی وەک ‪PHP, PERL, C,‬‬ ‫‪ C++, JAVA‬کاردەکات‪.‬‬ ‫‪ .٣‬کارکردوی زۆر خێرایەو لەگەڵ بڕێکی زۆری زاویاری کارکردوی بەغێىەیەکی باغە‪.‬‬ ‫‪ .٤‬زۆر هاوڕێیە لەگەڵ پهپ (‪)php‬ـذا‪ ،‬کە زماوێکی بەهێسی بىاری وێب داڕغتىە‪.‬‬ ‫‪ MySQL .٥‬پػتیىاوی دەکات لە بىکەی دراوەی گەورەو دەتىاوێت تاوەکى ‪ ٥۰‬میلیۆن دێڕ (‪ )row‬یان زیاتر لە خۆ بگرێت‬ ‫لە خػتەیەک (‪)table‬ـذا‪.‬‬

‫چۆویەتی دامەزراوذوی ‪MySQL‬‬ ‫چۆویەتی دامەزراوذوی ‪ MySQL‬زۆر ئاضاوەو هیچ قىرضیەکی تێذا وییە چ لەضەر دابەغکردوەکاوی لیىىکص بێت یان‬ ‫ضیطتەمی کارگێڕی ویىذۆز‪ .‬لەم بەضتەرەدا کرتەم بکە دەتىاوی دواییه وەغاوی ‪ MySQL‬دابگریت بۆ هەریەک لە ضیطتەمە‬ ‫کارگێرییەکاوی کە بەکاری دەبەیت‪.‬‬ ‫بەاڵم بۆ لیىىکص وەک باش کرا کە زۆر ئاضاوە‪ ،‬ئەگەر ‪LAMP‬ـت دامەزراوذبێت ئەوە بەدڵىیاییەوە ‪MySQL‬ـیػت‬ ‫داگرتىوە‪ .‬لەژێر بابەتی ‪LAMP‬ـذا باضی چۆویەتی دامەزراوذوی ‪ MySQL‬باش کراوە‪.‬‬

‫چ وەشاوێک بەکاردەبەیت؟‬ ‫لەدوای دامەزراوذوی ‪ MySQL‬دەتىاورێت بساورێت کە چ وەغاوێک بەکاردەهێىیت لە ئێطتادا‪ ،‬لە تێرمیىاڵ بىىوضە‪:‬‬

‫‪root@localhost:~$ mysqladmin --version‬‬

‫ئەوجامەکەی بەم غێىەیە دەبیىیت‪:‬‬ ‫‪Ver 8.42 Distrib 5.1.41, for debian-linux-gnu on i486‬‬

‫‪mysqladmin‬‬

‫هاوکات دەتىاویت لە ڕێگەی یارمەتی ڕاضتەوخۆوە زاویاریی تر لەضەر ‪ MySQL‬وەربگریت لە ضیطتەمەکەتذا‪:‬‬ ‫‪shell> mysql --help‬‬

‫پەیوەوذی گرته بە ‪ MySQL‬ـەوە‬ ‫بۆ بەکارهێىاوی ‪MySQL‬و پەیىەوذی گرته پێیەوە لە تێرمیىاڵ بىىوضەو پاغان تێپەڕەووغە بىىوضە‪:‬‬ ‫‪root@localhost:~$ mysql -u root -p‬‬ ‫‪Enter password:‬‬ ‫‪Welcome to the MySQL monitor. Commands end with ; or \g.‬‬ ‫‪Your MySQL connection id is 24‬‬ ‫)‪Server version: 5.1.41-3 (Debian‬‬ ‫‪Type 'help;' or '\h' for help. Type '\c' to clear the current input‬‬ ‫‪statement.‬‬ ‫>‪mysql‬‬

‫پاظ ئەوەی ئەمە دەبیىیت لە کۆتاییذا ‪ >mysql‬کەواتە بەضەرکەوتىوی پەیىەوذی گرتىەکەت جێ بەجێ بىوە‪ .‬دوای ئەوە‬ ‫دەضت دەکەیت بە هەوگاوەکاوی تر کە لەدواییذا باضی دەکرێت لێرەدا‪.‬‬ ‫بۆئەوەی کۆتایی بە پەیىەوذیگرتىەکە بهێىیت بە ‪MySQL‬ـەوە ئەوە تەوها بىىوضە ‪:exit‬‬ ‫‪mysql> exit‬‬ ‫‪Bye‬‬

‫کارکردوی ‪ MySQL‬بەشێوەی خۆکار‬ ‫بۆ ئەوەی کە ‪ MySQL‬بکەوێتە کار بە غێىەی خۆکار لەکاتی داگیرضاوذوەوەی ضیطتەمەکەدا ئەوە ئەمە لە تێرمیىاڵ بىىوضە‪:‬‬ ‫‪/etc/init.d/mysqld start‬‬

‫سازکردوی ‪MySQL‬‬ ‫ڕێکخطته و ضازداوی هەڵطىڕاوی ‪ MySQL‬لە پەڕگەی‬ ‫‪/etc/mysql/my.cnf‬‬

‫ـذا پێىاضکراون‪.‬‬

‫شوێىی هەڵگرتىی بىکەدراوەکاوی‬ ‫بەغێىەیەکی بىەڕەتی ‪ MySQL‬بىکەدراوەکاوی لە بىخچەی ‪ var/lib/mysql/‬دا پاغەکەوت دەکات(ضیطتەمی کارپێکردوی‬ ‫لیىىکص و هاوغێىەکاوی)‪ ،‬گەر بتەوێت بىکەدراوەکاوی خۆت لە غىێىی تردا هەڵبگریت‪ ،‬ئەوا دەبێت لە پەڕگەی ضازکردوذا‬ ‫ئەو ڕێڕەوە بگۆڕیت‪.‬‬ ‫‪= /var/lib/mysql‬‬

‫‪datadir‬‬

‫دروست کردوی (‪ )create‬بىکەی دراوە لە ‪MySQL‬‬ ‫بۆئەوەی بىکەیەکی دراوەی وىێ درووضت بکەی پێىیطتت بەوەیە کە ‪ mysqladmin‬بەکارببەیت کە دەضەاڵتیکی تایبەتە‪,‬‬ ‫لێرەدا مه بىکەیەکەی دراوەم درووضت کردوە بەواوی ‪chawg‬ـەوە‪:‬‬ ‫‪root@localhost:~$ mysqladmin -u root -p create chawg‬‬ ‫‪Enter password:‬‬

‫یاخىد دەتىاویت بەڕێگایەکی تر بىکەی دراوە درووضت بکەیت ئەویع پاظ پەیىەوذی گرته بە ‪MySQL‬ـەوە ڕاضتەوخۆ‬ ‫بىىوضە‪:‬‬

‫;‪mysql> create database chawg‬‬ ‫)‪Query OK, 1 row affected (0.00 sec‬‬

‫پاظ پەیىەوذی گرته بە ‪MySQL‬ـەوە دەتىاوی بىىوضیت ‪ show databases‬تاوەکى ئەو بىکەی دراوەیە ببیىیت کە‬ ‫درووضت کراوە‪:‬‬ ‫;‪mysql> SHOW DATABASES‬‬ ‫‪+--------------------+‬‬ ‫‪| DATABASE‬‬ ‫|‬ ‫‪+--------------------+‬‬ ‫| ‪| information_schema‬‬ ‫‪| chawg‬‬ ‫|‬ ‫‪| mysql‬‬ ‫|‬ ‫‪| phpmyadmin‬‬ ‫|‬ ‫‪+--------------------+‬‬ ‫)‪4 rows IN SET (0.17 sec‬‬ ‫>‪mysql‬‬

‫سڕیىەوە (فڕێذان)ـی بىکەی دراوە لە ‪MySQL‬‬ ‫بۆ فڕێذاوی (‪ )drop‬بىکەیەکی دراوە ئەوە تەوها لەجیاتی ‪ create‬بىىوضە ‪ drop‬وەک لە ومىووەی پێػىودا وىوضراوە‪،‬‬ ‫بەواتای‪:‬‬ ‫‪root@localhost:~$ mysqladmin -u root -p drop chawg‬‬ ‫‪Enter password:‬‬

‫دیاریکردوی (‪ )selection‬بىکەی دراوە لە ‪MySQL‬‬ ‫لە خاڵی پێػىودا ئەوە خرایەڕوو کە چۆن هەمىو بىکەی دراوەکان پیػان دەدرێت لە ‪MySQL‬ـذا‪ ،‬ئێطتا پێىیطتمان بەوەیە‬ ‫کە ئەو بىکەی دراوەی درووضتمان کردووە دەضت بکەیه بەکارکردن لەضەری‪ ،‬چۆن؟ ئەوە بىىوضە‪:‬‬ ‫;‪mysql> USE chawg‬‬ ‫‪DATABASE changed‬‬ ‫>‪mysql‬‬

‫ بۆئەوەی کە بىکەی دراوەیەکی تر بەکار‬.‫ بەکارببەیه‬chawg ‫ بەماوای ئەوەی کە ئەماوەوێت بىکەی دراوەی‬use chawg ‫ واوی بىکەی دراوەی دیاری کراو بىىوضە کە دەتەوێت بەکاری‬chawg ‫ بێیتە دەرەوە ئەوە تەوها لە جیاتی‬chawg ‫ببەیتو لە‬ .‫ببەیت‬

Data Types - )‫جۆری داتا (دراوە‬ ‫) کە بەزۆری‬data types( ‫بەگػتی هەریەک لەواوەی کە لە خىارەوە خراوەتەڕوو بریتیه لەو جۆرە داتایاوەی‬ .‫بەکاردەهێىرێه لەکاتی درووضتکردوی هەر بىکەیەکی دراوەدا‬ TEXT TYPES CHAR( ) VARCHAR( ) TINYTEXT TEXT BLOB MEDIUMTEXT MEDIUMBLOB LONGTEXT LONGBLOB

A A A A A A A A A

fixed section from 0 to 255 characters long. variable section from 0 to 255 characters long. string with a maximum length of 255 characters. string with a maximum length of 65535 characters. string with a maximum length of 65535 characters. string with a maximum length of 16777215 characters. string with a maximum length of 16777215 characters. string with a maximum length of 4294967295 characters. string with a maximum length of 4294967295 characters.

NUMBER TYPES TINYINT( ) SMALLINT( ) MEDIUMINT( ) INT( ) BIGINT( ) FLOAT DOUBLE( , ) DECIMAL( , ) point.





-128 to 127 normal 0 to 255 UNSIGNED. -32768 to 32767 normal 0 to 65535 UNSIGNED. -8388608 to 8388607 normal 0 to 16777215 UNSIGNED. -2147483648 to 2147483647 normal 0 to 4294967295 UNSIGNED. -9223372036854775808 to 9223372036854775807 normal 0 to 18446744073709551615 UNSIGNED. A small number with a floating decimal point.

A large number with a floating decimal point.

A DOUBLE stored as a string , allowing for a fixed decimal

DATE TYPES



DATE DATETIME TIMESTAMP TIME

YYYY-MM-DD. YYYY-MM-DD HH:MM:SS. YYYYMMDDHHMMSS. HH:MM:SS.

MISC TYPES



ENUM ( ) Short for ENUMERATION which means that each column may have one of a specified possible values.

SET Similar to ENUM except each column may have more than one of the specified possible values

Create tables - ‫درووست کردوی خشتە‬ :‫ـذا بەم غێىەیە ئەبێت بىىوضرێت‬MySQL ‫بۆ درووضتکردوی خػتە لە‬ CREATE TABLE ( column_name1 column_name2 column_name3 .... );

nawi_xishteke data_type, data_type, data_type,

‫ واوی خػتەکە ئەوێیه بەرپرضان‬،‫بۆ ومىووە ئێطتا خػتەیەک درووضت دەکەیه کە پێک بێت لە دەضتەی بەڕێىەبەراوی چاوگ‬ :)berpirsan( CREATE TABLE Berpirsan ( B_Id INT, Naw VARCHAR(30) NOT NULL, Naznaw VARCHAR(30) NOT NULL, Nawnishan VARCHAR(100), SHAR VARCHAR(100) );

‫سڕیىەوەی خشتە ‪Drop tables -‬‬ ‫ضڕیىەوەی خػتەیەک لە ‪MySQL‬ـذا زۆر ئاضاوەو بەم غێىەیە دەکرێت‪:‬‬ ‫;‪DROP TABLE nawi_xishteke‬‬

‫بۆ ومىووە ئەو خػتەیەی پێػىو (‪ )Berpirsan‬گەر بماوەوێت بیطڕیىەوە ئەوە دەوىوضیه‪:‬‬ ‫‪root@localhost:~$ mysqladmin -u root -p‬‬ ‫‪Enter password:‬‬ ‫;‪mysql> USE chawg‬‬ ‫‪DATABASE changed‬‬ ‫‪mysql> DROP TABLE Berpirsan‬‬ ‫)‪Query OK, 0 rows affected (0.8 sec‬‬ ‫>‪mysql‬‬

‫تێبیىی‪ :‬ئەوەی کەلەضەرەوە وىوضراوە هەمىو ئەو کرداراوە دووبارە کراوەتەوە کە چۆن ضەرەتا پەیىەوذی دەگریت بە‬ ‫‪MySQL‬ـەوەو پاغان بىکەی دراوەی چاوگ (‪ )chawg‬دەضت ویػان دەکەیه چىوکە ئێمە خػتەی (‪)Berpirsan‬ـاومان‬ ‫لەواو بىکەی دراوەی چاوگ (‪ )chawg‬درووضت کردووە‪.‬‬

‫تێخستىی داوا ‪Insert Query -‬‬ ‫مەبەضت لە تێخطتىی داوا ‪ Query‬ئەوەیە کە داتاکان بخەیتە واو خػتەکەی کە درووضت کراوە‪ ،‬بۆ ئەم مەبەضتەظ پێىیطت‬ ‫بەوە دەکات کە فەرماوی ‪ INSERT INTO‬بىىضیت‪ ،‬کڵێػەی تێخطتىی دراوە (‪)data‬ـکان لە ‪mysql‬ـذا بەم غێىەیە دەبێت‪:‬‬ ‫) ‪INSERT INTO nawi_xishteke ( field1, field2,...fieldN‬‬ ‫;) ‪VALUES ( value1, value2,...valueN‬‬

‫مەبەضت لە ‪ field‬بریتییە لە ضەردێڕی خػتەکە بەواتای ئەوەی وەک لە درووضت کردوی خػتە باضمان کردو خػتەیەکمان‬ ‫درووضت کرد و لەوێذا هەریەک لە ‪ Naznaw, Nawnishan ,Naw‬پێیان دەوترێ ‪ .field‬مەبەضت لە ‪ Value‬ئەوەیە کە‬ ‫ورخ دابىێیه بۆ هەریەک لە ‪field‬ـەکان کە هەن لە خػتەکەدا‪.‬‬ ‫هەمىو ئەواوەی باضمان کرد لەضەرەوە لەو ومىووەی خىارەوەدا دەیخەیىە ڕوو‪:‬‬ ‫;‪mysql> SHOW TABLES‬‬ ‫‪+-----------------+‬‬

| Tables_in_chawg | +-----------------+ | Berpirsan | +-----------------+ 1 row IN SET (0.00 sec) mysql> INSERT INTO Berpirsan -> (B_Id, Naw, Naznaw, Nawnishan, Shar) -> VALUES -> ("10345", "Kani", "Kurde", "Bextyari 59", "Suleymani"); Query OK, 1 row affected (0.00 sec) mysql> SELECT * FROM Berpirsan; +-------+------+--------+-------------+-----------+ | B_Id | Naw | Naznaw | Nawnishan | Shar | +-------+------+--------+-------------+-----------+ | 10345 | Kani | Kurde | Bextyari 59 | Suleymani | +-------+------+--------+-------------+-----------+ 1 row IN SET (0.00 sec)

Select Query - ‫دیاریکردوی داوا‬ ‫ ئێطتا لێرە ئەوە پیػان ئەدەیه کە چۆن داوایەک دیاری‬،‫پاظ ئەوەی چەوذ زاویارییەکی تر زیادکرد بۆ خػتەکەی کە هەیە‬ ،‫ بهیىیىە بەردەضت و پیػاوی بذەیه‬Berpirsan ‫ بۆ ومىووە دەماوەوێت هەمىو زاویارییەکاوی واو خػتەی‬.‫ئەکەیه لە خػتەکەدا‬ :‫ئەوە پێىیطتە ئەمە بىىوضریت‬ mysql> SELECT * FROM Berpirsan; /* Encamî ewey serewe bem şêweye debêt */ +-------+--------+--------+-------------+------------+ | B_Id | Naw | Naznaw | Nawnishan | Shar | +-------+--------+--------+-------------+------------+ | 10346 | Kani | Kurde | Bextyari 59 | Suleymani | | 548 | Arin | Nari | Shorsh | Chemchemal | | 1223 | Karwan | Geo | Rizgari 3 | Suleymani | +-------+--------+--------+-------------+------------+ 3 rows IN SET (0.00 sec)

:‫ هەیە بذۆزیىەوە ئەوە بەم غێىەیە ئەبێت‬Arin ‫ ئەگەر بخىازرێت تەوها زاویارییەکاوی کە لەضەر‬:‫وموووەیەکەی تر‬

‫‪mysql> SELECT * FROM Berpirsan‬‬ ‫;'‪-> WHERE Naw='Arin‬‬ ‫‪+------+------+--------+-----------+------------+‬‬ ‫‪| B_Id | Naw | Naznaw | Nawnishan | Shar‬‬ ‫|‬ ‫‪+------+------+--------+-----------+------------+‬‬ ‫‪| 548 | Arin | Nari‬‬ ‫‪| Shorsh‬‬ ‫| ‪| Chemchemal‬‬ ‫‪+------+------+--------+-----------+------------+‬‬ ‫)‪1 row IN SET (0.02 sec‬‬ ‫>‪mysql‬‬

‫تێبیىی‪ :‬لەوێذا ئێمە ‪Where‬ـمان بەکارهێىاوە کە لەدواییذا باضی دەکەیه‪.‬‬

‫‪The WHERE Clause‬‬ ‫‪ Where‬لە ‪MySQL‬ـذا بەکاردێت بۆ ئەوەی ئەوە دەضت ویػان بکەیهو بیهێىیىە دەرەوە لە خػتەیەک یان زیاتر کە‬ ‫ئەماوەوێت‪ ،‬زیاتر لەو ومىووەی خىارەوەدا دەخەیىەڕوو‪.‬‬ ‫کڵێػەی بەکارهێىاوی ‪ WHERE‬بەم غێىەیەیە‪:‬‬ ‫‪SELECT * FROM nawî xişteke‬‬ ‫‪WHERE nawî stûnî operator value‬‬

‫مەبەضت لە واوی ضتىوی لەوێذا ‪column_name‬ـە‪.‬‬ ‫وموووەی ‪ :١‬دۆزیىەوەی واوی "کاروان" و هەمىو زاویارییەکاوی تر لەضەری لە واو بىکەی دراوەکەدا بەم غێىەیە دەکرێت بە‬ ‫بەکارهێىاوی ‪: WHERE‬‬ ‫‪mysql> SELECT * FROM Berpirsan‬‬ ‫;'‪-> WHERE Naw = 'Karwan‬‬ ‫‪+------+--------+--------+-----------+-----------+‬‬ ‫‪| B_Id | Naw‬‬ ‫‪| Naznaw | Nawnishan | Shar‬‬ ‫|‬ ‫‪+------+--------+--------+-----------+-----------+‬‬ ‫‪| 1223 | Karwan | Geo‬‬ ‫| ‪| Rizgari 3 | Suleymani‬‬ ‫‪+------+--------+--------+-----------+-----------+‬‬ ‫)‪1 row IN SET (0.00 sec‬‬ ‫>‪mysql‬‬

‫وموووەی ‪ :٢‬ئەمجارە تەوها ئەماوەوێت ‪ B_Id, Naw, Naznaw‬دەربکەون بۆ واوی "کاروان" کاتێک بەدوای زاویارییەکان‬ ‫دەگەڕێه‪ ،‬لەو کاتەدا ئەواوەی کە دەخىازرێت دەربکەوێت دەبێت بکرێتە دوای ‪SELECT‬ـەوە‪:‬‬ ‫‪mysql> SELECT B_Id, Naw, Naznaw FROM Berpirsan‬‬ ‫;'‪-> WHERE Naw='Karwan‬‬ ‫‪+------+--------+--------+‬‬ ‫‪| B_Id | Naw‬‬ ‫| ‪| Naznaw‬‬ ‫‪+------+--------+--------+‬‬ ‫‪| 1223 | Karwan | Geo‬‬ ‫|‬ ‫‪+------+--------+--------+‬‬ ‫)‪1 row IN SET (0.00 sec‬‬

‫ووێکردوەوەی داوا ‪Update Query -‬‬ ‫وىێکردوەوەی داوا لە بىکەی دراوەدا کارێکی گران وییەو کڵێػەی بەکارهێىاوی بەم غێىەیەی خىارەوەیە‪:‬‬ ‫‪UPDATE nawi_xishteke SET field1=new-value1, field2=new-value2‬‬ ‫]‪[WHERE Clause‬‬

‫بۆ ومىووە "کاوی" لە ضلێماوی وەماوەو ئێطتا داویػتىوی ضىیذەو بەو جۆرە واووویػاویػی گۆڕاوە‪ ،‬بۆ ئەوەی زاویارییەکاوی‬ ‫تازە بکەیىەوە دەوىوضیه‪:‬‬ ‫'‪mysql> UPDATE Berpirsan SET Nawnishan='TORSHAMNSGATAN 123', Shar='SWEDEN‬‬ ‫;'‪-> WHERE B_Id='10346‬‬ ‫)‪Query OK, 1 row affected (0.04 sec‬‬ ‫‪Rows matched: 1 Changed: 1 WARNINGS: 0‬‬ ‫;‪mysql> SELECT * FROM Berpirsan‬‬ ‫‪+-------+--------+--------+--------------------+------------+‬‬ ‫‪| B_Id | Naw‬‬ ‫‪| Naznaw | Nawnishan‬‬ ‫‪| Shar‬‬ ‫|‬ ‫‪+-------+--------+--------+--------------------+------------+‬‬ ‫‪| 10346 | Kani‬‬ ‫‪| Kurde | TORSHAMNSGATAN 123 | SWEDEN‬‬ ‫|‬ ‫|‬ ‫‪548 | Arin‬‬ ‫‪| Nari‬‬ ‫‪| Shorsh‬‬ ‫| ‪| Chemchemal‬‬ ‫‪| 1223 | Karwan | Geo‬‬ ‫‪| Rizgari 3‬‬ ‫| ‪| Suleymani‬‬ ‫‪+-------+--------+--------+--------------------+------------+‬‬ ‫)‪3 rows IN SET (0.00 sec‬‬

‫تێبیىی ئەوە بکە لەو ومىووەیەی ضەرەوەدا بۆ وىێکردوەوەی داواکە ‪B_Id‬ـمان بەکاربردووە‪ ،‬بۆ؟ لەبەرئەوەی ئەکرێت لە‬ ‫بىکەی دراوەکەدا چەوذ کەضێک هەبێت واوی "کاوی" بێت کاتێکیع لەجیاتی ‪ B_Id‬واوی ‪Naw‬ـی کاوی بىىوضی ئەوە هەر‬

‫ـیەکی جیاوازی هەیەو‬ID ‫ بەاڵم هەمىو کەضێک‬،‫کەضێک بەو واوەوە بێت واووویػاوی ئەگۆڕدرێت کە ئەمەظ هەڵە ئەبێت‬ .‫واکرێت لە یەک بچه‬

Delete Query - ‫سڕیىەوەی داوا‬ :‫ـذا‬MySQL ‫کڵێػەی بەکارهێىاوی ضڕیىەوەی داوا بەم غێىەیەیە لە‬ DELETE FROM nawî xişteke [WHERE Clause]

:‫ کە لە خػتەکەماوذایە بطڕیىەوەو چیذی لە لیطتی بەرپرضاوذا وەمێىێت‬Arin ‫ئێطتاکە دەماوەوێت‬ mysql> SELECT * FROM Berpirsan; +-------+--------+--------+--------------------+------------+ | B_Id | Naw | Naznaw | Nawnishan | Shar | +-------+--------+--------+--------------------+------------+ | 10346 | Kani | Kurde | TORSHAMNSGATAN 123 | SWEDEN | | 548 | Arin | Nari | Shorsh | Chemchemal | | 1223 | Karwan | Geo | Rizgari 3 | Suleymani | +-------+--------+--------+--------------------+------------+ 3 rows IN SET (0.06 sec) mysql> DELETE FROM Berpirsan WHERE B_Id = 548; Query OK, 1 row affected (0.05 sec) mysql> SELECT * FROM Berpirsan; +-------+--------+--------+--------------------+-----------+ | B_Id | Naw | Naznaw | Nawnishan | Shar | +-------+--------+--------+--------------------+-----------+ | 10346 | Kani | Kurde | TORSHAMNSGATAN 123 | SWEDEN | | 1223 | Karwan | Geo | Rizgari 3 | Suleymani | +-------+--------+--------+--------------------+-----------+ 2 rows IN SET (0.00 sec) mysql>

Like Clause ‫ بۆ‬.‫ـذا‬WHERE Clause ‫ کار ئاضاوییەکی زۆر دەکات بۆ گەڕان لە بىکەی دراوەدا بە هەماهەوگی لەگەڵ‬Like clause :‫ـذا بگەڕێیت ئەوە دەتىاوی بڵێیت‬Kardan ‫ومىووە ئەگەر تۆ بەدوای‬

WHERE Naw = 'Kardan'

‫بەاڵم ئەگەر بێتو بىکەدراوەیەکەی گەورەت هەبێتو چەوذیه هەزار واوی تێذا بێت وە بتەوێت لیطتی هەمىو ئەو واواوە‬ .‫ ئەو کارە بەئاضاوی دەکات‬Like ‫ ئەوە‬،‫" دەضت پێذەکەن‬Kar - ‫بهێىیتە بەردەضت کە بە "کار‬ :‫' دەضت پێ دەکەن‬kar - ‫ گەڕان بەدوای ئەو واواوەی کە بە ضێ پیتی 'کار‬:١ ‫وموووەی‬ mysql> SELECT * FROM Berpirsan; +-------+---------+---------+--------------------+-----------+ | B_Id | Naw | Naznaw | Nawnishan | Shar | +-------+---------+---------+--------------------+-----------+ | 10346 | Kani | Kurde | TORSHAMNSGATAN 123 | SWEDEN | | 1001 | Saman | Shaswar | Mufti 32 | Suleymani | | 1223 | Karwan | Geo | Rizgari 3 | Suleymani | | 1342 | Bervian | Hestyar | Mufti 32 | Hewler | | 4325 | Kardan | Meriwan | Azadi 43 | Hewler | | 9889 | Kawan | Serwer | Bextyari 86 | Suleymani | | 4445 | Ashna | Serdar | Mellkendi 115 | Suleymani | +-------+---------+---------+--------------------+-----------+ 7 rows IN SET (0.00 sec) mysql> SELECT * FROM Berpirsan WHERE Naw LIKE 'kar%'; +------+--------+---------+-----------+-----------+ | B_Id | Naw | Naznaw | Nawnishan | Shar | +------+--------+---------+-----------+-----------+ | 1223 | Karwan | Geo | Rizgari 3 | Suleymani | | 4325 | Kardan | Meriwan | Azadi 43 | Hewler | +------+--------+---------+-----------+-----------+ 2 rows IN SET (0.00 sec)

:‫' دەضت پێ دەکەن‬S' ‫ گەڕان بەدوای ئەو وازواواوەی کە بە پیتی‬:٢ ‫وموووەی‬ mysql> SELECT * FROM Berpirsan WHERE Naznaw LIKE 'S%'; +------+-------+---------+---------------+-----------+ | B_Id | Naw | Naznaw | Nawnishan | Shar | +------+-------+---------+---------------+-----------+ | 1001 | Saman | Shaswar | Mufti 32 | Suleymani | | 9889 | Kawan | Serwer | Bextyari 86 | Suleymani | | 4445 | Ashna | Serdar | Mellkendi 115 | Suleymani | +------+-------+---------+---------------+-----------+ 3 rows IN SET (0.00 sec)

‫‪ORDER BY Clause‬‬ ‫لەکاتێکذا ئێمە داوامان لە ‪MySQL‬ـکرد کە زاویاری هەمىو کەضەکاومان بۆ بهێىێت کەلە بىکە دراوەکەدا هەن بە‬ ‫بەکارهێىاوی ‪ ،SELECT‬لەم کاتەدا بیىیىی هەمىو زاویارییەکان بەغێىەیەکی واڕیسکراو دێىە بەردەضت بۆئەوەی بەغێىەیەکی‬ ‫ڕیسکراو هەمىو زاویارییەکان ببیىیه ئەوە ‪ ORDER BY‬بەکاردەبەیه تاوەکى لە ‪ A - Z‬ڕیسی بکات‪ .‬کڵێػەی بەکارهێىاوی‬ ‫‪ ORDERED BY‬بەم غێىەیەیە‪:‬‬ ‫‪SELECT field1, field2,...fieldN nawi_xishteke,‬‬ ‫]]‪ORDER BY field1, [field2...] [ASC [DESC‬‬

‫مەبەضت لە ‪ ASC = ascending‬و لە ‪ .DESC = descending‬خۆی بەبىەڕەت ‪ ASC‬ـە بەواتای ڕیسکردن لە ‪A‬ـەوە بۆ‬ ‫‪ ،Z‬ئەوی تر بە پێچەواوەوە‪.‬‬ ‫وموووە‪ :‬ڕیسکردن لەم ومىووەیەدا بەپێی واوەکان هاتىوە‪.‬‬ ‫;‪mysql> SELECT * FROM Berpirsan ORDER BY Naw ASC‬‬ ‫‪+-------+---------+---------+--------------------+------------+‬‬ ‫‪| B_Id | Naw‬‬ ‫‪| Naznaw | Nawnishan‬‬ ‫‪| Shar‬‬ ‫|‬ ‫‪+-------+---------+---------+--------------------+------------+‬‬ ‫‪| 6434 | Amanc‬‬ ‫‪| Moferi | Germyan 10‬‬ ‫| ‪| Chemchemal‬‬ ‫‪| 4445 | Ashna‬‬ ‫‪| Serdar | Mellkendi 115‬‬ ‫| ‪| Suleymani‬‬ ‫‪| 1342 | Bervian | Hestyar | Mufti 32‬‬ ‫‪| Hewler‬‬ ‫|‬ ‫‪| 10346 | Kani‬‬ ‫‪| Kurde‬‬ ‫‪| TORSHAMNSGATAN 123 | SWEDEN‬‬ ‫|‬ ‫‪| 4325 | Kardan | Meriwan | Azadi 43‬‬ ‫‪| Hewler‬‬ ‫|‬ ‫‪| 1223 | Karwan | Geo‬‬ ‫‪| Rizgari 3‬‬ ‫| ‪| Suleymani‬‬ ‫‪| 9889 | Kawan‬‬ ‫‪| Serwer | Bextyari 86‬‬ ‫| ‪| Suleymani‬‬ ‫‪| 1001 | Saman‬‬ ‫‪| Shaswar | Mufti 32‬‬ ‫| ‪| Suleymani‬‬ ‫‪+-------+---------+---------+--------------------+------------+‬‬ ‫)‪8 rows IN SET (0.02 sec‬‬ ‫>‪mysql‬‬

‫بەکارهێىاوی ‪Join‬‬ ‫تاوەکى ئێطتا تەوها زاویاریمان بەدەضت هێىاوە تەوها لە یەک خػتەوە لە بىکەیەکی دراوەدا بەاڵم ئەگەر بێتو چەوذ خػتەیەکمان‬ ‫هەبێتو بماوەوێت چەوذ زاویارییەک بەدەضت بهێىیه‪ ،‬جی ئەکەیه؟ وەاڵمەکەی ئەوە دەبێت بە لێکذاوی دوو یان زیاتر لە‬ ‫خػتەیەک لە ‪MySQL Query‬ـذا‪.‬‬ ‫بەواتای ئەوەی کاری ‪ Join‬بریتی دەبێت بە لێکذاوی دوو یان زیاتر لە خػتەیەک بۆ بەدەضت هێىاوی زاویاری لە چەوذ‬ ‫خػتەیەکی بىکە دراوەکەدا‪.‬‬

‫سەرچاوە‬ ‫‪ .1‬وێبگەی فەرمی ‪mySQL‬‬ ‫‪MySQL 5.5 Reference Manual .2‬‬

‫واوەڕۆک ئامادەیە لە ژێر ‪.1.2 GNU Free Documentation License‬‬ ‫وەرگیراوە لە ضایتی‪www.chawg.org :‬‬ ‫چاک کردوی‪ :‬ضامڕەوذ حاجی‬