Power of the Poppy

The Power of the Poppy

Door: Jan Sennema

Net als de hennepplant is ook de papaver al sinds oeroude tijden een metgezel van de mens. En net als de Cannabis sativa wordt ook de Papaver somniferum om z'n culinaire en medicinale kwaliteiten gewaardeerd. Maanzaad is tot de dag van vandaag een belangrijk ingrediënt voor de banket- en broodbakker. Het tweede deel van z'n Latijnse naam wijst al de richting aan waar de medische specialisatie van de papaver ligt: 'somniferum' betekent 'brenger van slaap'.

Slaap als de genadige toestand waar pijn afwezig is, zowel fysieke als psychische. Anders dan de cannabisplant is de papaver echter een plant die misbruik ongenadig afstraft. In The Power of the Poppy brengt Kenaz Filan de fascinerende geschiedenis van de papaverplant, in het Engels 'poppy' genoemd, in kaart.

Boze gezusters

Het onderzoek naar de vele werkzame stoffen in de cannabisplant is nog maar net begonnen, maar bij de papaver is dat traject al achter de rug, met onder andere de boze gezusters morphine en heroïne als resultaat. Vooral de chemische extracten, ooit als medicijnen tegen elke kwaal op de markt gebracht, hebben de plant een slechte naam gegeven. Toch is papaverzaad in vrijwel alle landen volkomen legaal, met als enige reden dat het aandeel werkzame stoffen zo gering is dat voor het maken van verhandelbare hoeveelheden gigantische plantages nodig zijn.

Godsgeschenk

Het boek is opgedeeld in vier delen, die de verschillende aspecten van de papaver onder de loep nemen. Het eerste deel beschrijft de vele manieren waarop de geschiedenis van de mens en de papaver sinds 5500 v. Chr. met elkaar verweven zijn. In een tijd waarin dysenterie en maagziekten vaak fataal waren, leverde de papaver krachtige medicijnen tegen diarree. In een wereld waar je meestal rond je dertigste doodging en arthritis algemeen voorkwam, was papaver een godsgeschenk. Ook onze voorouders hebben bijgedragen aan de papavercultuur. Zo blijkt het woord 'dope' afkomstig van Nederlandse zeelieden uit de 17e eeuw, die het mengsel van opium en tabak 'doep' noemden, naar de vettige stoofpot die aan boord bijna dagelijks op het menu stond.

Strijd tussen hemel en hel

Het tweede deel gaat in op de verschillende stoffen die uit de plant worden geëxtraheerd. Bij elk nieuw ontwikkelde opiaat was het doel van de onderzoekers een stof te vinden die wel de pijnstillende eigenschappen van de papaver had, maar niet de verslavende. Een missie die tot mislukken gedoemd lijkt. “Ondanks de inspanningen van de meest briljante scheikundigen”, schrijft Filan, “eist de papaver nog steeds haar deel op. Zelfs als we de papaver de oorlog verklaren zijn we gedwongen met haar zaken te doen.”

In het derde deel ontmoeten we beroemde en beruchte af cionados, zoals Thomas de Quincey, William S. Burroughs, Charlie Parker en Lou Reed. Hoewel deze biogra eën beknopt zijn, illustreren ze scherp de strijd tussen hemel en hel die de relatie tussen mens en papaver typeert. De laatste celebrity user is dj Screw, een hiphop dj uit Houston die wereldfaam verwierf met zijn chopped and screwed dj-techniek. De favoriet van Screws crew was purple drank, een mix van frisdrank, codeïnehoudende hoestsiroop en fruitsnoepjes.

Populaire tuinplanten

Met het laatste deel kan de lezer zelf aan de slag. Voor de doe-het-zelver zijn er recepten voor het maken van een opiumextract en het brouwen van papaverthee, en aanwijzingen voor het gebruik van papaver in pil-, tablet- of capsulevorm. Hoewel Filan de term harm reduction nergens gebruikt, is hij ondubbelzinnig over de ellende die je te wachten staat als de papaver de overhand krijgt. Wie zich te diep heeft laten meelokken in het droomwereld van de opiaten, vindt hulp bij een handleiding over hoe je weer clean kan worden. Over het kweken van papavers schrijft Filan: "Papavers zijn populaire tuinplanten die gewaardeerd worden om hun spectaculaire bloemen. Zoals zo vaak het geval is met papaver, is discretie ook hier aan te raden. Die schattige oude dametjes die aahh en oohh kraaiend je prachtige bloemen staan te bewonderen hoeven heus niet te weten dat het om Papaver somniferum gaat.”

Geschreven op de gemoedelijk toon van een erudiet rasverteller, is Power of the Poppy een lekker leesbaar boek, gesteld natuurlijk dat je Engels goed is. Je hoeft echt geen dopehead te zijn om te genieten van deze onbevooroordeelde en nuchtere geschiedschrijving over de papaver. Een aanrader!