Muurkunst met een stanleymes

Tekst: Peter van Sparrentak // Portretfoto: Boudewijn Bollmann

De Eindhovenaar Niels Bakkerus doet als vormgever mooie dingen met letters. Ze staan soms in sierlijk schoonschrift of hebben een verborgen boodschap. Op straat maakt hij unieke muurkunst door posterwanden te versnijden tot collages.

Hij is een echte letterfreak en weet letters zo mooi te maken, dat ze van zichzelf al een decoratie vormen. Na een studie aan de gra sche school in Boxtel volgde hij op de kunstacademie in Breda de richting illustratie. “Daarbij denken veel mensen aan tekeningen voor kinderboeken,” vertelt hij, “maar dat is iets dat me totaal niet trekt. Ik was meer geïnteresseerd in vormgeving. Bij de gra sche kant kom je al snel in die

hele strakke opmaakwereld, maar ik wilde het op mijn eigen manier doen en dat is meestal gewoon lomp, bruut. Wel werk ik graag met een opdracht of tekst, zodat je een soort houvast hebt. Niet dat je constant alleen met je eigen ideeën bezig bent.”

Voor commerciële opdrachten, zoals yers, posters, huisstijl of muurschilderingen bij mensen thuis heeft hij een eigen bureau opgericht. Daarnaast geeft hij workshops op scholen over straatkunst. Op zijn vijftiende begon hij graf ti te spuiten op straat. “Met graf ti kun je alles doen wat je wil, dat vind ik gaaf. En zeker hier in Eindhoven zijn heel veel lelijke plekken.”

Krullen

Terwijl veel vormgevers voor een moderne stijl kiezen, gebruikt hij juist het ‘ouderwetse’ schoonschrift. Dat is een schrijfwijze met veel krullen en versiersels, die al sinds de Oudheid bestaat. In zijn woonkamer hangt een portret van het hoofd van een vrouw, waarin de tekst Such A Pretty Typeface is verborgen. Typeface is Engels voor lettertype. “Dat is een tekenstijl uit de middeleeuwen. Dan konden ze met één doorlopende penlijn gezichten of dieren tekenen.”

Hij ziet een overeenkomst tussen schoonschrift en graf ti. “Typogra e moet vloeiend zijn. Het moet niet uit je hoofd komen,

Omgedraaid

Na een tijd zijn naam te hebben gespoten, zocht hij naar iets anders. Zo kwam hij op het idee van ambigrammen. Dat zijn teksten die zo zijn vormgegeven, dat er 180 graden gedraaid hetzelfde is te lezen en soms zelfs iets anders. Niels: “Met graf ti was ik altijd al bezig met letters ontwerpen. Na een tijdje had ik heel de sleur van outline en ll-in een beetje gehad. Ik ging verder inzoomen op die letters, meer lettertechnisch kijken. Toen kwam ik op ambigrammen uit. Die komen voor in het boek De Da Vinci Code, dat ik had gelezen. Ik ben die techniek gaan bestuderen.”

“Eerst spoot ik mijn naam zo, zodat je omgedraaid hetzelfde las. De volgende uitdaging was dat er omgedraaid een andere tekst staat.” Die techniek is hij ook gaan toepassen op binnenschilderingen. Op het schilderij Hidden Beauty staat Hidden, dat ondersteboven is te lezen als Beauty. Voor een expositie in Amsterdam maakte hij een schilderij met daarop Eindhoven, dat omgedraaid was te lezen als Amsterdam. Hij had het paneel in het midden met een haakje opgehangen, zodat bezoekers het konden omdraaien. Niels: “Ik schrijf eerst allebei de woorden uit en ga dan kijken hoe ik ze kan combineren. Het is gewoon heel veel puzzelen.”

maar uit je pols. Bij letters zie je al snel of iets klopt of niet. Of een lijntje te dik is of te bol. Als je bij graf ti een goede tag hebt, zit er ook een vloeiende lijn in.”

Voor zijn schilderijen en binnenschilderingen gebruikt hij uiteenlopende materialen en technieken. Voor een tijdelijke galerie en een bar maakte hij krijttekeningen. “Ik heb al een paar van dat soort tekeningen gemaakt. Het contrast van zwart en wit vind ik supermooi. En ook de textuur en structuur van krijt. Het is gewoon schoolbordkrijt, goedkoper kan niet. En juist daarmee wil ik een overdreven klassieke, sierlijke boodschap maken.”

Godzilla

zijn dan overal exposities over design en vormgeving. Veel minimalistisch en strak. Met een groepje ontwerpers wilden we iets maken dat het tegenovergestelde is. Zo kwamen we op Kaiju, een cultstroming in de jaren vijftig en zestig in Japan.” Kaiju betekent letterlijk ‘vreemd beest’ en staat voor het genre van lms en strips met

kolossale monsters. De bekendste hiervan is Godzilla. “Die hebben een hele typische vormgeving: zwaar overdreven en over the top. Alles wat Dutch Design niet is, laat ik maar zeggen. Ik had ervoor gekozen om Eindhoven vorm te geven alsof het Tokio was. In Tokio heb je dat visuele geweld met overal neonreclames en billboards. Ik heb met de computer straten in de binnenstad nagetekend, maar dan met Japanse neonreclames en billboards. Die tekeningen heb ik uitgeprint op kalkpapier en daarachter heb ik een lamp geplaatst, om ze een neoneffect te geven.”

Vorig jaar had hij met andere kunstenaars op Lowlands een interactieve expositie. Niels: “Er was werk van ons te zien en bezoekers konden overdag tekenen en schilderen en zo hun eigen werk maken. Daar maakten we dan een selectie van. Ze hadden mij gevraagd om voor galerie-eigenaar te spelen. We hebben de kunstwereld een beetje op de hak genomen. Elke avond was er een grande opening met rode en witte wijn, hapjes en jazzmuziek. ’s Avonds gingen we ouwehoeren over het werk van bezoekers. Het was eigenlijk één groot toneelstuk. Superleuk om te doen.”

Papercut op straat

Hij probeert telkens nieuwe technieken uit. Zo heeft hij de laatste jaren een unieke manier van straatkunst ontwikkeld, die hij zelf papercut noemt. “Omdat ik uit de graf ti kom, zat ik te zoeken naar nieuwe

manieren om op straat je naam achter te laten. En ik vond ook: al die kloteposters, ze hebben de beste plekken in de stad. Het is altijd een beetje een strijd tussen posterplakkers en graf tispuiters. Ik ben toen begonnen met mijn voornaam uit de posters te snijden. Een andere keer nam

Uitgerust met een paar goede stanleymessen en een nietpistool transformeert hij een posterwand tot een onherkenbare collage.

www.bakkerus.nl

ik de uitgesneden letters mee om ze ergens anders op te nieten.”

Uitgerust met een paar goede stanleymessen en een nietpistool transformeert hij een posterwand tot een onherkenbare collage. Hij knipt uit veel posters de datum om die weer samen ergens anders te tonen. Hij snijdt niet zijn naam, maar een woord uit de posters, zoals Spam. Of hij snijdt vakjes en stroken uit de posterwand om die daarna door elkaar te hutselen. “Dat werkt goed, vind ik. Mensen die elke dag langs die posterwand etsen, zien ineens iets anders. Ik vorm iets lelijks om tot mijn eigen werk. Eerst snij ik allemaal banen, horizontaal en verticaal, en daarna ga ik een compositie maken. Ik wil niet dat mensen de posters nog kunnen lezen. Het moet één grote blur worden.”

“Als je in een posterwand gaat snijden, zie je dat je soms zulke dikke lagen shit hebt. Hier in Eindhoven heb je echt plekken, daar zit het een paar centimeter dik bovenop elkaar. Het is een goede graadmeter of een stad leuk is of niet. Ik heb het ook in andere steden gedaan. En soms had ik posterlagen van twee millimeter. Dan weet je gewoon: hier gebeurt waarschijnlijk niet zo veel.”

3D-collages

“Of ik nooit ruzie krijg met posterplakkers of de autoriteiten? Nee, tot nu toe niet. Toch doe ik het gewoon overdag. Die plakkers zijn trouwens heel commercieel. Ik heb het lang in de gaten gehouden. Als je een klein festival organiseert, kom je er nauwelijks tussen. Ook niet op de vrije plakplaatsen. Er is dan zó weer over de poster heen geplakt. Grote festivals betalen de plakkers met het idee van: ik wil overal ergens te zien zijn.”

Hij is nu bezig met de volgende stap: de posters mee naar huis nemen. “Ik trek meerdere posterlagen van de muur en neem die mee. In mijn atelier ga ik dan snijden en snijden en daar een collage maken. Ik ben nu bezig met 3D-collages, met hoogtes en dieptes erin. De collage zet ik in de lak, zodat je die thuis op kunt hangen. Zodat het een echt kunstwerk wordt.”