Ben Lopez: De Onderhandelaar

De onderhandelaar

Ben Lopez is een pseudoniem. Zijn echte naam kent bijna niemand. Zelfs zijn opdrachtgevers en zijn naaste medewerkers weten niet wie hij werkelijk is. Hij spreekt met een zwaar Amerikaans accent, maar hij woont al sinds hij zich kan heugen in Londen. Waar in Londen? Ergens in het centrum.

Op het eerste gezicht schat je hem in als een beroepsmilitair, type commando, type marinier. Maar zeker geen macho. Hij luistert goed en drukt zich zorgvuldig uit. Hij heeft een beroep dat zeer onalledaags is, en waarbij geestelijke en (soms) lichamelijke vaardigheden hard nodig zijn. De man die tegenover me zit, is K&R, wat staat voor Kidnap & Ranson deskundige. Over zijn werk en dat van zijn

collega's lees je zelden. “Want een kidnapping die de publiciteit haalt, is in feite een kidnapping waarbij de zaken anders zijn gelopen dan had gemoeten,” aldus Lopez, die dit werk al jaren doet in opdracht van particulieren en overheden. Hij reist de hele wereld over om slachtoffers uit handen van hun ontvoerders te praten en om bij gijzelingen te bemiddelen, want ontvoering en gijzeling zijn twee loten van dezelfde stam.

Hoe wordt een afgestudeerd psycholoog, die nooit agent is geweest, een onderhandelaar?

Dat is een lang verhaal. De korte versie dus, de rest staat wel in het boek. Ik werkte als psycholoog op de afdeling bijzonder zware psychiatrische gevallen. Echte moeilijke gevallen die voor behandelaars een uitdaging vormen. Veel gewelddadige patiënten dus. Dan heb je maar een paar opties: medicatie toedienen, zelf ook overgaan tot geweld, of trachten de situatie van de patiënt te begrijpen en vanuit die optiek een dialoog proberen te starten. Omdat ik niet klein en bang ben uitgevallen, werd er sowieso weinig geweld tegen me gebruikt. Maar ik vond het een uitdaging om problemen door een dialoog op te lossen. Ik bleek me aardig in te kunnen leven in mensen waaraan volgens de buitenwereld een steekje los zit. Bovendien intrigeerde gen werken met syndicaten, al denk ik dat ze niet zover gaan dat ze drugsbaronnen verze-

keren. Zo'n syndicaat brengt het geld in om personen te verzekeren. Nou is het zo dat je als syndicaat nooit rechtstreeks met, laten we zeggen Lloyds, onderhandelt. Syndicaten overleggen alleen met bevoegde tussenpersonen. En die tussenpersonen moeten er eigenlijk voor zorgen dat er wel premies worden betaald, maar dat er nooit uitbetaald hoeft te worden. Verzekeringen ten voeten uit. Dat zou tenminste in een ideale wereld het geval zijn. Maar soms wordt er wel ontvoerd en zijn verzekeraars wel verplicht te betalen en actie te ondernemen. En dat is het punt waarop mensen zoals ik in beeld komen. Het sprak me aan vanwege de spanning. En ik had het gevoel dat ik goed met partijen zou kunnen praten, want als je overeind kunt blijven op de zwaarste afdeling van een psychiatrische kliniek in Londen, dan kun je het in elke situatie.

geweld me. Niet om het zelf toe te passen, maar om het mechanisme erachter te kunnen begrijpen. Uiteindelijk werd het toch een soort routinebaan, waarin ik weinig verdiende en niet veel uitdaging en perspectief zag. Via via kwam ik in Zuid-Amerika in contact met een ex-militair die als bemiddelaar werkte in de ontvoeringsbranche. Het was in Bogota, een plek die wat dat betreft een naam hoog

heeft te houden. Die ex-militair had banden met de verzekeringswereld.

Door: Feije Wieringa

Geweld intrigeert me. Niet om het zelf toe te passen, maar om het mechanisme erachter te kunnen begrijpen.

U bedoelt dat het mogelijk is je te verzekeren tegen ontvoering?

Je kunt je tegen letterlijk alles verzekeren, mits je genoeg geld op tafel legt. Verzekerin-

De Onderhandelaar Ben Lopez Uitgeverij De Boekerij

U zit in de positie dat u in feite verdient aan een misdrijf. U krijgt een deel van het losgeld, of de verzekeraar betaalt u een percentage.

Ik ontvoer niemand. Ik kom pas op verzoek in beeld. En dan komt het hele gespecialiseerde apparaat achter mij in actie. Mensen die onze bemiddeling inroepen, weten dat we goed zijn. Ik, of liever ik en mijn netwerk, hebben nog nooit een slachtoffer verspeeld. Inderdaad, daar is expertise voor nodig en

expertise is prijzig. Ik beschouw een ‘'normale’ ontvoering als iets zakelijks. Zo sta ik er ook in. Ik ben het neutrale aanspreekpunt. Ik moet me niet laten leiden door de emoties van de slachtoffers, ook moet ik me niet door de daders laten intimideren. Als de politie bij een ontvoering in beeld komt gaat het zelden

goed. Ten eerste is de politie in de landen waar het meest wordt ontvoerd bijna altijd corrupt. En in andere landen hebben ze vaak geen expertise. Stel dat het om een zaak gaat in Somalië. Dan weet ik vanuit mijn ervaring dat ik te maken heb met profs die het alleen maar gaat om geld. Dat betekent dat ze hun slachtoffer waarschijnlijk goed behandelen en dat ze zich aan een soort erecode zullen houden, namelijk dat een afspraak een afspraak is. Alles wat je daar doet gaat met onderhandelen. Misschien noem jij het sjacheren, maar je kent het systeem. Dan gaat bij mij de telefoon. Loven en bieden: vraagprijs 1 miljoen euro, uiteindelijk losgeld 50.000 euro. Dat is wat ik een gewone ontvoering noem, maar bedenk daarbij dat het in Somalië bijna een normale inkomstenbron is geworden, en dat ontvoeren niet persoonlijk bedoeld is.

Gijzelingen zijn ook ontvoeringen?

Dat zijn ze wel, maar dan veel gevaarlijker en voor mij minder routine. Je kunt bijvoorbeeld met een psychopaat te maken krijgen, die het om iets anders te doen is dan het losgeld. Die is dikwijls onvoorspelbaar en het gaat dan niet om een concrete onderhandeling over een som geld. Wie wil zien hoe een eenvoudige bankroof kan uitgroeien tot een dramatische gijzeling met fatale afloop moet de film A Dog Day Afternoon met Al Pacino maar eens bekijken. Daar zie je alles, de stress, de misverstanden, de escalatie.

Wat is een goede onderhandelaar?

Dat is iemand die zeker is van zichzelf en nooit in paniek raakt. Hij neemt de tegenpartij altijd serieus en doet geen toezeggingen die niet waar te maken zijn. Het stomst is het om je tegenstander te onderschatten. Misschien ben jij wel slimmer, maar ga ervan uit dat hij niet gek is. Geef nooit de regie uit handen. Voor mij is dat makkelijk, maar wanneer de politie onderhandelingen doet, gaat het vaak fout, omdat er meerdere onderhandelaars in beeld komen. Voor mij is het alledaags. Voor de politie vaak uitzonderlijk. En bedoeld of onbedoeld, wat bij de politie bekend is, is dat ook snel bij de pers. En daar hebben daders en slachtoffers van ontvoeringen allebei geen belang bij. Alleen ontvoeringen uit propagandistische motieven halen de pers. Maar dat is dan ook de bedoeling. We hebben het in dat geval over extremistische moslimgroepen, of bijvoorbeeld de FARC. Die zijn ooit begonnen

met oprechte intenties, maar inmiddels is het een volwaardige criminele organisatie waarmee je moeilijk onderhandelt. Als je met fanatici te maken hebt, is de rede weg en weet je nooit wat hun volgende stap is.

Zij er wel eens onderhandelingen mislukt? Niet echt. Ontvoerders zijn zelden gek, behalve als ze solo opereren. Maar als ik een

Ik, of liever ik en mijn netwerk, hebben nog nooit een slachtoffer verspeeld. Inderdaad, daar is expertise voor nodig en expertise is prijzig.

mislukking op moet biechten: de onderhandelingen met mijn ex heb ik faliekant verknald.