OVK Nuus Maart 2018 by OVK HK

IN HIERDIE UITGAWE OORLEWING IN DIE DORSLAND | SA VOOR â&#x20AC;&#x2DC;N KRUISPAD | BOSLUISE KAN WINSTE DEMP

inhoud|contents

VOORBLAD Mielies net buite Hopetown met die Morgenzon Silo in die agtergrond. COVER Maize outside Hopetown with the Morgenzon Silos in the background

Uitgewer/Publisher Oos-Vrystaat Kaap Bedryf Bpk Posbus/PO Box 96 Ladybrand Oos-Vrystaat/Eastern Free Sate 9745 Besturende Redakteur Managing Editor Stéfan Oberholzer Redakteur/Editor Francois Seymore 051 923 4785/079 780 4618 ovknuus@ovk.co.za Inhoudkonsultant Content Consultant Santa Ferreira

28 2

Uit die Woord

Oor die grensdraad

Oorlewing in die dorsland

Hoofartikel | Leading Article

Flies are a bigger danger than we thought!

First crop estimates

Kinders moet buite die lyne kan inkleur

Agri SA doen misdaadopname

Bosluise kan jou sak knou!

Hier en daar fotoblad

Die uittog begin binnekort

SA staan voor ‘n kruispad

Koringkultivarproewe in die weste

How to dispose of used oil

Depressie op die plaas

Ledeportaal

Klimaatinligting en stand van damme

Medewerkers/Contributors Dirk Gunter Sulene Oosthuizen Igna du Plessis Heinrich Victor

OVK Hoofkantoor/Head Office 19 Dan Pienaarstraat/Street Ladybrand Tel: 051 923 4598 klantediens@ovk.co.za

Proeflees/Proof Reading Marna Alberts

Die menings en aannames wat in hierdie publikasie uitgespreek word, is nie noodwendig die sienswyse van OVK nie en OVK aanvaar hiermee geen verantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enige aansprake wat in hierdie publikasie gemaak word nie.

Advertensies/Advertising Redakteur/Editor 051 923 4785/079 780 4618 ovknews@ovk.co.za Uitleg/Layout OVK Skakeling Drukkers/Printers Oranje Print & Packaging

The opinions expressed in this publication are not necessarily the view of the OVK and OVK does not accept any responsibility or liability for claims made in articles or advertisements.

6 Kopiereg word voorbehou en inhoud mag slegs met skriftelike toestemming van die redakteur gereproduseer word. Copyright is reserved and contents may only be reproduced with written permission of the Editor. Die tydskrif is gratis aan kliënte by alle OVK Handelstakke beskikbaar en voorwaardes geld. The magazine is available free of charge to clients at all OVK Retail branches and conditions apply.

MARCH 2018 | OVK NEWS 1

UIT DIE WOORD

raat is maklik, maar om te doen is nie altyd so maklik nie. Dit gebeur dat mense sê hulle gaan iets doen en dan doen hulle dit nie. Sulke gebeure maak dat ons vertroue in mekaar verloor en dat verhoudings skade ly.

Die Bybel vertel vir ons van Iemand wat altyd sy woord hou. God. Die Bybel is vol van God se woorde en hierdie woorde word altyd waar. Luister wat sê God deur Moses aan Josua, Moses se opvolger, en die volk in Deuteronomium 31:8: “Die Here sal voor jou uitgaan. Hy sal by jou wees. Hy sal jou nie in die steek laat nie, jou nie alleen laat nie. Moenie bang wees nie, moenie skrik nie.” (Lees as verdere agtergrond Deut 31: 1 – 8 en Josua 1: 1 – 8.) Ek lees hier 3 belangrike dinge wat die Here vir Josua sê: 1. Die Here gaan voor jou uit. Hiermee bedoel die Here nie: Jy moet maar op jou eie aankom nie. Hy sê hy is reeds daar wanneer jy daar kom. Die Here sê dit nie net vir Josua nie, maar vir die hele volk. Die geskiedenis het hierdie waarheid deeglik onderstreep: die uittog uit Egipte, die trek deur die Rooisee, die kos en waternood: hoe die Here elke keer

voorsien. Sy teenwoordigheid deur die wolk en vuurkolom en nou sy belofte aan Josua: Ek gaan die land verseker vir julle gee. Die belofte wat Ek lank gelede aan Abraham gemaak het, gaan nou waar word. Hoor jy hierdie belangrike ding wat die Here vir Josua sê: Josua, Ek is te alle tye by jou. Ek is voor jou. Leef jy net naby my. Leef in God se teenwoordigheid deur gehoorsaamheid. In Josua word daar baie klem gelê juis oor die uitvoering van die wet. Josua 1:8: “Hierdie wetboek moet die rigsnoer wees vir alles wat jy sê. Oordink dit dag en nag en sorg dat jy alles uitvoer wat daarin geskryf staan.” Ek en jy kan maar net in gehoorsaamheid in die Here se teenwoordigheid leef en verseker wees van sy daarwees. Ook in tye wanneer ‘n mens swaarkry. Daarom is dit nie nodig om bang te wees nie. God is reeds daar. Wat beteken dit prakties? Een voorbeeld. Wanneer ek vir ‘n operasie gaan: God is reeds daar. So ook met moeilike besluite en natuurlik ons vreugdes.

Rikus van Zyl Tentmakerleraar: NG Gemeente Fichardtkruin

2 OVK NUUS | MAART 2018

2. Die Here gaan altyd by jou wees. Dit beteken: God los jou nie alleen nie; gaan jou nie in die steek laat nie. God gaan nie ophou om by jou te wees nie. God is altyd daar. Wanneer ek en jy die vreugdes geniet: God is daar. Wanneer ek en jy

swaarkry: God is daar. God is in alle omstandighede daar. Jesus se een naam is juis Immanuel, God met ons.

gaan soek. Hier sê die Here: Ek is jou beskerming. Moet dit nie by iemand anders gaan soek nie.

Na Jesus se hemelvaart ontvang die gelowiges die Heilige Gees. Hy woon in elkeen van ons. Hoor mooi: nie net by ons nie. In ons!

Daar is gereeld dinge wat met ons gebeur wat ons bang maak. Die vraag is: Waar gaan soek jy beskerming? Waar gaan soek jy hulp? Dit is beter om saam met God in die donker te wees as om alleen in die lig te wees. Vriende van Jesus, ek en jy weet nie wat verder in 2018 gaan gebeur nie. Daar gaan vreugdes wees: geboortes, verjaarsdae, verliefwees, troues, werk en nog baie ander.

Die Here is altyd by jou. Veral in ons swaarkry sukkel ons om die Here se daarwees raak te sien. Wanneer ons later terugkyk, dan sien ons duidelik hoe die Here met ons was en ons gehelp het. God sal nie die goeie werk wat hy in ons begin het deur ons sy kinders te maak, onvoltooid laat nie. Hy voleindig dit. Hy handel dit af met as eindbestemming: die nuwe hemel en die nuwe aarde. Dan sê die Here ook vir Josua: Moenie bang wees nie, moenie skrik nie.

Daar gaan goed wees wat ons bang maak: siekte, dood, kwaaivriendskap, armoede, werkloosheid, probleme by die skool, verhoudingsprobleme, eien domsreg wat in die gedrang kom, verhoudings tussen die mense in ons land en so sou jy self die lysie kon langer maak. Soms voel dit asof God net nie daar is nie.

3. Moenie bang wees en skrik nie. Hiermee hoor ek dat die Here vir Josua sê: Josua, om leier te wees gaan nie altyd maklik wees nie. Om hierdie beloofde land te gaan inneem gaan nie maklik wees nie. Jy gaan in situasies kom wat jou gaan bang maak, maar onthou wat Ek vir jou gesê het: Ek gaan voor jou uit, Ek los jou nie alleen nie, ek gaan jou nie in die steek laat nie.

Ons teks sê: God gaan daar wees. In jou lewe gaan Hy betrokke wees. Hy los jou nie alleen nie. Daarom: moenie skrik nie, moenie bang wees nie. Die antwoord vir elke dag is: Vertrou God. Selfs al werk dinge anders uit as wat jy beplan het. Leef in sy teenwoordigheid. Wees altyd gehoorsaam want God is die Waarmaker van sy beloftes.

Die mens se innerlike reaksie in gevaar is om beskerming te

Geniet God se daarwees in jou lewe.

REDAKSIONEEL

oor die grensdraad.... ingehuldig. Die SONA het getoon dat ons na jare weer trots kan wees as burgers van hierdie wonderlike land.

FRANCOIS SEYMORE Ek wonder of daar al ‘n jaar was waarin daar soveel emosies uitgelok is in so ‘n kort tyd. Die euforie van Cyril Ramaphosa se verkiesing as ANC president in Desember 2017 en die skok toe hy in sy eerste toespraak in die oggendure na die beginsel van “onteiening sonder vergoeding” verwys en dat hierdie konsep realiteit gaan word. Niemand weet presies wat hy toe of hoe hy bedoel het nie en die aandag word vir eers afgelei deur die druk wat op Zuma geplaas was om vrywillig te bedank. Daar was selfs gespekuleer dat Julius moontlik sy weerwraak gaan kry deur Zuma as president deur middel van sy mosie van wantroue te ontslaan. Zuma bedank egter met ‘n paar uur oor voor die Parlement oor die mosie van wantroue sou stem. Die land is verheug en Cyril word as die nuwe president van Suid-Afrika

‘n Paar dae later word nog ‘n EFF-mosie aanvaar om die moontlikheid te ondersoek om Artikel 25 van die Grondwet te verander. Die euforie word vinnig vervang deur onseker heid. Emosies het vandaar nie veel verander nie en indien die onlangse Graan SA-kon gres enigsins ‘n maatstaf van die landbousektor se gevoel is, dan lê daar ‘n uitdagende periode vir die Parlementêre Grondwetlike Hersieningskomitee voor. Polonie verdwyn van die spyskaart en byna 200 mense verloor hul lewens weens listeriose wat volgens alle aanduidings sy oorsprong in ‘n poloniefabriek in Polokwane gehad het. Voedselketting winkels skarrel om die geaffekteerde produkte van hulle rakke te verwyder en die Departement van Gesondheid gee die verse kering dat verdere ondersoeke gedoen word. Die geliefde kouevleis en slaai het sy bekoring effens verloor.

Die tuimeltrein van emosies duur voort en ons kan net wonder wat kom volgende. Ons vertrou dat die volgende paar maande wel baie reën vir die droogtegeteisterde gebiede inhou en ek het by ‘n paar boere in die Noord en Oos-Kaap gaan kuier om eerstehands te leer hoe hulle die laaste paar jaar se droogte oorleef het.“Waar water is, is lewe.” lees die ou gesegde. Ons sien dat hierdie boere die teendeel bewys en onder die moeilikste omstandighede ‘n bestaan kan maak. Ons ondersoek die “onteiening sonder vergoeding” vraagstuk en hoe dit ons produsente affekteer. Baie kan nog gebeur tussen nou en Augustus en ons kyk wie sê wat en waar laat dit die boer. Heinrich Victor bespreek die invloed van bosluise op wins en Dirk Gunter gee die resultate van die tradisionele koring kultivar proewe wat in Hopetown gedoen is. Igna bespreek oudergewoonte ouerskap en of kinders toegelaat moet word om buite die boks te moet dink. Ons kyk ook soos gewoonlik na buitelandse

nuus en die probleme wat beeste in Nieu-Seeland veroorsaak. Elke plaas het gebruikte olie waarvan ontslae geraak moet word. Ons bekyk die alomteenwoordige vlieg van nader en vind hulle is irriterend soos altyd, met gevaarlike gevolge. Die Oos-Vrystaat is geseënd met goeie reën maar die laat neerslae het egter ‘n invloed op geplante gewasse en die eerste vooruitskatting dui reeds op ‘n laer mielie- en sonneblomoes. Hier en daar is reeds ‘n verandering in die lug te bespeur en dit gaan nie meer lank wees voor die winterklere uitgepak gaan word nie. Ons staan as land voor baie keuses en die toekoms hou heelwat onsekerhede in. Ek is vol vertroue dat ons nuwe leiers verantwoordelik sal optree om te verseker dat die boere in staat sal wees om te doen wat hulle nog altyd sonder wankeling gedoen het....... om kos vir die nasie te produseer.Tot volgende keer en mag u en u familie ‘n wonderlike en Geseënde Paasfees hê. Elke wolk het tog sy silwer randjie.

MARCH 2018 | OVK NEWS 3

omvattende dienste vir die

toegewyde boer

CMW/OVK se vesel afdeling is die tweede grootste wolmakelaar in Suid-Afrika en die grootste hanteerder van sybokhaar in die wêreld. Die werwing van wol en sybokhaar word gerugsteun deur ‘n landswye professionele span tegniese velddienste wat ’n enorme bydrae lewer tot die genetiese verbetering van wolskape en angorabokke, asook die kommersiële prestasie van wol, sybokhaar en vleisproduksie. CMW koördineer ook skeerdienste, deur gehalte skeerders (hand- of masjienspanne) vir skape en sybokke beskikbaar te stel en het tussen 800 – 1000 skeerders wat rondom 3,4 miljoen KVE (kleinvee eenhede) per jaar skeer.

Vir verdere inligting rakende ons omvattende dienste, kontak OVK se Vesel-afdeling en Lewende Hawe: Noord 051 923 4500 | Suid 041 406 7500

HOOFARTIKEL

Oorlewing

in die dorsland

Dit is geharde mense dié. Dit is mense wat weet wat swaarkry is. Dit is ons mense. Boere wat droogtes ken en oor die jare geleer het hoe om dit te oorleef. Die laaste drie jaar het egter vir die meeste van hulle gewys dat die natuur nog nie klaar is met skoolgee nie. Boere, groot en klein, is op hul knieë. Is daar hierdie keer uitkoms?

ie Noord- en Oos-Kaap ervaar die grootste droogte in die meeste boere se heugenis. Die kwik daal nie en die reën bly hulle ontwyk. Wat doen hierdie mense om te oorleef en voorbereid te wees op die reën wat kom en dan weer op die volgende droogte wat, so seker soos die son wat môre opkom, gaan kom. Wat neem dit om hier ‘n bestaan te maak en selfs te groei? Ons het met ‘n paar van hierdie boere gaan kennis maak, groot en klein, om wys te word oor wat hulle doen om nog op die grond te wees wanneer die reën kom.... en die reën het gekom. Plasse water is oral te sien en groen Karoo-bossies strek wyd die verte in. Is die einde van hierdie droogte in sig of tart die natuur weereens? Britstown in die Noord-Kaap het van die minste reën en die hoogste temperature in die geskiedenis oor die laaste drie jaar beleef. Hennie en Carin Maré boer tussen Britstown en Strydenburg op Fonteintjie en Jakkalskuil met skape sedert 1984 toe hulle

getroud is. Carin het in die omgewing op Loerkop grootgeword en boer saam met Hennie wat van die Harts waterdistrik kom. Droogtes is nie vir hulle vreemd nie maar die oorlewing daarvan bied elke keer nuwe uitdagings. Asof die droogte nie genoeg is nie, moet die meeste skaapboere ook ‘n stryd teen ongediertes voer wat die bietjie wins opvreet. Hennie verduidelik dat hulle al hoe meer skade weens ongediertes ly. Daar is verskeie redes

q Hennie en Carin boer al 34 jaar op Fonteintjie en Jakkalskuil buite Britstown. Hulle is deur ‘n paar droogtes, maar volgens Carin, wat in die omgewing grootgeword het, is hierdie droogte besonder straf en sy noem dat slegs 86mm reën verlede jaar in die eerste twee maande geval het en niks verder nie. Weens die hitte daarna het die Karoo-bossie op sekere gedeeltes heeltemal doodgebrand.

vir die toename in jakkalse en rooikatte en die vergroting van plaaseenhede en ontvolking is seker van die belangrikstes. Dit is om hierdie redes dat hulle vanaf Dorper na Merino oorgeskakel het. “Wanneer die

lammertjie gevang word, het jy darem nog die wol van die ooi. Met ‘n Dorper het jy niks.” Carin verduidelik dat hul skeersiklus korter is as in die tyd toe sy kind was. Haar pa het net eenkeer per jaar geskeer en dan was die wol langer en het hulle probleme met brommerbesmetting gekry en moes daar baie gedip word. “Ons skeer nou op 8 maande en daar is selfs boere wat op 6 maande skeer. Die wol is korter en die diere is skoner. Korter wol haal op die oomblik ook beter pryse en is meer in aanvraag.” Die drakrag onder normale weidingstoestande is een kleineenheid per vyf hektaar en Hennie vertel dat hulle nie getalle uitgedun het nie, maar ekstra grond gehuur het vir addisionele weiding. Bykomende voeding is by verre die grootste uitgawe in droogtetoestande. “Ek het met die vorige droogte baie lek gegooi, maar hierdie

6 OVK NUUS | MAART 2018

keer meer mielies gegee. Ek merk nou ‘n verskil in die lengte van die wol en skryf dit toe aan die verskil in voeding”. Hennie noem dat daar voorgestel word dat kuddes met een-derde in droogte siklusse uitgedun moet word, maar wanneer dit wel reën, moet ooie skielik ten duurste aangekoop word. “Ek het my mal gevoer maar die wol inkomste maak ‘n groot bydrae tot die koste van die voer, en dit help baie.” Uitgawes moet tot ‘n minimum beperk word maar diere moet nog steeds van water voorsien word. Benewens die sewe boorgate wat oor die 7 000 hektaar versprei is, het Hennie duisende rande aan die boor van addisionele boorgate spandeer. Die hartseer was dat al die gate droog was en hulle nie nog fondse vir boorwerk kon bewillig nie. Die 80mm wat hulle reeds hierdie jaar ontvang het, wys op ‘n komende reënsiklus wat beteken dat reënwater opgevang en opgedam moet word. Hennie is besig om walle te gooi om van die water op te gaar wat oor die volgende paar maande in sy ondergrondse waterstelsel opgeneem kan word – wel, dit is die plan. Op die vraag hoe hulle voorberei vir die volgende droogte verduidelik hy dat boerdery konstant verander. “Ons haal lammers vroeër van die veld af. Dit beskerm hulle teen die ongediertes, dit spaar die ooi en dit spaar die veld. Jy gaan egter meer kampe moet hê en meer moet voer. Jy moet jouself ook nie droog boer nie, met

Oom Andries (80) en Tannie Dais is derdegeslagboere op Modderpan buite Britstown. Die plaas het al reeds neerslae van 100mm vir hierdie jaar gekry en met die reënseisoen wat tot Mei duur, is hulle vol geloof dat die droogte gebreek kan word.

ander woorde moenie meer eenhede laat wei as wat die veld toelaat nie.” “Elke droogte leer jou iets. Die volgende een is gewaarborg en ons weet nou dat dit ‘n fout was om lek te sny en meer mielies te gee. Dit het ‘n invloed op die produksie gehad maar kostes is ook ‘n faktor en kon ons mielies heelwat goedkoper kry as die lek. Beslis iets wat ons volgende keer in gedagte sal moet hou.” Droogte het deel van Hennie en Carin se wêreld geword. Hulle is dankbaar vir elke druppel reën, maar beplan hul produksie met die minimum verwagting op die natuur. Verder af met die modderpad boer derde geslag oom Andries Taljaard op Modderpan, wat in 1906 deur sy oupa gekoop is. Andries boer met Dorpers op ‘n kleiner plaas van 2300 hektaar.“Ons gemiddelde reënval vir die laaste drie jaar was 120 – 150mm. Dit is baie droog en produsente moenie die fout

maak om te lank te wag voor addisionele voeding gegee word nie. Die veld verswak vinnig in sulke toestande.” ‘n Mens sukkel om die omvang van die droogte te verstaan tot hy die reënboekie uithaal. In 2006 het hulle bykans 589mm reën gehad en moes sedert 2015 met 25% van hul normale reënval klaarkom! Dit sal die einde van die meeste boere beteken.

Andries het ‘n voordeel bo sy bure, deur sterk ondergrondse water te hê en met tien boorgate kon hy daarin slaag om die diere van genoegsame drinkwater te voorsien. Die natuurlike veld is baie dankbaar en reageer baie vinnig op reën. Oom Andries glo nie dat dit nodig is om ‘n groot plaas te hê nie. Ek dra selfs nou lig en dit is makliker om koste te beperk op ‘n klein plaas.

Tenks word gebruik om damme wat herstel moet word, te vervang. Dit hou vele voordele in soos besparing aan tyd en koste, die water bly skoon en minder verdamping vind plaas. Die skoon water beteken weer minder onderhoud aan krippe en damme wat gereeld skoongemaak word.

MARCH 2018 | OVK NEWS 7

“Ten tye van droogte moet jy wegvat van jou kudde wat jy kan, om te oorleef.“Ek boer nou vir 60 jaar en het deur baie droogtes gegaan. Elke man soen sy vrou op sy eie manier en ek hanteer die droogtes soos ek geleer het. Ek glo net aan my metodes want dit is bewys. Ek het nog nooit lek gegee nie. As ek voer moet almal eet en nie net die voorstes by die bakke nie. Mielies bly nog een van die mees ekonomiese tipes voeding beskikbaar.” Ten tye van droogte gee oom Andries daagliks 1kg addisionele voeding per ooi. Die meeste boere vind dat lammergetalle tydens droogte afneem, maar hy is van mening dat indien die ooi genoeg kos kry, sy wel sal vat en kan produksie naastenby konstant gehou word. Anton van der Linde boer op ‘n veel kleiner skaal op die plaas Perelle buite Britstown. Hulle het twee uitdagings om te trotseer, naamlik die droogte en die Prosopis bos wat besig is om plase oor te neem en nie uitgewis kan word nie. Hy het

Die Prosopisbos kom oorspronklik van Mexiko en Suid-Amerika en word tot 12 meter hoog. Die pluim van 20 tot 30cm bevat 10 – 30 sade en word deur skape en wild geëet en op die manier versprei. Groot dorings aan die takke beskerm die stam en die plant is dus moeilik om te vernietig. Verskeie gifstowwe en selfs diesel vernietig nie hierdie indringer nie. Indien die plant nie op ‘n baie vroeë ouderdom uit die grond verwyder word nie, versprei dit teen ‘n geweldige tempo. In Australië het die plant reeds 800 000 hektaar landbougrond oorgeneem. Die Prosopis se wortels kan tot 53 meter ondergronds na water soek! Die lae takke met dorings verhoed beeste en wilde diere om by drinkgate te kom en het ‘n wye ekologiese impak.

8 OVK NUUS | MAART 2018

p Riaan van Heerden, OVK waarnemende takbestuurder op Britstown, gesels met Anton van der Linde oor turksvye wat aangeplant is as voeding vir sy diere. Dit is een van die metodes wat boere in die droogtetye inspan om voedingkoste te beperk. die meeste van sy energie en geld gebruik om leivore te verander na waterpypstelsels en krane. Hy vorm deel van die Smartt Dam besproeiingskema en noem dat hy oor die afgelope vyf jaar nog geen gewasse kon plant nie, aangesien die dam nie genoeg water het nie. Die Karoo-bossie slaan groen deur en daar is ‘n positiewe gevoel onder die boere in die Noord-Kaap. Die veld is nog dun maar dit wil voorkom asof daar hoop is. Almal bid dat dit tog net nie weer gaan ophou reën nie en hulle met nog ‘n jaar droogte gelaat word om te oorleef nie. Ons ry ‘n paar honderd kilometer suid na Willowmore in die Oos-Kaap en sien eerstehands die resultaat van jare se droogte. Tussen Aberdeen en die Beervleidam staan spilpunte op kaal stukke grond. Nie eers bossies sien kans vir die bloedige son sonder water nie! Op pad na Willowmore is dit merkbaar dat daar groter neerslae in hierdie area geval het en die Karoo- bossie vertoon

Boere wat afhanklik is vir besproeiing vanaf die Smartt Dam naby Britstown kon vir die laaste vyf jaar geen gewasse plant nie, aangesien die dam weens die min reën en kleiner keerwaldamme wat hoër op in die Ongersrivier deur boere gebou is, nie genoegsame invloei kry nie.

Hy vertel dat die reën maar soos orals in stroke val. Sy buurman het ‘n week vantevore 94mm gehad en hy kon slegs 25mm meet. Die gemiddelde reënval is 175mm per jaar en vir die jaar tot op datum het hulle 30mm gekry. Verlede jaar het hulle in Februarie neerslae gehad en toe basies geen reën tot die einde van die jaar nie. George noem dat dit die veld groot skade aangedoen het.

aansienlik groener. Verby Rietbron boer George en Elsanne Stegmann, vyfde generasie, op die plaas Slagterskuil van 13 000 hektaar met Angorabokke en Afrinoskape. Hy het op die buurplaas Kruitfontein grootgeword waar sy broer vandag boer.

sy gehardheid en aanpas baarheid asook die ooi se vermoë om in droogtetoe stande nog steeds volgehoue produksie te lewer. Saam met die droogte, is die ongediertes ‘n geweldige probleem. Jakkals en rooikat veroorsaak groot verliese en George

skryf dit toe aan die vergroting van eenhede asook die feit dat daar minder beweging op plase is. Hy verduidelik dat sy pa met sy perd en honde op die plaas van een kraal na die volgende beweeg het. Vandag ry die boer met sy bakkie op die plaas rond en die jakkalse kan ongesteurd in hul gate wegkruip.

“In die droogte moet jy ontslae raak van diere wat nie produseer nie. Die ou ooie en ramlammers wat ek nie gaan gebruik nie, die ooilammers wat nie op standaard is nie en kapaters. Hulle gaan almal voerkraal toe want hulle gaan nie vet raak op die veld nie.” George verduidelik dat die diere wat reproduksie lewer, prioriteit

Die behoefte vir ‘n ras soos die Afrino het weens die swak wolprys in die laat sestigs ontstaan, en is ‘n geharde woldraende skaap suksesvol in 1976 geteel uit 25% Wol Merino, 25% Ronderib Afrikaner en 50% Vleis Merino en die telersgenootskap is in 1980 gestig. George verkies dié ras weens

George Stegmann vertel dat die Beervleidam, wat ‘n vloedkeerwaldam is met ‘n kapasiteit van 85 000m2, nog net 4 keer in die 30 jaar wat hy boer, oorgeloop het. Die wal is 31 meter hoog en is gebou om die boere in die Patensie-area te beskerm tydens oorstromings van die Kariega- en Soutriviere wat by die dam saamvloei en vandaar verder bekend staan as die Grootrivier.

MARCH 2018 | OVK NEWS 9

geniet wanneer addisionele voeding gegee word. Hy het nie lande nie, dus moet hy alles aankoop. Mielies se prys was voordeliger weens die oorskot oeste en hy meng dit met lusern. Hierdie proses neem egter baie tyd in beslag en hy verkies om pille aan te koop teen ‘n duurder koste, maar volgens hom vergemaklik dit die voerproses heelwat. Drinkwater vir die diere was nie ‘n krisis wat George al moes oorkom nie. Twee en twintig boorgate bedien die kampe en huishouding. Volgens hom het die gate wel minder water begin lewer en die kwaliteit het verswak. Die krippe moet nou ook meer gereeld skoongemaak word. Ou windpompe word vervang met sonkragpompe. Dit is vinniger en goedkoper en hy noem dat dit redelik gevaarlik is om aan die windpompe te werk. Die jonger geslag arbeiders beskik ook nie oor die tegniese kennis om aan die windpompe te werk nie en dit word fisies moeilik vir die ouer manne om die windpompe te herstel. Hy skraap klein dammetjies in die kampe om vars reënwater op te vang. Die diere reageer baie beter op vars water en dit hou so twee tot drie maande. In droogtetye maak hulle die damme skoon, skraap oortollige slik uit en kompakteer weer die grond om soveel moontlik water in die reëntyd te behou. George sê sy kostes van die voeding word grootliks deur die skeersels gedek.“Ons skeer die bokhaar twee keer en die skape een keer per jaar. Weens die droogte is die wol- en sybokhaarproduksie minder en dit het weer ‘n effek op die totale inkomste wat verkry word. Dit is ongelooflik om te sien wat die invloed van die natuurlike veld op produksie is. Jy kan ekstra voer gee, maar die wolresultate verander nie.” Emosioneel, sê George, is droogte ‘n baie uitdagende tyd vir die boere. Hy is saam met sy pa deur ‘n paar droogtes en in hul lewe is swaar tye deel

10 OVK NUUS | MAART 2018

daarvan. “Jy weet daar kom reën en jy weet daar kom weer droogte. Jy werk om op te bou en met ‘n plan om in ‘n sekere rigting te beweeg, en dan kom so droogte en vat al jou reserwes. Hierdie is ‘n harde deel van die land.” “Ek is egter baie positief dat ons ‘n reënsiklus binnegaan. Ons siklusse hou so drie tot vier jaar en ek onthou dat my pa se geslag dit swaarder in droogtetye gehad het as ons. Hulle het nie soveel lusern gehad nie en ons kan pille en voeding baie makliker by die handelstak aankoop.” Dolf en Karien Janse van Vuuren boer op Uitkoms naby Willowmore en is van die groter produsente in die omgewing. Ons het met hom gaan gesels om te bepaal of die grootte van ‘n boerdery ‘n verskil maak tot die oorlewing van ‘n boer in droogte. Hoe groter die bedryf, hoe groter die inkomste maar hoe groter ook die uitgawes. Die gemiddelde reënval op Uitkoms is 200mm per jaar. Die laaste drie jaar het hulle minder as die helfte daarvan ontvang! Verlede jaar het hulle slegs 80mm gehad en volgens Dolf het die veld stelselmatig agteruitgegaan. Hulle het reeds soveel reën in die eerste twee maande vanjaar gekry! “Daar is verseker ‘n verandering in die

p George Stegmann van Rietbron gesels hier met Rodger Cloete, OVK Takbestuurder op Willowmore, met Angorabokke in die agtergrond. George verduidelik dat in droogtetyd hy “finansieel moet onttrek” uit die boerdery. “Jy sny jou kostes tot die minimum en ontwikkel of koop niks. Jy span nie eers nuwe heinings nie want al die fondse gaan vir die aankoop van voeding.”

klimaat en die dele wat nog nie reën gekry het nie, word kleiner.” “Ek is op die plaas sedert 1994 en ons het die groot droogtes van die tagtigs, negentigs en tweeduisend oorleef, maar ek het nog nie so iets beleef soos hierdie droogte nie. Daar het byna niks van ons veld oorgebly nie. Ons diere is op die lande en voerkrale en ons water het begin ingee. Boorgate het vir die eerste keer begin opdroog. Ek het nie geweet watter kant toe nie. Die volgende week het dit genadiglik begin reën en kort daarna was die dam toe weer byna vol!” Dolf verduidelik dat sy strategie in hierdie ekstreme droogte was om ontslae te raak van al die lae produserende diere en hy

versorg sy teelkudde. Produksie moet opgebou word sodat wanneer die droogte gebreek is, daar genoeg ooie is wat kan reproduseer. Dolf boer met Angorabokke en Merinoskape en sy hoofinkomste is die sybokhaar- en wolskeersels. Hy meen dat die veselproduksie met tot soveel as 30% gedaal het. “Gelukkig is die markpryse goed maar die herstel gaan tyd neem. Die boere se reserwes is uitgeput en ons het die goeie pryse regtig nodig.” Hy sê dat die natuurlike weiding binne sewe dae na goeie reën herstel en die diere verkies om in die veld te wei. Dit is egter nie goeie weidingbestuur nie, want die skape eet die herstellende gras al hoe korter. Die veld moet na die reën kans gegun word om te rus en hoe meer dit reën, hoe makliker kan dit gedoen word. Hulle beskik oor ‘n besproeiingsdam wat feitlik vol is en byna vyf maande se vloed be sproeiing sal voorsien vir die lande wat met lusern beplant is. “As ek nie lande gehad het nie, was ek nie nou hier nie. As jy nie lande het nie, moet alles ingekoop word en jong diere eet nie maklik uit ‘n bak nie. Dit is baie duurder om hulle met pille te voed as om op die lande te laat wei.”

stand uit te wis. Hierdie droogte het my baie van voeding geleer, asook die voordeel om vroeg te speen en hoe om in produksie te bly. Ek glo ek sal die volgende droogte beter kan bestuur.”

p Boere laai mielies wat as deel van die Sybokhaar Trust van SA se droogtehulp program aan boere van die Aberdeen omgewing geskenk is.

q Dolf en Karien Janse van Vuuren boer sedert 1994 op die plaas Uitkoms, buite Willowmore met Angorabokke en Merinoskape. Dolf glo dit is uiters belangrik vir die boer om so vinnig moontlik na die droogte op volle produksie te kom om agterstande uit te wis.

Karien sê haar belangrikste rol in droogte tye is om Dolf emosioneel by te staan en soveel moontlik druk van hom af te haal. Sy het ook gesorg dat die tuin versorg is sodat daar darem so bietjie groen om hom is as hy by die huis van die droë veld kom. Die droogte het ‘n effek op die hele gesin en dit vereis geduld en ondersteuning aan mekaar, om te oorleef. Die verandering in die weer veroorsaak ook dat dit prioriteit is om water op te vang en te keer dat dit van die plaas wegloop. Volgens Dolf vorm dit ‘n permanente deel van sy bestuurstrategie. “Wanneer die droogte verby is, moet jy so vinnig moontlik op volle produksie kom om die agter-

Dolf se plan is om die lande te vergroot in die reënsiklus om sodoende die druk op voeding wat in die droogte aangekoop moet word, te verminder. Hy wissel die lusern met hawer af om te sorg dat die voedselvoorraad konstant bly. Hy het ook sy eie produksie-eenheid wat pille vervaardig en verkoop die oorskot. Die pilfabriek het meegehelp dat hy baie goedkoper voeding kon verskaf. Die kapitale inset van pilvervaardiging word geregverdig sodra nagenoeg 4000 ooie gevoed moet word. “Dit hang ook af hoeveel lusern jy self kan produseer. Dit gaan nie finansiële sin maak indien jy al die roumateriaal moet aankoop nie. Die groot voordeel om jou eie pille te maak is dat jy die regte pil op die regte tyd maak teen ‘n relatiewe lae koste Jy het baie meer beheer oor die voorbereiding van die diere.” Dolf sê dat sy grootste enkele uitdaging die droogte is. “Jy moet alles in jou vermoë doen om voorbereid te wees. Jy sal egter nooit 100% reg kan wees

nie, maar jy doen dinge om dit vir jou makliker te maak om te oorleef. Die belangrikste ding wat ‘n boer kan doen is om reserwes op te bou om voorsiening te maak vir die droogte. Dit kan in die vorm van voeding of fondse wees om voer aan te koop wanneer jy dit nodig gaan kry.” Groot droogtes kom bykans elke tien jaar voor met seisoenale droogtes tussenin. “As jy in produksie kan bly, dan herstel jy vinnig. Natuurlik is jou reserwes uitgeput maar as jy lammers het, kan jy weer op jou voete kom. Ek het nou al geleer om betyds met ‘n voedingsprogram te begin, dan is die effek van die droogte nie so groot op produksie nie.” Vyf boere, ‘n paar honderd kilometer uitmekaar. Groot of klein het elkeen sy eie manier oor die jare gevind om tog te oorleef. Hierdie dorslandboere plaas alles wat hulle het op die spel en put al hul reserwes uit, verkoop hulle polisse en put hulle spaargeld uit - finansieël tot op die been, emosioneel tot in die grein. Hulle produseer in minder jaarlikse reën as waaraan die meerderheid boere in een maand gewoond is. Die een konstante probleem by almal is die hoë insetkoste van voeding - die regte voeding op die regte tyd om voort gesette produksie te verseker. Hulle poog om reënwater op te vang en op die plaas te hou en glo.... glo aan die genade van Bo. Op pad terug na die grasgroen Oos-Vrystaat, wat al meer as 200mm se reën in twee maande ontvang het, wonder ek hoe hierdie boere dit regkry om in sulke droë omstandighede te kan oorleef. Het die mens so aanpasbaar geword dat hy geestelik so sterk geword het dat hy die droogte, ongediertes en selfs die politieke aanslae kan oorwin? Die boere wat ons ontmoet het, het oorwin en sien nou uit na drie tot vier jaar van opbou, om net weer voorsiening te maak vir die swaar tye wat weer kom.... gewaarborg. Besondere en merkwaardige mense. Ons mense.

MARCH 2018 | OVK NEWS 11

Flies are more dangerous than we thought

BACTERIA DRAGONS

The most unwelcome visitor on farms are most probably the housefly and blowfly. They ruin picnics, buzz around kitchens and lunch tables, trying to sit on anything representing food matter. This to the great annoyance and irritation of humans trying to have a peaceful meal. These unwanted visitors are not just a nuisance, they are very gross and dangerous!

Houseflies are recognised as carriers of easily communicable diseases. Flies collect pathogens on their legs and mouths when females lay eggs on decomposing organic matter such as feces, garbage and animal carcasses. Houseflies carry diseases on their legs and the small hairs that cover their bodies. It takes only a matter of seconds for them to transfer these pathogens to food or touched surfaces. Mature houseflies also use saliva to liquefy solid food before feeding on it. During this process, they transfer the pathogens first collected by landing on offal. Diseases carried by houseflies include typhoid, cholera and dysentery, salmonella, anthrax and tuberculosis. House flies have also been known to transmit the eggs of parasitic worms. Here are a few tips to keep these nasty bacteria taxi’s from your food and home:

recent study initiated at Penn State’s Eberly College of Science in the USA adds further proof to the suspicion that houseflies and blowflies carry and spread a variety of species of bacteria that are harmful to humans. The high number of bristles on the fly’s body gives bacteria lots of places to attach and be transported from one location to another.The insects’ role in the spread of pathogens and infectious diseases is fairly well known - it’s not for nothing that they have been referred to as “germs with legs.” By examining the microbes that flies carry on different parts of their bodies, the study provides some insight into the extent of the extreme filth of flies. They

12 OVK NUUS | MAART 2018

Plastic Water Bags This natural fly remedy is a very easy one to set up, as it only takes is clear plastic bags and some water. Fill each bag with water about three-quarters of the way and tie a knot at the top to hang in various doorways around your house. When flies come along, they don’t see bags of water but what appears to be a spider web or something that disorients them.

studied the microbiomes of 116 houseflies and blowflies from three different continents, and what they found was really squalid. Some flies were carrying hundreds of different species of bacteria, many of which are harmful to humans, transmitting them to surfaces they land on mainly via their legs. Blowflies and houseflies are often exposed to unhygienic matter because they use feces and decaying organic matter to nurture their young, where they could pick up bacteria that could act as pathogens to humans, plants and animals. The study also indicates that blowflies and houseflies share over 50 percent of their microbiome, a mixture of host-related

micro-organisms and those acquired from the environments they inhabit. Surprisingly, flies collected from stables carried fewer pathogens than those collected from urban environments. “The legs and wings show the highest microbial diversity in the fly body, suggesting that bacteria use the flies as airborne shuttles,” said Professor Schuster of Penn State. “It may be that bacteria survive their journey, growing and spreading on a new surface. In fact, the study shows that each step of hundreds that a fly has taken leaves behind a microbial colony track, if the new surface supports bacterial growth.”

Coins in Water This old Latin American trick ensures that flies will stay away, even if it doesn’t seem like coins would be an instinctive repellent. Simply place glasses of water around the food that you feel is in danger of being attacked by the flies, and throw in about four or five copper coins in each one. You’ll likely be shocked to find that the flies will come nowhere near your meal as long as the glasses are there, as they hate being around the copper that’s in copper coins – while it’s not known exactly why, some believe the insects think that the coins are the “eyes” of a much bigger, more dominant bug looking at them. Lemon Stuffed with Cloves All that needs to be done for this method is to place whole cloves in half a lemon, and wedge in as many of the cloves as you can fit into the flesh. Place the lemon half in a bowl, and let it do its job.

CROP ESTIMATES FORECASTS

The Crop Estimates Committee released the first production forecast for summer crops for 2018 at the end of February and the late rain might have an influence of more than 1 ton per hectare decline on the expected average yield.

The first forecast for total maize production is just more than12.2 million tons, an decrease of 27.3% on the 2017 figure of 16.8 million tons. The Free State, Mpumalanga and North West are set to produce 81% of the 2018 crop, down 2% on the previous year. In the Free State, a total area of 1.05 million hectares maize were planted to the 1.1 million in 2017. White maize shows an decline of 20% to 644 000 hectares. Yellow maize shows an increase of 15% at 410 000 hectares to the 2017 figure of 355 000. A total harvest for both maize crops in the Free State is estimated at 5.33 million tons to the 7.36 million tons in 2017. A average yield of 5.05 tons per hectare is expected. North West planted the second biggest area of 470 000 to the 630 000 hectares in 2017 and the forecast is that North West will produce 1.7 million tons of white and yellow maize to the 3.1 million tons in 2017. A average yield of 3.80 tons per hectare is expected. Mpumalanga planted the smallest area of the three provinces with 480 000 hectares. A crop of 2.8 million ton to the 3.4 million ton in 2017 is expected with an average yield of 5.89 tons per hectare. Sunflower seed is 16.3% down on 2017 and the first forecast stands at 731 000 tons, with an average yield of 1.25 tons per hectare to 1.37 ikn 2017. A crop of 1.37 million tons is forecast for soybeans to the 1.31 tons produced in 2017 , an increase of 4.5%. The final forecast for the 2017 wheat crop is not as positive with a smaller crop expected than in 2016. Nearly 4% less area were planted and a decrease of nearly 20% or 385 000 tons are expected. The drought in the Western Cape played a major role and their] contribution decreased from 53% in 2016 to only 37% in 2017, but is still the biggest producer with 586 800 tons, a drop of 46% on the previous period. The final estimates for canola showed a slight decline of 10% and a crop of 93 000 tons to the 105 000 tons in 2016.

OVK NUUS | MAART 2018

What’s in New Zealand’s water? INTERNATIONAL

Windy cattle have always had an impact on their environment. But in New Zealand, where pastures that once grazed sheep have been converted into dairy farms to feed China’s appetite for milk, the situation is particularly noxious. Bovine burps (for these are the main problem) have contributed to a 23% rise in Kiwi greenhouse-gas emissions since 1990. Agriculture accounts for almost half of total emissions, a far higher share than in other rich countries. According to economist.com consultants reckon that New Zealand needs to cut livestock numbers in order to meet its target of reducing greenhousegas emissions by 30% below 2005 levels by 2030. But gas is not the only problematic excretion. A second, less familiar environmental worry has emerged in a country that stakes its reputation on its purity. The bodily waste of the 6.6m dairy cattle sullies rivers and groundwater. Almost two-thirds of the country’s waterways are now unsafe for swimming. Cows pollute water in a couple of

ways. Their nitrogen-rich urine leaches off soil into waterways, where it acts like a fertiliser. Together with phosphorus, which is carried into rivers in soil particles, it can cause slime and toxic algae to grow. Half of monitored river sites in New Zealand are filled with enough nitrogen to trigger algal blooms, according to the OECD, a club of mostly rich nations. Toxic algae has killed at least 70 dogs since 2006. Across the intensively farmed Canterbury plains, pregnant women are advised to test their water for

nitrates to avoid blue-baby syndrome, an ailment which can suffocate infants. But it is ecosystems that are most at risk. Too much nitrogen is toxic to fish, and excessive growth of algae depletes the oxygen in the water. Ecologists blame these pollutants in part for putting almost three-quarters of native fish under threat. Further damage comes from

manure, which carries nasty bacteria such as E.coli. Cows have an unfortunate fondness for wading, which means that their faeces are often deposited in water. New Zealanders are twice as likely as Britons to fall sick from campylobacter, another bug harboured in their dung, and are three times more vulnerable than Australians. Doctors say there are relatively high incidents of gastroenteritis in Canterbury, a region of New Zealand’s South Island with lots of cows and untreated water.

Farmers have responded by fencing off rivers to prevent cows from wading in, and planting trees to curb soil erosion. Regional councils, at least in theory, are required to set limits for water quality to ensure that it does not diminish further. This year, a plan was hatched to make 90% of rivers safe for swimming by 2040.

OUERSKAP

Kinders moet meer

buite die lyne kan inkleur

ierdie denkwyse en siening wens ek was my eie persoonlike blink idee. Ongelukkig moet ek my twaalfjarige dogter die volle krediet hiervoor gee. Tydens voorbereiding op haar jaarlikse redenaarskompetisie het ek bly stoei met ‘n tema, wat ek as ouer gedink het nogal gepas is vir haar. Skaam-skaam het sy my gevra wat ek dink oor die feit dat kinders meer buite die lyne moet inkleur. Dit het my gedwing om eerstens stil te raak en tussen die lyne te luister, sowel as om intensiewe navorsing en nalees oor hierdie buite-die-lyne gedagte te doen. Ek deel graag die pad wat ons gestap het. Vincent van Gogh, bekende kunstenaar en skilder, reken dat normaliteit soos ‘n geteerde pad is. Dit is maklik om op te loop, maar daar is geen blomme om te pluk nie. Wie en wat bepaal deesdae die norme van normaliteit en waarom het ons so gemaklik geraak met net een idee van perfek wees? Kinders van vandag word in boksies ingedruk en hulle word getimmer deur mense en sisteme totdat hulle daarby inpas.

AS JOU KIND GEBOELIE WORD

AS JOU KIND DIE BOELIE IS

Dit moet ophou

Die kind het hulp nodig

Die kind het ‘n vriend/vriende nodig

Die kind moet erken hy boelie ander

Die kind moet fisies ontwikkel dat hy nie so bang Die kind moet om verskoning vra en onseker is nie Die kind moet voel hy is nie geïsoleerd nie

Die kind het ‘n positiewe rolmodel nodig

Die kind moet selfvertroue en selfgelding ontwikkel

Die kind moet ‘n verantwoordelike taak kry en geprys word wanneer hy dit goed doen

Die kind moet op sy regte staan

Die kind moet verstaan dat boeliegedrag kan verander.

*Geneem uit De Jager, M. 2013. Speel Leer Slim

Daar word gereken dat die beste manier om jou kind teen boelies of groepsdruk te beskerm, is dat jou kind homself leer ken en aanvaar. Wat maak dit saak of hy ‘n viltpen of ‘n vetkryt is? Dit is wát hy daarmee skryf wat saak maak. Kinders moet leer om te weet wie hulle is en moet gemaklik buite die boksie van in-wees kan inkleur. Die kind moet verstaan dat boeliegedrag kan verander. Ouers moet ook besef dat ons nie net ons kinders eenvoudig volgens vier kleure of vier boom-

pies kan identifiseer nie. Dit plaas hulle in ‘n boksie waar hulle bestaan uit ‘n aftiklys van persoonlikheidskenmerke en dissiplinestyle. Ons kinders is soveel meer kleurvol as dit! Hoeveel keer wil ons kinders so graag buite die lyne inkleur, maar ons as ouers plaas hulle in ‘n spesifieke boksie omdat die ouer so graag wil hê sy kind moet uitdraf vir die eerste krieketspan of op die leerderraad dien. Ouers raas en blaas dat kinders die regte ding doen, sonder om mooi te luister

na hul kinders se behoeftes. Ouers van vandag is geneig om namens hulle kinders te dink, te praat en te doen – selfs op te som en te leer! Kinders word daardeur totaal ontneem van hul onafhanklikheid en kreatiewe denke. Deur hulle te keer om buite die lyne te beweeg en in te perk met te streng reëls en voorwaardes, leer hulle nooit om foute te maak nie. Kinders se boksies moenie so klein wees dat persoonlike groei en ontwikkeling gedemp word nie.

VRIENDEKRINGE Deesdae wil almal in die skool deel wees van die “koel-katte” en grootmenere. Kinders wat in sport presteer, die regte klere dra en gewild is, verwag van ander om dieselfde te doen. Indien ‘n kind nie vir die eerste netbalspan speel en ‘n redelike goeie akademiese gemiddeld kry nie, kan sy vergeet om deel van die populêre groep te wees. Hoeveel kinders spandeer hope energie om net te kan inpas? Hulle sal tot groot uiterstes gaan om deur ‘n spesifieke populasie in die skool raakgesien en aanvaar te word. Hulle glo dat die assosiasie met ‘n spesifieke groep hulle lewenskwaliteit en skoolloopbaan eksponensieel gaan verbeter. Binne vriendekringe en klieks is dit so maklik om ‘n slagoffer van boelies te word. Baie kinders word geïntimideer en moet gereeld sakgeld en waardes opoffer om net aan ‘n spesifieke groep te kan of mag behoort.

MARCH 2018 | OVK NEWS 17

SKOOLSISTEEM 150 jaar gelede is ‘n skoolsisteem ontwikkel waarna verwys word as die “Fabriek-model van Onderwys”. Skool was geskep sodat leerders kan inpas en werk vind in fabrieke sodra hulle klaar is met skool. Daar is geglo dat die agterdeur van die klaskamer lei na die voordeur van die fabriek. Kinders moes in netjiese rye sit. en hul hande opsteek indien hulle wil praat. Sukses is gemeet aan ‘n A-simbool en hulle moes stilbly totdat hulle ‘n kort pouse kry. Binne 150 jaar het motors en telefone het drasties verander – maar ons skoolsisteem lyk nog presies dieselfde. Ons almal weet dat kinders nie almal met gemak kan leer binne hierdie ingeperkte sisteem van een-grootte-pas-almal onderrig nie.

18 OVK NUUS | MAART 2018

Een klas van 30-40 leerders word op een manier geleer en onderrig; tog is die verwagting dat almal stilsit, fokus, luister, leer en presteer. Dit is onmoontlik! Daar word geskryf dat hoe beter ‘n kind kan inpas, hoe beter is sy kans op oorlewing. Hoe regverdig is dit? Suid-Afrika se skoolsisteem is ge skik vir sterk linkerbreindominante leerders wat hou van struktuur en roetine, maklik kan lees en skryf, vinnig leer en min beweging en herhaling benodig. Wat van ons leerders wat kreatief is, innoverend dink en hul eie idees het? Wat van ons leerders wat op ander maniere as luister en lees, wil leer? Hoekom is net wiskunde en tale so belangrik, maar nie kuns, kultuur en dans nie? Moet leer-

p Igna du Plessis het ‘n privaat Mind Moves® praktyk wat beweging gebruik om neuro-ontwikkelingsagterstande aan te spreek. Sy is opgelei in spelterapie en het eers as onderwyseres haar kennis met kinders en ontwikkeling gevestig. Sy het `n nagraadse kwalifikasie in Psigo- Opvoedkunde en kan gekontak word op igna.duplessis@mindmoves.co.za

ders kies tussen wiskunde en kuns? Waarom gebruik opvoeders nie juis kuns en dans om vakke soos Wiskunde aan te leer nie? Nie al ons kinders is geneties bedraad om met gemak in die huidige skoolsisteem te presteer nie. ‘n Dominansiepatroon is ‘n onveranderlike patroon wat aandui op watter terreine n kind kan uitblink. Dit behels ook ‘n stel vaardighede waarop die kind in tye van stres kan staatmaak. Jou kind se dominansiepatroon stel hom in staat om op sekere terreine van die lewe uit te blink. Nie alle dominansiepatrone is geskik om ‘n kind te help om te leer in ‘n tradisionele leeromgewing nie.

‘n Dominansieprofiel kan bepaal hoe jou kind se vloei van inligting plaasvind. Dit kan ‘n aanduiding gee hoekom sommige kinders minder van lees hou of dalk raai-lees en omkerings maak; dit kan bepaal of ‘n kind hou van struktuur en roetine en of ‘n kind geneig is om meer buite die lyne van dissipline te beweeg. Dominansiepatrone kan bepaal hoekom jou kind dalk soms visueel of ouditief sukkel om te fokus in die klaskamer of hoekom hy so lank neem om huiswerk/take te voltooi. Die tradisionele akademiese omgewing bevoordeel kinders met ‘n aanleg vir tale, logika en wiskunde. Die kinders wat

nie hiervoor aangelê is nie, word tans pimpel-en-pers gedruk om eenvoudig in ‘n sisteem in te pas. Ons skoolsisteem (en soms opvoeders) het nodig om met ‘n nuwe en vars perspektief na kinders te kyk wat moet leer en presteer. Nie almal leer dieselfde nie. Behalwe vir dominansiepatrone is daar ook ‘n sensoriese voorkeur vir leer. Sommige leerders is visuele leerders wat wil sien/kyk om te leer. Ouditiewe leerders het nie nodig om te kyk/lees nie, maar moet hoor om te leer. Kinestetiese leerders moet kan aan raak/ervaar en prakties leer.

LOOPBAAN- EN TOEKOMSPLANNE Ouers is so geneig om te aanvaar dat ons kinders tradisionele beroepe gaan beoefen. Ons is reeds besig om hul voor te berei na watter instansie hul moet gaan na skool vir tersiêre opleiding. Hulle moet reeds in Graad 11 presies weet wat hulle gaan word en doen na skool. Boksie-beroepe. Boksie-benadering Ouers glo nog steeds dat tradisionele beroepe ons kinders van sukses gaan verseker. Kenners verwys na hierdie beroepe as linieêre beroepe. Die voorstel is dat ouers hul kinders toelaat om hulle voor te berei vir ‘n kaleidoskoop beroepe. Dit beteken om ‘n kombinasie van vaardighede binne die werksplek te gebruik. Dit gaan deesdae oor baie meer as net kennis. ‘n Persoon moet binne sy werkplek oor die nodig kennis beskik om daardie werk goed te kan doen, maar moet ook oor probleem oplossings- en kommunikasievaardighede beskik. Jack Ma, ‘n bekende sakeman het op 23 Januarie 2018 ‘n opskudding veroorsaak toe hy by DAVOS reken dat teen 2030, 800 miljoen werkers se werk deur robotte oorgeneem sal word. Die beroep wat jou kind dalk eendag wil beoefen, gaan ‘n masjien heel moontlik doen! Hy reken al wat ons kinders die voordeel bo robotte gaan gee, is nie kennis nie, maar sagte vaardighede. Hy moedig opvoeders en ouers aan om ons kinders vir die toekoms voor te berei deur vaardighede soos waardes, geloof, onafhanklike denke en omgee aan te leer en te koester. Hierdie vaardighede word aangeleer deur sport, musiek en kuns. Om ons kinders vir die toekoms voor te berei, moet ons dít wat ons ons kinders leer, verander. Sommige kinders wil op verskeie terreine van die lewe met helderrooi kryte buite die lyne inkleur. Kies soms om saam met jou kind van die teerpad af te dwaal en te gaan blomme pluk!

MARCH 2018 | OVK NEWS 19

Agri SA doen misdaadopname PLAASAANVALLE

Kobus Visser van Agri SA het bekend gemaak dat Agri SA die bekende Buro vir Mark navorsing (BMR) aan die Universiteit van Suid-Afrika (Unisa) opdrag gegee het om gedurende die eerste kwartaal

van 2018 ‘n nasionale misdaadopname in die Suid-Afrikaanse landbousektor te onderneem. Die doel met die navorsing is onder meer om die omvang van misdaad te bepaal, asook

die koste-implikasies vir die landbousektor. Die navorsing spruit voort uit Agri SA se verbintenis tot ‘n veilige landbou-omgewing en dit is nodig om die koste van misdaad vir die landbou te bepaal.

Vir hierdie doel is misdaadstatistiek noodsaaklik ten einde toekomstige tendense te moniteer en die regering te adviseer oor moontlike oplossings vir die probleem. Teen hierdie agtergrond doen Agri SA ‘n beroep op alle boere in Suid-Afrika, soos geïdentifiseer deur hul provinsiale organi sasies, om aktief deel te neem aan die 2018 Nasionale Landbousektor-misdaadbasisopname. Om deelname te verseker, sal geïdentifiseerde boere oor al nege provinsies heen ‘n e-posuitnodiging van Agri SA se provinsiale organisasies ontvang. Geïdentifiseerde deelnemers sal via ‘n web-skakel verwys word na die opname, wat dan binne een week na ontvangs daarvan ingedien moet word. Die BMR Research Ethics Review Committee het die opname uitgeklaar en ‘n waarborg gegee dat die inligting wat deur deelnemers voorsien word as streng vertroulik hanteer sal word. Nadat die opname afgehandel is, sal die BMR ‘n onafhanklike verslag vir Agri SA saamstel oor (i) boere en slagoffers se persepsies oor misdaad en (ii) die koste wat verband hou met misdaadvoorvalle soos ervaar in die landbousektor. Die betroubaarheid van die eindresultaat sal grootliks verseker word deur die wye samewerking van boere oor Suid-Afrika heen. Die geïdentifiseerde boere word dus aangemoedig om gebruik te maak van hierdie inklusiewe geleentheid en om hande te vat met Agri SA om misdaad in die SuidAfrikaanse landbousektor te bekamp.

OVK NUUS | MAART 2018

Volgens AgriForum was daar vir die eerste sewe weke van 2018 reeds 85 plaasaanvalle waarvan nege plaasmoorde aangeteken is. Dr Buys van Vrystaat Landbou sê die aanvalle in die Vrystaat het in die daglig plaasgevind met tussen drie en vyf aanvallers betrokke.

Bosluise op lewende hawe VEEBESTUUR

kan jou sak knou...

binne ’n kort bestek van tyd kan handuit ruk. Bosluiseiers kan vir tot 2 jaar of langer in die grond oorleef, maar sodra die larf uitbroei, moet dit aan ’n gasheer vasheg om ’n bloedmaal te neem vir die voltooiing van die lewensiklus. Daar word onderskei tussen twee groepe bosluise, nl. Eengasheer en Meergasheer bosluise. Aangesien ons hier wil fokus op die gesondheid en bestuur van ons wolkuddes, gaan ons konsentreer op Meergasheer bosluise, aangesien Eengasheer bosluise slegs op grootvee voorkom. Meergasheer – dit is bosluise wat elke lewenstadium op ’n ander gasheer voltooi. Gasheerspesies kan ook tussen onderskeie lewenstadia verskil. Voorbeelde hiervan en wat die grootste ekonomiese invloed het, is: Hyalomma spp., beter bekend as die Bontpootbosluis. Hierdie bosluise kom deur bykans die hele land voor en is verantwoordelik vir, onder andere, fisiese skade by groot- sowel as kleinvee. Vanweë die parasiet se lang en sterk bekdele, kan dit wonde veroorsaak wanneer dit vasheg, hoofsaaklik op die kaal gedeeltes, bv. rondom die geslagsdele van skape.

Te midde van ‘n steeds knellende droogte in groot dele van ons wolproduserende gebiede, is wolproduksie onder druk, vergeleke met dieselfde tyd verlede jaar. Dit is dus baie belangrik dat produsente, waar menslik moontlik, alles in hul vermoë moet doen om te verseker dat verdere produksieverliese voorkom word. Een van die aspekte wat wel bestuur kan word, is bosluise op lewende hawe.

osluise is ‘n groep eksterne parasiete wat verantwoordelik is vir enorme ekonomiese verliese in lewende hawe. Bosluise veroorsaak anemie, bosluisoordraagbare siektes in beeste, kleinvee en wild, asook direkte en fisiese skade aan wol, huide en velle. Met die heersende monetêre waarde van wol, bokhaar en rooivleis, kan die effek van bosluise sorg vir rampspoedige resultate en gevolglik erge verliese t.o.v. produksie en waardevolle genetika. Dus is kennis van die bedreiging en oordeel kundige bestuur uiters nood saaklik.

OVK NUUS | MAART 2018

Ken die vyand Bosluise se lewensiklus bestaan uit vier stadia, nl. eier, larf, nimf en volwasse parasiet. Hierdie parasietgroep het ’n eksoskelet en moet dus vervel om van een lewenstadium na die volgende te ontwikkel. ’n Bloedmaal word deur die larfen nimfstadium benodig vir hierdie proses.Volwasse bosluise het ook ’n bloedmaal nodig om te reproduseer en sodra die bosluiswyfie volgesuig is, val sy af en lê haar eiers in die grond voordat sy vrek. ’n Bosluiswyfie, afhangende van die spesie, kan meer as 10 000 vrugbare eiers lê. Dit is dus duidelik dat ’n bosluispopulasie

Dit gee weer aanleiding tot sekondêre besmettings soos brommer maaiers, deurdat bloederigheid en etter in die wonde, gemeng met mis en urine, die ideale teelaarde vir

brommers is om hul eiers in te lê. Erge besmetting kan dan ook ernstige anemie en velskade tot gevolg hê. Amblyomma spp., beter bekend as die Bontbosluis, is ’n drie-gasheer bosluis. Bontbosluise is verantwoordelik vir hartwater by beeste, skape en bokke en kom hoofsaaklik voor in die oostelike en noordelike dele van Suid-Afrika. Met verloop van tyd het gevalle van hartwater al meer begin uitkring na dele van die land waar die voorkoms van hierdie siekte tradisioneel nooit gevind is nie.

voorkoms van “besembos” of “suurpol”. Koue, bewolkte en reënweer is die ideale omgewingstoestande.‘n Normale piek in die voorkoms van Karoo verlammingsbosluis is gedurende April en Mei, maar kan so vroeg as Februarie voorkom.

Beheer Dit is van kardinale belang dat veeboere ’n geïntegreerde dipprogram volg om maksimale bosluisbeheer te verseker. Verskillende middels met verskeie metodes van aanwen-

Ixodes rubicundus spp., oftewel die Karooverlammingsbosluis, is ’n drie-gasheer bosluis.Tydens voeding op ’n gasheer skei die volwasse bosluise van hierdie spesie ’n toksien af, waarvan die nagevolg verlamming by skape, bokke en wild is. Verlamming tree ongeveer drie tot sewe dae na aanhegting in, maar die tydsduur kan verkort na gelang van die graad van besmetting. So min as vier tot agt bosluise kan verlamming van ’n dier veroorsaak. Geografiese verspreiding van hierdie parasiet is verbind met die streeks -

ding is op die mark beskikbaar, maar die mate van sukses sal afhang van die bestuur van hierdie hulpbronne. Dit is nie net belangrik om parasiete op die dier self te beheer nie, maar daar moet ook gekonsentreer word op pogings om bosluispopulasies te verklein. Dit kan gedoen word deur bv. produkte te gebruik wat al die lewenstadia van die parasiet aanspreek, d.w.s. produkte wat onvolwasse en volwasse bosluise, asook baie belangrik, die bosluiseiers beïnvloed. Deur dit te doen, word verhoed dat bosluise reproduseer, wat sal meebring dat bosluispopulasies oor tyd sal verklein. Ekonomiese verliese sal so doende verlaag word, want met minder bosluise verlaag die risiko van bosluisoordraagbare siektes, seleksiedruk verminder en dipintervalle kan met tyd verleng.

Strategiese beheer noodsaaklik vir nog beter resultate Die artikel is saamgestel deur Heinrich Victor, Operasionele Bestuurder Vesel – OVK.

Belangrike riglyne vir goeie resultate in die beheer van bosluise l Toets vir effektiwiteit van

l l

aktiewe bestanddele op spesifieke eiendom, indien twyfel bestaan (toets jou status). Gebruik produkte volgens aanbeveling deur die betrokke registrasiehouer. Moenie verskillende aktiewe bestanddele met mekaar meng sonder die aanbeveling deur die registrasiehouer nie. Ongetoetste formulasies en kombinasies of “tuis brousels” mag ernstige neweeffekte soos fisiese skade, te hoë residuvlakke, asook vergiftiging tot gevolg hê. Moenie oor- of onderdoseer nie. Beide te min of te veel blootstelling van parasiete aan chemiese middels kan lei tot parasietweerstandigheid. Neem omgewingstoestande in ag, by die bepalings van die frekwensie van behandelings. Hoe gunstiger die toestande, hoe hoër die parasietlading. Moenie produkte na die vervaldatum gebruik nie. Indien daar enige twyfel ontstaan, lees die voubiljet sorgvuldig en kontak die registrasiehouer. Raadpleeg u veearts vir professionele advies.

MARCH 2018 | OVK NEWS

HIER EN DAAR EN ORAL l AROUND AND ABOUT l

Massey maak deurbraak in Noord-Kaap

Herkie Joubert, OVK Meganisasie Bemarker, staan by Hannes Bruwer, bekende boer in die Hopetown distrik, wat onlangs sy eerste Massey Ferguson trekker aangekoop het.

Aberdeen boere kry noodsaaklike voer

Coleen Ogilvie van die Aberdeen Boerevereniging en Hein Botha, Graaff-Reinet OVK handelstakbestuurder, het saamgespan om 68 ton mielies vanaf OVK se Clocolan silo teen ‘n spesiale prys te bekom. Die Sybokhaar Trust van SA het die vervoer geborg. Alhoewel reën op sekere plekke in die Aberdeen omgewing geval het, is die natuurlike weiding nog in ‘n swak toestand en moet boere nog steeds hul diere addisionele voeding gee.

Nuwe Wolrekordprys

Die nasionale wolprysrekord is tydens die CMW wolveiling R216.80/kg, en ‘n skoonprys van R297.80/kg. Dit is behaa Wakkerstroom. Die wol was 15.6 mikron super fyn wol met die foto vlnr is: Tiaan de Vos (OVK afslaer); Pierre de Lange Greyling (verkoper); Cornie Faber (OVK Streekbestuurder)

Down Touch Griffons ontvang weer voertuie

Die sleutels van twee OVK promosievoertuie, ‘n Toyota Etios en Corolla Quest is onlangs deur Sakkie Prinsloo van Ladybrand Toyota aan Eugene van Wyk, Algemene Bestuurder van die Down Touch Griffons oorhandig.

24 OVK NUUS | MAART 2018

l HIER EN DAAR EN ORAL l AROUND AND ABOUT

g verbeter met â&#x20AC;&#x2DC;n rouprys van al deur die Kerneels Trust van t â&#x20AC;&#x2DC;n skoonopbrengs van 72.8%. Op e (Bestuurder: CMW Vesel); Hans ) en Kerneels Greyling (verkoper)

Hopetown skou sorg vir groot pret

Die jaarlikse skou het oudergewoonte weer heelwat besoekers gelok en die opening is geesdriftig bygewoon. OVK is die hoofborg en het weereens die kinderbraaikompetisie, tot vreugde van die kinders, aangebied.

Merino Classic 2018 wenner

Tydens die Riversdal Landbouskou, aangebied deur die Riversdal Landbougenootskap, is Stefanus van Heerden van Murraysburg se ooi aangewys as die wenner in die Tweetand Langwolooi afdeling (75kg en swaarder). Hier is hy by Frans Hugo, OVK Vesel Streekbestuurder Suid- en WesKaap en Danie Galant, die hanteerder.

MARCH 2018 | OVK NEWS 25

HIER EN DAAR EN ORAL l AROUND AND ABOUT

Clocolan Plaaskultuurfees

Die tradisionele fees is weer in Maart aangebied en die besoekers kon fees op die antieke masjienerie uit toeka se dae. Die fees se doel is om die publiek aan tradisionele plaaskultuur bloot te stel.

26 OVK NUUS | MAART 2018

NATUUR

Die uittog begin binnekort Die migrasie van voëls het nog altyd die mens se verbeelding aangegryp en selfs ná die Renaissance, toe mense vir hulself begin dink het, is eienaardige opvattings oor die trekgewoontes van voëls nog gehuldig. Die geleerdes van die ou tyd het goed geweet dat sekere voëlspesies in die herfs verdwyn en in die lente weer hul verskyning maak. Hulle het egter aangeneem dat voëls, soos soogdiere, hiberneer (’n winterslaap deurmaak). Dit was maar eers in die negentiende eeu dat voël kenners die gedagte gepropageer het dat voëls trek (of migreer), ’n teorie gegrond op waarnemings by ligtorings en op afgeleë eilande. Met die gebruik om ringetjies of bandjies aan voëls se pote te sit, is die studie van trekvoëls in die

twintigste eeu verder gevoer. Vandag kan natuurkundiges met behulp van wentelende satelliete die voëlverhuisings kontroleer, selfs terwyl dit gebeur. Talle verstommende feite het aan die lig gekom. Maar daar is steeds baie vrae. Waarom, byvoorbeeld, verhuis sekere soorte voëls en ander nie? Waarom verlaat trekvoëls bekende plekke, waar hulle presies weet waar hulle kos en water kan kry, vir ’n gevaarvolle reis oor die wêreld? Hoe weet die voëls wanneer én waarheen hulle moet trek? Dit ly egter geen twyfel nie dat voëls veral migreer om die spanning te vermy wat met ’n kosen waterskaarste, byvoorbeeld in die winter of ’n droë seisoen, saamgaan. In die winter kan vars water en die grond bevrore

raak, en sneeu kan selfs val en hul kosvoorrade bedek. In die somermaande word SuidAfrika se voëlbevolking met sowat 120 spesies versterk wat tot van Eurasië en die MiddeOoste kom. Daar is selfs migrasies uit Midde-Afrika en Madagaskar. Dis is omdat daar in die somer skielik hier by ons ’n oorvloed kos is—en die voëls in die winter die voorrade in die tropiese spense uitgedun het. Dit wil voorkom of voëls ’n ingeboude horlosie het wat hulle prikkel om elke jaar teen feitlik dieselfde tyd te begin trek.

Daar word geglo dat hierdie stimulus aangebore is en dat faktore soos daglig en die weer die sneller is. As die regte dag aanbreek, vat die voëls eenvoudig koers - sonder om ’n oomblikkie te dink waarheen hulle nou eintlik vlieg en waarom. Net voor die migrasie, wanneer die voëls saamkom vir die reis, is hulle rusteloos. Vele studies sal nog gedoen moet word oor hoe die voëls koershou en dit bly een van die wonders van die natuur. Die tyd kom nader vir die migrasie van veral die swaeltjies, so hou maar die lug dop, en haal die komberse uit.

Inligting verkry vanaf mieliestronk.com

MARCH 2018 | OVK NEWS

Suid-Afrika staan voor â&#x20AC;&#x2DC;n

Xruispad

Die debat rondom grondonteiening gaan nie binnekort ophou nie. Veranderinge aan die Grondwet gaan verreikende gevolge inhou en politieke partye, instansies en selfs internasionale belangegroepe laat hul stemme hoor vir en teen die EFF-mosie wat in Februarie met â&#x20AC;&#x2DC;n oorweldigende meerderheid aanvaar is. Hierdie aanvaarding bring mee dat dit in die hande van die ParlementĂŞre Grondwetlike Hersieningskomitee is om die verandering aan die Grondwet te ondersoek en aanbevelings tesame met publieke deelname teen Augustus 2018 te maak.

Ons ondersoek wat die onmiddellike effek op ons produsente is en wat verwag kan word tot en met Augustus 2018. Daar word daagliks nuwe verklarings uitgereik en uitlatings gemaak en ons kyk wat deur wie gesê word oor hierdie emosionele onderwerp. Grond bly die boer se toegang tot finansiering. Landbou is kapitaalintensief en om voedselsekerheid te waarborg, moet produsente bly boer en moet hul toegang tot finansiering hê om die seisoene van landbou te oorleef. Hoe word hierdie sekuriteit se waarde beïnvloed? Pieter Minnaar is die prinsipaal van die OVK Eiendomsagentskap en het ondervinding van die uitwerking van politieke uitlatings op die landboueiendomsmark. Onsekerheid en beleggings word nie in dieselfde sin genoem nie en onsekerheid het ‘n onmiddellike impak op eiendomsverhandeling, nie net ten opsigte van plase nie, maar ook eiendomsreg in die breë.

die verhoging in die vraag na voedsel te voldoen.” Volgens Pieter stabiliseer die mark redelik vinnig namate vertroue in die nuwe leierskap vestig. Daar is nog geen duidelikheid gegee oor watter grond onteien gaan word nie, of watter proses gevolg gaan word nie. Die enigste waarborg wat deur die regerende party gegee word, is dat voedselsekerheid en die ekonomie nie bedreig sal word nie.

p Pieter Minnaar, prinsipaal van OVK se Eiendomsagentskap, sê boere moet gewoon voortgaan en produseer binne die normale toepaslike norme. “Grond sal altyd waardevol wees as sekuriteit vir die verkryging van addisionele kapitaal.”

Dirk du Plessis is hoof van OVK se regsdienste en hy deel sy persoonlike opinies en regskennis. “Indien ek die ANC se beleidsvoorskrifte korrek ver staan, is die beginsel van onteiening sonder vergoeding aanvaar, onderhewig daaraan dat dit geensins die voedselsekerheid moet bedreig of enige sektor van die ekonomie ondermyn nie.” Wat gaan die impak wees indien hierdie beleid op ‘n

onverantwoordelike wyse uitgevoer word? “Volgens data was daar in 2016 R86 biljoen se grond gefinansier met behulp van verbandlenings deur handelsbanke. Gegewe die doel van verbande en die daaropvolgende uitvloeisel op ons finansiële sektor deurdat ons banksektor asook landboumaatskappye die risiko dra om geld uit te leen aan ons voedselproduserende landbouers. Dit ondersteun die skeppers van voedselsekerheid.” “Ons kan nie anders as om te wonder oor op welke wyse onteiening sonder vergoeding sal plaasvind, sonder om han delsbanke en landboumaatskappye te raak nie. Dit sal bloot nie die risiko werd wees vir kredietverskaffers om sonder afdwingbare grondverbande finansiële voorskotte en lenings toe te staan nie.” Dirk noem dat indien die mark waarde van eiendom noemenswaardig sou daal, dit

Benewens die “onteiening sonder vergoeding” scenario, speel die droogte ook ‘n belangrike rol in die groter aantal plase wat in die mark geplaas word. Familiebesig hede se toekoms word ook deur hierdie faktore bedreig, aangesien die nuwe geslag opvolgers ander beroepe volg wat groter sekerheid bied.” Hierdie faktore plaas ‘n demper op die mark en ‘n groter aanbod as vraag veroorsaak dat pryse daal. Produsente wat onder die droogte gebuk gaan en nie meer oor reserwes beskik nie, verkoop eerder hul grond as wat dit deur skuldeisers geneem word. “Jy sal op enige tydstip winskoopjagters vind. Dit kan ook nou selfs momentum kry. Groter en sterker boere koop nou grond teen ‘n groot afslag.” sê Pieter. “Die toekoms van landbou grond as ‘n bate en as ‘n produksiehulpbron, sal altyd gesond bly. Ek voorsien dat die vraag na produktiewe landbougrond in die volgende paar jaar skerp sal styg weens die druk op boere om meer per hektaar te produseer om aan

MARCH 2018 | OVK NEWS

‘n krisis sal veroorsaak in die risikoboek van kredietverskaffers. “Daar sal nie meer die nodige sekuriteit bestaan vir die rolspelers om krediet toe te staan nie, wat uiteraard weer ‘n effek op voedselsekerheid sal hê. My persoonlike gevolgtrekking is dat die nodige wysigings aan die Grondwet aangebring gaan word, maar ek verwag nie dat hulle sal voortgaan om voor die voet grond te begin onteien sonder vergoeding nie.” “Waar dit werklik in openbare belang is, sal hulle moontlik onproduktiewe landbougrond, ongeag aan wie dit behoort, sonder vergoeding onteien en hoop ek dat hulle dit sal toedeel aan individue wat werklik ‘n passie het om ‘n sinvolle bydrae te lewer en ‘n produk te lewer tot voordeel van die hele land. Wat bepaal die Grondwet tans en is dit werklik in landsbelang

om dit te verander? Die huidige Artikel 25 bepaal die volgende: (1) Niemand mag eiendom ontneem word nie behalwe ingevolge ‘n algemeen gelden de regsvoorskrif, en geen regsvoorskrif mag arbitrêre ontneming van eiendom veroorloof nie. (2) Eiendom mag slegs ingevolge ‘n algemeen geldende regsvoorskrif onteien word– (a) vir ‘n openbare doel of in die openbare belang; en (b) onderworpe aan ver goeding waarvan die bedrag en die tyd en wyse van betaling of deur diegene wat geraak word aanvaar is of deur ‘n hof bepaal of goedgekeur is. (3) Die bedrag van die ver goeding en die tyd en wyse van betaling moet regverdig

en billik wees, en moet ‘n billike ewewig toon tussen die openbare belang en die belange van diegene wat geraak word, met inagneming van alle tersaaklike omstandighede, met inbegrip van– (a) die huidige gebruik van die eiendom; (b) die geskiedenis van die verkryging en gebruik van die eiendom; (c) die markwaarde van die eiendom; (d) die omvang van regstreekse belegging en subsidie deur die staat ten opsigte van die verkryging en voordelige kapitale verbetering van die eiendom; en

p Dirk du Plessis, hoof van OVK se regsafdeling, sê dat landbouers al soveel uitdagings die hoof moes bied, dat ons ook nie van hierdie een moet terugdeins en veroorsaak dat ons Godgegewe taak moet versaak vanweë politieke populisme nie.

(e) die doel van die onteiening. Die meeste politieke kommentators is dit eens dat die hele

“onteiening sonder vergoeding” onderwerp deur die ANC gebruik word as ‘n politieke speelbal voor die 2019 verkiesing. Die regerende party word beskuldig van voetslepery en die ontbreking van politieke wilskrag om grondhervorming te laat slaag en dat dit glad nie nodig is om artikel 25 te verander nie. Agri SA het direk na Pres. Cyril Ramaphosa se eerste verwysing na grondonteiening sonder vergoeding na die ANC se 554ste kongres ‘n persverklaring uitgereik: “Ons is voorstanders van `n volhoubare grond beleidsomgewing wat beleggersvertroue in die landbousektor aanwakker en geleent-

OVK NUUS | MAART 2018

Onbewerkte plase en grond in besit van buitelanders (hoofsaaklik wildsplase), sal heelwaarskynlik eerste vir onteiening geïdentifiseer word. Geen inligting oor hoe die proses gaan plaasvind, is egter nog bekend nie. Die enigste aanduiding is dat voedselproduksie moet verhoog en die ekonomie nie negatief geraak word nie.

hede skep vir alle Suid-Afrikaners wat tot die landboubedryf wil toetree. Onlangse navorsing het getoon dat die grondmark steeds doeltreffend funksioneer en gebruik kan word om grondhervorming te bestuur. Agri SA doen ook `n beroep op die ANC-leierskap om ‘n werkbare grondhervormingsbeleid en -wetgewing behoorlik te implementeer.” Die vraag is nou: Wie wil so graag tot die landbousektor toetree? Anthea Jeffery van die Instituut vir Rasseverhoudinge het in ‘n onderhoud met News24 gesê dat ‘n omvattende opname deur die IRV tussen 2015 en 2017 gedoen is en dat die meerderheid van swart SuidAfrikaners min belangstelling in grondhervorming het. Volgens die opname het slegs 1% van die persone wat ondervra is, gesê dat grondhervorming die beste pad vorentoe is om lewens te verbeter terwyl 73% van mening is dat meer werksgeleenthede en ‘n beter onderwysstelsel die beste oplossing is. Selfs mense wat hul grond onder die apartheidswette verloor het, verkies geldelike vergoeding bo die terugbesorging van die grond. In dieselfde artikel is Annelize Crosby, bekende in die landboukringe en hoof van landbou- ontwikkeling by Agri SA, van mening dat enige onteiening van eiendom sonder vergoeding, ‘n ernstige verbreking van ‘n individu se regte is. Eiendomreg is ‘n basiese mensereg en word so erken deur die meeste internasionale regte konvensies. Leon Borcherds, president van Agri Limpopo, sê dat die beginsel van onteiening sonder vergoeding nie met die doelstellings van die Nasionale ontwikkelingsplan ooreenstem nie.“Die nuutste resolusie van die ANC skiet inteendeel juis die strewe na werkskepping, investering en ekonomiese groei, soos bedoel in die NOP, in die voet.” Hy het aan Maroela Media gesê dat Suid-Afrika nie die pad van Zimbabwe hoef te stap nie. “Ons kan grondhervorming laat

werk en in een geslag ‘n groot aantal welvarende swart boere skep bloot deur die grondhervormingsmodel van die NOP toe te pas. Daar is genoeg hoëpotensiaal landbougrond reeds deur die staat gekoop, wat tans onproduktief lê.”

p Dan Kriek, president van Agri SA sê dit is nie nou die tyd vir boere om moed te verloor of onverantwoordelike besluite te neem nie en aan te hou boer, soos hulle altyd doen.

Die Parlementêre Grondwetlike Hersieningskomitee bestaan uit lede van die Parlement en Nasionale Raad van Provinsies. Die ANC se Lewis Nzimande en Vincent Smith dien as gesamentlike voorsitters. Die komitee bestaan verder uit 22 lede wat insluit Francois Beukman van die ANC, the DA se James Selfe en Glynnis Breytenbach asook die EFF se Floyd Shivambu. Die komitee sal vertoë aanhoor van die publiek en belanghebbendes en moet op 31 Augustus 2018 terugvoer aan die Parlement gee. Indien hulle wel besluit om die omstrede Artikel 25 te verander, moet hulle die

voorgestelde wysigings ook voorlê. Die Grondwet kan slegs verander word indien tweederdes van die Parlement en ses van nege provinsies in die Nasionale Raad vir Provinsies ten gunste daarvan stem. Die ANC en EFF het gesamentlik 274 stemme. Die EFF wil hê dat alle grond aan die Staat behoort, wat die grond moet administreer vir volhoubare ontwikkelingsdoeleindes. Die oordrag van grond na die staat moet sonder vergoeding geskied en sal van toepassing wees op alle SuidAfrikaners, wit en swart. Na die aanvaarding van die EFF se mosie, het Julius Malema gesê niemand gaan hul huise, fabrieke of industrieë verloor nie. Die DA wil die Grondwet beskerm en sê dat onteiening sonder vergoeding nie die oplossing is om die armes te help nie.

MARCH 2018 | OVK NEWS

met geweld teen plaasbe woners duld nie en sal die volle mag van die reg gebruik om met die polisie saam te werk om sulke voorvalle te voorkom.” Hy noem verder dat Vrystaat Landbou “ten volle sal deelneem aan die lang en omvattende openbare deelnameprosesse wat benodig word vir grondwetlike wysigings met samewerking van Agri SA om toegang tot die beste regsadvies te verkry.”

Hulle sê grondhervorming moet op ‘n wyse gedoen word waar swart mense werklik opgehef word en die ekonomie versterk kan word.

“Dit is waarskynlik makliker om die Grondwet te wysig as om die ware probleme met grondhervorming te probeer aanspreek.” - Agri SA Mosiuoa Lekota, leier van die Congress of the People, wil weet wie gaan besluit wie grond kry en van wie dit weggeneem gaan word. Hy het in die Parlement onder andere gevra of grond weggeneem gaan word van die afstammelinge van die Franse Hugenote en Duitse vlugtelinge wat uit Europa weens godsdienstige oorloë gevlug het. Graan SA beweer dat 90% van die plase wat deur die regering aangekoop is vir grondhervormingdoeleindes, braak lê. In ‘n onlangse persverklaring sê hulle dat die gemiddelde graanprodusent tussen R5 - R8 miljoen per jaar leen om te oes. “Dit is slegs moontlik om ‘n lening aan te gaan as boere hul titelbewyse aan die kredietverlener as sekuriteit bied. Die meeste swart opkomende boere het nie toegang tot finansiering nie omdat die regering nie titelaktes aan begunstigdes oorplaas nie. Geen titelakte, geen krediet en geen produksie nie.”

van Vrystaat Landbou, sê dat hulle sal voortgaan met transformasie-aksies op die grond wat volhoubare suksesse lewer en sal enige ondersoek ondersteun om die korrupsie en plundering van staatshulpbronne uit te wis wat tot die massiewe mislukking van die staatsgedrewe grondhervormingprosesse tot op datum gelei het.

Mark Horn, ’n Londense advokaat, skryf op sosiale media dat onteiening sonder vergoeding teen internasionale reg indruis en teenstrydig is met verskeie verdragte wat deur Suid-Afrika onderteken is. Dit is sy mening dat ‘n verandering aan die Grondwet onwettig sal wees en die internasionale gemeenskap sal onmiddellik daarvan kennis neem. SuidAfrika sal daarmee bekend maak dat “eiendomsreg” nie veilig is nie en internasionale beleggings sal tot stilstand kom in ‘n land waar daar reeds ‘n algemene werkloosheidsyfer van 27% en ‘n 50% werkloosheidsyfer onder die jeug heers.

Francois Wilken, president van Vrystaat Landbou, sê hulle ondersteun privaat eiendomsreg as die grondslag van enige oop, vrye en regverdig groeiende ekonomie. “Ons sal nie onwettige grondbesettings op privaat grond of enige intimidasietaktieke wat gepaardgaan

Dan Kriek het ‘n video vrygestel om boere te versoek om kalm te bly. “Agri SA het nog altyd enige plan rondom grondhervorming op die Grondwet en ekonomiese realiteite geskoei.” Hy het verder die versekering gegee dat AgriSA alles in hul vermoë gaan doen om die nodige kundigheid en tegniese

p Francois Wilken, president

ondersteuning in die proses te gebruik en dat hulle sal deelneem aan die proses in die Parlement. “Ons sal baie swaar steun op ons grondoudit wat bewys dat 4 miljoen hektaar sedert 1994 deur mense van kleur in die ope mark gekoop is. Dit is feitlik dubbel die hoeveelheid wat deur die regering oorgedra is.” Hy sê ook dat hulle die nodigheid om die Grondwet te verander sal betwis en na feite verwys waarna oud-president Kgalema Motlanthe verwys het as die redes hoekom grondhervorming faal, naamlik gebrek aan begrotings, gebrek aan kundigheid en grootskaalse korrupsie. Almal is dit eens dat die ongeregtighede van die verlede herstel moet word en dat almal in die land geregtig is op eiendomsreg. Daar is soos altyd verskeie maniere om ‘n doel te bereik en mens wonder tog of al die politieke leiers wat hierdie mosie gesteun het, se motiewe eerlik is en of dit slegs oor politieke punte gaan. Die wyse waarop grondhervorming tot op hede deur die regering bestuur is, gee nie geweldige vertroue dat ‘n proses van onteiening sonder vergoeding beter sal verloop nie. Die verligting van armoede en herstel van ongeregtigheid is veronderstel om die fondasie van hierdie mosie te wees. Is voedselsekerheid, die ekonomie asook internasionale beleg gings werklik belangrik? Zimbabwe het bewys dat nie een van hierdie punte vir hulle belangrik is nie. Indien Artikel 25 van die Grondwet wel verander word, watter Artikel is volgende? Die droogte, plaasveiligheid en politieke onsekerheid plaas ons boere onder geweldige druk. Onder sulke omstandighede kan die boer maar net doen wat hy altyd gedoen het. Produseer en bid, glo en vertrou in die Almagtige dat die leiers, alle leiers, die regte besluite sal neem en in ons wonderlike land se belang sal optree en alle inwoners, swart en wit, ‘n regmatige toekoms sal gun.

OVK NUUS | MAART 2018

KORINGPROEWE

it is vir OVK belangrik om akurate inligting deur te gee wat produsente kan help om ‘n meer objektiewe en ingeligte besluit te neem. Die kultivar inligting kan gedurende die komende koringseisoen gebruik word ten opsigte van geskikte kultivars.

Die OVK kultivarproewe is in samewerking met verskeie saadmaatskappye uitgevoer. Uit die kultivarproewe kan die volgende inligting verkry word: l Die opbrengste van die verskillende kultivars; l Aanpasbaarheid van die kultivars in die spesifieke gebied; l Nuwe kultivars word getoets vir

aanpasbaarheid en opbrengste; l Proewe word deur onafhanklike instansies geëvalueer; l Produsente kan aan die hand van resultate ingeligte besluite neem. Omdat klimaatstoestande so onvoorspelbaar is, is dit noodsaaklik om kultivars te kies wat die risiko vir die produsent sal verlaag. Hierdie inligting stel die produsent in staat om ingeligte besluite te neem en die beste pakket van kultivars saam te stel.

Besproeiingsproef Opbrengs en gradering is gebruik om die kultivars te rangskik volgens beste inkomste wat dit

vir die produsent kan lewer. Vanaf die inkomste moet die produsent sy eie produksie koste en vervoerdifferensiaal aftrek om die inligting as riglyn te gebruik. Die Safex- prys van 18 Desember 2017 is gebruik om die inkomste te bepaal, wat op daardie stadium R3900/ ton was. Daar is ook op ‘n verskil van R96 tussen grade gewerk vanaf ‘n B1 gradering (Tabel1). Die OVK besproeiing kultivarproef is vir die sesde agtereenvolgende jaar in Hopetown Distrik geplant. Die 2017 seisoen se proewe is in samewerking met Dr. Gerrie Scholtz te Naauwtes fontein in die Hope town omgewing geplant. Baie dankie

Dr. Gerrie vir die bereidwilligheid, tyd en koste om die proef te plant. Die proef het in 2012 negentien kultivars van drie maatskappye ingesluit. In 2013 het ons ‘n herhaling van twaalf kultivars geplant, en in 2014 was sewentien kultivars in die proef, wat twee nuwe kultivars ingesluit het. In 2015 was daar sewentien kultivars in die proef, in 2016 was daar vyftien kultivars in die proef met een nuwe kultivar wat deelgeneem het aan die proef. In 2017 was sestien kultivars ingesluit in die proef. Die resultate van die verskeie seisoene word in Tabel 2 weergegee.

Met die huidige landbou toestande moet daar sorgvuldig gekyk word na maksimale winste. Kultivar keuse is dus van uiterste belang om te verseker dat optimale opbrengste realiseer om volhoubaar en winsgewend te boer.

Koringkultivar Proefresultate deur Dirk Gunther, OVK hooflandboukundige

OVK NUUS | MAART 2018

Tabel 1: Kultivar prestasie volgens opbrengs en inkomste Kultivars

Opbrengs (Ton/ha)

Gradering

Inkomste (R/ha)

PAN 3400

11.4

R42 271,20

PAN 3471

11.01

R40 825.08

SST 884

10,93

R40 528.44

KUDU

10,90

R40 417.20

SST 875

10,65

R39 490.20

KKS B1

10,54

R39 082.32

SST 866

10,79

R38 973.48

SST 895

10,51

R38 971.08

SST 835

10.39

R38 526.12

SST 877

10.2

R37 821.60

SST 843

9,73

R37 012.92

SST 806

10.11

R36 517.32

KKS B2

9,7

R35 036.40

DUZI

9,35

R34 669.80

PAN 3497

9.35

R33 772.20

SABIE

8.75

R32 445.00

Tabel 2: Koring Kultivar opsomming vir 2012 tot 2017 seisoen Kultivar

2012

2013

2014

2015

2016

2017

2012 2017

KKS B1

10.54

KKS B2

9.70

DUZI

6.74

9.12

8.58

9.89

7.33

9.35

8.50

KARIEGA

5.95

8.63

9.12

9.75

8.36

KROKODIL

6.64

10.3

7.66

10.3

10.7

9.12

PAN3400

7.7

10.72

9.19

10.23

9.99

11.40

9.87

PAN3471

8.16

10.63

9.94

10.42

10.6

11.01

10.12

PAN3478

8.06

10.26

9.16

PAN3489

7.80

PAN3497

7.15

10.46

9.16

9.9

10.7

9.35

9.45

PAN3515

7.73

9.75

10.7

9.40

PAN3623

10.35

9.22

10.7

10.1

SABIE

6.28

9.92

8.67

9.37

9.67

8.75

8.78

SST806

6.25

7.39

9.29

9.68

10.11

8.54

SST835

6.79

9.36

8.39

9.9

9.92

10.39

9.12

SST843

6.16

8.1

9.73

7.99

SST866

8.73

9.78

10.7

10.79

10.00

SST867

6.72

SST875

7.86

9.49

10.13

9.24

10.3

10.65

9..44

SST877

6.74

8.48

10.2

8.47

SST884

7.29

9.75

9.05

10.27

9.82

10.93

9.52

SST895

7.1

9.65

9.11

10.13

10.2

10.51

9.45

KUDU

10.90

GEMIDDELD

6.90

9.88

8.78

9.73

10.27

9.26

MARCH 2018 | OVK NEWS

Die bestuurspraktyke van die onderskeie seisoene was dieselfde, alhoewel daar meer Kalium (K) toegedien is vanaf

2014 seisoen, tydens die 2016 tot 2017 seisoen is die Stikstof (N), Fosfaat (P) en Kalium (K) vlakke hoĂŤr as die van die

Tabel 3: Tegniese Proef Inligting

vorige seisoene. Die plant datum van 2014 het ook later plaasgevind as die vorige jare. Die plantdatum van 2015 is

Jaar

Plantdatum

Saaidigtheid (kg/ha)

2012

7/07/2012

100

240

2013

8/07/2013

100

230

2014

14/07/2014

100

256

2015

30/06/2015

100

259

2016

06/07/2016

100

270

2017

13/07/2017

100

271

100

254

Gemiddeld Gedurende die 2016 en 2017 koring seisoen is goeie op brengste gerealiseer in vergelyking met die vorige drie seisoene. Die gemiddelde proef opbrengste vir 2012, 2013, 2014,

2015, 2016 en 2017 was onderskeidelik 6.90 ton/ha, 9,88 ton/ha, 8,78 ton/ha, 9,73 ton/ha, 10,00 ton/ha en 10.27 ton/ha. Die gemiddelde opbrengste van die ses seisoene

is 9.26 ton/ha. Meegaande is die klimaat inligting van die betrokke seisoene en die volgende punt het uitgestaan. Die gemiddelde temperature, soos in figuur 1 vertoon, vir die 2017

Figuur 1: Gemiddelde temperature tendens van die onderskeie seisoene

heelwat vroeĂŤr as in die vorige jare. In tabel 3 is die toegediende bemesting (NPK) van die onderskeie seisoene.

OVK NUUS | MAART 2018

seisoen was warmer as die vorige seisoen maar vanaf middel Oktober was temperature laer:

Tabel 4: Optimum plantdatums

Optimum plantdatums en planttye vir koring in die koeler sentrale besproeiingsgebied kan in tabel 4 waargeneem word.

Cultivar

Petrusville Hopetown

Douglas Prieska

Modderrivier Kimberley Barkley- Wes

Aanbevole kg saad/ha

Plante/mÂ²

Baviaans(PTR)

1/6-30/6

1/6-25/6

80-110

200-275

1/6-15/7

10/6-20/7

100-130

175-250

Duzi(PTR)

1/6-15/7

10/6-20/7

100-130

250-300

Kariega

1/6-30/6

1/6-25/6

80-110

175-250

Krokodil(PTR)

1/6-15/7

1/6-30/6

100-130

275-350

(PTR)

Buffels

(PTR)

Olifants

1/6-15/7

1/6-10/7

1/6-30/6

80-130

250-300

PAN 3400

(PTR)

10/6-25/7

15/6-25/7

110-130

275-325

PAN 3471

(PTR)

1/6-15/7

10/6-20/7

100-120

250-325

PAN 3497(PTR)

1/6-30/6

1/6-25/6

1/6-25-6

90-110

225-275

Sabie(PTR)

1/6-30/6

1/6-25/6

80-110

175-250

SST 806(PTR)

1/6-15/7

100-120

275-325

SST 822(PTR)

15/6-31/7

30/6-31/7

15/6-25/7

160-200

300-375

(PTR)

15/6-20/7

10/6-20/7

110-140

275-325

(PTR)

15/6-31/7

30/6-31/7

15/6-25/7

110-140

275-325

(PTR)

SST 866

1/6-15/7

100-120

275-350

SST 867(PTR)

1/6-15/7

1/6-10/7

1/6-30/6

100-120

275-350

SST 875(PTR)

15/6-20/7

10/6-20/7

100-120

275-350

SST 876(PTR)

15/6-15/7

1/6-15/7

120-140

300-375

SST 877(PTR)

SST 835 SST 843

1/6-15/7

1/6-10/7

1/6-30/6

100-120

275-350

(PTR)

15/6-31/7

30/6-31/7

15/6-25/7

110-140

275-325

(PTR)

15/6-20/7

10/6-20/7

110-140

275-325

20/6-31/7

25/6-31/7

15/6-25/7

100-120

275-350

SST 884 SST 895

(PTR)

Steenbras

#PTR: Kultivar beskerm deur Planttelersregte (Bron: LNR - Kleingraaninstituut) Bogenoemde kultivars voldoen almal aan die grade van die broodkoringklas

MARCH 2018 | OVK NEWS

DroĂŤland proewe Die afgelope koringseisoen was een van uiterstes wat klimaatstoestande betref. Met die aanvang van die planteisoen het die boere staat gemaak op oordrag grondvog om te plant. Geen proewe is die afgelope seisoen in Ficksburg en Fouriesburg geplant nie. In tabel 5 kan die optimale plantdatums en plantdigthede wat in die Oos-Vrystaat van toepassing is gesien word.

Tabel 5: Optimale plantdatums en -digthede vir koring in die Oos-Vrystaat Plantdatum (weke) Kultivar

Mei 1

Junie 3

Julie 4

(PTR)

Elands

Gariep (PTR)

Koonap

(PTR)

Matlabas

(PTR)

Senqu

4 15-30 15-30 15-30 20-25 15-30

(PTR)

15-30

(PTR)

15-30

(PTR)

20-25

(PTR)

20-25

(PTR)

25-40

(PTR)

25-40

PAN 3118 PAN 3120 PAN 3161 PAN 3195 PAN 3368 PAN 3379

(PTR)

20-30

(PTR)

20-25

(PTR)

20-25

(PTR)

20-30

(PTR)

30-40

(PTR)

20-25

SST 316 SST 317 SST 347 SST 356 SST 374 SST 387

#PTR Kultivar beskerm deur Planttelersregte (Bron: LNR - Kleingraaninstituut) Bogenoemde kultivars voldoen almal aan die grade van die broodkoringklas

Plantdigtheid (kg/ha)

Augustus

OVK NUUS | MAART 2018

AFRICA

Mnangagwa’s government offering incentives to evicted Zim white farmers in Zambia to return home

Newly sworn in Zimbabwean President Emmerson Mnangagwa’s government is reportedly offering incentives to Zimbabwean white farmers, who shifted their business to Zambia at the height of the controversial land reform programme, to relocate back to the southern African country. News24 reports Mnangagwa is breaking away from the seizure of thousands of white-owned farms carried out by his predecessor and mentor Robert Mugabe, who resigned in November under military pressure. Thousands of white commercial farmers and their employ ees were displaced and left with out sources of income during the fast-tracked agrarian reforms that were masterminded by Mugabe’s admini stration in 2000. According to the Commercial Farmers Union of Zimbabwe (CFU), more than 4000 white farmers were affected by the often violent farm invasions.

Some of the white farmers that were kicked out of their properties during the agrarian reforms set base in neigh bouring countries such as Malawi, Mozambique and Zambia.

But according to Zambia Watchdog, the new administration of Mnangagwa was now targeting these farmers and offering them incentives to return. “The new government led by President Emmerson Mnangagwa in Zimbabwe will use the up coming Agritech Expo Zambia to meet these farmers and entice them to return to Zimbabwe,” the report said. The Agri Expo was expected to run from April 12 to April 14 and is organised by the African Farmers Union.

ENVIRONMENT

ubricants (oils and grease) reach a point where they no longer can perform their designated role as they have been contaminated by impurities such as dirt, metal scrapings, water, or chemicals or the additive package in the lubricant has reached the end of its useful service life. Oil has a life after it has been utilised in your equipment. It doesn’t wear out – it just gets dirty. There are many uses for recycled oil: l Industrial burner fuel; l Mould oil – used to help release products from their moulds; l Re-refined base oil – for use and re-blending as a lubricant; l Bitumen based products; l An additive;

A lubricant picks up dangerous contaminants as it moves through equipment. These contaminants are harmful to the environment and to aquatic plants and animals.The release of used oil into the environment endangers our drinking water supply, a valuable non-renewable resource. Recycling used oil saves money, saves energy and protects the environment. Only used oil is collected for recycling. Waste lubricants need to be disposed of by a registered waste management company. What is the diffe rence? Used oil: Synthetic oil (usually derived from coal, shale, or polymer-based starting material), engine oil (typically gasoline and diesel engine crank-

case oils and piston engine oils for automobiles, trucks, boats, airplanes, loco motives, and heavy equipment), and transmission and hydraulic fluids are classified as oils which can be recycled.

One litre of oil can contaminate one million litres of water! Waste lubricants: Bottom cleanout waste from virgin fuel storage tanks, virgin fuel spill clean-ups, antifreeze, kerosene, vegetable and animal oil, solvents, transformer oils, technical & medicinal white oils, greases, waxes, petrolatums, two-stroke petrol engine oils, chainsaw cutter bar lubricants, rock drill lubricants, water-based

Don’t be a

spoiler

fluids with less than 80% oil content, phosphate esters, process oils where the lubricant is compounded into a solid, marine engine oils, rolling oils, drawing oils, rust preventatives, mould release oils, wire rope and open gear dressings and shock absorber oils. Handling of used oil l Do not mix used oil and waste lubricants together. If this occurs, authorised waste management companies will need to handle these disposals. l Label all containers and tanks as ‘Used Oil’ and/or ‘Waste Lubricants’. l Keep containers and tanks in good condition. Don’t allow tanks to rust, leak, or deteriorate. l Never store used oil or waste lubricants in anything other than clearly marked tanks and storage containers. You don’t have to hassle with old drums or other makeshift containers which take up space and are messy to fill or empty. Make maximum use of available space by purchasing a tailor-made, cubic-shaped mini tank from the : ROSE Foundation 021 448 7492 or usedoil@iafrica.com Your work will be interrupted less often by collections as you’ll be able to store more used oil. Collections do not require handling of the tanks as sealed couplings are used to pump the contents straight into a tanker truck, so there’s no spillage or leakage. Most collectors will purchase the used oil at the prevailing price in the area and this income will pay for your tank.

Information from engen.co.za

OVK NUUS | MAART 2018

Collection by approved collectors Avoid the risk of prosecution by using approved collectors who are compliant with the Waste Act and do not release used oils to unregistered collectors who do not have documented proof of safe disposal. Visit www.rosefoundation.org.za for a complete list of registered collectors.

GESONDHEID

Dit word algemeen erken dat boerdery ‘n fisiese en psigologies veeleisende beroep is. ‘n Studie oor depressie onder boere en hul gesinne is onlangs in Australië voltooi en boerdery word nou as ‘n hoërisiko-beroep geklassifiseer. Dit het meegebring dat indringende aandag aan die geestelike gesondheid van die boerderygemeenskap gegee moet word.

ie studie, onder leiding van Prof Fiona Judd, het ‘n wye geo grafiese gebied van Australië gedek en het psigologiese stres by boere ondersoek. Boere is onder meer ondervra oor hul persepsie wat hul lewenstyl en werk op hul geestelike gesond heid kan hê. Vier hoofaspekte het na vore gekom.

Vlakke van psigologiese stres Terwyl boerdery as ‘n hoëstres-industrie beskou word, het die studie bevind dat boere nie eintlik aan ‘n hoër vlak van angs en bekommernis lei, teenoor nie-boere nie. In teendeel, die studie het bevind dat die algemene persoonlikheidskenmerke wat by boere geïdintifiseer is, hulle teen psigologiese stres beskerm. Die vermoë om teenspoed te bowe te kom Die boer is baie sterk gebonde aan boerdery as ‘n beroep sowel as ‘n lewenswyse. ‘n Wye reeks stresfaktore wat verband hou met boerdery is geïdentifiseer, maar ten spyte van hierdie faktore wat spanning veroorsaak, toon die boer ‘n uitsonderlike vermoë om teenspoed te bowe te kom. Daar was duidelik bewyse van die stereotipiese boer – gehard en vindingryk. Een van die boere wat ondervra is het die volgende opmerking gemaak: “Dit was nie ‘n maklike lewe nie, veral nie vir die kinders nie. Ons het nie baie geld gehad nie, geen televisie en geen krag nie. Hoe het ek die spanning en stres hanteer? Deur op die toekoms te fokus..... en op die taak op hande. Ek het in myself geglo en my stukkend gewerk.” Die boeregemeenskap aanvaar nie psigologiese probleme nie Deelnemers aan die studie het aangetoon dat wanneer hulle gekonfronteer word met probleme, dit belangrik is om positief te bly en praktiese oplossings te soek. Die boer probeer om nie psigologiese toestande soos depressie te aanvaar of erken nie. Alhoewel die boer nie maklik erken dat hy onder stres verkeer nie, kan hul metgeselle van die teenoorgestelde getuig. Nagte van rondrol en preweling in hul slaap is bewys van die druk waaronder die boer kan wees. Hy weier egter om daaroor te praat of te erken dat hy emosioneel depressief kan wees of aan stres ly. Die boer wil ten alle tye bewys dat hy sterk is en alle probleme kan hanteer wat na sy kant toe kom. Weinige boer het erken dat hulle oor depressie praat of sal praat. Teenstand tot professionele behandeling onder boere Indien die boer oor sy psigologiese probleme moet gesels, doen hy dit met vriende of medeboere en hy sal nie uit vrye wil sielkundige behandeling aanvaar nie. Die stigma verbonde aan sulke behandeling is vir hom ‘n teken van swakheid.

Depressie op

p die plaas

Inligting verwerk vanaf www.beyondblue.org.au

selfmoord onder boere. Finansiële druk, vee siektes, swak oeste, klimaat, regeringsbeleide en wette, kan ‘n boer vernietig. Uitsonderlike hoë stres en frustrasie kan lei tot ernstige depressie en selfs tot gedagtes van selfmoord.

Kry professionele sielkundiges om boere op boeredae en boereverenigingvergaderings toe te spreek en hul kennis oor geestesgesondheid te verbreed. Dit voorkom dalk net onnodige hartseer.

Plaasgemeenskappe is ge woonlik klein en die boer is ook bekommerd oor sy privaatheid en konfidensialiteit. Indien hy professionele behandeling sou oorweeg, is die kans dat ander hom sal sien en die hele gemeenskap sal vinnig kennis dra dat hy nie op sy eie die spanning en stres van boerdery kan verwerk en hanteer nie. Weens die afgeleë ligging van die meeste boere gemeen skappe, is daar ook nie gewoonlik professionele hulp naby nie.

44 OVK NUUS | MAART 2018

Psigologiese spanning bestaan in alle beroepe, maar daar is ‘n reeks persoonlike en ge meenskaplike faktore wat verhoed dat boere die nodige sorg kan ontvang wanneer probleme met betreking tot geestesgesondheid manifesteer. Innerlike sterkte, onafhanklikheid en die “‘n boer huil nie” prinsiep is waardes gevestig binne die boere gemeenskap en deur professionele hulp te soek, is teenstrydig met hierdie waardes.

Gekoppel hieraan is die selfmoordsyfer onder boere onrusbarend hoog. Akkurate inligting is moeilik bekombaar aangesien sterftes verbloem word met redes soos jag onge lukke, foutiewe toerusting en vergiftiging. Daarby beskou die boer nie geestesgesondheid as ‘n siekte nie, en as baas en werknemer gun hy homself nie siekverlof vir iets wat hy nie wil erken as ‘n siekte nie. Die stigma en die gebrek aan kennis oor depressie en stres is die hoof redes vir

Deel van emosies en praat oor depressie met geliefdes of professionele sielkundiges is noodsaaklik om ‘n tragedie te voorkom. Depressie is nie ‘n gebreekte been wat fisies gesond gemaak kan word nie, soos by ‘n bees nie. Depressie is ‘n gevoel en optrede wat deur meeste boere vermy of ignoreer word. Die weg om te verseker dat ons boerege meenskap suksesvol geestesgesondheid hanteer en behandel is om kennis oor te dra en die stigma daarvan te verwyder. Boere mag huil en boere mag misluk en foute maak!

Die chemikalie-reus Syngenta is beskuldig van “verstommende dubbele standaarde” omdat hy duisende tonne van die dodelike gifstof parakwat uit Engeland na die ontwikkelende wêreld uitvoer, ofskoon dit sedert 2007 in die Europese Unie (EU) ’n verbode middel is berig The Guadian. “Die feit dat die EU besluit het om dié onkruiddoder weens

gesondheidsen omgewings redes te verbied, maar dit bly uitvoer na lande met swakker regulering en beheerstelsels, is skokkend,” het mnr. Baskut Tuncak, die Verenigde Nasies se spesiale verslaggewer oor giftige afvalstowwe, gesê. Syngenta vervaardig 95% van Europa se parakwat-uitvoer, wat onder die handelsnaam Gramoxone bemark word. Dit kan

Syngenta gelooi oor onkruiddoder deur die vel geabsorbeer word en is verbind met Parkinson se siekte. Sedert 2015 is 122 831 ton parakwat uit Brittanje uitgevoer, waarvan nagenoeg 62% na Brasilië, Mexiko, Indo-

nesië, Guatemala, Venezuela en Indië uitgevoer is. Amerika het 35% daarvan ingevoer, volgens data wat deur die Switserse aktivistegroep Public Eye ingewin is.

neem BEHEER in ‘n paar MINUTE LEDEPORTAAL

Een van ons produsente se grootste rekeninge, is sy OVK rekening. OVK bied sy kliënte nou die geleentheid om beheer oor hul rekening te neem, van sy rekenaar of self slimfoon, enige tyd vanaf enige plek!

Registreer nou op OVK se ledeportaal by

www.ovk.co.za en jy kry onmiddellik toegang tot

al die inligting wat jy nodig het om jou OVK rekening te bestuur - gemaklik en effektief. Geen besoek aan ‘n tak of enige oproep nie! Die OVK ledeportaal is ontwikkel met jou gerief as

Stap 1

prioriteit en gee jou toegang tot:

o o

l Jou rekening, persoonlike inligting en voorkeure;

l Lopende rekeningsaldo’s;

l Transaksies tot sover terug as 2016;

l Maandstate kan afgelaai of per e-pos aangevra word;

l Aandele verhandeling en nog vele meer.

VOLG HIERDIE EENVOUDIGE DRIE STAPPE OM TE REGISTREER 1. Gaan na die OVK webblad op www.ovk.co.za

Stap 2

Stap 3

2. Kliek op “Lede” in die navigasie blokke en kies “Teken in” of kliek op “Teken in” bo-aan die webtuiste. 3. Kliek op registreer en volg die stappe deur: Stap 1 Tik jou lid- of rekeningnommer in;

Stap 2

o Stap 4

Jy gaan ‘n tydelike wagwoord ontvang om die registrasieproses te voltooi. Kies of jy dit per e-pos of selfoon wil ontvang; Stap 3 Tik of jou e-posadres of selfoon kontaknommer in om die tydelike wagwoord te ontvang; Stap 4 Sodra jy die tydelike wagwoord ontvang het, tik dit in; Stap 5 Jy kan nou jou eie wagwoord kies om met jou volgende besoeke te gebruik. Volg die instruksies op die skerm vir die korrekte formaat. 4. Jy het nou toegang tot ‘n magdom van inligting om al jou rekeninge te bestuur, maak nie saak of jy by jou huis of in die lande is nie!!

46 OVK NUUS | MAART 2018

Russia's Blizzard Is a Blessing for Wheat Fields

A record-breaking snow storm will benefit wheat crops across central Russia, reinforcing the outlook for another big harvest. Bloomberg reports that the storm that hit Moscow last month, dumping up to 55 centimeters (22 inches) in some parts of the city and in areas of central Russia, where there are more wheat fields, precipitation was lighter, with about 31 centimeters falling in Bryansk.

“This is a free boost for yields, an additional advantage,” said Roman Ratnikov, head agronomist at EkoNiva-APK Holding, which runs farms in central Russia.“This snowfall has increased the snow cover and will let us have much bigger prospects for soil moisture reserves in spring.”

A heavy blanket of snow is beneficial for wheat crops because it protects the developing plant from the harsh cold of winter, when the plants go dormant. When growth restarts in spring, the melting snow is also a good source of water. Still there’s a lot of time for growing conditions to change by the summer, when the wheat is harvested.

Expectations for Russian wheat are already high. The weather has been warm and wet in autumn and a moderate winter also helped growing conditions. The country may reap between 73 million and 82 million metric tons of wheat next season, according to a pre-snowstorm estimate from the Institute for Agricultural Market Studies, known as IKAR.

EASTERN EUROPE

KLIMAATINLIGTING DIE WEER

REËNVAL

Die werklike reënval en temperatuursyfers tot 28 Februarie 2018 word deur OVK weerstasies in onderskeie streke verskaf. Die werklike vs langtermyn reënval en temperatuur word in onderstaande grafieke weergegee.

MINIMUM TEMPERATURE

MAKSIMUM TEMPERATURE

DAM

RIVIER

KAPASITIET ,000 000m3

05/03/18 %

2017 %

ALLEMANSKRAAL

SAND

174.60

31.9

52.7

BLOEMHOF

VAAL

1240.30

74.6

97.9

ERFENIS

GROOT VET

206.10

42.40

82.2

FIKA-PATSO

NAMAHADI

29.50

45.9

64.6

GARIEP

ORANJE

5196.10

67.7

97.5

KALKFONTEIN

RIET

325.20

10.50

13.5

KNELLPOORT

RIETSPRUIT

130.00

43.7

45.4

KOPPIES

RENOSTER

42.40

71.1

108.2

KRUGERSDRIFT

MODDER

71.50

9.8

62.3

RUSTFONTEIN

MODDER

71.30

22.7

47.0

STERKFONTEIN

NUWEJAARSPRUIT

2617.00

94.3

88.8

TIERPOORT

34.00

0.20

8.90

VAAL

2603.50

83.6

103.4

VANDERKLOOF

ORANJE

3171.30

53.8

54.1

46.59

66.18

48 OVK NUUS | MAART 2018