Ovk Nuus Maart 2017 by OVK HK

VOORBLAD Kleurvolle sonneblom op Thebes naby Ladybrand. COVER Colourful sunflowers on Thebes close to Ladybrand.

Inhoud Contents

Uitgewer/Publisher Oos-Vrystaat Kaap Bedryf Beperk Posbus/PO Box 96 Ladybrand 9745 Besturende Redakteur/Managing Editor Stéfan Oberholzer Redakteur/Editor Francois Seymore 051 923 4785/079 780 4618 ovknuus@ovk.co.za

Inhoudkonsultant/Content Consultant Malcolm Jafta Medewerkers/Contributors Dirk Gunter Giepie Calldo Santa Ferreira Sulene Oosthuizen Advertensies/Advertising Francois Seymore 051 923 4785/079 780 4618 ovknews@ovk.co.za Uitleg/Layout OVK Skakeling Ladybrand

Drukkers/Printers Oranje Print & Packaging 058 481 2105 OVK Hoofkantoor/Head Office 19 Dan Pienaarstraat/Street Ladybrand 051 923 4500 klantediens@ovk.co.za Die menings en aannames wat in hierdie publikasie uitgespreek word, is nie noodwendig die sienswyse van OVK nie en aanvaar geen verantwoordelikheid of aanspreeklikheid vir enige aansprake wat in artikels of advertensies gemaak word nie. / The opinions expressed in this publication are not necessarily the view of the OVK and does not accept any responsibility or liability in claims made in articles or advertisements. Kopiereg word voortbehou en inhoud mag slegs met skriftelike toestemming van die redakteur gereproduseer word./ Copyright is rereserved and contents may only be reproducced with written permission of the Editor. Die tydskrif is gratis by alle OVK Handelstakke beskikbaar en voorwaardes geld. / The magazine is available free of charge at all OVK Trading stores and conditions apply.

Uit die Woord ............................................ 2 Oor die Grensdraad .......................... 3 International News .............................. 4 Grensveiligheid ...................................... 5 Einde van ‘n Era .................................. 11 Kommandowurms ............................ 14 Doing it Right ...........................................16 Boarding School Syndrome ...... 20 Ons Bloed is Oranje ......................... 24

Hier en Daar ........................................... Koringproewe ....................................... Kleinveebestuur - Deel 4 .............. Gebied van Kontras ........................ Nuwe Lamskuur .................................. Leënes se Uitdagings ..................... Agter die Lens ...................................... Beeste is haar Passie ...................... Klimaatinligting ...................................

26 28 34 36 38 42 44 47 52

MARCH 2017 | OVK NEWS

‘n

Mens sou ’n Christen se lewenswyse op baie verskillende maniere kon beskryf, byvoorbeeld dat ’n Christen ’n opregte mens is, iemand met geloof, hoop en liefde, ensovoorts. En ja, dis alles ook reg, maar een van die belangrikste kenmerke van ’n Christen se lewe, is egter dat ’n Christen ’n dankbare mens is. Tog is dankbaarheid iets wat nie altyd vanself kom nie. Baie keer sien ons nie raak wat God alles vir ons doen nie – en is ons daarom ook nie dankbaar nie. In Lukas 17 lees ons die verhaal van ‘n ontmoeting tussen Jesus en tien melaatse mans. Melaatsheid in die Bybelse tyd was ’n algemene term vir ’n verskeidenheid velsiektes. Melaatse mense destyds is as onrein beskou en hulle is gedwing om uit die openbare samelewing pad te gee en eenkant in afsondering by mekaar te bly om die verspreiding van melaatsheid te keer. Daarom moes melaatse mense – wanneer iemand binne ‘n sekere afstand van hulle af verby loop – hard skree: “Onrein! Onrein!” sodat ander mense nie dalk te naby aan hulle kom en so die siekte van melaatsheid aansteek nie. Dit is dan ook die rede dat die tien melaatse mans, net toe Jesus ’n sekere dorpie wou binnegaan op ‘n afstand gestaan en hard na Jesus geroep het: “Jesus, Here, ontferm U oor ons!” Wat doen Jesus met hierdie versoek? Hy genees hulle nie daar en dan nie, maar stuur hulle na die priesters: “Gaan wys julle vir die priesters.” Die priesters was destyds die enigste mense wat melaatse mense weer rein kon verklaar. In die geloof gaan die melaatse mans en so al lopende op die pad gebeur die grootste wonder in hulle lewens: hulle word gesond! Kan ‘n mens jou indink watter emosies deur daardie tien melaatse mans moes gegaan het? Die een oomblik nog melaats, die volgende oomblik gesond! Alhoewel Jesus hier ’n wonderwerk verrig deur mense gesond te maak om sy almag te betoon, val die klem in die

OVK NUUS | MAART 2017

verhaal eintlik op die reaksie van die mense wat gesond gemaak is.‘n Mens kan jou dit indink dat al tien melaatse mans baie bly was oor hulle genesing! Maar wat gebeur hier in die verhaal? Slegs een uit die tien mans wat gesond geword het, het omgedraai en aan God die eer gegee. Hoor net hoe staan dit geskrywe : “toe hy - die Samaritaanse man - sien dat hy genees is, (het hy) omgedraai en God hardop geprys.” Meer nog: “Hy het voor die voete van Jesus neergeval en Hom gedank.” Die kern vir die verstaan van hierdie verhaal lê in die vraag wat die Here Jesus daarna vra: “Was daar nie tien

wat gesond gemaak is nie? Waar is die ander nege dan? Is daar niemand anders wat omgedraai het om God die eer te gee behalwe hierdie man wat nie eers ‘n Jood is nie?” Hoor jy die teleurstelling van Jesus in hierdie vraag? Dat ‘n Samaritaan aan God die eer bring – iemand van wie jy dit glad nié verwag nie – maar die Jode, die volk van God, vergeet om hulle dank te bewys en aan God die eer te gee, dis die dieptepunt van die verhaal. Jy sien: dit is wel moontlik om God se seëninge te ontvang en baie bly daaroor te wees, maar dan nogsteeds NIE aan God dankbaarheid te betoon nie. As ons na onsself kyk: watter gesindheid leef in my hart? Is daar in my opregte dankbaarheid oor God se goedheid en seëninge? Meer nog: het daar, by die besef van God se genade, werklik ‘n omkering in my hart plaasgevind, en gee ek werklik met my lewe aan God die eer?

Ds. Gideon Lamprecht NG Gemeente Ladybrand-Noord

Die Here het ons so baie geseën en ons het soveel rede tot dankbaarheid. Alles wat ons het is onverdiende guns alleen. Die diepste dankbaarheid van ’n Christen behoort in die eerste en laaste instansie te wees die feit dat ons God mag ken, dat ons sonde om Christus ontwil vergewe mag wees, en dat ons mag weet dat ons in God se Vaderhande geborge is. n

geliefde Braunvieh beesras. Die stygende plaasaanvalle het ’n invloed op produsente en ons gaan hoor by die boere in Clocolan hoe grenssekuriteit hulle raak en wat dink hulle sal help om die situasie te verbeter.

FRANCOIS SEYMORE

ie damme raak vol, die riviere is in vloed en die tuinslakke klim die mure uit om die water te ontsnap! Gebiede wat naarstiglik na druppels gesmag het, is nou besig om wonderlike waterplasse van hulle stoepe te vee en modder van hul trekker te was. In Ladybrand raak die wolke net aan mekaar dan reën dit. Alles het egter ook ’n nadeel en ongelukkig kan die paaie nie meer baie water opsluk nie en ou bekende slaggate maak weer hul onwelkome opwagting!

Every start of the year means that children on our farms need to go to boarding school. We take a look at the boarding house syndrome and what our parents can do to help their children cope with their new surroundings. Die leënes bring ook sy eie uitdagings mee en ons kyk na wenke om die ongelukkige gevoel van die stil huis te hanteer. Dirk Gunther en sy span landboukundiges bespreek koringproewe wat verlede seisoen gedoen is en ’n nuwe bedreiging in die vorm van die kommandowurm word verduidelik. In ’n nuwe reeks gee Dirk vergelykende weerinligting in

drie streke oor die OVK bedieningsgebied. Giepie Calldo skryf weer sy gewilde kleinveebestuur artikel en hierdie keer kom die ram aan die beurt. Die Sentraalstreek met Izak Marais aan die stuur kom in fokus en verfilming aan die nuwe OVK korporatiewe video het ons vanaf Port Elizabeth na Hopetown geneem en die produksiespan is druk besig met die finale redigering en klankbaan opnames. Ons ontmoet ’n Duitse boervrou wat onder moeilike omstandighede steeds daarin slaag om ’n kudde Herefords en Tuli’s op te bou en elke oomblik daarvan geniet. Die koue nat aande laat mens wonder of die winter nie dalk so bietjie vroeër aan ons deure gaan klop nie? Tot dan, groete en geniet die aande voor ’n snoesige kaggelvuur en warm sop. n

Die rugby seisoen is uiteindelik weer in volle swang en ons hier by OVK is baie opgewonde om hierdie jaar by die Toyota Cheetahs betrokke te wees as hoof agriborg. Die Griffons maak ook soos gewoonlik op OVK se ondersteuning staat en twee OVK voertuie word deur hulle gebruik. Mag almal ’n besondere sportjaar ervaar en groot hoogtes bereik. In hierdie uitgawe besoek ons 2016 se “Skaapboer van die Jaar” en besigtig ’n moderne lamskuur naby Middelburg, wat ’n positiewe bydrae lewer tot die boer se lampersentasie. Ons gaan kuier by die tagtigjarige oom Philip Wessels in Winburg en leer meer oor sy

MARCH 2017 | OVK NEWS

INTERNATIONAL

Coming up roses Around the edges of Lake Naivasha, under the shadow of a dormant volcano, Mt Longonot, one of Kenya’s most successful export businesses of recent years has become established. According to www.economist.com all around the lake, and off dirt roads that lead from it, are acres and acres of plastic tenting in which flowers of all sorts, but especially roses, are grown for export. At the biggest operators, thousands of workers go in each day to water, feed, pick and prepare the crop. On average, 360 tonnes of flowers are flown out of Nairobi airport every day, mostly to Europe but also to Asia and the Middle East. Kenya is the world’s third-largest producer of cut flowers; the crop is its second-largest export, after tea. Since 1988 the industry has grown more than tenfold. Africa’s global share of agricultural exports, as of manufactured exports, has declined in the decades since independence, from over 8% in the 1970s to just 2% in 2009. Nigeria used to be the world’s biggest producer of palm oil; Ghana of cocoa; and Kenya and Ethiopia of coffee. All have now been overtaken by other regions. Yet the plastic-roofed greenhouses of Kenya’s flower farms are the closest thing the country has to an Asian-style high-tech manufacturing cluster.

Maggot farming gets wriggling as new-age stockfeed option

Agribusiness group, Twynam, is in the advanced stages of planning a “fly farm” in the Sydney Basin as part of the global roll-out of a new-age stockfeed industry. www.farmonline.com.au report that South African waste-to-nutrient pioneer, AgriProtein, wants to build up to 25 factory-based “farms” annually around the world. It will feed organic waste to flies and in turn produce maggots to be converted into an insect protein base for animal and aquaculture feeds. Using a high-tech blueprint developed with European engineering firm, Christof Industries, AgriProtein intends building 100 factories by 2024. The insects in question – black soldier flies (Hermetia illucens) – are harmless to humans and tend to avoid human habitats, but are common in the Australian bush, particularly in heavily vegetated areas with damp soils. They are not the same as pesky household flies, or blowflies, although some soldier fly species are a significant root pest of pastures and sugarcane in Queensland.

OVK NUUS | MAART 2017

Each heavily gauzed and escape-proof farm will contain about 8.5 billion head, producing maggot larvae feeding on about 200 tonnes of urban waste products every day. Food waste drawn from restaurants, supermarkets and food processing plants, plus manure from intensive livestock sites, will be on the maggot menu.

Grens

VEILIGHEID lei tot kommer

GRENSBOERE

Plaasaanvalle is aan die toeneem en georganiseerde landbou reik gereeld verklarings uit om hul kommer uit te spreek. Die wreedheid wat met die aanvalle gepaard gaan plaas ’n vraagteken oor die motiverings van die aanvallers en is eerder in lyn met onverantwoordelike opswepende uitlatings deur sekere politici. Naas die natuurlike elemente is landelike veiligheid ’n groot bedreiging vir die volhoubaarheid van landbou en voedselsekuriteit en die 45 aanvalle en 17 plaasmoorde in Februarie alleen, plaas groot druk op die Landelike Beveiligingsplan en die “back to basics” strategie wat deur Waarnemende Polisie Kommissaris Khomotso Phahlane aangekondig is. Die vraag of die motivering van hierdie aanvalle krimineel of polities is, word deur Dr. Jane Buys, Veiligheids Analis by Vrystaat Landbou, nagevors en volgens haar moet daar ’n verskil gemaak word tussen “crime of need” en “crime of greed”. Uitgebreide navorsing is gedoen en daar kon nie bevind word dat ernstige misdade gepleeg word as gevolg van werkloosheid en ander verwante maatskaplike redes soos graag deur die politieke leiers as redes gebruik word nie. Sy verduidelik dat internasionale studies toon dat die genetiese samestelling van ’n mens ’n groot faktor in die vorming van ’n reeksgeweldsmisdadiger is. Dit word beweer dat ’n geweldsmisdadiger soos ’n alkoholis gebore word en nie net deur die samelewing of omstandighede gevorm word nie. Sy noem dat die verwysingsraamwerk verder ook ’n bydraende faktor is. “As jy in ’n huis grootword waar geweld aanvaarbaar is, dan

OVK NUUS | MAART 2017

gaan dit vir jou aanvaarbaar wees.” Dit is bewys dat die reeks-geweldsmisdadiger in ’n huis grootgeword het waar die ma gewoonlik die dominante rol gespeel het en waar die pa afwesig is. Dit is dan een van ons kontinent se grootste sosio-maatskaplike uitdagings aangesien die vaders van huisgesinne weens praktiese redes nie altyd by die huise is en nie aan die opvoeding van sy kinders deelneem nie. Kinders word selfs in baie gevalle deur die ouma grootgemaak in die afwesigheid van beide ouers.

Dr. Jane Buys is ‘n Veiligheids Analis by Vrystaat Landbou

Misdaad het ook sy ontstaan deur bendes wat druk uitoefen op sy nuwe lede om eers ’n kriminele daad te pleeg voor hy lid van die bende kan word. Die mens het die behoefte om “iewers te behoort” en die groepsdruk veroorsaak dat die persoon dan misdaad pleeg. In vele gemeenskappe is die bendeleiers die statussimbole en iets waarna die jonges nastreef. Hulle ry die mooi karre, dra die mooi klere en het baie mag. “Daar waar deprivasie in die huisgesin is, maak dit die deur oop vir die ontstaan van bendes. As jy eers by ’n bende betrokke geraak het, kan jy nie maklik wegkom nie, want hulle het ’n houvas op jou en jy weet te veel. Mense moet nie die rol van bendes in kriminaliteit, selfs in die Vrystaat onderskat nie.” Hierdie inligting gee ’n duideliker beeld van die psige van die misdadiger maar die vraag is of dieselfde redes aangevoer kan word vir “trans-grens” misdade deur Lesotho inwoners. Word die insidente vir dieselfde motiverings en redes gepleeg en is dit “crimes of need” of “crimes of greed”?

Grens misdaad in die vorm van plaasaanvalle, vee-, trekker-, kabeldiefstal, weidingsteel en selfs rondloper honde wat vee en ander klein diere aanval, het drasties toegeneem na die ontbinding in 2003 van die Kommando-sisteem wat bestaan het uit tussen 50 000 tot 70 000 opgeleide, gewapende lede. President Mbeki se rede vir die ontbinding was dat dit nie die plig van die SANW was om misdaad te beveg nie. ’n Nuwe spesialisPolisietaakmag is van die grond gebring om die 909km grens te patrolleer en daarna het President Mbeki se rede nie meer watergedra toe grensveiligheid die laaste paar jaar weer die Weermag se verantwoordelikheid geword nie. In 2010 het die plaaslike boere saam met Vrystaat Landbou ’n hofsaak teen die regering aanhangig gemaak om die vervalle “grens” tussen SA en Lesotho in stand te hou. Benewens die rivier is daar groot gedeeltes van die grens by Wepener wat nie identifiseerbaar is nie en toegang met ’n voertuig is feitlik onmoontlik.

Frannie Pieterse boer op die grens met Lesotho op Makatiskop in die Clocolan omgewing en volgens hom is die regering se bereidwilligheid om hulle en hul eiendom te beskerm ’n “grys” area. Dit is geen geheim dat die boere teen die grens uiters gefrustreerd is met die ondersteuning van die Polisie en Weermag nie. In die verlede was dit hoofsaaklik klein “potsteel” insidente maar het oor die jare toegeneem na meer ernstige veediefstal, algemene diefstal en geweldsmisdaad. Frannie sê die grensboere het geleer om nie afhanklik van die Magte te wees nie en op hul eie maatreëls aangewese te wees. Verskeie elektroniese waarnemingsmiddelle word ingespan om as waarskuwing te dien, wanneer vee of ander goedere gesteel word. In gesprekke met ’n paar grensboere blyk dit dat sodra vee oor die grens gejaag is en die misdadigers word deur die Lesotho Polisie

gearresteer, die lot van die gesteelde vee feitlik verseël is. Die vee word geskut en dien as bewysstukke tydens die hofsaak wat maande kan duur. Die diere word nie ordentlik gevoer nie en siektes veroorsaak dat die vee vrek voor die hofsaak voltooi is. Hierdie situasie het veroorsaak dat die veediewe gekeer moet word voor hulle die grens bereik, of voor hulle in Lesotho gevang word. Die boer is op sy eie aangewese om oor die grens te gaan en sy beeste so vinnig moontlik terug te kry in Suid-Afrika. Deur afhanklik te wees van die amptelike kanale duur te lank en die kanse om die vee lewend terug te kry is feitlik nul. Frannie en Valencia woon al 26 jaar op die 260 hektaar plaas met gewasse en beeste as die hoofbedryf. Deur water van die Caledonrivier na voerdamme te pomp het hy 180 hektaar onder spilpunte. Hy verduidelik dat hulle nie die hitte eenhede ontvang wat

Hopetown of Cradock kry nie en is in staat om net drie oeste per 24 maande te stroop met ’n gemiddeld van 10 ton mielies per hektaar. Hy verduidelik dat in die 70’s en 80’s meeste boere melkbeeste aangehou het en dit nie ’n bees is wat die sindikate in belangstel om te steel nie aangesien hulle te maklik herkenbaar is. Dit het verander en in die 90’s het meer boere vleisbeeste begin aanhou wat veediefstal bevorder het. Met die verloop van jare het die Pieterses al vele male onder diefstal deurgeloop en selfs al hul los huisbesittings in 2001, terwyl hul nie tuis was nie, verloor. Veediefstal is algemeen en die boere ondersteun mekaar deur patrollies te ry en so vinnig moontlik geknipte drade op te spoor. Valencia verduidelik dat hulle heeltyd paraat moet wees op enige insident en maak van verskeie veiligheidsmaatreëls gebruik ter beskerming van hulself en hul eiendom.

Frannie Pieterse wys waar die gesteelde vee oor die Caledonrivier na Lesotho gejaag word. In die winter is die water slegs enkeldiep.

MARCH 2017 | OVK NEWS

’n Kort afstand in die modderpad af boer Hennie en Isabel Swanepoel op die 270 hektaar plaas, Kanada, met melkbeeste sedert 1975. Hennie noem dat die grensveiligheid en die bestuur daarvan heelwat sal verbeter as die regering die hofbevel, wat Vrystaat Landbou teen die staat jare gelede bekom het, vrywillig nakom of gedwing word om dit na te kom. Hennie was 35 jaar ’n Polisie Reservis, en die laaste 10 jaar met die rang as kaptein, het hy baie gevalle ondersoek en misdaad tonele besoek. Hy is tot nou ’n groot voorstaander van Polisie-boere verhoudinge en doen alles in sy vermoë om die boere positief te hou teenoor die Polisie en Weermag. Hy verwys na “weidingsteel” en die Lesotho beeste wat in

Ladybrand en Ficksburg geskut word. Daar is nie ’n wet wat die oortreding spesifiek aanspreek nie en word ’n klag van saakbeskadiging teen die beeswagter gelê. Hy vertel van skietvoorvalle in die verlede maar dat daar tans goeie verhoudinge opgebou is tussen die grensboere en die stamkapteins van die statte op Lesotho se grens. Al die boere het kontakpersone daar en wanneer vee gesteel word, word die inligting vinnig verkry om die vee op te spoor en te herwin. Wat hom egter ontstel is dat 56% van veediefstal nie meer by die SAPD aangemeld word nie. Die rede hiervoor, korrek of nie, is dat die boere van mening is dat SAPD niks aan die saak doen, ondersoek

of terugvoering gee nie en slegs saaknommers gee vir versekeringsdoeleindes. Hennie verduidelik dat ’n bykomende komplikasie is dat wanneer ’n saak voor die hof moet voorkom, die boer sal sorg dat hy 09:00 die oggend as getuie daar is maar wanneer die saak 15:00 weer uitgestel word, die boer nie weer hof toe sal gaan nie, aangesien hy nie kan bekostig om soveel tyd van die plaas te wees nie. Sekere boere laat deesdae toe dat Lesotho-beeswagters hul beeste op die Caledon rivieroewer laat wei, in ruil vir inligting en dit gee die boere ook beheer oor wie daar wei. Die voorwaarde vir hierdie voorreg is dat wanneer die boer se drade geknip word, die vee verwyder moet word en hulle die reg om verder daar te wei, verloor. Die oorsaak vir “weidingsteel” is dat Lesotho te veel diere het en daar geen voedingswaardige veld meer is nie. Selfs die goeie reën help nie, aangesien die veld nie kans kry om te herstel nie en daar geen weidingsbestuurprogram bestaan nie. Hennie sê die stelers van vee kry nie opdrag om melkbeeste te steel nie aangesien hulle te maklik uitkenbaar is en daarom het Hennie nie veel probleme met veediefstal nie. Wat wel ’n paar jaar gelede ’n probleem was is dat hulle oor die grens kom met hul honde en alles van klein bokkies tot tarentale jag op Sondae-oggende wanneer die boere in die kerk is. Hy het op een dag 23 honde geskiet en drie Lesotho burgers in hegtenis geneem. Volgens Hennie dra hulle sakke vleis op hierdie wyse oor die grens. Hy noem dat hy sy laaste paar jare as reservis meer betrokke was by plaasaanval-ondersoeke en het aan heelwat arrestasies deelgeneem. Hy verduidelik dat Hennie Swanepoel glo dat honde ‘n belangrike rol in die veiligheidstelsel speel.

OVK NUUS | MAART 2017

aanvallers ’n plaas tot 5 maande sal dophou om roetines te bepaal en hulle weet of daar kontant is en watter tipe wapens in die kluis is. Hulle weet ook die boer stap elke oggend presies dieselfde tyd by die agterdeur uit en ken elke beweging wat die familie maak. Carl du Randt en Lydia boer in dieselfde omgewing op Blydskap met Bonsmaras, vleis Merinos en gewasse op 360 hektaar droë land. “Veediefstal onder my skape was nog altyd ’n groot probleem. Getalle van tot 40 op ’n slag is gesteel gedurende 2011 en ek het geen keuse gehad as om hulle saans nader aan my huis in kampe te jaag nie. Terwyl dit so baie reën en die rivier in vloed is, is ons almal gelukkig veilig.” gesels Carl.

OVK Veiligheids inisiatief

OVK ondersteun landelike veiligheidsprojekte en maak nou finansiering beskikbaar vir sekuriteitsheinings en –toerusting wat hoofsaaklik insluit elektriese omheinings en kamerastelsels wat deur OVK handelstakke verskaf word. Finansiering is beskikbaar oor ‘n maksimum periode van drie jaar by wyse van ses maandelikse of jaarlikse paaiemente teen ‘n mededingende rentekoers. Die minimum bedrag wat gefinansier sal word is R50 000 en die maksimum bedrag is R150 000 (nadat deposito en BTW betaal is). Termes en voorwaardes geld. Kontak u naaste kliëntefinansieringskantoor vir verdere navrae. Bethlehem: Jannie Frey – 058 303 0894 Burgersdorp: Ernst Viljoen – 051 653 1855 Cradock: Julius Ball – 048 881 4332 Ficksburg: Jacques Booyse – 051 933 7610 Frankfort: Herman Sobiech – 058 813 4146 Hopetown: Neil Strauss – 053 203 9200 Ladybrand: Danie de Bruin – 051 923 4520 Oos-, Suid- en Wes-Kaap: Kobus Crouse – 041 406 7560 Rietrivier: Wimpie Fourie – 053 591 0018

Die diere wat gesteel word, word deur die nag gejaag en baie geslaan om hulle vorentoe te dryf. Dit is diere wat nie gewoond is daaraan om sulke lang en vêr afstande te stap nie en ly dan gewoonlik aan nierversakings en tel beserings aan hul hoewe op. Hulle is gewoonlik die volgende oggend in ’n skokkende toestand na die nag se marteling. Carl en sy gesin is die laaste familie in die Clocolan omgewing wat onder geweldsmisdaad gely het. Een Sondagmiddag in Julie verlede jaar het amper in ’n tragedie ontaard toe hulle deur ses gewapende mans oorval is nadat hulle hul twee ouer seuns by die koshuis in Bloemfontein gaan aflaai het. Carl wil om verstaanbare redes nie veel oor die details van die voorval praat nie, maar noem dat hul wel gelukkig was om nie ernstige beserings op te doen nie. Wat wel van belang is, is die reaksie wat gelei het dat hul voertuig, los huisbesittings en wapen binne ’n kort bestek teruggevind is! Na die onlangse reën was die Caledon in vloed en kan veediewe nie dié roete gebruik nie.

MARCH 2017 | OVK NEWS

Nadat die aanvallers in die familie se bakkie gevlug het, was die agtjarige klein Carl in staat om via die radionetwerk hulp te vra terwyl sy ouers vasgebind was. Buurman Frannie Pieterse het onmiddellik reageer en die gesteelde voertuig by die hoofpad ingewag. “Toe hulle voor my kom het ek my ligte aangeskakel en gesien dit is Carl se bakkie met twee mans voor en vier agterop. Ek het agterna gejaag en vermoed dat hulle iewers ’n ongeluk gaan maak aangesien meeste van hulle gewoonlik nie ervare bestuurders op hoë spoed is nie”. Johan Botha, Frannie se ander buurman, het van die teenoorgestelde rigting aangejaag gekom. Die aanvallers het in ’n stofwolk gestop en te voet verder die nag in gevlug. Alles wat gesteel was, is teruggevind behalwe ’n bietjie kontant. Die boere het ook een van die aanvallers se gesteelde wapen by die

bakkie gevind. Dit was gelaai maar die veiligheidsknip was op. Carl sê die volgende aand het vier van die aanvallers met perde oor die grens gekom en 15 drade geknip om na die verlore wapen te soek. Hierdie keer het die misdadigers verloor! “Die grootste les wat ek geleer het uit die insident is dat wanneer jy uit jou voertuig by die huis klim, moet jou wapen in jou hand wees. Daar is nie tyd om dit uit te haal en oor te laai nie. Dit maak nie saak of jy iets vermoed of nie. Dinge gebeur eenvoudig net te vinnig as dit skeefloop, en jy jouself en jou familie moet verdedig.” Die tyd wat bestee is met die grensboere en te luister na hul verskillende ervarings en verhale, wonder jy weer of Dr. Buys se studies van die misdadiger van toepassing is op trans-grens insidente. Potsteel is dit lank nie meer nie en dit wil voorkom of meeste diefstalle plaasvind op instruksies van kriminele sindikate.

Inwoners van die informele woongebiede om dorpe soos Clocolan en Ficksburg word ook by gevalle betrek aangesien baie van hulle Lesotho-burgers is en vermoedelik vanaf hierdie woongebiede opereer. Dit wil dus voorkom asof meeste insidente neerkom op “crime of greed”! Die boere is dit eens dat ’n grensdraad en rybare pad ’n groot bydrae kan lewer tot die veiligheid en bekamping van veediefstal en ander verwante kriminele insidente. Dit sal die Weermag in staat stel om doeltreffende patrollies te doen wat weer die wedersydse verhouding met die boere sal verbeter. Die SAPD sal vinniger op inligting kan reageer en samewerking tussen al die betrokke partye kan positief bevorder word. Daar sal wel binnekort duidelikheid kom oor watter roete die regering gaan neem om sy burgers te beskerm.Tot dan bly die veiligheid van die grensboere ’n groot bron tot kommer. n

Carl du Randt kyk oor sy landerye na die Lesothogrens in die verte. Hy noem dat hulle oor die jare groot skade weens veediefstal en huisbrake gely het.

OVK NUUS | MAART 2017

PLAASBESOEK

Einde van ’n Era Die kar ry wydsbeen oor slaggate op die pad na Winburg. ’n Pad wat eenmaal ’n trots was, is nou ’n vervalle verskoning. Plasse water lê in die veld na die goeie reën wat oornag genadiglik neergestort het en die lande is ’n prag van kleur soos die sonneblom soos soldate in die oggendson staan. Die berge van die Oos-Vrystaat verdwyn in die tru-spieëltjie met ons indraai op die kronkelpad na Wesselspunt.

om Philip Wessels boer sedert 1955 hier met sy stoet Braunvieh beeste. Die stoet is oorspronklik in 1936 deur sy moeder, Bessie begin en volgens Flip (soos hy alom bekend staan), was sy vader ’n Afrikaner beesboer en maar skepties oor die vreemde Bruin Swiss beeste wat op die plaas loop. “My ma was so bietjie voor haar tyd. In daardie jare was dit vreemd vir ’n vrou om op Stellenbosch te studeer en sy het vreemde opinies gehad wat mense nie gewoond aan was nie.” Later

jare het sy pa hom vertel dat hy vir sy ma gesê het as haar goed (nie beeste nie) so goed in die winter doen soos sy Afrikaners, koop hy nie weer ’n Afrikaner bul nie. Hy het nooit weer nie! Die Wessels-familie se geskiedenis begin reeds in 1860 toe Flip se oupa die woonplaas Wilgerboomplaas gekoop het. As derde generasie is Flip en sy vader in die oorspronklike plaashuis gebore en tante Bessie het reeds vroeg besluit dat Flip medies na skool in Pretoria sou studeer. Sy

Die Braunvieh ras het ’n goeie pigment en aangepaste vel wat glad verhaar in die somer en hare wat verdig in die winter om te verseker dat die liggaamstemperatuur konstant bly.

pa se tragiese afsterwe op ’n vroeë ouderdom het egter veroorsaak dat hy in 1955 by die stoetteling met ma Bessie betrokke geraak het en voltyds begin boer het. Die boerdery het ook merino’s ingesluit. “My ma was baie besorg dat ons kinders ’n ordentlike opleiding kry en het ek tot standerd vier ’n private Engelse goewernante gehad.” Die feit dat Flip nie verder kon studeer het nie, het later in sy lewe hom tot so mate beïnvloed dat hy sy eie seun, Mattheus aangeraai het om ’n professionele beroep te volg en nie met die boerdery betrokke te raak nie.

MARCH 2017 | OVK NEWS

Vandag word die tagtigjarige oom Philip deur sy dogter Donsie ondersteun wat baie passievol is oor die Braunvieh en die bemarking van die stoet hanteer. Die kudde het gegroei na bykans 450 beeste wat op 2800 hektaar wei en word dit moeilik om die kudde daagliks te bestuur. Met niemand wat onmiddellik die bestuur by Flip kan oorneem nie, word die onvermydelikheid ’n werklikheid.

Die moontlikheid bestaan dat die stoet se voortbestaan wel gered kan word. “Oom Flip is nou tagtig en dit raak vir hom moeilik om nog aktief te boer” sê tannie Katie met wie oom Flip in 1961 getroud is. “Die enigste persoon wat belangstel om die boerdery oor te neem is ons kleinseun, Philip Jnr en hy is nog op hoërskool.” Ten spyte van hul persoonlike emosies is Donsie en Flip besig om ’n veiling vir Februarie 2018 te beplan om die kudde (stoet en kommersieel) te verkoop. Donsie sê sy speel die rol van beskermheer

oor die stoet tot Philip Jr. besluit wat hy gaan doen. Die gedagte dat een van die oudste stoete tot niet gemaak kan word, is om die minste te sê.... ’n tragedie. Die Braunvieh is ’n minder bekende beesras en Flip vertel dat hy slegs vier veilings in sy 62 jaar van teling gehad het. Hulle het nooit geadverteer nie en vandag is daar slegs 36 telers in Suid-Afrika. Die Bruin Swiss, soos hy ook genoem word, is een van die oudste suiwer beesrasse met rekords wat terugdateer tot sovêr as 800 v.C. Vanaf die Switserse Alpe word die bruin beeste reeds sedert 1897 na Wes-Europa, die Oosblok lande en na Suid-Afrika sedert 1907 uitgevoer met die hoofdoel om die gehalte van inheemse rasse te verbeter. Die Braunvieh het vinnig groot impak gemaak ten opsigte van die vinnige groei, goeie bespiering en bouvorm. Vandag kom die ras in meer as 60 lande voor met oor die 7 miljoen geregistreerde diere in die kuddeboeke. Die Bruin Swiss is ’n medium- tot grootraam dubbeldoel bees wat ontwikkel is vir optimale vleis- en melkproduksie. Weens sy oorsprong in die Alpe het die ras ’n hoë rooibloedtelling en die bees pas maklik

Donsie, oom Flip se dogter, hanteer die bemarking van die Braunvieh stoet.

by klimate vanaf koue tot uiterste hitte aan. Die temperament is rustig en pas die bees baie goed in voerkrale aan. Daarbenewens is die Braunvieh ook ’n baie vrugbare ras en koeie van 12 jaar en ouer produseer nog jaarliks. So tussen die gesels deur neem Flip my na sy studeerkamer en sy gesig helder op toe hy my ’n ander kant van sy kleurryke lewe wys.

Paul van Biljon (OVK Lewendehawe Area Bestuurder) deel ’n ligte oomblik met oom Philip.

As jong man was hy verbonde aan 106 Eskader in Bloemfontein as ’n vlieënier. Hy het later van jare sy eie vliegtuig aangekoop en het in sy vryetyd as vryskut namens die Eskader hoë offisiere en prominente politici tot 2002 rondgevlieg. Met ’n privaat landingstrook op die plaas kon hy vinnig sy bestemming bereik. Teen die muur hang Braunvieh skoutoekennings wat terug dateer na 1951 toe en klein motor modelle. Hy verduidelik dat vinnige motors ook een van sy passies is en ’n ingevoerde BMW sport van die 1980’s staan steeds onder ’n doek in die garage. Hy het intussen sy vliegtuig verkoop en die “hanger” word nou gebruik om bale te stoor. Flip is egter die gelukkigste tussen sy geliefde Braunvieh beeste en dit neem nie lank voor ons veld toe ry nie. Die bakkie sukkel deur die modder maar niemand kla nie. “In my 62 jaar van boer was hierdie laaste 3 jaar seker die droogste wat ek beleef het. Ek was uiters gelukkig dat die boorgate nie opgedroog het nie en kon ek die stoet bymekaarhou. Met die 1933 droogte het my pa baie swaarder gekry, aangesien hulle nie so baie

boorgate gehad het nie en afhanklik was van damme en vleie.” Op die groen weivelde staan die beeste rustig en vreet en dan word

Die Braunvieh het ’n onmiddellike positiewe inpak op enige kommersiële beesras in kruisteling en word daar in meer as 49 lande suksesvol met die Bruin Swiss gekruis.

die ware verhaal van Philip Wessels vertel as jy na sy trotse, regop figuur kyk soos hy op sy gemak tussen sy beeste loop. ’n Mens kan die hartseer in sy oë gewaar en so nou en dan breek sy stem. Hy kyk na die horison en dan is dit wat die hartseer ’n stille realiteit word. Onwillikeuring vra jy jouself die vraag of dit werklik die einde van 80 jaar se werk en drome kan wees? n

Katie en Flip Wessels is al 56 jaar getroud en die vooruitsig van ’n rustiger plaaslewe word daagliks bespreek.

MARCH 2017 | OVK NEWS

GEWASSE

Figuur 1. Herfskommandowurm (Spodoptera frugiperda).

Nuwe kommandowurmspesie bedreig mielieproduksie Die herfskommandowurm het ook Suid-Afrika die laaste maand binne gedring en is reeds positief geïdentifiseer as, Spodoptera frugiperda. Hierdie kommandowurmspesie wat algemeen in die VSA voorkom, val nie net graangewasse aan nie maar is ook ‘n bekende plaag van grondbone, akkerbone, katoen, aartappels en sojabone.

edert 2016 is gerapporteer dat ‘n nuwe kommandowurmspesie sy opwagting gemaak het op die Afrika kontinent. Die herfskommandowurm (Fig. 1), wat ‘n belangrike plaag van verskeie gewasse in die VSA is, is nou vir die eerste keer in Wes- en Sentraal-Afrika, asook in Zambië, Malawi en Zimbabwe gerapporteer. Voor die uitbraak van die herfskommandowurm was daar slegs twee

Figuur 2. Afrika-kommandowurm (Spodoptera exempta).

kommandowurmsoorte in SuidAfrika, naamlik die Afrika- kommandowurm (Spodoptera exempta) (Fig. 2) en die kleinkommandowurm (Spodoptera exigua) (Fig. 3). Die Afrika-kommandowurm is wyd verspreid in Afrika suid van die Sahara en is ‘n ernstige plaag in lande noord van Suid-Afrika. Kenmerkend van die Afrika-

In samewerking met Annemie Erasmus, LNR – IGG, en Johnnie van den Berg, NWU.

kommandowurm is die onverwagse plaaguitbrake wat voorkom. Groot areas van weiding, grasperke en grasgewasse (bv. Mielies en sorghum) word selde aangeval deur groot kolonies van larwes. Klein uitbrake kom gereeld voor veral in hoë-reënval areas van Mpumalanga en KwaZulu-Natal maar groot uitbrake kom slegs elke 5-10 jaar voor. Die ergste uitbrake in SuidAfrika kom voor in seisoene waar laat somer-reën geval het na droogte-toestande. Die Afrika-kommandwurms se mot is bruin van kleur met wit agtervlerke en kenmerkende donkerder patrone aan die voorvlerke. Motte kan migreer oor duisende kilometers veral tydens die jare wat daar plaag uitbrake is. Die groot migrasie motvlugte begin vroeg-aand en motte kan ‘n hoogte van tussen 3001000 m bo grondvlak bereik. Motte beweeg windaf op lugstrome gewoonlik vanaf warmer, noordelike buurstate soos Zambië, Zimbabwe of Mosambiek na Suid-Afrika. Motte lê eiers in groepies van 100-400 en ‘n enkele wyfie kan tot sowat 1000 eiers lê. Eiers broei uit binne 3-6 dae afhangend van temperatuur en humiditeit. Larwes groei tot ‘n lengte van sowat 25 mm, kom swart voor met groen/geel strepe oor die lengte van die lyf en het ‘n kenmerkende V-vormige merk op die kopkapsule. Uitgegroeide larwes word papies in die grond. Vir doeltreffende beheer moet kommandowurmlarwes vroegtydig waargeneem word. Indien larwes eers waargeneem word as hulle al amper uitgegroei is, is dit gewoonlik te laat om chemies te beheer aangesien skade al klaar aangerig is en daar nie noodwendig ‘n tweede generasie sal wees nie.

OVK NUUS | MAART 2017

Waar larwes nog beweeg van een land na ‘n ander kan ‘n voor geploeg word waarin larwes vasgevang word en waar hulle dan toegeploeg kan word of chemies beheer kan word. Die kleinkommandowurm kom verspreid oor die hele wêreld voor en die larwes kan ook in massas trek, maar dit is onseker of hierdie verskynsel al in Suid-Afrika opgemerk is. Hierdie spesie kan in twee fases voorkom, ‘n trek- of swermfase waartydens hulle donkerder van kleur is of in ‘n enkellopende fase. Die enkellopende larwes word gewoonlik in ‘n C-vormige, gekrulde houding in

agtervlerke is wit met donker are. Die motte kan tot 600 eiers lê in groepies van 30 tot 100 op ander plante maar dit is gewoonlik nie die geval op mielies nie. By mielies kom daar amper nooit so groot hoeveelheid larwes voor nie en kom die larwes gewoonlik enkel voor. Die larwes word papies in papieselle onder die grond en motte kom uit sowat 10 tot 12 dae later. Hierdie spesie bereik selde plaagstatus op mielies. Die herfskommandowurm wat pas in Afrika gearriveer het, is wyd verspreid in Noord- asook SuidAmerika. Hierdie plaag vreet op ‘n groot verskeidenheid plante maar

Figuur 3. Kleinkommandowurm (Spodoptera exigua).

verkies grasse en grasgewasse. Dit kan egter ook groot skade aanrig aan grondbone, sojas, akkerbone en koring. Die larwes groei baie vinnig en vreet groot gate in blare of selfs die hele blaarblad. Die Figuur 5. “Fall Army Worm” wyfiemot.

mieliesaailinge se kelke gevind. Die larwes is groen met ‘n groen-bruin kop wat net sowat 15 mm groot word op mielies. Alhoewel ouer larwes wat in die trekfase verkeer se kleur baie kan varieer is hulle gewoonlik donker van kleur. Die mot van die kleinkommandowurm is bleekgrys met bruin merke op die voorvlerke. Die

Figuur 4. Kenmerkende Y-vorm van “Fall Army Worm” larwes is eers groen van kleur en verkleur soos die larwes ouer word na ‘n groen-bruin kleur. Die larf het ‘n kenmerkende Y-vorm (Fig. 4) op die voorkop. Die larf stadium kan tussen 16 – 30 dae neem afhangende van temperatuur en humiditeit. Die volgroeide larf word ‘n papie in ‘n papiesel in die grond. Die mot kom uit na sowat ‘n week en lê eiers op plantegroei rondom grasgebiede. Die wyfiemot (Fig. 5) kan duidelik onderskei word van die mannetjiemot (Fig. 6). Boere moet dus op die uitkyk wees vir uitbrake van die herfskommandowurm. Indien daar enige sulke uitbrake voorkom kan duidelike fotos geneem word en die LNR-IGG kan in kennis gestel word. Tans is daar ‘n lys insektisiede wat deur die Landbou Departement goedgekeur is wat gebruik kan word indien larwes gewaar word. Die pad vorentoe is nou om so spoedig moontlik ‘n teelkolonie te vestig sodat navorsingsproewe gedoen kan word. Vir meer inligting of vir die rapporteer van uitbrake kan Annemie Erasmus geskakel word by 018 299 6113, of sy kan ge-epos word by ErasmusA@arc.agric.za.

Figuur 6. “Fall Army Worm” mannetjiemot.

Foto’s met dank verskaf deur Matt Bertone (North Carolina State University) en Diedrich Visser (LNR Roodeplaat).

MARCH 2017 | OVK NEWS

FARMER OF THE YEAR

DOING IT

RIGHT! Halfway between Middelburg and Steynsburg you’ll find Manor Holme, a 6500 hectare Karoo farm that’s belonged to the Southey family since 1860. Named ‘Sheep farmer of 2016’ Julian heads a farming operation of 4000 Merino ewes, with his sons Robert and Stuart.

t the tender age of eight, Julian had to leave his family home to attend boarding school in Grahamstown, where he later obtained a B.Comm degree at Rhodes. “It was probably the best thing I did. I farmed every holiday and knew that Grootfontein was very close to help with advice. Economics and business was something I had to learn.” Julian joined his dad on the farm in 1973, after completion of his studies, to become the fourth generation farmer. “I always wanted to farm and what a privilege it was to be here with my dad and learn. We got on like a house on fire. Trish and I got married at a very young age and it was lovely to set up a family on Manor Holme and farm there.” His first priority was to improve the veld. In those days it was the norm to fence off the different veld types. He increased the number of camps from 16 to 48. Drought is always prevalent in the Karoo and they were constantly aware of their vulnerability. As a preventative measure they planted approximately 10 hectares of drought fodder crops such as saltbush and prickly pears in each of the camps. “My grandfather and father were very successful Merino and Devon stud breeders and I realised one cannot be successful without a fodder bank. I was buying feed from neighbours at the Teebus water scheme which started in 1979, and then in

Julian and son Robert with Wimpie Bothma (OVK Branch Manager: Middelburg). Unfotunately Stuart was not present during our visit.

1987 an opportunity arose for me to lease ground there.” He moved the family to Lucernedale and was able to buy the irrigation farm 5 years later. Today, Robert and Kelly still farms there and have 190 hectares under irrigation. “As time passes, and you get older and wiser, your goals change and you realize there is more to life than just your own happiness” remarks Julian.

I’ve seen too many failures where people do things they’re not passionate about. Never feel pressurised to do something you don’t want to do.” - Julian Southey Julian got involved with organised agriculture and later joined Merino SA which he describes as “one of the most satisfying things that happened to me. I ended up being involved for 10 years, 5 of which I acted as chairman until 2016. I grew a lot and learned about people.” Laughingly he explains that one of the lessons was that people are more important than the sheep he was representing. Julian is now an honorary member of Merino SA. Retirement is not yet an option. He says his biggest pleasure is watching the family grow and seeing Robert and Stuart learn and

flourish. His daughter, Jacqui, is married to Jakkie Nel, who also farms with sheep in Somerset East. Julian bought Southfield in 2003, a 1500 hectare farm that used to belong to his grandfather. Stuart now lives there with Karin and their children. Still very hands-on with the farming operation, he and Trish are now also involved with an ministry called Touching Hearts. “It’s about caring for people – and seeing them reconcile after difficulties or heal from emotional strain - is just wonderful.” They own enough property for everyone to live comfortably. They’ve decided not to expand horizontally any longer but rather vertically, and are therefor developing the resources at their disposal. Stuart, who also obtained a B.Comm degree at Rhodes, is developing a strategy to improve the carrying capacity of the veld.

“We are actually rumen farmers and veld management is very important to keep us sustainable and not to over extend our resources.” explains Julian. Robert studied Mechanical Engineering and uses his skills on the irrigation farm Lucernedale which is 1400 hectares. Julian jokes that Robert farms with the same number of Merinos on 200 hectares of land, which is under irrigation, as they farm on 8000 hectares of Karoo veld! Robert and Stuart lease additional irrigation ground as well as a very good veld farm close to Manor Holme. “Dad always taught us that you do not make a lot of money renting a farm, but you can use your capital to grow your stock numbers. It’s a long term strategy. We can now lamb on the irrigation pastures which gives us a higher lambing crop.”

“It has always been a great honour to farm with my dad. We were cutting tails from the age of 4 and worked on the farm every holiday. He allowed us to make mistakes and grow,” says Robert. “I would never have been able to give the time to Merino SA if it was not for Robert and Stuart’s input. They can step up at any time.” adds Julian. Growing up on a sheep farm in Grahamstown, Trish met Julian while studying at Rhodes. As most mothers, she ensures the emotional wellbeing of the family and when asked how she would describe her life’s journey she remarks: “It was a wonderful journey. My dream was to be with the man I love, and after 44 years, I still am!” Raising three children in four years kept her pretty busy but she later managed to start a spinning and weaving factory on Lucernedale. Julian says one of his greatest obstacles to achieving his goals was learning to believe in himself. “In the old days I had to make all the decisions on my own. My family however, grew with me and today we all sit around the table and

make decisions as one. Through the years Trish and the children had to sacrifice a lot to enable me to achieve my ambitions.” “We never discussed it then, but we have learned through the process but it was hard. Trust is one of the elements needed in a family business, but it’s important that there is also harmony. Our sons have learned these valuable lessons too.” Another obstacle when he was young was convincing his dad they needed to expand. His dad had already achieved his own goals and was content, but Julian realised there was no future plan or strategy in place. His commercial studies made him realize that due to the fuel crisis in the 1970’s, inflation would play a major role in future. Even today the business needs to look at its margins and nett worth to ensure they beat inflation. “We are so dependent on God’s grace. During December before the rain came we were at a crisis point. Our stock still looked wonderful, but we wondered what was going to

happen next. We started making plans on what to do if the drought continued. Then out of the blue this incredible rain came - and look at it now! It’s all God’s grace and we need to understand that we are not our own saviours.” Having a business strategy in place is of utmost importance for the sustainability of the family.“We are one business but also one family and one of my main concerns was succession. When I took over from my father there was basically no plan in place and we as siblings had to make sure there was a farm to inherit, and we couldn’t lose it, due to paying costs like estate duties.” Achieving the accolade of ‘Sheep Farmer of the Year’ certainly doesn’t come easily. It takes a lot of dedication, passion and hard work and team building. Add family, respect and harmony to the mix and it’s no surprise that such an award found its way to Manor Holme. Julian has invested a lot of his private time in organised agriculture and one gets the feeling that his two sons will do the same. Julian Southey can certainly stand tall. n

Julian and Trish met each other during their studies at Rhodes and have been married since. Nine year old Jessica loves speding time with her grandparents.

OVK NUUS | MAART 2017

LIFESTYLE

Boarding School 20

OVK NUUS | MAART 2017

Syndrome

A reality that most of our parents on farms have to face is the fact that their children will have to go to boarding school at some point in their school career. Some try and prevent the inevitable and drive hundreds of kilometers each week to keep their children at home while the children are still very young and attending primary school. A few years later, and the family’s worst fear becomes a reality.

Apart from the trauma that the parents experience, the rest of the family and the child that is leaving the secure surroundings of home, face major challenges of their own. According to Dr. Joy Schaverein, well know psychotherapist and author of “Boarding School Syndrome: The Psychological Trauma of the “Privileges” Child”, early rupture with home has a lasting influence on attachment patterns. “When a child is brought up at home, the family adapts to accommodate it: growing up involves a constant negotiation between parents and children. But an institution cannot rebuild itself around one child. Instead, the child must adapt to the system. Combined with the sudden and repeated loss of parents, siblings, pets and toys, this causes the child to shut itself off from the need for intimacy. This can cause major problems in adulthood: depression, an inability to talk about or understand emotions, the urge to escape from or to destroy intimate relationships. These symptoms mostly affect early boarders: those who start when they are older are less likely to be harmed.” After the child has left, the parent need to play a support role, specially when the child is of school going age, and still need to cope with the feeling of loss and emptiness, depression and anxiety. As parents we always put our children first and therefor need to understand that the child has many

new things to cope with. There is no easy cure for homesickness. It is a feeling which all of us encounter at some point or another. If your child is in boarding school, homesickness is bound to be something he/she has to deal with from the start. The child has probably spent most of his/her short life in familiar surroundings. He has friends and a routine. They know where everything is. The refrigerator is full of his favorite beverages and snacks. The mother prepares scrumptious meals. The dinner table has always been a family time where he and his siblings enjoy each other’s company.

For some, boarding school is a positive and challenging experience which promotes self-development and learning. Suddenly the child is uprooted. The only familiar thing is his cell phone and pajamas. Even the clothes he has to wear during school hours are dictated by a dress code. What’s more, his/her day is scheduled from dawn until lights out. He/she is going to miss doing what they want when they want. He/she is going to miss you, his brothers and sisters, the dogs, the TV and all his comforts. How do you get him/her over this hump? Sending your child to boarding school is known as “planned separation”. Reassure your child by explaining that feelings of missing familiar surroundings and his family are perfectly normal.

MARCH 2017 | OVK NEWS

To help you and your child cope better with his/her now surroundings, try the following:

Don’t allow your child to call you constantly This is very tough but you have to lay ground rules for calling you and you have to resist the temptation to call your child every hour! The schools normally have rules about when and where students can use their cellphones, so establish a fixed time and stick to it.

Encourage the child to make new friends Normally older students will take the young child under their wings. Remember that boarding schools have dealt with homesick children for years. They normally have plans in place to keep the children busy and the dorm mates will soon become his best friends.

Don’t be a helicopter parent You will always be there for your child but they need to learn quickly to cope and adjust to their new situation. They must be able to make their own decisions and abide by the consequences. Life is about choices and to learn life, the child need to make some choices without your interference. Be strong and resist the temptation to be over protective. The school wil act as the child’s parent and protect him while in their care.

somewhat inflexible schedule of boarding school. Homesickness is temporary and will pass in a few days. If however your child stays extremely unhappy,don’t ignore it. Consult with the school and find out what can be done to solve the emotional problems. Parents who are forced by circumstances to send the child to boarding school should also note that some emotional and psycho-

manner when they’re upset. They no longer can cry. What you however learn is fair play but the intimacy thing and understanding the vulnerable, that’s what is missing.” Schaverein states that symptoms a therapist in a boarding school addresses are problems with anger, depression, anxiety, failure to sustain relationships and fear of abandonment. A common effect is amnesia – forgetting the pain is yet another coping mechanism.

logical disadvantages may occur later in the child’s adult life. Dr Joy Schaverein says children in

It takes time to adjust

boarding school are often told by

The child has to learn new daily routines and her biorhythms will have to adapt to the new and

strangers not to cry when they are sad and homesick. “Ex-boarders don’t behave in an appropriate

All is however not doom and gloom. The advantages of boarding school far out ways the negative and most leaders and successful members of society began their journey at a boarding school. They live in a community where learning and personal growth is top priority, where programs and activities are abundant, making friends is paramount and where success is celebrated! Sending a child to boarding school is not an easy process for all involved, but with a positive attitude and lots of love, negativity can easily be overcome. We all know however that nothing can replace the nurturing love of a mother. n

OVK NUUS | MAART 2017

Ons bloed is Oranje en Pers! I SPORT

n ooreenstemming met OVK se beleid om by sy gemeenskap betrokke te wees, is hulle hierdie jaar weer as borg by die Down Touch Griffons en vir die eerste keer as agriborg by die Toyota Cheetahs teenwoordig. Die borgskap aan die Griffons is twee Toyota voertuie wat vir die

OVK NUUS | MAART 2017

gebruik van die span beskikbaar gestel is.

Toyota Cheetahs spelers Sergeal Petersen en Tiaan Meyer spog elkeen met ‘n OVK geborgde voertuig en daarby sal die OVK embleem vir twee jaar ook op die span se broeke pronk!

Besoekers aan die Toyota Stadium sal die splinternuwe OVK versekeringskantoor onder die hoofpaviljoen asook advertensieborde om die veld sien. Saam met die spanne se ondersteuners sien ons uit na ‘n opwindende jaar en voortsetting van die suksesse van die vorige seisoen! n

HIER EN DAAR EN ORAL l AROUND AND ABOUT l

Grootste enkele transaksie

Onlangs is die grootste enkele transaksie met ‘n OVK kliënt beklink toe hy 12 Massey Ferguson 6712 trekkers ter waarde van bykans R13m in ontvangs geneem het.

Hopetown Skou

Die jaarlikse skou op Hopetown was weereens ‘n groot sukses en die perdekampioenskappe was van die gewildste items op die vermaaklikheidsprogram.

OVK NUUS | MAART 2017

World

Mayenze shearer k made us On Saturd shore 6 st minutes a 2017 Wor the Inverc Zealand. title, Shwe Blade She World Bla shearing (Brandfor outstand crowned the secon World ch in 2013.

l HIER EN DAAR EN ORAL l AROUND AND ABOUT OVK oorhandig sleutels

Links oorhandig Thinus Botha (Handelaarshoof van Ladybrand Toyota) die sleutels van twee Toyota Etios Cross voertuie aan Eugene van Wyk (Uitvoerende Hoof van die Griffons) Sleutels is ook onlangs oorhandig aan Toyota Cheetah spelers Tiaan Meyer deur Conrad Cronje (OVK Hoofbestuurder: Finansies) en Sergeal Peterson deur StĂŠfan Oberholzer (OVK Groep Besturende Direkteur).

d Champion

eke Shweni, a OVK bade known to us as Shweni, has s proud once again! day 11 February Shweni trong wooled sheep in 18 and 7 seconds to claim the rld Blade Shearing title at cargill ILT Stadium in New . Along with this prestigious eni also won the All Nations earing title, and the 2017 ade Shearing Team title, with Bongani Joel rt Shearing Services). A most ding achievement to be the World Champion for nd time, having won the hampionship title in Ireland

Bieliemieliefees

DiĂŠ jaarlikse fees in Reitz was weer baie gewild en het besoekers vanoor die hele streek gelok. Heel links verduidelik Wilco vd Spuy (OVK Meganisasie) die werking van een van Massey se nuwe reeks trekkers. Links is Kotie Pretorius, Ora en Marlie van Zyl en Elize Claasen wat dag geniet het.

MARCH 2017 | OVK NEWS

KORINGPROEWE

Met die huidige landbou toestande moet daar sorgvuldig gekyk word na maksimale winste. Kultivar keuse is dus van uiterste belang om te verseker dat optimale opbrengste realiseer om volhoubaar en winsgewend te boer.

it beteken om akkurate inligting aan die produsent te gee wat hulle kan help om ‘n meer objektiewe en ingeligte besluit te neem. Die kultivar inligting kan gedurende die komende koring seisoen gebruik word ten opsigte van geskikte kultivars. Die OVK kultivar proewe is in samewerking met verskeie medewerkers en saadmaatskappye uitgevoer. ‘n Inligtingsdag is in November 2016 by die Gazella Lodge gehou waar die onderskeie

Tabel 1: Kultivar prestasie volgens opbrengs en inkomste KULTIVARS

OPBRENGS (Ton/ha)

GRADERING

INKOMSTE (R/ha)

PAN3623

10,69

R41 691,00

PAN3515

10.73

R39 915.60

KROKODIL

10.71

R39 841.20

SST866

10.66

R39 655.20

PAN3479

10.66

R39 655.20

PAN3471

10.58

R39 357.60

SST875

10.28

R38 241.60

SST895

10.17

R37 832.40

PAN3400

9.99

R37 162.80

SST835

9.92

R36 902.40

SST844

9.82

R36 530.40

KARIGA

9.75

R36 270.00

SST806

9.68

R36 009.60

SABIE

9.67

R35 972.40

DUZI

7.33

R28 587.00

Koringkultivar en Alternatiewe Proef Resultate OVK Landboukundige Dienste – Jan Lodewyckx en J Augustyn

saadmaatskappye die geleentheid gegee was om hul kultivars en produkte bekend te stel. Die proefperseel is ook besoek en verdere inligting is daar verskaf en ‘n nuwe kultivar te siene gewees: AG Beacon. Almal was baie beïndruk met dié gewas se groeivermoë en die groot are wat dit gehad het.

Besproeiingsproef Opbrengs en gradering is gebruik om die kultivars te rangskik volgens

samewerking met Mnr. Fanie Blumenthal te Zandraai in die Orania besproeiingsomgewing geplant.

beste inkomste wat dit vir die produsent kan lewer. Vanaf die inkomste moet die produsent sy eie produksie koste en vervoerdifferensiaal aftrek om die inligting as riglyn te gebruik. Die Safex- prys van 9 Desember 2016 is gebruik om die inkomste te bepaal, wat op daardie stadium R3900/ ton was. Daar is ook op ‘n verskil van R180 tussen grade gewerk vanaf ‘n B1 gradering (Tabel1). Die OVK besproeiing kultivarproef is vir die vyfde agtereenvolgende jaar in

Die proef het in 2012 negentien kultivars van drie maatskappye ingesluit. In 2013 het ons ‘n herhaling van twaalf kultivars geplant, en in 2014 was sewentien kultivars in die proef, wat twee nuwe kultivars ingesluit het, en in 2015 was daar sewentien kultivars in die proef, in 2016 was daar vyftien

Tabel 2: Koring kultivar opsomming vir 2012 tot 2016 seisoene R

2012 GRAAD

2013 GRAAD

BUFFELS

5.91

8.97

7.44

DUZI MAX

9.54

DUZI PLUS

8.98

DUZI

6.74

9.12

8.58

9.89

7.33

8.33

KARIEGA

5.95

8.63

9.12

9.75

8.36

KROKODIL

6.64

10.3

7.66

10.3

10.7

9.12

PAN3400

7.7

10.72

9.19

10.23

9.99

9.56

PAN3471

8.16

10.63

9.94

10.42

10.6

9.94

PAN3478

8.06

10.26

9.16

PAN3489

7.8

PAN3497

7.15

10.46

9.16

9.9

10.7

9.46

PAN3515

7.73

9.75

10.7

9.4

PAN3623

10.35

9.22

10.7

10.1

SABIE

6.28

9.92

8.67

9.37

9.67

8.78

SST806

6.25

7.39

9.29

9.68

8.15

SST835

6.79

9.36

8.39

9.9

9.92

8.87

SST843

6.16

8.1

7.13

SST866

8.73

9.78

10.7

9.72

SST867

6.72

SST875

6.86

9.49

10.13

9.24

10.3

9.2

SST877

6.74

8.48

7.61

SST884

7.29

9.75

9.05

10.27

9.82

9.23

SST895

7.1

9.65

9.11

10.13

10.2

9.23

STEENBRAS

6.77

GEMIDDELD

6.9

9.88

2014 GRAAD

8.78

2015 GRAAD

9.73

2016 GRAAD

20122016

KULTIVAR

9.16

MARCH 2017 | OVK NEWS

kultivars in die proef met een nuwe kultivar wat deelgeneem het aan die proef. Die resultate van die verskeie seisoene word in Tabel 2 weergegee. Die bestuurspraktyke van die onderskeie seisoene was dieselfde, alhoewel daar meer Kalium (K) toegedien is tydens die 2013 en 2014 seisoen, tydens die 2016 seisoen is die Stikstof (N), Fosfaat (P) en Kalium (K) vlakke hoër as die van die vorige seisoene. Die plant datum van 2014 het ook later plaasgevind as die vorige jare. Die plantdatum van 2015 is heelwat vroeër as in die vorige jare. In tabel 3 is die toegediende bemesting (NPK) van die onderskeie seisoene. Gedurende die 2016 koring seisoen is goeie opbrengste gerealiseer in vergelyking met die vorige drie seisoene. Die gemiddelde proef

opbrengste vir 2012, 2013, 2014, 2015 en 2016 was onderskeidelik 6.9 ton/ha, 9,88 ton/ha, 8,78 ton/ha, 9,73 ton/ha en 10 ton/ha. Die gemiddelde opbrengste van die vyf seisoene is 9.01 ton/ha. Meegaande is die klimaat inligting van die betrokke seisoene en die volgende punt het uitgestaan: die gemiddelde temperature, soos in figuur 1 vertoon, vir die 2015 en 2016 seisoen was warmer as die vorige seisoen maar vanaf middel Oktober was temperature laer. Optimum plantdatums en planttye vir koring in die koeler sentrale besproeiingsgebied kan in tabel 4 waargeneem word.

Alternatiewe Alternatiewe bemesting was ook vir die eerste keer deel van die proef. Oos Vrystaat Kunsmis het in same-

Tabel 3: Tegniese Proef Inligting

Daar is ook ‘n alternatiewe kultivar ingesluit in die proef. Die kultivar het baie belowend gelyk tydens die inligtingsdag maar het slegs 9.13 ton per hektaar opgelewer. Die kultivar sal weer deel uitmaak van die proef in 2017. Die plantdatum en klimaattoestande gunstig vir maksimum opbrengste, sal verder ondersoek word.

Droëlandproewe

JAAR

PLANTDATUM

SAAIDIGTHEID (kg/ha)

2012

07/07/2012

100

240

2013

8/07/2013

100

230

2014

14/07/2014

100

256

2015

30/06/2015

100

259

2016

06/07/2015

100

270

251

GEMIDDELD

werking met OVK Landboukundige Dienste ‘n koringbemestings plantmengsel (Wheat Pro) ontwikkel vir die besproeiingsgebied. Die plantmengsel het ‘n gemiddeld van 10.82 ton behaal ‘n verbetering van 0.82 ton bo die gemiddeld van die proef. Die produk bevat NPK asook al die nodige mikro-elemente volgens plant behoeftes. Landboukundige Dienste sal die ontwikkeling en verdere proewe doen met die produk.

Koringkultivars word al dekades lank elke jaar deur saadmaatskappye oor verskeie saaigebiede heen geëvalueer ten einde die produsente te help om sinvolle kultivar keuses te kan doen. OVK bied dieselfde diens vir sy kliënte deur onafhanklike proewe in OVK se bedienings gebiede te plant en te evalueer. Hierdie koringproewe is in die Noordelike bedieningsgebied

Figuur 1: Gemiddelde temperature tendens van die onderskeie seisoene

OVK NUUS | MAART 2017

Tabel 4: Optimum plantdatums en plantye

CULTIVAR

PETRUSVILLE HOPETOWN

DOUGLAS PRIESKA

MODDERRIVIER KIMBERLEY BARKLEY-WES

AANBEVOLE kg saad/ha

PLANTE/m2

BAVIAANS(PTR)

1/6 - 30/6

1/6 - 25/6

80 - 110

200 -275

1/6 - 15/7

10/6 - 20/7

100 - 130

175 - 250

DUZI(PTR)

1/6 - 15/7

10/6 - 20/7

100 - 130

250 - 300

KARIEGA(PTR)

1/6 - 30/6

1/6 - 25/6

80 - 110

175 - 250

KROKODIL(PTR)

1/6 - 15/7

1/6 - 30/6

100 - 130

275 - 350

OLIFANTS

1/6 - 15/7

1/6 - 10/7

1/6 - 30/6

80 - 130

250 - 300

PAN3400(PTR)

10/6 - 25/7

15/6 - 25/7

110 - 130

275 - 325

PAN3471(PTR)

1/6 - 15/7

10/6 - 20/7

100 - 120

250 - 325

(PTR)

1/6 - 30/6

1/6 - 25/6

90 - 110

225 - 275

SABIE(PTR)

1/6 - 30/6

1/6 - 25/6

80 - 110

175 - 250

SST806(PTR)

1/6 - 15/7

100 - 120

275 - 325

SST822(PTR)

15/6 - 31/7

30/6 - 31/7

15/6 - 25/7

160 - 200

300 - 375

SST835(PTR)

15/6 - 20/7

10/6 - 20/7

110 - 140

275 - 325

SST843(PTR)

BUFFELS

(PTR)

PAN3497

geplant deur OVK in samewerking met verskeie saadmaatskappye. Die afgelope koringseisoen was een van uiterstes wat klimaatstoestande betref. Met die aanvang van die plantseisoen het die boere staat gemaak op oordrag grondvog om te plant. Die koring het mooi gekiem en goed gegroei. Vog in die wortelsone het toe begin opraak en die koring moes droogtetoestande deurstaan.

15/6 - 31/7

30/6 - 31/7

15/6 - 25/7

110 - 130

275 - 325

(PTR)

SST866

1/6 - 15/7

100 - 120

275 - 350

SST867(PTR)

1/6 - 15/7

1/6 - 10/7

1/6 - 30/6

100 - 120

275 - 350

SST875(PTR)

15/6 - 31/7

15/6 - 20/7

10/6 - 20/7

100 - 120

275 - 350

(PTR)

SST876

15/6 - 15/7

1/6 - 15/7

120 - 140

300 - 375

SST877(PTR)

1/6 - 15/7

1/6 - 10/7

1/6 - 30/6

100 - 120

275 - 350

SST884(PTR)

15/6 - 31/7

30/6 - 31/7

15/6 - 25/7

110 - 140

275 - 325

SST895(PTR)

15/6 - 20/7

10/6 - 20/7

110 - 140

275 - 325

Uit die kultivarproewe kan die volgende inligting verkry word: l Die opbrengste van die verskillende kultivars; l Aanpasbaarheid van die kultivars in die spesifieke gebied; l Nuwe kultivars word getoets vir aanpasbaarheid en opbrengste; l Proewe word deur onafhanklike instansies geÃ«valueer; l Produsente kan aan die hand van resultate ingeligte besluite neem.

20/6 - 31/7

25/6 - 31/7

15/6 - 25/7

100 - 120

#PTR: Kultivar beskerm deur Planttelersregte (Bron: LNR - Kleingraaninstituut) Bogenoemde kultivars voldoen almal aan die grade van die broodkoringklas

Omdat klimaatstoestande so onvoorspelbaar is, is dit noodsaaklik om kultivars te kies wat die

(PTR)

STEENBRAS

Tabel 5: Optimale plantdatums en -digthede vir koring in die Oos-Vrystaat PLANTDATUM (WEKE) KULTIVAR

MEI 1

JUNIE 3

JULIE 4

PLANTDIGHEID

AUGUSTUS 4

(kg/ha) 4

ELANDS(PTR)

15 - 30

GARIEP

15 - 30

KOONAP(PTR)

15 - 30

MATLABAS(PTR)

20 - 25

SENGU(PTR)

15 - 30

(PTR)

15 - 30

(PTR)

15 - 30

(PTR)

20 - 25

PAN3195

(PTR)

20 - 25

PAN3368(PTR)

25 - 40

PAN3379(PTR)

25 - 40

SST316(PTR)

25 - 30

(PTR)

20 - 25

(PTR)

20 - 25

SST356

(PTR)

20 - 30

SST374(PTR)

30 - 40

SST387(PTR)

20 - 25

PAN3118 PAN3120 PAN3161

SST317 SST347

Kultivar beskerm deur Planttelersregte (Bron: LNR - Kleingraaninstituut) Bogenoemde kultivars voldoen almal aan die grade van die broodkoringklas risiko vir die produsent sal verlaag. Hierdie inligting stel die produsent in staat om ingeligte besluite te neem en die beste pakket van kultivars saam te stel. Proewe is die afgelope seisoen in Ficksburg en Fouriesburg geplant. Al die proewe is in stroke geplant en die bewerkingspraktyke van die medewerker van die gebied is toegepas. Die primêre bewerkings by die Fouriesburg proef was met ‘n super 19 en by die Ficksburg proef was dit algeheel diep skeurploeg bewerking. Die Fouriesburg proef het ongelukkig nie resultate opgelewer nie as gevolg van klimaat en praktyk toestande wat nie gunstig was nie. In tabel 5 kan die optimale plantdatums en plantdigthede wat

in die Oos-Vrystaat van toepassing is, gesien word.

Opbrengsresultate

KULTIVAR

TON/HA 2015

TON/HA 2016

SENQU PLUS MAX

1.28

SENQU PLUS

SENQU MAX

1.03

PAN312

3.85

Medewerker: JJB van Niekerk Boerdery

SST356

3.77

KKSD 1

3.7

Lokaliteit:

SST387

3.61

Plantdatum: 23/06/2016

PAN3161

3.5

Oesdatum:

10/01/2017

PAN3111

1.03

Bemesting:

45N, 15P, 4K

MATTHUS

3.48

Kontrole:

Elands (2.96 t/ha)

LENNOX

3.46

Gemiddeld:

3.23 t/ha

MATLABAS

1.08

3.3

GRANUS

3.3

SST374

3.26

SST347

1.07

3.22

PAN3368

2.97

Ficksburg

Alternatiewe Daar is vir die eerste keer vier alternatiewe kultivars ingesluit in die proewe Matthus, Lennox, Granus het goed presteer, terwyl AG Beacon die swakste gedoen het in die proef. Die navorsing met alternatiewe kultivars sal deel vorm van die proewe in die toekoms. n

KKSD 2

2.86

KOONAP MAX

KOONAP PLUS

1.05

KOONAP

1.25

2.86

SENQU

1.07

2.83

ELANDS

0.96

2.5

AG BEACON

2.25

KLEINVEEBESTUUR

Kleinveebestuur (Deel 4 )

Bestuur en die versorging van die ram om maksimum reproduksie te verseker asook ooibestuur gaan kortliks bespreek word.

n die vorige artikels is gekonsentreer op die Grootmaak van die Jongooi (Deel 1), Bestuur van die Lamstelsel (Deel 2), en die Bemarking van die Surplusvee (Deel 3). Die ram lewer ‘n fenomenale bydrae in die kudde en sy verbetering te opsigte van aanpasbare tipe, groeivermoë en wolproduksie. Net om die uitdaging van die Merino, Dohne Merino, asook ander woldraende rasse uit te lig, is dit nodig om te weet dat al die eienskappe negatief tot mekaar gekorreleer is. Dit maak dit belangrik om te weet dat balans altyd die wagwoord rondom teling is. Woleienskappe is die volgende : lengte, digtheid, kwaliteit, stapel, tip, lywigheid, olie, kleur, pens en punte. Die drie belangrikste produksie eienskappe is: liggaamsgrootte (veloppervlakte), lengte en digtheid (balans tussen lengte en digtheid). Waak egter teen afwykings van die rasstandaard. Bouvorm-eienskappe is: kop, nek en skoueraansluiting, middelstel, agterlyf en bene. Liggaamsgrootte en die balans in lengte , breedte en diepte van lyf (gewig en veloppervlakte) sal die ideale ram se beskrywing wees. Die genetiese potensiaal ontstaan reeds vanaf ses weke voor lam in die baarmoeder wanneer fetus-

OVK NUUS | MAART 2017

groei, primêre wolfollikel asook die ooi se uierweefsel-ontwikkeling plaasvind. Die fetusgroei sal die liggaamsgewig uiteindelik bepaal en die primêre wolfollikel-ontwikkeling sal die wolproduksie bepaal. Die sekondêre wolfollikel-ontwikkeling vind egter vanaf geboorte tot drie weke na plaas. Die uierweefsel ontwikkeling is nodig vir voldoende kolostrum en melkproduksie om al die genetiese potensiaal tot uiting te bring. Vir duidelikheid: ‘n dragtige ooi se voedingsbehoefte is 3,5% van haar liggaamsmassa, terwyl die lakterende ooi se behoefte 4,5% van haar liggaamsmassa is. Skei dus jou 3-ling, 2-ling, en 1-ling groepe om aanvullende voeding te spaar. Gewoonlik word die genetiese potensiaal van die fetus tot lam reeds op dié stadium sy grootste knou toegedien. Afgesien van die potensiaal wat met ondervoeding verlore gaan is die geboortemassa laag (2 tot 3kg) wat hoë vrektes tot gevolg het. Met die positiewe bestuur as agtergrond moet die aandag nou wees “van geboorte tot speen”. Neem ’n besluit dat jou ramme se gewig op 2 tand verkoop moet wees, stel ‘n tabel op en monitor deur maandeliks te weeg. Byvoorbeeld: die ramlam weeg 40 kg met speen, die doelwit gewig is 88 kg gemiddeld, en moet dus 48 kg in 12 maande (365 dae)

toeneem. M.a.w. per maand 4 kg of per dag sowat 110 gram.

Bestuursprogram van die Ramlam 1

Goed gebalanseerde voeding aan die ooi is nodig vir die produksie van goeie kolostrum wat die immuniteit van die ram oor sy leeftyd gaan bepaal. Voeding in verhouding: energie - 68% en proteïene - 16%. Goeie melkproduksie sal die lam se genetiese vermoë ten volle aanspreek. Kruipvoeding word vanaf 10 dae na geboorte opgestel. Elke lam benodig sowat 25kg totdat op 100 dae gespeen word. Kruipvoeding is nie onderhandelbaar nie omdat dit die ‘vreetgedrag’ van die ram oor sy leeftyd gaan beïnvloed. Ramme verwissel gewoonlik van eienaar en dan is gewoonte om aan te pas noodsaaklik. Verandering in voeding kan onvrugbaarheid veroorsaak omdat dit ongeveer 21 dae neem vir die mikroorganismes om aan te pas by die volgende rantsoen. Water en waaruit gedrink word gaan ook enige aanpassing vergemaklik. Ontwurming : Op +/- 42 dae neem mismonsters – doseer indien nodig. Sal ook positief wees om Spoorelement en Vit A aanvulling te doen om die slymvliese te versterk.

Op 80 dae ouderdom moet Bloednier en Pasteurella geënt word om vrektes na speen te beperk. 5 Speen op 100 dae en weeg. Prestasiemeting begin reeds hier en is ook nodig vir Blupseleksie later. Speenseleksie word gedoen waar 15 tot 20% swakste presteerders uitgegooi word. Teken aan watter nageslag nie groei nie sodat teen ouers gediskrimineer kan word. Verkoop die swak presteerders. 6 Geboorteregister en Speen moet aan SA Stamboom gestuur word om ook latere rekordhouding te vergemaklik. 7 Libido “kursus”. Jaag sowat 30 uitskot ooie by die ramlammers. Hulle dek die ooie aanhoudend en libido en dek behendigheid word aangeleer wat hul toppresteerders maak in hul “reproduksie loopbaan”. 8 Skeer ramlammers. Vir eie rekord kan vaggies geweeg word, wat jou kan help met besluitneming of jy ander lammers eers moet skeer of met wol moet verkoop. 9 Ent Ramlammers “Rev 1 om immuun te maak teen Brucella Ovis. 10 Weeg maandeliks om groei te monitor. 11 Op 180 dae nadat die lammers geskeer is word die prestasie gedeelte gedoen en die volgende is belangrik: gewig word geneem; wol word gepunt; knip ‘n 30 gram wolmonster op die middelrib

Die kleinveebestuur-reeks artikels word geskryf deur Giepie Calldo van OVK se CMW Afdeling en stuur aan SA Woltoets Buro om te ontleed; skeer en weeg die vagte en vul die vorms akkuraat in en stuur inligting na SA Stamboom. 12 Veilingramme sal ongeveer 6 tot 7 maande wol dra met die veilingdag. Neem die laaste klein wolmonster (EST) wat net getoets word vir Micron, Sd, CV en Comfort%. Dit word by die tweede toets op die katalogus aangedui. 13 Oefening : Ramme moet baie oefening kry aangesien fiksheid vrugbaarheid verhoog. Oorvet onfikse ramme se dekvermoë is gewoonlik nie goed nie. 14 Finale Keuring word deur Rasinspekteurs gedoen en plaas ramme in volgorde vir die veiling.

15 Toets ramme vir vrugbaarheid en verskaf die sertifikaat aan die koper. 16 Katalogus word opgestel met al die gegewens vanaf stamboom op ‘n standaard veiling katalogus. Betroubare gegewens skep vertroue by die kopers. 17 Veiling: Ramme word bekyk, gekoop en ondergaan baie stres. Daarom is dit nodig dat ramme na die veiling lekker water drink en vreet voordat gelaai word. Die hantering op die veiling, vervoer asook voedingaanpassing kan tot tydelike onvrugbaarheid lei. Dit is fataal om ‘n ram net na veiling te skeer omdat dit redelik algemeen tot totale onvrugbaarheid aanleiding gee. Hou dus voeding konstant (die verkoper kan ‘n sak pille saamgee) om onvrugbaarheid agv. aanpassing te voorkom. Om die ram met aanpassing te help kan Protexin Solube, Bioboost of Bio-min gedoseer word. Onthou ook om die ram weer te ent teen Bloednier en Pasteurella. 18 Ooie: ‘n Goed versorgde ooitrop waarvan die jongooie jaarliks aan die verwagte paarmassa voldoen het, sal die beste ram regverdig omdat voldoende reproduksie die ramkoste verlaag. Swak versorgde ooie kan nie geregverdig word met die aankoop van ‘n “beste” ram nie, aangesien die reproduksie te laag sal wees.

Opsommend Ramme maak ‘n groot bydrae tot die kudde se verbetering en daarom moet ons bestuur van so aard wees dat ons maksimum reproduksie kry om die genetiese eienskappe vas te lê wat die ekonomie van ons kudde moet bepaal. Koop dus ‘n ram wat aan die rasstandaard voldoen deur goeie syfers tov die ekonomiese eienskappe soos groeivermoë en hoeveelheid wol van die regte

MARCH 2017 | OVK NEWS

Gebied van

KONTRAS STREEKFOKUS

Die Karoo vorm die hart van die OVK Sentraalstreek waar droogtes geen vreemde verskynsel is nie. In hierdie gebied van kontraste word 15 handelstakke bedryf wat geweldige vereistes stel om by die snel veranderde omgewing aan te pas.

ié streek is geografies bykans 78 000 km² groot, met die noorde wat bestaan uit natuurlike grasvelde met skaap en bees as hoofbedryf. Beperkte boere met spilpunte wat onder damme lê of deel van ’n besproeiingskema is. Aliwal-Noord is die grootste besproeiings komponent met water wat uit die Oranjerivier gepomp word. Nuwe spilpunte word daagliks geïnstalleer en die gebied is snel aan die groei.

byvoeding gegee word. Hierdie boere sit baie geld terug in hul vee gedurende die koue seisoen. Elliot is uit nature ’n ongelooflike omgewing en uiters geskik vir gewasse soos mielies. Dit is niks vreemd vir die boere daar om 10 ton mielies p/ha van droëland te oes nie.” verduidelik Izak Marais, streekbestuurder. Die Elliot, Ugie en Maclear gebied het ook ’n hoë veekomponent en daar word selfs aartappels en soja’s geproduseer.

“Die suidelike en oostelike deel van die streek se gras het ’n baie hoë drakrag in die somer as dit goed gereën het maar in die winter moet

Die plaaseenhede wissel in grootte en hoe nader aan die Karoo, hoe groter die eenhede weens die drakrag wat afneem. “In die Burgersdorp omgewing is daar boere wat met tot 15 000 eenhede skaap boer. Met ’n drakrag van 1.75 hektaar per skaap is die plase baie groot.” Izak het die destydse Suidstreek wat tot en met Willowmore gestrek het in 2003 by wyle Attie van Zyl oorgeneem. Die ontwikkeling van die

OVK NUUS | MAART 2017

Izak Marais Cradock-besproeiingsgebied het veroorsaak dat baie meer aandag daar bestee moes word en is die streek in 2012 verdeel, met Armandt Horne wat die suidelike streek hanteer en Izak die nuwe “sentraalstreek”. Gesels oor die handelstakke en die mense van die streek en Izak, die “mens bestuurder” kom vinnig na vore. “Die sukses van ’n tak lê nie by my of die hoofbestuur in Ladybrand nie, maar by die takbestuurder. Dit is soos ’n predikant by ’n gemeente. Die gemeente word of groter of kleiner afhangend van die sukses van die predikant. Dieselfde geld vir die takbestuurder. Die regte persoon op die regte plek sal sorg vir ’n suksesstorie.” Die streekkantoor is gestel in die ou hoofkantoor van die Albert Koöperasie in Burgersdorp wat in Augustus 1993 by OVK ingesluit is. “Oorspronklik is ’n koöperasie gestig om die boer se produkte te hanteer. Albert koöperasie is in 1930 gestig om die boere se koring te hanteer. Wie kan dit vandag glo? Die silo’s op Zastron is volgemaak met mielies en koring. Vandag is daar egter net grasvelde.” “Die weerpatrone het verander en die omgewing het verander. Dit

verander nog daagliks en vir OVK om suksesvol en volhoubaar te wees, moet ons aan die boer se behoeftes bly voldoen. Ons is hier om die boere te dien. Ek was gelukkig om by wyle Attie oor te neem en te bou op wat hy nagelaat het. Die streek het geweldig ontwikkel in die laaste paar jaar.” Dit word egter ’n geweldige uitdaging om die klein dorpies te bedien weens die snelle agteruitgang. Daar is nie meer banke en veel winkels nie, maar die OVK handelstak is nog teenwoordig. Probleme met water- en kragvoorsiening word ook gereeld ondervind. “Daar is dorpe waar mense ’n watertenk koop en wag vir die watertanker om na die dorpie te kom. Hy koop 800 liter water wat in sy tenk getap word en dit moet hom hou tot die tanker weer ’n draai maak. Dit is die realiteit van die platteland.”

Izak het as jong man by Albert Koöperasie as assistent handelstakbestuurder gewerk waar hy met Illana in 1993 getroud is. Sy ambisie was nog altyd om te boer en het hy die geleentheid gekry om in Cradock by ’n melkplaas te werk, waarna hy in 1999 by OVK as takbestuurder in Molteno begin het. Hy was daarna vir drie jaar takbestuurder op Dordrecht voor hy die pos as streekbestuurder in 2003 aanvaar het. Hy en Illana het na Burgersdorp verhuis en is hulle die trotse ouers van Erisca, wat verlede jaar matriek geskryf het en Loré wat

in graad 11 op Burgersdorp Hoërskool is. Die toekoms lê vol uitdagings, nie net om die handelstakke volhoubaar te bestuur nie, maar om ’n bydrae te lewer tot die ontwikkeling en sukses van sy 200 plus personeel waarvoor hy verantwoordelik is. Elkeen op sy eie vlak en elkeen in sy unieke omstandighede. Dit is hoe Izak sy taak sien en kyk jy na sy prestasies van die verlede, invloed op personeel en verhouding met sy boere, is die Sentraalstreek sonder twyfel op ’n gelyk pad. n

Gereelde onderbreking in kragvoorsiening veroorsaak op sy beurt kommunikasiesteuringe aangesien die selfoontorings dan nie funksioneer nie. “Die grootste uitdaging is om personeel op hierdie klein dorpies te vestig om te verseker dat die diens wat ons aan die gemeenskap oor die laaste 20 jaar gelewer het, onverpoosd voortgesit kan word. Die standaard van OVK se takke kan nie bekostig om saam met die dorpie te verval nie.” “In 1990 het ’n destydse direkteur van Albert Koöperasie voorspel dat die “dorpie” se handelstak in die toekoms die bank, poskantoor en kruidenierswinkel gaan word. Ons het almal vir hom gelag. Op daardie stadium was daar twee banke, ’n poskantoor, menige groothandelwinkels en selfs skole op elke dorp. Na al die jare is hy toe reg bewys en die rol van ’n handelstak gaan verseker in die toekoms verander om by die omstandighede van die gemeenskap aan te pas. Ons sal egter altyd behoue bly vir die boere.”

Die Sentraalstreek Bestuurders voor van lnr : Tielman Fouché (Rouxville) en Christo Botha (Burgersdorp), Jaco Mellet (Molteno) en Mike Kruger (Bethulie), Gawie Schlebush (Lady Grey), Carmin Hambridge (Takinspekteur) en Suné Mentz (Takinspekteur), Danie Nel (De Wetsdorp) en Dries Muller (Wepener), Peter Venske (Zastron) en Terrence Constable (Boesmanskop), Riaan Oosthuizen (Aliwal-Noord), DW Coleman (Dordrecht) en Jannie van Zyl, Bennie Pieterse (Jamestown) en Izak Marais (Streekbestuurder), Robbie Strydon (Elliot) en Marli Botha (Smithfield).

MARCH 2017 | OVK NEWS

LAMSKUUR

ie skuur is verdeel in 1.4 x 1.4m hokkies uit hout en kan 390 ooie in een lamsiklus hanteer. Die gebou maak dit moontlik vir ooie om in Februarie, Mei, Augustus en November in ‘n veilige omgewing te lam. Stefan verduidelik dat diefstal en verliese weens ongediertes nie die grootste motivering agter die oprigting van die lamskuur was nie, maar eerder om bestuur te vergemaklik en akkuraatheid daarvan te verseker. Groukatte en Kaapse vosse is nou glad nie meer ’n bedreiging nie aangesien geen 2-4 dag oud lammertjies in die veld loop nie en vir Stefan is dit van uiterse belang

aangesien hy glo dat die uitwissing van hierdie gediertes geen ekologiese voordele inhou nie. Rooikatte en jakkalse veroorsaak egter verliese en hul getalle moet nog steeds beheer word. “Ons hoofinkomste kom uit vleis en die grootste bydra wat ek tot die hoeveelheid vleis wat ons kan bemark, kan maak is in die hoeveelheid lammers wat ek kan speen. Hierdie fasiliteit het groot afname in verliese meegebring.” “Alhoewel verliese met lam nog altyd laag was, is dit nou tot ‘n minimum verlaag deurdat meerlinge nie meer lammers kan

afneem, of jong ooie hul lammers kan verloor nie.” Die gemiddelde mortaliteit vir enkelinge op Beskuitfontein was onder 2% en vir tweelinge onder 5%. Die syfers het nou gedaal na onder 1% vir die enkelinge en 1.5% onder die tweelinge. Die ooie met enkelinge vertoef 2-5 dae, tweelinge en drielinge 7-10 dae in die fasiliteit wat 2000 liter water en bykans 1 ton voer daagliks gebruik. Die lamsiklus duur feitlik die hele maand en gee Stefan en sy span genoegsame tyd tussen sinchroniserings om onderhoud, voer vermenging en die bestuur van

Fasiliteit verhoog Lampersentasie Op Beskuitfontein buite Middelburg is ’n lamskuur van 1200m2 verlede jaar deur Stefan Erasmus en sy pa Pieter in gebruik geneem en deur ’n paar klein veranderinge aan te bring, funksioneer die fasiliteit nou optimaal en het die 5de stel Merino ooie onlangs daar gelam.

Die pas voltooide lamskuur waarin 390 ooie gehuisves kan word in houthokkies wat net kleiner is as 2m2

OVK NUUS | MAART 2017

Die ooi het toegang tot vars gefiltreerde water wat in ‘n pyp sirkuleer. Die vloer is hortjies wat help om die oppervlak maklik skoon en higiënies te hou.

lammers wat reeds uit die skuur is, te doen. Die R1.5m fasiliteit bied ook beskerming in die winter en word die sirkulerende water verhit om die temperatuur matig te hou. Hy ondersoek die moontlikheid om ses keer per jaar te laat lam, maar sy voervloei is nog nie aangepas nie. Die lamsiklus is van so aard gespasieer dat wanneer een stel

lammers bemark word, die volgende stel gelam word en die voervloei is stabiel. Hy verduidelik dat hulle self-voorsienend is met lusern, wat 50% van die voermengsel uitmaak, maar mielies en ander byprodukte word op grootmaat aangekoop. Hy beskik oor twee jaar se stoorfasiliteite en kan daardeur sorg dat hy teen billike pryse voer aankoop.

“In die Karoo is ons hele beplanning van die lammertyd, die voer, die water en besproeiing om reg te maak vir die volgende droogte. Gedurende hierdie tye word uitdunning van ons kudde gedoen om van die diere wat nie presteer nie, ontslae te raak.” Turksvy en soutbosse word gedurig aangeplant in voorbereiding vir droogtes. Benewens die Merino komponent boer hulle ook met ’n kleiner Bonsmara kudde. Hy sê hul speen gewoonlik ongeveer 95% kalwers wat vinnig uitgroei en sowat 1kg per dag in gewig toeneem. Hulle kry geen byvoeding soos lek nie behalwe in die winter word turksvy by hul voeding gevoeg.

Stefan vertel dat sy oupa Beskuitfontein in 1960 aangekoop het. Sy vader, Pieter, het diep spore in georganiseerde landbou getrap en was die President van Agri OosKaap vanaf 1993 tot 2002. “As derde geslag het ek die groot voordeel dat my oupa en pa goed hier gedoen het wat vooruitdenkend was en ek nie oor infrastruktuur hoef te bekommer nie. Dit is goed gedoen en goed beplan en gee my die fondasie om aan innoverende idees te dink, soos die lamskuur, wat die boerdery op die langtermyn sal versterk.”

“Ek het geleer dat wanneer jy faal, faal net vinnig. Foute wat uitrek word duur.” – Stefan Erasmus Die 32 jarige Stefan vertel dat hy eers op ’n relatiewe laat ouderdom van 25 besluit het om te boer. “Vir my was dit belangrik om nie net te dink ek wil boer nie, maar om uit te vind dat ek 100% seker is ek wil boer. Jy moet eers ’n paar ander goed doen om sekerheid te kry en op ’n jong ouderdom brand Middelburg se ligte nie juis helder nie! My pa voorsien my gedurig van leiding. Ek en hy het saamgeboer vir ’n paar jaar en dit was vir my ’n voorreg. Dit is egter geen geheim dat saamboer soms uitdagend kan wees nie, maar dit was ’n goeie leerskool.” Stefan het die lamskuur as konsep begin maar hy sê dat dit nie sonder die insette van sy pa kon opgerig het nie. “Ek het baie gedink en navorsing gedoen maar ek spandeer nie ’n sent voor ek sy raad en kundigheid ingewin het nie. Tien jaar gelede was ek verseker onnosel en 5 jaar gelede minder so. Ek probeer elke dag leer en verbeter maar maak steeds foute en leer Stefan en Wimpie Bothma (OVK Takbestuur: Middelburg) by die voertrollie wat met die tyd ontwikkel is om die voeding te vergemaklik.

OVK NUUS | MAART 2017

daaruit. ‘n Proses wat hopelik onbepaald voortduur vir persoonlike groei.” Stefan het op Grey in Bloemfontein gematrikuleer en ingenieurswese op Stellenbosch studeer voordat hy besluit het om na die plaas terug te keer. Hy is in 2014 met Yolandi getroud wat besig is met ’n doktorale graad in plantkunde. “Ek leer elke jaar meer en my geduld word ook meer, wat wonderlik is.” ’n Jong man met verbasende wysheid

en volwassenheid. Sy groot mikpunt is om hul lampersentasie van 165% na ‘n fenomenale 200% oor die volgende paar dekades te verhoog. Ongetwyfeld ‘n uitdagende mikpunt. Kyk mens na die wyse waarop die lamskuur gebou en beplan is, die harde werk wat in die vroeë oggendure ingesit word en die drome in sy oë, is alle indikasies daar dat hy sy mikpunt dalk vinniger kan bereik, as wat hy beplan. n

OVK se nuwe webtuiste maak dit nou moontlik vir lede om OVK aandele elektronies te verhandel. U moet as lid geregistreer wees. Indien u nie oor ‘n lidnommer beskik nie, kontak gerus u naaste OVK kliëntefinansierings kantoor om dit te reël. Wanneer u oor ‘n lidnommer beskik, kan u op die webwerf registreer en u aandele elektronies op OVK se webtuiste verhandel. Die eerste stap is om na www.ovk.co.za te gaan en onder “LEDE” die “AANDEELVERHANDELING” opsie te selekteer. Volg daarna die stappe soos hieronder verduidelik.

ELEKTRONIESE OVK AANDELE VERHANDELING Daar is geleentheid vir drie aanbiedinge wat ingevul kan word. Let asseblief daarop dat indien u meer as een aanbieding maak, al die aanbiedinge suksesvol kan wees. Indien u meer inligting of hulp met betrekking tot die elektroniese verhandeling benodig kontak gerus 051 – 9234516 of aandele@ovk.co.za

STAP 1 q (Kies die “Aandeleverhandeling” skakel)

STAP 2 q (Tik u lidnommer en wagwoord in)

STAP 3 q (Inligting van lid sal vertoon)

STAP 4 q (Selekteer “Koop Beherend Aandele”)

STAP 5 q (Selekteer “Koop Beherend Aandele”)

STAP 6 q (Tik hoeveelheid en prys in en “Registeer aanbod)

MARCH 2017 | OVK NEWS

VROUERUBRIEK

Die stilte sweep soos ’n ongenooide gas met ’n donker jas by die voordeur in en die eens kinderklanke word verdryf asof hulle nooit bestaan het nie. Die opgemaakte beddens en skoon kamers gee die gang die gevoel van ’n doolhof en die voorheen gelag van kinders wat soos skilderye teen die mure hang. Waar daar eens net vreugde was, hang die reuk van hartseer en verlange in die lug. Die huis het ’n leënes geword.

Die leënes se uitdagings

Op bladsy 20 bespreek ons die “koshuis sindroom” maar die leënes sindroom is net so belangrik om aan te spreek en is gewoonlik iets wat deur ouers in hul middeljare ervaar word wanneer die laaste kind die huis verlaat. Menige van ons ouers op plase en kleiner dorpies word weens omstandighede gedwing om reeds op ’n jong ouderdom die sindroom te ervaar. Kindertjies word soms reeds op laerskool in koshuise geplaas en dit het ’n geweldige uitwerking op die jong ouers en gaan gepaard met depressie en ’n gevoel van nutteloosheid.

Opvoedkundiges sal ons heeldag vertel dat kinders wat op plase grootword, baie bevoorreg is teenoor hul stadsvriende. Die blootstelling aan die natuur en die rustiger lewenswyse bied groot voordele en weens die afgesonderdheid word ’n hegte gesinsverband gevorm. Dit is juis dié hegte band wat die skeiding so swaar maak vir die kinders en ouers. Daar is metodes om hierdie skeiding te bestuur en om die kinders die wete te gee dat hulle altyd ’n soliede basis by die huis sal hê, en om ouers te help om oor die

swaar emosionele gevoel van die skeiding te kom.

Berei voor vir die skeiding Maak seker die kinders is in staat is om op hul eie vir hulself te sorg. Verseker dat hulle bewus is van basiese higiëne en kan klere was indien nodig. Kinders kry sakgeld en dit leer hulle dus hoe om te begroot en hul geld reg te bestee. Dit is ook belangrik vir die kind om te sien die ouers is in beheer van hul eie gevoelens, wat die kinders weer veilig laat voel vir die nuwe uitdaging wat voorlê.

Vermy donker gedagtes Ouers en kinders is beter af as hulle die skeiding eerder as ’n avontuur beskou. Die kinders ervaar verskeie emosies van vrees vir die onbekende tot

OVK NUUS | MAART 2017

opgewondenheid oor hul nuwe ondervinding. Vertel die kinders dat die vrees vir die onbekende baie groter is as die werklikheid en dat hulle vinnig sal aanpas in hul nuwe roetine en omstandighede. Dit is belangrik vir die ouer om die kind te verseker dat sy kamer altyd by die huis wag en hulle enige tyd daarheen kan terugkeer. Dit gee die kind sowel as die ouer die gevoel van veiligheid en sekuriteit. Meeste kinders vind die skeiding aan die begin moeilik om te verwerk en die ouer moenie in stilte plesier of bevrediging daaruit put nie. Hulle het die ouer se positiewe ondersteuning nodig en nie ’n geheime wens van die ouer dat die kind moet terugkeer huis toe nie. Dit beteken dat die ouer hulle moet help om dinge self uit te sorteer en al maak hulle foute sal hulle daardeur leer om onafhanklik op te tree.

Kommunikasie is krities Kontak is die enigste wyse om die gevoel van die familie-eenheid wat die ouer en kind mis, te handhaaf. Deel nuus van ander lede van die

familie en dinge wat by die huis en plaas gebeur. Luister na hulle stories en maak die “nuwe” lewe deel van die ou bekende een. Stel belang in hul ervaringe en wees geduldig terwyl hul besig is om te groei en die uitdagings van hul nuwe lewe te oorkom.

Verstaan waaroor “leënes sindroom” gaan Die sindroom is ’n psigologiese

toestand en word gewoonlik deur die vrou in ’n groter mate ervaar. Moeders speel gewoonlik die groter rol en spandeer meeste van hul tyd om die kinders groot te maak en op te voed. Die skeiding van die kind of kinders veroorsaak ’n gevoel van verlorenheid, onwaardigheid, depressiwiteit en ’n onsekere gevoel vir die toekoms. Die ervaring van hartseer emosies en om te huil is doodnormaal. Dit is egter belangrik om hulp te kry wanneer negatiewe gedagtes soos die gevoel van nutteloosheid en dat die lewe nie veel meer beteken nie, te veel word en as die ma onophoudelik huil en nie met haar normale dagtake kan voortgaan nie. Sielkundiges beweer dit neem ’n moeder tussen 18 maande tot twee jaar om werklik oor die simptome van die “leënes” te kom. Dit is dus belangrik vir die vrou en haar man om haar tyd te gee om te “rou” en deur die “verlies” te werk en om haar lewe te herbou. Wees sagmoedig en moenie onmoontlike verwagtinge skep nie. Die moeder bly die pilaar van die gesin en almal om haar sal krag en wysheid van haar nodig kry om deur die skeiding te kom. n

MARCH 2017 | OVK NEWS

Agter die lens

KORPORATIEWE VIDEO

Vier duisend kilometer en 300 minute se video opnames later is genoeg materiaal bymekaargemaak om OVK se nuwe korporatiewe video te redigeer. Rooistoel Produksies van Bloemfontein is aangestel om die uitdaging aan te pak en volgens Evert Kleynhans sal dit nagenoeg 40 uur duur om die redigering en klankbaan te finaliseer en â&#x20AC;&#x2122;n finale video te produseer.

OVK NUUS | MAART 2017

Die wolveiling in Port Elizabeth word verfilm in ’n unieke 360° opname wat die kyker die gevoel gee dat hy binne die veilingsaal sit.

Evert Kleynhans hou die fokus op Hardie van den Heever tydens die klassifisering van Angora bokke in Cradock.

Johan Norval (Landbouweekblad) neem ’n foto van die hommeltuig in aksie tydens die koringstroop op Hopetown.

ie eerste besoek is gebring aan CMW se fasiliteite in Port Elizabeth waar wolveilings bygewoon is en die berging, hantering en versending van die wol opgeneem is. Die gebruik van ’n hommeltuig, met fotograaf Francois Prinsloo as vlieënier, word in die produksie ingespan om ’n unieke perspektief aan die video te verleen.

Santa Ferreira (OVK Bemarkingsbestuurder), hou ’n ogie terwyl Francois die hommeltuig beheer.

MARCH 2017 | OVK NEWS

CMW produksiebestuurder, Nic van Niekerk bespreek die verfilming van die wolbergingsfasiliteit met Evert en Francois. Daarna is ‘n draai by Willie Jordaan op sy plaas Merino gemaak waar hy met onderandere Angoras boer. Die kameras was byderhand om die klassifisering van bokke, wat op ’n veiling geplaas gaan word deur Hardie van den Heever, CMW se tegniese veldbeampte in Cradock, te verfilm. Die Merino stoet van Andrew Jordaan op Spekboomberg het onder skoot gekom en Francois moes al sy vernuf gebruik om die hommeltuig in die sterk wind te beheer. Hy het selfs kans gesien om naby ’n spilpunt te vlieg om ’n unieke gevoel van die gietende water te skep. Die span is na OVK se moderne wêreldklas meule in Clocolan waar die “Power” reeks produkte vervaardig word, op film vas te lê. Die meganisasie kompleks in Bethlehem is besoek en die gewilde Massey Ferguson en reeks trekkers en Challenger toerusting is tot skemer verfilm.

Na ‘n opname van OVK se hoofkantoor in Ladybrand het die fokus weer na die landbou verskuif en het die voorbereiding van mielielande op Quentin de Bruin se plaas, Vastrap die lense gevul. Die hommeltuig is weereens aangewend en Francois het al sy kennis en vernuf as professionele fotograaf ingespan om unieke materiaal met al die stof te vergader. Die koring in Hopetown was reg vir stroop en die tog na die NoordKaap is die volgende dag vroegoggend aangepak om die gejaag teen tyd om die oes opgeberg te kry, mee te maak.

Van sonop tot 12 uur saans is die lande ’n miernes van aktiwiteite met stropers en voertrokke wat mekaar soos bye volg om die koring te stroop. Groot vragmotors staan in rye om elke korreltjie veilig by die silo’s te kry. Die Oranjerivier Silo se wande swel by die uur en skofte word tot middernag gewerk om die oes te ontvang. Die volledige video sal binnekort bekendgestel word en dan sal die kyker die ongelooflike beeld wat die landboubedryf ons gee, ervaar en die voorreg wat ons by OVK het om daagliks saam met ons kliënte, daarby betrokke te wees. n

Event en Johan Norval wys vir Juhan en Beulah Mynhardt wat van hulle verwag word, terwyl die hommeltuig gereed staan om die besondere oomblik op film vas te lê.

OVK NUUS | MAART 2017

BOERVROU

“Dies ist der beste Platz in der Welt.” So verwys Ingrid Rohde na die wonderlike uitsig uit haar sonkamer op Mariandale, net buite Ladybrand. Hier boer sy en bestuurder Anneke Wiese sedert 2013 kommersieel met ’n Hereford en Tuli kudde van 200 koeie en 15 bulle.

Beeste is haar passie I

ngrid is in 1942 in Charlotterburg, Berlyn gebore. Haar ouers, wat beide in Duitsland gebore is, het ontmoet nadat haar moeder van Japan teruggekeer het en haar pa vir malariabehandeling van Mosambiek gekom het, waar hy ’n hoenderplaas besit het. Met die skeiding van Berlyn in die Oosen Wesblok het haar ouers na Oostenryk gevlug toe sy een jaar oud was. Daarna het hulle in 1951 na Suid-Afrika immigreer en het sy in Pretoria grootgeword. Sy vertel dat dit haar droom was om veearts te word maar haar ouers

nie in daardie jare studies kon bekostig nie en het sy na matriek aan die Hoërskool Langenhoven by Onderstepoort in die laboratorium gewerk. Hier het sy in die virus-afdeling gespesialiseer in hondsdolheid. Sy ontmoet toe landboukundige Dr. Hans Hubert Fischer by die Duitseklub en is in 1962 met hom getroud. Hans se moeder was die dogter van Fritz Malcomess, wie se pa die bekende familie landboumaatskappy, Malcomess in 1869 in Oos Londen gestig het en takke dwarsoor die land gehad het, insluitende Ladybrand.

Sy en Hans het 1968 na die plaas “Italy” verhuis en vier kinders is uit die huwelik gebore maar die donkerte het sy teenwoordigheid getoon en het hulle twee seuns onder tragiese omstandighede verloor. Vandag is seun Heinz ’n bedryfsingenieur in Pretoria en dogter Heidi in KwaZulu Natal. Haar huwelik met Hans is in 1980 beëindig en is sy met Gustav Rohde, ’n bekende van die Ladybrand omgewing getroud en op “Tandem” geboer. Hulle koop “Mariandale” in 1980 en paar jaar later die buurplaas “Tertia”.

MARCH 2017 | OVK NEWS

Ingrid verduidelik haar weidingprogram aan Johan Nienaber (OVK Takbestuurder: Ladybrand)

Gustav was ‘n gewasse boer maar het dit moontlik vir Ingrid gemaak om met haar Herefords te boer. Anneke het na sy dood betrokke geraak om haar met die kuddebestuur behulpsaam te wees. . Onder advies van Anneke het sy onlangs dragtige Tuli koeie en ’n wit Chianina bul aangekoop. Hulle behou die Hereford en Tuli kudde maar doen ook kruisteling. Sy het die Chianina bul wat oorspronklik van Italië kom, vir die eerste keer op Nampo gesien. Die Chianina kalwers tel geweldig vinnig gewig op en sy is baie opgewonde oor die toekoms van die kruising met die Hereford en Tuli rasse.

Ingrid en Anneke boer kommersieël net buite Ladybrand met Tuli en Hereford beesrasse.

OVK NUUS | MAART 2017

Dit was baie moeilik om in die droogtetyd die kudde op te bou en het hulle as vrouens dit veral uitdagend gevind. Anneke praat vlot Sotho en kon makliker met die arbeiders kommunikeer en instruksies gee. Ingrid het hierdie gedeelte van die boerdery besonders gekompliseerd gevind en dit aan Anneke oorgelaat. Hul voedingsprogram bestaan uit gebaalde Eragrostis hooi en hawer vir groenvoer. Die beeste wei verder op die bykans 900 hektaar natuurlike veld en die kikoejoe is nou besonders ryg na die goeie reën. Sy verhuur sowat 50 hektaar wat met mielies geplant word en kan die beeste op die reste wei na oestyd. Ingrid vertel dat hulle tans ’n 85% kalfpersentasie handhaaf maar werk hard om dit te verhoog. Oor die toekoms wil die 74 jarige Ingrid nie veel uitbrei nie behalwe dat sy wil konsentreer op haar geliefde beeste vir solank haar gesondheid dit toelaat. Haar seun Heinz gaan oor ’n paar jaar by haar aansluit en dan kan sy eers dink aan moontlike aftrede. Sy sit en kyk oor die veld met die Malutiberge in die verte terwyl die reën saggies die grond streel, “Hierdie is die mooiste plek in die wêreld.” n

IN MEMORIAM

Entrepreneur, business-man, educational visionary, creator of employment opportunities for tens of thousands around the word, mentor, friend, family-man - passed away on 7 January 2017.

orn on 10 April 1937, he was part of the generation called the Silent Generation - hard working, family-oriented and minding their own business. After completing his matric, Brian started his career as a pack-house manager on a citrus farm in Weenen in 1954, but shortly thereafter, joined the late Mr Bill Wall on Oakleigh Farm, near Greytown. Brain David Corbishley Throughout his life, he often spoke of the need to feed billions of people and, realising the need to develop quality maize seed, bought the majority shares in this fledgling operation, at the pricey sum of ÂŁ300, with money he borrowed from his father. The company, originally known as Pioneer Seed Company, was officially registered on 27 May 1958. Little did the twenty-year-old Brian Corbishley know that this company would one day become the biggest seed group in Africa; and a respected role player - not only in the South African Agriculture industry, but also in the international seed market. The company grew steadily over the next 20 years, continually expanding and adding to its processing, research, production and marketing facilities across the grain-producing regions of the country. During the 1980s, the Pioneer Seed company stepped up its activities in other southern African countries and expanded its footprint across many borders. Over the years, Brian continued to expand the company further, acquiring a number of subsidiary companies: Starke Ayres - currently the biggest privately owned vegetable seed company in Africa; Pidelta - a farming subsidiary

OVK NUUS | MAART 2017

comprising approximately 8000 hectares of farmland; Kombat manufacturer of agricultural chemicals; Mascor - the largest supplier of agricultural equipment in KZN and one of the biggest John Deere dealers in Africa; Jupidex one of the market leaders in the agricultural equipment market in South Africa; Triton Express - an international logistics company; EGT - a timber plant; as well as an in-house printing company and an aviation department. Along the way, the company changed its name to Pannar and then, in 2013, was sold to Du Pont; and Pannar (Pty) Ltd changed its name to Plennegy (Pty) Ltd. In spite of all this success, Brian remained humble, incredibly discreet and hated having a fuss made over him. When the aviation department unveiled the new Falcon registration: ZS-BDC (his

initials) in his honour, he was most embarrassed - he didn’t enjoy the limelight much and a personalised aeroplane registration was far too much for him. He was so many things to so many people and so many relied on his vision and business acumen - yet he was a man of simple needs and pleasures: he loved his birding, the Kruger Park, his crossword puzzle, Soduku and, of course, the weather report. He could deal with complex and complicated business deals and see things way before anyone else could see them coming.

During his entire recent illness, even when he was in the ICU, he did not want to disturb anyone or put anyone out. This was the nature of the man. His attention to detail was magnificent and his memory was outstanding. He didn’t travel much in his later years but had an incredible insight into international politics and economic manoeuvering.

He has been described as “A riddle wrapped in a mystery inside an enigma” – this was Churchill describing Russia two years after Brian was born and it accurately sums him up – although he would feel insulted that he was being compared to a communist country, he would be happy that it was a succinct, befitting Churchill quote. He was always the last man standing, firm, strong and assertive just like any Russian leader; but he was also always content in what he was doing - an example for all to follow. Friends and colleagues often asked to what his success was attributed. The answer: he was organised, focused, had a memory for detail and was relentless in his pursuit of a goal. These attributes did not let up, even in his final days. Even minor issues got his attention - he ensured that they were sorted and not allowed to fall by the wayside. He hated his high school days with a passion and particularly despised boarding school - continually refuting that he had ever received an education, yet he was one of the most intelligent and inspirational men known to many. In order to ensure great education, and in order to keep families together as long as possible, as it is intended, he and his wife, Dorothy, known better to many as Dot, created Wembley College in Greytown. He was passionate about this school and it has been his baby for the last 20 years. Brian always knew that we do not take to our grave any material wealth. Time is our most precious treasure because it is limited. He certainly knew that one can produce more wealth, but one cannot produce more time. Brian believed that the best present you can give to your loved ones is your time – and all who knew him could always count on him giving them his time.

He was extremely conservative in some of his views on an array of subjects, yet he could be revolutionary with his thoughts and processes and his procedures – he was certainly an enigma. He transcended many generations and even had some qualities of the most recent generational types - the Millenials. The companies he founded and the legacies he left behind will go from strength to strength – there may be challenges and changes along the way, but Brian was not one for standing still and staying static. He will be remembered for what he did and what he created, but he will always remain unique “a riddle wrapped in a mystery inside an enigma”. Who else starts a maize seed company at 20 years of age and, through hard work, determination and vision, sees it become the biggest seed company in Africa and is responsible for feeding millions of people in sub-Saharan Africa for almost 60 years? Who, during the course of their lives hates most vegetables and denies that vitamins exist, yet drives the growth of the biggest privatelyowned vegetable seed company in Africa which is responsible for nourishing and feeding millions of people throughout Africa? Who, at 60 years of age, when most people are thinking about retiring, starts a school which has kept families together, providing quality education for generations to come? Brian has certainly left behind a great legacy. Tens of thousands of people owe their jobs and family security to the companies he created; and Greytown is certainly blessed to have had him make it the centre of his business empire. This obituary is published on behalf of Pannar South Africa.

MARCH 2017 | OVK NEWS

KLIMAATINLIGTING DIE WEER

REËNVAL

Die werklike reënval en temperatuursyfers tot 28 Februarie 2017 word verskaf deur OVK weerstasies in onderskeie streke. Die werklike vs langtermyn reënval en temperatuur word in onderstaande grafieke weergegee.

MINIMUM TEMPERATURE

MAKSIMUM TEMPERATURE

DAM

RIVIER

KAPASITIET ,000 000m3

27/2/17 %

2016 %

ALLEMANSKRAAL

SAND

174.60

52.70

13.70

BLOEMHOF

VAAL

1240.30

93.80

17.80

ERFENIS

GRROT VET

206.10

82.00

9.50

FIKA-PATSO

NAMAHADI

29.50

42.90

12.50

GARIEP

ORANJE

5196.10

92.00

49.10

KALKFONTEIN

RIET

325.20

11.80

6.30

KNELLPOORT

RIETSPRUIT

130.00

44.60

33.20

KOPPIES

RENOSTER

42.40

103.30

38.30

KRUGERSDRIFT

MODDER

71.50

60.3

7.10

RUSTFONTEIN

MODDER

71.30

46.00

20.40

STERKFONTEIN

NUWEJAARSPRUIT

2617.00

88.70

87.90

TIERPOORT

34.00

7.6

-0.10

VAAL

2603.50

100.00

50.40

VANDERKLOOF

ORANJE

3171.30

53.00

60.50

62.76

29.04

OVK NUUS | MAART 2017