ISBN 978-974-484-318-0 หนังสือ อยู่อย่างไรเมื่อกายใจต้องเจ็บปวด ผู้เขียน ก�ำธร เก่งสกุล สงวนลิขสิทธิ์โดยส�ำนักพิมพ์สารคดี ในนามบริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด ห้ามการลอกเลียนไม่ว่าส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือ นอกจากจะได้รับอนุญาต พิมพ์ครั้งที่ 1 พ.ศ. 2550 โดยส�ำนักพิมพ์ดีเอ็มจี พิมพ์ครั้งที่ 2 ตุลาคม 2553 จ�ำนวนพิมพ์ 4,000 เล่ม ราคา 120 บาท คณะผู้จัดท�ำ บรรณาธิการเล่ม : กนกวรรณ โสภณวัฒนวิจิตร ผู้ช่วยบรรณาธิการ : นฤมล สุวรรณอ่อน ออกแบบปกและภาพประกอบ : siv_za รูปเล่ม : พนารัตน์ ภู่แย้ม พิสูจน์อักษร : นวลจันทร์ ทองมาก ควบคุมการผลิต : ธนา วาสิกศิริ จัดพิมพ์ ส�ำนักพิมพ์สารคดี (ในนามบริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด) จัดจ�ำหน่าย บริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด 28, 30 ถนนปรินายก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพฯ 10200 โทร. 0-2281-6110 (อัตโนมัติ) โทรสาร 0-2282-7003 เพลต เอ็น. อาร์. ฟิล์ม โทร. 0-2215-7559 พิมพ์ ด่านสุทธาการพิมพ์ โทร. 0-2966-1600-6 ส�ำนักพิมพ์สารคดี ผู้อ�ำนวยการ : สุวพร ทองธิว ผู้จัดการทั่วไป : จ�ำนงค์ ศรีนวล ที่ปรึกษากฎหมาย : สมพจน์ เจียมพานทอง ผู้อ�ำนวยการฝ่ายการตลาด/โฆษณา : ปฏิมา หนูไชยะ ผู้อ�ำนวยการฝ่ายศิลป์/ฝ่ายผลิต : จ�ำนงค์ ศรีนวล ผู้จัดการฝ่ายการตลาด : พิเชษฐ ยิ้มถิน ที่ปรึกษาส�ำนักพิมพ์ : สุดารา สุจฉายา บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์ : สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ
จากสำ�นักพิมพ์ “ความทกุ ข์”เป็นส งิ่ ท คี่ นเราหลีกเลีย่ งไม่ได้ม แี ต่ค นรงั เกียจความทกุ ข์ล อง สมมุติเล่นๆว่าหากในโลกนี้ไม่มีความสุขมาให้เปรียบเทียบ คนเราก็คงอยู่ ร่วมกับความทุกข์ได้อย่างสบาย เพราะมันไม่มีความหมายหรือมีอิทธิพล จนทำ�ให้ชีวิตซวนเซ ล้มลุกคลุกคลานจนแทบยืนไม่ขึ้น สิ่งสำ�คัญจึงอยู่ที่ใจ จะทุกข์หรือสุขนั้นอยู่ที่ใจเราเลือกและรู้จัก จัดการ คุณกำ�ธรเก่งสกุลผู้เป็นทั้งกวีนักคิดนักเขียนนักแปลปรารถนา ให้ค ณ ุ ผ อู้ า่ นเข้าใจทกุ ข์ม ากยงิ่ ข นึ้ ข ณะเดียวกันก ช็ ว่ ยให้ค ณ ุ ม องมนั ได้อ ย่าง ทะลุปรุโปร่งว่าแท้จริงแล้วปัญหาทุกอย่างแก้ไขได้ขอเพียงตั้งสติทำ�ใจและ ร่างกายให้เข้มแข็ง พร้อมรับมือกับปัญหาที่ดาหน้าเข้ามา เปิดใจให้กว้าง และมองดูคนรอบข้างเพื่อจะได้รู้ว่าไม่ได้มีเพียงเราเท่านั้นที่ยํ่าแย่ แต่ยังมี คนอีกมากทอี่ าจอยู่ในภาวะที่ทุกข์กว่า เพราะคนเรานนั้ ล ม้ แ ล้วล กุ ข นึ้ ใหม่ได้ห ากยอมรับค วามทกุ ข์แ ละอยู่ ร่วมกับมันได้อย่างราบรื่นแล้ว สิ่งที่เรียกว่า“ความสุข”ก็เกิดขึ้นได้ไม่ยาก ไม่เพียงเท่านัน้ ผ เู้ ขียนยงั เชือ่ ว า่ ค ณ ุ ผ อู้ า่ นจะได้ค น้ พ บตนเอง ค้นพ บ ความสามารถหรือค วามใฝ่ฝนั ท ซี่ กุ ซ่อนอยู ่ ดงึ ม นั อ อกมาและทำ�ให้ก ลายเป็น จริง อยู่อย่างไรเมื่อกายใจต้องเจ็บปวดจึงเหมาะอย่างยิ่งสำ�หรับทุกคน สำ�นักพิมพ์สารคดี
จากผู้เขียน ในปัจจุบันมีหนังสือมากมายหลายเล่มกล่าวถึงวิธีประสบความสำ�เร็จ ในชีวิตด้านต่างๆ วิธีแสวงหาความมั่งคั่งรํ่ารวยและความสุข แต่ น้อยนกั ท จี่ ะมใี ครพดู ถ งึ ค วามทกุ ข์ หรือค วามเจ็บป วดในชวี ติ ประหนึง่ ว่าส องคำ�นเี้ ป็นค ำ�ตอ้ งหา้ มทไี่ ม่มใี ครอยากนกึ ถึง ทงั้ ๆ ทีใ่นความเป็น จริงแล้ว ทุกคนล้วนเคยประสบความทุกข์ และความเจ็บปวดในด้าน ต่างๆไม่มากก็น้อย ไม่ทางใดก็ทางหนึ่งมาแล้วทั้งสิ้น หนังสือเล่มนี้เขียนขึ้นเพื่อเป็นเพื่อนยามยากให้ผู้ที่ต้องการข้อ แนะนำ�บางประการ เมื่อต้องมีชีวิตอยู่ท่ามกลางความทุกข์และความ เจ็บปวดที่โหมกระหนํ่าเข้ามา ไม่ว่าจะเป็นทางด้านร่างกายหรือจิตใจ เพื่อให้ดำ�เนินชีวิตต่อไปได้โดยไม่ต้องทุรนทุรายกับชีวิตมากจนเกินไป ในทสี่ ดุ เมือ่ ค ณ ุ ม ที กั ษะในการจดั การกบั ค วามเจ็บป วดมากพอแล้ว เป็น ไปได้ถึงขั้นที่คุณสามารถเปลี่ยนแปลงวิถีชีวิต และกระบวนการทาง ความคิดใหม่ได้ทีเดียว เหมือนกับการเกิดใหม่ในร่างเดิม
บางทีคุณอาจรู้สึกขอบคุณความเจ็บปวดที่มาเยือนในครั้งนี้ ก็ได้ที่ทำ�ให้คุณได้ค้นพบตัวตนอันยิ่งใหญ่ภายในตัวคุณ ซึ่งหากไม่มี เหตุการณ์ที่สร้างความเจ็บปวดให้คุณในครั้งนี้แล้ว คุณจะไม่มีทางได้ พบกับตัวตนอันยอดเยี่ยมเช่นนั้น ตราบใดทคี่ ณ ุ ม รี า่ งกาย ตราบเท่าท คี่ ณ ุ ม จี ติ ใจทผี่ กู ต ดิ อ ยูก่ บั รปู และนามค วามเจ็บป วดยอ่ มเป็นเรือ่ งสามัญท เี่ กิดข นึ้ ในชวี ติ จนกระทัง่ คุณได้ฝึกฝนจิตใจจนถึงขึ้นสลัดทิ้งพันธนาการแห่งรูปและนามได้นั่น แหละ คุณจึงจะหลุดพ้นจากความเจ็บปวดใดๆทั้งหลายทั้งมวล ในระดับของผู้ใช้ชีวิตอยู่ในสังคมตามปกติ ร่างกายและจิตใจ ย่อมผูกติดกันโดยไม่อาจแยกออกจากกันได้อย่างสิ้นเชิง เหมือนสอง ด้านในเหรียญเดียวกัน บางครัง้ ค วามเจ็บป วดทางดา้ นจติ ใจกลับก ลาย มาเป็นความเจ็บปวดทางด้านร่างกาย บางทีความเจ็บปวดทางด้าน ร่างกายในระยะยาวหรือเรื้อรัง ก็กลายมาเป็นความเจ็บปวดทางด้าน จิตใจอย่างช่วยไม่ได้ ในเมือ่ ค วามทกุ ข์ท รมานทางดา้ นรา่ งกายไม่ส ามารถขจัดป ดั เป่า ไปได้ ไม่ว่าจะรักษาโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญมาแล้วกี่ท่าน สารพัดยาทั้ง หลายทไี่ ม่ส ามารถรกั ษาให้ห ายได้ ซาํ้ ร้ายอาจมโี รคแถมเพิม่ ข นึ้ ม าจาก การเพียรพยายามรักษาในหลายๆวิธี จนถึงขนาดที่มีคนบางคนต้อง เสียชีวิตจากโรคใหม่ที่เกิดจากการเพียรรักษา ก็เคยปรากฏให้เห็นอยู่
ความผิดหวังครั้งแล้วครั้งเล่าในชีวิตที่ทำ�ให้จิตใจคุณเจ็บปวด ซํ้าซาก ทำ�อย่างไรจึงจะพ้นจากสภาพสิ้นหวัง มืดแปดด้าน หรือ สารพัดปัญหาที่โหมกระหนํ่าเข้ามาทำ�ร้ายจิตใจคุณจนแทบเจียนตาย คำ�ตอบมีอยู่แล้วในหนังสือเล่มนี้ แม้จะไม่ใช่คำ�ตอบต่อปัญหาทุกข้อ แต่ก เ็ ป็นข อ้ แ นะนำ�หลักๆ ท คี่ ณ ุ ต อ้ งไปสกัดแ ต่งแ ละนำ�ไปใช้ให้เหมาะสม กับพื้นฐานนิสัย หรือจริตของคุณ หากข้อความใดในหนังสือเล่มนี้ช่วยจุดประกายแห่งความหวัง ให้เกิดข นึ้ ในใจคณ ุ ประหนึง่ แ สงไฟจากประภาคารทชี่ ว่ ยนำ�ทางให้เรือ ที่ใกล้อับปางถึงฝั่งได้ ก็ถือว่าหนังสือเล่มนี้บรรลุวัตถุประสงค์แล้ว แม้ จะเป็นเพียงเรือลำ�เดียวที่ถึงฝั่งมาได้ก็ตาม ด้วยรัก กำ�ธรเก่งสกุล kkengskool@yahoo.com
สารบัญ ธรรมชาติของความเจ็บปวด.................................................... ยอมรับความจริง................................................................... เป็นมิตรกับความเจ็บปวด...................................................... บ่อเกิดแห่งกำ�ลังใจ............................................................... อย่าใช้ความเจ็บปวดเป็นข้ออ้าง.............................................. เลิกสงสารตัวเอง.................................................................. เป็นฝ่ายรุก........................................................................... กลับสู่สายธารแห่งชีวิต......................................................... ออกมาเป็นผู้ดู...................................................................... เบี่ยงเบนความสนใจไปเรื่องอื่น.............................................
10 16 20 24 30 36 48 56 62 68
บททดสอบ........................................................................... 74 พลังแห่งความเชื่อและศรัทธาในชีวิต........................................ 80 สร้างความคิดเชิงบวก........................................................... 88 เลือกใช้คำ�พูดที่ถูกต้องกับตัวเอง............................................ 94 อย่าให้ความเจ็บปวดต้องสูญเปล่า........................................... 102 ประคองชีวิตไว้ด้วยสติ........................................................... 108 ธรรมชาติบำ�บัด.................................................................... 114 บทส่งท้าย............................................................................ 126
ไม่ว่าจะเป็นอะไร หรืออย่างไรไปแล้วก็ตาม ชีวิตคุณก็ยังต้องดำ�เนินต่อไป
ธรรมชาติของความเจ็บปวด
ก อ่ นทเี่ ราจะเรียนรวู้ ธิ อี ยูร่ ว่ มกบั ส งิ่ ใดอย่าง สันติสุข เราต้องทำ�ความรู้จักก บั ธรรมชาติ ของสิ่งนั้นก่อนเสมอ การทำ�ความเข้าใจ กับความเจ็บปวดเป็นขั้นตอนแรกในการ จัดการกับมันได้อย่างมีประสิทธิผล
หากคุณเข้าใจในเบื้องต้นว่า เหตุใดคุณจึงรู้สึกเจ็บปวด และ รู้ต่อไปถึงกระบวนการที่คุณจะควบคุมมันได้แล้ว คุณย่อมสามารถ สร้างเสริมท ศั นคติท างดา้ นบวก และดำ�เนินช วี ติ ต อ่ ไปในเชิงส ร้างสรรค์ ได้ด กี ว่าผ ทู้ ปี่ ดิ ห ปู ดิ ต าไม่ย อมรับรสู้ มุฏฐานอนั แ ท้จริงข องมนั นอกจาก พรํ่าบ่นถึงแต่ความเจ็บปวดที่ตนประสบอยู่วันแล้ววันเล่า ราวกับโลก ทั้งโลกมีแต่ความเจ็บปวดสุมอยู่เต็มอก ยิ่งคุณรู้ลึกรู้ละเอียดถึง ธรรมชาติค วามเจ็บป วดของตนเองมากเท่าไหร่ ความเจ็บป วดของคณ ุ ก็ยิ่งลดลงมากเท่านั้น ความเจ็บป วดใดๆล ว้ นเป็นส ากลซงึ่ ท กุ ช วี ติ ต อ้ งประสบ มากบา้ ง ุ แ สนรกั คุณ น้อยบา้ ง ต่างกนั ไปตามเหตุ ตามปจั จัย แม้แ ต่ล กู ๆ ทีค่ ณ ก็ไม่สามารถปกป้องพวกเขาให้รอดพ้นจากความเจ็บปวดในชีวิตได้ ไม่ว่าคุณจะใช้ความพยายามมากมายเพียงใด อย่างไรกต็ ามคณ ุ ไม่จ ำ�เป็นต อ้ งเรียนรลู้ กึ ซ งึ้ ถ งึ ก ายวภิ าคของคน หรือทฤษฎีทางด้านจิตวิทยาใดๆให้ยุ่งยาก เพียงแค่ให้คุณรับรู้ว่า ความเจ็บปวดใดๆล้วนเป็นอนิจจัง เหมือนกับชีวิตที่มีการเกิดขึ้น ตั้งอยู่ และดับไปเช่นกัน เรามักไม่ทันได้ตั้งตัวในขั้นตอนการเกิดขึ้นของความเจ็บปวด บางครัง้ เราพยายามหาตน้ ตอของมนั แ ต่ก ไ็ ม่ส ามารถหารอยตอ่ น นั้ พ บ เรารับรเู้พียงวา่ ปจั จุบนั ความเจ็บปวดตั้งเป็นเงาทะมึนอยูต่ รงหน้าและ How to Live with Pain 11
ไม่รวู้ า่ จ ะกา้ วลว่ งไปได้อ ย่างไร ยงิ่ ก ารดบั ไปนนั้ ไม่ต อ้ งพดู ถ งึ เหมือน กับว่าความเจ็บปวดนั้นจะอยู่กับเราตลอดไปชั่วกัลปาวสาน แต่ธ รรมชาติข องมนั ห าเป็นเช่นน นั้ ไม่ และการดบั ไปนนั้ ก เ็ หมือน กับการเกิดขึ้นซึ่งคุณไม่สามารถหารอยต่อได้เช่นกัน เหมือนกลางวัน และกลางคนื ซึง่ ไม่มใี ครสามารถบอกรอยตอ่ ท แี่ ท้จ ริงข องมนั ได้ บ่อย ครั้งที่ความพยายามดิ้นรน ขวนขวาย ทุรนทุรายเพื่อกระโดดข้ามจาก กระบวนการตั้งอยู่ สู่การดับไป ทำ�ให้เกิดความเจ็บปวดทับทวีมาก ยิ่งขึ้น ความจริงก็คือ ธรรมชาติของร่างกายและจิตใจนั้นหวาดกลัว ความเจ็บปวดเป็นที่สุด เมื่อคุณเกิดบาดแผลภายนอก ร่างกายจะ พยายามรักษาตัวเองให้หายจากบาดแผลนั้นด้วยกระบวนการตาม ธรรมชาติอย่างรวดเร็วที่สุด เมื่อจิตใจเริ่มปวดร้าว มันจะพยายามหา ช่องทางในการระบายความเจ็บปวดออกมาด้วยการร้องไห้ สมองคุณ จะคิดหาทางออกให้ตัวเองด้วยวิธีต่างๆ บางคนสามารถจัดการกับปัญหาต่างๆและเข้าสู่ขั้นตอนของ การดับไปให้กับความเจ็บปวดนั้นได้เป็นอย่างดี แต่บางคนก็ไม่เป็น เช่นนั้น ทั้งนี้ย่อมแล้วแต่โครงสร้างทางด้านจิตใจของแต่ละคนตั้งแต่ วัยเยาว์
12 อยู่อย่างไรเมื่อกายใจต้องเจ็บปวด
ร่างกายของแต่ละคนก็เช่นกัน พันธุกรรมได้แยกแยะให้เกิด ความซบั ซ อ้ นในรา่ งกายคนแตกตา่ งกนั ไป รวมทงั้ ค วามสามารถในการ รักษาตัวเองจากโรคร้ายต่างๆด้วย บางคนมีเซลล์ที่ทำ�ลายภูมิคุ้มกัน ของตัวเองจนต้องเสียชีวิตไปในที่สุด ความอดทนต่ออาการเจ็บปวด ของแต่ละคนล้วนต่างกันไปตามโครงสร้างทางด้านร่างกายและจิตใจ โดยปกติเมื่อเกิดความเจ็บป่วยเราจะมุ่งเน้นไปที่การรักษาจาก แพทย์ และแทบจะฝากชีวิตไว้กับแพทย์ท่านนั้นทีเดียว แต่ความจริง ก็คือ แพทย์ไม่ใช่เทวดา และเจ็บป่วยได้มากเท่ากับคุณ หรืออาจมาก กว่า บางครั้งในขณะที่แพทย์ท่านหนึ่งกำ�ลังรักษาคุณ ท่านอาจกำ�ลัง ป่วยเป็นโรครา้ ยแรงกว่าท คี่ ณ ุ เป็นอ ยูก่ ไ็ ด้ เพียงแต่ท า่ นไม่ได้บ อกให้ค ณ ุ รูเ้ ท่านั้น เมื่อเรารู้แล้วว่าความเจ็บปวดทั้งหลายล้วนต้องดับไปในที่สุด คุณจ งึ ไม่ค วรทรุ นทรุ ายกบั ค วามเจ็บป วดมากจนเกินไปนกั จงเผชิญก บั มันอ ย่างสงบ รบั รแู้ ล้วป ล่อยผา่ น อย่าเหนีย่ วรงั้ อย่าค รอบครอง โลกนี้ ุ ท งั้ ส นิ้ แต่ม นั มิได้จ งใจกลัน่ แ กล้งห รือห ยิบย นื่ ค วามเจ็บป วดใดๆให้ค ณ เป็นเพียงสภาวธรรมที่ต้องเกิดขึ้นตามเหตุ ตามปัจจัยเท่านั้น
How to Live with Pain 13
เป็นมิตรกับความเจ็บปวด
เมื่ อ คุ ณ ต้ อ งติ ด อ ยู่ บ นเกาะร้ า งกั บ ใ คร บ างคนแ ละบนเกาะเปลีย่ วแห่งน นั้ ค ณ ุ ต อ้ ง ใช้ชีวิตร่วมกับใครคนนั้นเพียงคนเดียวไป นานแสนนานแล้ว ลองจินตนาการดูว่า ถ้าคุณตั้งตัวเป็นศัตรูกับใครคนนั้น คุณ ยังจะหลงเหลือความสุขใดในชีวิต ในเมื่อ คุณไม่สามารถหลีกเร้นไปจากคนผู้นั้นได้ ท้ายที่สุดแล้วคุณอาจหงุดหงิดถึงขั้นวิกล จริตเลยทีเดียว
ความรู้สึกของความเจ็บปวดนั้น ไม่ต่างจากการติดอยู่บนเกาะ ร้างเพียงลำ�พังเลย มันเปล่าเปลี่ยว เหงา เศร้า โดดเดี่ยว สิ้นหวัง คุณไม่ส ามารถบรรยายความเจ็บป วดทงั้ หมดออกมาเป็นค ำ�พดู อ นั ม ขี อ้ จำ�กัดข องภาษาในการอธิบายความให้ใครเข้าใจได้ โลกยงั ค งหมุนต อ่ ไปโดยไม่ไยดีกับความเจ็บปวดที่คุณได้รับ คุณอาจคิดว่าทำ�ไมจึงโชค ร้ายถงึ เพียงน ี้ เสียงหวั เราะและความสขุ ข องผคู้ นรอบขา้ งยงิ่ ต อกยํา้ ให้ คุณรสู้ กึ เจ็บป วดมากขนึ้ แล้วเมือ่ ไหร่ค วามเจ็บป วดนจี้ ะจบสนิ้ ล งเสียที คำ�ถามมากมายล้วนวนเวียนในใจ แต่ไม่เคยมีคำ�ตอบ ในเมื่อไม่มีทางเลือกอื่นแล้ว ทำ�ไมคุณไม่เลือกที่จะเป็นเพื่อน กับค วามเจ็บป วดนนั้ ซ ะเลย ทกุ ค นตอ้ งมเี พือ่ น และในความเป็นเพือ่ น นัน้ ค ณ ุ ย อ่ มสมั ผัสได้ถ งึ ก ารมอบสงิ่ ท ดี่ ใี ห้แ ก่ก นั หากเปลีย่ นมมุ ม องถงึ ความเจ็บป วดในแง่ข องการมอบสงิ่ ท ดี่ ใี ห้ค ณ ุ แ ล้ว คณ ุ อ าจเปิดใจรบั ม นั เข้ามาเป็นเพื่อนได้ไม่ยาก หากคุณลองศึกษาชีวิตผู้คนรอบตัวบ้าง หรือประวัติชีวิตบุคคล สำ�คัญทั้งหลาย จะเห็นว่ามีหลายท่านที่ความเจ็บปวดทั้งทางร่างกาย และจิตใจกลายมาเป็นแรงขับเคลื่อนให้บุคคลเหล่านั้นทำ�ในสิ่งสร้าง สรรค์มากขึ้น และขึ้นสู่จุดสูงสุดของความพยายามอย่างที่คนปกติ ทั่วไปต้องทึ่ง บางครั้งความเจ็บปวดทำ�ให้รู้ซึ้งถึงความรักของคนใน ครอบครัวมากยิ่งขึ้น ทำ�ให้คุณกลับมาใส่ใจและไยดีกับครอบครัว กับ ลูกก บั ส ามี หรือภ รรยาอนั เป็นท รี่ กั ม ากขนึ้ ท ำ�ให้ค ณ ุ รวู้ า่ ใครคอื ม ติ รแท้ How to Live with Pain 21
อย่าใช้ความเจ็บปวด เป็นข้ออ้าง
เป็นการง่ายที่จะปฏิเสธการทำ�กิจกรรม ต่างๆ เมื่อคุณรู้สึกเจ็บปวด แต่ในระยะ ยาวแล้ว พฤติกรรมดังกล่าวไม่ได้ก่อให้ เกิดผลดีใดๆ แก่ตัวเองเลย การกระทำ� ดังกล่าวเปรียบเสมือนการฝังตัวเองให้ยิ่ง จมดิ่งในหลุมดำ�ลึกลงเรื่อยๆจนยากที่ใคร บางคนแม้แต่คนที่รักคุณมากที่สุดจะฉุด คุณขึ้นมาจากหลุมดำ�นั้นได้
ความเจ็ บ ป วดนั้ น เมื่ อ แ รกพ บห รื อ ป ระสบเหตุ เปรี ย บดั ง ก้อนหินที่โยนโครมลงไปในบ่อนํ้า ระลอกนํ้าจะค่อยๆขยายตัวออก เป็นว งกว้างจนถึงท สี่ ดุ ข องแรงกระทบ แล้วม นั ก ส็ นิ้ ส ดุ ข อบเขตลงเพียง เท่านั้น ขอบเขตของความเจ็บป วดกเ็ช่นก ัน หากคุณรู้ซึ้งถ ึงธ รรมชาติ เช่นนี้แล้วก็ไม่มีสิ่งใดที่คุณต้องรู้สึกหวั่นไหวอีกต่อไป เพราะในที่สุด ผิวนํ้าจะสงบนิ่งเหมือนเมื่อแรกก่อนก้อนหินกระทบ วงระลอกนํ้าจะ ค่อยๆกลับเล็กลงเรื่อยๆจนสงบนิ่งในที่สุด ทีส่ ดุ แ ห่งท กุ ข์ข องคณ ุ ม ขี อบเขตเพียงแค่ข อบของวงนาํ้ สุดท้ายที่ กระจายออกไปเท่านัน้ ขอเพียงคณ ุ อ ดทนอ ดกลัน้ ให้ก าลเวลาเป็นผ ู้ เยียวยาความเจ็บป วดทงั้ ห ลายและนงิ่ พ อทีจ่ ะตามด ู และรบั รคู้ วามเจ็บ ปวดนั้นอย่างสงบ พร้อมกันนั้นคุณก็ดำ�เนินชีวิตต่อไปตามปกติเท่าที่ ทำ�ได้ ไม่พรํ่าบ่น ไม่ครํ่าครวญ รักษากาย รักษาใจเท่าที่จำ�เป็น และ สมเหตุสมผล สิ่งใดนำ�มาซึ่งความเศร้าหมองและตอกยํ้าให้คุณเจ็บ ปวดทบั ท วีข นึ้ ก จ็ งหลีกเลีย่ งหากทำ�ได้ เมือ่ ค ณ ุ เห็นเศษแก้วอ ยูต่ รงหน้า ก็อย่าก้าวไปเหยียบมัน พยายามแวดล้อมตวั ค ณ ุ ด ว้ ยคนทมี่ อบความรกั แ ละความจริงใจ กับคุณให้มากที่สุด แต่อย่าทำ�ให้ผู้คนเหล่านั้นต้องเบื่อหน่ายกับ พฤติกรรมที่ชอบพรํ่าบ่นแต่ความเจ็บปวดของคุณ
ยามเมื่อคุณเจ็บปวดร่างกายและจิตใจ ยิ่งพะเน้าพะนอตัวเอง How to Live with Pain 31
ง สาร ส เลิก ตัวเอง
ธรรมชาติของคนเราย่อมเกิดความสงสาร ตัวเองในบางระดับเมือ่ ต อ้ งเผชิญก บั ค วาม เจ็บป วดซาํ้ ซาก เรือ้ รัง ทัง้ ท างรา่ งกายและ จิตใจ คำ�ถามที่วนเวียนอยู่ในใจบุคคล เหล่านั้นก็คือ ทำ�ไมต้องเป็นเรา แต่ถ้า เปลี่ยนคำ�ถามใหม่เป็นว่า ขอลองเป็นเรา เพื่อสู้กันสักตั้งแล้ว อาการสงสารตัวเอง อาจจางคลายลงไปได้บ้าง
ขอลองเป็นเรา คือคำ�ท้าทายต่อชีวิต หรือแม้แต่ท้าทายต่อ ความตายที่เห็นรำ�ไรอยู่ตรงหน้า ลองสู้กันสักตั้ง ดูซิว่าความเจ็บปวด ทั้งหลายในชีวิตจะดับฝันของคุณให้ตายไป หรือคุณจะยอมตายก่อน ที่ฝันนั้นเป็นจริง อย่าให้ฝันนั้นตายก่อน เพราะความฝันเป็นพลังขับ เคลื่อนที่สำ�คัญในชีวิต ความเจ็บปวดใดๆต้องหลีกทางให้ความฝัน ประดุจก ารแข่งข นั ก ฬี าฟตุ บอล หากคณ ุ เป็นห นึง่ ในผเู้ ล่นค นสำ�คัญข อง ทีม แล้วป ระสบอบุ ตั เิ หตุระหว่างการแข่งข นั จ นบาดเจ็บ แต่ค ณ ุ ย งั เล่น ต่อไปได้ แล้วเก็บซ่อนความเจ็บปวดไว้ภายในใจ คุณก็ยังมีสิทธิ์ทำ� ประตูให้ทีมได้ก่อนหมดเวลาการแข่งขัน แต่หากคุณออกมาจากเกม การแข่งขันก่อนเพราะความเจ็บปวดที่คุณได้รับ นั่นคือคุณนำ�โอกาส ทีจ่ ะชนะออกมาพร้อมๆกันด้วย เกมชีวิตก็เช่นกัน มีโอกาสเป็นไปได้มากที่คุณอาจบาดเจ็บ ระหว่างการเล่น ไม่ว่าทางร่างกายหรือจิตใจ แต่ความใฝ่ฝันและเป้า หมายของคุณคือชัยชนะ คือการสานฝันให้ตัวคุณ ครอบครัว และคน ที่คุณรัก ทุกคนเป็นกองเชียร์อันแข็งแกร่ง แต่ผู้เล่นคือคุณ กองเชียร์ มีอิทธิพลมากในการแข่งขันกีฬาทุกประเภท หากกองเชียร์แข็งแกร่ง เป็นนํ้าหนึ่งใจเดียวกัน แล้วส่งกำ�ลังใจไปยังผู้เล่น ย่อมเป็นแรงกระตุ้น อย่างหนึ่งในการทำ�ให้ทีมหรือผู้เล่นประสบชัยชนะ
How to Live with Pain 37
หากคุณใช้กำ�ลังใจเป็นกองหลัง ปัญญาเป็นกองกลาง จ่ายลูก ฟุตบอลไปตามจังหวะที่เหมาะสม แล้วใช้ความมุ่งมั่นเป็นกองหน้า บุกไปจนถึงหน้าประตูผู้เล่นฝ่ายตรงข้าม เมื่อทุกอย่างลงตัวได้จังหวะ คุณจะเป็นผู้ทำ�ประตูได้ในที่สุดแม้จะอยู่ท่ามกลางความเจ็บปวด ขอ เพียงให้คุณเล่นต่อไปอยู่ในเกม อย่าออกมายืนคอตกอยู่ข้างสนาม แล้วก่นด่าโชคชะตาโดยไม่ลืมหูลืมตา เฝ้าแต่ร้องไห้เสียใจเมื่อทีมคุณ ต้องพ่ายแพ้ ทีมคุณก็คือ ลูก ภรรยาหรือสามี พ่อแม่ ญาติพี่น้อง สถาบันที่ คุณรัก หรืออื่นๆ ที่ประสานรวมอยู่ในความผูกพันทางด้านจิตใจ คุณ คือเฟืองตัวหนึ่งของกระบวนการขับเคลื่อนทั้งหมดในชีวิตของผู้คน รอบข้าง อาจดูเหมือนไม่สำ�คัญ เนื่องจากเป็นแค่เฟืองเล็กๆ ตัวเดียว แต่ความจริงหาเป็นเช่นนั้นไม่ เพราะถ้าหากเฟืองเล็กๆตัวนั้นหักไป หรือหยุดทำ�งาน เครื่องจักรย่อมยุติการทำ�งานทั้งหมด
38 อยู่อย่างไรเมื่อกายใจต้องเจ็บปวด
หากคุณสงสารตัวเองนานพอ ในที่สุดพลังเฉื่อยในตัว จะเริ่มสำ�แดงเดชออกมา คุณจะเริ่มไม่อยากขยับเขยื้อน เคลื่อนไหว หรือทำ�การใดในเชิงสร้างสรรค์ คุณจะค่อยๆ กลายเป็นร่างกายที่มีเพียงลมหายใจอยู่เท่านั้น แล้วในที่สุด ความสงสารตวั เองของคณ ุ ก จ็ ะกลายมาเป็นค วามนา่ ส มเพชใน สายตาของคนอื่น จำ�ไว้ว่าคนที่จะรู้สึกสงสารเห็นใจคุณอย่าง แท้จริงน นั้ ม เี พียงคนในครอบครัวเท่านัน้ ห ากเรือ่ งของคณ ุ ไม่ใช่ ประเด็นร้อนที่ได้รับการถ่ายทอดลงในสื่อต่างๆ
อีกป ระการหนึง่ ก ค็ อื พึงรวู้ า่ ไม่มใี ครทมี่ สี ขุ ภาพกายและสขุ ภาพ ใจสมบูรณ์100เปอร์เซ็นต์ คนรอบข้างคุณทุกคนล้วนเคยได้รับความ เจ็บป วดไม่ท างใดกท็ างหนึง่ ม าแล้วท งั้ ส นิ้ หรือก ำ�ลังได้รบั ค วามเจ็บป วด อยู่ในปัจจุบัน และอาจมากกว่าที่คุณกำ�ลังเป็นอยู่ก็ได้ เรามักได้ยิน ค ำ�พดู ท วี่ า่ อย่าเอาตวั เองเป็นศ นู ย์กลางของปญ ั หา แต่อ ยากบอกวา่ ข อ ให้คุณนำ�ตัวเองมาเป็นศูนย์กลางของปัญหา แต่คุณต้องอยู่ที่จุดศูนย์ กลางจริงๆเพราะจุดศูนย์กลางไม่เคยหมุนตามสิ่งใด มันสงบนิ่งของ มันอ ยูต่ รงนนั้ ปล่อยให้ค วามเจ็บป วดหมุนไป หมุนไปเรือ่ ยๆม นั ม รี อบ มีวงจรของมัน เป็นวัฏฏะตามกาลเวลาที่ผ่านไป ไม่มีอะไรคงอยู่ได้ ตลอดกาล เมือ่ ใจคณ ุ น งิ่ อ ยูใ่ นศนู ย์กลางแห่งธ รรมแล้ว จะไม่มสี งิ่ ใดมา How to Live with Pain 39
อย่าให้ความเจ็บปวด ต้องสูญเปล่า ห ากความเจ็บป วดของมารดาเป็นเครือ่ งนำ� ชีวติ ม าสโู่ ลก คุณก ไ็ ม่ค วรให้ค วามเจ็บป วด ของคุณต้องสูญเปล่าเช่นกัน เมื่อคุณตัด กิ่งกุหลาบ มันจะแตกใบอ่อนออกมาตาม กิ่งก้านใหม่ที่แผ่ขยายออกไปเพิ่มขึ้น เมื่อ ความสุขในชีวิตของคุณถูกพรากจากไป คุณก็ควรมีชีวิตใหม่ที่บานสะพรั่งกว่าเดิม
ทุกความเจ็บปวดคือบทเรียน ไม่ว่าจะเป็นความเจ็บปวดทาง ร่างกายหรือจิตใจก็ตาม บ่อยครั้งที่ความเจ็บปวดเกิดจากตัวเอง คุณ ประสบอุบัติเหตุต้องพิการไปเพราะความประมาท คุณป่วยเป็นโรค มะเร็งเพราะคณ ุ ใช้ช วี ติ ในวถิ ที างทไี่ ม่เหมาะสม คณ ุ อ าจทำ�งานหาเงิน มากเกินไปจนไม่ค ดิ วา่ รา่ งกายคณ ุ ต อ้ งการพกั ผ อ่ น คุณท ำ�ร้ายรา่ งกาย คุณบ อ่ ยครัง้ ในวงเหล้าแ ละควันบ หุ รี ่ คณ ุ ค าดหวังอ ะไรจากใครๆม าก เกินไปจนปิดหูปิดตาจากเหตุผลที่แท้จริง คุณจึงต้องเสียใจจนแทบ กระอักเลือด เหล่าน ลี้ ว้ นเป็นบ ทเรียนทคี่ ณ ุ ได้รบั เพือ่ น ำ�มาปรับเปลีย่ นวถิ ที าง ดำ�เนินชีวิตใหม่ทั้งสิ้น เป็นความรู้ที่ไม่มีสถาบันการศึกษาแห่งใดสอน คุณได้นอกจากในมหาวิทยาลัยชีวิต ต่อมาเมื่อคุณพบข้อสอบแบบ เดียวกัน คุณจะยิ้มอยู่ในใจ เพราะคุณรคู้ ำ�ตอบทั้งหมดแล้ว
ยิ่งเจ็บปวดมากเพียงใด ชีวิตก็ยิ่งสอนให้ คุณรู้เท่าทันมากขึ้นเพียงนั้น เว้นแต่คุณจะไม่ยอม เลื่อนชั้น และสอบตกอยู่เช่นนั้นด้วยข้อผิดพลาด ซํ้าซาก กับความเจ็บปวดซํ้าซ้อนที่คุณได้รับ อย่า ให้ความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นสูญเปล่า ใช้มันเป็นบท เรียนสอนใจคุณ และสอนต่อไปถึงคนที่คุณรัก How to Live with Pain 103
ประคองชีวิตไว้ด้วยสติ
สติ หมายถึงความระลึกรู้ ระลึกได้ เป็นอาการที่จิตไม่ เผลอไผล หรือระงับยับยั้งใจไว้ได้ ทำ�ให้ฉุกคิดได้ว่าสิ่งใด ควร สิ่งใดไม่ควร และเกิดขึ้นได้ด้วยการรวบรวมจิตใจให้ แน่วแน่จนนิ่งเป็นหนึ่งเดียว เมื่อคุณมีสติตั้งมั่น ปัญญาจะ เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติ ประดุจเงาในนํ้าที่ไม่กระเพื่อม ไหว คุณจ ะเห็นภ าพตา่ งๆ ของปญ ั หาได้ช ดั เจนขนึ้ รวม ตลอดถึงปัจจัยแวดล้อมให้เกิดปัญหานั้นๆ ด้วย
คุณจะพบสายใยแห่งเหตุและปัจจัยต่างๆ ที่ส่งผลให้คุณเป็น เช่นท เี่ ห็นอ ยูใ่ นปจั จุบนั มจิ ฉาทฏิ ฐิใดๆจ ะสลายลงได้ด ว้ ยสติ คุณจ ะ แก้ปัญหาต่างๆได้ตรงจุด ตรงประเด็น โดยไม่มีมายาคติมาเบี่ยงเบน ความคิดใดๆให้ถอยไกลไปจากข้อเท็จจริงตามเหตุตามปัจจัย
หลายครั้งที่ทุกข์ภัยต่างๆผ่อนหนัก เป็นเบาลงได้ด้วยสติ มายาแห่งความคิด ต่ า งๆเปรี ย บป ระดุ จ ก้ อ นหิ น ที่ โยนล งนํ้ า ทำ�ให้เกิดก ารกระเพือ่ มไหว ดังน นั้ จ งึ ต อ้ งใช้ เวลาในการพจิ ารณาใคร่ครวญในขณะทวี่ งนาํ้ แห่งม ายาคติน นั้ ค อ่ ยๆเล็กล งเรือ่ ยๆจ นสงบ นิ่งในที่สุด เพราะสติอยู่คู่กับความนิ่งและ ความสงบในใจเท่านัน้ คุณจ งึ ไม่ค วรตดั สินใจ ทำ�การอันใดลงไปในขณะที่คุณขาดสติ คุณสามารถฝึกเจริญสติได้ เช่นเดียวกับทักษะด้านอื่น และ เมื่อคุณฝึกฝนตนเองให้รู้เท่าทันกายใจอันเจ็บปวดด้วยสติของคุณได้ แล้วค ณ ุ ก เ็ พียงแค่ป ระคบั ป ระคองสติน นั้ ไปให้ต ลอด สติเปรียบเสมือน แก้วที่เปราะบางและแตกง่าย จึงต้องประคองไว้อย่างนุ่มนวลและ อ่อนเบา How to Live with Pain 109
ธรรมชาติบำ�บัด
เหมือนกับสวรรค์จะมีดวงตามองเห็นว่า ค วามทุ ก ข์ ข องม นุ ษ ย์ นั้ น ช่ า งม ากมาย เหลือคณานับ และความเจ็บปวดทำ�ให้คน เราต้องร้าวรานจิตใจมากเพียงใด จึงมอบ สิง่ งดงามตามธรรมชาติม ากมายบนโลกมา ให้ไปพร้อมๆ กนั เพือ่ ช่วยปลอบประโลมใจ ม นุษย์ สายลมแผ่วพ ลิว้ วหิ คขบั ข านเสียง คลื่นกระทบฝั่ง ปุยเมฆเหนือขุนเขา ดวง ดาวระยิบระยับ ภาพอันวิจิตรบนขอบ ฟ้ายามอาทิตย์อัสดง นํ้าค้างใสปลายยอด หญ้าหมู่มวลบุปผชาตินานาพรรณ
สิง่ ตา่ งๆ เหล่านลี้ ว้ นแล้วแต่เป็นเครือ่ งเยียวยาความเจ็บปวดให้ มนุษย์ทั้งสิ้น เมื่อรากเหง้าของคนเรามาจากธรรมชาติ จงกลับคืนสู่ ธรรมชาติยามที่คุณต้องเจ็บปวด ธรรมชาติจะเสริมเติมพลังให้คุณใช้ เป็นแ รงขบั เคลือ่ นในการดำ�เนินช วี ติ ต อ่ ไป เหมือนคณ ุ ก ลับค นื ส อู่ อ้ มอก มารดาที่แท้จริง นอกจากคุณจะเสริมเติมพลังให้ตัวเองด้วยการออกไปใช้ชีวิต อยู่ท่ามกลางธรรมชาติเป็นครั้งคราวแล้ว คุณควรรู้จักรับประทาน อาหารให้เป็นยารักษาสุขภาพตามธรรมชาติ ด้วย เพราะยาที่คุณ รับประทานเพื่อรักษาโรคส่งผลข้างเคียงต่อระบบต่างๆ ในร่างกาย ไม่มากก็น้อย ร่างกายจำ�เป็นต อ้ งได้รบั ก ารหล่อเลีย้ งจากสารอาหารตา่ งๆเพือ่ นำ�มาซ่อมแซมส่วนที่สึกหรอตามกลไกธรรมชาติ ต้นไม้ต้องการนํ้า และปุ๋ยหล่อเลี้ยงฉันใด ร่างกายก็เช่นกัน เมื่อร่างกายแข็งแรงขึ้น จิตใจคุณก็จะได้รับการเยียวยาไปพร้อมๆ กัน โดยปกติคนไข้ที่เริ่ม รับประทานอาหารเองได้แล้ว ร่างกายจะฟื้นฟูตัวเองได้เร็วขึ้น ตัวอย่างอาหารที่คุณสามารถใช้เป็นยารักษาโรคและฟื้นฟู ร่างกายของคุณได้เช่น ข้าวกล้อง มีวิตามินบี 1 ป้องกันโรคเหน็บชา และช่วยเพิ่ม พลังงานให้ร่างกาย How to Live with Pain 115