จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอย
“สงครามสมัยพระนเรศวรเป็นสงครามระหว่าง ‘กษัตริย์กับกษัตริย์’ หรือ ‘อาณาจักรอยุธยา กับอาณาจักรหงสาวดี’ ไม่ใช่สงครามระหว่าง ‘ชาติไทย’ กับ ‘ชาติพม่า’”
ดร. ชาญวิ ท ย์ เกษตรศิ ริ ผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์อุษาคเนย์
ดร. สุ เ นตร ชุ ติ น ธรานนท์ ผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์พม่า “เหตุการณ์ชนไก่ที่มาของประโยค ‘ไก่เชลยนี้เก่งนัก’ ทรงยิงพระแสงปืนต้นข้ามแม่น�้ำสะโตง ทรงกระท�ำยุทธหัตถี ทรงใช้พระแสงดาบ ‘คาบ’ ค่าย ทรงประกาศอิสรภาพที่เมืองแครง ฯลฯ มีจริงหรือไม่ ? ...การตั้งค�ำถามกับประเด็นเหล่านี้ มิได้สั่นสะเทือน หรือลดทอนพระมหา กรุณาธิคุณและพระปรีชาชาญของสมเด็จพระนเรศวรในใจคนไทยแต่อย่างใด ตรงกันข้าม กลับเสริมส่งพระบารมีของพระองค์ ด้วยความรู้ ความเข้าใจ ความรัก และความเทิดทูน อย่างมีเหตุผล มีหลักฐานอ้างอิงที่น่าเชื่อถือ”
ธี ร ภาพ โลหิ ต กุ ล นักเขียนสารคดีผู้เชี่ยวชาญเรื่องพม่า
จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอย นเรศวรมหาราช นอกกรอบประวัติศาสตร์ชาตินิยม
“คนไทยเรามีความรับรูร้ ว่ มกันชุดหนึง่ เช่น พระนเรศวรถูกน�ำไปหงสาวดี ทรงประกาศอิสรภาพ ทรงกระท�ำยุทธหัตถี ซึ่งถ้าดูจากหลักฐานพม่ามันจะต่างกันเลย เขาไม่เคยพูดถึงเรื่องพระแสง ปืนต้นข้ามแม่น�้ำสะโตง ในศึกยุทธหัตถี เขาก็บอกว่าพระมหาอุปราชาถูกยิง แต่ความเข้าใจ ที่แปลกแยกนี้ไม่ได้อยู่ในความรับรู้ร่วมของคนไทย”
นอกกรอบประวัติศาสตร์ ชาตินิยม
รางวัลชนะเลิศ เซเว่นบุ๊คอวอร์ด ประเภทสารคดี (ประวัติศาสตร์) ประจ�ำปี ๒๕๕๒
สุ เ จน กรรพฤทธิ์
หมวดประวัติศาสตร์ ISBN 978-616-7767-58-1
ราคา ๒๕๕ บาท cover NS UPDATE.indd 184
๒๕๕.10/6/15 5:01 PM
หนังสือ จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราช นอกกรอบประวัติศาสตร์ชาตินิยม (ฉบับปรับปรุง) ผู้เขียน สุเจน กรรพฤทธิ์ ภาพปก พระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ณ อุทยานราชภักดิ์ จ. ประจวบคีรีขันธ์ โดย สุเจน กรรพฤทธิ์ © สงวนลิขสิทธิ์โดยส�ำนักพิมพ์สารคดี ในนามบริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด ห้ามลอกเลียนไม่ว่าส่วนหนึ่งส่วนใดของหนังสือ นอกจากจะได้รับอนุญาต ฉบับพิมพ์ครั้งแรก พ.ศ. ๒๕๕๐ พิมพ์ครั้งที ่ ๑ (ฉบับปรับปรุง) ตุลาคม ๒๕๕๘ จ�ำนวนพิมพ์ ๓,๐๐๐ เล่ม ราคา ๒๕๕ บาท ข้อมูลบรรณานุกรม สุเจน กรรพฤทธิ์. จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราช นอกกรอบประวัติศาสตร์ชาตินิยม (ฉบับปรับปรุง).--กรุงเทพฯ : สารคดี, ๒๕๕๘. ๒๘๐ หน้า. ๑. นเรศวรมหาราช, สมเด็จพระ, ๒๐๙๘-๒๑๔๘. I. ชื่อเรื่อง. ๙๒๓.๑ ISBN 978-616-7767-58-1
คณะผู้จัดท�ำ บรรณาธิการเล่ม : ศรัณย์ ทองปาน ผู้ช่วยบรรณาธิการ : นฤมล สุวรรณอ่อน ออกแบบปกและจัดรูปเล่ม : บุญส่ง สามารถ ภาพถ่าย : สกล เกษมพันธุ์ บุญกิจ สุทธิญาณานนท์ กองบรรณาธิการ : เพ็ญศิร ิ จันทร์ประทีปฉาย ธนิศา บุญถนอม ณิชา แจ่มประพันธ์กุล พิสูจน์อักษร : เกษณี วิลาวัลย์เดช ควบคุมการผลิต : ธนา วาสิกศิริ จัดพิมพ์ บริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด (ส�ำนักพิมพ์สารคดี) จัดจ�ำหน่าย บริษัทวิริยะธุรกิจ จ�ำกัด ๒๘, ๓๐ ถนนปรินายก แขวงบ้านพานถม เขตพระนคร กรุงเทพฯ ๑๐๒๐๐ โทร. ๐-๒๒๘๑-๖๑๑๐ (อัตโนมัติ) โทรสาร ๐-๒๒๘๒-๗๐๐๓ เพลต เอ็น. อาร์. ฟิล์ม โทร. ๐-๒๒๑๕-๗๕๕๙ พิมพ์ บริษัททวีวัฒน์การพิมพ์ โทร. ๐-๒๗๒๐-๕๐๑๔-๘
narasuan 1-3.indd 2
10/6/15 4:53 PM
ส�ำนักพิมพ์สารคดี ผู้อ�ำนวยการ : สุวพร ทองธิว ผู้จัดการทั่วไป : จ�ำนงค์ ศรีนวล ที่ปรึกษากฎหมาย : สมพจน์ เจียมพานทอง ผู้อ�ำนวยการฝ่ายศิลป์/ฝ่ายผลิต : จ�ำนงค์ ศรีนวล ผู้จัดการฝ่ายการตลาด : พิเชษฐ ยิ้มถิน ที่ปรึกษาส�ำนักพิมพ์ : สุดารา สุจฉายา บรรณาธิการส�ำนักพิมพ์ : สุวัฒน์ อัศวไชยชาญ หนังสือเล่มนี้ใช้หมึกพิมพ์ซึ่งมีส่วนผสมของน�้ำมันถั่วเหลือง ช่วยลดการใช้วัตถุดิบจากน�ำ้ มันปิโตรเลียม ช่วยลดผลกระทบต่อสุขภาพและสิ่งแวดล้อม
narasuan 1-3.indd 3
10/2/15 3:05 PM
narasuan 1-3.indd 4
10/2/15 3:05 PM
สารบัญ
จากส�ำนักพิมพ์ ค�ำนิยม จากผู้เขียน
๑. วัยเด็กที่วังจันทน์ ๒. ตัวจ�ำน�ำที่หงสา ๓. อยุธยายามศึก ๔. อิสรภาพที่ลุ่มน�ำ้ สะโตง ๕. รับศึกหงสา ปี พ.ศ. ๒๑๒๙ ๖. ศึกยุทธหัตถี ๗. ศึกพระยาละแวก ๘. บุกหงสาวดี – ตีตองอู ๙. วาระสุดท้ายแห่งพระชนม์ชีพที่เวียงแหง ๑๐. ปริศนาของพระนเรศวร
narasuan 1-3.indd 5
๖ ๑๒ ๑๙ ๓๙ ๕๕ ๖๙ ๘๓ ๑๐๙ ๑๓๓ ๑๕๗ ๑๖๙ ๑๙๓ ๒๑๓
พ.ศ. ๒๐๙๘-๒๑๔๘ ๕ ทศวรรษแห่งพระชนม์ชีพ นเรศวรมหาราช
๒๓๐
เก้าเล่ม เพื่อ “ความเข้าใจ” ประวัติศาสตร์ ยุคสมเด็จพระนเรศวรมหาราช
๒๓๘
ต�ำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช ประวัติศาสตร์บนแผ่นฟิล์ม
๒๕๕
10/2/15 3:05 PM
จ า ก สํ า นั ก พิ ม พ์
เด็กไทย ไม่รู้จัก พระนเรศวร รศ. ดร. วรากรณ์ สามโกเศศ รมช. กระทรวงศึกษาธิการ เปิดเผยว่า จากการที่ตนได้ร่วมสักการะพระบรมราชานุสรณ์ดอนเจดีย์ ที่จังหวัด สุพรรณบุรี พลเอก พิจิตร กุลละวณิชย์ องคมนตรี ได้แสดงความห่วงใย เกี่ยวกับการเรียนวิชาประวัติศาสตร์ของนักเรียนทุกระดับชั้นที่ลดน้อย ลงมาก ท�ำให้ไม่รู้จักแม้แต่สมเด็จพระนเรศวรมหาราช มารู้จักก็ตอนที่ สร้างเป็นภาพยนตร์แล้ว รวมถึงพันท้ายนรสิงห์ก็รู้จักว่าเป็นน�้ำพริกยี่ห้อ หนึ่งเท่านั้น นอกจากนี้ตนยังได้รับจดหมายสอบถามจากผู้ปกครองว่า ปัจจุบันโรงเรียนไม่มีการสอนวิชาประวัติศาสตร์ หน้าที่พลเมือง และ ศีลธรรมแล้วหรือ เพราะเด็กไทยส่วนใหญ่จะไม่รู้จักบุคคลส�ำคัญทาง ประวัติศาสตร์ และไม่รู้จักการเป็นพลเมืองที่ดี รวมถึงยังขาดคุณธรรม 6
ตามรอยนเรศวรมหาราช narasuan 1-3.indd 6
10/2/15 3:05 PM
ศีลธรรมอีกด้วย ซึง่ ตนเองก็เกิดค�ำถามเช่นกัน จึงได้คน้ หนังสือเรียนตัง้ แต่ ชัน้ ป. ๑-ม. ๖ มาดู พบว่าเนือ้ หาเหล่านัน้ มีอยูใ่ นหลักสูตร แต่เป็นวิชาเลือก โรงเรียนบางแห่งจึงไม่ได้ให้ความส�ำคัญ ขณะที่บางโรงก็จัดให้เรียนมาก จึงได้มอบหมายให้ส�ำนักงานเลขาธิการสภาการศึกษา (สกศ.) ไปทบทวน และประเมินหลักสูตรดูว่าควรจะเพิ่มเติมเนื้อหามากน้อยแค่ไหน เพื่อน�ำ ไปสู่การปรับปรุงหลักสูตรต่อไป “โดยส่วนตัวแล้วคิดว่าควรมีการก�ำหนดเนื้อหาที่จ�ำเป็นขั้นต�่ำว่า เด็กควรจะเรียนอะไรบ้าง เพื่อรักษาความเป็นตัวตนอัตลักษณ์ของชาติ และสังคมไทย และเพื่อให้เด็กไทยมีความตระหนักถึงความส� ำคัญใน ประวัติศาสตร์ชาติไทย เพราะประเทศที่พัฒนาแล้วทุกประเทศจะสอนให้ เด็กได้รู้ถึงประวัติศาสตร์และความเป็นมาของชาติตัวเอง มิเช่นนั้นบาง โรงเรียนทีไ่ ม่สนใจก็จะมองข้าม” รมช. กระทรวงศึกษาธิการกล่าว (เดลินวิ ส์ ๔ มิถุนายน ๒๕๕๐) มีความปริวิตกข้อหนึ่งในหมู่ครูประวัติศาสตร์ระดับอุดมศึกษาว่า วิชา ประวัติศาสตร์ช่างได้รับความสนใจน้อยเต็มที ผู้บริหารมหาวิทยาลัยก็ ไม่สนับสนุน เพราะเป็นสาขาที่ไม่ท�ำเงิน ขณะเดียวกันนิสิตนักศึกษาที่ จะเลือกเรียนเป็นวิชาเอกก็มีน้อยลงๆ ยิ่งในระดับการศึกษาพื้นฐาน ประวัติศาสตร์ก็เป็นสิ่งที่แทบไม่มีโรงเรียนใดสนใจ ดังที่เห็นในเนื้อข่าว ข้างต้นนั้น 7
สุเจน กรรพฤทธิ์ narasuan 1-3.indd 7
10/2/15 3:05 PM
narasuan 1-3.indd 32
10/2/15 3:05 PM
อยุธยาและอุษ าคเนย์ สมัยพระนเรศวร พ.ศ. ๒๐๙๘-๒๑๔๘
แผนที่ : ศรัณย์ ทองปาน
narasuan 1-3.indd 33
10/2/15 3:05 PM
narasuan 1-3.indd 38
10/2/15 3:05 PM
๑. วัยเด็กที่วั ง จั น ทน์ “บริ เ วณที่ เ ป็ น พระราชวั ง จั น ทน์ หรื อ ‘วั ง พระนเรศวร’ ที่ เ มื อ ง พิษณุโลก ซึ่งเป็นที่ประสูติและที่ประทับของสมเด็จพระนเรศวรฯ นั้น เป็นที่รับรู้สืบเนื่องมาช้านานแล้ว ดังมีอยู่ในพระราชหัตถเลขา รัชกาลที่ ๕ คราวเสด็จมณฑลฝ่ายเหนือ กับ จดหมายระยะทางไป พิษณุโลก พระนิพนธ์ สมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวดั ติวงศ์” สุจิตต์ วงษ์เทศ
ผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์ไทย
39
สุเจน กรรพฤทธิ์ narasuan 1-3.indd 39
10/2/15 3:05 PM
อาจารย์ศรีศักร วัลลิโภดม ขณะส�ำรวจวังจันทน์เมื่อปลายปี พ.ศ. ๒๕๔๙ อาจารย์ ศรีศักรก็เช่นเดียวกับนักโบราณคดีและนักประวัติศาสตร์ท่านอื่นที่เชื่อว่าวังจันทน์ คือที่ประสูติของสมเด็จพระนเรศวร
ปัจจุบันนักโบราณคดีค้นพบฐานวังจันทน์ซ้อนทับ กันหลายยุค ท�ำให้ยังไม่สามารถระบุความเก่าแก่ ของพระราชวังแห่งนี้ได้แน่ชัด ล่าสุดมีการค้นพบ เครื่องถ้วยจีนสมัยราชวงศ์หมิงที่เขียนว่า “ต้าหมิง ซวนเต๋อ เหนียนซือ่ ” ซึง่ ท�ำให้สามารถสันนิษฐานได้ แน่นอนระดับหนึ่งว่าวังจันทน์ถูกใช้งานมาตั้งแต่ สมัยอยุธยาตอนต้น (ภาพ : ส�ำนักศิลปากรที่ ๖ สุโขทัย)
42
ตามรอยนเรศวรมหาราช narasuan 1-3.indd 42
10/2/15 3:06 PM
วังจันทน์ พิษณุโลก, พ.ศ. ๒๕๔๙ เช้าวันนั้นผมเดินอยู่ในพื้นที่ขุดค้นทางโบราณคดีที่มีกองอิฐโผล่ให้เห็น เป็นหย่อมๆ ณ ที่แห่งนี้ จากการขุดค้นทางโบราณคดีของกรมศิลปากร พบฐาน อาคารพระราชวังถึงสามยุคสมัยซ้อนทับกันอยูเ่ ป็นบริเวณกว้าง คาดว่าน่า จะมีอายุตั้งแต่สมัยสุโขทัยตอนปลายลงมาจนถึงสมัยอยุธยาตอนกลาง ส่วนที่สันนิษฐานว่าอยู่ในยุคสมเด็จพระนเรศวรน่าจะได้แก่แนว ก�ำแพงและฐานอาคารยุคที่ ๒ ซึ่งปะปนอยู่กับฐานอาคารยุคอื่น จนถึง ขณะนี ้ จากข้อมูลการขุดค้น ทีมนักโบราณคดียงั ไม่สามารถก�ำหนดแผนผัง ที่แน่นอนของพระราชวังแห่งนี้ได้ ในการขุดค้นช่วงต้นปี พ.ศ. ๒๕๕๐ มีการพบเครือ่ งลายครามจีนสมัย ราชวงศ์หมิงทีม่ อี กั ษรจีนจารึกอยู่ ผูเ้ ชีย่ วชาญอ่านได้วา่ “ต้าหมิง ซวนเต๋อ เหนียนซื่อ” แปลว่า “ท�ำโดยจักรพรรดิซวนเต๋อแห่งราชวงศ์หมิง” รัชกาลของจักรพรรดิซวนเต๋อ (พ.ศ. ๑๙๖๙-๑๙๗๙) นั้น เมื่อเทียบ เคียงยุคสมัยจะตรงกับรัชสมัยสมเด็จเจ้าสามพระยาแห่งกรุงศรีอยุธยา ซึง่ มีบนั ทึกว่าพระองค์ทรงส่งพระราเมศวร (พระราชโอรส ต่อมาคือสมเด็จ พระบรมไตรโลกนาถ) มาครองนครพิษณุโลก ท�ำให้นกั โบราณคดียนื ยันใน เบื้องต้นได้ว่า การใช้งานพื้นที่บริเวณพระราชวังจันทน์น่าจะเริ่มขึ้นตั้งแต่ สมัยอยุธยาตอนต้นแน่นอน 43
สุเจน กรรพฤทธิ์ narasuan 1-3.indd 43
10/2/15 3:06 PM
วังจันทน์ถูกทิ้งร้างมานานนับศตวรรษ จนได้รับการส�ำรวจอีกครั้งสมัยรัชกาลที่ ๕ โดยสมเด็จฯ เจ้าฟ้ากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ์ ครั้งนั้นมีการท�ำแผนผังวังจันทน์ ขึ้นเป็นครั้งแรก ปรากฏอยู่ใน จดหมายระยะทางไปพิษณุโลก
44
ตามรอยนเรศวรมหาราช narasuan 1-3.indd 44
10/2/15 3:06 PM
สมัยอยุธยาตอนต้น วังจันทน์คือราชส�ำนักแห่งที่ ๒ ของอยุธยา เมื่อสมเด็จพระบรมไตรโลกนาถ (พระราเมศวร) ขึ้นครองราชย์แล้ว ได้ เสด็จมาประทับเพื่อท�ำศึกกับอาณาจักรล้านนานานหลายปี ถึงสมัยอยุธยาตอนกลาง หลังสมเด็จพระมหาจักรพรรดิเสด็จขึ้น ครองราชย์ ทรงตอบแทนความดีความชอบที่ขุนพิเรนทรเทพช่วยโค่นล้ม แม่อยู่หัวศรีสุดาจันทร์และขุนวรวงศาธิราช กษัตริย์รัชกาลก่อน และน�ำ ราชสมบัติมาถวายแด่พระองค์ ด้วยการแต่งตั้งให้ขุนพิเรนทรเทพเป็น “พระมหาธรรมราชา” (อั น เป็ น นามเจ้ า ผู ้ ค รองแคว้ น สุ โ ขทั ย ดั้ ง เดิ ม ) พระราชทานพระวิสทุ ธิกษัตรี พระราชธิดา ให้เป็นมเหสี พร้อมทัง้ สถาปนา ให้ครองเมืองพิษณุโลก พระราชวังแห่งนี้จึงกลายเป็นที่ประทับของพระ มหาธรรมราชา ระหว่างที่พระมหาธรรมราชาครองพิษณุโลกนี้เอง พระวิสุทธิกษัตรี ก็ประสูติพระนเรศวรเมื่อปี พ.ศ. ๒๐๙๘ ไม่ปรากฏรายละเอียดเกี่ยวกับพระชนม์ชีพวัยเยาว์ของพระนเรศวร ในพงศาวดารหรื อ เอกสารประวั ติ ศ าสตร์ ม ากนั ก ทราบกั น เพี ย งว่ า พระนเรศวรมีพระเชษฐภคินี (พีส่ าว) คือพระสุพรรณกัลยา และพระอนุชา คือพระเอกาทศรถ อย่างไรก็ตามจากข้อมูลประวัติศาสตร์อาจกล่าวได้ว่าพระนเรศวร ทรงเติบโตมาท่ามกลางวิกฤต ด้วยขณะนั้นพระเจ้าบุเรงนองแห่งกรุง หงสาวดีกำ� ลังแผ่อำ� นาจออกไปทัว่ ภูมภิ าคด้วยการท�ำสงครามกับอาณาจักร ต่างๆ บนแผ่นดินใหญ่อษุ าคเนย์ และนัน่ ก็คงท�ำให้เจ้าชายซึง่ มีพระฉวีคล�ำ ้ จนชาวเมืองขานพระนามว่า “องค์ด�ำ” ทรงได้รู้จักกับสงครามเป็นครั้งแรก 45
สุเจน กรรพฤทธิ์ narasuan 1-3.indd 45
10/2/15 3:06 PM
narasuan 4-6.indd 132
10/2/15 3:12 PM
๖. ศึกยุทธหัตถี “พระนเรศร์กับอุปราชาก็เข้าชนช้า งชิ ง ชั ย แล้ ว สู ้ ร บฟั น แทงกั น ด้วยพระแสงของ้าวตามกระบวนเพลงขอ ก็ร�ำรอรับกันประจัญสู้ กั น ไปตามเพลง ส่วนช้างพระนเรศร์ นั้ น เล็ ก ก็ ถ อยพลางสู ้ ช น ครั้นถอยไปพระมหาอุปราชาจึงฟันพระนเรศร์ด้วยพระแสงของ้าว พระนเรศร์จึงหลบก็ถูกพระมาลาบี้ไปประมาณได้สี่นิ้ว ครั้นช้าง พระนเรศร์ถอยไป จึงได้ที่ประจัญหนึ่งเรียกว่าหนองขายันและ พุทรากระแทก ก็ยังมีที่อันนั้นจนถึงทุกวันนี้ ช้างพระนเรศร์นั้น ยันต้นพุทราอันนัน้ เข้าได้แล้วจึงชนกระแทกขึน้ ไป ก็ค�้ำช้างอุปราชาเข้า ฝ่ายข้างอุปราชาก็เบือนหน้าไป พระนเรศร์ได้ทีก็ฟันด้วยพระแสง ของ้าว ชือ่ เจ้าพระยาแสนพลพ่าย ก็ถกู อุปราชาพระเศียรก็ขาดออก ไปกับที่บนคอช้าง” ค�ำให้การขุนหลวงหาวัด
133
สุเจน กรรพฤทธิ์ narasuan 4-6.indd 133
10/2/15 3:12 PM
ปี พ.ศ. ๒๑๓๕ พระเจ้าหงสาวดีนนั ทบุเรงมีพระประสงค์จะปราบอยุธยาให้ได้ โปรด ให้พระมหาอุปราชายกทัพเข้ามาทางด่านพระเจดีย์สามองค์ ศึกครั้งนี้สมเด็จพระ นเรศวรพร้อมด้วยสมเด็จพระเอกาทศรถทรงน�ำทัพออกรับศึกจนเกิดยุทธหัตถีขึ้น ระหว่ างจอมทัพ ทางฝ่ายอยุธยา เหตุก ารณ์นี้ไม่มีข้อกังขาว่าเกิดขึ้นหรือไม่ เพี ย งแต่ ไ ม่ มี บั น ทึ ก ชั ด เจนว่า เกิ ด ขึ้ น ณ สถานที่ ใ ดแน่ ใ นพื้ น ที่ ส ามจั ง หวั ด คื อ 134
ตามรอยนเรศวรมหาราช narasuan 4-6.indd 134
10/2/15 3:12 PM
พระนครศรีอยุธยา สุพรรณบุรี และกาญจนบุรี ส่วนฝ่ายหงสาวดีรับรู้เหตุการณ์นี้ ต่างออกไปคือ พระมหาอุปราชา “ต้องปืน” สิ้นพระชนม์ มิได้ต้องพระแสงของ้าว ของสมเด็จพระนเรศวรแต่อย่างใด ภาพนี้คือจิตรกรรมฝาผนังที่วิหารวัดสุวรรณ- ดาราราม อยุธยา ซึ่งเขียนเสร็จในสมัยรัชกาลที่ ๗ และกลายเป็นจินตนาการร่วม ของคนไทยยุคปัจจุบันเมื่อกล่าวถึงศึกยุทธหัตถี 135
สุเจน กรรพฤทธิ์ narasuan 4-6.indd 135
10/2/15 3:12 PM
254
ตามรอยนเรศวรมหาราช narasuan 11.indd 254
10/2/15 3:19 PM
ต�ำ นาน สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ประวัติศ าสตร์ บนแผ่น ฟิ ล ์ ม “การจัดการข้อเท็จจริงท�ำได้ยากมาก เรามีบันทึกมากมายเกี่ยวกับ พระนเรศวรก็ จ ริ ง แต่ ต ้ อ งตี ค วามเอาเองทั้ ง สิ้ น ผมจึ ง ท� ำ เป็ น ‘ต�ำนาน’- -‘ต�ำนาน’ คือบอกเล่าถ่ายทอดสืบต่อกันมาในรูปแบบ ดนตรี บทกวี บอกต่อกันปากต่อปาก ผมน�ำทั้งหลายทั้งปวงนี้ มาร้อยเรียงเป็นเรื่องราว คุณต้องเข้าใจว่า ‘ต�ำนาน’ คือการยอ พระเกียรติ มีพดู ถึงการเสียเมือง กูอ้ สิ รภาพ ต่อสูพ้ ม่าจนยืนหยัดได้ อีกอย่างการสร้างเป็นต�ำนานมีขอ้ ดีคอื ผมท�ำอะไรกับภาพยนตร์ได้ มากขึ้น” หม่อมเจ้าชาตรีเฉลิม ยุคล
ผู้ก�ำกับภาพยนตร์ ต�ำนานสมเด็จพระนเรศวรมหาราช 255
สุเจน กรรพฤทธิ์ narasuan 11.indd 255
10/2/15 3:19 PM
สุ เ จน กรรพฤทธิ์ เกิดที่กรุงเทพมหานคร แล้วไปเติบโตช่วงหนึ่งที่สุพรรณบุรีโดยมีคุณย่าอุปการะ ก่อนจะกลับมาศึกษาต่อที่กรุงเทพฯ จนจบมัธยมปลายที่โรงเรียนราชวินิตมัธยม จากนั้นเข้าเรียนเป็นนักศึกษารุ่นแรกของโครงการเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศึกษา ที่คณะศิลปศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ เรียนจบปริญญาตรีศลิ ปศาสตรบัณฑิต (เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ศกึ ษา) ในยุค แห่งความขัดแย้งว่าด้วยการย้ายนักศึกษาระดับปริญญาตรีจากท่าพระจันทร์ไปสู่ รังสิต ขณะเรียนเคยด�ำรงต�ำแหน่งประธานชุมนุมวรรณศิลป์ มธ. อันเป็นเหตุให้ โดดเรียนออกไปท�ำค่ายอยู่บ่อยครั้ง ท�ำให้มีโอกาสเห็นชีวิตผู้คนในพื้นที่ชนบทของ ประเทศ จนเกิดความรู้สึกอยากถ่ายทอดเรื่องราวออกมาทางงานเขียน ซึ่งความ รู้สึกเหล่านี้เองที่ต่อมากลายเป็นแรงบันดาลใจให้เขาหันมาสนใจงานเขียนสารคดี เมื่อมีโอกาสพบกับ ธีรภาพ โลหิตกุล อาจารย์ทางด้านงานเขียนคนแรก เริ่มงานในวงการหนังสือครั้งแรกโดยเป็นนักเขียนประจ�ำกองบรรณาธิการ นิตยสาร ADVANCED THAILAND GEOGRAPHIC อยู่ได้ ๖ เดือนก็เปลี่ยนไป ทดลองชีวิตนักข่าวที่หนังสือพิมพ์ ผู้จัดการรายวัน เซกชั่นปริทรรศน์ เกือบ ๑ ปี ที่นี่เองที่เจ้าตัวตระหนักถึงพลังของงานสารคดี เมื่อ “ต�ำนานคนขายถั่ว แห่งรั้วท่าพระจันทร์” สารคดีเชิงข่าวที่เขียนลงในเซกชั่นปริทรรศน์โดยไม่ลงชื่อ มี ผลกดดันทางอ้อมต่อผู้บริหารธรรมศาสตร์ยุค สุรพล นิติไกรพจน์ จนไม่กล้าไล่ เบอร์นาร์ด บังขายถัว่ ทีเ่ อาถัว่ ปาหัวเขาสมัยเรียน ออกไปขายของนอกมหาวิทยาลัย ด้วยเหตุผลว่า “เกะกะ” เป็นผลส�ำเร็จ ปลายปี พ.ศ. ๒๕๔๘ กลับสูเ่ ส้นทางสายสารคดีอกี ครัง้ โดยเข้าท�ำงานประจ�ำ กองบรรณาธิการนิตยสาร สารคดี จนถึงปัจจุบัน จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอยนเรศวรมหาราช นอกกรอบประวัติศาสตร์ ชาตินิยม เป็นผลงานรวมเล่มเล่มแรก.
278
ตามรอยนเรศวรมหาราช narasuan 11.indd 278
10/2/15 3:19 PM
279
สุเจน กรรพฤทธิ์ narasuan 11.indd 279
10/2/15 3:19 PM
จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอย
“สงครามสมัยพระนเรศวรเป็นสงครามระหว่าง ‘กษัตริย์กับกษัตริย์’ หรือ ‘อาณาจักรอยุธยา กับอาณาจักรหงสาวดี’ ไม่ใช่สงครามระหว่าง ‘ชาติไทย’ กับ ‘ชาติพม่า’”
ดร. ชาญวิ ท ย์ เกษตรศิ ริ ผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์อุษาคเนย์
ดร. สุ เ นตร ชุ ติ น ธรานนท์ ผู้เชี่ยวชาญประวัติศาสตร์พม่า “เหตุการณ์ชนไก่ที่มาของประโยค ‘ไก่เชลยนี้เก่งนัก’ ทรงยิงพระแสงปืนต้นข้ามแม่น�้ำสะโตง ทรงกระท�ำยุทธหัตถี ทรงใช้พระแสงดาบ ‘คาบ’ ค่าย ทรงประกาศอิสรภาพที่เมืองแครง ฯลฯ มีจริงหรือไม่ ? ...การตั้งค�ำถามกับประเด็นเหล่านี้ มิได้สั่นสะเทือน หรือลดทอนพระมหา กรุณาธิคุณและพระปรีชาชาญของสมเด็จพระนเรศวรในใจคนไทยแต่อย่างใด ตรงกันข้าม กลับเสริมส่งพระบารมีของพระองค์ ด้วยความรู้ ความเข้าใจ ความรัก และความเทิดทูน อย่างมีเหตุผล มีหลักฐานอ้างอิงที่น่าเชื่อถือ”
ธี ร ภาพ โลหิ ต กุ ล นักเขียนสารคดีผู้เชี่ยวชาญเรื่องพม่า
จากวังจันทน์สู่เวียงแหง ตามรอย นเรศวรมหาราช นอกกรอบประวัติศาสตร์ชาตินิยม
“คนไทยเรามีความรับรูร้ ว่ มกันชุดหนึง่ เช่น พระนเรศวรถูกน�ำไปหงสาวดี ทรงประกาศอิสรภาพ ทรงกระท�ำยุทธหัตถี ซึ่งถ้าดูจากหลักฐานพม่ามันจะต่างกันเลย เขาไม่เคยพูดถึงเรื่องพระแสง ปืนต้นข้ามแม่น�้ำสะโตง ในศึกยุทธหัตถี เขาก็บอกว่าพระมหาอุปราชาถูกยิง แต่ความเข้าใจ ที่แปลกแยกนี้ไม่ได้อยู่ในความรับรู้ร่วมของคนไทย”
นอกกรอบประวัติศาสตร์ ชาตินิยม
รางวัลชนะเลิศ เซเว่นบุ๊คอวอร์ด ประเภทสารคดี (ประวัติศาสตร์) ประจ�ำปี ๒๕๕๒
สุ เ จน กรรพฤทธิ์
หมวดประวัติศาสตร์ ISBN 978-616-7767-58-1
ราคา ๒๕๕ บาท cover NS UPDATE.indd 184
๒๕๕.10/6/15 5:01 PM