6 minute read
Een schoolvoorbeeld van circulaire nieuwbouw
Aeres Hogeschool in Almere laat zien dat het kan: een duurzaam gebouw realiseren dat even ambitieus is als de studenten die er opgeleid worden. In vele opzichten is het project een schoolvoorbeeld van circulaire nieuwbouw.
PROJECTINFORMATIE
Advertisement
Project Circulaire nieuwbouw Aeres Hogeschool in Almere Bouwmanagement, kostenmanagement en directievoering HEVO Architect BDG Architecten Constructeur JVZ Ingenieurs Installatie adviseur Innax Bouwfysisch adviseur DGMR Well adviseur DGMR Adviseur groen Van Ginkel Veenendaal B.V.
Binnenkort start de bouw van dit groene, gezonde en bijzonder duurzame schoolgebouw, dat ook het ontvangstgebouw is van de Floriade 2022. Hoe het Aeres lukt om deze droom ook echt waar te maken? Het antwoord is simpel: door te investeren in een innovatief (bouw)proces. Want hoe daag je jezelf en elkaar uit tot het daadwerkelijk realiseren van een
circulair, duurzaam, gezond en groen onderwijsgebouw? Door het voortouw te nemen, het ‘wij-gevoel’ te creëren en plezier uit te stralen in een bouwproces. Dan is de vraag natuurlijk ‘hoe wordt een innovatief (bouw)proces georganiseerd?’ Onderwijs draait om kennisoverdracht en kennisdeling. Hetzelfde zou moeten gelden voor een bouwproces. Juist het
delen van kennis is van wezenlijk belang bij ambitieuze doelstellingen voor duurzame nieuwbouw. Onderwijsorganisaties hebben veelal onvoldoende specifieke kennis en ervaring om een bouwproces te begeleiden, maar weten wel hoe ze toekomstbesten dig onderwijs willen organiseren en aanbieden. Het inschakelen van deskundige professionals helpt om die droom te vertalen naar concrete uitgangspunten. Daarom vroeg Stichting Aeres Groep vastgoedexpert HEVO om te helpen haar bouwambities en wensen helder te krijgen en het bouwproces te organiseren. In de praktijk sneuvelen veel ambities en dromen omdat ze niet binnen de strakke financiële kaders, beoogde planning en stringente regelgeving passen. Aeres koos samen met HEVO om andersom te werken. Creatieve oplossingen en een intrinsiek duurzame mindset vormen de basis om de ambitie van deze ongekend ‘groene’ school te realiseren.
DE ZOEKTOCHT NAAR CREATIVITEIT Het zoeken naar (creatieve) oplossingen begint met het stellen van de juiste vraag. Voor Aeres was dat vooral de vraag wat duurzaamheid precies inhoudt en hoe dat in de nieuwbouw terug moet komen. Duurzaamheid is namelijk véél meer dan een energieneutraal gebouw met hergebruikte of duurzame materialen.
Het gaat nadrukkelijk ook over de samenhang tussen People, Planet en Profit. Vanuit deze visie op en definitie van duurzaamheid formuleerde Aeres samen met HEVO belangrijke ambities en uitgangspunten voor de nieuwbouw:
1. People
• Gezond gebouw, onder andere luchtzuiverend, fris en licht. • Gebouw bevordert geluk, welzijn en onderling contact en samenwerking, onder meer door indeling van ruimten en aantrekkelijke toepassing van groen in, op, aan en bij het gebouw.
2. Planet
• Energie- en CO 2 -neutraal gebouw. • Energie opwekken met duurzame energiebronnen. • Bouwmaterialen die het milieu zo min mogelijk belasten op een dusdanige wijze gebruiken dat ze opnieuw in de circulaire keten gebracht kunnen worden. • Klimaatbestendig: beperken wateroverlast, hitte stress en verhogen biodiversiteit.
3. Profit
• Ontwikkeling waardevast vastgoed met lange levensduur. • Groene omgeving draagt bij aan economische waarde. • Sturen op Total Cost of Ownership. • Gebruik van onderhoudsarme en herbruikbare materialen.
KENNIS DELEN BRENGT VERDER De duidelijke definitie van duurzaamheid vormde het fundament van het bouwproces. De volgende stap was om het Programma van Eisen te vertalen naar een (voorlopig) ontwerp. Ook hierin ondersteunde HEVO Aeres, onder meer met de Europese aanbesteding van de architect en de overige ontwerpteamleden. De nadruk lag op het selecteren van partners die écht begrijpen wat de ambitie en doelstellingen bij de nieuwbouw zijn. Daarom hebben architecten en advi seurs in een selectiegesprek hun visie op het gebouw en ontwerp toegelicht. Zo kreeg Aeres goed zicht op de ervaring en ‘drive’ van architecten en adviseurs om een beeldbepalend, innovatief gebouw te ontwerpen binnen de stedenbouwkundige, wettelijke, financiële en duurzame kaders. Door met het complete ontwerpteam een bezoek te brengen aan drie al gerealiseerde projecten werd deze abstracte stap een stuk concreter. De referentiebezoeken gaven inzicht in de valkuilen en succesfactoren voor de bouw en exploitatie van een duurzaam schoolgebouw. Nog belangrijker was dat deze kennisdeling heel inspirerend werkte en zorgde voor een gezamenlijk referentiekader. Maar het zorgde in de eerste plaats voor heel veel enthou -
siasme om een duurzaam gebouw te ontwerpen dat aan de vastgestelde duurzaamheidskaders voldeed. Ook bij de leveranciersselectie lag de focus op kennisdeling. Logisch, want het is nog onduidelijk welke prestatieafspraken gemaakt kunnen worden voor circulariteit. Bovendien bestaat vroeg in een ontwerp proces nog veel onduidelijkheid over de definitieve materialen en toepassingen. Daarom organiseerde HEVO samen met Aeres tijdens het ontwerpproces een marktdialoog voor innovatieve leveranciers.
CIRCULAIR AANBESTEDEN Vanwege het opgebouwde vertrouwen én de bewezen expertise van HEVO schakelde Aeres deze vastgoedexpert ook in voor het kosten-, duurzaamheids- en onderhoudsadvies, het bouw- en projectmanagement en de circulaire aanbesteding. Deze aanbestedingsvorm is nieuw, maar HEVO heeft er al wel ervaring mee. Bij circulair aanbesteden speelt prijs een minder grote rol en is er nadrukkelijk oog voor kwaliteit, waardebehoud van een gebouw en hoogwaardig hergebruik van materialen. Dat vergt een andere insteek bij de aanbesteding en van de relatie die met aannemers en installateurs wordt aangegaan. Aeres en HEVO waren vooraf transparant over het beschikbare budget, waardoor de druk om alleen op prijs te concurreren werd weggenomen. In plaats daarvan werden partijen uitgedaagd om binnen de aanbesteding op het technisch ontwerp - waarin de EPC, MPG en circulariteitsindex al vaststonden - alternatieven aan te dragen om de circulariteit en duurzaamheid van de nieuwbouw verder te verhogen. Daardoor verschoof de aandacht van de prijs naar deskundigheid. Dat was belangrijk, omdat circulair bouwen nog geen staande praktijk is. Het succes hangt dus af van de expertise en kennisdeling van innovatieve bouwpartners.
GEZOND GEBOUW Door voldoende tijd te steken in een zorgvuldige selectie van partijen zorgde HEVO dat alle bouwpartners dezelfde drive hebben om de duurzame nieuwbouw te realiseren. Opvallend is dat elke partij in het ontwerpteam bereid is om over de eigen grenzen te kijken en een stap extra te zetten. Een mooi voorbeeld daarvan is het streven om als eerste hogeschool de WELL-methode toe te passen. Dit is een relatief nieuwe meetmethode voor duurzaamheid die zich richt op de gezondheid van het gebouw voor de gebruikers. Juist door de zorgvuldige selectie van alle teamleden op hun persoonlijke gedrevenheid om dit bijzonder duurzame schoolgebouw te realiseren ligt de lat erg hoog. De nieuwbouw komt mogelijk na oplevering in aanmerking voor de gouden of zelfs platina WELL-score. Deze score geeft niet alleen aan hoe duurzaam de gebouwprestaties in werkelijkheid zijn, maar ook hoe gezond en prettig het gebouw is voor de gebruikers. En dat is uiteindelijk waar het allemaal om draait!
Practice what you preach Aeres Hogeschool heeft vestigingen in Almere, Dronten en
Wageningen. Elke locatie heeft haar eigen onderwijsfocus. In Almere biedt Aeres hoger onderwijs in Food, Nature
& Urban Green. Het nieuwe schoolgebouw van 4.000 m 2 biedt onderdak aan 900 studenten en 80 werknemers.
Bijzonder is dat de nieuwe school het ontvangstgebouw wordt van de Floriade 2022. Dat past bij het uitgangspunt dat de hogeschool zich ontwikkelt tot een kennishub. In het kader van ‘practice what you preach’ had Aeres de uitdruk kelijke wens om duurzaam, energieneutraal en zo circulair mogelijk te bouwen. De volledige energiebehoefte wordt in eigen beheer opgewekt, onder meer door optimaal gebruik van zonnepanelen. Het nieuwe schoolgebouw wordt zoveel mogelijk met circulaire materialen gebouwd en heeft onder meer groene gevels, een gevel met zonnepanelen, waterretentiedaken met daktuinen, een tropendak met zonnepanelen, hoogwaardige gevelisolatie en een smart-skin. De nieuwbouw heeft een circulariteitsindex van 54% en is energieneutraal (EPC 0). Binnenkort start de bouw, waarna deze school in 2021 haar deuren zal openen.
