7 minute read
Een houten school voor de Boomgaard
EEN HOUTEN SCHOOL VOOR DE BOOMGAARD IN UTRECHT Natuurlijk onderwijs voor de onderbouw
De essentie van onderwijs is dat je kinderen zo lang mogelijk natuurlijk laat leren en leven. Dat doe je door een gebouw te maken dat in alles aan de natuur doet denken. Daarnaast moet het ook een plek zijn waar je lekker kunt leven en veel kilometers kunt maken. De Boomgaard heeft het onderwijs als een natuurlijke reis ingericht.
Advertisement
De Boomgaard van PCO Willibrord huist met de katholieke Achtbaan en Kinderopvang Saartje in MFA Voorn in Leidse Rijn Utrecht. Directeur Nicole Verdier: “MFA Voorn werd 22 jaar geleden als eerste MFA in de stad gebouwd. In de praktijk werd al snel duidelijk dat er geen afspraken tussen de gebruikers waren vastgelegd. Zo had het gebouw een onduidelijk middengebied met meerdere ingangen. Het was ook niet handig dat er één centraal systeem voor de verwarming en voor de buitenscreens was. Na tien jaar in gebruik was er nog geen duidelijke demarcatie en was het beheer niet goed geregeld. Daar staat tegenover dat dit een mooie plek is in een wijk die flink groeit en heel veel betrokken ouders kent. Het was ook een dynamische tijd, als je bedenkt dat we met een paar leerlingen begonnen en in no time naar 700
vlnr Jaap de Windt, Berry Beuving, Geert van Hoof, Nicole Verdier leerlingen zijn gegroeid met op het hoogtepunt 11 kleutergroepen. We waren constant bezig met bijgebouwen, met een dependance in de Parkwijkschool en een schoolwoning aan de Langerakbaan. Omdat de luchtkwaliteit op de scholen aangepakt moest worden besloot de gemeente om ons gebouw als eerste MFA aan te pakken. Resultaat is dat het hele gebouw grondig aangepakt is, met een houten nieuwbouw voor onze onderbouw.”
HELDERE DEMARCATIES Als architectencombinatie werden Berry Beuving van Studio Beuving en Geert van Hoof van Sineth Architecture geselecteerd. Zij waren na de aanbesteding van de gemeente Utrecht, met de Van Dillen Bouwgroep, verantwoordelijk voor de complete renovatie en upgrading van het bestaande gebouw en de houten nieuwbouw. Berry: “Het was een gebouw met veel ingangen; ouders en kinderen kwamen in het middendeel binnen en hadden geen idee in welke school ze waren beland. Een belangrijke conclusie was dat we niet alleen de installaties moesten aanpakken en splitsen, maar dat we ook de logistiek moesten verbeteren. We hebben in het centrale deel ingrepen gedaan en in de vleugels is de structuur ongewijzigd gebleven. Alle bewoners hebben een herkenbaar eigen gezicht gekregen maar de buitenzijde blijft als één geheel leesbaar. In de Boomgaard hebben we in elk cluster grote leerpleinen gemaakt.” Nicole: “Dat is gedaan door in elk cluster een lokaal weg te halen, waardoor een prachtig groot leerplein is ontstaan. Dat maakt dat we meer met ons onderwijs kunnen omdat kinderen daar zelfstandig of in groepjes kunnen werken. Door onze omvang van ruim 650 kinderen zijn we georganiseerd naar drie bouwen; de onderbouw, middenbouw en bovenbouw. Elk leerjaar heeft drie klassen; je begint in het houten domein, groeit via de loopbrug naar de middenbouw in het bestaande deel en eindigt beneden in de boven-
bouw. Het centrale thema is dat je overal bosrijke landschappen ziet die we als behang aan de muren hebben aangebracht.”
SFEER CREËREN Nicole: “Berry en Geert begrijpen hoe ruimten aanvoelen, hoe je sfeer kunt creëren, waardoor je onderwijsvisie zichtbaar en voelbaar wordt. Daarom wilden we ook graag voor onze onderbouw een houten deel maken, omdat ze in die leeftijd nog zo dicht bij de natuur staan. Hout zorgt ook voor een warm gevoel.” De houten nieuwbouw kent een centraal atrium met een grote trap, die uitkomt in een plein en twee speellokalen. Berry: “Het goed organiseren van het onderwijs is het begin van het ontwerp geweest. Op de verdieping liggen de lokalen, die oostwest zijn georiënteerd. Daar hebben we ook grote glasdelen gemaakt, als vensters op de wereld buiten. Daardoor warmt het gebouw minder snel op. In de lokalen hebben we een mooie Flotex vloerbedekking gelegd, ook om een goede akoestiek te krijgen. Op verschillende hoogten is spouwisolatie toegepast achter grote luiken. Op de zonbelaste zuidgevel hebben we met een latten constructie gewerkt. In het plafond hebben we veel kleine bovenlichten geplaatst die een mooi lichtspel aangaan met de plafondverlichting. Het gebouw toont zich als een grote houten abstractie. De grote centrale tribune grenst aan de twee grote speellokalen. Die hele zone is eigenlijk een groot
leergebied. Door het slim faciliteren van bergruimtes in de trapwanden is zoveel mogelijk ruimte voor het onderwijs gewonnen.” Nicole: “En de trap is ook een plek waar kinderen lekker kunnen lezen. We hebben een lekker lezen beleid en daarnaast is het goed dat kinderen kilometers maken.”
BORGEN CIRCULARITEIT Geert: “Een visie op circulariteit was onderdeel van de uitvraag. Toen zijn we al snel in hout gaan denken. Die keuze voor hout past ook goed bij de visie op het kind van de Boomgaard. Berry heeft eerder een biobased woning voor natuurmonumenten gemaakt.” Berry: “Het was echt een zoektocht om aan alle
PROJECTINFORMATIE
Project Transformatie mfa Voorn en nieuwbouw
onderbouw de Boomgaard Opdrachtgever Gemeente Utrecht
Berry Beuving van Studio Beuving en Geert van Hoof van Sineth Architecture
Van Dillen Bouwgroep Constructeur
Brekelmans Maastricht
Installatie-adviseur
6.200 m² bestaand, nieuwbouw 1.800 m²
Bouwkosten
€ 5.2 mio excl. btw
Ingebruikname Het houten deel vanaf januari 2021; het totale project is eind 2021 klaar. regelgeving te voldoen. Zo moet het contactgeluid bij akoestiek passen in het kader van frisse scholen. In Nederland zijn nog geen vergelijkbare scholen gebouwd, dus waren er geen standaardoplossingen. Er waren momenten dat we dachten dat het niet zou gaan werken en zonder de Van Dillen Bouwgroep was het waarschijnlijk ook niet gelukt om deze school te realiseren. We hebben een houten gevel en constructie bedacht en vervolgens een houten afwerking met houten plafonds, trappen, kasten en kozijnen. Waar hout niet kon zochten we een biobased alternatief. Het nieuwe houten volume staat op een plek waar eerst een ander gebouw stond. Dat maakt dat het makkelijk ingepast en met een loopbrug verbonden kon worden met het bestaande gebouw. Geert: “We hebben het zorgvuldig ingepast en de bestaande loopbrug met houten latten bekleed zodat er een optisch natuurlijke verbinding is. Datzelfde geldt voor het interieur, waarbij we veel resthout van de nieuwbouw hebben gebruikt om meubels en jaskasten te maken. Daarmee vloeit de beeldtaal van het houten deel in de bestaande school door.” BOUWMETHODE MET ONUITPUTTELIJKE GRONDSTOF Directeur Jaap de Windt van de Van Dillen Bouwgroep: “Het mooie van onze bouwgroep is dat we alles onder één dak hebben en dat paste perfect bij deze uitvraag. In onze eigen Timmer Fabriek produceren we alle kozijnen, ramen en deuren die vervolgens in onze Prefab Fabriek in de HSB elementen worden geplaatst. In onze 2 fabrieken in Culemborg zijn voor deze school van hout 150 elementen geproduceerd die op de bouwplaats als een bouwpakket in elkaar zijn gezet. We hebben de bouw in zes weken voorbereid en in 2,5 week opgebouwd. Het is houtskeletbouw met een stalen hulpconstructie in de leerpleinen, waarbij de kruislings verlijmde platen, waarmee de HSB wanden zijn afgewerkt, ook constructief meewerken. Het was geweldig om aan de ontwikkeling van deze school van hout mee te werken waarbij we onze kracht en expertise, van engineering tot uitvoering, optimaal konden inzetten. Als bouwgroep geloven we al lange tijd in het bouwen met hout en we hebben met onze investeringen in zowel onze Timmer Fabriek als onze Prefab Fabriek daar ook extra op ingezet. We zien dat houtbouw echt een prominente plaats inneemt in de bouwmethode. Hout is een uniek product. Het is, bij verantwoord bosbeheer, de enige onuitputtelijke grondstof en bij uitstek de bron voor de opslag van CO2.”
