Utrecht en omstreken Lokale smaakmakers Een dag bij Resto Van Harte UtrechtInc Kweekvijver voor innovatieve ondernemers Ronald Giphart Komt graag in het Wilhelminapark GOUD Tentoonstelling van AZIZ in Museum Catharijneconvent Magazine voor leden - najaar 2010
3642
42
Dichterbij
}ju"I~ }ju"I~
3642 - 738401
Het bewustzijn groeit dat we duurzamer moeten leven, zegt Max Havelaar-directeur Peter d’Angremond op pagina 31. Dat is een ontwikkeling die de Rabobank graag stimuleert. Duurzaamheid is voor ons een speerpunt, zowel in financieel als in maatschappelijk opzicht. Het hoort bij onze coöperatieve wortels. Duurzaam ondernemen wordt natuurlijk nóg leuker als het ook lekker is. Rabobank Utrecht ondersteunt verschillende lokale initiatieven die bijdragen aan een duurzame – en smakelijke – wereld. Voorbeelden vindt u in deze Dichterbij. Zoals Resto Van Harte. Van Harte bestrijdt sociale armoede en eenzaamheid door wijkbewoners de kans te geven voor een sympathiek bedrag aan tafel te gaan. Waar ze lekker (lokaal) kunnen eten en kennismaken met elkaar. Ook streekproducten kopen is een manier om zelf bij te dragen aan een duurzame wereld. Lekker, en goed voor het milieu. Lees het dossier op pagina 8, waar klanten van Rabobank Utrecht over hun producten vertellen. U krijgt er vast honger van! Rien Nagel, direcievoorzitter Rabobank Utrecht
3642
Exclusiefvooru!
RonaldGiphartwerkteindekeuken vantweevermaarderestaurants.Met eenboekalsresultaat.Rabobank Utrechtgeeft25exemplarenweg. Aanu?Kijksneloppagina5!
INHOUD
2 RABOBANK VOORWOORD
3 RABOBANK INHOUDSOPGAVE
INHOUD 04 06 08 13 14 16 19 20 22 26 28 31 32 34
3642
42 43
Nieuws & weetjes Een dag uit het leven van chef-kok Jolanda Panis Utrechtse streekproducten in opmars Column: het smaakhumeur van cabaretier Vincent Bijlo (Op)bloeien in Maarschalkerweerd Topkok Pierre Wind: man met een missie Column Giep Hagoort Ronald Giphart is graag in het Wilhelminapark Aandacht voor innovatie kan de regio een impuls geven Bijen zijn onmisbaar in de fruitteelt, er zijn er alleen steeds minder! Eten: ook een kwestie van je geweten? Gouden tijd in het Catharijneconvent De Fairtrade Restaurantweek Tim Lips over de Wereldruiterspelen 2010: ‘Ik hoop dat niemand beter is’ Nieuwe puzzel: zoek de acht fruitsoorten Contact met de Rabobank: telefoon, e-mail en bezoekadressen
4 RABOBANK NIEUWS & WEETJES
NIEUWS NIEUWEGEIN: DE WERKPLAATS VAN MIDDEN-NEDERLAND
RABOBANK BLIJFT HOOFDSPONSOR KAMPONG Robeco en Rabobank Utrecht worden samen hoofdsponsor van Kampong. Tijdens het Kampong familiehockeytoernooi op 20 juni spraken directievoorzitters Roderick Munsters van Robeco en Rien Nagel van Rabobank Utrecht officieel af om tot 2013 samen het hoofdsponsorschap van Kampong Hockey in te vullen.
3642
Rabobank Utrecht was de afgelopen vijf jaar al hoofdsponsor van de hockeyclub uit de hoofdklasse. De samenwerking met Kampong Hockey is in de afgelopen jaren sterk gegroeid. In het nieuwe sponsorcontract staat partnerschap opnieuw centraal. Rabobank Utrecht draagt daarmee een steentje bij aan de ontwikkeling van de breedte- en topsport in Utrecht.
Dat is de titel van een onderzoek naar de sociaal-economische positie van Nieuwegein. Het onderzoek, uitgevoerd op initiatief van onze ledenraad, analyseert de economische en sociale positie van de stad. Het gaat ook specifiek in op de kantorenmarkt en winkelvoorzieningen. Na jaren van sterke groei zit Nieuwegein in een volgende ontwikkelingsfase. Het rapport is vanaf eind september te downloaden op www.rabobank.nl/utrecht
WOONPROEVEN Altijd al eens nieuwbouwhuizen van binnen willen bekijken? Het kan op zaterdag 11 september. Tijdens Woonproeven zijn in heel Nederland nieuwbouwwoningen vrijblijvend en zonder afspraak te bekijken. Het aanbod varieert van appartementen tot vrijstaande villa’s. Adviseurs zijn ter plaatse aanwezig voor een rondleiding. Kijk voor meer informatie op www.woonproeven.nl
STREEKWEKEN Eerlijke, verse en verrassende seizoensproducten. In het weekend van 22, 23 & 24 oktober 2010 vindt op de Zijdebalen in Utrecht centrum de eerste editie van de Streekweken plaats; dé grootste overdekte seizoensmarkt van Nederland. De kramen worden bemand door producenten van ‘echte, eerlijke en verse ambachtelijke producten uit alle regio’s van Nederland’, aldus de organisatie. De entree is gratis. Meer informatie vindt u op www.streekweken.nl.
TEKST: GABY POT BEELD: RABOBANK, STREEKWEKEN
Onderzoek
5 RABOBANK NIEUWS & WEETJES
& WEETJES DICHTBIJFONDS: UW STEM TELT!
Bepaal mee wie doorgaat naar de finale! Rabobank Utrecht ondersteunt al jarenlang sociaal-maatschappelijke projecten en initiatieven op het gebied van culturele, sportieve en economische ontwikkeling. Hiermee toont de bank haar betrokkenheid bij de inwoners van Utrecht. Daarom stelt de bank voor het tweede jaar via het Rabo Dichtbijfonds een extra bedrag van € 100.000 ter beschikking. Dat geld gaat naar verenigingen en stichtingen die een extra steuntje in de rug kunnen gebruiken. U kunt nu bepalen welke inzendingen doorgaan naar de finale! Tot 30 september kunt u op www.dichtbijfonds.nl uw stem uitbrengen op één project per regio (Utrecht, Leidsche Rijn en Nieuwegein). Tijdens de ledenraadsvergaderingen in het najaar worden de projecten met de meeste internetstemmen gepresenteerd. Ter plekke geven de leden dan hun stem aan het project van hun voorkeur.
www.dichtbijfonds.nl
WINNEN! Eten, drinken en slapen Ronald Giphart tekende na een stage van 336 uur in de restaurants De Librije en Oud Sluis zijn ervaringen op in dit uitzonderlijke boek. Een lees-kookboek met (on)mogelijke recepten van de hand van Nederlands meest gelauwerde chefs: Sergio Herman en Jonnie Boer. Een boek over twee bijzondere vrienden, hun vakmanschap en de vreugde van het gehemelte!
3642
Wilt u kans maken op één van de 25 exemplaren van ‘Eten, drinken en slapen’? Stuur dan een e-mail met uw adresgegevens naar leden@utrecht.rabobank.nl o.v.v. boek. Over de uitslag wordt niet gecorrespondeerd.
TEKST: GABY POT BEELD: RABOBANK, LIBRIJE
Afdelingsvergadering Utrecht 27 oktober Afdelingsvergadering Leidsche Rijn 3 november Afdelingsvergadering Nieuwegein 10 november
6 RABOBANK STIMULERINGSFONDS
Eenkijkjeindekeuken 3642 - 748402
Exotischkokenmetlokale productenbijVanHarte
}ku#M~ }ku#M~
Met hulp van onder meer Rabobank Utrecht ging Resto Van Harte in Kanaleneiland vorig jaar open. Wijkbewoners kunnen er genieten van een betaalbare maaltijd. Dichterbij liep een dag mee met chef-kok Jolanda Panis. ‘Ik gebruik zoveel mogelijk lokale producten.’
0 3642
10.00 UUR ‘Het eerste wat ik doe is een draaiboek maken voor de hele dag. Daarbij kijk ik onder andere naar wat er nog op voorraad is. Zo wilde ik laatst als voorgerecht pastasalade met tonijn maken. Toen bleek dat er nog bladerdeeg was, heb ik taartjes met tonijn en kappertjes gemaakt. We houden de prijs van onze maaltijden laag. Dat hoort bij het concept. Ik ben dus gebonden aan een strak budget. Daar word je creatief van. Ik begin vaak met de groenten. Dan kun je veel meer variëren. Ook gebruik ik meestal seizoengroenten, die ik lokaal inkoop. De groenten zijn dan op hun lekkerst én het scheelt in de kosten. Het is een uitdaging om telkens weer een verrassend menu op tafel te zetten. In ruim anderhalf jaar hebben we pas twee keer hetzelfde menu geserveerd.’ 12.30 UUR ‘De reserveringslijst is definitief. Tijd om inkopen te doen. Ik heb zo mijn favoriete adresjes, het liefst in de buurt. Biologische ingrediënten koop ik bij Rio de Bio, op de Adelaarstraat. Met ons budget lukt het helaas niet om alles biologisch te doen. Vlees koop ik bij mijn halal-slager in de Kanaalstraat in Lombok. Geweldig adres. Het is voor hem een erekwestie om het vlees zo vers mogelijk te leveren. Als ik het een uurtje later ophaal dan afgesproken, wordt hij bijna boos, omdat hij
het te vroeg heeft gesneden. In dezelfde straat zit ook Persepolis. Daar haal ik echt van alles. Toen de winkel in de vakantie gesloten was, voelde ik me onthand. Soms haal ik groenten of fruit bij lokale telers. Dat zou ik graag vaker doen, maar het is kostbaar en de telers liggen te ver om dagelijks naartoe te fietsen.’ 14.30 UUR ‘We gaan aan de slag in de keuken. Eerst wordt het werk verdeeld. Ik kijk wat vrijwilligers het liefst en het best doen. De een is goed in voorbereiden, de ander houdt ervan om te experimenteren en gerechten op smaak te brengen. De meesten hebben wel ideeën over koken en smaken. Het is leuk gebruik te maken van hun verschillende culturele achtergronden. Soms leidt dat tot een thema-avond. Onze Eritrese vrijwilligster wilde al vroeg op de dag beginnen, omdat haar sauzen minstens vier uur moesten pruttelen. Toen de maaltijd bijna werd geserveerd is ze nog snel naar huis gegaan om prachtige, traditionele Eritrese feestkleding aan te trekken. Ze vertelde de gasten over het eten van haar jeugd. De zaal was muisstil. Ik kreeg er kippenvel van.’ 17.30 UUR ‘De spanning in de keuken stijgt. De eerste gasten komen binnen. De gerechten moeten op het juiste moment geserveerd worden: niet te rauw, niet te gaar
praten we nog even na. Op dat moment ontwikkelen we vaak alweer ideeën voor een volgende keer. Als ik weet dat een van de vrijwilligers graag als gastkok wil optreden, ga ik even met hem of haar zitten om ideeën te bespreken. Soms wordt het vaste team ondersteund door medewerkers van een bedrijf. Zij helpen in de vorm van maatschappelijk verantwoord ondernemen, of als bedrijfsuitje. Ze zijn vaak onder de indruk van wat we doen. Soms organiseren ze iets speciaals. Zo hebben we in samenwerking met medewerkers van een Spaans bedrijf in Kanaleneiland een Spaanse thema-avond georganiseerd. Met een workshop Spaanse waaiers en Cubaanse muziek. Een onvergetelijke avond!’
20.00 UUR ‘Langzamerhand stappen de gasten op. Het wordt tijd om de boel op te ruimen. Hoe vermoeiend zo'n dag kan zijn, er is ook voldoening. We hebben weer een heerlijke maaltijd op tafel gezet en de gasten zijn tevreden naar huis. Na het opruimen en schoonmaken
Resto VanHarte Kanaleneiland is open op dinsdag en vrijdag. Om 17.30 uur gaan de deuren open, vanaf 18.00 uur wordt de driegangenmaaltijd geserveerd. Deze kost 6 euro. Met een U-pas betaalt u 3 euro. Kinderen eten voor de helft van de prijs. Reserveren kan voor 12.00 uur via 0800-0151 (gratis). Meer info vindt u op www.restovanharte.nl.
TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF BEELD: MARIJN ALDERS
3642
en precies op temperatuur. Dat is behoorlijk puzzelen. Zeker omdat we – in tegenstelling tot een gewoon restaurant – per gerecht niet vier of vijf borden tegelijk opdienen, maar veertig tot zestig. Daarom maak ik een draaiboek. Van tevoren plan ik precies wat wanneer moet gebeuren. Als de gehaktballetjes dit formaat hebben, hoe lang moeten ze dan in de oven? Hoelang rooster ik de groenten vooraf zodat ze daarna met tien minuten in de oven gaar zijn terwijl we het voorgerecht opeten? Het team schuift aan bij de gasten, dus we kunnen niet tijdens het voorgerecht de volgende gang bereiden. De kunst is om het telkens weer te laten lukken. De enthousiaste en verraste reacties van de gasten spreken dan boekdelen.’
8 RABOBANK STREEKPRODUCTEN
Utrechtselekkernijen Hetbesteuitderegio
3642
A
‘Als je erover nadenkt, is het bizar dat wij rundvlees uit Argentinië halen. We hebben hier de prachtigste runderrassen. Die exporteren wij op onze beurt naar het buitenland. We slepen wat af met ons voedsel. Het heeft vaak duizenden kilometers afgelegd voor het op ons bord terechtkomt.’ Aan het woord is Eric Odenwald, directeur van Odenwald Organic bv uit De Meern, de verkoop- en marketingorganisatie van The Organic Bakery, bierbrouwerij De Leckere en Ice Cream Factory.
leuk om naar een boerderij te gaan en te zien hoe producten worden geteeld of bereid. Je geniet meer van eten als je het verhaal achter je voedsel kent, en ziet met hoeveel liefde en toewijding het wordt gemaakt.’ Volgens Odenwald zorgt deze betrokkenheid van de consument voor meer opbrengst voor producenten van streekproducten. Want als iemand weet dat een boer geen pesticiden gebruikt en dierenwelzijn belangrijk vindt, is hij sneller bereid wat meer te betalen.
Odenwald is specialist in streekproducten. ‘Welvaart begint altijd bij de regionale economie’, zegt hij. ‘Streekproducten zijn daarbij van grote betekenis. Dus wie hart heeft voor Utrecht, koopt producten uit Utrecht.’ Daarnaast zijn streekproducten beter voor het milieu. Ze hoeven minder ver vervoerd te worden en zorgen zo voor minder CO2-uitstoot.
VAN UTRECHTSE BODEM ‘Streekproducten hebben vooral toekomst als we investeren in productontwikkeling, vernieuwing en marktontwikkeling’, vindt Odenwald. Een voorbeeld hiervan is Van Dichtbij bv, een door Odenwald zelf opgericht bedrijf. Samen met de stichting Lekker Utregs ontwikkelde het een keurmerk voor typisch Utrechtse producten. Boeren en telers zijn mede-eigenaar van Van Dichtbij en profiteren daarom direct als producten aanslaan. ‘Distributeurs en detailhandelaars moeten weer regionaal gaan denken en hun band met de regio versterken’, stelt Odenwald. ‘Op die manier kunnen streekproducten een grote meerwaarde hebben voor de omgeving. Ze zorgen immers voor werkgelegenheid, innovatie en een bloeiende lokale economie.’
BETERE PRODUCTEN ‘Dat producten niet worden verscheept, maakt ook de afstand tussen producent en consument kleiner’, legt Odenwald uit. ‘Daar profiteert iedereen van.’ Zo krijgen de boeren en telers een eerlijke prijs voor hun producten. En de consument? Die vindt het waardevol om te weten dat producten van dichtbij komen. ‘Het is
TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF BEELD: MARIJN ALDERS
Streekproducten zijn producten met een verhaal. Bovendien zijn ze lekker, authentiek, met liefde geteeld, goed voor het milieu én een stimulans voor de regionale economie. ‘Wie hart heeft voor Utrecht, eet Utrechtse producten.’
9 RABOBANK STREEKPRODUCTEN
HAN PLOMP, FRUITTELER EN -VERKOPER IN VLEUTEN
3642
‘Detelerkrijgteengezicht’ ‘Vroeger leverde ik mijn fruit aan de veiling. Ik had geen idee wie de consument was. Zij wisten ook niet wie ik was. Het gat tussen mij en hen was groot. Nu verkoop ik de producten direct in de landwinkel aan huis. Mensen komen er speciaal voor. Ze vinden het leuk om te weten waar hun fruit vandaan komt. We organiseren ook appelplukdagen, waarop mensen zelf hun appels kunnen plukken. Die streekfunctie heeft veel voordelen: het geeft mij als teler een gezicht. Bovendien houden zowel de consument als ikzelf er meer aan over, omdat er geen tussenhandel is.’
‘Eigenlijk wilde ik de autobranche in, met mensen werken. Maar het liep anders. Mijn vader stond erop dat ik de tuinbouwschool deed. Daar bleek ik het fruittelersgen van hem en mijn opa te hebben. Nu geeft het me veel voldoening dat ik in hun voetsporen ben getreden. Net buiten Vleuten, waar mijn opa ooit druiven verbouwde, teel ik verschillende soorten appels, peren, aardbeien, pruimen, bessen en kersen. De teelt van streekproducten combineert wat mij betreft het beste uit twee werelden: ik werk met fruit én met mensen.’
10 RABOBANK STREEKPRODUCTEN
HENK GOES, TELER EN PLATTELANDSWINKELIER IN DE MEERN
3642
‘Tussenhandeloverslaan’ ‘De tomaten die ik vanochtend geplukt heb, liggen vanmiddag in de winkel. Supervers. Onze familie verbouwt al sinds het begin van de twintigste eeuw fruit aan de Groenedijk in De Meern. Toen de stad vijftien jaar geleden steeds verder oprukte, besloten we dat het tijd werd voor een plattelandswinkel. Nu verkopen we al onze fruit en groenten direct aan de consument. Ze vinden bij ons ook streekproducten van bedrijven uit de omgeving. Haars rundvlees bijvoorbeeld.’
‘Maar ook jam, honing, boerenkazen en boerenzuivel. Mensen komen er speciaal voor hiernaartoe. Omdat we direct aan de consument leveren, slaan we de tussenhandel over. Er komen geen kilometers of transportkosten bij kijken. Goed voor het milieu en de portemonnee. Mensen zijn in de loop der tijd steeds verder van de land- en tuinbouw af komen te staan. Dat is het mooie van streekproducten: ze brengen stad en platteland dichter bij elkaar. Onze winkel ligt midden in Leidsche Rijn. Het is dus eigenlijk een stukje platteland in de stad.’
11 RABOBANK STREEKPRODUCTEN
ANNEMARIE BOUWENS, KLANT BIJ DE GEBROEDERS GOES
3642
‘Verserensmaakvol’ ‘Als ik hier het terrein op rijd, op weg naar de winkel, kom ik eerst langs de enorme kas. Daar zie ik de tomaten hangen. Een prachtig gezicht. Ik kom hier eens per week. Vooral voor groenten en fruit van eigen teelt van de Gebroeders Goes, maar ook voor andere streekproducten. De meeste producten zijn door de verkoper zelf geteeld. Ze zijn niet eerst weken op transport geweest voordat ze in de winkel terechtkwamen. Daardoor zijn ze verser en heel smaakvol.’
‘Ik vind het een prettige gedachte dat de producenten een eerlijke prijs krijgen voor hun producten. Ook in mijn eigen portemonnee scheelt het trouwens aanzienlijk. Ik betaal hier veel minder voor mijn groenten en fruit dan in de supermarkt. Verder vind ik het contact met de mensen in de winkel heel leuk. Maar bovenal vind ik het waardevol om te weten waar mijn producten vandaan komen. Ik kan hier zien met hoeveel liefde en aandacht ze worden geteeld. Je eten smaakt nog lekkerder als je het verhaal erachter kent.’
Jouw sprookje in de Efteling. Dat is het idee. Rabobank en de Efteling dagen kinderen t/m 12 jaar uit om mee te doen aan de grote sprookjesschrijfwedstrijd. Schrijf jij het sprookje van de geheimzinnige Rabo Kluis in de Efteling? Het winnende sprookje wordt vereeuwigd in een groot sprookjesboek dat in de Efteling komt te staan bij de Rabo Kluis. De winnaar mag bovendien met familie of vrienden een paar nachten slapen in vakantiepark Efteling Bosrijk. Je kunt ook andere betoverende prijzen winnen. Op www.rabobank.nl/schrijfwedstrijd staat hoe je mee kunt doen. Ook vind je daar tips en ideeĂŤn voor het schrijven van een sprookje. Dus klim in je pennenveer en ga aan de slag! Met deze sprookjesschrijfwedstrijd wil Rabobank kinderen het plezier in schrijven laten ontdekken. Door mee te doen kun je meer winnen dan alleen mooie prijzen. Dat is de gedachte. Dat is het idee.
Schrijf jij het sprookje van de Rabo Kluis? Rabobank. Een bank met ideeĂŤn.
www.rabobank.nl/schrijfwedstrijd
13 rabobank Vincent bijlo
Smaakhumeur ik nu leef en niet 50 jaar geleden. Dank, verenigd europa, en dank, nietwesterse allochtonen, voor al het lekkers dat jullie hebben meegebracht. Dank dat jullie het smaakhumeur van nederland heb ben verbeterd. natuurlijk, er is nog steeds veel smakeloze rommel, er is veel fastfood dat als een baksteen in je maag valt en nergens naar sma ken mag, niemand mag zich er immers een buil aan vallen. Maar er is zoveel meer dan vroeger. We zijn ons veel bewuster geworden dat eten lekker mag zijn en niet alleen dient als energiebron voor het lichaam. o jongens, salade van maïs, kip, hazelnoten, appel en rucola. Verse lintpasta met wat truffelolie, geraspte parmezaanse kaas en paddenstoelen. couscous met dadels en lamsvlees. Vergelijk dat nou eens met de oude blinde vink, de saucijs, de bloemkool met een papje, de bamihap en het nasiblok. Proef de wereld, eet, maar niet te snel, geniet. een tandorischotel met yoghurt, amandelen en koriander, gegrilde verse sardines, kreeft met huisgemaakte mayonaise… ik hou erover op, ik krijg er honger van, en ik heb geloof ik niets meer in huis behalve wat oud brood en hagelslag.
caBaretier en schrijVer Vincent Bijlo
tekst: Vincent Bijlo Beeld: Maurits Giesen
het gaat vooruit in nederland, echt, vooruit. het is hier de laatste tijd een stuk lekkerder geworden. Vroeger was alles beter, zegt men wel, nou, ik dacht het niet. Praat me niet van vroeger, het waren vieze tijden. tijden van dood gekookte doperwten en wortelen. tijden van zondagse groentesoep waar het hele huis tot maandag ochtend naar bleef ruiken. tijden van droge aardappelen met veel te vette en te zoute jus. tijden van zachte kadetjes met smake loze jonge kaas bij de stations restauratie. nee, dan nu. Panini met geiten kaas, honing en tijm. italiaanse bol met buffelmozzarella, verse tomaat en basilicum. Geen al urenlang op een plaatje staand slap kopje slootwater, nee, een versgemalen espresso in een voorverwarmd kopje. Geen halfbevroren appel punt met slagroom uit een spuit bus die nog 5 jaar goed blijft, nee, warme verse apfelstrudl met huis geslagen room. Geen zure rode hoofdpijnwijn meer, nee, prosecco. het gaat goed met nederland. De echte smaak is in opmars. De pure smaak, de eerlijke smaak, de sim pele smaak. De smaak van verse citroen in koud water. De smaak van turks brood, van dadels, van verse munt. o, wat ben ik blij dat
14 RABOBANK SPONSORING
Therapieindemoestuin ‘Tuinierenisteruggaan naardebasis’ Er groeien niet alleen biologische groenten- en fruitsoorten in de moestuin Maarschalkerweerd. Ook mensen die moeite hebben met het vinden van een baan krijgen er de kans op te bloeien. Want hier gaat tuinbouw hand in hand met arbeidsintegratie.
D 3642
De moestuin Maarschalkerweerd ligt aan de oostkant van Utrecht. Achter het FC Utrecht-stadion Galgenwaard, in een meander van de Kromme Rijn. Hier groeien ’s zomers uiteenlopende soorten groenten, fruit en kruiden. Veel oude en bijzondere gewassen, allemaal biologisch. ‘Acht jaar geleden was dit een braakliggend terrein’, vertelt projectleider en voormalig orchideeënkweker Pieter Jagtman. ‘De gemeente Utrecht, die de grond aan ons verhuurt, wilde hier een groene en sociale bestemming. We besloten tuinbouw te combineren met arbeidsintegratie.’ Martin Vos, de bedenker en huidige voorzitter van de moestuin, richtte de Stichting Projecten Moestuin Maarschalkerweerd op. Hij nam Jagtman aan om het project op te zetten. Die ging met hulp van vrijwilligers en onder meer de Rabobank Foundation aan de slag. Er kwamen kassen, bijenkasten, picknickbanken, een speeltuin en een vuurplaats. Medewerkers van de Rabobank groeven op een sponsordag eigenhandig een vijver. De voormalige machineloods op het terrein werd omgetoverd tot lunchcafé, winkel én een woonhuis voor Jagtman en zijn gezin.
RUST De tuinderij draait voor een belangrijk deel op cliënten die vanuit de WW of WAO een plekje willen veroveren
op de arbeidsmarkt. De moestuin begeleidt hen in samenwerking met stichting Abrona, een organisatie gespecialiseerd in dagbesteding en arbeidsintegratie. ‘De mensen die hier werken, hebben vrijwel allemaal moeite met het vinden van een baan’, legt Jagtman uit. ‘Wanneer ze hier komen zijn ze kwetsbaar, hebben ze weinig zelfvertrouwen en een slechte conditie. Vaak omdat ze psychische klachten of een verslaving hebben gehad. Wij geven ze het gevoel dat ze welkom zijn en hier thuishoren. En we zorgen dat ze niet op straat rondlopen maar iets om handen hebben. Werken in de tuin is teruggaan naar de basis: je eigen voedsel verbouwen. Dat geeft rust.’ Zo’n honderd ‘dagbesteders’ werken voor een korte of langere periode in de moestuin, de timmerwerkplaats, het lunchcafé of de winkel. Op therapeutische basis. Daarnaast zijn er ruim twintig vrijwilligers en twaalf betaalde krachten.
VRIENDELIJKHEID Richard (38) was zo’n dagbesteder. Hij kwam drie jaar geleden op therapeutische basis bij de moestuin werken. Nu loopt hij stage als werkbegeleider. ‘Na tien jaar verslaafd te zijn geweest, wilde ik het roer omgooien. Nu, drie jaar later, sta ik hartstikke positief in het leven. Ik volg een opleiding tot werkbegeleider
SUCCES De moestuin Maarschalkerweerd is echter meer dan een sociale werkplaats. Naast de verkoop aan particulieren, levert de moestuin ook aan biologische winkel Rio de Bio, Hotel Karel V en De Lindenhof, een distributeur van diverse Nederlandse restaurants. ‘Wat ons succes bepaalt? In de eerste plaats heeft iedereen die hier werkt hart voor de zaak’, verklaart Jagtman. ‘Daarnaast verbouwen we hier wel zestig verschillende soorten groenten, waaronder veel bijzondere en oude rassen. Zoals capucijners, raapstelen en zomer- en winterpostelein. Sommige verwerken we tot lekkere producten, waaronder de
zelfgemaakte honing, de chutneys en de pesto. Onze klanten kunnen bovendien met eigen ogen zien hoe de gewassen groeien. Daardoor weten ze wat ze kopen. En mensen komen hier uiteraard ook om te genieten van de natuur en de rust.’
DROOM Jagtman geeft aan de laatste acht jaar weinig tijd te hebben gehad voor uitbreiding. Toch droomt hij ervan de moestuin verder te ontwikkelen. ‘Een grotere winkel, meer producten en een tuin met meer rood fruit. Dat lijkt me wel wat’, lacht Jagtman. Ook zou hij graag een nog grotere groep dagbesteders kunnen begeleiden en meer aandacht geven aan educatie voor bijvoorbeeld schoolklassen. Daarnaast denkt hij erover een trekkershut op een kampeerveld te bouwen, voor recreanten. ‘Ambitieuze plannen’, geeft Jagtman toe. ‘Maar zonder grote dromen was deze moestuin er ook nooit gekomen.’ Meer weten? Ga naar www.moestuinutrecht.nl.
TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF BEELD: SIETSKE RAAIJMAKERS
3642
in een zorgbedrijf. Hopelijk kan ik na mijn studie blijven als betaalde kracht.’ Herman (23) werkt sinds drie jaar achter de bar van het lunchcafé, nadat hij twee jaar thuis zat zonder werk. Hij neemt bestellingen op en brengt ze rond. ‘Het is echt schitterend hier. En de omgang is prettig. Zowel met collega’s als bezoekers. Onze specialiteit is vriendelijkheid.’
16 rabobank IntervIew
Topkok Pierre Wind: ‘Proef, ruik, hoor en voel je eten!’ Pierre Wind. Inderdaad, dat is die kale, drukke kok met rare gerechten als dropsoep en zuurkoolijs. Maar het is ook een man met een missie, die smaaklessen als verplicht vak op school wil en de drijvende kracht is achter de Week van de Smaak. ‘De verjaardag van vers noem ik het altijd.’
H
Hoe staat Het met de smaak van de gemiddelde nederlander? ‘Iedereen heeft natuurlijk zijn eigen smaak, maar die is wel voor een groot deel aangeleerd. Helaas is ons referentiekader wat voedsel betreft niet zo groot. Als je kijkt naar de gezondheidsproblemen die we in Nederland hebben, zoals overgewicht en hart- en vaatziekten, dan kun je dat terugleiden naar het feit dat wij Nederlanders heel eenzijdig eten.’ lopen wij culinair gezien acHter bij de rest van de wereld? ‘Eigenlijk niet, want de laatste tien jaar is de kwaliteit van onze restaurants enorm verbeterd, met als absolute hoogtepunt de driesterrenrestaurants De Librije in Zwolle en Oud Sluis in Sluis. We zijn zelfs in de top honderd gekomen van beste restaurants van de wereld. Maar gek genoeg eten we thuis, vooral qua groenten, vaak hetzelfde.’ wat is een onderscHatte groente? ‘Met schorseneren doen wij vrij weinig. Ik geef al jaren didactische smaaklessen op basisscholen. Bij het lesprogramma staat het beleven van voedsel centraal. Proeven, ruiken, horen, voelen en kijken: met al hun zintuigen verkennen kinderen het dagelijkse eten. Op tweeduizend scholen wordt het programma gebruikt.
Als je in een reguliere klas komt, kennen veel leerlingen de aubergine of courgette niet. Kinderen zijn het klankbord van de ouders, dus waarschijnlijk krijgen ze deze groenten thuis niet op hun bord. Een kind moet eigenlijk zo vroeg mogelijk met allerlei verschillende groenten in aanraking komen, dan wordt het referentiekader breed. En maken schorseneren ook meer kans.’ gaat Het nog gebeuren, denkt u, dat smaakles een verplicHt vak wordt op scHool? ‘Ik hoop het. Je kunt eten ook gebruiken om te rekenen. Het aantal calorieën tellen bijvoorbeeld, dat levert geweldige sommen op. Dus het gaat niet alleen om het eten zelf, waar het vandaan komt en hoe je het bereidt. Je kunt het heel mooi integreren in het onderwijs. En daarbij wordt met de kennis over voedsel het probleem omtrent overgewicht ook meegenomen. Als je ziet hoeveel kinderen het leuk vinden om te koken, dat is echt fantastisch. Dat geeft mij de kick om ermee door te gaan. Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) werkt al jaren mee. We hebben heel veel medestanders, zoals het Voedingscentrum, de Universiteit van Wageningen en Innovatie Netwerk Agro en groene ruimtes. Alleen het ministerie van Onderwijs wil er gewoon niet voor gaan. Dat is heel verdrietig.’
18 rabobank interview zijn eigen taak. Ik ben vooral van de creatieve invulling. Het gaat absoluut de goede kant op, want de Week van de Smaak wordt elk jaar groter. We hebben vanaf dit jaar zelfs regiocoördinators moeten inzetten. Elke regio gaat de week op zijn eigen manier invullen. Wat ik hoop, is dat zo veel mogelijk mensen leuke activiteiten organiseren.’ is de Week vaN de smaak eeN eveNemeNt geWordeN zoals u voor ogeN had? ‘We zijn er nog lang niet. De missie is wat mij betreft volbracht als het net zo bekend is als de Boekenweek. We zijn bezig met het organiseren van een smaakbal, dat net zo belangrijk moet worden als het boekenbal. En wat ik ook graag wil is een smaakweekgeschenk, dat je krijgt bij aankoop van verse producten. Dat zijn van die plannen, daar moet je geduld voor hebben. Maar ik hoop dat ik beide ideeën volgend jaar kan uitvoeren.’
Wat zijN de pareltjes oNder de streekproducteN? ‘Het woord streekproducten zegt het eigenlijk al. Wat ik leuk vind zijn de producten die echt uit een bepaalde stad of streek komen. De authentieke Bossche bol, mosterd uit Zwolle, Waterlands vlees en vers appelsap uit Flevoland bijvoorbeeld. Geweldig! Er zijn wel acht verschillende soorten vers appelsap in omloop. Dat terwijl veel mensen maar één soort kennen: die uit een pak van de supermarkt. Als je de handgemaakte sapjes proeft, gaat er een wereld voor je open.’ Wat is uW rol bij de Week vaN de smaak? ‘Ik ben een van de vijf stuurgroepleden. Iedereen heeft
Wat verWacht u vaN dit jaar, de vierde editie? ‘Dit jaar staat in het teken van fruit en de bij. Dus ik verwacht veel activiteiten, zoals een bezoek aan een imker en zijn bijen en zelf fruit oogsten bij de boer. De Week van de Smaak wordt gesponsord door de Rabobank. Ik hoop dat de filiaalmanagers ambassadeur worden van het mooie product en ondernemers steunen om de mooiste winkelstraat van Nederland te worden. Wat wij het liefst willen is dat elke winkelstraat een dag actief meedoet met kraampjes om te proeven, leuke dingen voor de kinderen en bijvoorbeeld de plaatselijke fanfare laat komen. Net als op Koninginnedag.’ WaNNeer kuNt u stoppeN met uW smaakmissie? ‘Als ik doodga en de smaaklessen worden niet als verplicht vak op school gegeven, dan komt er op mijn grafsteen te staan: missie mislukt. En als het voor die tijd wel zo is, staat er: missie gelukt.’
Kinderen kunnen zich gratis aanmelden op www.smaakonthemove.nl, een site met spelletjes om je kennis over eten te testen. Scholen kunnen zich via www.smaaklessen.nl gratis aanmelden voor de smaaklessen. Meer informatie over de Week van de Smaak, van 19 tot en met 26 september 2010, is te vinden op www.weekvandesmaak.nl.
TeksT: Jocelyn Vreugdenhil Beeld: Pierre Wind
Naast het geveN vaN smaaklesseN beNt u ook de drijveNde kracht achter de laNdelijke Week vaN de smaak, die siNds 2007 bestaat. Waarom? ‘Om zowel de ouders als de kinderen te bereiken. De bedoeling van de Week van de Smaak is ambachtelijke streekproducten in het hele land in de etalage te zetten. Alle grote merken hebben zo ontzettend veel reclamebudget, daar kan een boer niet tegenop. Dus met de Week van de Smaak willen we de krachten bundelen. En de papa’s en mama’s die het leuk vinden, maar ook die het nog niet kennen, in aanraking laten komen met de streekproducten. De verjaardag van vers, noem ik het altijd. Het moet een feest zijn.’
COLUMN
19 RABOBANK COLUMN
VIND DE BOER IN UZELF bovendien meer respect voor boeren. Dat is belangrijk, want we hebben het platteland hard nodig voor voedsel, rust en recreatie. Daarom startten we vanuit de Amsterdam School of Management het project ‘Stad zoekt boer’. Dat probeert stad en platteland dichter bij elkaar te brengen. Bijvoorbeeld door stedelingen met kunstprojecten naar het platteland te trekken, zoals gebeurt op boerderij RoodNoot in Leidsche Rijn. Ook vragen we aandacht voor streekproducten en stimuleren we stadsbewoners zelf voedsel te verbouwen. Met haar agrarische wortels is de Rabobank bij uitstek geschikt om een brug te slaan tussen stad en platteland. In Utrecht doet ze dat al door onder meer de Moestuin Maarschalkerweerd en RoodNoot te steunen. De bank zou ook bijeenkomsten kunnen financieren waar stedelingen advies kunnen vragen aan boeren en tuinders over microlandbouw. Zelf kan ik bijvoorbeeld nog wel wat hulp gebruiken bij het kweken van mijn radijzen. Giep Hagoort, lid ledenraad Rabobank Utrecht, afdeling Utrecht
IK RAAD IEDEREEN EEN EIGEN MOESTUIN AAN
TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF BEELD: EIGEN ARCHIEF GIEP HAGOORT
3642
Het onderhouden van een moestuin is niet niks. Bedjes sla en tomatenplanten die steeds mijn zorg en aandacht vragen. Radijzen die maar niet willen rijpen. Plantenetende slakken – een ware plaag. Toch beleef ik er veel lol aan. Aan het wroeten in de grond, het ervaren van de seizoenen en het genieten van de ultieme smaak van zelfverbouwde groenten. Voor sla hoef ik zelfs niet meer naar de supermarkt. Ik raad dan ook iedereen aan een eigen moestuin te nemen. Sterker nog, elk huishouden zou voor minstens tien procent in eigen voedsel moeten voorzien. Ook in de grote stad. Een dwaas, romantisch idee? Ik denk van niet. Op veel plekken gebeurt het al. Laten we het ‘microlandbouw’ noemen: het verbouwen van voedsel in de achtertuin, een volkstuintje of op het balkon of platte dak. Maar ook het bottelen van zelfgemaakte wijn, of het houden van een paar kippen. Deze ‘landbouw in het klein’ verkort de afstand tussen teelt en consument. We halen onze paprika’s niet uit Spanje, maar verbouwen ze zelf. Dat is goedkoper, lekkerder en beter voor het milieu. Stadsbewoners krijgen zo
3642
Utrechtsmooisteplek VolgensRonaldGiphart Een stad met historie, jonge mensen en kroegen zonder sluitingstijd. Schrijver Ronald Giphart houdt van Utrecht, waar hij als student kwam wonen. De Domstad vormt het decor van een aantal van zijn romans, waaronder het verfilmde ‘Phileine zegt sorry’.
Proeven
Zijn ontwikkelde smaakpapillen dankt Giphart aan zijn moeder. Een ‘gourmande’ die alles zelf maakte – van mayonaise tot ragout – en het eten altijd in schalen opdiende. Maar ‘omdat het ook wel eens ergens anders over mag gaan’, wordt er in zijn nieuwste roman niet gegeten of gekookt. ‘IJsland’, vanaf november verkrijgbaar, gaat over drie cabaretiers aan de vooravond van een nieuwe tournee. Een van hen is zijn humor kwijt. Dichterbij geeft 25 exemplaren van ‘Eten, drinken en slapen’ weg. Kijk snel op pagina 5 voor de details.
TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF BEELD: SIETSKE RAAIJMAKERS
3642
Schrijven De openingsscène van die film speelt in het Wilheminapark. Een betekenisvolle plek voor Giphart. ‘Het is een mooi park. Bovendien kun je hier heerlijk eten.’ Naast schrijven is eten misschien wel zijn grootste passie. De roman Troost (2005) vertelt de opkomst en ondergang van een chef-kok. In Keukenprins (2008) hield hij honderd dagen nauwkeurig bij wat hij at en dronk. Voor zijn laatste boek, ‘Eten, drinken en slapen’ (2010), werkte hij twee weken in Nederlands enige tweesterrenrestaurants: De Librije in Zwolle en Oud Sluis in Sluis.
22 RABOBANK DOSSIER INNOVATIE
UtrechtInc 3642 - 758503
Snelkookpanvoor innovatievestarters
3642
V
VAN PRIL IDEE... ‘Unieke, innovatieve bedrijven hebben we hard nodig in Utrecht’, zegt Bas Allart, directeur van UtrechtInc. ‘Met hun creativiteit en vernieuwing verbeteren ze de economische sfeer. Dat zorgt ervoor dat meer bedrijven zich hier vestigen, waardoor de werkgelegenheid groeit. Gelukkig zijn er veel potentiële ondernemers met prachtige ideeën.’ UtrechtInc, een initiatief van Universiteit Utrecht, Hogeschool Utrecht, UMC, Rabobank Utrecht, de provincie Utrecht en het ministerie van Economische Zaken, geeft deze innovatieve starters een duwtje in de rug. ‘Want met een goed idee ben je er nog niet’, legt Allart uit. ‘Bij ondernemen komt veel meer kijken. Is er wel een markt voor een nieuw product of dienst? Welke financiers durven het risico aan?’ Wie genoeg ambitie en groeipotentie heeft, kan zich aansluiten bij UtrechtInc. De organisatie biedt startende ondernemers onder meer financiering en huisvesting. Via het Rabo Pre-seed Fonds kunnen de starters lenen tegen aantrekkelijke voorwaarden. En op de Uithof en Oudenoord stelt UtrechtInc bedrijfsruimten beschikbaar. Ook voorziet het de starters van coaching, training en toegang tot een uitgebreid netwerk. ‘Jaarlijks melden zich zo’n honderd nieuwe start-ups aan’, zegt Allart.
...TOT JONGVOLWASSEN BEDRIJF Naast de ondersteuning van UtrechtInc vinden de starters ook hulp en inspiratie bij elkaar. Allart: ‘In onze kantoorlocaties is veel kruisbestuiving. De ene ondernemer begint net, de ander heeft bijvoorbeeld al drie werknemers. Daardoor kunnen ze van elkaar leren en ideeën uitwisselen. Ze lopen immers allemaal tegen soortgelijke obstakels aan.’ Allart merkt verder dat de ondernemers elkaar stimuleren het onderste uit de kan te halen. ‘Succes werkt aanstekelijk. Er wordt hier heel hard gewerkt, zelfs in het weekend.’ Bedrijven die klaar zijn om op eigen benen te staan, verlaten het nest van UtrechtInc. ‘De ondernemers blijven bij ons zolang we iets kunnen toevoegen. Maar op een bepaald moment hebben ze bijvoorbeeld zoveel werknemers dat ze uit de kantoorruimte groeien. Of willen ze meer professionaliteit en volwassenheid uitstralen.’ De afgelopen vier jaar heeft UtrechtInc al zo’n tweehonderd starters op weg geholpen. Allart benadrukt dat het belangrijk is dat de uitgevlogen ondernemers in of rond Utrecht gevestigd blijven. ‘Zo houden we de regio economisch interessant. Wat dat betreft gaat het zeker de goede kant op: Utrecht wordt landelijk steeds meer gezien als innovatieve hotspot.’
TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF BEELD: SIETSKE RAAIJMAKERS
}lv$S~ }lv$S~
Jonge, vernieuwende bedrijven. Ze zijn interessant, maar ook risicovol. In de beginfase kunnen ze daarom best wat extra steun gebruiken. UtrechtInc helpt innovatieve starters op weg. ‘Succes werkt aanstekelijk.’
23 RABOBANK DOSSIER INNOVATIE
STEFAN VAN EIJK, EIGENAAR STRALA BV
3642
‘Techniekfascineertme’ ‘Je zou kunnen zeggen dat ik ondernemer ben geworden dankzij een knieblessure, opgelopen tijdens het wielrennen. Nadat ik allerlei medisch specialisten had bezocht, bedacht ik zelf een oplossing. Ik ontwierp een klikpedaal dat zich naar de voet van de gebruiker zet, en zo knieklachten voorkomt. Omdat veel fietsers met zulke blessures kampen, zag ik commerciële potentie in het pedaal. Strala BV was geboren. Inmiddels ontwikkel ik nog een andere uitvinding: een transmissie die een fiets beter doet schakelen en auto's aanzienlijk zuiniger kan maken. Dat is nu mijn belangrijkste product.’
‘Techniek heeft me altijd al mateloos gefascineerd. Maar met een diploma psychologie op zak, had ik weinig kaas gegeten van innovatief ondernemerschap. Hoe vraag je bijvoorbeeld octrooi aan voor een uitvinding? En hoe maak je van een uitvinding een product? Gelukkig kwam ik in contact met UtrechtInc. Deze organisatie helpt me antwoord te vinden op mijn vragen. Ook kom ik via het netwerk in contact met bedrijven die mijn product op de markt kunnen brengen. Strala BV levert me nu nog weinig op, maar ik heb alle vertrouwen in de toekomst. Bovendien maakt niets me blijer dan innovatief bezig zijn.’
24 RABOBANK DOSSIER INNOVATIE
MARJOLEIN THEUNISSEN, EIGENAAR CULTUURBEWUST.NL
3642
‘Ditwerkdaagtmeuit’ ‘Journalist worden. Dat was mijn grote droom. Na mijn studie kunstgeschiedenis koos ik dan ook voor een masteropleiding journalistiek. Intussen was ik begonnen met CultuurBewust.nl: een webmagazine gericht op jongeren, waarvoor studenten reportages, interviews en recensies schrijven over cultuur. Zo doen ze naast hun studie journalistieke ervaring op. Iets waar ik zelf ook behoefte aan had. Bovendien bestond er nog geen website die een beroep doet op de theoretische kennis van studenten om artikelen over cultuur meer diepgang te geven.’
‘CultuurBewust.nl werd snel een succes. Ik won zelfs de Studentprijs 2010 van UtrechtInc. Die leverde me 500 euro op en een half jaar gratis kantoorruimte. Toen viel het kwartje: ondernemen past bij mij. Ik houd van organiseren, mensen bij elkaar brengen en werk creëren. Bovendien is het uitdagend om met iets vernieuwends bezig te zijn. Bij CultuurBewust.nl stomen we immers niet zomaar journalisten klaar. Onze redacteuren leren specifiek schrijven en filmen voor het internet. Met die vaardigheden kunnen ze straks goed terecht op de arbeidsmarkt.’
25 RABOBANK DOSSIER INNOVATIE
DANIEL CRONIE, EIGENAAR EXPERIUS
3642
‘Zelfmijnkoersbepalen’ ‘Tevreden klanten zijn de beste reclame voor je bedrijf. Met die gedachte richtte ik samen met mijn compagnon Peter van der Reijden Experius op. We helpen bedrijven om met internetmarketing nieuwe klanten te werven of meer omzet te halen uit hun bestaande klantenbestand. Daarnaast richten we ons op nieuwe vormen van internetmarketing. Zo helpen we bedrijven om met de mobiele telefoon sterkere binding te krijgen met hun klanten. Wij vinden het erg belangrijk om de resultaten hiervan meetbaar maken, zodat onze diensten een bedrijf altijd meer opleveren dan kosten.’
‘Mijn hart ligt bij ondernemen. Na mijn studie bedrijfskunde heb ik eerst in dienst bij verschillende bedrijven werkervaring opgedaan. Leerzaam, maar toch vond ik deze werkomgeving te stroperig. Daarom begon ik in de avonduren en weekeinden met Experius. Zo kon ik zelf m’n koers bepalen. Bovendien ben je als ondernemer met uiteenlopende zaken bezig. Dat maakt het afwisselend en uitdagend. Sinds anderhalf jaar zitten we bij UtrechtInc en ondernemen we fulltime. Het gaat goed en dat brengt weer nieuwe uitdagingen met zich mee. Ik hoop dat Experius straks hét Utrechtse bureau is voor internet en mobiele marketing.’
26 RABOBANK BIJEN EN FRUITTEELT
Onmisbaarinfruitteelt Waarblijvendebijen? ‘Smaakfruit’ is het thema van deze Week van de Smaak. We hebben het dan onder andere over op smaak geteelde appels, kersen en pruimen. In de fruitteelt is de rol van de imker en zijn bijen ontzettend belangrijk. Alleen zijn er steeds minder imkers en bijen.
I 3642
In de fruitteelt zijn veel fruitsoorten afhankelijk van honingbijen (en andere insecten of de wind) voor een optimale bestuiving. Bijen brengen stuifmeel en nectar van de ene naar de andere bloem waardoor er bevruchting en vruchtvorming plaatsvindt. Marinus Bloed is bessenteler. Met twee zoons teelt hij rode bessen op ruim dertig hectare grond op het bedrijf Bloedbessen in de omgeving van Asch, Neerijnen en Maurik in de Betuwe. Bloedbessen is behalve een teeltbedrijf, ook een sorteer- en verkoopbedrijf en floreert mede dankzij de samenwerking met twee imkers. 'Om een hectare bessenplanten te bestuiven heb je drie bijenvolken nodig,' vertelt Bloed. 'Onze imkers proberen nu zo'n honderd volken op te bouwen voor de grond die wij in productie hebben. Die moeten volgend jaar een goede bestuiving garanderen.' AFNAME BIJENSTAND Maar de bijenstand neemt af. Sommige bronnen spreken van een verdubbeling van de bijensterfte in de afgelopen zes jaar. Ziet Bloed dit verschijnsel als een bedreiging voor zijn werk? 'Zonder bijen zal het bessen telen moeilijk worden,' zegt hij. 'Deskundige imkers zijn ontzettend belangrijk, vooral nu.' Cees Overeem (foto) is zo'n deskundige imker. Behalve biologieleraar is hij een van de twee bijenhouders die de firma Bloedbessen bijstaat in de bessenteelt. Hoewel
hij bijensterfte als een serieuze kwestie beschouwt, meent hij dat het probleem soms overdreven wordt. Over de suggestie bijvoorbeeld dat het uitsterven van bijen tot verarming van het menselijk voedselaanbod zou leiden zegt hij: 'Veel voedselproductie is inderdaad afhankelijk van bijenbestuiving. De amandelteelt in Florida bijvoorbeeld is onmogelijk zonder bijen. Maar mensen kunnen prima zonder amandelen. Ons voedselpakket zou veranderen, maar we kunnen ook zonder bijen voldoende hoogwaardig voedsel blijven produceren.' Hoe moeten we, vindt Overeem, de sterfte van bijen duiden? 'Tien procent per winter is normaal. Nu zien we sterftepercentages soms oplopen tot dertig procent. Maar er zijn imkers die geen sterfte hebben en bij andere gaan de bijen massaal dood. Zelf heb ik vorig jaar 82 volken gekweekt en die zijn er allemaal nog. De hoge sterftepercentages zijn heel lokaal.' Volgens Overeem is het houden van bijen complexer geworden. 'Vijftig jaar geleden gebruikten boeren en telers minder insecticiden, er was een grotere biodiversiteit (de verscheidenheid aan levensvormen op aarde) en van de varroamijt (een parasiet die grote schade toebrengt aan bijenvolken) had niemand gehoord. Bijen sterven deels uit door de afname van biodiversiteit. Boeren willen geen paardenbloemen en onkruid in de weilanden, maar in een monocultuur van alleen gras is voor bijen niks te halen. Een kleinere
ONDERZOEK MINISTERIE LNV In Nederland is gebrek aan goede en betrouwbare informatie over bijenhouderij en bijensterfte. Vorig jaar heeft het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) een miljoen euro uitgetrokken voor monitoring en onderzoek. Meer onderzoek naar
bijenziekten, goede data, en het in kaart brengen van de Nederlandse imkerij is nodig voor het vinden van oplossingen voor bijensterfte. Het doel van de monitoring is het jaarlijks vaststellen van de situatie van de bijenstand in ons land en factoren die invloed hierop hebben. Op die manier kan het ministerie een mogelijke negatieve ontwikkeling snel identificeren, mogelijke oorzaken analyseren, en hierop anticiperen. WAT KUNT U ZELF DOEN? U kunt bloemen en planten waar bijen dol op zijn in uw tuin of op uw bedrijf neerzetten, een bijenhotel maken of honing kopen bij de imker in de buurt. Of u besluit om zelf imker te worden! PRAKTISCHE TIPS: www.bijenhelpdesk.nl, www.imkerpedia.nl, www.biologica.nl/bijen en meer informatie op www.imkerplatform.nl, www.bijensterfte.nl, www.biodiversiteitsjaar-2010.nl en www.beemonitoring.org
TEKST: ELSE DE JONGE BEELD: BAS BEENTJES
3642
bijenpopulatie leidt omgekeerd ook tot een afname van biodiversiteit, omdat er minder bestuiving plaatsvindt. Dat is jammer.' Dat bijen houden geen officiĂŤle professie maar een tijdsbesteding van hobbyisten is, waarvan de meesten de zestig gepasseerd zijn, maakt het er niet gemakkelijker op. 'Op die leeftijd verander je je werkwijzen misschien niet zo gemakkelijk meer. Terwijl een cultuuromslag naar bijvoorbeeld schoner werken volgens mij heel positieve effecten zou hebben. Bij jonge mensen is weinig interesse te bespeuren voor het houden van bijen. Voorlopig is het aanbod van hobbyimkers in Nederland voldoende groot. Maar op den duur zou dat ook een probleem kunnen worden. Voorlichting op scholen zou dat misschien nog kunnen keren.'
28 RABOBANK EETGEWETEN
Duurzameoplossingen Eten:ookeenkwestie vanjegeweten?
3642
E
Eten. We kunnen het associëren met genot, gezelligheid, esthetiek en verleiding. Eten is lekker, althans idealiter, we doen het graag samen met anderen, genieten van een mooi opgemaakte schotel en een fraai gedekte tafel, en bij veel mensen gaat de liefde niet in eerste instantie door het hart maar door de maag. Ook tussen eten en godsdienst bestaat een relatie. Moslims eten geen varkensvlees, orthodoxe joden nuttigen uitsluitend voedsel dat koosjer is en een rechtgeaard katholiek eet vis op vrijdag. Maar eten is naast dat alles ook een politieke daad. De consumptie en productie van voedsel houdt immers ook verband met kwesties als dierenwelzijn en milieuvervuiling. In de intensieve veehouderij worden jaarlijks vijftig miljard dieren gefokt en geslacht en overbevissing en bijvangst van de visserij hebben ertoe geleid dat het voortbestaan van diverse vissoorten inmiddels onder druk staat. Voor het verbouwen van soja en het creëren van grasland voor vee moeten de regenwouden wijken, wie hartje winter aardbeien wil eten – en dat willen best veel mensen – moet ze van verre laten invliegen en verbruikt daarmee food miles voor een product dat pure luxe is. Mét de globalisering groeit ook het bewustzijn dat het produceren en consumeren van voedsel morele consequenties heeft. Eten is, met andere woorden, ook een gewetenskwestie. Hoewel de meeste mensen het erover eens zijn dat je de
wereld niet in een dag kunt veranderen, spannen wereldwijd diverse bewegingen en personen zich in voor bewustwording en veranderingen op het gebied van voedselproductie en -consumptie. Zo staat voor de Rabobank vast dat de food- en agriketens alleen kunnen veranderen in duurzame waardeketens als alle betrokken partijen samenwerken. Daarom heeft de Rabobank vijf richtinggevende food- en agribusiness principles opgesteld (zie kader op pag. 30). En de in 2007 opgerichte Youth Food Movement (YFM) wil bewustwording creëren en spant zich in voor ‘fair’ voedsel. YFM is de jongerenafdeling van de Slow Food-beweging. Deze internationale beweging voor 'ecogastronomie' bestaat sinds 1989 en ontstond in reactie op het groeiende aanbod van 'fast food'. De Slow Food-beweging keert zich tegen smaakvervlakking en culinaire eenvormigheid, bepleit dat consumenten kennisnemen van voedselproductieprocesen ('weet wat je eet!') en daarin bewuste keuzes maken en stimuleert het gebruik van seizoensgebonden en regionale producten. Ook de Youth Food Movement – die bestaat uit onder andere studenten van diverse studierichtingen, jonge consumenten en professionals als boeren, tuinders, koks en horecamensen – spant zich in voor voedsel dat behalve lekker, 'good', 'clean' en 'fair' is. De productie van voedsel, zo luidt de filosofie van de YFM, moet plaatsvinden zonder
TEKST: ELSE DE JONGE BEELD: RIZZO/HOLLANDSE HOOGTE
Mét de globalisering groeit het bewustzijn dat de productie en consumptie van voedsel morele consequenties heeft. Als mondiale food- en agribank voelt de Rabobank de verantwoordelijkheid mee te zoeken naar duurzame oplossingen.
3642
30 RABOBANK EETGEWETEN
HETCREDOISNU'OOSTWEST, (VAN)THUISBEST!'
3642
schade toe te brengen aan de leefomgeving en de gezondheid van mensen en geen afbreuk doen aan dierenwelzijn. Oprichter Samuel Levie, eind twintig, zegt zich met de YFM, in navolging op de Slow Food-filosofie te willen keren tegen 'onze vervreemding van het voedsel dat we nuttigen' en wil 'jongeren op een positieve manier wijzen op het verhaal achter voedsel'. Dat doet de YFM bijvoorbeeld door middel van eat-ins: diners, bereid volgens de Slow Food-filosofie en gepresenteerd op openbare plekken. Gasten kunnen er genieten van eten – volgens de Slow Food-filosofie bereid door professionele koks of door de gasten zelf – en wisselen kennis en informatie uit over de herkomst en productiewijzen van voedsel. Bij de oprichting van de YFM bijvoorbeeld, hield de beweging een eat-in in het fraaie Amsterdamse buitenhuis Frankendael. Topkok Sergio Hermans was er verantwoordelijk voor de amuse. Wie in de eigen omgeving een openbare maaltijd wil organiseren en kennis van regionale producten met streekgenoten wil uitwisselen, kan voor tips en adviezen terecht op de website van de YFM. Andere activiteiten van de YFM zijn de 'digitale koelkast' – een website waarop mensen kennis over streekproducten, lekker en eerlijk voedsel met elkaar kunnen delen – en het schooltuintjesproject, dat jonge kinderen wil leren dat spinazie oorspronkelijk uit een tuin komt en niet in de diepvries groeit. In samenwerking met andere partijen – onder anderen de stichting Max Havelaar – bewerkstelligde de YFM dat de Universiteit en Hogeschool van Amsterdam in 2011 hun catering gaan uitbesteden aan een cateraar die fairtrade en biologische producten levert. Aan de hand van een enquête wisten de lobbyisten aantoonbaar te maken dat een ruime meerderheid van de studenten bereid is daar wat extra's voor te betalen. LARS CHARAS Maar er gebeurt meer. Neem bijvoorbeeld Lars Charas. De (gewezen) kok is oprichter en directeur van Feeding Good, het 'praktijkcentrum voor duurzaam voedsel' met vestigingen in Driebergen-Rijsenburg en Wijk bij Duurstede. Het centrum richt zich met workshops en
trainingen op individuele consumenten, cateraars en horeca. Charas' inspanningen zijn onder meer gericht op verduurzaming van ten minste een kwart van de Nederlandse horeca in 2012. Samen met Wageningen University brengt hij koks, landbouwers, wetenschappers, beleidsmakers en mensen uit het bedrijfsleven met elkaar in gesprek. Doel daarbij is draagvlak en enthousiasme te kweken voor duurzaam voedsel. Charas huldigt waarden als minder energie- en waterverbruik bij het produceren en bereiden van voedsel, instandhouding van biodiversiteit en respect voor het culturele culinaire erfgoed en keert zich met hergebruik van resten uit de voedselketen tegen de 'voedsel-weggooicultuur'. In het eigen landbouwcentrum verbouwt Feeding Good diverse groenten en vruchten – van artisjok tot aardbei. THUIS BEST? Eten. Gold ooit 'van hoe verder weg, hoe lekkerder het is', nu is het credo 'oost west, (van) thuis best!' En dat 'de boer niet eet wat ie niet kent' is niet langer een diskwalificatie, maar een aanbeveling.
BEGINSELEN RABOBANK De Rabobank heeft vijf food- en agribusiness principles opgesteld die een belangrijke rol kunnen spelen in de verduurzaming van de fooden agriketens en een bijdrage leveren aan de voedselzekerheid. 1. Voldoende en veilige productie van voedsel 2. Verantwoord gebruik van natuurlijke hulpbronnen 3. Bijdrage aan welbewuste keuzes van burgers en klanten 4. Verantwoord houden en verzorgen van dieren 5. Bevorderen van sociaal welzijn. Wilt u meer weten? Kijk dan op: http://overons.rabobank.com/content/mvo/beleid /food_agri_principles/
31 RABOBANK CULTUUR
Tentoonstelling van AZIZ
Gouden geschiedenis
GOUDEN ASSOCIATIES Een verguld masker van Michael Jackson naast een Maria met kind. Of goudomrande kelken naast een olympische medaille. In de tentoonstelling GOUD maakt AZIZ spannende associaties tussen historische en hedendaagse gouden voorwerpen. Hij combineert stukken uit de museumcollectie met geleende voorwerpen uit binnen- en buitenland. Tijdens de expositie toont hij bovendien voor het eerst zijn gouden modecollectie.
3642
GOUDEN PRIJS Goud wordt al eeuwen als betaalmiddel gebruikt. Daarom werkt Museum Catharijneconvent bij deze tentoonstelling samen met het Utrechtse Geldmuseum. Laatstgenoemde heeft gedurende GOUD een tijdelijke dependance in Museum Catharijneconvent. Daarnaast zijn alle achttien Gouden Kalveren die op het Nederlands Filmfestival (NFF) worden uitgereikt, tijdelijk uitgestald in Museum Catharijneconvent. Op 29 september worden ze in een bijzondere parade overgebracht naar de Stadsschouwburg, om tijdens het NFF op 1 oktober te worden uitgereikt. GOUDEN AANBIEDING Wilt u iets van de glans van goud op u laten afstralen? Koop dan zelf een kaartje voor GOUD en neem tegen inlevering van de bon achterin deze Dichterbij een tweede persoon gratis mee. Voor de kleine goudzoekers zijn er een speurtocht en kinderworkshops waarin ze hun eigen sieraad, amulet of masker kunnen maken. Meer weten? Ga naar www.catharijneconvent.nl
TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF BEELD: MUSEUM CATHARIJNECONVENT; PETROVSKY & RAMONE; NEDERLANDS FILM FESTIVAL
Het is alles goud wat er blinkt in Museum Catharijneconvent. Tot 6 januari is de tentoonstelling GOUD te zien, samengesteld door kunstenaar en vormgever AZIZ.
32 RABOBANK UTRECHT
FairtradeRestaurantweek Desmaakvan(h)eerlijk
D 3642
DE SMAAK VAN HEERLIJK ‘Ik had het genoegen vorig jaar kennis te maken met de directeur van een coöperatie in de Palestijnse Gebieden. Deze verbouwt olijven en maakt daarvan een prachtige olijfolie. De directeur liet me zien wat fair trade betekent voor boeren in zijn land. Zij kunnen geen kunstmest importeren en zijn daardoor noodgedwongen biologische olijfolie gaan maken. Dat levert deze boeren naast een verbetering van hun product ook nog eens extra inkomen op. Wat mij raakte was de passionele manier waarop deze man over zijn olijfolie sprak. Maar ook hoe fair trade een tegenwicht kan bieden tegen het economische drama waarin zijn land verkeert. De olijfolie is een prachtig product - ik gebruik het zelf ook - maar als je het verhaal erachter kent, smaakt het nog lekkerder! Bij fair trade worden strenge eisen gesteld op het gebied van milieu. Zo wordt paal en perk gesteld aan chemische bestrijdingsmiddelen en stimuleren we dat boeren biologisch werken. De helft van de koffie en cacao in de wereld wordt inmiddels zo geproduceerd. Ook die manier van werken, samen met de liefde die de boeren steken in hun product, is gunstig voor de smaakbeleving van fair trade.’
DE SMAAK VAN EERLIJK ‘Max Havelaar is het keurmerk voor fair trade. Wij stellen criteria op voor eerlijke betaling, arbeidsvoorwaarden en goede milieuzorg. Daarnaast controleren we of de aangesloten boeren en plantages in ontwikkelingslanden hieraan voldoen. Dat leidt tot fair trade-grondstoffen als suiker, cacao, koffie en katoen. Vervolgens slaan wij een brug tussen de producent en de consument. Uiteindelijk profiteren boeren in ontwikkelingslanden hiervan. Fair trade richt zich hierbij op de kleinste boeren. Er is een toenemend bewustzijn dat we met z’n allen duurzamer moeten leven. Fair trade geeft mensen direct en makkelijk invloed op verandering. Daarnaast is de bekendheid van het Max Havelaar-keurmerk groot. Consumenten vragen ernaar. Dat maakt het voor merkeigenaren weer interessant om in te stappen. In nagenoeg elke supermarkt zijn inmiddels fair trade-producten te vinden. Maar in onder meer de horeca is er nog een flinke slag te slaan. De Fairtrade Restaurantweek moet daar de aanzet toe geven.’ De Fairtrade Restaurantweek, waaraan ook Utrechtse restaurants meedoen, is van 25 tot en met 31 oktober. Kijk op: www.fairtraderestaurantweek.nl.
TEKST: SCHRIJF-SCHRIJF BEELD: MARIJN ALDERS
‘Eten smaakt lekkerder als er een mooi verhaal achter zit.’ Dat zegt Peter d’Angremond, directeur van de Stichting Max Havelaar. Smaakbeleving en het verhaal achter een product: de ingrediënten van de Fairtrade Restaurantweek die Max Havelaar organiseert.
3642
34 RABOBANK SPONSORT
Wereldruiterspelen Lips:‘Nietsisonmogelijk’
3642
Tim Lips (25) wist als jongetje al wat hij wilde: iets bereiken in de paardensport. Dit jaar doet hij mee aan de Wereldruiterspelen in Kentucky, Verenigde Staten. Zijn allereerste WK.
HOE BELANGRIJK ZIJN DE WERELDRUITERSPELEN? ‘Het WK is echt speciaal, vooral omdat het maar een keer in de vier jaar georganiseerd wordt. Net een stapje onder de Olympische Spelen, want dat is natuurlijk een veel groter evenement. Qua medailles winnen weet ik uit ervaring nog niet wat beter voelt, dat moet je aan Anky van Grunsven vragen.’
WAT IS JOUW DISCIPLINE? ‘Eventing. Dat werd vroeger military genoemd. Het bestaat uit drie onderdelen: een dressuurproef, een crosscountry en een springparcours.’ HOEVEEL PAARDEN NEEM JE MEE? ‘Eén. Ik weet pas op het laatste moment wie van mijn twee toppaarden mee gaat: Concrex Oncarlos of Van
35 RABOBANK SPONSORT
WAT EEN INGEWIKKELDE NAMEN? ‘Concrex en Van Schijndel verwijzen naar mijn sponsors. Zonder deze mensen kan ik mijn wedstrijden niet rijden. De eerste letter van de tweede naam verwijst naar het jaar waarin het paard geboren is. Oncarlos en Owaola komen uit 1996, het jaar van de O. De namen hebben de fokkers bedacht.’
3642
WAAR KIJK JE NAAR UIT? ‘Ik heb echt zin om de crosscountry te gaan rijden. Ik heb in Kentucky mijn allerbeste cross ooit gereden, dus ik kan niet wachten. Het geeft natuurlijk ook een speciaal gevoel dat we met een groep Nederlanders zijn. Hoewel het een individuele sport is, ben je tijdens het evenement ook met de anderen bezig en kijk je naar elkaars wedstrijden.’ WAT GAAT LASTIG WORDEN? ‘De beste ruiters van de wereld zijn aanwezig, dus
makkelijk wordt het niet. Ik ga gewoon mijn eigen wedstrijd rijden, en hoop dat niemand beter is. Ik ga alleen maar ergens naartoe als ik kans maak op een plek bij de eerste tien. Dus daar ga ik voor. Als tijdens de wedstrijd alles klopt, moet een medaille ook kunnen. Niets is onmogelijk.’ WIN EEN BEZOEK AAN DE STALLEN! In 1994 was Nederland gastland van de Wereldruiterspelen en werd Anky van Grunsven in Den Haag de allereerste Nederlandse wereldkampioen. De Wereldruiterspelen vinden dit jaar voor het eerst buiten Europa plaats, namelijk in Kentucky, Verenigde Staten. Hier wordt gestreden om wereldtitels in acht verschillende disciplines: springen, dressuur, eventing, vierspan mennen, endurance, reining, voltige en dressuur aangepast sporten (nieuwe categorie voor mensen met een lichamelijke beperking). Op het wereldpodium zijn de disciplines dressuur, springen en mennen voor Nederland de afgelopen jaren het meest succesvol gebleken. Voorspel op www.rabosport.nl met hoeveel medailles de Nederlanders thuiskomen, en win een bezoek aan de stallen van een van de ruiters.
TEKST: JOCELYN VREUGDENHIL BEELD: JACOB MELISSEN
Schijndel’s Owaola. Concrex Oncarlos heeft vorig jaar al in Kentucky gereden, en heeft dus een licht voordeel.’
36 RABOBANK VOORDEEL GELDIG TOT 03-12-'10 TENZIJ ANDERS VERMELD
SPECIAAL Dromen in de Efteling
BLoQ bewaakt, beveiligt, voorkomt, beschermt, alarmeert, signaleert en traceert. Een gestolen auto bijvoorbeeld kunt u razendsnel traceren met de BloQ Portable. De BLoQ Portable is een permanent wakend oog op uw kostbare bezittingen. Een handzaam apparaatje van amper 6,5 x 3,5 x 2 cm waarmee u mobiele bezittingen eenvoudig beveiligt en beschermt. In geval van diefstal van fiets, auto, of scooter traceert u - bij een goed bereik - tot op vijf meter nauwkeurig de locatie. De werking van BLoQ is simpel. U plaatst het spatwaterdichte apparaatje op een niet zichtbare plek in of op uw voer- of vaartuig. Via een beveiligde website van BLoQ wordt het apparaatje aan uw mobiele telefoon gekoppeld. In geval van diefstal krijgt u direct een sms-waarschuwingsbericht en via een aanduiding op Google maps ziet u direct de locatie van uw gestolen eigendom. Leden van Rabobank betalen voor de BloQ € 142,99 in plaats van € 199. Dit is inclusief 100 sms-waaschuwingen en onbeperkte alarmering via e-mail. Normaal zijn dit 50 sms-berichten. Na deze 100 waarschuwingen betaalt u geen 0,55 maar 0,35 per sms-bericht. Prijs is exclusief verzendkosten. De BLoQ werkt ook met een prepaid simkaart. Kosten voor gebruik van het mobiele netwerk zijn niet inbegrepen. Meer informatie? Bel 0900-2025250 (80 cpm)of kijk op www.rabobank.nl/dichterbij
www.rabobank.nl/dichterbij
TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF
3642
Privé bewakingsdienst
Leden van de Rabobank krijgen 25% korting op een arrangement bij Efteling Bosrijk. Geniet van de prachtige natuur in het nieuwe vakantiepark Efteling Bosrijk. Verblijf in een vrijstaand Boshuys of een sfeervol Dorpshuys (maximaal 6 of 8 personen) of een appartement (maximaal 4 personen) in het imposante Landhuys of het centraal gelegen Poorthuys. Arrangementen zijn inclusief onbeperkt toegang tot het Efteling Park. (Reserveringen moeten voor 8 oktober 2010 gemaakt worden). Klaar voor een spannende rit door het moeras met Joris en de Draak? Meer informatie en reserveren: bel 0900-0161 (€ 0,25 per minuut) o.v.v. ‘Rabobank najaarsaanbieding’. Kijk voor voorwaarden en arrangementsprijzen op
MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ
VOOR U Prachtig én praktisch
Muckboots
Zo vanuit kantoor, met de laptop nog in de tas, door naar een feestje? Dat kan met deze prachtige Driest van Zijtveldtas. Die heeft alle functionaliteiten voor het werk en tegelijkertijd de uitstraling van een chique handtas. De tas wordt fair trade geproduceerd in India en met de hand gemaakt van biologisch gelooid leer. Er is keuze uit verschillende uitvoeringen. De tas kost € 298. Als lid van de Rabobank krijgt u bij bestelling een bijpassende ‘tas in tas’ cadeau t.w.v. € 80. Deze mini-uitvoering heeft diverse vakken om waardevolle spullen op te bergen. Er is een beperkte voorraad. Een selectie van de meest populaire uitvoeringen (en meer info) vindt u op www.rabobank.nl/dichterbij
Muckboots zijn ontworpen voor mensen die in alle weersomstandigheden hun voeten comfortabel droog en warm willen houden. Muckboots worden gemaakt van natuurrubber en neopreen. De geïntegreerde sportzool en voorgevormde inlegzool geven comfort en slipvaste steun. Daarnaast zijn ze ook nog een lust voor het oog. Muckboots zijn licht en soepel, duurzaam en eenvoudig in onderhoud. De prijzen variëren van € 74,95 tot € 94,95. Rabobankleden krijgen een aantrekkelijke korting van 25%. Kijk voor meer informatie, productfoto’s van de diverse uitvoeringen en kleurcombinaties op
HANDGEMAAKTE FAIR TRADE TASSEN
GET THE ORIGINAL
www.rabobank.nl/dichterbij
Breng de zon in huis Wilt u meer energie? Breng dan de zon in huis! Vele studies tonen het positieve effect aan van volspectrumlampen op het welzijn van mens, dier en plant. Dit licht heeft als voordeel een beter humeur, minder stress, beter kunnen zien en een prettiger (werk)omgeving. Voorkom en genees een winterdepressie. Rabobankleden krijgen 25% korting op de gehele collectie daglichtlampen van MorgenisNu. Meer informatie op www.rabobank.nl/dichterbij
TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF
3642
ZONLICHTLAMP VERBETERT PRESTATIES
38 RABOBANK VOORDEEL GELDIG TOT 03-12-'10 TENZIJ ANDERS VERMELD
SPECIAAL Dromen najagen
De Bossche Bol kent u natuurlijk. Maar er zijn tal van andere typisch Brabantse lekkernijen. De Boxtelse Moppen bijvoorbeeld, Haarense Struif, Bernhezer Stoet, Oirschotse Primeur, Udenhoutse Broeder, de Bossche Koekwaus. Bent u nieuwsgierig naar deze en andere typisch Brabantse smaken? Boek dan nu deze unieke aanbieding voor leden van de Rabobank. Op het menu staat een hotelovernachting met ontbijt in een prachtig Brabants hotel, een smaakvolle dagactiviteit en een streekdiner. U kunt het arrangement zelf samenstellen, u kiest het hotel, restaurant en dagactiviteit zélf. Misschien wilt u naar een kasteel en daarna bierproeven. Kiest u voor een stevige fietstocht met als beloning een kop soep en knapperig warm worstenbrood. Of bezoekt u liever een museum om daarna te genieten van een zwoele nazomeravond in hartje stad. U beslist. Op www.rabobank.nl stelt u uw favoriete menu samen voor € 89,90 per persoon. Dat is minstens 25% minder dan de normale prijs! Het codewoord is ‘Rabolid’. Dit speciale ledenarrangement geldt tot en met december 2010. Als toetje ontvangt u een voucherboekje met tientallen kortingsbonnen en een informatiepakket met historische stadswandeling of hoogtepunten van de regio. Compleet met wandel- en fietsroutes. Deze aanbieding geldt tot en met 31-12-2010. Meer info op www.rabobank.nl/dichterbij
www.rabobank.nl/dichterbij
TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF
3642
Beleef Brabantse smaken
Magazine Ode laat zien dat er in de wereld meer goed gaat dan fout. Pessimisme viert hoogtij. Maar niet bij Ode. Dit onafhankelijke opinieblad met internationale oriëntatie is er voor mensen met een positieve inslag. Ode brengt goed nieuws, en dat is er genoeg voor wie het wil zien. In Ode leest u verhalen die inspireren, die stemmen tot nadenken en aanzetten tot verandering. Ode gaat over mensen met verrassende ideeën en een originele visie. Over mensen die uitdagingen overwinnen, problemen oplossen en dromen najagen om tot een duurzamer maatschappij te komen. Rabobankleden kunnen drie nummers lang Ode’s optimisme proeven voor de prijs van één: € 7,75. Het proefabonnement stopt automatisch. Meer info op
MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ
VOOR U Autoruit stuk?
ECO Kettle
Laat u deze winter niet verrassen door een barst in uw voorruit. Kom naar Autotaalglas om uw autoruit te laten inspecteren. Bij grote temperatuurverschillen scheurt een klein sterretje al snel door. Niet iets waarop u zit te wachten. Kom daarom met deze Dichterbij-advertentie of met de voucher op internet naar een Autotaalglas-vestiging en krijg de Nationale Autowasbon t.w.v. € 7,50 als u uw autoruit laat repareren of vervangen. Verder krijgen alle Rabobankleden een gratis fles IJsvrij ruitenontdooier als u langskomt voor een vrijblijvende voorruitinspectie. Kijk op www.rabobank.nl/dichterbij voor een Autotaalglas bij u in de buurt.
Komt dit u bekend voor? U vult de hele waterkoker en drinkt slechts twee kopjes thee? Met de ECO Kettle kunt u zuiniger water koken. Vul de ECO Kettle met 1,5 liter water. Met een druk op de knop kunt u exact twee kopjes afmeten. Zonder dat u onnodig verspilt. U bespaart wel meer dan 30% energie in vergelijking met uw huidige waterkoker. Als lid van de Rabobank krijgt u bij aanschaf van de ECO Kettle Chroom (€ 49,95) gratis het laatste kookboek van tv-kok Ramon Beuk: ‘Wat van Fair komt...’ waarin hij schrijft over zijn culinaire wereldreis. Koop vandaag nog de ECO Kettle en ontvang dit prachtige gratis kookboek t.w.v. € 19,95.
AUTOTAALGLAS LAAT JE NIET BARSTEN!
ZUINIGE WATERKOKER
Koop de Kettle op www.rabobank.nl/dichterbij
Gijs Streekproducten Gijs brengt de lekkerste streekproducten van boeren, bakkers en slagers naar de liefhebber. Deze streekproducten vind je exclusief bij Plus supermarkten. Het fruitsap wordt gemaakt van enkel appels en peren. Maar liefst 1 kg fruit per fles! Rabobankleden profiteren van een lekkere aanbieding. Bij aankoop van 2 Gijs producten plus Gijs appel- of perensap, krijgt u het aanschafbedrag van het sap terug. (Dit geldt t/m 30-11-2010). Meer info en de voorwaarden op www.rabobank.nl/dichterbij
TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF
3642
GENIET VAN EEN GRATIS FLES FRUITSAP!
40 RABOBANK VOORDEEL GELDIG TOT 03-12-'10 TENZIJ ANDERS VERMELD
SPECIAAL Wielershirt
3642
In middeleeuwse kelders onder het Domplein kan het publiek 2000 jaar verborgen geschiedenis beleven. Een van de trekpleisters is de Romeinse muur, waarvan grote delen vorig jaar werden aangetroffen tijdens de bouwvoorbereidingen. Een bezoek aan de Schatkamer begint met een wervelende reis door de tijd. In een tien minuten durende film komt tweeduizend jaar geschiedenis tot leven. In de tweede ruimte kunnen bezoekers met behulp van touchscreens grasduinen in verleden en toekomst van het plein, met filmpjes, foto’s en verhalen. 3d-reconstructies laten zien hoe de plek van het Domplein er vanaf de Romeinse tijd heeft uitgezien. De derde kelder neemt de bezoeker mee in de wereld van de archeoloog. Het is de plek waar in de toekomst, samen met bezoekers, verder wordt gegraven naar nog onontdekte delen van de Romeinse muur. Een bezoek aan de Schatkamer Domplein wordt gecombineerd met een tour over het Domplein. Een gids of GPS neemt de bezoeker mee langs zichtbare en onzichtbare sporen. Rabobank Utrecht is één van de founders en sponsor van de Schatkamer. Bij aankoop van een toegangsbewijs ontvangt u daarom op vertoon van de coupon achterin de Dichterbij het tweede toegangsbewijs gratis! Kaartverkoop en start bezoek bij RonDom, Domplein 9, www.domtoren.nl.
www.rabobank.nl/dichterbij
TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF
Schatkamer Domplein
Net zo snel fietsen als Lars Boom, de alleskunner van de Raboploeg? Of als Robert Gesink? Rabobankleden krijgen de unieke kans om de huidige fameuze, oranje en blauw gekleurde Rabo wielerkleding aan te schaffen tegen een flinke korting. Het huidige tenue is in 2009 geïntroduceerd. Begin 2011 komt er wielerkleding met een geheel nieuw design. Daarom bieden we u de kans de huidige, kwalitatief hoogwaardige AGU-kleding tegen een flinke korting aan te schaffen. De ploeg heeft er jaren in gereden en er de mooiste successen mee gehaald, nu is het de beurt aan u… De korting kan per item verschillen en voor alle aanbiedingen geldt op=op. Ga voor de speciale ledenbestelpagina naar
MEER LEDENVOORDEEL OP WWW.RABOBANK.NL/DICHTERBIJ
VOOR U Primeur: Babboe City
Decorette
U kunt als Rabobanklid als eerste de nieuwe Babboe City 2-wiel bakfiets bestellen. Deze fiets is rond half oktober leverbaar. Na de Babboe Big met 3 wielen (2 voor en 1 achter) introduceert Babboe half oktober een bakfiets met 2 wielen. De bakfiets is extra veilig door ronde hoeken aan de bak. Dankzij gebruik van de beste onderdelen en een perfecte geometrie fietst deze bakfiets licht en soepel. Geschikt voor vier kids of twee mét boodschappen. U profiteert van introductiekorting: u betaalt € 849 i.p.v. € 1.249. Rabobankleden ontvangen bovendien gratis een regentent t.w.v. € 139,50! Meer info op www.rabobank.nl/dichterbij
Rabobankleden ontvangen 25% korting op de Copa rolgordijnencollectie bij Decorette. U maakt bovendien kans op een gratis interieuradvies. Decorette woonatelier heeft een enorm veelzijdig aanbod op het gebied van woonmode: gordijnstoffen, vloerbedekking, verf, raamdecoratie, behang, verlichting en accessoires. De mogelijkheden zijn zo groot, dat Decorette u graag het gemak van de woonstylisten aanbiedt. Zij geven u vrijblijvend tips en adviezen. Ook regelt Decorette dat alles thuis wordt opgemeten, de rolgordijnen op maat worden gemaakt en gemonteerd. Actie geldt tot en met 31 oktober 2010. Ga voor kortingsbon en actievoorwaarden naar
DE NIEUWE 2-WIEL BAKFIETS VAN BABBOE
ROLGORDIJNEN
www.rabobank.nl/dichterbij
Enjoy the Ride
De Rabobank ondersteunt de paardensport. Zo ook het nieuwe buitenrijinitiatief van de KNHS; Enjoy the Ride. De Rabobank wil ook haar leden laten profiteren van dit ontspannen buitenrijden in de mooiste gebieden van Nederland. Daarom organiseert ze op zaterdag 25 september een Enjoy the Ride dag voor ruiters en amazones van verschillende niveaus. Geen eigen paard? Ze zijn te huur! Kijk voor meer info en inschrijven op www.rabobank.nl/leden
TEKST: VDBJ_ BEELD: PURPLE PROOF
3642
KOM OOK PAARDRIJDEN IN DE BUITENLUCHT
WINNEN
42 RABOBANK GEZOCHT
Wat ziet u hier? In bovenstaande afbeelding zitten acht smakelijke fruitsoorten verborgen. Als u ze alle acht vindt, maakt u kans op een van de volgende prijzen. Eerste prijs zijn Muckboots in de uitvoering en kleur naar keuze. Uw voeten comfortabel droog en warm in alle weersomstandigheden. Zie pag. 37 voor de aanbieding. Tweede prijs zijn twee volspectrumlampen om overal te genieten van het weldadige licht van zomerse dagen. Zie pag. 37 voor de aanbieding. De derde prijs is de energiezuinige waterkoker ‘Eco Kettle Chroom’ die tot wel 30% bespaart! Zie pag. 39 voor de aanbieding. De oplossing kunt u tot 30 oktober 2010 sturen naar Rabobank Nederland, o.v.v. Gezocht, Dichterbij 03-10, Postbus 17100, 3500 HG Utrecht of stuur een e-mail (met de gevonden fruitsoorten) naar dichterbijpuzzel@rn.rabobank.nl Meer puzzelen? Kijk op www.studiosteenhuis.nl
PUZZEL: STUDIO STEENHUIS
3642
ZOEK DE ACHT FRUITSOORTEN!
43 RABOBANK SERVICEPAGINA
CONTACT Telefoon: (030) 287 8787 E-mail: dichterbij@utrecht.rabobank.nl Internet: www.rabobank.nl/utrecht Bezoekadressen: De Meern, Oranjelaan 8 De Meern, Rijnzathe 16 Harmelen, Kloosterweg 6 Nieuwegein, Schakelstede 77 Utrecht, Amsterdamsestraatweg 357 Utrecht, Beneluxlaan 31-33 Utrecht, Hammarskjoldhof 38 Utrecht, Kanaalstraat 196 Utrecht, Lange Viestraat 4 Utrecht, Maliebaan 15 Utrecht, Maliebaan 53-Z Utrecht, Smaragdplein 227 Utrecht, Willem Van Noortplein 3a Utrecht, Zamenhofdreef 115-117 Vleuten, Nieuwe Vaart 1
colofon Redactieadres Rabobank Utrecht e.o. Afdeling Communicatie & Coﾃｶperatie Postbus 223, 3500 AE Utrecht Redactie Gaby Pot, Schrijf-Schrijf Concept vdbj_, Bloemendaal Vormgeving Studio Nico Swanink, Haarlem Druk & handling vdbj_ print support, Bloemendaal
NIETS IN DEZE UITGAVE MAG WORDEN OVERGENOMEN OF GEKOPIEERD ZONDER SCHRIFTELIJKE TOESTEMMING VAN DE RABOBANK. DE RABOBANK EN VDBJ_ BESTEDEN UITERSTE ZORG AAN DE BETROUWBAARHEID EN ACTUALITEIT VAN ALLE GEPUBLICEERDE DATA. ONJUISTHEDEN KUNNEN ECHTER VOORKOMEN. DE RABOBANK EN VDBJ_, ALSMEDE DE AAN HEN GELIEERDE ONDERNEMINGEN EN TOELEVERANCIERS, ZIJN NIET AANSPRAKELIJK VOOR ONJUISTHEDEN OF ENIG HANDELEN OP GROND VAN DE IN DIT BLAD GEGEVEN ADVIEZEN OF GEDANE MEDEDELINGEN EN AANBIEDINGEN. DE AANBIEDINGEN ZIJN, TENZIJ ANDERS VERMELD, GELDIG VAN 10 SEPTEMBER - 3 DECEMBER 2010.
Voordelen van het lidmaatschap: 1> 2> 3>
4>
3642
5>
SPECIALE LEDENPRODUCTEN WAARONDER LEDENCERTIFICATEN. EXCLUSIEVE AANBIEDINGEN MET KORTINGEN OP PRODUCTEN EN DIENSTEN. BETROKKENHEID BIJ MAATSCHAPPELIJKE ACTIVITEITEN. OP VERZOEK VAN LEDEN SPEELT DE RABOBANK EEN ACTIEVE ROL IN DE SAMENLEVING DOOR PROJECTEN EN ACTIVITEITEN MOGELIJK TE MAKEN. KENNIS EN NETWERKEN: UITNODIGINGEN VOOR THEMABIJEENKOMSTEN, SEMINARS, STUDIES EN PUBLICATIES EN TOEGANG TOT DIVERSE NETWERKEN (O.A. VAN ONDERNEMERS). INVLOED EN ZEGGENSCHAP. DE RABOBANK NODIGT LEDEN ACTIEF UIT IN GESPREK TE GAAN MET DE BANK: IN LEDENPANELS, KLANKBORDGROEPEN EN DE JAARLIJKSE LEDENVERGADERING KRIJGEN WE ONGEVRAAGDE EN GEVRAAGDE ADVIEZEN VOOR DE BESTE FINANCIﾃ記E DIENSTVERLENING.
DE RABOBANK GAAT ZORGVULDIG OM MET PERSOONSGEGEVENS. MEER WETEN? ZIE PRIVACY STATEMENT RABOBANK OP WWW.RABOBANK.NL OF VRAAG ERNAAR BIJ UW RABOBANK. DICHTERBIJ IS GEMAAKT VAN EN VERPAKT IN MILIEUVRIENDELIJK MATERIAAL.
3642 ADRES POSTCODE WOONPLAATS E-MAILADRES
3642
AANBIEDINGEN
NAAM
NAAM ADRES POSTCODE WOONPLAATS E-MAILADRES
Kies uw cadeau: broche of armband Masala Beads broche
Masala Beads armband
Bestel het Masala Beads collier en krijg er gratis een cadeau bij t.w.v. € 19,95. U kunt kiezen uit een bijpassende armband of deze trendy broche. De armband is handgemaakt met viltenbolletjes en verschillende soorten half-edelsteentjes. De armband is verstelbaar en heeft een lengte van 26 cm. Van hetzelfde materiaal is een broche gemaakt die prachtig staat op een jasje of een mooie herfstshawl. Ook leuk voor aan uw sleutelbos of tas. De bolletjes vilt en edelsteentjes zijn gezet op Ook het sieradenzakje een grove speld. Wij hopen ook nu is handgemaakt, dus weer veel sieraden te verkopen nu nog leuker om van de vrouwen van Masala Beads. cadeau te geven! Alvast bedankt voor uw steun!
10 SEPTEMBER TOT 6 JANUARI Tegen inlevering van deze ingevulde voordeelcoupon ontvangt u bij aankoop van een toegangsbewijs voor de tentoonstelling Goud in het Catharijneconvent het tweede toegangsbewijs gratis. www.catharijneconvent.nl
Schatkamer Domplein TWEEDE TOEGANGSBEWIJS GRATIS! Tegen inlevering van deze ingevulde voordeelcoupon ontvangt u bij aankoop van een toegangsbewijs voor de Schatkamer Domplein het tweede toegangsbewijs gratis. www.domtoren.nl
AANBIEDINGEN
Goud
Steun Masala Beads uit Nepal
Van vilt en half-edelsteentjes
Verwen uzelf met dit bijzondere collier en kies uw cadeau! deze prachtige sieraden van het Nepalese Masala beads zijn perfect om een gure herfstdag op te fleuren. Steun de organisatie met de aanschaf van dit collier (60 cm) t.w.v. € 39,95. rabobankleden betalen slechts € 34,95 én ontvangen een gratis cadeau in de vorm van bijpassende armband of broche t.w.v. € 19,95 (zie achterzijde). Exclusief verzendkosten. Bestellen via www.rabobank.nl/dichterbij of bel 035-7600036. rbd1003
Rijker worden door te delen. Dat is het idee. De Rabobank gelooft dat geld iets kan doen en niet alleen iets is. Rabobank Private Banking biedt daarom niet alleen deskundig vermogensbeheer en -advies, wij helpen ook als u iets terug wilt geven aan de maatschappij. In het geval van mevrouw Vissers was die droom een weeshuis in Zuid-Amerika. Met behulp van de Rabobank vond ze de juiste contacten en de lokale kennis. Daarmee is de droom van mevrouw Vissers uitgekomen en hebben bijna 60 kinderen een thuis gevonden. Dat is de gedachte, dat is het idee.
Geld kan iets doen. 3642
Rabobank. Een bank met ideeĂŤn.
www.rabobank.nl/gelddoetiets