KansenKrant #7

3 KANSEN CREËREN Vernieuwende zorgconcepten

4 KANSEN HERKENNEN Sterker met tuchtrecht

6 KANSEN ZIEN Ander perspectief

M O J I J E I Z N E S N A K E K L E W ?

N E K R E T S R E V E T JE ROL

“

Sabine Aalderink Gedragswetenschapper en GZ-psycholoog bij Jarabee

VERSTERK JE PROFESSIONALITEIT IN DE JEUGDZORG

“

Ik wil collega’s en mezelf scherp houden

over werken

N°7 - NOV 2015

aan jouw loopbaan

in de jeugdzorg

2 Denken in kansen

Werkdruk stijgt

Dat is in de jeugdzorg anno 2015 een vereiste. Zelfstandig handelen en kritisch denken vanuit je vak en je professionaliteit. Nadenken hoe de zorg beter kan. Waarbij de vraag van de cliënt bepalend is, niet het zorgaanbod van de organisatie.

Minder management

Uit onderzoek van FCB blijkt dat de werkdruk binnen de jeugdzorg in 2015 is toegenomen. Maar liefst 82 procent van de medewerkers ervaart een stijgende werkdruk.

Denken in kansen vraagt om nieuwe oplossingen voor structuren die nog geen ruimte bieden voor deze nieuwe benadering van ons werk. Het vraagt ook om een nieuwe stijl van leidinggeven. In deze KansenKrant vertellen collega´s over hun ervaringen met het verbeteren van de jeugdzorg, zelfstandig handelen en denken in kansen. Ze leggen uit hoe zij aan de slag gaan met het ontwikkelen van nieuwe aanpakken, zoals in het artikel over de CareJam op pagina 3. En lees op pagina 6 welke ludieke acties Yvonne Kok van Youké bedenkt om het management te prikkelen.

Denken in kansen wordt wat lastiger zodra het tuchtrecht ter sprake komt, dat door veel jeugdzorgmedewerkers nog als bedreigend wordt ervaren. Toch liggen ook daar kansen om je als professional te versterken. Op pagina 5 vertellen collega´s over hun ervaringen.

Denken in kansen is zeker ook een must voor de collega’s die de komende periode weer moeten wisselen van baan.

Op pagina 7 staan tien handige tools die je kunnen helpen bij de zoektocht naar een nieuwe professionele omgeving.

Denken in kansen. Het is een noodzakelijke vaardigheid om als professional mee te blijven bewegen met de ontwikkelingen in de branche. Bovendien is het een vaardigheid die ook garant staat voor persoonlijke groei. Wie leert denken in kansen, gaat ze overal zien.

Redactie KansenKrant

Het aantal medewerkers in de jeugdzorg krimpt nog steeds.

Werkgevers verwachten dat er eind 2015 nog eens 1.650 banen zijn verdwenen. Verhoudingsgewijs verdwenen de meeste banen binnen het management. In 2011 hadden 11 van de 100 medewerkers een managementfunctie, in 2015 is dit aantal gezakt naar 5. De trend om te werken met zelfsturende teams is waarschijnlijk van invloed geweest op deze cijfers. In 2015 werkt 40 procent van de medewerkers binnen jeugdzorg binnen zo’n zelfsturend team.

2011

2013

2015

Directie en leidinggevenden 11%

8%

5%

Staf

19%

18%

17%

Uitvoering

70%

74%

78%

Agressie?

Actie!

Incidenten waarbij jeugdzorgmedewerkers te maken krijgen met agressie komen helaas nog regelmatig voor. Nadat het afgelopen jaar dertig organisaties werden gevolgd in hun aanpak, kan geconcludeerd worden dat organisaties en medewerkers niet altijd de juiste acties ondernemen na zo’n incident.

Wil je de aanpak van agressie in jouw organisatie aanscherpen en ben je op zoek naar ideeën en tips? Dan is de bijeenkomst ‘Incident? Actie!’ op 8 december in De Bilt iets voor jou. Deelname is gratis. Meld je aan op www.duidelijkoveragressie.nl

DEZE KANSENKRANT

In oktober is de website Zorgkansen.nl gelanceerd, met actuele informatie over de mogelijkheden om over te stappen naar een functie als huisartsondersteuner (POH). Ook vind je hier informatie over de mogelijkheden om een deel van je (om)scholings­ kosten vergoed te krijgen.

COLOFON Over FCB

ringen je collega’s in de jeugdzorg hiermee hebben.

FCB is het arbeidsmarktfonds voor de branches Welzijn

van vakbonden, Jeugdzorg Nederland en het minis-

Deze KansenKrant is dan ook van én voor medewer-

& Maatschappelijke Dienstverlening, Jeugdzorg en

terie van VWS. Met de krant willen we iedereen die

kers in de jeugdzorg.

Kinderopvang. FCB biedt subsidies, informatie en tools voor werknemers en werkgevers, zodat zij hun werk

lingen rond het werken in de zorg voor jeugd. Wat

Heb je naar aanleiding van deze krant vragen? Wil jij

optimaal kunnen doen. De Kansenkrant is onderdeel

gebeurt er met de werkgelegenheid? Op welke wijze

ook je verhaal delen? Aarzel niet en neem contact op

van het Actieplan Zorg voor Jeugd. Dit actieplan richt

geven collega’s invulling aan de transformatie? Hoe

via doemee@fcb.nl.

zich onder andere op het versterken van duurzame

gaan zij om met alle veranderingen? Maar ook wat

inzetbaarheid, arbeidsmobiliteit en professionaliteit van

kun je doen om een plek te houden binnen de zorg

werknemers in de zorg voor jeugd.

voor jeugd.

We hebben niet alle antwoorden, maar een ding is

Concept: 02 Communicatie

zeker; werken aan je loopbaan en aan je vak is een

Ontwerp: subsoda

absolute must om je kansen op werkzekerheid nu

Tekst: FCB, Schrijf-Schrijf

en in de toekomst te vergroten. Dus delen we graag

Fotografie: Sietske Raaijmakers, Marleen Kuipers,

onze kennis over wat je kunt doen om je loopbaan te ontwikkelen. En vooral welke (inspirerende) erva-

WWW.FCB.NL/JEUGDZORG

Wanneer ga je met een tevreden gevoel naar huis? Hoe houd je werk en privé in balans?

Vragen die bij veel medewerkers in de jeugdzorg spelen. Het werkdrukspel helpt om daar antwoorden op te krijgen.

Tegelijk is het gezelschapsspel een leuke manier om het onderwerp bespreekbaar te maken binnen je team en samen te werken aan vermindering van de werkdruk.

Het spel is gratis te bestellen via www.fcb.nl/gezond-en-veilig-werken-jz

Nederland zoekt 600 huisarts­ ondersteuners

De KansenKrant is een uitgave van FCB in opdracht

in de jeugdzorg werkt informeren over ontwikke-

WERKDRUK, WAAR MERK JE DAT AAN?

Sietske Raaijmakers, Kathalijne van Zutphen Drukwerk: Schotanus & Jens

FCB wordt bestuurd door:

3 1 probleem 2 4 uur 5 oplossinge n

Vernieuwende denkkracht

bij CareJam

Sommige problemen in de zorg zijn zo gecompliceerd dat ze om oplossingen vragen die vanuit verschillende disciplines bedacht moeten worden. Levi van Dam, hoofd hulpinnovatie bij Youké, bedacht een hele nieuwe aanpak om tot oplossingen voor zorgvraagstukken te komen.

Zijn werkgever gaf hem de kans die nieuwe aanpak ook uit te testen, samen met Hogeschool voor de Kunsten Utrecht en de adviesbureaus AEF en Hiemstra & de Vries.

KRACHTEN BUNDELEN

Vier teams – bestaande uit zes leden en een begeleider - werkten 24 uur in verschillende fases aan een oplossing. Levi legt de volgorde uit: ‘Eerst moeten alle teamleden hetzelfde kennislevel bereiken. Voor de een is het probleem gesneden koek, de ander heeft er nog nooit van gehoord. Daarna volgen de exploratie- en de brainstormfase waarin alles wat in de teamleden opkomt de revue passeert. Daarna start de focusfase, waarin ideeën kritisch bekeken worden zodat een selectie gemaakt kan worden. Tijdens de incubatiefase – die slapend doorgebracht werd – lieten de teams de ideeën bezinken. De volgende ochtend gingen ze weer fris aan de slag met uitwerken van hun beste idee.

En met de presentatie van hun idee aan de jury.’ Bij deze CareJam bestond de jury onder meer uit de burgemeester van Amersfoort, een ICT-ondernemer, een partner van een vastgoedbedrijf, een zorgverzekeraar en een bestuurder van Youké. Elk jurylid kreeg de vraag of zij zich als ambassadeur wilde verbinden aan een oplossing door in de vervolgfase – na de CareJam – tijd of geld in een initiatief te steken.

Levi: ‘Elk project heeft een ambassadeur aan zich weten te LEVI VAN DAM verbinden. In de vervolgfase, die 90 dagen duurt, wordt duidelijk of een idee in de praktijk haalbaar is. In deze fase Hoofd hulpinnovatie bij Youké komen de teams regelmatig samen om de voortgang te bespreken en hun koers te monitoren. Dat doen ze met elkaar en met hun ambassadeurs.’

‘Waarom heb je ons niet gewoon 24 uur in het hoofdgebouw opgesloten en pizza geregeld, dan waren we nu net zo ver geweest.’ Die vraag kreeg Levi tijdens de evaluatie van een halfjaar durend innovatietraject bij Youké. ‘Verrek, dacht ik, hij heeft gelijk. Tijdens een gesprek bij de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht werd ik gewezen op het bestaan van gamejams, 24-uur durende sessies waarin games gemaakt, getest en gebouwd worden. Waanzinnig. Zoiets wilde ik ook ontwikkelen voor zorgconcepten. Het plan voor een CareJam ontstond ter plekke.’

DENKKRACHT COMBINEREN Om tot nieuwe ideeën te komen, is het belangrijk om mensen met verschillende achter­ gronden bij elkaar te brengen, is de ervaring van Levi. ‘Het is moeilijk om met afstand naar je eigen werkveld te kijken. Dat gaat beter als je er bijvoorbeeld kunstenaars of ondernemers bij betrekt. Kunstenaars denken vooral: kan het niet simpeler en creatiever? Ondernemers vinden onze ideeën vaak wel interessant, maar vinden het bijbehorende financiële plan belabberd.

Die combinatie van denkkracht is goud waard.’

Van ICT-specialisten tot zorgprofessionals. Van kunstenaars tot zorgverzekeraars. Het lukte Levi en collega’s om mensen uit verschillende hoeken te enthousiasmeren voor deelname aan de CareJam. Bij de gemeente Amersfoort peilde hij welk maatschappelijk vraagstuk zij in wilden brengen voor de eerste CareJam. ‘Je kunt tegenwoordig als zorgorganisatie niet meer om de gemeente heen. Niet alleen omdat ze een belangrijker financier zijn, ook omdat ze politieke verantwoordelijkheid dragen voor de oplossing van maatschappelijke vraagstukken. Binnen de gemeente lag één onderwerp op tafel waar maar geen oplossing voor gevonden werd: het tekort aan betaalbare woonruimte voor mensen met psychiatrische problemen. Een deel van deze groep kan namelijk zelfstandig wonen, als ze daarbij ondersteuning en zorg op maat krijgen. Maar dat lukt tot nu toe nog niet. Dat werd dus het probleem waar we een oplossing voor gingen bedenken. Binnen de jeugdzorg is het niet een probleem waar we dagelijks tegenaanlopen, maar het is wel relevant voor mensen die uitstromen. En daarom ook belangrijk dat wij erover meedenken.’

Meer lezen over deze aanpak? Kijk op carejam.nl.

‘Muur vol geeltjes en flipovervellen’ Relatie- en innovatiemanager Jeroen ter Beke zat in één van de teams. ‘Na dertien uur brainstormen, discussiëren en plannen maken zat ik nog steeds boordevol energie. Om ons heen stonden lege koffiebekers, de muur hing vol geeltjes en volgeschreven flipovervellen. Gelukkig begon daarna de incubatiefase, waarin je de tijd neemt om alle ideeën te laten bezinken. Levi vertelde ons dat de beste ideeën ontstaan als je er niet over nadenkt, dus deze fase hebben wij slapend doorgebracht. Ons team bestond uit een student van de Hogeschool van de Kunsten in Utrecht, de interim-manager Sociaal Domein van de gemeente Amersfoort, een wijkteammedewerker, een fysiotherapeut die ook bedrijfskunde studeert en mijzelf. Door die diversiteit lukte het echt anders naar het probleem te kijken. Dat was echt heel inspirerend. Door de opzet van de CareJam lukte het bovendien om te focussen op één probleem.

Normaal gesproken duurt het weken om tot een eerste stap te komen.

Nu 24 uur. Vooraf dacht ik nog dat het lang zou zijn, 24 uur opgesloten zitten om een probleem op te lossen. Maar het was zo voorbij.’

4

TUCHTRECHT VERSTERKT DE BEROE Vogelvrij. In de frontlinie. Termen die vaak vallen als het tuchtrecht ter sprake komt. Veel jeugdzorgmedewerkers ervaren dit onderdeel van de verplichte registratie nog als een bedreiging. ‘Niet nodig’ vindt Magteld Beun van de Beroepsvereniging van Professionals in Sociaal Werk, tot voor kort nog bekend als NVMW. ‘Als je de regels van het vak kent, heb je niets te vrezen. Bovendien kunnen we als beroepsgroep veel leren van de tuchtrechtuitspraken.’

MAGTELD BEUN Sinds de Jeugdwet van kracht is, vallen door de verplichte registratie bij de Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (SKJ) nagenoeg alle jeugdzorgmedewerkers onder de beroepscode. Daarmee komen zij binnen het bereik van mensen – met name ouders – die hun professionele handelen in twijfel kunnen trekken door het tuchtcollege in te schakelen.

Magteld Beun: ‘Voor die tijd viel maar een klein deel van de jeugdzorgmedewerkers onder de code – enkel degenen die bij de beroepsvereniging stonden ingeschreven. Dat maakte het voor cliënten lastig om een klacht in te dienen.’

Sinds de oprichting van het SKJ in november 2014 is dat een stuk eenvoudiger. Inmiddels zijn er zo’n zeventig klachten ingediend. ‘Dat lijkt veel’, zegt Magteld Beun, ‘maar op een beroepsgroep van 19.000 mensen valt dat mee. Het bevestigt vooral wat we dachten, namelijk dat er veel cliënten zijn met vragen over de manier waarop hun traject is verlopen. En dat de meesten weinig vertrouwen hebben in het klachtrecht bij instellingen zelf [zie kader.red]. Mensen denken al snel dat iedereen elkaar de hand boven het hoofd houdt. Ze kloppen liever aan bij een objectieve partij.’

OBJECTIEF De aanwezigheid van juristen en een onafhankelijke voorzitter garanderen die objectiviteit, terwijl vakgenoten in de commissie erop toezien dat de klacht volgens de beroepscode en richtlijnen wordt beoordeeld.

Magteld Beun: ‘Dat is het mooie aan het tuchtrecht: je wordt als professional langs de lat gelegd van wat jouw beroepsgroep belangrijk vindt. Veel professionals weten niet dat de beroepscode en de richtlijnen ontwikkeld zijn door collega’s. Daar gaat ook een beschermende werking van uit. Mocht er inderdaad een vakgenoot zijn met een afwijkende opvatting van wat ethisch verantwoord is – rotte appels zijn er overal – dan wordt die eruit gefilterd. Uiteindelijk kom je als beroepsgroep sterker te staan.’

REGELRUIMTE Ergens begrijpt Magteld Beun de onrust wel.

‘Zeker als je bedenkt hoe dit allemaal begon.’

Daarmee doelt ze op de reactie van de politiek na een aantal geruchtmakende zaken rond 2004. ‘Met name de zaak Savanna maakte veel los. Na deze zaak is vanuit de politiek de behoefte ontstaan om iemand aan te spreken. En tuchtrecht is daar een manier voor.

Maar daarmee voorkom je geen drama’s.’

Uit de uitspraken van het afgelopen jaar blijkt overigens dat er veel goed gaat. ‘De meeste klachten worden ongegrond verklaard. Als er toch iets niet in orde is, gaat het in de meeste gevallen om een administratieve fout. Een ontbrekende handtekening of een verkeerd geadresseerde mail. Met die uitspraken kunnen we als beroepsgroep aan de slag, zodat we nog zorgvuldiger te werk kunnen gaan.

Wordt een klacht wel gegrond verklaard, dan zal de beklaagde een waarschuwing of een berisping krijgen. In het ergste geval wordt iemand uit het register gehaald, waardoor hij zijn werk niet meer kan doen. Dat laatste is nog nooit voorgevallen.’

‘De meeste klachten worden ongegrond verklaard’

SPANNEND Het besef dat aanspreekbaarheid bij het vak hoort, dringt zo langzamerhand door in de sector. ‘Het vereist geen radicaal andere ma-

nier van werken dan voorheen,’ zegt Magteld Beun. ‘Wel meer parate kennis.

Op het moment dat je afwegingen maakt, moet je aan de hand van de code en de richtlijnen kunnen uitleggen wat je hebt gedaan. Ondoordacht handelen kan niet meer. Maar als je de regels van het vak kent, heb je niets te vrezen. Hoewel het natuurlijk verschrikkelijk spannend is om persoonlijk op je beslissingen te worden aangesproken.’

AUTONOMIE Het advies van Magteld Beun aan profes­ sionals met betrekking tot het tuchtrecht?

‘Duik erin. Zet het samen met je collega’s op de agenda en neem er de tijd voor.

Maak het bespreekbaar. Waar is de angst op gebaseerd? En klopt dat? Er is veel informatie beschikbaar, maar daar moeten professionals wel goed voor gaan zitten.’

Ook organisaties hebben een taak in dit proces. ‘Vaak zijn de regels rond professionele autonomie nog onvoldoende duidelijk.

Heel lang hebben professionals zich moeten verantwoorden aan hun leiding­ gevende of de gedragswetenschapper.

Die structuren zijn nu aan het veranderen.

Daar moeten organisaties in meebewegen.’

5

EPSGROEP ‘We proberen te achterhalen waarom iemand koos voor een bepaalde aanpak’ Gezinsbeschermer Marieke Grol is lid van het college van toezicht. Bij het college komen de klachten binnen. Drie vragen over haar rol.

WAT IS JOUW TAAK BINNEN HET COLLEGE VAN TOEZICHT? ‘In het college van toezicht zitten deskundigen op het gebied van recht, maar ook beroepsgenoten. Met twee andere mensen uit de praktijk vorm ik de link met het werkveld.

Als gezinsbeschermer – met ruim tien jaar ervaring – weet ik hoe het eraan toegaat op de werkvloer. Onze belangrijkste taak is het nagaan van iemands gangen; achterhalen waarom iemand koos voor een bepaalde aanpak.

En of dat anders en beter had gekund. Tijdens de zitting gaan we daarover in gesprek met de beklaagde.’

HEEFT JOUW ERVARING MET DEZE TUCHTRECHTZAKEN EFFECT OP JE DAGELIJKSE WERK? ‘Ik ben niet bang voor het tuchtrecht. Voor mij als jeugdhulpprofessional is reflecteren op mijn werkwijze dagelijkse kost. Ik bepaal heel bewust wat ik doe en waarom, en ik leg dat vast. Ik zal nooit bewust nalatig handelen.

Sinds ik lid ben van het college van toezicht let ik meer op signalen van ontevredenheid.

Als ik merk dat een cliënt geïrriteerd is, plan ik een gesprek met hem. Zo kan ik zijn verwachtingen peilen en managen, en kan de situatie niet escaleren.’

In de scholingsgids van FCB staan acht trainingen voor jeugdzorgprofes­ sionals over de toegenomen verantwoordelijkheden en de consequenties daarvan.

Voor een overzicht van de data, kosten en registerpunten: scholingsgids.fcb.nl.

Jeugdbeschermer Koenraad Westerink stond net ingeschreven in het beroepsregister toen hij werd aangeklaagd. ‘Ik stond sterk en voelde me zeker van mijn zaak.’

‘Gebrek aan informatieverschaffing. Dat was een van de klachten die mijn cliënt indiende bij het college van toezicht. In mijn positie als jeugdbeschermer ben ik wel gewend dat mensen ontevreden zijn. Ik moet tenslotte beslissingen nemen die veel mensen niet leuk vinden. Eerder kwamen klachten altijd bij mij terecht via de interne klachtencommissie, de plek waar cliënten voorheen en nog steeds terechtkunnen.

Toen deze klacht – in de vorm van een dik pak papier – op mijn bureau belandde, schrok ik.

Ineens werd ik op persoonlijke titel aangesproken, niet als onderdeel van een organisatie.

Dat papierwerk moest ik nauwgezet doornemen. Gelukkig kreeg ik daarbij hulp en ondersteuning van mijn werkgever, die ook een advocaat regelde. De uitdaging was om samen een goed verweerschrift te schrijven, waarin echt élke letter klopte. Ik ging daarvoor na welke afspraken er gemaakt waren met de cliënt

WELKE KLACHT KOMT HET MEESTE VOOR? ‘Bij het overgrote deel van de zaken gaat het over miscommunicatie tussen de cliënt en de hulpverlener. Met als gevolg dat cliënten zich niet gehoord voelen. Een vervelende situatie, want de meeste cliënten zijn afhankelijk van de hulpverlener voor contact met hun kind. Ogenschijnlijk kleine irritaties gaan een eigen leven leiden. Zo was er eens een cliënt die klaagde over zijn hulpverlener, omdat hij lang moest wachten op antwoord op zijn mail. Voor die cliënt was niet duidelijk dat de hulpverlener niet dag en nacht bereikbaar is.

Een goed gesprek had deze situatie wellicht kunnen voorkomen.’

Trainingen

Aangeklaagd, en dan?

Klachtrecht:

Via het klachtrecht kunnen cliënten bij en over de instelling die hen helpt klagen over de manier waarop ze hulp ontvangen. Het gaat dan vaak over bejegening, procedures of beslissingen.

Tuchtrecht:

Via tuchtrecht kunnen cliënten het handelen van een professional toetsen op de naleving van de gedragsregels, zoals vastgelegd in de beroepscode en de richtlijnen jeugdzorg.

UITSPRAKEN ZIJN ONLINE IN TE ZIEN, DE ZAKEN ZIJN GEANONI­MISEERD. DEZE VIND JE OP SKJEUGD.NL/PROFESSIONELE-STANDAARDEN/TUCHTRECHT/UITSPRAKEN.

en welke beslissingen ik waarom genomen had. Een tijdrovend proces dat vooral draaide om papierwerk. Na de eerste schrik wist ik dat ik sterk stond en voelde ik me zeker van mijn zaak. De zitting heb ik dan ook niet als vervelend ervaren. Bovendien stelden de beroepsgenoten in het college van toezicht veel vragen. Hun rol is om na te gaan of ik goed gehandeld heb. Daarbij keken ze zowel naar mijn handelen als naar de afspraken en protocollen die gelden binnen de organisatie. Dat vond ik prettig, want ook dat heeft invloed; beslissingen neem je zelden helemaal alleen, er staat altijd een team achter je. Maar je krijgt wel een persoonlijke aantekening als dat niet goed gebeurt. Anderhalf jaar na de start van het proces kwam de uitspraak. Dat duurde naar mijn mening allemaal veel te lang. En echt soepel liep het proces ook niet. Er zijn wat fouten gemaakt, rond het plannen van afspraken bijvoorbeeld. Ik heb het idee dat de commissie nog echt zoekende is. Desondanks is de klacht ongegrond verklaard. Daar was ik natuurlijk blij mee. Lastig vond ik vooral dat het allemaal zoveel tijd gekost heeft, tijd die ik liever in mijn werk gestoken had.’

Beroepsvere­ni­gingen: NVMW, NVO en NIP De drie beroepsverenigingen in de jeugdzorg zijn verantwoordelijk voor de beroepscodes, landelijke richtlijnen, de beroepsregistratie en het tuchtrecht in de jeugdzorg. Voor de registratie en het tuchtrecht hebben ze een onafhankelijke stichting opgericht, de Stichting Kwaliteitsregister Jeugd (skjeugd.nl).

6

‘Anders leren kijken naar vraagstukken’ Een andere werkwijze vraagt om een andere denkwijze.

Sabine Aalderink (34), gedragswetenschapper en GZ-psycholoog bij Jarabee in Hengelo, probeert voortdurend de veranderende rol van jeugdzorg­ medewerkers onder de aandacht te brengen bij collega’s.

‘Coachend leiderschap staat nu op de kaart’ De transformatie in de jeugdzorg veroorzaakt veel beweging.

Niet alleen in het werkveld, maar ook bij medewerkers.

Veel mensen verleggen, al dan niet noodgedwongen, hun grenzen. Hoe doen zij dat? Yvonne Kok (37), accounthouder bij Youké bedacht met collega’s een ludieke actie om zelfstandig professionals meer ruimte voor eigen initiatief te geven.

WAAROM WAS HET NODIG OM IN ACTIE TE KOMEN? ‘De transformatie vraagt om zelfstandig professionals die eigen initiatief tonen.

Daarvoor moeten ze wel de ruimte krijgen van collega’s, managers en bestuursleden.

De zelfstandig professionals van Youké voelen of pakken die ruimte nog onvoldoende. In hun beleving krijgen ze complimenten als hun initiatieven tot goede resultaten leiden, maar wordt er niet altijd goed gereageerd als een actie minder goed uitpakt. We vinden het belangrijk dat er ruimte komt om te leren van fouten. Om die ruimte te creëren is een coachende manier van leidinggeven nodig. We bedachten een ludieke actie om hiervoor aandacht te vragen.’

WAT HOUDT DIE ACTIE IN? ‘We bedachten Operatie Speldenprik, een actie waarbij we letterlijk en figuurlijk speldenprikjes uitdelen. De eerste actie voerden we uit bij het bestuur. Samen met het Hoofd Communicatie maakten we een nep krantenartikel over Youké, waarin de bestuursvoorzitter verkeerd werd geciteerd.

Dat stuurden we naar het bestuur, met de boodschap: een medewerker heeft geregeld dat dit artikel morgen in de Volkskrant staat.

Vervolgens zijn we bij het bestuur langs­ gegaan om de reactie te polsen. De bestuurders reageerden erg goed. Ze zagen dat het artikel nog wat bijgeschaafd moest worden,

maar vonden het erg goed dat de mede­ werker free publicity had geregeld. Toen we vertelden dat het artikel in het leven was geroepen voor Operatie Speldenprik, konden ze er hartelijk om lachen. Het zette hen ook aan het denken over het belang van coachend leiderschap binnen Youké.

Vervolgens deelden we doosjes met spelden uit, voor op ieders bureau. Zo worden de bestuursleden blijvend herinnerd aan deze actie en de gedachte erachter. Bij de volgende operatie zat het bestuur in het complot. Gezamenlijk hebben we een speldenprik uitgedeeld aan de managers. Tijdens het MT-overleg vertelde het bestuur een verzonnen verhaal over een medewerker die interne informatie had doorgegeven aan externe partijen. Daar werd wisselend op gereageerd.’

WAT HEEFT DE ACTIE OPGELEVERD? ‘Nadat we onze actie uit de doeken deden, zijn we met de managers in gesprek gegaan over de manier waarop we binnen Youké omgaan met fouten. De managers gaven aan dat ze graag meer ruimte willen geven aan de zelfstandig professionals en dat ze aan hun coachende vaardigheden willen werken. We zijn er nog niet, maar het belang van coachend leiderschap staat nu wel op de kaart. De volgende stap is om ook de professionals bij Operatie Speldenprik te betrekken.’

WAT WIL JE BEREIKEN? ‘Ik wil collega’s en mezelf scherp houden.

We moeten naar een andere manier van werken waarbij we niet werken vanuit ons aanbod, maar vanuit de vraag van de cliënt.

Dat betekent dat we af moeten van onze oude denkwijzen. Binnen onze organisatie is daarom extra aandacht voor andere denkrichtingen en een kritische blik. Het is prettig als iemand daarin het voortouw neemt. Idealiter een collega, geen bestuurder of leidinggevende. Onze bestuurder is het daarmee eens, en vroeg mij en een aantal collega’s mee te denken over hoe we in het dagelijkse werk aandacht kunnen houden voor onze veranderende rol en werkwijze. Wij kozen niet voor wereldschokkende plannen, maar startten kleinschalig. Via ons intranet gaan we bijvoorbeeld interessante artikelen en filmpjes delen over onder meer anders denken. En tijdens overleggen en casusbesprekingen stellen we elkaar vaker kritische vragen. Bijvoorbeeld wanneer iemand vastloopt, omdat hij toestemming nodig heeft van een manager. De vraag is dan wat diegene al kan doen zonder de toestemming én of dat daadwerkelijk nodig is. Zo leren we in kleine stappen anders kijken naar vraagstukken.’

WAAROM BEN JE DIT GAAN DOEN? ‘Ik denk dat de transformatie ons de kans biedt om cliënten nog beter te ondersteunen.

Door alle onrust in het werkveld verdwijnt die gedachte soms naar de achtergrond.

Sommige collega’s zien op tegen de zoveelste

training. En vergeten soms dat dit niet op zichzelf staande elementen zijn, maar dat elke training bijdraagt aan de professionalisering van de jeugdzorg. Ik hoop dat zij gaan zien dat deze veranderingen ons werk ook leuker kunnen maken. Medewerkers krijgen meer ruimte om maatwerk te leveren. We leggen onze professionele verantwoording in toenemende mate af aan de cliënt en aan ons vak in plaats van aan het management. We worden steeds beter toegerust om dit goed te kunnen doen. Ik vind het een boeiend proces, spannend ook. Maar bovenal interessant. Dat hoop ik mee te geven aan collega’s door het continu onder de aandacht te brengen.’

HOE REAGEREN COLLEGA’S HIEROP? ‘We maken tijdens besprekingen echt tijd voor een kritische noot. Zo kunnen we als team zoeken naar nieuwe mogelijkheden om ons werk te doen. Dat wordt als prettig ervaren. Ook een verfrissende blik van buitenaf helpt om anders te kijken naar dat wat we al jaren dagelijks doen. Dat merkten we tijdens een bijeenkomst, die georganiseerd werd door onze samenwerkings­ partners. Daar sprak schrijver Wouter Hart, hij schreef onder meer het boek Verdraaide organisaties en liet ons zien in welke structuren we vastgegroeid waren. Zijn verhaal heeft indruk gemaakt, er wordt nog steeds veel over gepraat. We zouden ook zelf graag een spreker uitnodigingen die ons anders laat kijken naar ons werk. We zijn nu op zoek naar een inspirerende gast.’

7 TIPS, TOOLS EN TESTS

JE LOOPBAAN ONDER DE LOEP Functies binnen de jeugdhulp veranderen, de komende jaren verdwijnen er nog veel banen binnen de sector, eisen worden strenger, maar er ontstaan ook weer veel nieuwe mogelijkheden. De KansenKrant zet tien handige hulpmiddelen op een rij waarmee je aan de slag kunt met je loopbaan.

Langs de meetlat

1

Gevorderd, vakbekwaam of vakvolwassen? Hoe scoor jij ten opzichte van medeprofessionals? In de zelftest voor jeugdzorgwerkers beantwoord je ja/nee vragen over 23 competenties. Denk aan vragen over je ervaring met het creëren van een veilige omgeving of rond methodisch handelen. Je kunt er ook voor kiezen om jezelf te testen op specifieke competenties. De test vind je op zelftestjeugdzorg.fcb.nl Vraag collega’s om de test over jou in te vullen, zodat je 360 graden feedback krijgt.

2

Leer jezelf kennen in tien minuten

Aan de hand van vijf hoofdkenmerken in kaart brengen hoe jij in elkaar zit. Dat kan met de Big Five Persoonlijkheidstest. Het is belangrijk om jezelf te kennen, want je persoonlijkheid bepaalt voor een belangrijk deel of je je prettig voelt op je werk. De gratis Big Five Persoonlijkheidstest kun je doen op loopbaanplein.fcb.nl

Tip:

Bespreek de uitslag van de test met iemand. Een collega of vriend bijvoorbeeld. Een gesprek dwingt je om gedachten onder woorden te brengen, wellicht brengt dat je tot nieuwe inzichten.

Maak een goed cv

Gebruik LinkedIn om je te profileren

Om je te profileren is LinkedIn een belangrijke tool. Wil je werken aan een goed profiel op LinkedIn? Check dan de tips van ervaringsdeskundigen. Je vindt ze op fcb.nl/die-nieuwe-baan-hoe-vind-ik-die-en-waar.

Afkijken mag

8

Het is een vak apart: succesvol solliciteren.

Gelukkig kunnen we dankzij YouTube zien hoe we er beter in kunnen worden.

Vacaturesite Monsterboard heeft een special YouTube-kanaal in het leven geroepen om sollicitanten een hart onder de riem te steken.

Wil je zien hoe je salarisonderhandelingen voert? Welke vragen je het beste kunt stellen?

Kijk dan vooral eens op youtube.com/user/ monsterboardnl.

5

Waar gaat jouw loopbaan heen?

Binnen een paar minuten ontdekken welke stap jij wilt maken in je loopbaan? En hoe je dat kunt doen? Dat ontdek je door de loopbaanquiz te doen op fcb.nl/loopbaanstap. Na het invullen ontvang je concrete aanwijzingen hoe je verder aan de slag kunt met het bereiken van jouw doelen.

Surfen maar!

Hoewel 70 procent van alle vacatures wordt ingevuld via het informele netwerk, zijn er online ook nog veel openstaande vacatures te vinden. Alleen al op het FCB Loopbaanplein staan er ruim 45.000 vacatures door heel Nederland, die dagelijks worden ververst.

Verder kun je natuurlijk ook naar vacatures zoeken op de uitgebreide vacature banken zoals nationalevacaturebank.nl, monsterboard.nl, intermediair.nl en jobbird.nl.

3

Zet je laatste werkervaring bovenaan, gebruik de huidige naam van het opleidingsinstituut waar je een opleiding deed. Zo maar wat tips van jobmarketeer Aaltje Vincent. Deze en andere tips over een goed cv vind je op aaltjevincent.nl. Ook op sollicitatiedokter.nl staan veel tips over het maken van een cv.

4

6

Twitter zet je op voorsprong

7

Waar begin je als je werk zoekt? Geef Twitter eens een kans. Met de hashtags #vacature en #jeugdzorg krijg in een oogopslag te zien welke organisaties op zoek zijn naar nieuwe medewerkers. Vaak ben je dan als een van de eersten op de hoogte van de vacature. Je kunt in een direct reply of een DM je interesse aangeven en een link naar je e-portfolio sturen. Een vervolgactie is natuurlijk nog nodig, maar een goed begin is het halve werk!

Versterk je online profiel

9

Werk je nog steeds met een cv?

Overweeg dan eens om in plaats daarvan een e-portfolio te maken op het FCB Loopbaanplein. Daarin staan niet alleen je cv, maar ook je vaardigheden en competenties.

Bovendien kun je gemakkelijk diploma’s en getuigschriften uploaden.

Nog een voordeel: het is eenvoudig om voorbeelden te laten zien van je werk, zoals rapporten, verslagen en presentaties.

10

Altijd goed geïnformeerd

Blogs. Nieuws. Praktijkvoorbeelden. Met de site van Kennisnet Jeugd ben je altijd op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de jeugdhulp en kun je van gedachten wisselen met collega’s over ontwikkelingen in je branche. Wil je niks missen?

Meld je dan aan op het platform kennisnetjeugd.nl. of word lid van een van de LinkedIn groepen op het gebied van de jeugdhulp.

8

‘Minder onzeker dankzij het loopbaangesprek’ Het vooruitzicht van een reorganisatie maakt veel los bij medewerkers. Diana Villa Martinez, medewerker cliëntgerelateerde ondersteuning (CGO) bij de William Schrikker Groep, wachtte de uitkomst niet af en vroeg via FCB een loopbaangesprek aan.

ONZEKERE TIJDEN ‘Mijn werk heb ik altijd met plezier gedaan. Maar toen ik hoorde dat er een reorganisatie op komst was, wilde ik goed voorbereid zijn op elke uitkomst. Daarom vroeg ik een loopbaangesprek aan. Ik had veel vragen. Wat ga ik doen als ik hier niet kan blijven? Wat zijn mijn arbeidskansen? Wat kan ik en wat wil ik? Dat maakte mij behoorlijk onzeker. Met een loopbaangesprek wilde ik me oriënteren op mijn mogelijkheden en mijn talenten. Mijn coördinator stond achter me.

Niet lang daarna zat ik aan tafel bij een loopbaancoach.’

EEN LUISTEREND OOR ‘Ik ging ervan uit dat het gesprek vrij zakelijk zou zijn. Maar dat bleek enorm mee te vallen. Er hing een ongedwongen sfeer en het gesprek was erg verhelderend. De loopbaancoach stelde gerichte vragen en luisterde goed naar de antwoorden. Als ik het lastig vond een antwoord te formuleren bleef ze doorvragen en terugvragen totdat ik een helder antwoord kon geven. Dat klinkt misschien vervelend maar ik stond er voor open en het werkte goed. Ik kwam tijdens dat gesprek veel over mezelf en over mijn talenten te weten. Ik bleek alles in huis te hebben om een goede medewerker CGO te zijn. Ik bleek op de juiste plek te zitten.’

NIETS TE VERLIEZEN ‘Daarom was ik heel opgelucht toen ik hoorde dat ik mocht blijven.

Dankzij het loopbaangesprek weet ik dat ik hier verder in wil groeien. Ik ben gemotiveerder en mijn inzet is groter. Ik ben ook nog steeds bewust bezig met alles wat ik heb geleerd. Ik stel doelen op en ik bedenk hoe ik deze doelen wil bereiken. Iedereen die zich onzeker voelt over een situatie op het werk raad ik een loopbaangesprek aan. Je hebt niets te verliezen. Uit een loopbaangesprek haal je alleen maar winst.’

Gratis loopbaangesprek Via FCB kun je een gratis loopbaan­gesprek aanvragen. Maar let op: dat kan nog tot 1 februari 2016. Kijk voor meer informatie op www.fcb.nl/subsidies-regelingen

KOM IN ACTIE! 1. B EPAAL WAT JE WILT EN WAT JE KUNT

2. O NTWIKKEL JEZELF, PROFILEER JEZELF

3. VERKEN JE MOGELIJK HEDEN EN PAK JE KANS!

Wat wil je over drie jaar of over vijf jaar?

Wat vind je echt belangrijk in je werk?

Waar krijg je energie van? En ook: wat kun je goed, wat is je kracht, waar krijg je complimenten over, wat kan je ver­ beteren? Om steeds weer te kunnen reageren op nieuwe ontwikkelingen en om een nieuwe (baan)kans te kunnen grijpen, is het belangrijk dat je voor jezelf bepaalt wat je wilt en wat je kunt. Stel jezelf dus vragen en ga eens in gesprek met je leidinggevende, een collega, of met een loopbaanadviseur.

In een snel veranderende omgeving moet je mee veranderen en nieuwe dingen leren. Dit geldt voor iedereen, jeugdzorgprofessionals, stafmedewerkers, medewerkers van ondersteunende diensten en managers. De wereld van nu vraagt nieuwe vaardigheden.

Zo is goed kunnen samenwerken steeds belangrijker, net als het opzetten en versterken van netwerken. Daarbij hoort ook het goed profileren van jezelf, je vak en jouw toegevoegde waarde.

Ben je er klaar voor, zoek en vind dan je kansen. Waar? Mogelijk binnen je eigen organisatie, maar dat zal niet voor iedereen gelden. En misschien wel niet eens binnen een jeugdzorgorganisatie maar daarbuiten.

Belangrijk is dat je om je heen kijkt, dat je actief zoekt en je oriënteert. Op de website van FCB (fcb.nl/praktisch-aan-de-slag-met-jeloopbaan-jz) vind je tips die je kunnen helpen bij jouw zoektocht. Ook vind je hier informatie over ontwikkelingen in de jeugdzorg en kun je je abonneren op deze KansenKrant.

Bekijk ook eens het FCB Loopbaanplein (loopbaanplein.fcb.nl), daar vind je onder meer vacatures en tips voor het maken van een e-portfolio en een digitaal cv.

Wacht niet af, ga aan de slag