MM januari 2013

In EthiopiĂŤ bevallen

nu meer moeders veilig in de kliniek

Investeren in ontwikkelingshulp MAGAZINE VAN CORDAID MEMISA Jaargang 80 / januari 2013 / nummer 1

Zwangere vrouwen in Malawi

op weg naar veilig moederschap

Hoe doet Cordaid Memisa dat?

column

inhoud

Moedige moeders

‘Het hele dorp wordt betrokken bij veilig moederschap’

Al vroeg word ik wakker. Gewekt door het gezang van de vissers op het water rondom het Congolese eiland Idjwi. Ik wurm me onder de klamboe vandaan. Na een koude douche trek ik mijn vieze kleding van de vorige dag weer aan. Zelf heb ik redelijk geslapen. Maar ik weet dat zuster Antoinette weer de hele nacht in touw is geweest in het hospitaal dat ik vandaag namens Cordaid Memisa mag bezoeken.

Zij leeft nog.

En ze kan haar kind daardoor beschermen en opvoeden. Klinkt als de normaalste zaak van de wereld.

En dat zou het ook moeten zijn.

Daarom moet moedersterfte zo snel mogelijk terug­gedrongen worden. In het tijdschrift MM laten we u zien hoe we daar als Cordaid Memisa aan bijdragen. Met slimme methodes.

Via plaatselijke organisaties in ontwikke­ lingslanden. En met dank aan uw donatie!

2 MM

04 06 08 09 10 12 13 14

Kort nieuws

Betrokken donateurs zamelen geld in voor Cordaid Memisa

Voorlichting en fietsambulances Zwangere vrouwen in Malawi krijgen toegang tot medische zorg

Met resultaatgericht

financieren maakt Cordaid

Memisa het verschil in het leven van moeders en kinderen.

Intensive care

Op weg naar het ziekenhuisje wandelt Antoinette me tegemoet. Ze heeft vermoeide kringen onder haar ogen, maar haar lach is zoals altijd: stralend. Wat een tomeloze energie en inzet heeft deze vrouw!

Diep respect voel voor ik haar. Niets anders dan diep respect. ‘Er zijn vannacht weer twee kleine meisje gezond op de wereld gezet’, vertrouwt ze me toe, terwijl ze zachtjes in mijn hand knijpt. Ze is blij en oplucht tegelijktijdig. Eén moeder heeft het zwaar gehad – een sectio – maar gelukkig was ze in goede medische handen. Ondanks de verzwakte gezondheid waarmee deze vrouw binnenkwam, zal zij het zeker redden.

Tien bedden voor de ziekste kindjes in Malawi

Een jaar later

Hoe gaat het nu met de kwetsbare moeders in Centraal-Ethiopië?

Moeder hier, Moeder daar

Grace dochtertje heeft nog geen naam, Julia’s zoontje is in een paar uur geboren

Dankzij Cordaid Memisa bestaat dit ziekenhuis. En dankzij Cordaid Memisa kunnen moeders zich er tijdens hun zwangerschap laten controleren op mogelijke complicaties. De moeders van Idjwi ­hebben de mogelijkheid om veilig te bevallen. Daardoor kan moeder­ sterfte eindelijk worden teruggedrongen. Ik vind het een eer om hier te mogen zijn. En een nog grotere eer om met mijn eigen ogen te zien dat het werk van Cordaid Memisa daadwerkelijk zoden aan de dijk zet.

Het verschil

Met elk verkocht lot helpt de Nationale Postcode Loterij moedersterfte te voorkomen

Annelies in Congo

‘Zwangere vrouwen gaan al weken van tevoren naar het kraamhuis’

5 vragen Over resultaatgerichte financiering van ontwikkelingshulp

Zuster Antoinette is de spin in het web van alle moeders op Idjwi die zo moedig zijn om te staan voor hun recht te bevallen in een zieken­ huis. Want in Congo bevalt niet elke moeder in een bed, omringd door medische zorg. De meeste zwangere vrouwen doen dat buiten, ergens tussen de struiken. Of in hun golfplaten huisje.

Mijn gesprek van gisteren met een 12-jarig meisje staat me nog hel­ der voor de geest. Zij verloor haar moeder, omdat haar vader geen toestemming gaf om in het ziekenhuis te bevallen. Het meisje zorgt nu voor haar kleine broertjes en zusjes. Zo jong als ze is, rust er al een enorme verantwoordelijkheid op haar schouders. In haar familie vervult zij voortaan de moederrol. Als moeder van drie kinderen weet ik zelf maar al te goed hoe groot die rol is. Ik moet er niet aan denken dat mijn kinderen er alleen voor zouden staan. Laat staan dat ik hen niet zou zien opgroeien.

Colofon Hoofdredactie: Cordaid Memisa Bladconcept, tekstredactie en productiebegeleiding: Schrijf-Schrijf Bladconcept en ontwerp: subsoda

Fotografie: Adriaan Backer en Wilco van Dijen Drukkerij: Communisis Oplage: 115.000

Paulien Huizinga

Presentatrice voor SBS

MM

3

Per 100.000 levendgeborenen

kort nieuws

Kameroen 600

al zijn eerste feestje.

Een week na zijn geboorte vierde baby Simon Saskia: ‘Jullie aanwezigheid Op de ­uitnodiging schreven papa Ary en mama stellen wij een bijdrage voor dan , geven is ons cadeau. Willen jullie toch iets ’ Cordaid Memisa op prijs. goed geregeld, en dat is voor Waarom Cordaid Memisa? ‘In Nederland is alles heeft een zware zwanger­ ia ‘Sask ons erg belangrijk gebleken’, vertelt Ary. wonen en dat goede zorg rland Nede in we dat baar schap gehad. We zijn dank eid kennen veel ouders in Afrika hier vanzelfsprekend is. Die vanzelfsprekendh d.’ De gasten op Simons werel niet. Maar we gunnen het alle moeders ter Een fantastisch bedrag en mee. €440 dan meer l kraamfeestje brachten in totaa nkt, Ary en Saskia! En veel een geweldige donatie aan Cordaid Memisa. Beda geluk met Simon.

Leo’s verjaardagsfeest Voormalig tropenarts Leo Wielaart vierde op 24 november zijn vijftigste verjaardag. Samen met vrienden, ­familie en collega’s.

De feestzaal was versierd met vlaggetjes, posters en banners van Cordaid Memisa. ‘Mijn vrouw Karien en ik werkten in de jaren negentig voor Memisa in Zimbabwe’, vertelt Leo. ‘Aan die tijd bewaren we goede herinneringen. We hebben er veel vrien­ den aan overgehouden. Veel van hen waren op mijn feest.’ Naast alle gezelligheid stonden de feestgangers even stil bij die tijd.

En bij wat Cordaid Memisa tegenwoordig allemaal doet, want voor die projecten zamelden ze namelijk geld in. Leo: ‘Aan het eind van de avond bleek de opbrengst maar liefst €875 te zijn. ­Fantastisch, nietwaar?’ Leo en Karien besloten het bedrag zelf aan te vullen tot €1000. Het feest was dus niet alleen gezellig, maar heeft ook veel geld opgeleverd voor Cordaid Memisa.

Bedankt, Leo!

Van elke 1000 levend geboren kinderen in Afrika sterven er 127 voor ze 5 jaar oud zijn.

Afghanistan 1400 Democratische 670 Republiek Congo

Centraal Afrikaanse Republiek 850

Sierra L

e o n e 97

0

Cijfers op basis van landen waar Cordaid Memisa werkt.*

Slechts 6%

van alle bevallingen in Ethiopië wordt begeleid door een geschoolde gezondheidswerker.

4X

...................... .... .... .... .... .... .... .... .... ........ .... ........ .... ... .... .... ........ .... .... ..... .... .... ........ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .......... ........................ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ......... ........ .... ........ . .... .... ........ .... .... ........ .... .... ........ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ........................ .... .... ........ .... .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ . .... ... .... ........ ......... ........ ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ..... ........ ........ ........ .......... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ............................ ............................................................ . .... .... .... .... .................................... ........ ........................................ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ........ .... ... ........ .... ........ .... .... ........ .... .... ........ .... .... ........ .... .... ........ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... .... .... ........ .... .... .... . .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .. .... .... .... ..................................... .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... .... . .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ................................ ............... ........... .... ........ ........ ........ .... .... .... .... .... ..... .... ........ .... ........ .... .... ........ .... .... ........ .... .... ... .... .......... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ........ .... .... . .... .... ......... .... .... ........ .... .... ........ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .................... .... .... ........ .... .... ........ .... .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ... .... .... ........ .... ........ ....... .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .... ........ .......... .... ........ .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... .... .... .... . ............................ ........................ .... .... .... .... .... .... ... .... .... .................................... .... ........ .... .... .... .... .... .... .... ... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ... .... .... ... moeder .... .... .... .... .... .... .... .... ....

Een kind dat zonder .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ................................ opgroeit, heeft 4 keer zo veel kans

om voor zijn vijfde jaar te overlijden.

Betrokken donateurs In het Museum voor Volkenkunde in Leiden is het stil. De honderdvijftig bezoekers van de Cordaid Memisa dona­ teursdag op 8 november kijken naar een filmpje. Daarin zien ze de 12-jarige Ghislaine. Het meisje vertelt dat haar moeder overleed aan overmatig bloedverlies tijdens de bevalling. Ghislaines vader was toen al dood. Het ergst vindt Ghislaine dat ze nooit meer de zorg en liefde van haar moeder zal krijgen. De film maakt diepe indruk en bezoekers praten er nog lang over na. ‘Een moeder zonder kind is vreselijk, weet ik uit ervaring’, vertelt een donateur emotioneel. ‘Maar een kind zonder moeder is nog veel erger. Elk kind verdient de liefde en zorg van zijn moeder. Moeders móeten blijven leven. Daarom steun ik Cordaid Memisa.’

4 MM

*Bron: World Health Organisation, 2011

Bedankt, baby Simon

is de moedersterfte het hoogst in:

Cordaid Memisa en uw nalatenschap

Executeurservice

Steeds vaker willen mensen Cordaid Memisa in hun testament laten opnemen. Tegelijkertijd vragen zij zich af hoe de afwikkeling van hun ­nalatenschap dan verloopt. Cordaid Memisa treedt daarbij regelmatig op als executeur. Maar hoe werkt dat precies?

Marielle Lindeboom, Cordaid Memisa’s notarieel deskundige, legt uit: ‘Vooraf overleggen we graag uitgebreid, zodat alle wensen goed worden vastgelegd. Bijvoorbeeld wat er met de persoonlijke bezittingen moet gebeuren. We beschikken over alle expertise en ervaring om de verkoop van een huis goed te begeleiden en de administratie af te wikkelen. Hoe omvangrijk en langdurig zo’n proces ook kan zijn.’ Cordaid Memisa orga­ niseert regelmatig informatiemiddagen over de executeurservice. Die vin­ den altijd plaats op een donderdag van 14.00 tot 15.30 in het kantoor van ­Cordaid Memisa in Den Haag. U kunt zich hiervoor van tevoren aanmelden.

Heeft u vragen over uw nalaten­ schap of wilt u een oriënterend gesprek? Bel dan met de notarieel deskundige bij Cordaid Memisa, mr.

Mariëlle Lindeboom op 070 313 63 33 of 06 22 52 82 98. Of stuur een e-mail naar marielle.lindeboom@cordaid.nl.

MM

5

Zwangere vrouwen in Malawi

op weg naar veilig moederschap

bula nce s In tota al worden er 66 fiet sam en. dorp verdeeld over de 22

In drie stappe n n a ar ve ilig moede rsc hap: Moeders w illen en mo gen naar het zie kenhuis Ze kunnen het ziekenh uis makkelijk b ereiken In het zieke nhuis krijge n ze goede m edische zorg

1 2 3

chten. al veilig moederschap-groepen opri In 22 dorpen gaat Nkhoma Hospita n komen. zulle ar elka bij en wek e twe de om , die Elk dorp telt tien van deze groepen

Bevallen in een primitief hutje of langs de kant van de weg: voor zwangere vrouwen in Malawi is dit de realiteit. Vaak krijgen ze geen toestemming van hun man om naar de kliniek te gaan.

Of ze moeten uren lopen om er te komen. Voor hoogzwangere vrouwen is dat niet zonder risico’s. Moedersterfte is dan ook een groot probleem in Malawi. Daarin wil Cordaid Memisa verandering brengen.

In Nederland is het volstrekt normaal dat een zwangere vrouw regelmatig voor controle naar de verloskundige gaat. Daarover beslist ze zelf of samen met de vader van haar kind. In Malawi ligt dat anders. Daar bepalen de mannen in de familie of een vrouw wel of niet naar het ziekenhuis mag. Geheel volgens de lokale traditie. Maar niet zonder gevaar. Want vaak denkt een man ten onrechte dat zijn zwangere vrouw geen medische hulp nodig heeft. Soms ook omdat hij het vervoer er naartoe niet kan betalen. Of hij beseft niet in hoe belangrijk medische begeleiding is voor de gezondheid van zijn vrouw en toekom­ stige kind. Geen wonder dus dat Malawi één van de hoogste

6 MM

moedersterftecijfers ter wereld heeft: 1 op de 7 vrouwen in Malawi sterft aan de gevolgen van een zwangerschap. Vaak overlijden zij aan complicaties die goed te behandelen zijn, zoals bloedingen, infecties, hoge bloeddruk of obstructie.

Het hele dorp verantwoordelijk Cordaid Memisa wil het leven en de overlevingskansen van jonge moeders in Malawi verbeteren. Sinds 2010 doet ze dit samen met het Nkhoma Hospital. Dit ziekenhuis ligt zo’n zestig kilometer ten zuiden van Malawi’s hoofdstad Lilongwe en werkt samen met meerdere kleine k­ linieken in de regio. Het programma richt zich

op het wegnemen van alle belemmeringen die ervoor zorgen dat de moeders niet naar de klinieken komen.

Een belangrijk onderdeel van het project zijn de ‘veilig moeder­schap-groepen’. Die gaat het ziekenhuis in 22 om­liggende dorpen oprichten. In deze groepen zitten niet alleen (zwangere) vrouwen, maar ook andere dorpsbewoners, plaatselijke autoriteiten, lokale vroedvrouwen, medicijnman­ nen en traditionele ‘chiefs’. Tijdens de bijeenkomsten vertelt een gezondheidswerker over het belang van familyplanning.

Maar ook over mogelijke complicaties tijdens de zwanger­ schap. ‘Door het hele dorp te betrekken bij veilig moederschap wordt het een verantwoordelijkheid van iedereen’, legt Dyton ­Mukhuna van het Nkhoma Hospital uit. ‘Bovendien wordt er tijdens deze bijeenkomsten eindelijk naar moeders geluisterd.

Iedereen gaat het belang van goede zorg tijdens zwanger­ schap en bevalling inzien. Ook de mannen die traditioneel de beslissingen nemen voor vrouwen. Zo krijgen deze moeders eerder toestemming om van die zorg gebruik te maken. En kunnen we moedersterfte voorkomen.’

Per fietsambulance naar de kliniek Om de klinieken voor moeders beter bereikbaar te maken, moet het transport goed geregeld zijn. Meestal moeten ze uren lopen om er te komen. Dat is niet alleen gevaarlijk, maar ook één van redenen om niet te gaan. Alle dorpen zullen daarom de beschikking krijgen over een aantal fiets- en motorambulances. Zo kunnen zwangere vrouwen sneller en makkelijker naar de kliniek worden gebracht. Dorpsbewoners

zijn zelf verantwoordelijk voor het onderhoud van deze ambulances en krijgen daarvoor een speciale training.

Nkhoma Hospital werkt nauw samen met de kleinere kli­ nieken om de medische zorg daar te verbeteren. Een aantal verouderde klinieken zijn opgeknapt en uitgerust met betere apparatuur. Dankzij een nieuw communicatiesysteem staan de klinieken altijd met het ziekenhuis in verbinding. Ze gebruiken het bijvoorbeeld om medisch advies te vragen. Maar ook om een ‘echte’ ambulance te bestellen die patiënten met ernstige complicaties naar Nkhoma Hospital brengt, waar ze beter geholpen kunnen worden.

Samen met Nkhoma Hospital gaat Cordaid Memisa het pro­ gramma voor veilig moederschap in Malawi uitbreiden. Want om het leven van jonge moeders blijvend te verbeteren, zijn er nog meer fiets- en motorambulances nodig. Zodat de klinieken beter bereikbaar worden voor álle moeders in álle dorpen in het gezondheidsdistrict. Ook is er extra medisch personeel nodig op het platteland. En moeten er meer groepen komen om de hardnekkige lokale tradities beetje bij beetje te doorbreken.

Help Cordaid Memisa om de gezondheidszorg te verbeteren voor zwangere vrouwen in Malawi. Met uw steun kunnen we gezondheidswerkers naar de dorpen sturen. Die vertellen dan in de groepen over het belang van zwangerschapscontroles, en het voordeel van bevallen onder medische begeleiding.

Zo beperken wij moedersterfte. Samen met u.

MM

7

Ondertussen in Ethiopië

‘Meer vrouwen bevallen nu veilig in de kliniek’

Intensive care voor kindjes in Malawi

Amanda van Elteren (25) won eind 2011 de wedstrijd World of Difference van de Vodafone Foundation. De hoofdprijs was een jaarcontract bij Cordaid Memisa. Twaalf maanden lang werkt ze op de kinderafdeling in het Nkhoma Ziekenhuis in Malawi. In deze MM vertelt ze hoe het er daar aan toe gaat.

Amanda

Tien bedden ‘In het Nkhoma Ziekenhuis help ik mee om een intensive care te bouwen. Een kamer met tien bedden voor de meest zieke kinderen. In deze ruimte krijgen ze extra aandacht en zorg, waardoor de ­kindersterfte hopelijk zal verminderen. Dat is nodig, want Malawi kent een enorm hoog babysterftecijfer. Ik werk nu bijna een jaar op de kinderafdeling van het ziekenhuis. De laatste weken zal ik ­ trainingen geven aan de medische staf, zodat ze straks goed gebruik kunnen maken van deze nieuwe kinder-intensive care.’

Rode kaarten ‘In het ziekenhuis werken we sinds kort met een kleurensysteem.

Alle patiënten krijgen bij hun opname een groene, gele of rode kaart.

Een rode kaart betekent dat kinderen acuut geholpen moeten worden.

Dat is erg belangrijk, want door alle drukte gaan kinderen vaak op in de ellenlange rij. Daardoor overlijden er soms kindjes voordat ze überhaupt hulp krijgen. Het kleurensysteem moet dat voorkomen. Op de vloer hebben we rode voetstapjes geverfd. Zo weten moeders voortaan makkelijk de weg te vinden van de opnameruimte naar de kinderafdeling.

Kinderen op een rode bank krijgen voorrang, want zij zijn het ziekst. Kinderen op gele bank zijn minder ziek, en moeten dus wat langer wachten.’

Verplichte geiten ‘De afgelopen maanden heb ik zelf ervaren hoe hard goede zorg voor kinderen in Malawi nodig is. En hoeveel er nog verbeterd kan worden! Maar dat geldt evengoed voor hun moeders. Dagelijks bevallen hier vrouwen langs de kant van de weg. Simpelweg omdat de afstand naar een kliniek te groot is en ze niet op tijd zijn. Dit is niet alleen een risico voor de moeders, maar verkleint ook de overlevingskansen van hun baby. Een nieuwe dorpsregel spoort moeders aan om op tijd naar de kliniek te gaan. Vrouwen die in hun dorp bevallen zijn sinds kort namelijk verplicht om een geit te betalen aan hun dorpshoofd. Deze regel lijkt te werken, want een geit is erg duur. En daarom kiezen steeds meer vrouwen ervoor om toch naar de kliniek te gaan. Een enorme vooruitgang.’

8 MM

Cordaid Memisa vroeg ruim een jaar geleden uw aandacht voor de moeders en kinderen in Centraal-Ethiopië. Zij hebben nauwelijks toegang tot schoon drinkwater en infectieziekten liggen altijd op de loer. Moeder- en kindsterfte is er dan ook een groot probleem. Hoe gaat het er nu, een jaar later?

In Emdibir (Centraal-Ethiopië) werkt Cordaid Memisa samen met de Ethiopian Catholic Church (ECS). Die speelt in het land een grote rol. Ook in het verbeteren van gezondheidszorg voor vrouwen en kinderen in dit afgelegen gebied. Ze runt er bij­ voorbeeld een aantal klinieken. Cordaid Memisa zorgt ervoor dat de lokale bevolking zich in die klinieken gratis kan laten inenten tegen infectieziekten. Ook stuurt ze gezondheidswer­ kers naar de dorpen. Om te vertellen hoe belangrijk schoon drinkwater en gezonde voeding zijn. En hoeveel veiliger het is om te bevallen in een kliniek. In de dorpen richt ze speciale comités op van vrijwilligers. Die leren hoe ze de waterputten en latrines zelf schoon kunnen houden. Daardoor lopen ze ­minder kans op ziekten.

Deskundige begeleiding Mede dankzij uw steun kon Cordaid Memisa in veel dorpen nieuwe waterputten plaatsen. Ook stuurde ze extra mede­ werkers naar de dorpen. ‘Zij zijn ontzettend waardevol’, vertelt Karin de Graaf van Cordaid Memisa. ‘Want de voor­ lichters b ­ rengen de gezondheidszorg onder de aandacht.

Dorps­bewoners begrijpen nu beter waarom medische zorg

zo belangrijk is. Daardoor komen er tegenwoordig meer vrou­ wen op zwangerschapscontroles. En bevallen er meer moeders onder deskundige begeleiding.’ Traditionele vroedvrouwen kregen daarnaast bijscholing, zodat zij gezondheidsrisico’s in een vroeg stadium herkennen. En zwangere vrouwen op tijd ­kunnen doorsturen naar de kliniek.

Financieel onafhankelijk Om de gezondheidszorg in Emdibir te verbeteren moet er nog veel gebeuren. Zo beschikken nog niet alle dorpen over schoon drinkwater. Niet in alle klinieken is voldoende geschoold per­ soneel aanwezig. En het vervoer tussen de d ­ orpen en klinieken moet nog beter. Daarnaast wil C ­ ordaid Memisa de positie van vrouwen verbeteren en hen financieel minder afhankelijk maken van hun man. Daarvoor wil ze spaargroepen opzetten waarin vrouwen leren sparen en een eigen handeltje op te zetten waarmee ze geld kunnen ­verdienen. Ondanks de veranderingen die nog nodig zijn, is De Graaf positief. ‘ECS werkt steeds beter samen met de overheid. Dat maakt alle verbeteringen ook echt duurzaam. En dat biedt vertrouwen in de toekomst. En dus voor de moeders en kinderen in Emdibir.’

MM

9

hier daar Zwangerschap, bevalling en kraamtijd. Ze duren min of meer een jaar. Hoe houd je in die periode je baby én jezelf gezond? Op deze vraag zoeken vrouwen overal ter wereld het antwoord. Zoals Grace uit Malawi, die onlangs beviel van haar dochtertje. En Julia uit Amsterdam, die drie maanden geleden een zoontje kreeg.

Grace, waar ben jij bevallen?

‘Om in de kliniek te komen moest ik wel vier uur lopen’

‘Ik ging naar de dichtstbijzijnde kliniek, samen met mijn moeder. Mijn man bleef achter in ons dorp. Dat is in Malawi heel gewoon. Bevallingen zijn bij ons echt een vrouwenzaak. Om in de kliniek te komen moest ik vier uur lopen. Dat is best lang als je hoogzwanger bent. Toch had ik dat ervoor over, want ik weet door voorlichting in ons dorp dat het niet veilig is om thuis te bevallen. Ik heb zelf moeders gekend die tijdens hun bevalling zijn overleden. In de kliniek wordt er goed voor mij en mijn baby gezorgd. Mijn twee oudste kindjes heb ik er ook ter wereld gebracht. Eén keer ging het bijna mis, omdat ik onderweg al persweeën kreeg en nog maar net op tijd bij de kliniek aankwam. Nu was ik er ruim van tevoren. De bevalling was pijnlijk en zwaar.

Maar alles is goed gegaan en dat is het belangrijkste.’

Julia, jij bent drie maanden geleden bevallen van je zoontje.

Gebeurde dat ook in een ziekenhuis?

‘Ja. Dat was een bewuste keuze. Ik had het mezelf nooit vergeven als iets mis was gegaan. Met mijn 38 jaar had ik een verhoogde kans op complicaties. Dat risico wilde ik beperken. Het gaf me een veilig gevoel om in het ziekenhuis te bevallen. Gelukkig heb­ ben we die keuze in Nederland. Achteraf was het niet nodig geweest, want de bevalling was kort en krachtig. Om half vier ging ik naar het ziekenhuis en om half zeven is Olle al geboren. Veel sneller dan mijn oudste zoontje, Berend, die met een vacuümpomp ter wereld is gebracht. Heel bijzonder was dat ik Olle zelf mocht opvangen. Zijn voetjes zaten er nog in. Diezelfde avond mochten we alweer naar huis.’

10 MM

‘Ik mocht Olle zelf opvangen.

Zijn voetjes zaten er nog in’

Grace uit Malawi met haar pasgeboren dochtertje.

Julia uit Amsterdam met haar zoontje Olle.

Grace, jouw dochtertje is nu een paar weken oud.

Waarom heeft ze eigenlijk nog geen naam?

‘In Malawi is het heel gewoon om je baby pas een paar weken na de geboorte een naam te geven. Want in het begin is er altijd kans dat het kindje het niet redt. Dat het alsnog sterft. Als het dan al een naam heeft, is het voor een moe­ der nóg moeilijker om afscheid te nemen. Ik ken veel vrouwen in mijn dorp die een kindje hebben verloren. Dat is altijd heel verdrietig. Meestal wordt het baby’tje dan al een dag later begraven. Alle dorpsgenoten komen afscheid nemen en steun bieden aan de moeder. Dat hoop ik als moeder zelf nooit mee te maken. Gelukkig gaat het heel goed mijn dochtertje’.

Hoe gaat het met jou, Julia?

Moet je er erg aan wennen om ineens twee kleine kindjes te hebben?

‘Het is fantastisch om te zien hoe dol Berend is op zijn kleine broertje. Hij gaat vaak even naast hem lig­ gen en geeft hem voortdurend kusjes. Op mijn kraamtijd kijk ik met veel plezier terug. Binnenkort zit mijn extra ouderschapsverlof erop. Dan zal het wel even wennen zijn. Mijn man en ik werken allebei vier dagen en ­moeten daarvoor ook nog naar een andere plaats reizen. Onze kinderen gaan straks drie dagen naar de crèche. Dat halen en brengen vergt wel enige organisatie. Tegelijkertijd zijn dingen in Nederland natuurlijk ontzettend goed geregeld. Ik heb de luxe van extra ouderschapsverlof. En ik kan op mijn werk kolven in een daarvoor bestemde ruimte. Zodra je in Nederland je kindje opgeeft bij de burgerlijke stand, gaat de hele molen draaien. Je krijgt kraamhulp als je die hebt besteld, de GGD komt langs voor een hielprik en vaccina­ ties, ga zo maar door. Dat lijkt vanzelfsprekend, maar eigenlijk is het ongelooflijk.’

Hoe is dat geregeld in Malawi, Grace?

Wat kan er volgens jou verbeterd worden aan de zorg voor moeders en kinderen?

‘Ik denk dat er meer vrouwen naar de kliniek zouden gaan om te bevallen, als ze niet zo ver hoefden te lopen. Vanuit mijn dorp duurt het vier uur, maar vanuit andere dorpen nog veel ­langer. Sommige vrouwen bevallen zelfs langs de kant van de weg. Meer klinieken, dichter bij de dorpen, zou enorm helpen. Net als gratis vervoer ernaartoe. Maar ook meer verpleegkun­ digen ín de klinieken zelf. Zodat je niet in de rij hoeft te staan als je er eindelijk aankomt.’

MM

11

Annelies in Congo

het verschil Moeders helpen om hun kinderen veilig ter wereld te brengen. Via Cordaid Memisa. Marieke van Schaik, managing director van de Nationale Postcode Loterij, vertelt hoe elk verkocht lot daaraan bijdraagt.

De rede n

Marieke

De a anpak

‘De aanpak van Cordaid Memisa is uniek .

Ze bouw t in ontwikkelin gslanden complete lokale gezondheidssyste men op. Daardoor verbeter t moeder- en kin dzorg. Denk aan beter bereikbare medis che posten en meer opgeleide verloskundig en in de klinieken.

Moeders op het plattelan d krijgen bovendien betere voorlichting ove r s­ eksualiteit, familie­ planning en zwanger­scha ppen. Die aanpak steunen wij van har te.’

‘Elke anderhalve minuut sterft erge ns ­ ter wereld een mo eder tijdens haar zwan­ gerschap of beva lling. Dat zijn er on voor­ stelbaar veel. Het is noodzakelijk om deze moeders te helpen , zodat zij hun kin deren veilig ter wereld ku nnen brengen. Da arom steunt de Nationa le Postcode Loterij via Cordaid Memisa pr ojecten om moed er­ sterfte terug te dr ingen.’

Annelies

ANNELIES CLAESSENS (32) woont in Bukavu, een stad in het oosten van Congo. Ze werkt er voor Cordaid Memisa. Samen met haar man Dirk-Jan voedt ze er hun dochters Olivia (4) en Elodie (2) op. In MM vertelt ze over haar leven en moeder-zijn in Congo.

De maternité De werkwijze

De bijdrage

‘Jaarlijks steunen we de projecten van Cordaid Memisa met een financiële bij­ drage. Sinds 2003 heeft Cordaid Memisa in totaal 6,9 miljoen ontvangen van de Nationale Postcode Loterij. Daarnaast delen we de resultaten van de projecten graag met onze achterban. Bijvoorbeeld via televisieprogramma’s als Kanjers van Goud, Koffietijd en Eén tegen 100.’

12 MM

‘Eén op de drie Nederlandse huishoudens speelt mee met de Nationale Postcode Lote­ rij. Van elk verkocht lot doneert de loterij de helft aan een goed doel. Wie een lot koopt maakt niet alleen kans op mooie prijzen, maar draagt daarmee ook bij aan een betere wereld. Sinds 1989 steunt de Nationale Post­ code Loterij organisaties die zich inzetten voor een rechtvaardige en groene wereld.

Naast de vaste jaarlijkse bijdrage kunnen goede doelen ook extra steun aanvragen voor specifieke projecten. Inmiddels helpen we op deze manier maar liefst 85 goede doe­ len. Eén daarvan is Cordaid Memisa.’

Mijn Congolese vriendin Delphie is hoogzwanger. Ze woont net als ik in Bukavu, maar wil daar niet bevallen.

Haar baby is erg groot en moet via een keizersnede geboren worden – net als haar twee oudste kindjes. Binnenkort vertrekt ze naar buurland Burundi om haar kindje daar in het ziekenhuis ter wereld te brengen. Mochten zich tijdens haar bevalling complicaties voordoen, dan is Delphie in goede handen.

Haar keuze begrijp ik heel goed. Zwan­ ger van mijn jongste dochter Elodie durfde ik het destijds ook niet aan om in een Congolees ziekenhuis te beval­ len. Wat als ik er slechte kwaliteit bloed toegediend zou krijgen? Wat als de baby in een stuit zou liggen? Ik besefte dat het voor mij en mijn kindje veiliger was om voor de bevalling terug te gaan naar

Nederland. Tegelijkertijd voelde ik me er schuldig over. Alsof ik de Congolese vrouwen daarmee in de steek liet. Blijk­ baar vond ik de omstandigheden waar­ onder zij hun kinderen moeten baren voor mijzelf niet goed genoeg.

Een veilige bevalling is voor deze moeders niet vanzelfsprekend. Zwangere vrouwen lopen nog altijd risico om te overlijden aan de gevolgen van eenvoudige complicaties.

Omdat het medisch personeel niet des­ kundig genoeg is, bijvoorbeeld. Of omdat de faciliteiten in de klinieken ontoereikend zijn. Met name op het Congolese platte­ land is dit de dagelijkse realiteit.

Delphi gaat naar Burundi omdat ze het beste wil voor haar kindje. Net zoals alle moeders in Congo dat willen voor hun kinderen. Alleen kunnen zij niet zomaar

in een auto stappen om te bevallen in een ander land, onder betere omstan­ digheden. Ze zijn aangewezen op de lokale maternité, het kraamhuis. Soms gaan ze daar al weken van tevoren naar­ toe om er te wachten tot het zover is, in een daarvoor bestemde ruimte. Een bevalling laat zich immers niet plannen.

Deze vrouwen zijn er tenminste op tijd bij, want ze weten dat thuis bevallen onveilig is. Dat is al een enorme vooruit­ gang. Maar helaas is een bevalling in het kraamhuis evenmin zonder risico’s. Het kan nog jaren duren tot de kwaliteit van medische zorg in Congo ook maar enigs­ zins vergelijkbaar is met die in Westerse landen. Maar zolang ik hier woon, zal ik me daarvoor blijven inzetten. Zodat moeders hier in alle gezondheid hun kin­ deren kunnen baren. En niemand daar­ voor naar een ander land zou willen.

MM

13

5 vragen

over resultaatgericht financieren van ontwikkelingshulp 1. Wat houdt dat in, resultaatgericht financieren?

Cordaid Memisa strijdt tegen moeder­ sterfte door de gezondheidszorg te verbeteren voor zwangere vrouwen in ontwikkelingslanden. Het geld dat daarvoor nodig is, besteedt ze zo goed mogelijk. ‘Resultaatgericht financieren’ wordt dit ook wel genoemd. Eerst resultaat, dan geld.

De lokale gezondheidsorganisaties krijgen niet betaald voor hun beloftes en plannen, maar voor hun resultaten. Bijvoor­ beeld voor het aantal bevallingen dat daadwerkelijk in een ziekenhuis heeft plaatsgevonden. Cordaid Memisa betaalt deze klinieken daarom pas achteraf. En rechtstreeks, want zo komt het geld meteen terecht bij uitvoerders en niet eerst bij beleidsmakers. De klinieken bepalen zélf hoe zij de medische zorg organiseren. Bij wie ze medicijnen inkopen, bijvoorbeeld, en hoeveel ze daarvan nodig hebben. Cordaid Memisa stelt wel kwaliteitscriteria vast. En begeleidt lokale gezondheidsorga­ nisaties en overheden bij zowel de invoering als de uitvoering van het organiseren van de medische zorg.

2. Waarom is deze manier van financieren nodig?

Investeren in extra bedden en klinieken betekent niet auto­ matisch dat er ook meer mensen naartoe komen. Dat con­ stateerde Cordaid Memisa in 2003 in Rwanda. Daar hadden investeringen in de gezondheidszorg niet geleid tot meer behandelingen. Dat kwam onder meer door de manier waarop de financiering tot dan toe was geregeld. Namelijk op basis van het aantal bedden in een kliniek of het bevolkingsaantal in de regio van het ziekenhuis. Met resultaatgericht financie­ ren stimuleert Cordaid Memisa klinieken om betere resulta­ ten te behalen. Ze krijgen meer verantwoordelijkheden en dat motiveert hen om zelf oplossingen te bedenken voor de gezondheidsproblemen in hun gebied. In veel gevallen levert dit betere zorg op en meer toegang tot voorzieningen. Die zorg blijft bovendien betaalbaar.

3. In welke landen werkt Cordaid Memisa inmiddels me t resultaatgericht financieren?

In 2003 introduceerde Cordaid Memisa deze methode in Rwanda. Daar zijn de kosten voor de gezondheidszorg inmid­ dels flink gedaald, terwijl de zorg er beter is geworden. Hierna volgden meer landen, waaronder Burundi, Congo, Kameroen, Zimbabwe, de Centraal Afrikaanse Republiek, Zambia en afge­

14 MM

lopen jaar Afghanistan. In kwetsbare landen, zoals Congo en de Centraal Afrikaanse Republiek, blijft Cordaid Memisa nauw betrokken bij de uitvoering van de gezondheidszorg. In landen waar het inmiddels beter gaat, zoals Zambia en Rwanda, bege­ leidt ze alleen nog het financieringsproces. Op termijn zal ze zich uit deze landen helemaal terugtrekken.

4. Wat be tekent dit financieringssysteem voor de uitvoering van ontwikkelingshulp?

Ziekenhuizen en klinieken krijgen meer verantwoordelijkheden dan ze gewend waren. De plaatselijke overheden gaan zich minder bemoeien met de uitvoering en moeten leren taken af te stoten. De Wereldbank, de belangrijkste financiële donor van Cordaid Memisa, wist voorheen precies waaraan haar geld was uitgeven. Nu ziet ze alleen wat ermee is gedaan.

Resultaatgericht financieren vraagt dus van alle betrokkenen een nieuwe manier van denken en werken. Daarom geeft ­Cordaid Memisa er regelmatig voorlichtingen en trainingen over, zowel in binnen- als buitenland. Gelukkig ziet iedereen dat de aanpak werkt.

5. Wat hebben moeders in ontwikkelingslanden aan deze aanpak?

Dankzij resultaatgericht financieren kan Cordaid Memisa de gezondheidszorg enorm verbeteren voor moeders en kinderen in de meest kwetsbare landen. De zorg is van hogere kwaliteit en bovendien betaalbaar voor de allerarmsten. In Kameroen worden tegenwoordig meer vrouwen regelmatig gecontroleerd tijdens hun zwangerschap. En een groter aantal bevalt veilig in een kliniek, onder begeleiding van deskundig personeel.

In Congo begon Cordaid Memisa in 2006 met het resultaatge­ richt financieren van gezondheidsklinieken in de arme regio Zuid-Kivu. In drie jaar tijd halveerden de kosten van deze ­klinieken én nam het aantal bezoekers toe. Met resultaat­ gericht financieren kan Cordaid Memisa dus het verschil maken in het leven van moeders en kinderen. En zo moeder­ sterfte helpen voorkomen.

MM

15

advertentie

Babyface helpt Cordaid Memisa moedersterfte te voorkomen

•

w w w . b a b y- f a c e . n l

•

l i k e u s o n fac e b o o k . c o m / ba b y fac e n e w s

•

fac e b o o k . c o m / c o r da i d m e m i s a

•