‘Ik wil alles uit het leven halen’ Waar begint een geslaagde politieke carrière van een Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen die ook Emancipatie in haar portefeuille heeft? Natuurlijk op school. Vanaf het moment dat Jet Bussemaker op de middelbare school als voorzitter van de leerlingenraad in de spotlight trad, is ze er niet meer uit weg te krijgen. ‘Terwijl ik volop bezig was mijn wetenZe ontdekt dat een positie je lef geeft. In
carrière is ook een dosis geluk nodig. De
kundig beleidsmedewerker? Ik wilde bre-
schappelijke carrière vorm te geven, nam
haar wetenschappelijke carrière en later in
kans daarop is groter als je in beweging
der bezig zijn. Voor een politicoloog ligt de
ik de stap om de Tweede Kamer in te gaan.
de politiek dreven haar ambities, en de zelf
blijft.’
journalistiek voor de hand of internationale
Veel mensen verklaarden me voor gek. Ik
betrekkingen. Daarin zag ik mijn kans om
publiceerde veel en was volgens collega’s
veel van de wereld te zien.’
op weg om hoogleraar te worden. Maar
opgelegde eis om het dan ook waanzinnig goed te doen, haar voort. Met succes. Ze
Was het uw doel om de top te bereiken?
is een belangrijk gezicht voor de PvdA en
‘Ik heb nooit gedacht: later als ik groot ben
zit op een positie waar ze haar idealen –
word ik directeur of minister. Carrièreplan-
Op u hebben de lijstjes van gebrek-
wereld ook vond, ik zag mezelf niet voor de
meer ruimte voor individueel talent én de
ning lag niet in mijn aard. Ik heb wel altijd
kige doorstroming bij vrouwen geen vat
rest van mijn leven hoogleraar zijn. Boven-
opmars van toenemend vrouwelijk talent –
alles uit het leven willen halen. Het is maar
gehad. Wat is uw x-factor?
dien trok de maatschappelijke uitdaging
waar kan maken.
kort en er is zoveel te doen en te beleven.
‘Het begon toen ik voorzitster werd van
die de politiek mij bood. Ik heb altijd veel
Mijn keuze voor de studie politicologie –
de leerlingenraad op school. Ik was niet
kritiek gehad op Den Haag en mengde
Wat is uw levensmotto?
in plaats van bouwkunde of scheikunde,
iemand die bij de feesten voorop liep, ik
‘Grijp je kansen! Dat ligt misschien voor de
wat ook opties waren – had daar mee te
was niet het grappigst en ik was niet de
hand, maar toch is dat heel belangrijk. Als
maken. Als ik niet een waanzinnige archi-
langste. Ik was eigenlijk heel beschei-
er iets interessants langskomt, of iemand
tect word van opzienbarende gebouwen,
den. Deze positie gaf me de kans iets
biedt je een mogelijkheid: grijp ‘m. Wees
wat zijn dan mijn andere opties? Bouw-
van mezelf te laten zien wat ik anders niet
niet bang om nieuwe wegen in te slaan. Tegelijkertijd: wacht niet tot de ultieme gelegenheid zich voordoet. Ik zie dat vaak bij net afgestudeerden, maar ook bij vrouwen. Alleen die ene droombaan willen en dan nog bij voorkeur in drie dagen, is niet realistisch. Begin gewoon en ga stap voor stap richting je doel. Voor een succesvolle 20 Lof
‘Gaandeweg heb ik geleerd steeds minder
bescheiden te zijn’
TEKST RENATE TROMP FOTO ANETTE BROLENIUS
hoe leuk ik de internationale academische
me via opiniestukken en thema-avonden in De Balie in diverse maatschappelijke discussies. Dus toen er – via Maarten van Traa die me op de lijst van de PvdA zette deed. Ineens durfde ik te zeggen wat ik
kondigt – en ook nu maak ik dat nog wel
– een beroep op mij werd gedaan, vond ik
daarvoor niet had durven zeggen. Sinds-
eens mee – dan zeg ik: “Klopt het dat we
dat ik iets moest bijdragen. Ik ben echt in
dien ben ik ambitieus gebleven, maar ik
het samen eens zijn? Want volgens mij
het diepe gesprongen. Maar als ik dat niet
heb er ook altijd hard voor gewerkt. Ik
zei ik dit net ook. Dan kunnen we samen
gedaan had, was ik nooit staatssecretaris
vond dat als je naar voren treedt, je het
optrekken.”’
en later minister geworden.’
weg leerde ik steeds minder bescheiden
Welke keuzes heeft u moeten maken
Wat is uw road to happiness? Wat wilt u
te zijn. Als iemand in een vergadering mijn
om de top te bereiken? Wat was een
bereiken vanuit welke drijfveren?
net gepresenteerde idee als het zijne aan-
keerpunt in uw leven?
‘Achteraf kan ik concluderen dat ik door
dan wel heel goed moet doen. Gaande-
Lof 21
‘Na een fel debat sta je even later met elkaar in
de kroeg een biertje te drinken’
Wat voor soort leider wilt u zijn? ‘Ik wil voor een jongere generatie inspirerend zijn. Niet alles van bovenaf bedenken, maar zorgen dat er energie ontstaat waardoor anderen aan de slag gaan. Zo kijk ik ook naar het onderwijs. Zonder goede leraren geen goed onderwijs. Ik ben daarnaast een sociaal democraat; ik wil de verbinding leggen tussen de bovenkant en de onderkant.’
mijn overstap naar de politiek heb geko-
zen als je het spel meespeelt. In de politiek
zen voor de breedte, in plaats van de
leer je dat bij uitstek. Na een fel debat sta
diepte van de wetenschap. Ik wil een cul-
je even later met elkaar in de kroeg een
Hoe probeert u bij te dragen aan de
tuurverandering in gang zetten waarin veel
biertje te drinken.’
positieverbetering van vrouwen? ‘Meer vrouwen aan de top is zeker
meer van onderop wordt bepaald. Mijn ambitie is om de ruimte voor professionals
Hoe houdt u alle ballen in de lucht en
belangrijk, maar ik wil ook iets doen voor
en daarmee hun zelfbewustzijn te vergro-
uw persoonlijke balans op orde?
vrouwen die niet werken, die laaggelet-
ten. Weet wie je bent en hoe belangrijk je
‘De keuze om minister te worden, kun je
terd zijn. Op dit moment ben ik met een
bent. Ik wil dat doen door meer aandacht
alleen maken als je weet dat het thuisfront
nieuw emancipatieconcept bezig. Alles is
te creëren voor individueel talent en betere
achter je staat. In die zin zijn partners cru-
wel bedacht de afgelopen tien jaar. Nu is
begeleiding te initiëren van opleiding naar
ciaal in de carrière van vrouwen, want dit
het zaak meer mensen bewust te maken
werk en tussen banen. Hoeveel vrou-
geldt in feite voor alle banen. Een leven
en economische zelfstandigheid als een
wen vallen uit in werk omdat ze zich niet
waarin je allebei een topcarrière hebt en
vanzelfsprekendheid in de samenleving
gesteund voelen? Wij staan op de schou-
alles van minuut tot minuut moet regisse-
te krijgen. Op regionaal niveau gaan we
ders van andere vrouwen. Wij zouden de
ren, lijkt mij een heel zware opgave. Ik heb
– met behulp van ambassadeurs, wet-
schouders moeten zijn voor een nieuwe
het geluk dat mijn man een stuk ouder is.
houders, burgemeesters, mensen uit het
generatie. Want wat als ook de volgende
Ik viel onder andere op hem omdat ik zijn
bedrijfsleven – het debat aan over eco-
generatie vrouwen blijft kiezen voor geen
betrokkenheid bij z’n oudste dochter zag.
nomische zelfstandigheid en financieel
of een kleine baan? Hoeveel rechters,
Hij werkt nu niet meer en is altijd minder
bewustzijn en op zoek naar initiatieven die
huisartsen, tandartsen, leraren hebben we
op carrière gericht geweest, dus dat geeft
het verschil maken.’
straks nog? Gaan we dan weer arbeids-
veel rust en balans in ons gezin.’
krachten uit het buitenland halen?’ Welke offers heeft u moeten brengen?
22 Lof
Is het hebben van macht c.q. invloed
‘Ik heb altijd veel in het buitenland
belangrijk voor u?
gewerkt. Als ik niet én mijn man had leren
Het portret van Jet Bussemaker
‘Macht is voor mij echt een middel en
kennen én een kind had gekregen, dan
maakt deel uit van de serie Moeders
geen doel op zich. Natuurlijk is het zo dat
was ik waarschijnlijk in het buitenland
met Macht, die fotografe Anette Bro-
wanneer je minister bent, iedereen voor je
gebleven. Nu koos ik bewust voor een car-
lenius maakte voor Lof. Een reeks
opzij gaat. Ik weet heel goed dat mensen
rière in Nederland. En ik ben gestopt met
portretten van Nederlandse vrouwen
me in eerste instantie benaderen om mijn
bergbeklimmen. Bergen zijn fantastisch en
die een topfunctie combineren met
positie en niet om wie ik ben. Die werki-
geven je dat ultieme gevoel van vrijheid.
een gezin. Moeders met Macht is
dentiteit beschermt me tegelijkertijd tegen
Je bent de hele dag bezig, begint ’s nachts
ook te boeken als reizende tentoon-
kritiek. Als ik kritiek krijg, denk ik niet
om drie, vier uur en zoveel uur later sta je
stelling, bijvoorbeeld in uw bedrijf.
gelijk: “Ik ben zelf niks waard.” Macht is
dan op de top. Dat is zo’n machtig gevoel.
Interesse? Mail Daniëlle Binnen-
niet iets dat je uit de weg moet gaan. Je
Natuurlijk mis ik het wel, maar ik vond het
dijk: d.binnendijk@lofmagazine.nl
hoeft niet je hele privé-identiteit te verlie-
– eenmaal moeder – een te groot risico.’ Lof 23