SCENARIUSZ S.O.S. DLA NIEDŹWIEDZI POLARNYCH Cel lekcji: Zagrożenia dla niedźwiedzi polarnych w świetle zmian klimatycznych. Autor: Barbara Podgórska Przedmiot: geografia, biologia, przyroda, zajęcia z wychowawcą. Czas trwania: 45 minut Treści programowe: Uczeń: - lokalizuje na mapach (również konturowych) kontynenty oraz najważniejsze obiekty geograficzne na świecie (wyspy, morza, państwa itp); - charakteryzuje wpływ głównych czynników klimatotwórczych na klimat; - podaje główne cechy i przyczyny zmian w środowisku przyrodniczym obszarów okołobiegunowych; Cele edukacyjne: Uczeń: Lokalizuje na mapie obszary należące do Arktyki. Rozumie pojęcia: zmiany klimatu, gazy cieplarniane, efekt cieplarniany, globalne ocieplenie. Opisuje własnymi słowami zjawisko efektu cieplarnianego. Rozumie wartość zróżnicowania gatunkowego organizmów zamieszkujących Ziemię. Zna wymagania siedliskowe i pokarmowe różnych gatunków rodziny niedźwiedzi. Umie wskazać zagrożenia dla niedźwiedzi polarnych, płynące ze zmian klimatycznych, pod wpływem działalności człowieka. Metody i techniki pracy: - praca w grupach - burza mózgów Środki dydaktyczne: -załączniki w postaci prezentacji multimedialnej - brystol, karteczki w postaci misia, chmurek - pisaki, markery, klej, taśma przylepna BIBLIOGRAFIA Witold Lenart „Pod kloszem, czyli prognoza pogody”, NFOŚiGW, Warszawa, 2007
http://niedzwiedzie.pl/polarny.php http://www.drapiezniki.pl/697-niedzwiedz-polarny.html http://www.ekologia.pl/wiedza/zmiany-klimatyczne/globalne-ocieplenie,11004.html http://oceanprzygody.pl/ciekawostki/47-niedzwiedz-polarny http://www.ekokalendarz.pl/wp-content/uploads/pakiet-02-27-Dzie%C5%84Nied%C5%BAwiedzia-Polarnego.pdf http://www.ekologia.pl/wiadomosci/energia/onz-musimy-zwiekszyc-cele-redukcyjne-gazowcieplarnianych,22255.html http://kopalniawiedzy.pl/niedzwiedz-polarny-globalne-ocieplenie,4849 http://zmianynaziemi.pl/wideo/niedzwiedziom-polarnym-grozi-wyginiecie Przebieg zajęć: I.
WPROWADZENIE – około 12 minut
Zajęcia rozpocznij od rozdania uczniom wyciętych z papieru postaci misia. Poproś, aby na postaciach napisali imiona niedźwiadków sławnych z bajek lub filmów. Pojawią się imiona takie jak: miś Jogi, miś Uszatek, miś Kolargol, miś w Dużym Niebieskim Domu, Kubuś Puchatek, miś Padington. Miś kojarzy się dziecku (i dorosłym też) z pluszową maskotką, z czarnym noskiem i bursztynowymi oczkami. Puchaty, bielutki lub brązowy, w ubranku lub bez, wzbudzający ludzką sympatię. Tymczasem jest to wielki drapieżnik. (Załącznik nr 6) Wśród całej rodziny niedźwiedzi to niedźwiedź polarny najlepiej przystosował się do warunków zamieszkania, jakim jest Arktyka. Zniszczenie tego środowiska wiąże się z ograniczeniem siedlisk dla niedźwiedzi polarnych a w końcu do drastycznego zmniejszenia populacji tego zwierzęcia, które objęło we władanie niegościnny dla innych pobratymców rejon świata. Znaczną część życia spędza na krach lodowych polując. Zagrożeń czyhających na niedźwiedzie polarne jest kilka, począwszy od polowań Eskimosów i degradujących środowisko odwiertów naftowych Alaski. Doszło kolejne – klimatyczne. (Załącznik nr 4) Ocieplenie klimatu powoduje przyspieszenie topnienia lodowców w Arktyce. Ostatnio zauważono, że rodzi się coraz mniej młodych. Napotkano martwe osobniki, które utonęły, próbując przepłynąć pomiędzy lodem a stałym lądem. Śmierć z głodu dotyka przede wszystkim samice, które schodzą na ląd wydać młode. Samce pozostające na lodzie mają się lepiej. Ale granica pływającej kry lodowej przesuwa się na południe. Czym spowodowane jest ocieplenie w Arktyce? II.
ROZWINIĘCIE – około 25 minut
Nauczyciel dzieli uczniów na 3 grupy (uczniowie odliczają kolejno od 1 do 3). Każda grupa ma za zadanie omówić znaczenie porzekadeł ludowych: „złota polska jesień”, „Barbórka po wodzie, Boże Narodzenie po lodzie”, „Gdy Marcin(na 11 listopada) w śniegu przybieżał, całą zimę będzie w nim leżał”. Pogoda nie jest już tak przewidywalna jak kiedyś. Nauczyciel zadaje pytanie, dlaczego warunki pogodowe nie zawsze są adekwatne do cech pór roku. W odpowiedziach pojawi się ocieplenie klimatu, wzrost CO2 w atmosferze. Nauczyciel wyjaśnia, że to właśnie będzie tematem lekcji.
Przedstawienie pojęć związanych ze zmianami klimatycznymi: gazy cieplarniane, efekt cieplarniany, globalne ocieplenie. Nauczyciel prosi o wyjaśnienie tych pojęć na podstawie informacji z załącznika nr 1. Koryguje wyjaśnienia uczniów i wyjaśnia jak powstaje efekt cieplarniany (Załącznik nr 3) Przedstawiając diagram z procentowym określeniem emisji ditlenku węgla, nauczyciel zadaje pytanie uczniom, który sektor gospodarki oddziałuje na klimat i jak silnie, ile wytwarza CO2 (Załącznik nr 2). Nauczyciel pyta, kto powinien ponosić odpowiedzialność za zmiany klimatyczne i ich ograniczenie. Uczniowie wymienią rząd państwa, zakłady przemysłowe, elektrociepłownie, wszyscy ludzie itp. Nauczyciel rozdaje karteczki w postaci chmurek, które będą gazami cieplarnianymi. Uczniowie przedstawiają na nich źródła tych gazów (transport samochodowy, ogrzewanie mieszkań, gotowanie, pranie, gra na komputerze, oglądanie TV, ładowanie urządzeń elektronicznych, słuchanie radia, spaliny samochodowe aut prywatnych, dym z pożaru lasu, CO2 z elektrowni, spaliny z samolotu, metan z hodowli bydła lub z rozkładających się śmieci oraz naturalne źródła gazów cieplarnianych, np. wulkany, bagna, pola ryżowe). Na brystolu narysowana jest kula ziemska z zaznaczonymi kontynentami oraz wytworami natury i człowieka, które dostarczają do atmosfery dodatkowe porcje gazów cieplarnianych. (na przykładzie załącznika nr 5) Narysowane jest też Słońce i strzałki obrazujące promieniowanie. Uczniowie naklejają podpisane chmurki dookoła kuli ziemskiej. Omówienie, jaki wpływ na efekt cieplarniany ma pranie, gotowanie i gra na komputerze. Uczniowie powinni uświadomić sobie, że swoimi codziennymi działaniami wpływają na podnoszenie emisji gazów cieplarnianych prowadzących do zmian klimatu. Nauczyciel pyta: Jak każdy z nas może zapobiegać zmianom klimatu? Uczniowie mają za zadanie zastanowić się, jakie czynności z wykorzystaniem np. prądu elektrycznego można zastąpić bez jego użycia – pozamiatać zamiast odkurzać, włosy suszyć naturalnie a nie suszarką, gotować ilość wody z ilością porcji herbat, czytać książkę zamiast ebooka. III.
ZAKOŃCZENIE – około 8 minut
Indywidualne zobowiązania klimatyczne Ostatnim elementem zajęć będzie podjęcie przez uczniów indywidualnych zobowiązań. Nauczyciel prosi, aby każdy zastanowił się, jakie mógłby zrobić postanowienie, by chronić klimat. Zwróć uwagę na to, by były to postanowienia realne do dotrzymania i zależne od uczniów. Ważne, aby zobowiązania były bardzo konkretne (np. zanim położę się spać sprawdzę, czy wszystkie urządzenia w moim pokoju są wyłączone z funkcji czuwania).