Product in Beeld - Inspiratiedocument voor de vormgeving van de Nationale Omgevings Agenda

Product in beeld Inspiratiedocument voor de vormgeving van de Nationale Omgevingsagenda

Colofon Dit document is gemaakt als stageopdracht vanuit TUDelft voor het Ministerie van Infrastructuur en Milieu. Het is voor intern gebruik van het programmateam Nationale Omgevingsvisie. De auteur heeft gepoogd alle rechthebbenden van de gebruikte illustraties te achterhalen. Belanghebbenden kunnen bij het ontbreken van een vermelding contact opnemen met de auteur.

Auteur Shyreen Shaib Onder begeleiding van

Michiel van Dongen (Min. IenM) & Fransje Hooijmeijer (TUDelft)

Opdrachtgever

Technische Universiteit Delft & Ministerie van Infrastructuur & Milieu

Oplage 100 exemplaren Datum Juli 2015 Ministerie van Infrastructuur en Milieu

Leeswijzer Dit document is bedoeld om ons te inspireren in de tocht naar de vormgeving van de vormvrije Nationale Omgevingsagenda. Het is ontstaan uit de persoonlijke behoefte om vormgeving beter te begrijpen; enerzijds vanuit ons interne geschiedenis van nota’s Ruimtelijke Ordening, en anderzijds een veel breder overzicht van vormgeving om ons heen, zowel intern als extern. Ook wilde ik het programmateam NOVI meenemen in het verhaal van vormgeving en de toegevoegde waarde ervan. Als men praat over vormgeving van een product dan gaat het over drie aspecten: stijl, visualisatie en medium. Deze drie aspecten, tegenover de groeiende mogelijkheden dankzij technologische ontwikkelingen, worden samen behandeld in deze zoektocht, een zoektocht die vier hoofdstukken heeft opgeleverd: Deel 1 vat het doel van de Nationale Omgevingsagenda samen. Dit is de essentie waaruit wij werken, en elke keuze die wordt gemaakt op gebied van vormgeving moet dienen aan tenminste één doel. Vooral doelen zoals het uitnodigen om mee te doen en het inspireren zijn enorm afhankelijk van de vormgeving.

Deel 2 is een analyse van de nota’s Ruimtelijke Ordening waarin verschillende elementen worden nagetekend en gefotografeerd als een vorm van analyserend onderzoek voor interpretatie.

Deel 3 is een ruime collectie van inspiratie op het gebied van verschillende stijlen (layout, kleurgebruik, typografie, etc.), typen visualisaties (kaarten, diagrammen, schema’s, concepttekeningen, foto’s, etc.) en media (boeken, films, spellen, maquettes, etc.). Deze collectie is ontstaan uit veel verschillende bronnen. Deels van het programmateam NOVI, en deels mijn eigen zoektocht online, in de bibliotheek van het ministerie en zo ongeveer bij iedereen die ik tegenkwam.

Deel 4 is de eerste set aanbevelingen voor de Nationale Omgevingsagenda, als beginconclusie van de drie delen ervoor.

Om van zoveel mogelijk elementen de waarde te laten zien is van dit document een interactieve PDF gemaakt. Hierdoor kunnen verschillende filmpjes worden afgespeeld en kun je via een klik terecht bij verschillende websites, interactieve infographics, spelletjes en andere documenten. dit teken.

De interactieve elementen worden aangegeven met Ook de bronnenlijst op het einde verwijst zo veel mogelijk naar externe links.

Shyreen Shaib shyreen.shaib@gmail.com

Inhoudsopgave Leeswijzer Deel 1

Doel NOA

Deel 2

Analyse nota’s RO

Deel 3 Inspiratie Deel 4 Bronnenlijst

Implementatie NOA

Deel 1 Doel NOA

Helderheid & structuur bieden over issues & rollen Inspireren Uitdagen

Uitnodigen om mee te doen & input te leveren

Omgevingsagenda

Ruimte geven aan innovatie & experiment

Sturing geven aan beleidskeuzes

Mobiliseren

Partijen verbinden

Maatschappelijke discussie op gang brengen

Deel 2 Analyse nota’s RO

1958

1960

1966

1974

1988

2001

2004

2012

1

De Ontwikkeling van het Westen des Lands, 1958

stijl en

en huis t over e

edach Er is nag oon ic over een

Allereerste nota! Door alle schalen hee n van intern ationaal tot super lo kaal. Enige nota met een doorsn ede.

2

r van kleu k i u r b e geen g de kaft behalve

Nota inzake de ruimtelijke ordening in Nederland, 1960

Alles is in g rijstinten.

Hele helder e vormgevin g waarbij alle en de essentie zic htbaar is. Geen geb ruik van schaalbalke n, legenda’s , noordpijlen etc

3

Tweede nota over de ruimtelijke ordening in Nederland, 1966

en or kaart o v p a Extra m rsie ve Engelse

ĂŠn een

e

ers ruik, inv b e g r u kle Krachtig or het water. vo kleuren

Eerste nota RO

De komst v an principe tekeningen en concept uele weerg aven.

Bijzondere uitsnede va n noord-we Europa. st

n en is ee t r a a k e de grot est Europa!

Een van noord-w n a v t r kaa

4

Derde nota over de ruimtelijke ordening, 1974

Groot verschil met 2e nota!

Geen omgeving, voorzichtig kleurgebruik.

Veel verschillende vormen!

Infographics maar ook scenario denken!

Combinatie kaarten, principe tekeningen, ook in perspectief.

Enorm lokaal onderzoek, inclusief fotos op ooghoogte

De komst van iconen en symbolen om principes uit te leggen en plekken aan te geven.

5

Vierde nota over de ruimtelijke ordening, 1988

Hele conceptuele kaartjen met veel pijlen, figuren, symbolen

Heel veel verschillende methodes van vormgeving komen samen. Alles van 3D modellen uit de computer tot handgetekende perspectief tekeningen.

6

Een doordachte marketingstrategie! Reclames, bekende figuren, hebbedingetjes, populaire versies!

Harde kaft

7

Vjifde nota over de ruimtelijke ordening, 2001

Fel kleurenpalet. Veel gebruik van diagrammen, grafieken, principe tekeningen, pagina-grote bewerkte foto’s.

Grensoverschrijdende kaarten met veel felle kleuren

Heldere pagina indeling

Beleidskaarten verliezen focus. Te druk, te veel grafische elementen die samen komen.

Rood, wit & goud!

8

Nota Ruimte, 2004

Drieluik WRO-Nota Ruimte - Geld via schilderij

Veel fotos, sfeer impressies.

Maar 1 kaartuitsnede. Geen andere beeldende vormen

Rijkshuisstijl... Ook online gepubliceerd als PDF

9

Structuurvisie Infrastructuur en Ruimte, 2012

Inzoom van deelgebieden Weinig andere uitsnedes

Enige 2 niet-kaart beelden

Nieuwe blokjes kaart

Visie kaart is een stapeling van lagen

Ook als 100% GIS bestand op ruimtelijkeplannen.nl

Deel 3 Inspiratie

11

10

Boeken met soortgelijk doel; het onderzoeken van (o.a) beeldtaal

12

13

14

15

16 17

Kracht van handtekenen om concepten te verbeelden of specifieke doelgroepen aan te spreken

Mix van handtekenen met digitale middelen

18

Gebruik van de flap voor helderheid in de vorm van een kaart, legenda of basis principes

21

19

20

Statement creĂŤeren met de grootte van het boek

22

24

23

Krachtige stjil in vormgeving dankzij kleurgebruik, layout, typografie, etc

25

26

Één fel kleuraccent & pagina volle foto’s

Binnen rijkshuisstijl ook best veel mogelijk !

27

29

Gebruik van iconen voor helderheid Relatie van foto’s en schetsen

Een specifiek product voor een specifieke doelgroep 30 28

Een samenvatting van het hoofdstuk via conceptuele tekeningen

voedsel

32

Boere n markten

De sterke concentratie in de voedselketen geeft inkoopkantoren van supermarkten veel macht

Invloed in de KETEN Zorgvuldig produceren vraagt om nieuwe verdienmodellen. Produceren met aandacht voor dierenwelzijn, natuur en landschap sluit aan bij het beeld dat de samenleving van een duurzame voedselproductie heeft, maar leidt vaak tot een hogere kostprijs. Ondanks het maatschappelijke draagvlak voor zorgvuldig produceren is het lastig om die hogere kostprijs via de markt terug te verdienen. Het creëren

miljoen

Inkoopkantoren

van nieuwe verdienmodellen en afzetkanalen is daarom een voorwaarde om de meerkosten van zorgvuldig produceren te kunnen vermarkten en in het productaanbod een omslag te kunnen maken van ‘prijs’ naar ‘kwaliteit’. Deze omslag vraagt om nieuwe vormen van ketenorganisatie, bijvoorbeeld in de vorm van directe levering van boeren en tuinders aan consumenten.

miljoen

Supermarktformules

33

GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD

Huishoudens Supermarkten

mobiliteit logistiek smart mobility

from silos to meshing

proces

Consumenten besteden 10 tot 15% van hun inkomen aan voedsel

proces

domein

GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD proces overheid from silos to meshingdiensten

domein

technologie

proces

pbl.nl 23

mobiliteit logistiek

domein

domein

technologie

from silos to meshing

technologie domein

domein

overheid diensten

overheid diensten

REN SO

mobiliteit logistiek

smart government mobiel internet modularize urban services

mobiliteit logistiek

autonome voertuigen

technologie

technologie mobiel internet

autonome voertuigen

internet of things

real-time data wearables

vliegende auto’s

big data / datafication sensoren / kwantificeren

mobiel internet

autonome voertuigen

internet of things

real-time data wearables

vliegende auto’s

big data / datafication sensoren / kwantificeren

een andere blik op vraagstukken GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD from silos to meshing

mobiliteit logistiek smart mobility

GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD

mobiliteit logistiek

from silos to meshing

smart mobility

overheid diensten

smart government modularize urban services

mobiel internet real-time data wearables

vliegende auto’s real-time data wearablesinternet of things

stad

stad

big data / datafication sensoren / kwantificeren

vliegende auto’s smart government big data / datafication schaal real-time data technologie domein technologie technologie modularize urban services sensoren / kwantificeren wearables

technologie

overheid diensten

smart government modularize urbanautonome services

voertuigen vliegende auto’s

stad

stad

LYSE NA EA

Ook logistieke bedrijven en het stadsmanagement kunnen deze (voorspellende) data gebruiken om stromen en bewegingen slimmer te organiseren.

NOW

8.00h

11.00h

14.00h

LYSE NA EA NOW

8.00h

mobiel internet

autonome voertuigen

real-time data wearables

vliegende auto’s

big data / datafication sensoren / kwantificeren

11.00h

14.00h

17.00h

17.00h

schaal

technologie

internet of things

Oo logis bedrijve stadsmanage deze (voorsp gebruiken om bewegingen organi

VOORSPEL keuzes base algoritmes.

internet of things

stad

stad

big data / datafication sensoren / kwantificeren

combinatie elementen

combinatie elementen

ONOME VOE UT

Een stap iets verder in de toekomst koppelt dit systeem aan zelfrijdende voertuigen.

Beweging door de stad wordt dan opeens een rustmoment, tijd om iets anders te doen. Er kan bijvoorbeeld gewerkt en gefitnest worden of een spelletje met de kinderen. Wellicht dat auto's dan juist groter worden zodat er meer functies inpassen.

Voorzieningen kunnen dan ook mobiel worden. De rechtbank of het gezondheidscentrum komt dan tijdelijk naar de buurt in plaats van overal permanente vestigingen te hebben.

ONOME VOE UT

Een stap iets verder in de toekomst koppelt dit systeem aan zelfrijdende voertuigen.

Beweging door de stad wordt dan opeens een rustmoment, tijd om iets anders te doen. Er kan bijvoorbeeld gewerkt en gefitnest worden of een spelletje met de kinderen. Wellicht dat auto's dan juist groter worden zodat er meer functies inpassen.

Voorzieningen kunnen dan ook mobiel worden. De rechtbank of het gezondheidscentrum komt dan tijdelijk naar de buurt in plaats van overal permanente vestigingen te hebben.

A

technologie

smart government autonome mobiel internet modularize urban services voertuigen

internet of things

RSP VOO ELLEND

smart mobility

autonome voertuigen

UIGEN RT

rond de leefomgeving

domein

smart mobility domein

diensten

mobiel internet

A

domein

from silos to meshing overheid

05 voedsel energie 31 53 mobiliteit from silos to meshing proces

proces

mobiliteit logistiek

overheid diensten

sensoren / kwantificeren

R

Nederland verbeeld

GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD

mobiliteit logistiek

stad big data / datafication

schaal

schaal GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD

Als alle voertuigen en h routes vervolgens aan systeem worden gekoppe mogelijk om te zien waar we persoon is en waar die heen g wil gaan. Het systeem kan vraa bij elkaar brengen waardoor a dit koppelen aan andere verv jkheden opeens veel makkel Dat maakt ook flexibilise autobezit mogelijk. Missch grote auto alleen maar h als we op vakantie ga

SENSOREN stad V T objectenAve netwerk: co welke auto die heen ga

schaal

technologie

schaal

technologie

REN SO

internet of things

smart mobility

schaal

technologie schaal

technologie technologie technologie autonome smart government smart mobility mobiel internet vliegende auto’s smart mobility smart real-time data internet of things modularize urban servicesgovernment voertuigen modularize urban services wearables technologie technologie technologie vliegende auto’s smart government big data / datafication real-time data modularize urban services sensoren / kwantificeren wearables

technologie

se

Als alle voertuigen en hun routes vervolgens aan dit systeem worden gekoppeld is het mogelijk om te zien waar welke auto of persoon is en waar die heen gaat of heen wil gaan. Het systeem kan vraag en aanbod bij elkaar brengen waardoor autodelen en dit koppelen aan andere vervoersmogelijkheden opeens veel makkelijker wordt.

Dat maakt ook flexibilisering van autobezit mogelijk. Misschien is een grote auto alleen maar handig als we op vakantie gaan?

domein

NETWERK koppelen s stad vliegende netwerk. auto’s b

autonome voertuigen internet of things

big data / datafication sensoren / kwantificeren

overheid diensten

domein

technologie

mobiliteit logistiek

real-time data wearables

vliegende auto’s

from silos to meshing

smart mobility

from silos to meshing

GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD

overheid diensten

GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD

Consumenten

GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD

domein

technologie

from silos to meshing

domein

autonome

smart government voertuigen modularize urban services

technologie

GEBUNDELD wordt GEDISTRIBUEERD

mobiel internet

mobiel internet real-time data wearables

domein

Mooie beelden, geoptimaliseerd per data type

proces

smart mobility

smart government modularize urban services

domein

proces overheid diensten

mobiliteit logistiek

ZELFRIJDEN T geven de m mobiliteit-t STAD EN P LAT SEN US

Boeren en tuinders

NETW ER

o v

K

7

Dit proces heeft vooral een effect in het domein van mobiliteit waar het mogelijk wordt om de capaciteit veel beter te benutten, zowel van de voertuigen zelf als van de ladingen ervan. Door het koppelen van netwerken verdwijnen gecentraliseerde systemen.

Kleinere netwerken worden gekoppeld aan grotere en creëren één decentraal systeem.

FLOWS IN T OP PL CH A RI

domein

Dit proces heeft vooral een effect in het domein van mobiliteit waar het mogelijk wordt om de capaciteit veel beter te benutten, zowel van de voertuigen zelf als van de ladingen ervan. Door het koppelen van netwerken verdwijnen gecentraliseerde systemen.

Kleinere netwerken worden gekoppeld aan grotere en creëren één decentraal systeem.

technologie domein domein technologie t technologie domein schaa technologie technologie NETW

SEN

proces

proces

RSP VOO ELLEND

Leveranciers

REA L

bij mobiliteit wordt gebundeld gedistribueerd bij mobiliteit wordt gebundeld gedistribueerd

SEN

Levensmiddelenfabrikanten

verhaallijn #1 verhaallijn #1

GE

31

tech

technologische asp

36 34

Verschillende vormen van visualisaties worden gebruikt om te verhelderen, verduidelijken, inzichtelijk te maken, verbanden te laten zien, de realiteit te vertonen, etc.

37

35

Archeologische complexen

964.729

5.868

Historische wegvoertuigen

Historische schepen

3.982

1.740

465

56

Grafheuvels

Terpen

Hunebedden

982

156

12

Bureau-onderzoek

Opgravingen

Onderwater

4

Erfgoedevenementen Bezoekersaantallen

900.000 900.000

1.771

ca. 1.000

90.000

Nationale Molendag

Historische vliegtuigen

14.500

Natuurwerkdag

Mobiel erfgoed

Meldingen van archeologisch onderzoek

in 2012 ca.

1.000.000 913 Musea in Nederland

86

61.768

Oorlog en Defensie

Gebouwde rijksmonumenten

Woonhuizen

Museumweekend (2013)

Historische railvoertuigen

4.110

58,5%

Open Monumentendag

278

6,8%

2,1%

Kerken

Molens

30

waarvan de meeste in Súdwest Fryslân Den Haag Rotterdam Stichtse Vecht

17 15 9 9

465

Beschermde stadsen dorpsgezichten

14 Stedelijke uitbreiding

7 Ruilverkaveling

26 Natuur

Geregistreerde erfgoedincidenten (RCE)

38

Wederopbouwgebieden

74 Kunst

Brand

11 Wateroverlast

5 Oorlogsschade

10

Nederlandse werelderfgoederen

Erfgoedmonitor.nl Feiten en cijfers over ons erfgoed per 1 januari 2015

1995 | Schokland en omgeving 1996 | De Stelling van Amsterdam

Op Erfgoedmonitor.nl vindt u feiten en cijfers over het erfgoed in

en ontwikkeling van het Nederlandse erfgoed. In het begin

Nederland. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verzamelt

van het nieuwe jaar kijken we terug en zetten we een aantal

De Beemster 2000 | Het Rietveld Schröderhuis in Utrecht 2009 | De Waddenzee

data over monumenten, archeologie, cultuurlandschap, musea en

erfgoedfeiten in de schijnwerpers. Op Erfgoedmonitor.nl

2010 | De Grachtengordel in Amsterdam 2014 | Van Nelle fabriek in Rotterdam

collecties. Deze monitor biedt een landelijk overzicht van de staat

vindt u meer informatie over deze en andere onderwerpen.

1997 | Molens van Kinderdijk-Elshout 1997 | Historische binnenstad Willemstad, Curaçao 1998 | Woudagemaal bij Lemmer 1999 | Droogmakerij

38 40

41

42

Met kaarten is er ook veel mogelijk. De mix van 2D en 3D is opmerkelijk maar er zijn veel verschillende stijlen te bedenken

43

44 39

45

49

46 48

Verschillende typen media om met een product verbinding te zoeken met een breder doelgroep

47 50

51

53

52

54

Ook als het product gedrukt wordt zijn er mogelijkheden voor een connectie met een meer actief medium. Zoals de QR code of een USB.

55

56

Animatie filmpjes worden steeds vaker gebruikt. Ook handgetekende animaties met gesproken uitleg!

57

58

Sven

Op een ander niveau van interactiviteit worden ook serious games ontwikkeld om doelgroepen beuwst te maken en consequenties te begrijpen, etc.

61 59

Slim gebruiken maken van wat er al is; IKEA publiceert catalogus op instagram, liken en taggen zijn hierdoor mogelijk

Internet maakt eenvoud en helderheid mogelijk, vooral in het aanen uitzetten van kaart lagen 60

62

Interactieve infographics die bijna als een spel functioneren

3D bestanden worden steeds toegankelijker voor alle gebruikers

64

63

65

Infographics worden steeds interactiever en complexer

66

67

68

De grens tussen de virtuele wereld en realiteit wordt steeds vager. De voorbeelden zijn overal om ons heen

69

70

In Madurodam kun je “vliegen� boven Nederland of een 3D print van jezelf maken

71

Je kunt online stemmen welke producten goedkoper moeten en vervolgens lees je dat terug op alle bushaltes in Nederland

72

73

Je kunt poppetjes kopen die je in een virtueel spel power-ups geven

74

75

Met Google Cardboard kun je met een stuk karton Virtual Reality ervaren

76

De mogelijkheden met Augmented Reality en Virtual Reality zijn eindeloos.

78 77

Typen media

Passief

Actief

Interactief

Supra-actief

Vormgeving van een goed eindproduct

Boere n markten

De sterke concentratie in de kantoren van supermarkten veel macht

Levensmiddelenfabrikanten

Leveranciers

7

Boeren en tuinders

Invloed in de KETEN Zorgvuldig produceren vraagt om nieuwe verdienmodellen. Produceren met aandacht voor dierenwelzijn, natuur en landschap sluit aan bij het beeld dat de samenleving van een duurzame kostprijs. Ondanks het maatschappelijke draagvlak voor zorgvuldig produceren is het lastig om die hogere kostprijs via de markt terug te verdienen. Het creëren

miljoen

Inkoopkantoren

miljoen

Huishoudens Supermarktformules

Supermarkten

van nieuwe verdienmodellen en afzetkanalen is daarom een voorwaarde om de meerkosten van zorgvuldig produceren te kunnen vermarkten en in het productaanbod een omslag te kunnen maken van ‘prijs’ naar ‘kwaliteit’. Deze omslag vraagt om nieuwe vormen van ketenorganisatie, bijvoorbeeld in de vorm van directe levering van boeren en tuinders aan consumenten.

Consumenten besteden 10 tot 15% van hun inkomen aan voedsel Consumenten pbl.nl 23

Visualisatie 964.729 Historische wegvoertuigen

Archeologische complexen

1.740

3.982

465

56

Terpen

Hunebedden

982

156

12

Bureau-onderzoek

Opgravingen

Onderwater

5.868

4

Erfgoedevenementen Bezoekersaantallen

Historische schepen

900.000 900.000

ca. 1.000

90.000

Nationale Molendag

Historische vliegtuigen

14.500

Natuurwerkdag

Mobiel erfgoed

Meldingen van archeologisch onderzoek

in 2012 ca.

1.000.000 913

4.110

Musea in Nederland

86

61.768

Oorlog en Defensie

Gebouwde rijksmonumenten

58,5% Woonhuizen

Open Monumentendag Museumweekend (2013)

1.771 Historische railvoertuigen

278

6,8%

2,1%

Kerken

Molens

30

waarvan de meeste in Súdwest Fryslân Den Haag

Stichtse Vecht

17 15 9 9

38

Wederopbouwgebieden

465

Beschermde stadsen dorpsgezichten

14 Stedelijke uitbreiding

7 Ruilverkaveling

74

26

Kunst

Natuur

Geregistreerde erfgoedincidenten (RCE)

Brand

11 Wateroverlast

5 Oorlogsschade

10

Nederlandse werelderfgoederen

Erfgoedmonitor.nl Feiten en cijfers over ons erfgoed per 1 januari 2015

1995 | Schokland en omgeving 1996 | De Stelling van Amsterdam 1997 | Molens van Kinderdijk-Elshout 1997 | Historische binnenstad Willemstad, Curaçao 1998 | Woudagemaal bij Lemmer 1999 | Droogmakerij De Beemster 2000 | Het Rietveld Schröderhuis in Utrecht 2009 | De Waddenzee 2010 | De Grachtengordel in Amsterdam 2014 |

Op Erfgoedmonitor.nl vindt u feiten en cijfers over het erfgoed in

en ontwikkeling van het Nederlandse erfgoed. In het begin

Nederland. De Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed verzamelt data over monumenten, archeologie, cultuurlandschap, musea en

erfgoedfeiten in de schijnwerpers. Op Erfgoedmonitor.nl

collecties. Deze monitor biedt een landelijk overzicht van de staat

vindt u meer informatie over deze en andere onderwerpen.

Stijl

Medium

Deel 4 Implementatie NOA

Websites

Interactieve infographics

Apps

Maak gebruik van de technologie om het interactief te maken....

Foto’s

Kaarten

...Maar vergeet de kracht van analoge middelen niet...

Concept tekeningen

Gebruik verschillende vormen van beeld Schema’s

Slogan

Logo

Icoontjes

Animaties

Onze “Ruud Gullit”

Boeken

“Brabant tapijt”

Maquettes

...Vind het snijvlak tussen de twee!

Aanbevelingen Bedenk nu alvast nu wat voor icoon NOA moet zijn in de tijdlijn

Creëer een krachtige stijl en stuur erop middels marketingtsrategie Gadgets zoals buttons, koffertjes

Handtekenen

“IKEA op Instagram”

Gebruik wat er al is

Gebruik verschillende typen media en producten voor verschillende doelgroepen

Bronnenlijst 1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

23.

24.

25.

26.

27.

28.

29.

30.

31.

32.

33.

34.

35.

36.

37.

38.

39.

40.

41.

veel mogelijk zo n a v g n zi ij rw e n doorv Gebruik voor ee ia de QR-code! v ie rs e v e v ie ct ra bronnen de inte

De Ontwikkeling van het Westen des Lands; 1958 Nota Inzake de Ruimtelijke Ordening van Nederland; 1960 Tweede Nota over de Ruimtelijke Ordening van Nederland; 1966 Derde Nota over de Ruimtelijke Ordening van Nederland; 1974 Vierde Nota over de Ruimtelijke Ordening van Nederland; 1988 Ruimte voor 2015; 1993 Vijfde Nota over de Ruimtelijke Ordening van Nederland; 2001 Nota Ruimte; 2004 Structuurvisie Infrastructuur & Ruimte; 2012 Een Vreemde Eend; 2002 Nieuw Nederland 2050, Beeld verhalen; 1987 Land on Zicht, Zicht op Land; 1990 Chronologie; 2002 Droppie Water op de Dijk; 1998 Visie Landelijk Gebied, kaart katern; 1999 Verslag Zomeratelier Routeontwerp A12; 1999 Verkenning Nationale Ruimtelijke Hoofdsturctuur; 2003 35 Iconen van Ruimtelijke Ordening in Nederland; 2012 De Ruimtelijke Metamorforse in Nederland 1988-2015; 2015 Actieprogramma Ruimte & Cultuur 2005-2008; 2005 Atlas Groene Gebiedscategorieën; 2011 Een Cultuur van Ontwerpen, Visie Architectuur &Ruimtelijke Ordening; 2008 Nederland Projectenland, Design and Politics; 2103 Netwerken in Zuidelijk Holland, 1000 dagen Atelier Zuidvleugel; 2008 Maak Ruimte; 2015 MIRT Projectenboek; 2014 Our Water in the Netherlands; Masterplan Kust en Erfgoed; 2014 Adaptation Inspiration; 2013 Klein Apeldoorns Dorpen Kookboek; 2012 Nederland Verbeeld; 2012 Lagen Benadering Smart Cities; 2014 NASA Europe at Night Erfgoedmonitor.nl Van Afval naar Grondstof; 2014 De Argumentenfabriek.nl Design map Paris Typographics map Dublin London Underground alternative tube maps Hand drawn map of Paris

42.

43.

44.

45.

46.

47.

48.

49.

50.

51.

52.

53.

54.

55.

56.

57.

58.

59.

60.

61.

62.

63.

64.

65.

66.

67.

68.

69.

70.

71.

72.

73.

74.

75.

76.

77.

78.

Map op Washington DC Paper Maps - The perfect stage for your 3D Maps and Icons “Dat gaat lekker daar op dat waddeneilandje” Geospatial piracy monitoring Tapijt Mozaïek Brabant Panorama Gebiedsagenda Noordzee 2050 OntwerpDelta.nl 60 Ansichtkaarten, Canon van het Nederlandse landschap Maquette Blokjeskaart Tweede Nota Ruimtelijke Ordening Atlas van de Toekomst, een analyse; 2015 Gebiedsagenda Noordzee; 2014 Tour d’ Horizon 2002 Nationale Visie Kust, Kompas voor de Kust; 2013 Vernieuwing MIRT; 2015 Rijkswaterstaat op weg naar 2015 MSP Challenge 2050 Sea Dream Team Serious Game Mobiliteitsbeeld 2014 Atlas Natuurlijk Kapitaal IKEA PS instagram website Future of Carsharing Milliarden Stadt Lesbian, Gay, Bisexual, Transgender Rights Around the World Bike shares in Moscow Where the population of Europe is growing, and where it is declining.

Vlieg boven Nederland in Madurodam Vlieg boven Nederland in Madurodam Fantastische 3D kopie in Madurodam Fantastische 3D kopie in Madurodam Nederland helpt HEMA, HEMA helpt Nederland Nintendo Amiibo Doodling in Math: Spirals, Fibonacci and being a plant Hands-on with Google Cardboard Virtual Reality kit Google Cardboard Microsoft Hololens Augmented Reality Make your outdoor advertising interactive: NFC