Multidisciplinair Project
Disciplineverslag Stedebouw Multi 9 Kop van t Zand - s Hertogenbosch
Naam| S. Shaib
Student#| 0678622
Groep| Multi 9
Begeleider| D.P.L.G. Rousseau
Datum| 31-05-2013
Inhoudsopgave Inleiding Analyse Bereikbaarheid Openbare ruimte Overige & Conclusie Stedebouwkundige visie Stadsniveau Wijkniveau Projectlocatieniveau
5 6 8 10 11 12 13
Ontwerp van de openbare ruimte Algemeen De Talent Factory De kade De collectieve binnenplaats De collectieve straat Overige openbare ruimte Het integrale ontwerp
14 16 20 24 27 29 30
Reflectie
34
Literatuur
35
Inleiding De ontwerpopgave voor het multi-project in het voorjaarssemester 2013 vraagt om een ontwerp van een bouwlocatie in ‘s Hertogenbosch wat deel uit maakt van een groter plan, namelijk de complete herontwikkeling van het gebied Kop van ‘t Zand. De herontwikkeling staat voor drie elementen: creatieve bedrijvigheid, wonen en culturele voorzieningen.1 De bouwlocatie ligt momenteel langs Veevoederfabriek de Heus die binnen twee jaar verplaatst wordt. Ook loopt er dwars door de locatie het monumentale gebouw de Talent Factory. Het ligt net buiten het centrum. Ten noorden, oosten en westen van de locatie zijn woonwijken te vinden. Ten zuiden ligt het centrum. Bij mijn eerste bezoek aan het gebied viel op dat er weinig ruimtelijke kwaliteit is en een lage sociale controle omdat het afgelegen ligt naast een hoge brug. De locatie zit op dit moment vol met krakerspanden. In de Talent Factory zit momenteel een skatehal die veel wordt gebruikt door jongeren.
Op basis van analyses en onderzoek worden er visies ontwikkeld op stads-, wijk- en locatieniveau. Hierbij wordt er rekening gehouden met de huidige visies van de gemeente. De ontwikkelde visies worden vervolgens ingezet om tot een ruimtelijk en programmatisch plan te komen, wat volledig is geintegreerd in de omgeving. Het bouwkavel wordt ontworpen in samenhang met de oevers, de bestaande bebouwing, de omliggende openbare ruime en de te realiseren openbare ruimte. In dit disciplineverslag wordt dit proces beschreven en wordt er verder gebouwd op het ontwikkelde plan om een aantrekkelijke verblijfsomgeving qua ruimtelijke beleving en verblijfcomfort voor de beschikbare openbare ruimte van het plangebied te ontwerpen. De verschillende openbare ruimtes worden opgedeeld en besproken.
Als stedebouwkundige in mijn multi groep M9, heb ik de rol van de gemeente ‘s Hertogenbosch op mij genomen om ervoor te zorgen dat het ontwerp een sterke aansluiting krijgt op de bestaande stedelijke context. Fig 1: De projectlocatie in ‘s Hertogenbosch
Analyse Bereikbaarheid Auto:
Op grote schaal is te zien in figuur 4 dat het plangebied in het midden van de ring van ‘s Hertogenbosch is gesitueerd en aan de belangrijkste verbindingsweg (stippellijn) tussen noord en zuid ligt. Deze verbindingsweg en de projectlocatie ontmoeten elkaar bij de Diezebrug. Er zijn plannen voor een nieuwe weg aan westkant van het spoor waardoor de verkeersintensiteit van de Diezebrug afneemt en de locatie wordt ontlast. Op locatieniveau is te zien dat er alleen bestemmingsverkeer komt op de locatie. De wegen vormen een lus en leiden nergens naar toe buiten de locatie. Er is dus een mogelijkheid om alleen bestemmingsverkeer toe te laten. De nieuwe verbindingsweg tussen noord en zuid ‘s Hertogenbosch op grote schaal is te zien in fig. 5. De intensiteit verplaatst zich naar het westen van het spoor in plaats van het oosten.
Oude situatie (fig 2a): De Diezebrug die langs de projectlocatie loopt heeft een hoge verkeersintensiteit met de nodige geluidsoverlast. Het kruispunt dat leidt naar het centrum is een samenkomst van alle verkeersstromen met een hoge intensiteit. Nieuwe situatie (fig 2b): Aan de andere kant van het spoor is er een weg aangelegd. De voornaamste reden voor verkeersdrukte, het verkeer van noord naar zuid ‘s Hertogenbosch wordt verlegd. Overlast van de Diezebrug neemt af. nieuwe weg
Spoor
Spoor
N325
A2
A59
A59
N279
A2
A65
1 km
Fig 4: Huidige situatie autoverkeer N325
Diezebrug
A2
Diezebrug
Fig 2a en 2b: Huidige en nieuwe situatie autoverkeer A59
A59
OV:
Het centraal station van ‘s Hertogenbosch ligt op tien minuten lopen van de projectlocatie. De Diezebrug is een belangrijke straat voor OV, er komen 8 bussen langs. De dichtsbijzijnde bushalte is ook 10 minuten lopen. Het is mogelijk om een halte dichtbij de projectlocatie te 200m plaatsen als de verkeersintensiteit van de Diezebrug afneemt. Dit is aangegeven in fig. 3.
mogelijkheid nieuwe halte N279
A2
A65
1 km 200m
Fig 3: Huidige OV situatie met mogelijkheid nieuwe halte
Fig 5: Nieuwe situatie autoverkeer
Analyse Bereikbaarheid Voetgangers:
Voetgangers bevinden zich niet snel in het plangebied vanwege de lus en omdat er momenteel weinig bestemmingen zijn op het gebied. De enige functies op het plangebied zijn momenteel krakerspanden, de skatehal in de Talent Factory , een kleinschalige sportschool en een verouderd jongerencentrum. Er is geen mogelijkheid om langs het water te lopen in Kop van ‘t Zand waardoor het gebied wordt afgesloten. Een aantrekkelijke looproute langs het water betrekt heel de wijk bij de stad, omdat het dan aan de belangrijkste voetgangersverbinding ligt tussen nieuw ‘s Hertogenbosch en het oude centrum. Hierdoor komen voetgangers door het gebied, ongeacht de functies op het gebied. De sociale controle die ontstaat doordat het gebied meer wordt bezocht draagt bij aan de veiligheid van het gebied. De twee straten naar de kade toe hebben weinig ruimtelijke kwaliteit (zie hoofdstuk openbare ruimte). Één straat loopt langs de verhoogde diezebrug en de andere straat is smal met hoge bebouwing aan beiden kanten. Door een weg te laten lopen dwars door het gebied (door de Talent Factory) kan de nieuwe bebouwing naar binnen gericht worden in plaats van de buitenkant voor een hogere ruimtelijke kwaliteit.
Conclusie: Het gebied is per auto goed bereikbaar en ideaal om autoluw te maken aangezien er maar één lus door de locatie gaat. Door de kade autovrij te maken en al het parkeren ondergronds te plaatsen wordt de lus verkleind en worden de straten richting de kade niet meer betrokken bij het autoverkeer. De straten kunnen andere functies krijgen, zoals een straat voor laden en lossen voor het hotel of een straat met een semi-openbaar karakter voor het wonen. Hierdoor wordt het gebied aantrekkelijker voor voetgangers.
Fig 6: Huidige situatie voetgangers met de lus 50m
Door de kade autovrij te maken ontstaat daar de mogelijkheid van het begin van een nieuwe, autovrije route langs de oevers van ‘s Hertogenbosch tot aan de Brabanthallen. De Talent Factory speelt een belangrijke rol in het verbinden van de kade met de rest van de stad. De Talent Factory vormt een ideale straat voor voetgangers. Aangezien er een recreatie punt aan het water kan er een fietsenstalling worden geplaatst bij de kade waar men zijn fiets kan stallen om vervolgens te recreëren aan het water.
Fig 7: Nieuwe situatie voetgangers met verkleinde lus
50m
Fig 8: De uitgangen van de lus; oude en nieuwe situatie
Analyse Openbare ruimte Op stadsniveau zijn er verschillende openbare ruimtes met een hoog recreatief karakter in de vorm van parken. De parken zijn voornamelijk buiten het centrum behalve de Jeroen Boschtuin, die zich bevindt in het centrum van oud ‘s Hertogenbosch. Vanuit de projectlocatie liggen deze parken ongeveer op dezelfde afstand, namelijk ~22 minuten lopen en ~6 minuten met de auto. Elk park heeft een eigen sfeer met de terugkomende thema’s rust, groen en wateractiviteiten (zie fig. 11). Aan deze thema’s is dus geen behoefte op de projectlocatie. Buiten de plassen van de parken gebeurt er weinig met het water dat door heel ‘s Hertogenbosch stroomt. Er ligt dus potentie om contact te zoeken met de Dieze bij de projectlocatie.
Prins Hendrikpark
Zuiderpark
Fig 9: De parken van de stad ‘s Hertogenbosch
Jeroen Boschtuin
De projectlocatie zit tegen de grenzen van de binnenstad aan. In de binnenstad zijn verschillende elementen met een hoog recreatief karakter, verschillend van drukke tot rustige recreatie, in de vorm van shoppingmalls tot parkjes zoals te zien in fig 10. De grenzen van de binnenstad worden gevormd door het water met groene oevers. Aan het punt van het centrum staat de citadel. De projectlocatie kan hier op aansluiten door het groen aan de kades door te zetten. Er is weinig contact met het water zelf. Hier ligt potentie voor het gebied.
Westerpark
Fig 10: Elementen met hoog recreatief karakter
Fig 11a,b,c & d: sfeer van parken
Analyse Openbare ruimte Op projectlocatie niveau is de ruimtelijke kwaliteit van de openbare ruimte niet hoog. Er is op dit moment erg weinig recreatief karakter op de locatie. Potentie voor recreatie ligt aan het water. Kansen liggen bij de Talent Factory. Als dit gebouw een openbare ruimte wordt kan het een plek worden van hoog recreatief karakter. 1. Havendijk: De havendijk ligt aan de Diezebrug. Fietsers fietsen een gedeelte op de Havendijk voordat ze de Diezebrug opgaan. Vanuit het station en centrum is deze straat de meest natuurlijke ingang voor de projectlocatie. De zwakke ruimtelijke kwaliteit komt voornamelijk door de Diezebrug en de huidige krakerspanden aan de straat. 2. Havendwarsstraat: De Talent Factory ligt aan deze straat. Op dit moment steekt het uit boven de bebouwing maar verder valt het niet erg op. Er parkeren auto’s aan de straat vanwege een Taxi bedrijf. 3. Buitendijk: Aan de buitendijk ligt het fabrieksterrein van de Heus. Het terrein is verkocht en de fabriek zal worden verplaatst. Het monumentale gebouw zal blijven staan en krijgt een nieuwe culturele functie. De straat is smal en er worden auto’s in geparkeerd. 4. Buitendijk (kade): De kade is breed en er zit een hoogteverschil in. De kop van de Talent Factory is aan deze straat. Er leggen schepen aan en auto’s parkeren aan het water.
1
3 4 2
1
Fig 12: De straten van de projectlocatie 2
3
4
Analyse Overige & Conclusie Het plangebied ligt in een randzone, Het Zand was namelijk de eerste stadsuitbreiding na het doorbreken van de stadsmuur. Hierdoor is het plangebied een ongedefineerde ruimte geworden die tussen de oude stadskern van ‘s Hertogenbosch en de nieuwe uitbreidingen aan de andere kant van het spoor ligt. Het gebied krijgt een definitie door de potenties van het gebied zo sterk mogelijk te ontwikkelen. Deze potenties liggen voornamelijk bij de Talent Factory. Door het monumentale gebouw te strippen worden de karakteristieke elementen behouden en komt de Talent Factory het best tot z’n recht (zie fig. 13). De voordelen van het strippen is dat de Talent factory in plaats van een barriere die het plangebied opdeelt in twee kanten, een openbare ruimte wordt waardoor voetgangers kunnen lopen en recreëeren. Zo wordt de kade betrokken bij het plangebied en kan er een route worden gemaakt tussen de Brabanthallen in het nieuwe gebied van ‘s Hertogenbosch en de Talent Factory. Via de Talentfactory is de mogelijkheid om naar het oude gedeelte van ‘s Hertogenbosch te gaan.
De tweede grote potentie van het gebied is de kade. Op dit moment puur functioneel vanuit industrieel oogpunt, schepen kunnen aanleggen en er kunnen een paar auto’s worden geparkeerd. Nu dat de industrie verdwijnt uit het gebied ontstaat er ruimte voor nieuw functies, te gebuiken door iedereen in de stad. In ‘s Hertogenbosch is er weinig mogelijkheid voor de mens om in contact te komen met het water dat door de stad stroomt. Een plek waar men aan het water kan recreëeren, ontspannen en socialiseren. Door deze twee potenties te combineren en maximaal te benutten ontstaat er een concept voor het plangebied. De Talent Factory wordt een openbare ruimte die voor voetgangers een route creëert tussen oud en nieuw ‘s Hertogenbosch van hoge ruimtelijke kwaliteit. Deze route loopt aan het water en op het plangebied wordt er contact gezocht met het water. De Talent Factory wordt het meest openbare van het hele plangebied en alle functies worden er aan ontsloten in een verloop van openbaar naar privé.
Fig 13: Transformatie van de Talent Factory
Stedebouwkundige visie Stadsniveau Op stadsniveau zal het monumentale gebouw de Talent Factory fungeren als twee elementen: een verbindingsmiddel tussen de twee zijden van ‘s Hertogenbosch en een nieuw type openbare ruimte voor recreatie en contact met het water. Door de Talent Factory openbaar te maken wordt het toegankelijk voor de hele stad. De Talent Factory ligt in een ongedefinieerd gebied tussen het oude en nieuwe gebied van ‘s Hertogenbosch. Op dit moment zijn er veel barrières langs het water in dit gebied. De potenties van het hele gebied worden ingezet om een aangename route te creeeren. Zo wordt het terrein van de Heus (2) in de plannen van de gemeente een cultureel gebied waar aan het water recreatie plaatsvindt (A). De Diezebrug vormt een barrière door z’n hoogte. Het zicht van de stad wordt ontnomen(3). Door de route om te leiden via de Talent Factory worden voetgangers niet geconfronteerd met de Diezebrug en gaan ze rechtstreeks naar de brug die naar het centrum leidt (B). 1
2
Fig 16: De Talent Factory als verbinding tussen oud en nieuw ‘s Hertogenbosch; een nieuwe route naar het centrum, het station en de brabathallen
Nieuw
1
2
Nieuw
Diezebrug 3
Talent factory
B
Oud
Fig 14.1, 14.2, 14.3, 14.4: De barrières tussen nieuw en oud ‘s Hertogenbosch
4
A
De Heus
4
3
Diezebrug
A
Oud
B
Fig 15a, 15b: De kansen tussen nieuw en oud
Stedebouwkundige visie Wijkniveau In de cultuurnota van ‘s Hertogenbosch wordt het belang van het profileren van Kop van ‘t Zand benadrukt2. De wijk is aangewezen als cultureel kwartier waarin de Verkadefabriek en de Willem II fabriek al een belangrijke rol spelen. Dit zijn beiden oude gebouwen in de wijk die een nieuwe functie hebben gekregen van culturele aard. De Verkadefabriek richt zich op bijzondere podiumvoorstellingen. De Willem II fabriek is tot W2 Poppodium omgetoverd en zal het op lange termijn een kunstencluster worden. Er zijn ook plannen om de Heus in 2016 een nieuwe culturele en recreatieve functie te geven, namelijk de TuinUnited3. De Talent Factory is een oude fabriek die ruimtelijk en programmatisch aan kan sluiten bij de andere monumentale gebouwen door verder te gaan dan alleen een culturele functie er in te plaatsen. Door de Talent factory te strippen en er een openbare ruimte van te maken die toegankelijk is voor iedereen wordt er een nieuwe soort recreatie gecreëerd in een monumentaal gebouw. Zo ontstaat er een functionele samenhang tussen alle monumentale gebouwen in de wijk. De plannen van de gemeente zijn om de creatieve bedrijvigheid te stimuleren in de wijk. Er komen daarom, aansluitend op de Talent Factory, functies op het plangebied zoals Seats2Meet en ateliers met etalages aan de straat.
A
C
B
D
Fig 17a, 17b, 17c, 17d: De monumentale gebouwen van Het Zand
Stedebouwkundige visie
Projectlocatieniveau
Op niveau van de locatie zelf zal de Talent Factory fungeren als kern van het gebied met het meest openbare karakter. Hier worden alle semi-privé en semi openbare functies van het gebied op aangesloten (zie fig. 20), waaraan daarna de privé Hotel functies worden ontsloten. De semi-privé en semi-openbare functies zijn: Parkeren, de balies van het hotel, van de wellness en van de congreszalen, de Seats2Meet en de collectieve openbare ruimtes van de wonen woningen. In essentie scheidt de Talent Factory de twee belangrijkste functies: Wonen en Hotel (zie fig. 18). Naast dat de functies op het gebied van openbaar naar privé lopen via de Talent Factory (zie fig. 21) zal ook de openbare ruimte zelf van openbaar naar privé Fig 18: Plaatsing Talent Factory in locatie lopen, waarbij de Talent Factory het meest openbare wordt van het hele gebied door alle functies die daar clusteren (fig. 19)
Fig 20: Aansluiting functies op Talent Factory
Dit is mogelijk doordat de Talent Factory centraal door het gebied loopt van oost naar west en daardoor de nieuwe belangrijke straat wordt van het gebied waaraan alles is omsloten.
Fig 19: Hiërarchie openbare ruimte
Fig 21: Privé - Openbaar op projectlocatie
Ontwerp van de openbare ruimte Algemeen Vanwege de belangrijke rol die de Talent Factory zal spelen voor de stad, wijk en de projectlocatie zelf, is het belangrijk dat de Talent Factory wordt benadrukt in het gebied. De gevels van de nieuwe gebouwen worden van nieuwe materialen gemaakt om een contrast aan te gaan met het oude van de Talent Factory. Zo zullen de gevels in het teken van horizontaliteit staan terwijl de Talent Factory bijzonder is door zijn verticale ramen. De gebouwen worden twee meter achter de kavellijn geplaatst zodat de Talent Factory uitsteekt. De gebouwen vormen een trapsgewijze opbouw om de Talent Factory extra te benadrukken. (zie fig. 24) De Talent Factory scheidt de twee belangrijkste nieuwe functies van het gebied: Wonen en Hotel. Het wonen wordt in het zuiden geplaatst vanwege de rust van dat gebied. Door de Diezebrug en de route die langs de Talent Factory loopt wordt de straat langs de Diezebrug een rustige straat die bewoners als semiopenbare ruimte kunnen gebruiken. De hoteltoren wordt in het noorden geplaatst om de rest van het gebied niet in de schaduw te leggen. Hierdoor gaat de toren een directe visuele relatie aan met de toren van de Heus. De toren is dankzij de hoogte en vorm een landmark voor de hele stad. De massiefheid van de vorm word tegengegaan met lichte materialisatie.
Hotel Wonen De Heus
De Talent Factory
Water
Nieuw den Bosch
Talent Factory Wellness Back of house
Bar
Lounge Lobby Hotel
Congres
Seats 2 meet
Tapijt 1: Het voetgangersgebied
Senioren woningen
Tapijt 2: Recreatie bij de Talent Factory
Lift
Collectieve buitenruimte Starters woningen
Parkeer ingang Oud den Bosch
Fig 22: Schematische plaatsing van functies
Fig 23: De tapijten van de openbare ruimte
Ontwerp van de openbare ruimte Algemeen
Fig 24: De opbouw van de gebouwen in het plangebied
Fig 25: De projectlocatie in de context

Ontwerp van de openbare ruimte De Talent Factory
De Talent Factory is het belangrijkste onderdeel van de openbare ruimte, omdat het de kern van het gebied vormt en een grotere rol speelt op wijk- en stadsniveau. De Talent Factory is een oude fabriek die transformeert in een ruimte waar mensen lopen, ontmoeten en ontspannen en waar functies samenkomen. Het gebouw is gemaakt van baksteen en de karakteristieke spanten zijn van hout. Aangezien de karakteristieke elementen van de Talent Factory bewaard blijven Fig 26: Doorsnede van de Talent Factory om het extra te benadrukken, wordt de bekleding in gelijke materialisatie gemaakt. Een deel van de gevel van de Talent Factory wordt verwijderd om toegang te bieden tot een collectief plein. De bakstenen worden hergebruikt voor de verlichting van de Talent Factory. De verlichting is sfeervol met twee doelen: Enerzijds een veilige sfeer geven aan de ruimte, anderzijds wordt de verlichting ook gebruikt om de karakteristieke elementen extra te benadrukken. De zitelementen worden Talent Factory van hout gemaakt om te refereren naar de spanten. Deze zitelementen worden ook in de lobby van het hotel geplaatst. Vervolgens worden er nieuwe materialen toegepast, zoals de vloer, om het contrast aan te gaan met het oude. Er wordt groen toegepast voor een frisse sfeer. Fig 27: Plattegrond van de Talent Factory
Dieze
Ontwerp van de openbare ruimte De Talent Factory
Fig 28: Sfeerelementen en isometrie van de Talent Factory

Ontwerp van de openbare ruimte De Talent Factory
Ontwerp van de openbare ruimte De Talent Factory
Ontwerp van de openbare ruimte De Kade
De kade van de projectlocatie speelt een belangrijke rol omdat het het laatste deel is van een nieuwe looproute aan het water met een hoog recreatief karakter en een hoge ruimtelijke kwaliteit. Deze route begint bij de Brabanthallen en wordt op de projectlocatie de Talentfactory in geleid om de route door te zetten naar het oude centrum van ‘s Hertogenbosch. Het laatste stuk van de route aan het water wordt gemarkeerd door een verlenging van de vloer van de Talent Factory tot aan het water: een moment waarbij voetgangers kunnen kiezen om de route door te zetten of om te ontspannen aan de Dieze. Dit stuk kade vormt een verbindingsmiddel tussen de rest van de route aan het water, waarbij de meest directe verbinding wordt aangegaan met de Heus en de Talent Factory, waar de route wordt heengeleid. Om de route zodanig om te leiden krijgt het laatste stuk kade op de locatie een privékarakter (zie hoofdstuk Collectieve straat). De plannen van de gemeente voor de Talent Factory TuinUnited maken duidelijk dat de route langs het water in het teken moet staan van groen en drukke recreatie in de vorm van terrassen.
Fig 29: Doorsnede van de kade
Ontwerp van de openbare ruimte De Kade
Semi-openbare straat
Buffer
verlengde Talent Factory
Terras Route
Buffer
Contact met water Fig 30: Sfeerelementen van de kade
Fig 31: De trappen van de kade

Ontwerp van de openbare ruimte De Kade Talent Factory
Fig 32: Plattegrond van de kade
Fig 33: Aanzicht van de kade

Ontwerp van de openbare ruimte De Kade
Ontwerp van de openbare ruimte Het collectieve binnenplein
Het collectieve binnenplein vormt de overgang tussen de rust van de woningen en de drukte van de Talent Factory. De binnentuin sluit aan op de Talent Factory via een zijgevel van het gebouw waar een opening in is aangebracht. Het collectieve plein heeft Fig 35: Concept zitelementen in het verhoogde plein een paar functies. Naast dat het een Fig 34: De route voor bewoners plein is voor ontmoeting en recreatie van bewoners in een semi-openbare ruimte Talent Factory schermt het ook de bewoners af van de voetgangers die de Talent Factory als route gebruiken. Door het plein in het midden een stuk te verhogen krijgt het plein een privé karakter en gaan er geen voetgangers doorheen lopen om de kortste route te pakken (zie fig. 34). Door de vorm van de bouwblokken lijkt het plein dood te lopen. (zie sfeerimpressie p.26) Alle woningen worden ontsloten via het plein. Zo krijgt het plein een levendig karakter. Het verhoogde middenstuk van het plein vormt een pad langs de appartementgebouwen. In het verhoogde middenstuk zijn er verlaagde zitgelegenheden waar men in kan ontmoeten en gezamelijk ontspannen (zie fig. 35). Deze zijn verlaagd zodat ze niet direkt zichtbaar zijn vanuit de Talent Factory. Er is hoge sociale controle van bovenaf aangezien bijna alle woningen gevelopeningen hebben aan de kant van het plein. Fig 36: Plattegrond van het collectieve binnenplein
Ontwerp van de openbare ruimte Het collectieve binnenplein
Fig 38: Doorsnede van het binnenplein
Fig 37: sfeer elementen van het binnenplein

Ontwerp van de openbare ruimte Het collectieve binnenplein

Ontwerp van de openbare ruimte De collectieve straat
De collectieve straat bevindt zich langs de Diezebrug. Aangezien de hoofdroute van het gebied door de Talent Factory gaat, verliest deze straat zijn functie als route en wordt het een semi-openbare collectieve ruimte. De straat wordt in het verlengde van de woningblokken verhoogd zodat het minder toegankelijk wordt. De bewoners van het gebied kunnen de straat gebruiken als verlengde van het collectieve plein. De appartementen die aan deze straat liggen op beganegrond niveau zijn voornamelijk mono-georienteerde seniorenwoningen. Deze woningen zijn ontsloten via het plein en de straat is een halve meter verhoogd. In dit hoogteverschil krijgen deze appartementen een semiprivé buitenruimte: Een verlaagd stuk buitenruimte, in referentie tot de semiopenbare verlaagde zitelementen in het collectieve plein. De bewoners hebben de mogelijkheid om deze verlaagde ruimtes zelf in te richten als voortuin. Op de rest van de straat wordt veel groen toegepast om de privé sfeer van de straat te benadrukken.
Talent Factory
g
bru
ze Die
Fig 39: Plattegrond van de collectieve straat
Ontwerp van de openbare ruimte De collectieve straat

Fig 40: Sfeerelemten voor de collectieve straat
Ontwerp van de openbare ruimte Overige openbare ruimte De overige openbare ruimtes zijn de reguliere straten om het gebied heen. Aangezien de ingang van de parkeergarage van de auto’s aan de noordwest kant van het gebied ligt, zal er alleen bestemmingsverkeer plaatsvinden in de overige straten. Zo zal de straat tussen het hotel en de Heus voor laden en lossen worden voor het hotel (zie fig. 43), alle backof-house faciliteiten van het hotel zijn aan de zijde van die straat geplaatst. De straat die langs de starterswoningen loopt en richting het centrum en het station gaat (zie fig. 41) wordt ingericht voor voetgangers. Auto’s zijn te gast in deze straat en is voor bestemmingsverkeer. Als dit gebied ook wordt herontworpen zal het auto verkeer daar ook verminderen. De straat wordt in essentie voor voetgangers en fietsers. Het staat in de teken van ruimte, in relatie tot de ruimte van de Talent Factory. In deze straat wordt de vloer van de Talent Factory doorgetrokken om de Talent Factory extra te benadrukken. In fig. 42 is te zien hoe de starterswoningen worden doorgetrokken om de route om te leiden via de Talent Factory. De fietsersbrug van de Dieze wordt naar voren verplaatst zodat de fietsers niet de collectieve straat in rijden.
Fig 42: De nieuwe Havendijk
Sfeerimpressie
Fig 41: De nieuwe Havendwarsstraat
Fig 43: De nieuwe Buitendijk
Ontwerp van de openbare ruimte Het integrale ontwerp Het gehele ontwerp van de openbare ruimte is integraal ontworpen. Elke ruimte heeft een ander karakter maar refereert naar andere ruimtes qua materialisatie en elementen om een overgang te creëren en de hiërarchie van de openbare ruimte duidelijk te maken. Deze overgang is meest duidelijk vanaf de Talent Factory naar de collectieve straat, met het collectieve binnenplein er tussen. De zitelementen van de Talent Factory zijn het inverse van het binnenplein omdat het in de Talent Factory zichtbaar moet zijn en in het binnenplein minder op moet vallen. In de collectieve straat zijn de kuipen voortuinen en is er hoger gras om de huizen een sterkere privé sfeer te geven. (zie fig. 44)
Talent Factory
Binnenplein
Collectieve straat
Fig 44: De samenhang van de verschillende openbare ruimtes
Ontwerp van de openbare ruimte HEt integrale ontwerp
Terrein de Heus
Diezebrug
D1
Fig 45: Totale plattegrond openbare ruimte
D2

Ontwerp van de openbare ruimte Het integrale ontwerp
Fig 46: Doorsnede 1 van het totale plangebied

Fig 47: Doorsnede 2 van het totale plangebied
Ontwerp van de openbare ruimte HEt integrale ontwerp
Fig 46: bovenaanzicht van het totale plangebied

Evaluatie Als stedebouwer in de multigroep behartig ik het algemene belang van de gehele stad. Dit zorgde tijdens het proces vooral voor uitdagingen met de disciplines Vastgoed en Architectuur. Het algemeen belang komt vast niet overeen met de goedkoopste oplossing van Vastgoed, en architecten zijn vaak zo diep gedoken in hun eigen ontwerp dat ze vergeten om uit te zoomen en naar de context te kijken. We hebben in de groep altijd een goede samenwerking gehad en iedereen heeft zijn compromissen moeten sluiten. Het grootste knooppunt voor mij als stedebouwer zit in de massieve vorm van de hoteltoren en de impact van zo een toren in de stad. Deze is voornamelijk vanuit de vastgoed discipline zo ontstaan: simplistisch, repetetief, goede bruto/ netto verhouding voor zo laag mogelijke kosten maar wel zo veel mogelijk kamers. Doordat er een maximum is gesteld aan het aantal bouwlagen vanuit de analyses moesten we in de breedte gaan. Dit heeft geleidt tot een niet alleen hoge maar ook lompe vorm. Hier op volgend hebben wij een studie gedaan hoe men de vorm van een toren kan doorbreken met behulp van materialisatie. Een van de architecten heeft besloten deze studie door te zetten in de disciplineweken.
Een andere compromis die ik heb moeten sluiten is de uitgang van de parkeergarage. Aangezien onze visie was gebaseerd op dat alles vanuit de Talent Factory gebeurt wilden we ook de liften vanuit de parkeergarage in de Talent Factory uit laten komen. Dit zou niet kunnen qua constructie zonder hele hoge kosten te maken. Daarom is besloten om één lift uit te laten komen in de lobby van het hotel en de andere lift staat op het collectief plein, twee meter buiten de Talent Factory, aangezien daar de parkeerbak begint. Het belangrijkste voor mij in dit project was het vasthouden van de visies en het belang van de Talent Factory op alle schaalniveau’s. Mijn groep vond dit ook heel belangrijk en zo hebben we van de Talent Factory een bijzonder element kunnen maken voor iedereen. In totaal vond ik dit multiproject enorm leerzaam en leuk, ondanks de vele uren die wij als groep erin hebben moeten steken. Ik ben enorm tevreden geweest met mijn groepje. We zijn allemaal gemotiveerde, harde werkers die elkaar hebben gestimuleerd om steeds een stapje verder te gaan. Ook konden we buiten project leuke dingen met elkaar doen om de sfeer luchtig te maken en elkaar beter te leren kennen. Dat is voor mij een belangrijk aspect van samenwerken.
Het tempo waarop dit project is gegaan is ongelooflijk snel. Als groep vinden we het jammer dat we daardoor geen tijd hebben om bepaalde aspecten te perfectioneren. Ook individueel zou ik graag dieper zijn ingegaan op bepaalde aspecten zoals hoe de openbare ruimte verschilt van dag tot nacht en hoe de kade functioneert in de winter. Dit project ben ik bezig geweest met mezelf ontwikkelen op het gebied van visualisatie zoals kaart materiaal, conceptmatige tekeningen en posters maken. Een zwak punt van mij is het vertalen van mijn conceptmatig ontwerp naar een uitgewerkt ontwerp. Hier ben ik bewust mee omgegaan en heb geprobeerd zoveel mogelijk steun van mijn begeleider te krijgen hierin door elke week veel materiaal te hebben om door te spreken en snel visualisaties maken om het ontwerp concreet te maken.
Literatuur Online documenten
Foto
1 Factulteit Bouwkunde (2013). Kop van t Zand Den Bosch. Verkregen op 2 Februari van http://onderwijs. tue.nl
Fig 11: - www.bd.nl - www.denbosch-cultuurstad.com - www.bai-denbosch.nl
2 ‘s Hertogenbosch (2009). Maken, meemaken en meedoen. Verkregen op 13 april van www.praktijkvoorbeelden.vng.nl 3
Theo van de Zande (2012). De TuinUnited. www.detuin-united.nl
Fig 14: - maps.google.nl Fig 15: - www.detuin-united.nl - maps.google.nl Fig 17: - www.citybooksdenbosch.nl - http://nl.wikipedia.com Fig 28: - http://nl.123rf.com - http://nl.dreamstime.com - www.outdoorfromchina.com Fig 30: - http://werkspot.nl - http://nl.dreamstime.com - www.wikipedia.com Fig 37: - maps.google.nl - http://gentblogt.be